ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΑΙΟΣ 2003

2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΑΙΟΣ 2003

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...46

4 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο τερµατισµός του πολέµου στο Ιράκ αναπτέρωσε τις ελπίδες για ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας. Ωστόσο, την ίδια στιγµή οξύνθηκαν οι φόβοι ότι η οικονοµική αδυναµία των τελευταίων ετών θα συνεχιστεί καθώς συνδέεται µε κυκλικά αίτια και όχι µόνο µε τη γεωπολιτική αβεβαιότητα. Οι περισσότεροι οικονοµικοί αναλυτές φαίνεται να συµµερίζονται τη θέση για υποτονική οικονοµική δραστηριότητα το πρώτο εξάµηνο του έτους, µε προσδοκίες για µικρή επιτάχυνση το δεύτερο εξάµηνο και, εποµένως, συνολικά για ολόκληρο το έτος αναµένεται εξασθενηµένη ανάπτυξη στη διεθνή οικονοµία. Η επιφυλακτικότητα για την παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα συσχετιζόµενη µε την υποχώρηση στις τιµές του πετρελαίου και κατ επέκταση των πληθωριστικών πιέσεων, εκτιµάται ότι ενδεχοµένως να οδηγήσουν τις κυριότερες κεντρικές τράπεζες σε περαιτέρω µείωση των επιτοκίων τους µέσα στους επόµενους λίγους µήνες. Στο εγχώριο µέτωπο των τιµών, ο πληθωρισµός το Μάρτιο κατέγραψε αισθητή επιτάχυνση και ανήλθε στο 5,97% σε σύγκριση µε 4,44% τον προηγούµενο µήνα. Η ανάλυση του πληθωρισµού κατά κατηγορία προϊόντων υποδηλώνει ότι η άνοδος που παρατηρήθηκε το Μάρτιο οφείλεται κυρίως στη µεγάλη αύξηση των τιµών των εγχώριων γεωργικών προϊόντων, καθώς και στην επιτάχυνση στις τιµές του ηλεκτρισµού, των καυσίµων και του υγραερίου. Κατά την πρώτη τριµηνία του 2003 ο πληθωρισµός ανήλθε στο 4,84%, σε σύγκριση µε 2,58% την αντίστοιχη περίοδο του Η επιτάχυνση αυτή αντικατοπτρίζει σε µεγάλο βαθµό την αύξηση του ΦΠΑ από το 10,0% στο 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002, και στη συνέχεια στο 15,0% από την 1 η Ιανουαρίου, Για ολόκληρο το έτος 2003, εκτιµάται ότι ο πληθωρισµός, υπό την επίδραση των αυξήσεων στο βασικό συντελεστή ΦΠΑ, των διαφοροποιήσεων σε άλλους φόρους κατανάλωσης και της σωρευτικής επίδρασης της ΑΤΑ, θα σηµειώσει επιτάχυνση και θα κυµανθεί γύρω στο 4,5%, σε σύγκριση µε 2,81% το Στο νοµισµατικό τοµέα, ο ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα τους πρώτους τρεις µήνες του έτους εξακολουθεί να παραµένει σε χαµηλά επίπεδα και να υπολείπεται αισθητά των ρυθµών που καταγράφηκαν την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Ειδικότερα, το Μάρτιο ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης των πιστώσεων ανήλθε στο 8,2% σε σύγκριση µε 7,9% το Φεβρουάριο και αύξηση 10,1% που σηµειώθηκε το Μάρτιο του Μέσα σ αυτό το περιβάλλον της υποτονικής πιστωτικής επέκτασης, αξιοσηµείωτη εξέλιξη είναι η αύξηση του µεριδίου του δανεισµού σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις από το 10,0% τον Ιανουάριο στο 10,6% το Μάρτιο. Παράλληλα, στην αγορά χρήµατος εξακολουθούν να υφίστανται συνθήκες πλεονασµατικής τραπεζικής ρευστότητας οι οποίες, λόγω της εποχικής εκροής συναλλάγµατος, ακολουθούν πτωτική πορεία. Ως εκ τούτου, για να διατηρήσει τα επιτόκια συµβατά µε την αντιπληθωριστική πολιτική της, η Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να παρεµβαίνει στη χρηµαταγορά µέσω δηµοπρασιών (depos) για απορρόφηση της πλεονασµατικής ρευστότητας και να υφίσταται το συνακόλουθο κόστος. Σε σχέση µε τον τοµέα του τουρισµού, µέχρι το Φεβρουάριο του 2003 συνεχίστηκε η ανάκαµψη στις τουριστικές αφίξεις που άρχισε από τον Οκτώβριο του 2002, λόγω, κυρίως, της επίδρασης βάσης (base effect) που προκύπτει

5 2 από τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεµβρίου του 2001 και τη δραστική µείωση στην ταξιδιωτική κίνηση που ακολούθησε τους επόµενους µήνες. Για το πρώτο δίµηνο του 2003 η αύξηση των τουριστικών αφίξεων ήταν σηµαντική, της τάξης του 9,1%, σε σύγκριση µε πτώση 14,7% το αντίστοιχο δίµηνο του 2002, ενώ το εισόδηµα από τον τουρισµό αυξήθηκε κατά 13,1% το πρώτο δίµηνο του έτους. Το Μάρτιο του 2003 η ενθαρρυντική αυτή πορεία ανατράπηκε δραµατικά µε την έναρξη του πολέµου στο Ιράκ. Η πτώση στις τουριστικές αφίξεις τον µήνα αυτό ανέρχεται στο 33,9%. Ως προς το εξωτερικό εµπόριο, οι συνολικές εισαγωγές µειώθηκαν, σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία, κατά 1,7% το 2002, σε σύγκριση µε άνοδο 2,4% το Αντίθετα, µικρή αύξηση, άνκαι επιβραδυνόµενη, παρουσίασαν οι εισαγωγές για εγχώρια κατανάλωση, εξαιρουµένων των πετρελαιοειδών και του στρατιωτικού υλικού. Ταυτόχρονα, οι συνολικές εξαγωγές παρουσίασαν µείωση κατά 18,8% το 2002, λόγω κυρίως της πτωτικής πορείας των επανεξαγωγών. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου ανήλθε στα 1.974,9 εκατ. το 2002, έναντι 1.900,7 εκατ. το Σε σχέση µε την ιδιωτική κατανάλωση, ο δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων σηµείωσε πτώση κατά 3,0% το πρώτο δίµηνο του 2003, σε σύγκριση µε αύξηση 3,5% την αντίστοιχη περίοδο του Η πτώση του δείκτη όγκου λιανικών πωλήσεων σηµειώθηκε παρά την αύξηση των τουριστικών αφίξεων και εσόδων την περίοδο αυτή, αλλά συνάδει µε τη µείωση του ρυθµού αύξησης των λιανικών πωλήσεων των αυτοκινήτων κατά την ίδια περίοδο. Ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε οριακά, έστω, και κατά το Μάρτιο του 2003, συνεχίζοντας έτσι την ανοδική πορεία που ξεκίνησε από το Νοέµβριο του Η ανεργία ανήλθε, ως ποσοστό του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, στο 3,8% το Μάρτιο του 2003, σε σύγκριση µε 3,4% τον αντίστοιχο µήνα του Στους δευτερογενείς τοµείς της οικονοµίας εξακολουθούν να σηµειώνονται τόσο θετικές όσο και αρνητικές εξελίξεις. Η µεταποίηση παρουσίασε πτώση κατά το 2002 ενώ, από την άλλη, η πορεία του τοµέα των κατασκευών συνεχίζει να είναι γενικά ενθαρρυντική. Ενδεικτική τούτου είναι η αξιοσηµείωτη αύξηση που παρουσίασαν οι δείκτες όγκου και αξίας αδειών οικοδοµής καθώς και οι πωλήσεις τσιµέντου µέσα στο Στα δηµόσια οικονοµικά, τα στοιχεία εξακολουθούν να παρουσιάζονται µε σηµαντική καθυστέρηση και να καλύπτουν τον προηγούµενο χρόνο. Σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία του Υπουργείου Οικονοµικών για το 2002, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα έφτασε τα 215,7 εκατ., ή 3,5% του Α.Εγχ.Π. σε σύγκριση µε 166,5 ή 2,8% του Α.Εγχ.Π. το Πιο συγκεκριµένα, τα δηµόσια έσοδα αυξήθηκαν κατά 5,3%, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 11,1% το 2001, ενώ µεγάλη επιβράδυνση σηµειώθηκε και στις δηµόσιες δαπάνες. Η τελική διαµόρφωση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος για το 2002 δεν αποκλείεται να υπερβεί το αναθεωρηµένο, προκαταρκτικό του 3,5%.

6 3 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2.1 ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ιεθνείς Οικονοµικές Εξελίξεις Το κλίµα αβεβαιότητας που επικρατεί από τις αρχές του χρόνου είναι ακόµη έντονο, παρά την κατάληψη του Ιράκ από τα αµερικανικά και βρετανικά στρατεύµατα. Οι εκδηλούµενες διαφωνίες µεταξύ των χωρών για τον τρόπο και το βαθµό εµπλοκής τους στην ανοικοδόµηση και αναδιάρθρωση της χώρας µετά τον πόλεµο, καθώς και τα αδύναµα θεµελιακά οικονοµικά δεδοµένα συντηρούν τις επιφυλάξεις για το ενδεχόµενο δυναµικής ανάκαµψης της παγκόσµιας οικονοµίας. Επιπλέον, η έξαρση της επιδηµίας πνευµονίας που ξεκίνησε από την Ασία και µεταδίδεται στον υπόλοιπο κόσµο επηρεάζει αρνητικά τις κυριότερες ασιατικές χρηµαταγορές, µε πιθανές περαιτέρω επιπτώσεις σ ολόκληρη την ασιατική οικονοµία. Τα στοιχεία της διεθνούς οικονοµίας παρουσιάζονται µικτά, µε κάποια µικρή ανάκαµψη στις αµερικανικές χρηµαταγορές. Αναλυτές αναµένουν περαιτέρω µειώσεις στα βασικά επιτόκια από τις µεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες στις αρχές του καλοκαιριού. Στις ΗΠΑ, λόγω του τέλους του πολέµου, υπήρξε άνοδος στο δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης του πανεπιστηµίου του Μίσιγκαν από 77,6 µονάδες το Μάρτιο, σε 83,2 τον Απρίλιο. Η βιοµηχανική παραγωγή αυξήθηκε οριακά κατά 0,4% το Μάρτιο, σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του 2002 και 0,1% το Φεβρουάριο. Το εµπορικό έλλειµµα ξεπέρασε για πρώτη φορά τα $500 δις, τους 12 µήνες µέχρι το Φεβρουάριο. Το Μάρτιο, οι χρηµατιστηριακοί δείκτες Dow Jones, S&P500 και Nasdaq κατέγραψαν µικρή άνοδο της τάξης του 1,3%, 0,8% και 0,3%, αντίστοιχα. Στην Ευρωζώνη, η βιοµηχανική παραγωγή παρουσίασε αύξηση τον Ιανουάριο της τάξης του 0,7% και οι λιανικές πωλήσεις κατέγραψαν άνοδο της τάξης του 2,7%, σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του Ταυτόχρονα, ο πληθωρισµός παρέµεινε στο 2,4% το µήνα Μάρτιο, ξεπερνώντας το στόχο της ΕΚΤ και οφείλεται, λόγω του πολέµου, στις αυξηµένες τιµές του πετρελαίου. Στη Γερµανία, ο δείκτης επιχειρηµατικής εµπιστοσύνης Ιfo µειώθηκε από 88,1 µονάδες το Μάρτιο σε 86,6 τον Απρίλιο. Οι χρηµατιστηριακές αξίες στη Γερµανία, Γαλλία και Ιταλία, όπως αντανακλώνται στους δείκτες DΑΧ, CAC 40, και BCI, παρουσίασαν πτώση της τάξης του 3,8%, 4,3% και 5,5%, αντίστοιχα, κυρίως λόγω της γενικής αβεβαιότητας που επικρατεί και της διαφωνίας εντός της ΕΕ για τον πόλεµο στον Κόλπο. Στη Βρετανία, ο πληθωρισµός, βασισµένος στο δείκτη λιανικών τιµών RPIX, παρέµεινε στο 3,0% το µήνα Μάρτιο, συνεχίζοντας να υπερβαίνει το 2,5% που έχει θέσει ως στόχο η Τράπεζα της Αγγλίας. Παρόλα αυτά, αναλυτές επισηµαίνουν, ότι το Μάιο είναι πιθανή περαιτέρω µείωση του βασικού επιτοκίου από την Τράπεζα της Αγγλίας κατά 25 µ.β. λόγω ενδεχόµενης αναθεώρησης προς τα κάτω των προβλέψεων για το ρυθµό τόσο της οικονοµικής µεγέθυνσης όσο και του πληθωρισµού στη Μεγάλη Βρετανία. Η βιοµηχανική παραγωγή σηµείωσε οριακή άνοδο το Φεβρουάριο κατά 0,1%, σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο µήνα του 2002, ενώ τον Ιανουάριο είχε παρουσιάσει πτώση 0,7%. Ο χρηµατιστηριακός δείκτης FTSE 100 παρουσίασε οριακή άνοδο της τάξης του 0,6% το µήνα Μάρτιο.

7 4 Στην Ιαπωνία, οι τελευταίοι δείκτες συνεχίζουν να δίνουν κάποια αισιόδοξα µηνύµατα όσον αφορά την ανάκαµψη της οικονοµίας. Ως εκ τούτου, οικονοµικοί αναλυτές έχουν αναθεωρήσει τις προβλέψεις τους προς τα πάνω για το ρυθµό ανάπτυξης το Η βιοµηχανική παραγωγή κατέγραψε αύξηση 4,2% το Φεβρουάριο σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα πέρυσι, ενώ η ανεργία παρουσίασε µείωση, από 5,5% τον Ιανουάριο, σε 5,2% το Φεβρουάριο. Το πρόβληµα του αποπληθωρισµού συνεχίζει να υφίσταται, και οι προοπτικές ανάκαµψης, σύµφωνα µε το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ( ΝΤ), στη µεγαλύτερη οικονοµία της Ασίας βασίζονται στην ορθή αντιµετώπισή του καθώς και στην απαραίτητη αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήµατος της χώρας. Στη χρηµατιστηριακή αγορά, ο δείκτης Nikkei 225 σηµείωσε πτώση 4,5% το Μάρτιο. Στην αγορά αργού πετρελαίου παρατηρήθηκε µείωση στην τιµή του µε την έναρξη του πολέµου. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η τιµή του ακάθαρτου πετρελαίου τύπου Brent µειώθηκε από $30,31 το βαρέλι στις 18 Μαρτίου σε $27,64 το βαρέλι στις 20 Μαρτίου. Ο µέσος όρος της τιµής για το µήνα ήταν $30,68 το βαρέλι, ενώ µέχρι τα µέσα Απριλίου, ο µέσος όρος ήταν $25,46 το βαρέλι ένεκα του επικείµενου τέλους στην πολεµική σύρραξη στο Ιράκ. Σε αντιδιαστολή, η µείωση της παραγωγής πετρελαίου στη Νιγηρία, λόγω των εµφύλιων συγκρούσεων, υπήρξε παράγοντας ανοδικής πίεσης στην τιµή του µαύρου χρυσού, κατά τη διάρκεια του µηνός Μαρτίου.

8 5 Πίνακας 1 Προβλέψεις Α.Εγχ.Π. (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή) 1 The Economist Poll Lehman Brothers ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο GDP forecasts 2 Weekly Outlook - GDP 3 World Economic Outlook Βρετανία 2,0 2,2 (1,7) 1,9 (2,3) 2,5 1,8 (1,7) 2,0 (2,2) 2,2 (2,4) 1,6 (1,7) 2,0 (2,4) 2,5 Ιαπωνία -0,3 0,5 (-0,3) 0,7 (0,2) 0,8 0,3 1,5 (1,3) 1,0 (0,5) 0,3 (-0,5) 0,8 (1,1) 1,0 ΗΠΑ 0,3 2,5 (2,4) 2,2 (2,5) 3,3 2,4 2,3 (2,1) 3,3 2,4 (2,2) 2,2 (2,6) 3,6 Ευρωζώνη 1,4 1,1 (0,7) 1,0 (1,3) 2,1 0,8 (0,7) 1,0 (1,1) 1,8 0,8 (0,9) 1,1 (2,3) 2,3 Παγκόσµια 2,3 1,5 (1,4) 1,7 (1,6) 2,3 (2,2) 3,0 (2,8) 3,2 (3,7) 4,1 1 Οι αριθµοί σε παρένθεση δίνουν το αντίστοιχο του περασµένου µήνα, σε περίπτωση αλλαγής. Στην περίπτωση του ΝΤ οι αριθµοί σε παρένθεση αντιστοιχούν στις προβλέψεις του ΝΤ το Σεπτέµβριο, The Economist, 19 Απριλίου, Lehman Brothers Global Weekly Economic Monitor, 17 Απριλίου, ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, World Economic Outlook, Απρίλιος, 2003 Πίνακας 2 Βασικοί χρηµατιστηριακοί δείκτες (τιµές κλεισίµατος) % µεταβολή 31 εκ. 28 Φεβρ. 1 Απρ. Ιαν. - Μάρ. Φεβ. - Μάρ. ΗΠΑ Dow Jones 8.332, , ,1-4,1 1,3 S&P ,4 841,2 848,2-3,5 0,8 Nasdaq 1.339, , ,2 0,1 0,3 Γερµανία DAX 2.892, , ,2-15,3-3,8 Γαλλία CAC , , ,0-14,0-4,3 Ιταλία BCI 1.091, , ,5-7,5-5,5 Βρετανία FTSE , ,3 * 3.613,3-8,3 0,6 Ιαπωνία Nikkei , , ,7-8,3-4,5 Πηγή: Reuters * Τιµή κλεισίµατος στις 26 Φεβρουαρίου, 2003

9 6 Πίνακας 3 Βασικοί οικονοµικοί δείκτες (ποσοστιαία µεταβολή) Α.Εγχ.Π. Βιοµηχανική Λιανικές Ανεργία Πληθωρισµός 1 παραγωγή πωλήσεις Q3 Q3 Q4 Q4 Φεβρουάριος Φεβρουάριος Φεβρουάριος Φεβρουάριος (τριµηνιαία)* (ετήσια) (τριµηνιαία)* (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) Βρετανία 3,4 1,8 1,7 2,2 0,1 3,2 5,1 3 3,0 4 Ιαπωνία 3,2 1,3 2,2 2,8 4,2-0,2 5,2-0,2 ΗΠΑ 4,0 3,2 1,4 2,9 0,4 4 2,1 5,8 4 3,0 Ευρωζώνη 1,2 0,9 0,7 1,3 0,7 2 2,7 2 8,7 2,4 4 Πηγή: The Economist, 19 Απριλίου, Βάσει του είκτη Τιµών Καταναλωτή, εξαιρουµένης της Βρετανίας που είναι βάσει του είκτη Λιανικών Τιµών (RPIX) 2 Στοιχεία Ιανουαρίου, εκέµβριος Φεβρουάριος Στοιχεία Μαρτίου, 2003 * % µεταβολή σε ετήσιο ρυθµό ιεθνή Νοµίσµατα Το ευρώ σηµείωσε σταδιακή ενδυνάµωση έναντι του δολαρίου µέχρι τα µέσα Μαρτίου, φθάνοντας τα 110 σεντ, υποχωρώντας ακολούθως στα 108 σεντ µέχρι τις 15 Απριλίου, µετά από διακυµάνσεις που σχετίζονταν µε τις µεταβαλλόµενες εκτιµήσεις ως προς τη διάρκεια του πολέµου στο Ιράκ. Ο πόλεµος στο Ιράκ, που άρχισε στις 20 Μαρτίου, φαίνεται να είχε ήδη προεξοφληθεί από τις αγορές από το πρώτο δεκαπενθήµερο του µήνα. Η διατηρούµενη αποδυνάµωση του δολαρίου έναντι του ευρώ, που καταγράφεται από τις αρχές του χρόνου, οφείλεται, εν µέρει, στις ανησυχίες που αφορούν τη µεταπολεµική περίοδο τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ιράκ, που ενισχύθηκαν περαιτέρω µετά την προειδοποίηση του ΝΤ ότι η παγκόσµια οικονοµία παραµένει σε κίνδυνο έστω και µετά το πέρας του πολέµου. Επιπλέον, η πορεία αυτή του δολαρίου αντικατοπτρίζει τα θεµελιακά οικονοµικά δεδοµένα στις ΗΠΑ, που εξακολουθούν να συνάδουν µε ένα ασθενέστερο νόµισµα. Παράλληλα, αποθαρρυντικά στοιχεία παρατηρούνται και στην οικονοµία της ευρωζώνης. Οι προοπτικές ανάκαµψης της ευρωπαϊκής οικονοµίας παρουσιάζονται αναιµικές, ενώ τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και το ΝΤ αναθεώρησαν τον προβλεπόµενο ρυθµό µεγέθυνσης του Α.Εγχ.Π. της ευρωζώνης για το 2003 στο 1,0% και 1,1%, αντίστοιχα. Άλλα ενδεικτικά µεγέθη που διαγράφουν το κλίµα που επικρατεί στην Ευρώπη, περιλαµβάνουν τη διεύρυνση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος στη Γαλλία, την αύξηση της ανεργίας στη Γερµανία και την περαιτέρω µείωση του δείκτη επιχειρηµατικής δραστηριότητας των Reuters για το τοµέα των υπηρεσιών στην ευρωζώνη για το µήνα Φεβρουάριο. Η στερλίνα κατά το µήνα Μάρτιο και τις πρώτες δεκαπέντε µέρες του Απρίλη κατέγραψε µικρές αυξοµειώσεις έναντι του ευρώ και του δολαρίου, διατηρώντας την αποδυνάµωσή της έναντι των δύο νοµισµάτων σε σύγκριση µε τις αρχές του έτους. Η πορεία της στερλίνας επηρεάστηκε τόσο από τις ανακοινώσεις ανάµικτων οικονοµικών στοιχείων στο Ηνωµένο Βασίλειο όσο και τις γεωπολιτικές εξελίξεις, που έγιναν αιτία και για

10 7 εσωτερικές πολιτικές αντιπαραθέσεις σε σχέση µε το ρόλο της Μεγάλης Βρετανίας στον πόλεµο µε το Ιράκ. Το ιαπωνικό γεν κατά το µήνα Μάρτιο και τις πρώτες δεκαπέντε µέρες του Απρίλη κυµάνθηκε, ως επί το πλείστον, µεταξύ γεν ανά ευρώ, διατηρώντας την υποτονική πορεία που αντικατοπτρίζει τις συνεχιζόµενες ανησυχίες των επενδυτών σχετικά µε την αστάθεια του χρηµατοοικονοµικού συστήµατος της χώρας. Oι ανησυχίες αυτές ενισχύθηκαν από την αυξανόµενη τάση των Ιαπώνων επενδυτών να µετακινούν τα κεφάλαιά τους σε επενδύσεις στο εξωτερικό. Μια γενική εικόνα των διακυµάνσεων στις διεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες κατά το πρόσφατο παρελθόν, µέχρι τις 15 Απριλίου, 2003, παρουσιάζεται στο διάγραµµα 1.

11 ιάγραµµα 1 ιεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες 04/01/ /04/2003 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) 8 1,15 1,10 1,05 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 ολάριο Η.Π.Α. ανά Ευρώ 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 ολάριο Η.Π.Α ανά Λίρα Αγγλίας 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 0,70 0,68 0,66 0,64 0,62 0,60 0,58 0,56 Λίρα Αγγλίας ανά Ευρώ 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/ Γεν Ιαπωνίας ανά Ευρώ 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03

12 9 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι εκτιµήσεις µεγάλου αριθµού διεθνώς αναγνωρισµένων και έγκυρων χρηµατοοικονοµικών ιδρυµάτων για την αναµενόµενη διαµόρφωση των διεθνών συναλλαγµατικών ισοτιµιών στο σύντοµο µέλλον, όπως καταγράφονται από δηµοσκόπηση του Reuters. Σύµφωνα µε τον πίνακα 4, οι αγορές αναµένουν ότι το ευρώ θα παρουσιάσει περαιτέρω µικρή ενδυνάµωση έναντι του δολαρίου, της στερλίνας και του γεν, ενώ η στερλίνα αναµένεται να αποδυναµωθεί και έναντι του δολαρίου. Πίνακας 4 Προσδοκίες διεθνών αγορών για συναλλαγµατικές ισοτιµίες Μηνιαία ηµοσκόπηση των Reuters (Απρίλιος, 2003) Προσδοκίες για συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Νόµισµα Στατιστικά στοιχεία 1 µήνας 3 µήνες 6 µήνες 12 µήνες ολάρια ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,06 1,02 1, ,07 0,99 1, ,08 0,97 1, ,10 0,95 1,27 54 ολάρια ανά στερλίνα Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,56 1,52 1, ,57 1,47 1, ,59 1,45 1, ,60 1,44 1,72 50 Γεν ανά δολάριο Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 120,58 117,00 125, ,65 110,00 127, ,43 110,00 135, ,42 108,00 145,00 52 Στερλίνες ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή 0,68 0,65 0,70 0,68 0,64 0,72 0,68 0,62 0,73 0,69 0,64 0,78 Πηγή: Reuters. Η δηµοσκόπηση διεξήχθη κατά την περίοδο 7-9 Απριλίου, Κυπριακή λίρα Το κυπριακό νόµισµα κατά το µήνα Μάρτιο σηµείωσε οριακή πτώση έναντι του ευρώ, φθάνοντας τα 1,6995 ευρώ στις 15 Απριλίου, 2003 (τιµή πώλησης/ανοίγµατος) σε σύγκριση µε 1,7157 ευρώ στις 3 Μαρτίου Αντικατοπτρίζοντας τις διακυµάνσεις των διεθνών νοµισµάτων κατά το µήνα Μάρτιο, η ισοτιµία της κυπριακής λίρας έναντι του δολαρίου µέχρι τα µέσα του µήνα παρουσίασε σταδιακή ενδυνάµωση φθάνοντας στις 11 Μαρτίου το 1,8931 δολάρια, ενώ για την υπόλοιπη περίοδο επανήλθε στα επίπεδα του Ιανουαρίου, φθάνοντας στις 15 Απριλίου στα 1,8292 δολάρια. Έναντι του γεν η κυπριακή λίρα παρουσίασε οριακές διακυµάνσεις, ενώ η µικρή αλλά σταθερή ενδυνάµωσή της έναντι της στερλίνας, που άρχισε να διαφαίνεται εντονότερα από την αρχή του χρόνου, συνεχίζεται και τους µήνες Μάρτιο και Απρίλιο, φθάνοντας στο 1,1642 στις 15 Απριλίου. Οι πρόσφατες συναλλαγµατικές διακυµάνσεις της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ, του δολαρίου, της στερλίνας και του γεν παρουσιάζονται στα διαγράµµατα που ακολουθούν:

13 10 ιάγραµµα 2Α Συναλλαγµατική ισοτιµία ευρώ έναντι της κυπριακής λίρας 04/01/ /04/2003 (Τιµή πώλησης, ανοίγµατος) 1,7700 1,7600 1,7500 1, % +2.25% 1,7300 1,7200 1,7100 1,7000 1,6900 1,6800 1,6700 1,6600 1, /08/01 +1,0% 1,7086-1,0% -2.25% -3.0% 04/01/00 17/02/00 01/04/00 15/05/00 28/06/00 11/08/00 24/09/00 07/11/00 21/12/00 03/02/01 19/03/01 02/05/01 15/06/01 29/07/01 11/09/01 25/10/01 08/12/01 21/01/02 06/03/02 19/04/02 02/06/02 16/07/02 29/08/02 12/10/02 25/11/02 08/01/03 21/02/03 06/04/03 Σηµείωση: Τα επίσηµα περιθώρια διακύµανσης της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ είναι καθορισµένα στο ±15,0%

14 11 ιάγραµµα 2Β Συναλλαγµατικές ισοτιµίες έναντι της κυπριακής λίρας 04/01/ /04/2003 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) 1,90 1,85 1,80 1,75 1,70 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 ολάριο Η.Π.Α. Λίρα Αγγλίας 1,17 1,12 1,07 1,02 0, Γεν Ιαπωνίας 4/1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/2003 4/1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/2003 4/1/2000 4/2/2000 6/3/2000 6/4/2000 7/5/2000 7/6/2000 8/7/2000 8/8/2000 8/9/2000 9/10/2000 9/11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/ /4/ /5/ /6/ /7/ /8/ /9/ /10/ /11/ /12/ /1/ /2/ /3/2003 Όσον αφορά την εγχώρια αγορά συναλλάγµατος, τα αποτελέσµατα των συνολικών αγοραπωλησιών ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα που διεκπεραιώθηκαν µέχρι τις , µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής (transaction date), παρουσιάζονται στον πίνακα 5. Όπως φαίνεται στον εν λόγω πίνακα, το µήνα Μάρτιο και τις πρώτες δεκαπέντε µέρες του Απριλίου, 2003 καταγράφηκαν εκροές της τάξης των 38,55 εκατ., και 36,17 εκατ. αντίστοιχα, για εποχιακούς, κυρίως, λόγους, αλλά και λόγω της συνεχιζόµενης υποτονικότητας της οικονοµικής δραστηριότητας που οφείλεται βασικά στον επηρεασµό των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών από το αρνητικό διεθνές κλίµα. Οι ηµερήσιες συνολικές αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες, από το 1999 και εντεύθεν, παρουσιάζονται στο διάγραµµα 3.

15 12 Πίνακας 5 Συνολικές αγοραπωλησίες της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου στην αγορά ξένου συναλλάγµατος Περίοδος Μέση τιµή Παρεµβάσεων Ξένα νοµίσµατα προς Λ.Κ. (µέσος όρος περιόδου) Αγορές(+)/Πωλήσεις(-) ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα (µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής) Σε εκατ. ξένου Συναλλάγµατος Ευρώ ολάριο Στερλίνα Ευρώ ολάριο Στερλίνα Σε εκατ. Λ. Κ. Έτος ,7314 1,5602 1, ,31 155,24 70,72 663, ,7383 1,6445 1, ,55 64,75 53,05 273,13 Τριµηνία 2002 Q1 1,7367 1,5226 1, ,05 4,50 8,10 71, Q2 1,7295 1,5882 1, ,25 17,30 33,80 34, Q3 1,7397 1,7119 1, ,55 13,85-0,20 126, Q4 1,7467 1,7472 1, ,20 29,10 11,35 39, Q1 1,7240 1,8505 1, ,80 1,610 0,00-116,28 Μήνας εκέµβριoς ,7453 1,7780 1, ,20 8,80 2,60 14,96 Ιανουάριος ,7328 1,8419 1, ,25-0,40 0,00-55,73 Φεβρουάριος ,7230 1,8570 1, ,25-0,70 0,00-22,00 Μάρτιος ,7154 1,8532 1, ,30 2,35 0,00-38,55 Απρίλιος* ,7074 1,8315 1, ,05 0,30 0,00-36,17 *Τα στοιχεία για το µήνα Απρίλιο αναφέρονται στο πρώτο δεκαπενθήµερο του µήνα.

16 13 ιάγραµµα 3 Ηµερήσιες αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες 4/1/ /04/ ,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 Λ.Κ. εκατ. 15,00 10,00 5,00 0,00-5,00-10,00-15,00-20,00-25,00 04/01/99 26/02/99 20/04/99 12/06/99 04/08/99 26/09/99 18/11/99 10/01/00 03/03/00 25/04/00 17/06/00 09/08/00 01/10/00 23/11/00 15/01/01 09/03/01 01/05/01 23/06/01 15/08/01 07/10/01 29/11/01 21/01/02 15/03/02 07/05/02 29/06/02 21/08/02 13/10/02 05/12/02 27/01/03 21/03/ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η Επιτροπή Νοµισµατικής Πολιτικής συνήλθε εκτάκτως στις 4 Απριλίου υπό το βάρος της σηµειούµενης παράτασης του πολέµου στο Ιράκ και το ευάλωτο της κυπριακής οικονοµίας στους εξωτερικούς κλυδωνισµούς και προχώρησε σε µείωση του επιτοκίου οριακής χρηµατοδότησης κατά 50 µ.β. Στο νοµισµατικό τοµέα συνεχίζει να παρατηρείται το Φεβρουάριο και το Μάρτιο αισθητή επιβράδυνση, σε σύγκριση µε τους αντίστοιχους µήνες του 2002, στους ρυθµούς µεγέθυνσης τόσο της συνολικής προσφοράς χρήµατος (M2) όσο και των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα. Στη συγκράτηση της προσφοράς χρήµατος, αλλά και της υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας, συνέβαλαν οι εκροές συναλλάγµατος που σηµειώθηκαν, λόγω κυρίως εποχικότητας, την πρώτη τριµηνία του έτους. Λόγω αναθεώρησης των νοµισµατικών στοιχείων, δυνατό να υπάρξουν ορισµένες αποκλίσεις από στοιχεία προηγούµενων εκδόσεων.

17 14 ιάγραµµα 4 Αύξηση του Μ2 (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) % 22,0 20,0 18,0 16,0 14, ,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 M2 Μ2 (Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών) ιάγραµµα 5 Αύξηση των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών 21,0 19,0 17,0 15,0 % 13,0 11,0 9,0 7,0 5,

18 15 Ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) επιβραδύνθηκε το Φεβρουάριο και το Μάρτιο γύρω στο 10,4%, σε σύγκριση µε 11,1% τον Ιανουάριο και αύξηση γύρω στο 12,6% που σηµειώθηκε τους αντίστοιχους µήνες του 2002 (πίνακας 6). Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνεται και από τον κινητό µέσο τριών µηνών, σύµφωνα µε τον οποίο ο ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος παρουσίασε οριακή επιβράδυνση στο 10,6% την περίοδο εκεµβρίου Φεβρουαρίου και Ιανουαρίου - Μαρτίου, από το 10,7% που καταγράφηκε την περίοδο Νοεµβρίου Ιανουαρίου. Συµπερίληψη των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων στον ορισµό της προσφοράς χρήµατος (M2C) διαφοροποιεί ελαφρά την πιο πάνω εικόνα µε το ρυθµό µεγέθυνσης του νοµισµατικού µεγέθους M2C να µειώνεται στο 9,8% το Μάρτιο από το 10,2% που καταγράφηκε τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο. Στον πίνακα 7 παρουσιάζονται αναλυτικά οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2). Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι την περίοδο Ιανουαρίου - Μαρτίου, οι τραπεζικές πιστώσεις προς τον ιδιωτικό και το δηµόσιο τοµέα παρουσίασαν άνοδο, ενώ αντίθετα τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα παρουσίασαν πτώση. Οι καθαρές πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα που παραχωρήθηκαν τους πρώτους τρεις µήνες του 2003 σηµείωσαν άνοδο της τάξης των 150,4 εκατ., σε σύγκριση µε 122,0 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Την περίοδο Ιανουαρίου - Μαρτίου, η αύξηση στις πιστώσεις προς το δηµόσιο τοµέα έφτασε τα 111,2 εκατ., έναντι µείωσης 299,6 εκατ. που καταγράφηκε το προηγούµενο έτος. Για την ίδια περίοδο, τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα µειώθηκαν κατά 216,1 εκατ., σε σύγκριση µε αύξηση 166,4 εκατ. το Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα το Φεβρουάριο βρισκόταν στο 7,9% και το Μάρτιο στο 8,2%, σε σύγκριση µε 8,3% τον Ιανουάριο και 10,1% το Μάρτιο του 2002 (πίνακας 6). Σύµφωνα µε τον τριµηνιαίο, κινητό µέσο όρο, ο ρυθµός µεγέθυνσης της πιστωτικής επέκτασης ήταν 8,0% την περίοδο εκεµβρίου Φεβρουαρίου, και 8,1% την περίοδο Ιανουαρίου Μαρτίου, σε σύγκριση µε 8,3% που καταγράφηκε την περίοδο Νοεµβρίου - Ιανουαρίου. Ο χαµηλός ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών χορηγήσεων αποδίδεται αφενός στη µειωµένη ζήτηση για δάνεια από τον ιδιωτικό τοµέα, λόγω επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας και αφετέρου στην πιο αυστηρή αξιολόγηση των αιτήσεων για παραχώρηση δανείων από τις τράπεζες.

19 16 Πίνακας 6 Βασικά νοµισµατικά µεγέθη (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή ) Μάρτ. Φεβρ. Μάρτ. Προσφορά χρήµατος (Μ1) 41,5-3,8 1,1 2,4 0,2 9,8 8,9 Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) 17,2 9,0 13,3 10,3 12,7 10,4 10,4 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα 14,4 14,3 12,3 8,0 10,1 7,9 8,2 Πίνακας 7 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (µεταβολή, Κυπριακές λίρες χιλιάδες) Μάρτ. Ιαν. - Μάρτ. Φεβρ. Μάρτ / /2003 Καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα (Foreign assets (net)) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα (Claims on private sector) Πιστώσεις προς τον δηµόσιο τοµέα (Claims on public sector) Αταξινόµητα στοιχεία (Unclassified items) Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) (Total liquidity) Προσφορά χρήµατος (Μ1) (Money supply) Νόµισµα σε κυκλοφορία (Currency in circulation) Καταθέσεις όψεως (Demand deposits) ευτερογενής ρευστότητα (Quasi-money)

20 17 Η ανάλυση των τραπεζικών πιστώσεων κατά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας (πίνακας 8) δείχνει ότι την περίοδο Ιανουαρίου Μαρτίου 2003, οι τοµείς εµπορίου, τουρισµού και κατασκευών απορρόφησαν το µεγαλύτερο µερίδιο των νέων πιστώσεων 1, φτάνοντας το 39,8%, 30,9% και 21,5%, αντίστοιχα. Τον προηγούµενο χρόνο κυριαρχούσε ο τοµέας του τουρισµού µε µερίδιο 28,6% στις νέες πιστώσεις. Σε απόλυτους αριθµούς, τα δάνεια στον τοµέα τουρισµού αυξήθηκαν κατά 51,0 εκατ. την περίοδο Ιανουαρίου Μαρτίου 2003, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 36,6 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του Αυξηµένες χορηγήσεις, σε σύγκριση µε την αντίστοιχη τριµηνία του προηγούµενου έτους, παραχωρήθηκαν επίσης, στους τοµείς των κατασκευών, όπου τα νέα δάνεια ανήλθαν σε 35,5 εκατ. σε σύγκριση µε 15,5 εκατ., και του εξωτερικού και εγχώριου εµπορίου, από 35,4 εκατ., σε 65,8 εκατ. Σύµφωνα µε προκαταρκτικά εβδοµαδιαία στοιχεία, για την περίοδο 1 11 Απριλίου, 2003, παραχωρήθηκαν νέες πιστώσεις ύψους 64,1 εκατ., έναντι νέων πιστώσεων ύψους 47,8 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του Για ολόκληρη τη δωδεκαµηνία µέχρι 11 Απριλίου, 2003, το ύψος των νέων δανείων ανήλθε στα 621,3 εκατ., που ισοδυναµεί µε ετήσιο ρυθµό µεγέθυνσης 8,3%, έναντι αύξησης 9,9% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Όσον αφορά τις διευκολύνσεις µέσω πιστωτικών καρτών, οι εγχώριες δαπάνες των Κυπρίων σηµείωσαν αύξηση 13,7% το Μάρτιο, 2003, σε σύγκριση µε άνοδο 19,8% τον ίδιο µήνα του Επιβράδυνση σηµείωσαν και οι δαπάνες των Κυπρίων στο εξωτερικό, αφού το Μάρτιο κατέγραψαν αύξηση 14,5% σε σύγκριση µε άνοδο 21,3% τον αντίστοιχο µήνα του Τέλος, οι ξένοι κάτοχοι καρτών ξόδεψαν στην Κύπρο κατά τον υπό ανασκόπηση µήνα 5,0% λιγότερα σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του 2002, ενώ για το µήνα Φεβρουάριο παρατηρήθηκε αύξηση 17,0%. 1 Ο αριθµός των νέων πιστώσεων αναφέρεται στις καθαρές πιστώσεις που παραχωρήθηκαν κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο.

21 18 Πίνακας 8 Τραπεζικές πιστώσεις κατά κατηγορία Ιανουάριος - Μάρτιος µεταβολή µερίδιο µεταβολή µερίδιο ΛΚ' 000 % ΛΚ' 000 % ηµόσια Ιδρύµατα και Οργανισµοί , ,0 Γεωργία , ,6 Μεταλλεία , ,5 Μεταποίηση , ,8 Μεταφορές και Επικοινωνίες , ,7 Εξωτερικό και Εγχώριο Εµπόριο , ,8 Κτήρια και Κατασκευές , ,5 Τουρισµός , ,9 Προσωπικά και Επαγγελµατικά άνεια , ,9 Προεξοφλήσεις Συναλλαγµατικών: Εσωτερικού -94-0, ,5 Εξωτερικού 380 0, ,5 Σύνολο , ,0 1) Περιλαµβάνει και δάνεια προς την Κυβέρνηση. Από τα στοιχεία για τις πιστωτικές κάρτες και άλλα νοµισµατικά µεγέθη, όπως ο συµψηφισµός των επιταγών, που είναι διαθέσιµα έγκαιρα, µπορούν να αντληθούν πληροφορίες για τη µελλοντική πορεία των λιανικών πωλήσεων. Στο διάγραµµα 6 παρουσιάζονται ο δείκτης αξίας λιανικών πωλήσεων, για τον οποίο τα πιο πρόσφατα στοιχεία είναι για το Φεβρουάριο, 2003 και ο σύνθετος δείκτης (composite indicator) 2, για τον οποίο τα διαθέσιµα στοιχεία είναι µέχρι το Μάρτιο, Σύµφωνα µε το γράφηµα, ο σύνθετος δείκτης παρουσιάζει πτώση το Φεβρουάριο και άνοδο το Μάρτιο. Βάσει αυτών των στοιχείων αναµένεται αντίστοιχη κίνηση στο δείκτη αξίας λιανικών πωλήσεων κατά το Μάρτιο, δεδοµένου ότι στους προηγούµενους µήνες η προβλεπτική ικανότητα του σύνθετου δείκτη αποδείχτηκε επαρκής. Γενικά, αφαιρούµενης της εποχικότητας, γίνεται φανερό από το γράφηµα ότι συνεχίζει να παρατηρείται στασιµότητα στις λιανικές πωλήσεις. 2 Υπενθυµίζεται ότι ο σύνθετος δείκτης αποτελείται από τις εγχώριες δαπάνες Κυπρίων µε πιστωτικές κάρτες και το συµψηφισµό επιταγών (ΕΝΠ, Σεπτέµβριος 2002).

22 19 ιάγραµµα 6 Σχέση µεταξύ νοµισµατικών µεγεθών και λιανικών πωλήσεων είκτης λιανικών πωλήσεων είκτης λιανικών πωλήσεων Σύνθετος δείκτης Μάρ Φεβ Ιαν Σύνθετος δείκτης Η παραχώρηση δανείων σε κατοίκους Κύπρου σε ξένο συνάλλαγµα παρουσίασε αύξηση το Φεβρουάριο και το Μάρτιο φτάνοντας τα 31,4 εκατ. και 29,1 εκατ. αντίστοιχα, σε σύγκριση µε 8,0 εκατ. που παραχωρήθηκαν τον Ιανουάριο 3. Ως αποτέλεσµα, το µερίδιο των πιστώσεων σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις παρουσίασε αύξηση φτάνοντας το 10,4% το Φεβρουάριο και 10,6% το Μάρτιο, από το 10,0% που καταγράφηκε τον Ιανουάριο, 2003 και το Μάρτιο, 2002 (πίνακας 9). Για την περίοδο 1-11 Απριλίου, 2003, τα προκαταρκτικά στοιχεία φέρουν το ύψος του ξένου δανεισµού σε κατοίκους Κύπρου αυξηµένο κατά περίπου 17,9 εκατ. 3 Σηµειώνεται ότι τα αναφερόµενα µεγέθη περιλαµβάνουν µόνο τις χορηγίες των δανείων που παραχωρήθηκαν από όλα τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύµατα (all banks). Ο δανεισµός από τράπεζες του εξωτερικού σε Κύπριους σύµφωνα µε τα στοιχεία που υποβάλλονται για το µακροπρόθεσµο δανεισµό κυµαινόταν σε πολύ χαµηλά επίπεδα.

23 20 Πίνακας 9 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα (µεταβολή, κυπριακές λίρες εκατ.) (µεταβολή, Κυπριακές λίρες εκατ.) Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 8,0 31,4 29,1 Σύνολο πιστώσεων 42,2 8,7 99,6 (υπόλοιπα τέλος περιόδου, Κυπριακές λίρες εκατ.) Μάρτ. Φεβρ. Μάρτ. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 372,0 733,0 785,2 742,9 824,5 853,6 Σύνολο πιστώσεων 6516,0 7320,1 7902,9 7442,1 7953,7 8053,2 Μερίδιο % 5,7 10,0 9,9 10,0 10,4 10,6 Από τα στοιχεία που αφορούν το δανεισµό των Κυπρίων σε ξένο νόµισµα για το 2003 επιβεβαιώνεται η στροφή προς ξένα νοµίσµατα πέραν του ευρώ. Ο ξένος δανεισµός των Κυπρίων προοδευτικά συνάπτεται σε δολάρια, ελβετικά φράγκα και ιαπωνικά γεν, µε αποτέλεσµα οι χορηγήσεις σε ευρώ να περιοριστούν περίπου στο 59,6% των πιστώσεων σε ξένο συνάλλαγµα, ενώ η κατανοµή Σύµφωνα µε στοιχεία που αφορούν το µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο δανεισµό σε ξένο νόµισµα, για τους πρώτους τρεις µήνες του 2003, γύρω στο 35,0% των δανείων σε ξένο συνάλλαγµα χρησιµοποιήθηκαν στον τοµέα των κατασκευών στην Κύπρο, 34,0% για την αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων 4., ενώ το 19,0% των δανείων για την αγορά πάγιου εξοπλισµού. του υπολοίπου ποσού είναι 20,1% σε δολάρια, 7,9% σε γεν και 8,5% σε ελβετικά φράγκα. 4 Αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων αναφέρεται τόσο σε υφιστάµενα δάνεια σε λίρες Κύπρου όσο και στη µετατροπή υφιστάµενων ξένων δανείων σε άλλο νόµισµα.

24 21 Χρηµαταγορά Στην αγορά χρήµατος συνεχίζουν να επικρατούν συνθήκες υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας οι οποίες, λόγω των εκροών συναλλάγµατος, ακολουθούν φθίνουσα πορεία. Ως αποτέλεσµα, η Κεντρική Τράπεζα στις παρεµβάσεις της στην αγορά χρήµατος απορρόφησε µέσω δηµοπρασιών αποδοχής καταθέσεων (depos) µέση ηµερήσια ρευστότητα ύψους 308,5 εκατ. το Μάρτιο, σε σύγκριση µε 325,0 εκατ. το Φεβρουάριο, και 438,9 εκατ. τον Ιανουάριο (πίνακας 11). Στον περιορισµό της πλεονασµατικής τραπεζικής ρευστότητας του Μαρτίου συνέβαλαν η αύξηση που παρουσίασε το νόµισµα σε κυκλοφορία και η µείωση στη µέση ηµερήσια αξία των συναλλαγµατικών διαθεσίµων από 1.280,1 εκατ. το Φεβρουάριο σε 1.210,2 εκατ. το Μάρτιο. Σε αντιδιαστολή, η αύξηση στις υπεραναλήψεις της κυβέρνησης ήταν ο κύριος παράγοντας που συνέδραµε στην επέκταση της Πίνακας 10 Επιτόκια (ποσοστά % ετησίως) τραπεζικής ρευστότητας. Η µέση αξία των υπεραναλήψεων των κυβερνητικών καταθέσεων αυξήθηκε στα 309,5 εκατ. το Μάρτιο, από τα 276,0 εκατ. το Φεβρουάριο και οφείλεται, εν µέρει, στις περιορισµένες πωλήσεις κυβερνητικών τίτλων το Φεβρουάριο και Μάρτιο, σε σύγκριση µε τον Ιανουάριο. Συγκεκριµένα, οι καθαρές πωλήσεις των εν λόγω τίτλων έφτασαν τα 31,7 εκατ. το Φεβρουάριο, ενώ αντίθετα το Μάρτιο υπήρξαν αποπληρωµές ύψους 0,07 εκατ., σε σύγκριση µε πωλήσεις 106,0 εκατ. τον Ιανουάριο. Το µέσο µηνιαίο επιτόκιο στις δηµοπρασίες αποδοχής καταθέσεων για το Μάρτιο ήταν 3,72%, σε σύγκριση µε 3,69% το Φεβρουάριο. Σηµειώνεται ότι στη δηµοπρασία της 24 ης Απριλίου, 2003 απορροφήθηκαν 60,0 εκατ. µε µέσο επιτόκιο 3,42%, γεγονός που αντανακλά τη µείωση των βασικών επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας στις 4 Απριλίου Μάρτ. Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. ιατραπεζική αγορά (1 µέρα) 5,96 4,93 3,42 3,20 3,25 3,31 3,79 Repos 5,97 6,39 Reverse repos/depos 4,44 4,59 3,91 3,76 3,70 3,69 3,72 Γραµµάτια δηµοσίου (13 εβδοµάδες) 5,75 6,00 4,02 4,00 Γραµµάτια δηµοσίου (52 εβδοµάδες) 6,21 6,35 4,30 4,22 3,89 3,84 3,80 Χρεόγραφα αναπτύξεως (2 χρόνια) 6,55 6,11 4,56 4,08 4,07 Χρεόγραφα αναπτύξεως (5 χρόνια) 7,45 6,96 5,07 5,06 4,58 4,55 Χρεόγραφα αναπτύξεως (10 χρόνια) 7,55 7,66 5,37 4,83 Χρεόγραφα αναπτύξεως (15 χρόνια) 6,47 5,60 5,08

25 22 Πίνακας 11 Ρευστότητα τραπεζικού συστήµατος ( εκατ., ηµερήσιοι µέσοι όροι περιόδου) Καθαρό ενεργητικό σε χρυσό και συνάλλαγµα (NFA) Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (repos) Προσφορά ρευστότητας Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (lombard) Άλλες πράξεις (swap) ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (overnight) Πρόσθετες και ειδικές και Σ.Μ.Ε. Καταθέσεις (additional & Απορρόφηση ρευστότητας Rev - repos & depos Τραπεζογραµµάτια, νοµίσµατα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης (καθαρές) Άλλοι παράγοντες απορρόφησης ρευστότητας Τρεχούµενοι λογαριασµοί πιστωτικών ιδρυµάτων (MRA) Νοµισµατική βάση special & (cur. in (καθαροί) S.M.E. dep.) circul.) ( ) Μάρτ. 991,3 16,3 0,0 5,0 1,0 2,9 93,0 0,0 337,5 38,2 97,0 444,9 878,3 Απρ ,1 0,0 0,0 18,2 0,7 0,3 90,7 0,0 358,7 0,0 194,4 449,7 899,5 Μάιος 1.109,6 0,0 0,0 28,2 1,2 1,0 84,2 0,0 369,4 58,4 175,7 450,3 904,9 Ιούν ,1 0,0 0,0 0,0 0,0 57,9 79,7 26,4 382,7 132,3 198,2 439,1 959,3 Ιούλ ,0 0,0 0,0 1,2 0,0 9,2 79,6 92,0 393,8 159,8 194,5 451,1 933,8 Αύγ ,2 0,0 0,0 0,5 0,0 39,3 79,6 58,6 393,9 125,6 179,4 457,2 970,2 Σεπτ ,6 0,0 0,0 0,0 0,0 58,7 79,6 94,8 386,0 89,4 189,3 461,8 986,1 Οκτ ,1 0,0 0,0 2,3 0,1 19,4 79,6 104,7 384,3 58,0 250,0 464,5 947,8 Νοέµ ,1 0,0 0,0 2,3 0,0 13,3 79,4 118,5 366,5 54,6 275,5 466,6 925,8 εκ ,4 0,0 0,0 3,6 0,0 8,3 79,4 111,9 385,3 10,5 274,6 468,1 941, Ιαν ,0 0,0 0,0 0,8 0,0 16,4 79,4 174,3 377,6 64,7 124,2 473,1 946,6 Φεβρ ,4 0,0 0,0 0,6 0,0 14,5 79,4 131,3 363,9 169,8 137,7 488,6 946,4 Μάρτ ,4 0,0 0,0 3,3 0,0 24,8 79,4 189,9 367,4 369,6 167,3 489,2 960,9 Απρ ,5 0,0 0,0 3,4 0,0 17,6 79,4 267,7 379,4 121,7 284,6 490,7 967,0 Μάιος 1.632,1 0,0 0,0 1,0 0,0 11,2 79,4 287,6 400,1 98,2 263,2 493,4 984,1 Ιούν ,3 0,0 0,0 0,6 0,0 26,0 79,4 366,9 403,1-16,3 221,6 496, ,7 Ιούλ ,2 0,0 0,0 1,5 0,0 41,5 79,4 405,2 413,5-212,0 179,6 497, ,9 Αύγ ,0 0,0 0,0 1,9 0,0 21,9 79,5 427,1 422,7-166,4 176,7 505, ,5 Σεπτ ,9 0,0 0,0 8,6 0,0 2,2 79,3 392,3 413,0-127,4 190,7 509, ,9 Οκτ ,3 0,0 0,0 0,3 0,0 10,5 79,4 332,6 413,3-98,8 213,4 511, ,4 Νοέµ ,9 0,0 0,0 0,6 0,0 4,7 79,5 385,3 399,9-135,9 201,8 512,1 996,2 εκ ,4 0,0 0,0 0,0 0,0 36,2 79,3 412,0 425,4-330,1 231,9 516, , Ιαν ,4 0,0 0,0 3,5 0,0 29,3 79,3 438,9 413,6-315,3 172,7 525, ,6 Φεβρ ,1 0,0 0,0 0,4 0,0 32,4 79,3 325,0 402,2-276,0 181,8 535, ,7 Μάρτ ,2 0,0 0,0 10,3 0,0 11,1 79,4 308,5 404,4-309,5 188,5 538, ,9

26 23 Το µέσο επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς διαθέσιµα στοιχεία αναφέρονται στο µήνα διάρκειας µιας νύκτας αυξήθηκε το Μάρτιο στο Φεβρουάριο και δείχνουν ότι τα εγχώρια 3,79%, από το 3,31% το Φεβρουάριο, λόγω της µακροπρόθεσµα πραγµατικά επιτόκια µείωσης στην υπερβάλλουσα τραπεζική βρίσκονται σε χαµηλότερα επίπεδα από τα ρευστότητα. Οι αποδόσεις των τίτλων του αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Ο µέσος όρος των δηµοσίου παρουσίασαν µια σχετική τελευταίων δώδεκα µηνών των σταθερότητα τους πρώτους τρεις µήνες του µακροπρόθεσµων ονοµαστικών επιτοκίων έτους (πίνακας 10). Συγκεκριµένα, το µέσο βρισκόταν στο 5,10%. Τα εγχώρια πραγµατικά επιτόκιο σε γραµµάτια δηµοσίου διάρκειας 52 επιτόκια υπολείπονται των αντίστοιχων εβδοµάδων κυµαινόταν πλησίον του 3,84%, και επιτοκίων της ΕΕ κατά 76 µ.β., σε σύγκριση µε των χρεογράφων διετούς και πενταετούς 63 µ.β. που ήταν τον Ιανουάριο, λόγω της διάρκειας στο 4,08% και 4,57%, αντίστοιχα. αύξησης που παρατηρήθηκε στον εγχώριο πληθωρισµό, σε σύγκριση µε τον πληθωρισµό Στον πινάκα 12 γίνεται µια σύγκριση µεταξύ των στην ΕΕ που παρέµεινε σταθερός. εγχώριων µακροπρόθεσµων επιτοκίων και εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα τελευταία Πίνακας 12 Πληθωρισµός και επιτόκια σε Ευρώπη και Κύπρο Φεβρουάριος 2003 (µέσος όρος τελευταίων 12 µηνών) Πληθωρισµός (Εν ΤΚ) Μακροπρόθεσµα Επιτόκια Μακροπρόθεσµα Πραγµατικά Επιτόκια Βέλγιο 1,40 4,80 3,40 ανία 2,50 4,90 2,40 Γερµανία 1,20 4,70 3,50 Ελλάδα 3,80 5,00 1,20 Ισπανία 3,70 4,80 1,10 Γαλλία 1,90 4,70 2,80 Ιρλανδία 4,70 4,90 0,20 Ιταλία 2,60 4,90 2,30 Λουξεµβούργο 2,20 4,50 2,30 Ολλανδία 3,70 4,70 1,00 Αυστρία 1,70 4,80 3,10 Πορτογαλία 3,80 4,90 1,10 Φινλανδία 1,90 4,80 2,90 Σουηδία 2,00 5,20 3,20 Ηνωµένο Βασίλειο 1,30 4,80 3,50 Ευρωζώνη 2,20 4,80 2,60 EΕ-15 2,00 4,80 2,80 Κύπρος 3,06 5,10 2,04

27 24 ιεθνή και Εγχώρια Επιτόκια Η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διατήρησαν στις πρόσφατες συνεδρίες τους τα επιτόκιά τους αµετάβλητα. Σε µείωση κατά 50 µ.β. προέβη η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου σε έκτακτη συνεδρία της στις 4 Απριλίου, Το εύρος της ψαλίδας µεταξύ εγχώριων και ευρωπαϊκών βασικών επιτοκίων, όπως διαµορφώθηκε µετά τη µείωση των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας κατά 50 µ.β. στις 4 Απριλίου και της ΕΚΤ κατά 25 µ.β. στις 6 Μαρτίου, βρίσκεται στις 100 µ.β. τόσο για το επιτόκιο οριακής χρηµατοδότησης όσο και για το επιτόκιο καταθέσεων µιας νύκτας. Πίνακας 13 Βασικά επιτόκια (ποσοστά % ετησίως, µεταβολές σε εκατοστιαίες µονάδες) Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (3 Απριλίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για repos 2,50 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (Lombard) 3,50 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (Deposit facility) 1,50 - µεταβολή Τράπεζα της Αγγλίας (10 Απριλίου 2003) Repo Rate 3,75 - Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (18 Μαρτίου 2003) Federal Funds Rate 1,25 - Discount Rate 0,75 - Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (4 Απριλίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για repos 3,50-0,25 ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (Lombard) 4,50-0,50 ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (Deposit facility) 2,50 -

28 25 Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) Ο Γενικός είκτης Τιµών συνέχισε την πτωτική του πορεία κατρακυλώντας στις 80,3 µονάδες στις 17 Μαρτίου, 2003, σηµειώνοντας νέο χαµηλό ρεκόρ από τον Οκτώβριο του 2002 (διάγραµµα 7). Η µικρή ανάκαµψη που παρατηρήθηκε προς το τέλος Μαρτίου ακολούθησε την περιορισµένη άνοδο των διεθνών χρηµατιστηριακών αξιών. Σηµειώνεται ότι το Φεβρουάριο ο δείκτης κυµάνθηκε µεταξύ 86,4 και 91,6 µονάδων, ενώ το Μάρτιο µεταξύ 80,3 και 87,7 µονάδων. Ο µέσος ηµερήσιος όγκος το Φεβρουάριο και Μάρτιο παρέµεινε στα 0,7 εκατ., Ο µέσος ηµερήσιος αριθµός συναλλαγών µειώθηκε στις 997 το Φεβρουάριο για να αυξηθεί στις 1220 το Μάρτιο, σε σύγκριση µε 1026 τον Ιανουάριο. Όλοι οι επιµέρους κλαδικοί δείκτες σηµείωσαν πτώση κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο, µε εξαίρεση το δείκτη εταιρειών οικοδοµήσιµων υλικών και κατασκευών που είχε µικρή άνοδο το Φεβρουάριο. Οι τίτλοι στους οποίους επικεντρώθηκε το µεγαλύτερο ποσοστό του µηνιαίου όγκου συναλλαγών ήταν οι µετοχές της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας, µε αντίστοιχα ποσοστά 21,7% και 13,1% το Φεβρουάριο και 20,7% και 12,3% το Μάρτιο. ιάγραµµα 7 Γενικός είκτης Τιµών Χρηµατιστηρίου (ΧΑΚ) Φεβρουάριος - Μάρτιος 2003 (29/3/1996=100, ηµερήσια στοιχεία) 93,0 90,0 91,58 87,0 86,39 87,65 84,0 81,0 80,32 78,0 01/02/03 05/02/03 09/02/03 13/02/03 17/02/03 21/02/03 25/02/03 01/03/03 05/03/03 09/03/03 13/03/03 17/03/03 21/03/03 25/03/03 29/03/03

29 26 Ο πίνακας 14 δείχνει ότι υπήρξαν αµελητέες καθαρές εισροές κεφαλαίων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου κατά το Φεβρουάριο. Συγκεκριµένα, οι πωλήσεις µετοχών στο ΧΑΚ από µη κατοίκους Κύπρου ήταν µηδαµινές ενώ οι αγορές ανήλθαν σε 9 χιλιάδες. Οι πίνακες 11 και 12 του παραρτήµατος παρουσιάζουν τις αγορές και πωλήσεις µετοχών από µη κατοίκους Κύπρου, κατά χώρα διαµονής. Πίνακας 14 Επενδύσεις µη κατοίκων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 (κυπριακές λίρες, χιλιάδες) εκ. εκ. Ιαν. Φεβ. Αγορές Πωλήσεις Καθαρές επενδύσεις Πηγή: Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 Τα στοιχεία αναφέρονται µόνο στις αγορές και πωλήσεις µετοχών εκτός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών

30 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Οι τιµές κατά το Μάρτιο του 2003 σηµείωσαν αύξηση της τάξης του 5,97%, σε σύγκριση µε 4,44% τον προηγούµενο µήνα και 2,36% το Μάρτιο του Όπως φαίνεται στον πίνακα 15, η άνοδος του πληθωρισµού κατά το Μάρτιο, σε σύγκριση µε το Φεβρουάριο, οφείλεται, κυρίως, στην επιτάχυνση των τιµών των εγχώριων προϊόντων, λόγω της µεγάλης ανόδου που παρατηρήθηκε στις τιµές των γεωργικών προϊόντων και της µεγάλης επιτάχυνσης που σηµειώθηκε στις τιµές των καυσίµων και του υγραερίου, καθώς και του ηλεκτρισµού. Αντίθετα, οι τιµές των βιοµηχανικών, µη πετρελαιοειδών προϊόντων παρουσίασαν µικρή επιβράδυνση, ενώ οι τιµές των µηχανοκίνητων οχηµάτων σηµείωσαν, όπως και το Φεβρουάριο, σηµαντική πτώση. Παράλληλα, οριακή επιβράδυνση σηµειώθηκε στις τιµές των υπηρεσιών. Σηµειώνεται ότι ο αυξηµένος πληθωρισµός κατά τους πρώτους τρεις µήνες του έτους που έφθασε το 4,84%, σε σύγκριση µε 2,58% την πρώτη τριµηνία του 2002, αντικατοπτρίζει, κυρίως, τις αυξήσεις στο συντελεστή του ΦΠΑ, από 10,0% στο 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002, και στη συνέχεια στο 15,0% από την 1 η Ιανουαρίου, Όσον αφορά την κατηγορία των εγχώριων προϊόντων, αξιοσηµείωτη εξέλιξη κατά το Μάρτιο του 2003 αποτελεί η µεγάλη άνοδος των τιµών των γεωργικών προϊόντων, που αυξήθηκαν κατά 9,03%, σε σύγκριση µε πτώση 0,15% τον προηγούµενο µήνα. Παράλληλα, οι τιµές των καυσίµων και υγραερίου καθώς και του ηλεκτρισµού παρουσίασαν επιτάχυνση και ανήλθαν κατά 35,45% και 16,90%, αντίστοιχα, έναντι αύξησης κατά 20,17% και 12,01% το Φεβρουάριο του Η µεγάλη άνοδος στις τιµές του ηλεκτρισµού και των καυσίµων οφείλεται, εκτός από την άνοδο στην τιµή του πετρελαίου που εντέλει διαφαίνεται προσωρινή, µετά τη λήξη του πολέµου στο Ιράκ, και στην αναπροσαρµογή της τιµής του ηλεκτρισµού για ιδιωτική και βιοµηχανική κατανάλωση που έγινε το Μάρτιο. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε την αναπροσαρµογή αυτή, η τιµή του ηλεκτρισµού για ιδιωτική χρήση, που αποτελεί και το µεγαλύτερο µέρος της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύµατος, αυξάνεται, ενώ παράλληλα η τιµή του ηλεκτρισµού για βιοµηχανική χρήση µειώνεται. Οι τιµές των εισαγόµενων προϊόντων το Μάρτιο του 2003 σηµείωσαν περαιτέρω πτώση, της τάξης του 3,14%, σε σύγκριση µε µείωση κατά 3,39% το Φεβρουάριο του Συγκεκριµένα, οι τιµές των µηχανοκίνητων οχηµάτων παρουσίασαν αισθητή µείωση κατά 11,64%, λόγω της σηµαντικής µείωσης των φόρων κατανάλωσης για τα αυτοκίνητα, που τέθηκε σε εφαρµογή από την 1 η Ιουλίου 2002, ενώ οι τιµές των άλλων εισαγόµενων προϊόντων σηµείωσαν και πάλι άνοδο, λόγω των προαναφερθεισών αυξήσεων των συντελεστών του ΦΠΑ. Τέλος, οι τιµές των υπηρεσιών κατέγραψαν το Μάρτιο του 2003 αύξηση της τάξης του 4,56%, σε σύγκριση µε άνοδο 4,62% το Φεβρουάριο του 2002 και 3,26% το Μάρτιο του Αξιοσηµείωτη, εξακολουθεί να είναι η συνεχιζόµενη πτώση των τιµών των τηλεπικοινωνιών, που άρχισε από τον Ιανουάριο του 2002 και οφείλεται στην ακολουθούµενη πορεία φιλελευθεροποίησης του τοµέα. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, ο πληθωρισµός κατά το πρώτο τρίµηνο του 2003 ανήλθε στο 4,84%, σε σύγκριση µε 2,58% την αντίστοιχη περίοδο του Η επιτάχυνση αυτή αποδίδεται στην κατακόρυφη αύξηση των τιµών των εγχώριων βιοµηχανικών, µη πετρελαιοειδών

31 28 προϊόντων, των καυσίµων και του υγραερίου, του ηλεκτρισµού και σε κάποιο βαθµό των υπηρεσιών, που οφείλονται εν πολλοίς στην αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ και άλλων φόρων κατανάλωσης από τον Ιούλιο του 2002 και τον Ιανουάριο του Εκτενέστερη ανάλυση των εξελίξεων στο µέτωπο του πληθωρισµού κατά οικονοµική κατηγορία παρουσιάζεται στους πίνακες 7 µέχρι 10 του παραρτήµατος.

32 29 Πίνακας 15 Ποσοστιαία µεταβολή δείκτη τιµών καταναλωτή κατά οικονοµική κατηγορία Μάρτιος 2002/2001 Φεβρουάριος 2002/2001 Μάρτιος 2003/2002 Σύνολο 1,98 2,81 2,36 4,44 5,97 Α Εγχώρια Προϊόντα 1,34 4,35 2,73 8,57 12,57 Α.1 Γεωργικά 4,50 1,79 12,78-0,15 9,03 Α.2 Βιοµηχανικά 0,78 5,62 0,92 11,23 13,40 Α.2.1 Βιοµηχ. µη πετρελαιοειδή 0,10 4,55 1,91 9,32 8,87 Α.2.2 Καύσιµα και υγραέριο 3,99 10,57-3,60 20,17 35,45 Α.3 Ηλεκτρισµός -3,23-2,26-10,75 12,01 16,90 Β Εισαγόµενα Προϊόντα 0,47-1,69-0,01-3,39-3,14 Β.1 Μηχανοκίνητα οχήµατα 0,55-5,07 0,17-11,78-11,64 Β.2 Άλλα εισαγόµενα 0,41 0,85-0,15 3,07 3,28 Γ Υπηρεσίες 3,35 3,67 3,26 4,62 4,56 Λαµβάνοντας υπόψη την επίδραση των ψηφισθέντων φορολογικών µέτρων στα µέσα του 2002, καθώς και των νέων µέτρων που εφαρµόζονται από την 1 η Ιανουαρίου, 2003, όπως π.χ. η περαιτέρω αύξηση του βασικού συντελεστή ΦΠΑ στο 15,0%, ο πληθωρισµός το 2003 αναµένεται να επιταχυνθεί και να κυµανθεί γύρω στο 4,5%. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται στο πλαίσιο ανάλυσης των τιµών κατά οικονοµική κατηγορία, όπως παρουσιάζεται πιο πάνω. Υιοθετεί την υπόθεση εργασίας ότι οι τιµές του πετρελαίου θα µειωθούν περαιτέρω και θα διαµορφωθούν, κατά µέσο όρο, γύρω στα 25 δολάρια το βαρέλι για ολόκληρο το έτος, ενώ οι τιµές των γεωργικών προϊόντων θα σηµειώσουν κατά µέσο όρο αύξηση της τάξης του 2,5%. Επίσης, δεν θεωρείται ότι θα υπάρξουν σηµαντικές αυξοµειώσεις της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ, του δολαρίου και της στερλίνας από τα υψηλά επίπεδα που διαµορφώθηκαν κατά το τέλος του 2002, γεγονός ευνοϊκό για τον πληθωρισµό, ιδιαίτερα σε σχέση µε τις τιµές των εισαγόµενων προϊόντων. µερικές άλλες σηµαντικές χώρες, καθώς και οι αντίστοιχες προβλέψεις για το Πίνακας 16 Πληθωρισµός: Κύπρος και άλλες χώρες µεταβολή σε ετήσια βάση τελευταίος µήνας πρόβλεψη για το Κύπρος 6,0 Μαρ. 4,3 2 Ευρωzώνη 2,4 Μαρ. 1,8 Η.Π.Α. 3,0 Φεβ. 2,3 M.Βρετ. 3,1 Μαρ. 2,8 Γερµανία 1,2 Μαρ. 1,1 Ιταλία 2,7 Μαρ. 2,3 ανία 2,9 Μαρ. 2,3 Γαλλία 2,6 Μαρ. 1,7 Αυστρία 1,7 Φεβ. 1,7 Βέλγιο 1,8 Μαρ. 1,5 Ισπανία 3,7 Μαρ. 3,0 Σουηδία 3,1 Μαρ. 2,4 Ελβετία 1,3 Μαρ. 0,7 Ιαπωνία -0,2 Φεβ. -0,6 Καναδάs 4,6 Φεβ. 3,0 (1) Πηγή: The Economist (19 / 4 / 03) (2) Πηγή: Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Για σκοπούς σύγκρισης, στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζονται τα τελευταία µηνιαία στοιχεία του πληθωρισµού για την Κύπρο, την Ευρωζώνη και