Διδακτικά Εργαλεία Κατανόησης Κειμένου. Σπύρος Σοφοκλέους Λειτουργός ΠΙ Ομάδα Eργασίας Νέας Ελληνικής Γλώσσας ΔΕ

Transcript

1 Διδακτικά Εργαλεία Κατανόησης Κειμένου Σπύρος Σοφοκλέους Λειτουργός ΠΙ Ομάδα Eργασίας Νέας Ελληνικής Γλώσσας ΔΕ

2 Πλαίσιο Παρουσίασης Α. Πλαίσιο Συνεργασίας B. Κείμενα - Κατανόηση Κειμένου Γ. Διδασκαλία-Αξιοποίηση εργαλείων κατανόησης κειμένων Δ. Τρία παραδείγματα εργαλείων κατανόησης κειμένων

3 Αντί άλλης εισαγωγής

4 Πλαίσιο συνεργασίας Κείμενο Πολιτικής ΥΠΠ για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Δημόσιο Σχολείο (1 η Οκτωβρίου 2013) kalia_neas_ellinikis_glossas_sto_dimosio_scholeio.pdf Ενημερωτική Εγκύκλιος ΔΔΕ για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (21 Νοεμβρίου 2013) Διδακτικά Εργαλεία για την κατανόηση κειμένων: Η μαθησιακή αξία και δυναμική τους Συζήτηση σε πολύ συγκεκριμένη βάση!

5 Γλωσσική Εκπαίδευση-Εκπαίδευση στον Γραμματισμό Η συνδυαστική γλωσσική διδασκαλία «καλύπτει»: α) την αναγνώριση και τη χρήση των βασικών γλωσσικών δομών (όπως είναι το αλφάβητο, η ορθογραφία, η γραμματική, οι κειμενικές συμβάσεις), β) την επίγνωση των λειτουργιών των κειμενικών ειδών, με τις οποίες συναρτάται ο τρόπος δόμησής τους, γ) την κατανόηση και τη δόμηση κειμένων (γραπτών, προφορικών, ψηφιακών, οπτικών), μέσα σε ποικίλα κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά συγκείμενα και δ) την κριτική διερεύνηση και ανάλυση κειμένων.

6 ΤΟ ΓΛΩΣΣΟΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΧΕΣ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟ «παραδοσιακές προσεγγίσεις» υφιστάμενεςγνωστές προσεγγίσεις «σύγχρονες προσεγγίσεις» γραμματικοκεντρικές προσεγγίσεις δομισμός επικοινωνιακήκειμενοκεντρική προσέγγιση κριτικός γραμματισμός παιδαγωγικές γραμματισμών

7 Συνδυαστική γλωσσική διδασκαλία κοινωνιοκεντρικοί - κριτικοί στόχοι κειμενικοί στόχοι γλωσσικοί στόχοι γλώσσα περιεχόμενο δομή κείμενο γλώσσα και κοινωνία συγκείμενο

8 Γλωσσική Εκπαίδευση κατανόηση προφορικού λόγου κατανόηση γραπτού λόγου Διδακτικά Εργαλεία Μάθησης παραγωγή προφορικού λόγου παραγωγή γραπτού λόγου Εκπαίδευση στον Γραμματισμό

9 Κατανόηση κειμένων -Αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία. Δεν αποτελεί μια απλή αποκωδικοποίηση γραμμάτων. -Έπειτα από την αποκωδικοποίηση των λέξεων, ακολουθεί η σημασιολογική τους προσέγγιση και η έννοια που αποκτούν στο εκάστοτε κείμενο και ενεργοποιούνται προϋπάρχουσες γνώσεις του/της αναγνώστη/στριας. -Στο τέλος, όλες οι πληροφορίες συγχωνεύονται για την αναζήτηση και την εξαγωγή νοήματος που απαιτεί από τον/την αναγνώστη/στρια να συμμετάσχει ενεργά στη δεξιότητα αυτή. Τι είναι η κατανόηση γραπτού κειμένου

10 Η πυραμίδα της κατανόησης κειμένων Κατασκευή νοήματος Αποκωδικοποίηση

11 Κατανόηση κειμένων Η αντίληψη της κατανόησης του κειμένου ως κοινωνικής πρακτικής γραμματισμού, στηρίζεται στη θέση πως χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές δομές, στις οποίες λαμβάνει χώρα, και όχι σε αποπλαισιωμένες πρακτικές γραμματισμού. (Baynham, 2002) Κάποιος/α δεν μαθαίνει να διαβάζει κείμενα συγκεκριμένου τύπου με συγκεκριμένο τρόπο, εκτός και αν οι εμπειρίες του περιβάλλοντός του/της απαιτούν την ανάγνωση του συγκεκριμένου είδους/τύπου κειμένου με συγκεκριμένο τρόπο. (Gee, 2014) Τι κάνουμε με την κατανόηση γραπτού κειμένου

12

13

14 Διδακτικό Υλικό και Αξιοποίησή του στο Δημοτικό Σχολείο: Διδάσκοντας στo Δημοτικό (με) Λογοτεχνικά Κείμενα Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με) Μη Λογοτεχνικά Κείμενα

15 Διδακτικό Υλικό και Αξιοποίησή του στο Δημοτικό Σχολείο: Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με) Λογοτεχνικά Κείμενα Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με) Μη Λογοτεχνικά Κείμενα Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με και) «Κείμενα Πέρα από το Κείμενο»...

16 Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με) Λογοτεχνικά Κείμενα

17 Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με) Μη Λογοτεχνικά Κείμενα

18 Τι μπορεί να σημαίνει: Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με και) «Κείμενα Πέρα από το Κείμενο»... Η διδασκαλία και η αξιοποίηση του φαινομένου της σημείωσης, αρχίζοντας από απλές σημειώσεις, π.χ., το/α χρώματα, την/τις έκφραση/εκφράσεις του προσώπου κ.ο.κ., και προχωρώντας σε πιο σύνθετες σημειώσεις, π.χ., τη μουσική, με τρόπο αυτόνομο ή και παράλληλο προς το σημειωτικό σύστημα της γλώσσας. Κάθε σημείωση λειτουργεί ως κείμενο με (τα) δικά του νοήματα.

19 Διδάσκοντας στο Δημοτικό (με και) «Κείμενα Πέρα από το Κείμενο»...

20 Σε επίπεδο διδασκαλίας, δεν μπορεί να υπάρχει απόλυτη διάκριση ανάμεσα στα λογοτεχνικά κείμενα, στα μη λογοτεχνικά κείμενα και «στα κείμενα πέρα από το κείμενο», ως μέσα και αντικείμενα διδασκαλίας, για σκοπούς Γλωσσικής Εκπαίδευσης- Εκπαίδευσης στον Γραμματισμό! Σημαντικά: - η συγκεκριμένη πλαισίωση και στόχευση κάθε φορά - η συνεξέταση Λογοτεχνικών, μη Λογοτεχνικών, «Κειμένων Πέρα από το Κείμενο»...

21 ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: H MAΘΗΣΙΑΚΗ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥΣ Λειτουργικός Ορισμός: ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: H MAΘΗΣΙΑΚΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ = «Παιδαγωγικά τεχνάσματα» (στρατηγικές, πρακτικές, διαμεσολαβήσεις, παρεμβάσεις...) που ο/η εκπαιδευτικός αξιοποιεί στοχευμένα και ευέλικτα στη διδασκαλία του/της, για να εμπλέξει ενεργά τον/τη μαθητή/τρια στη διαδικασία της δικής του/της μάθησης. Τα διδακτικά εργαλεία για την κατανόηση κειμένων διευκολύνουν τη διαδικασία ανάπτυξης δεξιοτήτων κατανόησης ποικίλων κειμένων εκ μέρους του/της μαθητή/τριας, παρέχοντας στον/στην εκπαιδευτικό δυνατότητες επιλογής, ανα-προσαρμογής, διαφοροποιημένης αξιοποίησης και ομαδοποίησής τους.

22 Διδακτικά Εργαλεία Κατανόησης Κειμένων Πριν την ανάγνωση Προβλέψεις Ιδεοθύελλα KWL [ ] Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης Ερωτήσεις Σηματοδότηση Κειμενικές διασυνδέσεις [ ] Μετά την ανάγνωση Περίληψη KWL Οπτικές αναπαραστάσεις [ ]

23 Διδασκαλία-Αξιοποίηση Εργαλείων Κατανόησης Κειμένων Ρητή-Άμεση Διδασκαλία Έκφωνη Σκέψη Αμοιβαία Διδασκαλία [ ]

24 Ρητή-Άμεση διδασκαλία (Direct and Explicit Instruction)/1 Παρουσιάζονται άμεσα, ακολουθώντας τέσσερα στάδια: 1. Παρουσιάζεται ο ορισμός, τα δομικά χαρακτηριστικά και η σπουδαιότητά της (Περιγραφή) 2. Αναλύονται και επεξηγούνται τα βήματα διαδικασίας/εφαρμογής (Καθοδήγηση) 3. Εφαρμόζεται από τις/τους εκπαιδευτικούς σε συνεργασία με τα παιδιά (Υποστηρικτική διδασκαλία- scaffolding) 4. Παρέχονται, με φθίνουσα καθοδήγηση, πολλαπλές ευκαιρίες ομαδικής και ατομικής εξάσκησης (Αυτοματοποίηση Εμπέδωση) 5. Προτείνονται κριτήρια και διαδικασίες αυτοαξιολόγησης του τρόπου χρήσης (Αξιολόγηση).

25 Ρητή-Άμεση διδασκαλία (Direct and Explicit Instruction)/2 O/H εκπαιδευτικός επιλέγει τα κατάλληλα, κάθε φορά, εργαλεία, παρουσιάζοντας το πού, πότε και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το καθένα από αυτά και τονίζει τη σημασία τους. π.χ., Μέθοδος της γυάλας- Fishbowl Αξιοποίηση σύγχρονων παιδαγωγικών παιδαγωγικές προσεγγίσεων, γενικής παιδαγωγικής, χωρίς να προσφέρεται έτοιμη γνώση (μαθητοκεντρική στόχευση)

26 Έκφωνη Σκέψη (Think Aloud)/1 -Διδάσκοντας τα εργαλεία, ο/η εκπαιδευτικός προσφέρει την απαιτούμενη διαδικαστική και υποθετική γνώση (πού, πότε, πώς, γιατί αξιοποιούνται τα διάφορα εργαλεία) και εξωτερικεύει με απόλυτη σαφήνεια το πώς σκέφτεται και εργάζεται, ενώ προσεγγίζει το κείμενο. -Ο/Η εκπαιδευτικός διαβάζει μεγαλόφωνα το κείμενο, τα παιδιά παρακολουθούν σιωπηλά, αρχικά, τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται. -Παράλληλα, μοντελοποιώντας τα εργαλεία κατανόησης (π.χ., προβλέψεις, ερωτήσεις, συνδέσεις με προϋπάρχουσα γνώση ή κείμενα κ.λπ.) καλεί τα παιδιά να κοινοποιήσουν τις σκέψεις τους. -Εκπαιδευτικός και μαθητές/τριες μοιράζονται τις σκέψεις τους, συζητούν τους προβληματισμούς τους, τι τους συγχύζει, κάνουν συνδέσεις κ.λπ.

27 Έκφωνη σκέψη (Think Aloud)/2 - Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, δεν συζητούν μόνο το περιεχόμενο των κειμένων, αλλά αναλύουν και τα δομικά/συστατικά στοιχεία των διαφόρων κειμενικών ειδών και τύπων, τα λεξικογραμματικά τους χαρακτηριστικά, τη μεταγλώσσα που τα περιγράφει κ.λπ. - Έτσι, τα παιδιά ασκούνται στην ανίχνευση των σκέψεων, των δράσεων, των στόχων, των αποφάσεων και των προθέσεων των παραγωγών των κειμένων, σε συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας. - Η διδασκαλία των εργαλείων με την Έκφωνη Σκέψη είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τα παιδιά. Μαθαίνουν να αναλύουν, να ερμηνεύουν κριτικά, να δομούν και να αναδομούν κείμενα που επιτελούν συγκεκριμένους στόχους.

28 Τύποι και Παραδείγματα Έκφωνης Σκέψης

29 Αμοιβαία Διδασκαλία (Reciprocal Teaching)/1 Αξιοποίηση τεσσάρων εργαλείων κατανόησης Κειμένου Προβλέψεις Περίληψη Διατύπωση Διευκρινίσεις Ερωτήσεων Σύγχρονη Εκπαιδευτική Προσέγγιση: Συνεργατική Μάθηση Διερευνητική Μάθηση Μαθητοκεντρική διδασκαλία Διαφοροποίηση διδασκαλίας

30 Αμοιβαία Διδασκαλία (Reciprocal Teaching)/2 - Αρχικά, ο/η εκπαιδευτικός, ακολουθώντας το μοντέλο της Άμεσης Διδασκαλίας ή την Έκφωνη Σκέψη, διδάσκει τα εργαλεία ξεχωριστά. - Διδασκαλία σε συνθήκες συνεργατικής μάθησης, στο πλαίσιο της οποίας ο κυρίαρχος ρόλος αναγνωρίζεται στον φυσικό διάλογο μεταξύ των μελών των ομάδων. Η μάθηση επιτελείται σε αυθεντικές συνθήκες και είναι καταστασιακή. Προβλέψεις Αμοιβαία Διδασκαλία Περίληψη Διευκρινήσεις Διατύπωση Ερωτήσεων

31 Αμοιβαία Διδασκαλία (Reciprocal Teaching)/3 Προβλέψεις Περίληψη -Τι γράφει στη συνέχεια ο/η συγγραφέας, αν είναι μη λογοτεχνικό κείμενο; Τι θα συμβεί στη συνέχεια, αν πρόκειται για λογοτεχνικό κείμενο. -Δεν είναι απαραίτητο να είναι ακριβείς, αλλά σαφείς. Διατύπωση Ερωτήσεων -Ερωτήσεις στον εκπαιδευτικό και στα άλλα παιδιά ή και μπορεί να υποβάλλουν ερωτήσεις και στον εαυτό τους, για αυτοαξιολόγηση. -Στήριξη εκπαιδευτικών για ανάπτυξη ερωτήσεων ανώτερης κριτικής σκέψης. -Εντοπισμός σημαντικών πληροφοριών, θεμάτων, ιδεών και ενσωμάτωσή τους σε μια σαφή-συνοπτική δήλωση που επικοινωνεί με το ουσιαστικό νόημα του κειμένου. -Ενσωμάτωση και άλλων εργαλείων (π.χ., οπτικές αναπαραστάσεις). Διευκρινίσεις -Αξιοποίηση πηγών (π.χ., λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, διαδίκτυο) για κατανόηση άγνωστου λεξιλογίου, εκφράσεων ή άγνωστων νοημάτων γενικότερα. -Επίλυση αποριών και παρανοήσεων, εμπλουτισμός λεξιλογίου κ.λπ.

32 Αμοιβαία Διδασκαλία (Reciprocal Teaching)/4 Εφαρμογή: Συνεργατική Συναρμολόγηση στις Ομάδες Ειδικών- Jigsaw

33 Προβλέψεις - Με βάση διάφορα στοιχεία του κειμένου (π.χ., τίτλος κειμένου, υπότιτλοι, είδος κειμένου, πολυτροπικά στοιχεία, λεζάντες, πίνακες, κάποιες λέξεις ή κάποιο μικρό τμήμα του κειμένου που δίνεται από τον/την εκπαιδευτικό, εισαγωγικές ερωτήσεις), εκφέρονται αιτιολογημένες προβλέψεις, για το περιεχόμενο, το κειμενικό είδος, την περίσταση επικοινωνίας, τη γλώσσα, το ύφος, την οπτική του κειμένου. - Μια πρακτική, η οποία αυξάνει το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών για ανάγνωση, είναι η εξακρίβωση/επαλήθευση της ορθότητας της πρόβλεψης από τον ίδιο τον/τη μαθητή/τρια, με το πέρας της ανάγνωσης του κειμένου. - Μπορεί να αξιοποιηθεί σχετικός πίνακας, άλλα εργαλεία κ.λπ. - Συνεισφέρει στην ανάκληση της προϋπάρχουσας γνώσης.

34 Πίνακας Προβλέψεων Προβλέψεις Αιτιολογία προβλέψεων Κείμενο (Επιβεβαίωση ή διάψευση)

35 Προβλέψεις με βάση την προεπισκόπηση σημειωτικών πόρων 1. Προβάλλονται οι σημειωτικοί τρόποι του κειμένου εκτός του γλωσσικού κώδικα. 2. Τα παιδιά κάνουν προβλέψεις από την εξέταση των στοιχείων του κειμένου που παρουσιάστηκαν. 3. Προσθέτουμε στοιχεία/μέρη του κειμένου, προοδευτικά. 4. Νέες προβλέψεις. Ανταλλάσσονται/κοινοποιούνται οι προβλέψεις μεταξύ των μαθητών/τριών. Συζήτηση. 5. Ανάγνωση ολόκληρου του κειμένου. Σημειώνονται το πραγματικό περιεχόμενο, μήνυμα του κειμένου. Ανταλλάσσονται/κοινοποιούνται οι απόψεις μεταξύ των μαθητών/τριών. 6. Σύγκριση προβλέψεων με το τι «λέει» ακριβώς το κείμενο. 7. Συζήτηση στην ολομέλεια Αξιοποίηση πίνακα προβλέψεων

36 Τύποι Ερωτήσεων Κατανόησης Κειμένου Πληροφοριακές Ερωτήσεις (Literal): Εντοπισμός και εξαγωγή πληροφοριών που εντοπίζονται ρητώς στο κείμενο. Συμπερασματικές- Επαγωγικές Ερωτήσεις (Inferential): Κατανόηση και ερμηνεία κειμένου. Αξιοποιείται η προϋπάρχουσα γνώση και συσχετίζεται με πληροφορίες του κειμένου. Συμπεράσματα. Aξιολογικές-Κριτικές Ερωτήσεις (Evaluative-Critical): Προβληματισμός και αξιολόγηση επί του περιεχομένου, της δομής και της γλώσσας του κειμένου. Αναπτύσσονται αξιολογικές κρίσεις σε σχέση με το κείμενο. Εκφράζονται προσωπικές απόψεις και κατατίθενται νέες ιδέες.

37 Ερωτήσεις και Επίπεδα Κατανόησης Κειμένου

38

39 Παράδειγμα Πληροφοριακές Ερωτήσεις (Literal): Τι φορούσε η γυναίκα; Πού βρισκόταν αυτή η γυναίκα; Τι αγόρασε για φαγητό; Συμπερασματικές- Επαγωγικές Ερωτήσεις (Inferential): Τι θα έκανε η γυναίκα με τα φυλλάδια και την κόκκινη πένα; Ποιο είναι το επάγγελμά της; Aξιολογικές-Κριτικές Ερωτήσεις (Evaluative-Critical): Το γεύμα της γυναίκας ήταν υγιεινό; Αν η γυναίκα βαθμολογεί διαγωνίσματα, είναι σωστό να χρησιμοποιεί κόκκινη πένα;

40 Παραδείγματα αξιοποίησης πολυεπίπεδων ερωτήσεων/1 Σε ποια χρονική περίοδο/εποχή αναφέρεται το κείμενο; Για ποιον λόγο γράφει στο ημερολόγιό της η Άννα; Πώς δηλώνει τη στάση της για τον πόλεμο, μέσα από τα όσα γράφει και το πώς τα γράφει;

41 Παραδείγματα αξιοποίησης πολυεπίπεδων ερωτήσεων/2 Μέχρι σήμερα, η προσπάθεια δημιουργίας ρομπότ διαρκεί λιγότερο από 10 χρόνια; Ποια η άποψή σας για το πώς τοποθετείται η δημοσιογράφος στη δημιουργία ρομπότ; Τεκμηριώστε. Ποια είναι η Δρ Ντιπέτρα Μίσρα;

42 Παραδείγματα αξιοποίησης πολυεπίπεδων ερωτήσεων/3

43 Κείμενο-εαυτός (text_to self): Σύνδεση μέρους ή ολόκληρου του κειμένου με τις προσωπικές εμπειρίες (π.χ., οι δράσεις ενός ήρωα, το αποτέλεσμα ενός επιστημονικού πειράματος). Κείμενο-κείμενο/α (text to text(s)): Αναφορά σε ένα άλλο κείμενο ίδιου ή και διαφορετικού είδους και τύπου που θυμίζει το κείμενο που διαβάζεται (π.χ., τοποθεσία, πρόβλημα). Κείμενο-κόσμος (text to world): Διακειμενικές Συνδέσεις Συσχετίσεις με προγενέστερη γνώση και πραγματικότητα Οι συνδέσεις αυτές είναι περισσότερο επαγωγικές, γιατί χρειάζεται να γίνουν συσχετίσεις πέρα από το κείμενο. Φυσικά, έχει ανώτερα αποτελέσματα όσο το επίπεδο της τάξης ανεβαίνει.

44

45 Παράδειγμα Κείμενο-εαυτός (text_to self): π.χ., οι διατροφικές μου συνήθειες, εγγραφή σε γυμναστήριο, επίσκεψη στον/στην διαιτολόγο Κείμενο-κείμενο/α (text to text(s)): π.χ., λίστα για υπεραγορά, συνταγές, διαιτολόγιο, τιμοκατάλογος εστιατορίου Κείμενο-κόσμος (text to world): π.χ., ήθη και έθιμα σχετικά με τη διατροφή στον κόσμο, διατροφικές συνήθειες στον σε άλλες περιοχές του κόσμου, πρόβλημα υποσιτισμού στον Τρίτο Κόσμο

46 Παραδείγματα διακειμενικών συνδέσεων/1 Κείμενο-εαυτός (text_to self): π.χ., Παρόμοια/ο συζήτηση/περιστατικό στο σπίτι για διοργάνωση γενεθλίων, τα δικά μου ή κάποιου/ας φίλου/ης. Κείμενο-κείμενο/α (text to text(s)): π.χ., Διαφημίσεις παιδότοπων, ιστοσελίδες για γενέθλια, συμβατικές προσκλήσεις, πρόσκληση στο Facebook, συνταγές για τούρτα από συνταγή ή και από διαδίκτυο Κείμενο-κόσμος (text to world): π.χ., Πώς και πού διοργανώνονται γενέθλια; Γενέθλια κάποιου/ας διασήμου προσώπου κ.λπ.

47 Παραδείγματα διακειμενικών συνδέσεων/2 Κείμενο-εαυτός: π.χ., οικογενειακή σχέση με πρόσφυγες και εισβολή 1974, σχετική επίσκεψη (π.χ., Πράσινη Γραμμή, Τύμβος της Μακεδονίτισσας), συμμετοχή σε αντικατοχική εκδήλωση/συναυλία. Κείμενο-κείμενο/α: π.χ., άλλα κείμενα σχολικού εγχειριδίου («Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», «Σπίτι μας είναι η γη»), σχετικά λογοτεχνικά βιβλία, χάρτες, ποιήματα, φωτογραφίες, ντοκιμαντέρ. Κείμενο-κόσμος: π.χ., Πρόσφυγες στον κόσμο, πώς βιώνεται η προσφυγοποίηση σε άλλα κοινωνικο-οικονομικά συγκείμενα, σε ποιες άλλες περιπτώσεις οι άνθρωποι αναγκάζονται να προσφυγοποιηθούν (π.χ., φτώχεια, φυσικές καταστροφές).

48 Παραδείγματα διακειμενικών συνδέσεων/3 Κείμενο-εαυτός: π.χ., Εμπειρίες, περιστατικά που έχουν να κάνουν με οικιακές ή ηλεκτρονικές συσκευές, επίσκεψη σε κατάστημα ηλεκτρικών ειδών ή σε καφετέρια. Κείμενο-κείμενο/α: π.χ., Κείμενο/α με οδηγίες για άλλες συσκευές, τηλεοπτικές διαφημίσεις καφέ ή καφετέριας, οδηγίες ασφαλείας για ηλεκτρονικά παιχνίδια. Κείμενο-κόσμος: π.χ., Κίνδυνοι και δυνατότητες ηλεκτρονικών συσκευών, προεκτάσεις σε άλλα κοινωνικο-οικονομικά και ιστορικά συγκείμενα, πρόσβαση σε οικιακές συσκευές, η ζωή χωρίς συσκευές.

49 Αντί άλλης κατακλείδας

50 ΑΝΑΦΟΡΕΣ Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2010). Πρόγραμμα Σπουδών Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου-Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων. Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2013α). Η Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Δημόσιο Σχολείο (Κείμενο Πολιτικής). Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014 από: _glossas_sto_dimosio_scholeio.pdf Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2013β). Ενημέρωση για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014 από: Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Ιστοσελίδα Εκπαιδευτικού Υλικού Γλώσσας Δημοτικής Εκπαίδευσης. Χατζηλουκά- Μαυρή Ει. και Ομάδα Εργασίας Νέας Ελληνικής Γλώσσας Δημοτικής Εκπαίδευσης (Μάιος 2014). Πρόγραμμα Επιμόρφωσης για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας- Φάση Γ: 3_14/parousiasi_programma_epimorfosis_fasi_c.pdf Χατζηλουκά- Μαυρή Ει. και Ομάδα Εργασίας Νέας Ελληνικής Γλώσσας Δημοτικής Εκπαίδευσης (Σεπτέμβριος 2014). Γλωσσική Εκπαίδευση- Εκπαίδευση στον Γραμματισμό: Διδακτικά Εργαλεία για την Κατανόηση κειμένων. Η μαθησιακή αξία και δυναμική τους: 4_15/diimero_ekp_glossa_%202014_2015.pdf

51 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Anderson, J., Purcell-Gates, V., Gagne, M., & Jang, K. (2009). Implementing an intergenerational literacy program with authentic literacy instruction: Challenges, responses and results. Vancouver, BC: University of British Columbia. Baynham, M. (2002). Πρακτικές Γραμματισμού (μτφρ. Μ. Αραποπούλου). Αθήνα: Μεταίχμιο. Duke, N. K., & Pearson, P. D. (2002). Effective practices for developing reading comprehension. What research has to say about reading instruction, 3, Errington, E. (2005). Creating learning scenarios. Palmerston North, New Zealand: Cool Books. Freebody, P. (2007). Literacy education in school: Research perspectives from the past, for the future. Australian Council for Educational Research. Gee, J. P. (2014). Social linguistics and literacies: Ideology in discourses. Routledge. Gove, M., Vacca, J. A. L., Vacca, R. T., Burkey, L. C., Lenhart, L. A., & McKeon, C. A. (2011). Reading and Learning to Read. Pearson. Kucer, S. B. (2009). Dimensions of literacy: A conceptual base for teaching reading and writing in school settings. Routledge. Kucer, S. B., & Silva, C. (2012). Teaching the dimensions of literacy. Routledge. Luke, A. (2011). Regrounding critical literacy: Representation, facts and reality. In M. Hawkins (Ed.), Key perspectives on languages and literacies. New York: Routledge. McNamara, D.S. (Ed.). (2012). Reading comprehension strategies: Theories, interventions, and technologies. Psychology Press. Nation, K., & Angell, P. (2006). Learning to read and learning to comprehend. London Review of Education, 4(1), Vacca, J. A. L., Vacca, R. T., Mraz, M. E. (2013). Content Area Reading: Literacy and Learning Across the Curriculum (11 th Edition). Pearson. Williamson M. G., & Clevenger-Bright, M. (2008). Rethinking teacher capacity. In M. Cochran- Smith, S. Feiman-Nemser, & D. J. McIntyre (Eds.), Handbook of research on teacher education: Enduring questions in changing contexts, pp New York: Routledge. Wilson, S.M., & Peterson, P. (2006). Theories of learning and teaching: What do they mean for educators. Report for National Education Association. Washington, DC.

52 Διδακτικά Εργαλεία Κατανόησης Κειμένου Ευχαριστώ για τη συνεργασία και την προσοχή σας! Σπύρος Σοφοκλέους Λειτουργός ΠΙ Ομάδα εργασίας Νέας Ελληνικής Γλώσσας ΔΕ