یحیی کامیابی استادیارگروه حسابداري دانشگاه مازندران سیده زهرا نوش آبادي حسین حق شناس

Transcript

1 فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت بررسی تاثیر جریانه يا نقدي و سود هر سهم در پیش بینی سودهاي تقسیمی یحیی کامیابی استادیارگروه حسابداري دانشگاه مازندران سیده زهرا نوش آبادي دانشجوي کارشناسی ارشد حسابداري دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات ) آیت ا... آملی) حسین حق شناس دانشجوي کارشناسی ارشد حسابداري- دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب تاریخ دریافت: 92/4/16 تاریخ پذیرش: 92/10/18 چکیده مانده جریان هاي نقدي بدون هیچ گونه تعدیلاتی ممکن است گمراه کننده باشد زیرا جریان هاي نقدي خروجی مورد نیاز براي ادامه حیات را منعکس نمی کند. یکی از مقیاس هاي جایگزین جریان نقدي آزاد است که بوسیله جنسن توسعه یافت. جریان نقدي آزاد معیاري براي اندازه گیري عملکرد هاست و وجه نقدي را نشان می دهد که پس از انجام مخارج لازم براي نگهداري یا توسعه ي داراییها در اختیار دارد. در این تحقیق به بررسی تا ثیر جریان هاي نقدي و سود هر سهم در پیش بینی سودهاي تقسیمی در هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار.تهران و نمونه با توجه به محدودیتهاي موجود شامل 73 است که طی سالهاي 1385 الی 1390 مورد بررسی قرارگرفتهاند یافته هاي تحقیق نشان می دهد که بین سود هر سهم و سطح سود تقسیمی رابطه مثبت و معناداري وجود دارد اما بین جریان هاي نقدي عملیاتی و سطح سود تقسیمی هیچ رابطه وجود ندارد. واژههاي کلیدي: جریان نقدي عملیاتی سود هر سهم سود تقسیمی. 125

2 فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران 1- مقدمه در بازار سهام اگر سرمایهگذاران بتوانند سودهاي هاي مختلف را با موفقیت پیشبینی نمایند و سهام آن دسته از ها که از ظرفیت سودآوري مناسب در آینده نزدیک برخوردارند را خریداري و نگهداري نمایند آن گاه آنها قادر به کسب بازدههاي مناسبی از پرتفوي سهام خود خواهند بود. با این حال در شرایط محیطی با عدم تقارن اطلاعاتی سرمایهگذاران بیرونی به آسانی به اطلاعات داخلی ها دسترسی ندارند و یا اطلاعات ها را در زمان مناسب دریافت نمینمایند. به همین دلیل مطالعه سیاست تقسیم سود به عنوان یکی از منابع اطلاعاتی ها در خصوص سودهاي مورد انتظار آتی از دیدگاه تصمیمگیرندگان داخلی ها میتواند در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی مزبور سودمند باشد. نتایج مطالعات پیشین در خصوص نقش تغییرات سود تقسیمی در مخابره اطلاعاتی مربوط به سودهاي مورد انتظار در آینده نزدیک ها به نتایج متنوع و متناقضی دست یافتهاند. به بیان خلاصه ها در تدوین سیاست تقسیم سود با توجه به چسبندگی سود تقسیمی توانایی در حفظ سود تقسیمی را با توجه به پیشبینیهاي خود از سودهاي آتی در نظر میگیرند. مطالعه صورت گرفته توسط لینتنر (1956) نشان داد که مدیران میزان پایداري سود را به عنوان یکی از مهمترین عوامل موثر بر تصمیمات مربوط به توزیع سود نقدي سهام در نظر میگیرند. براو گراهام هاروي و میشلی (2005) بر اساس مطالعه اي نشان دادند که بیش از دو سوم مدیران مالی هایی که سود نقدي سهام توزیع مینمایند در اتخاذ این تصمیم پایداري و ثبات سود و جریانهاي نقدي آتی را به عنوان یک عامل مهم و تاثیرگذار مد نظر قرار میدهند. زیاد بودن میزان جریان نقدي آزاد برخلاف اهرم مالی عامل مشوق در انجام رفتارهاي فرصت.(2011 طلبانە مدیران است (براو و همکاران جنسن ) 1986) بیان میکند که وجود جریان نقدي آزاد بر میزان رفتارهاي فرصت طلبانە مدیران تا ثیر زیادي دارد. در موقعیتی که میزان زیادي از جریان نقدي آزاد دارد مدیر می مختلفی سرمایه فرصتهاي سرمایه تواند وجوه مازاد را در فرصتهاي گذاري کند. با توجه به محدود بودن گذاري مطمي ن و پر بازده احتمالا مدیران به سرمایه گذاریهایی دست خواهند زد که بازده کمتري از میزان هزینه سرمایه دارد و یا بسیار پرخطر است. به هزینه هایی که در اصطلاح «هزینه هاي نمایندگی ناشی از جریان نقدي آزاد» اطلاق می شود در این وضعیت به سهامداران تحمیل گردد و آبور (آمیدو 2011). هنگامی که با میزان زیادي از جریان نقدي آزاد روبه رو باشد میزان رفتارهاي فرصت طلبانە مدیران نیز افزایش پیدا میکند. با افزایش اهرم مالی به تدریج میزان این جریان نقدي و در نتیجه میزان اختیارات مدیران در چگونگی مصرف وجوه نقد کاهش مییابد. با توجه به این مطالب این موضوع میتواند به کاهش مدیریت سودمنجر شود.از جمله عوامل تا ثیرگذار دیگر بر میزان رفتارهاي فرصت طلبانە مدیران وجود فرصت رشد براي است. در زمانی که مدیر جریان نقدي آزاد نسبتا زیادي در دست دارد واز سوي دیگر فرصتهاي رشد و سرمایه گذاري زیادي براي موجود باشد مدیرمیتواند این وجوه نقد را در فعالیتهایی در راستاي رشد استفاده کند (جلنیک 2007). همچنین سیاست تقسیم سود و عوامل موثر بر آن موضوعی است که از دیربازکانون توجه سرمایهگذاران مدیران کارشناسان استفاده کنندگان ازصورتهاي مالی ونظریه پردازان حیطه مدیریت مالی وحسابداري بوده است. به اینصورت که بسیاري ازتي وريهاي مالی به تبیین وتشریح این موضوع پرداخته زیادي وتعداد ازمطالعات تجربی ) از جمله چی و سا( 2009 ) دي آنجلو و دیگران (2006) باباجانی و دیگران( 1389 ) چالاکی( 1383 ) و قربانی( 1384 )) باتمرکز براین موضوع صورت پذیرفتهاند. 1 بیش از نیم قرن پیش لینتنر (1956) به عنوان اولین تلاش جدي در زمینه بررسی تجربی مسي له تقسیم سود و عوامل موثر بر آن با انجام مطالعهاي بنیادین آغازگر سلسله پژوهشهاي صورت گرفته در این زمینه بود. بر این اساس در این تحقیق بر آنیم تا در راستاي آزمون نظریههاي فوق و بسط نتایج تحقیقات تجربی پیشین در این خصوص تاثیر جریانهاي نقدي و 126

3 بررسی تاثیر جریانهاي نقدي و سود هرسهم در پیشبینی... / یحیی کامیابی سیدهزهرا نوشآبادي و حسینحقشناس سود هر سهم را بر سود تقسیمی در بین هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد آزمون قرار دهیم. 2- مبانی نظري و مروري بر پیشینه پژوهش در بخش بیان مسي له تقسیم اهمیت مسي له سود ها از منظر نظریه پردازان سرمایه گذاران ارکان و فعالان بازار هاي مالی تشریح گردید. در اهمیت این مسي له همین بس که برلی و همکارانش( 2006 ) از آن یکی به عنوان مالی یاد نمودهاند. از ده مسي له حل نشده درحوزه مدیریت از دیگر سو باتوجه به شواهدنظري ونتیجه مطالعات خارجی جریانهاي نقدي گذشته انتظار میرود علاوه بر درآمد هر سهم نیز آزاد برمیزان سودتقسیمی توسط ها تا ثیر داشته باشد. اما تا کنون تاثیر این عوامل برمیزان سودتقسیمی ه يا ایرانی هنوز روشن نیست لذا انجام پژوهشی در این زمینه ضروري به نظر اگرچه میرسد. اهمیت جریان نقدي مطالعات و شواهد نظري بسیاري به آزاد درسیاست تقسیم سود اشاره نموده اند لیکن درعمل مطالعات تجربی اندکی به بررسی وکنکاش اهمیت این موضوع پرداختهاند. پژوهشگران تاکنون مدلها و تي وريهاي بسیاري براي تشریح تبیین و پیش بینی عوامل موثر بر تصمیمات در باب تقسیم سود اراي ه نمودهاند. میلر و 2 مودیلیانی (1961) در تي وري معروف خود با نام 3 نامربوطی سود تقسیمی ادعا نمودند در شرایط بازار کامل تقسیم سود تاثیري بر ارزش نداشته و درنتیجه در تصمیمگیريها عاملی نامربوط است. با این حال ادعاي ایشان به شرط برقراري چندین فرض شامل موارد ذیل بوده است: (1) عدم وجود مالیات (2) عدم وجود هزینههاي معاملات (شامل هزینه انتشار سهام و اوراق بدهی) (3) عدم تاثیر اهرم مالی (نسبت بدهی) بر هزینه سرمایه (4) تقارن اطلاعاتی بین مالکان و مدیران در رابطه با شرایط مورد انتظار آتی و (5) عدم تاثیر چگونگی تخصیص سود خالص بین سود تقسیمی و سود انباشته بر هزینه حقوق صاحبان سهام (فونگ 4 زکریا و تان 2007). دیدگاه کلی این است که یکی از عوامل اثرگذار بر سیاست تقسیم سود ها میزان عدم اطمینان جریانهاي نقدي آنها است به این صورت که هایی که از عدم اطمینان بالایی نسبت به جریانهاي نقدي خود برخوردارند با پیشبینی احتمال مواجهه با کمبود نقدینگی آتی تمایل دارند سود نقدي کمتري توزیع نموده و در عوض منابع حاصل از عملیات (یعنی سود خود) را به صورت سود انباشته در داخل نگهداري نمایند (چ ی و سا 2009). 5 شنگ لن و چنگ (2011) طی مطالعهاي بر روي هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تایوان به بررسی رابطه بین سودهاي آتی و سیاست تقسیم سود پرداختند. نتایج تحقیق مزبور نشان داد سود تقسیمی با سودهاي واقعی دو سال آتی در ارتباط است و این یافته خود را به صورت وجود محتواي اطلاعاتی در سودهاي تقسیمی براي سرمایهگذاران تفسیر نمودند. کانسلر و همکاران (2011) طی آمریکایی تا 2000 ه يا سال که طی مطالعه 2006 اقدام به تقسیم سود نموده بودند را مورد بررسی قرار دادند. ایشان ه يا یافته خود را به این درآمد هر سهم و هم جریان ه يا صورت تفسیر ه يا نمودند که هم نقدي هر سهم شاخص مناسبی براي پیش بینی میزان سود تقسیمی ها به شمار میروند. و آبور آمیدو (2011) "سودآوري جریان هاي نقد مطالعه طی اي با عنوان مالیات درصد سهامداران عمده و نوسانهاي سود" بیان نمودند که سودآوري جریان هاي نقد و فرصتهاي رشد عوامل مو ثر بر سود تقسیمی است. آنجلو و همکاران دي اي با مطالعه طی (2010) عنوان "دوره عمر سودآوري فرصتهاي سرمایه گذاري" بیان نمودند که دوره عمر سودآوري و فرصتهاي سرمایه گذاري عامل مو ثر در سود تقسیمی است. 6 چ ی و سا (2009) با انجام مطالعه اي بر روي هفت کشور به بررسی رابطه بین عدم اطمینان جریان نقدي و سیاست تقسیم سود پرداختند. نتایج تحقیق آنها حاکی از تاثیر منفی و معنیدار عدم اطمینان جریانهاي نقدي بر میزان سود تقسیمی توسط ها بود. تفاوت سال سوم / شماره نهم/ بهار

4 فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران مطالعه مذکور با تحقیق پیشنهادي حاضر در لحاظ نمودن تاثیر مالکیت نهادي بر سیاست تقسیم سود و همچنین یکی از معیارهاي مورد استفاده براي اندازهگیري میزان سود تقسیمی (نسبت سود نقدي تقسیمی به میانگین ارزش بازار ) میباشد. 7 برادلی و دیگران (1998) با انجام مطالعهاي بر روي بنگاههاي فعال در صنعت سرمایهگذاري در املاك به بررسی رابطه بین عدم اطمینان جریانهاي نقدي و سیاست تقسیم سود پرداختند و دریافتند که در شرایطی که جریان-هاي نقدي آتی از عدم اطمینان بالایی برخوردار باشد مدیران به طور منطقی سود سهام کمتري توزیع می-نمایند. 8 روزف (1982) نیز در تحقیقی رابطه میزان نوسانات بازده سهام (بتا) و سیاست تقسیم سود را بررسی نمود تحقیق وي نیز به لحاظ معیار مورد استفاده براي اندازهگیري نسبت تقسیم سود و همچنین لحاظ ننمودن تاثیر عواملی چون نسبت سود انباشته به حقوق صاحبان سهام فرصتهاي سرمایهگذاري و مالکیت نهادي بر سیاست تقسیم سود متفاوت از این تحقیق می باشد. در میان تحقیقات در ایران صورت گرفته در حیطه سیاست تقسیم سود و عوامل موثر بر آن تحقیقی که از تمام جهات مشابه این تحقیق باشد یافت نشد لیکن مطالعات تجربی ذیل از برخی جنبهها مشابه تحقیق پیشنهادي حاضر بودهاند: بنی مهد و اصغري (1390) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی اثر اهرم بر سیاست تقسیم سود هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"به این رسیدند که نتیجه اهرم مالی با تقسیم سود رابطه اي معنی دار ندارد. اما اندازه و جریان نقدي عملیاتی رابطه اي مثبت و معنی دار با سیاست تقسیم سود دارد. مهتري و ستایش (1390) تحقیقی تحت عنوان "تجزیه و تحلیل رابطه بین جریانهاي نقد عملیاتی و تغییرات سود تقسیمی هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"انجام دادند که این مطالعه هیچ رابطه با اهمیتی میان تغییرات سود تقسیمی و جریانهاي نقد عملیاتی ها پیدا نکرد. به منظور بررسی دوباره تاثیر جریانهاي نقد عملیاتی در تعیین سیاستهاي تقسیم سود کل نمونه بر اساس سطوح رشد به سه نمونه فرعی تقسیم شد اما باز هم هیچ رابطه اي بین جریانهاي نقد عملیاتی و سیاست تقسیم سود یافت نشد. این بدین معناست که عوامل خاص دیگري باعث تغییرات در سود تقسیمی می شوند. شورورزي و همکاران (1389) مقاله اي تحت عنوان"بررسی ارتباط بین فرصتهاي سیاستهاي تقسیم سود"انجام دادند که سرمایه گذاري و نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در حالت کلی بین فرصتهاي سرمایه گذاري و سیاستهاي تقسیم سود ارتباط مستقیمی وجود دارد و همچنین بررسی صنایع موید این نکته بود که در صنایع خودرو و ساخت قطعات سیمان و کاشی بین فرصتهاي سرمایه گذاري و سیاستهاي تقسیم سود ارتباط مستقیمی وجود دارد. هاشمی و رساي یان (1389) مقاله اي تحت عنوان "اختلاف قیمت پیشنهادي خرید و فروش سهام معیارهاي حاکمیت ی اندازه سودآوري و فرصت هاي رشد" انجام دادند که نتایج تحقیق بیانگر آن است که بین اختلاف قیمت پیشنهادي خرید و فروش سهام کیفیت حاکمیت ی اندازه و فرصت هاي رشد و سیاست تقسیم سود هاي بورس اوراق بهادار تهران در سطح اطمینان درصد رابطه معنی 95 داري وجود ندارد. سودآوري با سیاست تقسیم سود ها رابطه مثبت و معنی داري دارد. باباجانی اطمینان جریان و دیگران ه يا (1389) به بررسی نقدي و همچنین عدم تاثیر نسبت سود انباشته به حقوق صاحبان سهام (به عنوان شاخص درجه بلوغ ها) بر سیاست تقسیم سود ها پرداختند. نتایج جریان نهادي نقدي ه يا تحقیق بر سود تقسیمی ایشان و همچنین نشان داد عدم اطمینان مالکیت میزان ها اثرگذار هستند در حالی که نسبت سود انباشته به حقوق صاحبان سهام و همچنین فرصت ه يا سرمایه گذاري و رشد تاثیر معنی داري بر میزان سود تقسیمی ها ندارند. رضوانی راز و همکاران (1388) مقاله اي تحت عنوان "بررسی رابطه بین جریان هاي نقد آزاد و سیاست تقسیم 128

5 بررسی تاثیر جریانهاي نقدي و سود هرسهم در پیشبینی... / یحیی کامیابی سیدهزهرا نوشآبادي و حسینحقشناس سود عملیا یت به سود)و تغییر مدیریت (تغییر مدیر عامل). از میان عوامل مورد بررسی توسط ایشان تنها فرضیات مربوط به تاثیر فرصتهاي سرمایهگذاري نظریه علامت دهی و گام تصادفی اندازه (فقط ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام) و نسبت تسهیلات مالی به کل بدهی مورد تایید قرار گرفت. تفاوت تحقیق مذکور با این تحقیق تاکید لحاظ نمودن تاثیر عدم اطمینان جریانهاي نقدي نسبت سود انباشته به حقوق صاحبان سهام و نسبت مالکیت نهادي و همچنین یکی از معیار مورد استفاده براي اندازهگیري میزان سود تقسیمی توسط (نسبت سود نقدي به سود خالص ) در این تحقیق میباشد. چالاکی (1382) با انجام مطالعهاي اثر سود حسابداري و جریانهاي نقدي عملیاتی بر تقسیم سود نقدي را در هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار داد. نتایج این تحقیق نشان داد بین تغییرات سود تقسیمی و جریانهاي نقدي عملیاتی و همچنین بین تغییرات سود تقسیمی و سود جاري حسابداري رابطهاي معنیدار وجود دارد. تا کنون هیچ یک از مطالعات تجربی صورت گرفته در ایران به بررسی تاثیر جریانهاي نقدي هر سهم بر سود تقسیمی ها نپرداختهاند لذا انجام تحقیقی که این رابطه را مورد آزمون قرار داده و شواهدي در خصوص برقراري آن و همچنین شدت این رابطه در صورت اثبات وجود آن میتواند در بسط ادبیات و شواهد تجربی مربوط به سود تقسیمی توسط ها کمک نموده و سرمایهگذاران و فعالان بازار را از یک سو و ارکان تصمیمگیرنده در خصوص سود تقسیمی توسط ها را از دیگر سو در درك بیشتر اهمیت سود تقسیمی به عنوان یک ابزار علامتدهی و محتواي اطلاعاتی آن یاري نماید. 3- فرضیه پژوهش هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر جریانهاي نقدي و سود هر سهم بر میزان سود تقسیمی است علاوه بر عامل پیش گفته رابطه بین نسبت سود انباشته به حقوق صاحبان سهام (درجه بلوغ ) و همچنین سود در هاي پذیرفته شده در بورس تهران"انجام دادند که نتایج نشان می دهد که هم در هاي بزرگ و هم در هاي داراي فرصت هاي سرمایه گذاري پایین بین وجوه نقد آزاد و تغییرات تقسیم سود رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. این نتیجه حاکی از این است که مدیران هاي مذکور در اتخاذ تصمیمات مربوط به سیاست تقسیم سود سه عامل مهم وجوه نقد آزاد فرصت هاي سرمایه گذاري و اندازه را مورد توجه قرار می دهند. بطور کل نتایج این مطالعه از تي وري جریان نقد آزاد حمایت نموده و طبق اطلاعات استخراج شده از صورت هاي مالی هاي نمونه مورد بررسی نظریه جنسن نیز در بورس اوراق بهادار تهران مصداق دارد. مهرعلیان (1387) در یک مطالعه تجربی رابطه بین تغییرات سود تقسیمی قابلیت پیش بینی و علامتدهی جریانهاي نقدي آتی مورد آزمون قرار داد. نتایج تحقیق ایشان نشانگر تاثیر قابلیت پیش بینی جریانهاي نقدي بر تغییرات سود تقسیمی و سود آتی بود در این تحقیق مشخص گردید بین نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري و تغییرات سود تقسیمی و سود آتی رابطه اي ضعیف برقرار است و نهایتا هیچ گونه رابطهاي بین بازده حقوق صاحبان سهام و تغییرات سود تقسیمی و سود آتی در هاي مورد بررسی وي یافت نشد. قربانی (1384) در مطالعهاي تا ثیر عوامل موثر بر میزان سود تقسیمی توسط را مورد بررسی قرار داد عوامل لحاظ شده در تحقیق مذکور از این قرارند: رشد و توسعه (رشد درآمد رشد درآمد آتی و رشد داراییها) ریسک و اهرم مالی (انحراف معیار نرخ بازدهی نسبت اهرم مالی) هزینه نمایندگی (درصد سهام کنترلی نخست تعداد خریداران فرصتهاي سرمایهگذاري سهام و دفعات معامله سهام) (نسبت ارزش بازار به دفتري) علامت دهی و گام تصادفی (رشد سود و بازده سود سهام نقدي دفتري سال قبل) اندازه (حجم فروش و ارزش حقوق صاحبان سهام) ساختار وام و بدهی پیشفروش (نسبت تسهیلات مالی به کل بدهی و نسیت پیشدریافت سود (نسبت موجودي فروش به کل بدهی) نقدینگی نقد به سود قبل از مالیات و کیفیت و نسبت سال سوم / شماره نهم/ بهار

6 فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران فرصتهاي رشد آن نیز با سیاست تقسیم سود مورد بررسی قرار خواهد گرفت. علت بررسی دو عامل اخیر اهمیت نسبی آنها در تعیین سیاست تقسیم سود از یک طرف و نیز غافل ماندن مطالعات تجربی گذشته به این موضوع میباشد. H: 1 بین سود هر سهم و نسبت سود تقسیمی رابطه وجود دارد. H: 2 جریانهاي نقدي آزاد بر نسبت سود تقسیمی اثرگذاري معناداري دارد. 4- روششناسی پژوهش روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. دامنه زمانی این تحقیق شامل سال هاي 1385 تا 1390 می باشد. جامعه آماري این تحقیق شامل هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد که به روش حذفی و بر اساس معیارهاي ذیل انتخاب شدهاند: (1 به منظور همگن شدن نمونه آماري در سالهاي مورد بررسی قبل از سال 1385 (2 (3 (4 (5 (6 بهادار تهران پذیرفته شده باشند در بورس اوراق به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه دوره مالی آنها منتهی به اسفند ماه بوده و طی سالهاي مذکور دوره مالی خود را تغییر نداده باشد در هیچ یک از سالهاي مذکور زیانده نبوده و در تاریخ ترازنامه سالهاي مالی مذکور داراي زیان انباشته نباشند از آنجاي یکه براي محاسبه فرصتهاي سرمایهگذاري نیازمند تعیین ارزش بازار حقوق صاحبان سهام آن هستیم لذا سهام در طول اسفند ماه هر سال حداقل یک بار معامله شده باشد. اطلاعات مربوط به صورتهاي مالی حسابرسی شده آنها براي دوره مورد بررسی در دسترس باشد به دلیل ماهیت خاص فعالیت جزو هاي فعال در صنعت واسطهگري مالی نباشند. به منظور آزمون فرضیه هاي تحقیق از مدل رگرسیون خطی چند متغیره استفاده میشود. این در مدل جریان سود تقسیمی عنوان به نقدي متغیر متغیر وابسته مستقل و سود هر سهم و میباشد. اصلی همچنین مجموع دارایی ها نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري مجموع بدهی هاي و نقدینگی نیز براي بررسی تاثیر آن بر رابطه جریان نقدي و سود هر سهم در پیش بینی سود تقسیمی وارد مدل شده است. همانطور که گفته شد فرضیههاي این تحقیق در قالب روابط رگرسیونی مشخصی مدلبندي شده است و بنابراین لازم است که پیش از آزمون این روابط رگرسیونی و تحلیل نتایج آنها مفروضات بنیادي این روابط که اهمیت بسیار زیادي دارند مورد بررسی قرار گیرند. یکی از پیشفرضهاي مدلهاي رگرسیونی داشتن توزیعنرمال براي باقیماندههاي مدل است. در مدلهاي برآوردي فرض میشود که باقیماندهها و به تبع آن متغیر وابسته متغیرهاي تصادفیاند. بنابراین توزیع متغیر وابسته از توزیع باقیماندهها پیروي میکند. براي بررسی این پیش فرض از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف استفاده شد. همچنین از آزمون دوربین واتسون براي بررسی ناهمبسته بودن جملات خطا استفاده گردید. به منظور بررسی مناسب بودن الگوي خطی و نداشتن نقاط نامربوط و نیز همسانی واریانس ها به ترتیب نمودارهاي پراکنش و نمودار باقیماندهها در مقابل مقادیر برازش شده مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج حاصل از آزمونها حاکی از تحقق تمام پیشفرضهاي اعتبار مدلهاي رگرسیون مورد استفاده میباشد. 5- مدل پژوهش و متغیرهاي آن E Log DPS i = 1,, N j = 1,, n = β EPSH + β CFPSH + β Market + β log (Assets) + β log (Dept) + β Liquidity + ε = DPS سود تقسیمی است که حاصل تقسیم سود نقدي دوره جاري بر سود خالص دوره جاري است. = EPSH سود هر سهم = CFPSH جریان نقدي عملیاتی = Assets مجموع دارایی هاي 130

7 بررسی تاثیر جریانهاي نقدي و سود هرسهم در پیشبینی... / یحیی کامیابی سیدهزهرا نوشآبادي و حسینحقشناس = Market نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري =Dept مجموع بدهی هاي =Liquidity نقدینگی که از تقسیم مجموع دارایی هاي جاري بر مجموع بدهی هاي جاري محاسبه می شود. 6- یافته هاي پژوهش آمار توصیفی متغیرهاي تحقیق براي هاي نمونه در نگاره (1) اراي ه شده است. تحلیل چند متغیري نگاره شماره 5 نتایج حاصل از مدل رگرسیونی چند گانه خطی را به شکل تجمعی نشان میدهد. پس از حذف متغیرهاي بی معنی در سطح اطمینان 95 درصد نتایج مندرج در نگاره شماره 3 به دست می آید. نگاره 1. آمار توصیفی داده هاي تحقیق متغیر LOGDPS EPS_NET CASH ASSET BV_MV DEP LIQ E Mean E Median E Maximum E Minimum E Std. Dev Jarque-Bera Probability نگاره 2. نتایج حاصل از مدل چندگانه خطی E Log DPS = β EPSH + β CFPSH + β Market + β log (Assets) + β log (Dept) + β Liquidity + ε معناداري آماره t ضریب متغیر متغیر EPS_NET E-07 CASH E-08 ASSET BV_MV_BTOM E-08 DEP LIQ C 69680, R2 = Fآماره = تعدیل شده نگاره 3- نتایج حاصل از مدل چندگانه خطی پس از حذف متغیرهاي بی معنی E Log DPS = β EPSH + β CFPSH + β Liquidity + ε آماره t معناداري متغیر ضریب متغیر EPS_NET E-08 CASH LIQ C Fآماره = تعدیل شده = R2 آماره F در نگاره شماره 3 نشاندهنده معناداري کلی مدل رگرسیونی بردازش شده در سطح اطمینان 95 درصد است. مطابق با پیشبینی ضریب و آماره t متغیر جریان نقدي از وجود یک رابطه منفی و معنادار نیست بین این متغیر و سطح پیش بینی سود تقسیمی خبر میدهد. از طرف دیگر ضریب و آماره t متغیر سال سوم / شماره نهم/ بهار

8 فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران سطح سود هر سهم و مستقیم ارتباط یک از حاکی معنادار بین این متغیر و سطح پیش بینی سود تقسیمی می باشد. با جمع بندي نتایج حاصل از تحلیل تک متغیري و چند متغیري مشخص می گردد که فرضیه یک مطرح شده در تحقیق حاضر مورد تاي ید قرار می گیرند وفرضیه دو مورد تا یید قرار نگرفت. 7- نتیجه گیري و بحث همان طور که گفته شد هاي که با جریان هاي نقدي را با احتمال بیشتري سطح سود تقسیمی می داراي رابطه منفی با نمایند. به منظور پنهان نگه داشتن اثرات منفی چنین سرمایه گذاري هایی مدیران احتمالا از دستکاري صورتهاي مالی براي افزایش سود بهره می گیرند. از سوي دیگر سرمایه گذاران نهادي به سایر منابع ارزشمند و به موقع اطلاعات خاص دسترسی دارند و از انگیزه زمان و مهارت کافی براي تحت نظر قرار دادن رفتار فرصت طلبانه مدیران برخوردارند. بنابراین حضور سرمایه گذاران نهادي توانایی مدیران را براي دستکاري سود به منظور افزایش سود کاهش خواهد داد. براي بررسی این موضوع در این تحقیق دو فرضیه طراحی شد. فرضیه اول بیان می کند که بین سود هر سهم و سطح سود تقسیمی رابطه مثبت معناداري وجود دارد. در فرضیه دوم بیان می شود که جریان هاي نقدي عملیاتی و سطح سود تقسیمی داراي رابطه منفی ومعناداري نمی باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی از آن است که سود هر سهم مورد تا یید قرار گرفت و فرضیه دوم مورد تا یید نمی کند. این تحقیق مطابق با یافته هاي قبلی انجام شده توسط هاشمی و رساي یان (1389) باباجانی و دیگران (1389) و ستایش ومهتري (1390) می باشد. با عنایت به نتایج تحقیق حاضر پیشنهادهاي زیر اراي ه میگردد : از دیدگاه که آنجا بلندمدت منصوب برخی بوده از و میکنند سرمایهگذاران نمایندهاي داراي و در انگیزه نهادي هیات داراي مدیره بیشتري براي نظارت بر مدیریت هستند (سرمایهگذاران نهادي گذرا و کوتاه مدت دید داراي دیگر برخی و فعال) بوده و تنها به سودهاي کوتاهمدت علاقه مند میباشند (سرمایهگذاران نهادي غیرفعال) پیشنهاد میشود که در تحقیقات آتی از طریق تقسیم سرمایهگذاران نهادي به هیات در نماینده با نهادهاي مدیره و نهادهاي بدون نماینده در هیات مدیره مورد بررسی قرار گیرد. بررسی عوامل مو ثر بر پیش بینی سود تقسیمی در هاي بورس و فرابورسی در فاصله زمانی کمتر از یک سال مانند : فصلی یا شش ماهه می باشد. همچنین تلاش استاندارد گذاران و قانون گذاران براي تدوین استاندارد ها و مقرراتی که آزادي عمل مدیران در دستکاري اطلاعات می نیز دهد کاهش را حسابداري توانند بهبود روند گزارشگري مالی و متعاقب آن تخصیص موجب ایران سرمایه بازار در را اقتصادي منابع بهینه گردند. علاوه بر آن اخلاق حرفه اي مانند شمشیر دولبه اي است که یک لبه آن تهدید است. ضعف در سیستم اخلاقیات منجر به کاهش ارتباطات و افزایش خسارات در می شود و مدیریت بیشتر بر روي کنترل گذشته نگر تکیه خواهد کرد زیرا افراد به مدیریت اطلاعات را نمی تبدیل آنکه رسانند می صرف و شود در هدف و این بهعبارت شود صورت صرف دیگر انرژي توان شایعه غیبت خواهد شد. لبه دیگر این شمشیر فرصت است. فهرست منابع به به کم منفی جاي کاري بنی مهد بهمن اصغري علی (1390) "بررسی اثر اهرم بر سیاست تقسیم سود هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی); 4(10):1-.18 چالاکی پري اثر سود حسابداري و جریانات نقدي عملیاتی بر تقسیم سود نقدي در هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس خاکساري محمد بررسی عوامل موثر بر خط مشی تقسیم سود از دید مدیران هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه باهنر کرمان

9 بررسی تاثیر جریانهاي نقدي و سود هرسهم در پیشبینی... / یحیی کامیابی سیدهزهرا نوشآبادي و حسینحقشناس Benartzi, S.; Michaely, R.; Thaler, R.; 1997; Do changes in dividends signal the future or the past? ; Journal of Finance, 52: Bradley, M.; Capozza, D.; Seguin, P.; 1998; Dividend policy and cash-flow uncertainty ; Real Estate Economics, 26: Brav, A.; Graham, J.; Harvey C.; Michaely, R.; 2005; Payout policy in the 21st Century ; Journal of Financial Economics, 77, Chay, J. B.; Suh, J.; 2009; Payout policy and cash-flow uncertainty ; Journal of Financial Economics, 93: Consler J., Lepak G. M., Havranek S. F., (2011). Earnings per share versus cash flow per share as predictor of dividends per share. Managerial Finance. Patrington: Vol. 37, Iss. 5; pg DeAngelo, H.; DeAngelo, L.; Stulz, R.; 2006; Dividend policy and the earned/contributed capital mix: a test of the life-cycle theory ; Journal of Financial Economics, 81: Fama, E.; French, K.; 2001; Disappearing dividends: changing firm characteristics or lower propensity to pay? ; Journal of Financial Economics, 60:3-43. Miller, M.H. and Rock, K. (1985), Dividend policy under asymmetric information, The Journal of Finance, Vol. 40 No. 4, pp Rozeff, M.; 1982; Growth, beta, and agency costs as determinants of dividend payout ratios ; Journal of Financial Research, 5: Sung C. Bae., ( 2009). "On the interactions of financing and investment decisions." Managerial Finance 35 (No. 8 ), Umutlu M., ( 2009 ) "Firm leverage and investment decisions in an emerging market".springer Science & Business Media B.V. Jensen, M. (1986). Agency costs of free cash flow, corporate finance and takeovers. American economic review, 76(2), Lintner 2 - Miller & Modigliani 3 - Dividend Irrelevance 4 - Foong, Zakaria, and Tan 5 - Sheng, Lan, and Chang 6 - Chay and Suh 7 - Bradly et al. 8 - Rozeff رضوانی راز کریم رکابدار قاسم رمضان احمدي محمد احمدي محمد (1388) "بررسی رابطه بین جریان هاي نقد آزاد و سیاست تقسیم سود در هاي پذیرفته شده در بورس تهران" حسابداري مالی; :(4)1 ستایش محمدحسین مهتري زینب (1390) "تجزیه و تحلیل رابطه بین جریانهاي نقد عملیاتی و تغییرات سود تقسیمی هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" دانش حسابداري; 2(5): سرمد زهره بازرگان عباس حجازي زهره روش- هاي تحقیق در علوم رفتاري انتشارات آگاه چاپ پنجم شورورزي محمدرضا برومند راهبه صادقی پناه جواد (1389) "بررسی ارتباط بین فرصتهاي سرمایه گذاري و سیاستهاي تقسیم سود" مطالعات کمی در مدیریت; 1(2): علی احمدي علیرضا سعید نهایی وحید توصیفی جامع از روشهاي تحقیق انتشارات تولید دانش چاپ اول فرهمند سیدآبادي محمد بررسی تاثیر عدم اطمینان جریانهاي نقدي و نسبت سود انباشته به حقوق صاحبان سهام بر سیاست تقسیم سود ها پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی قربانی سعید شناسایی و تعیین عوامل تعیین کننده سیاست تقسیم سود در هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایان نامه دکتري دانشگاه تهران مهرعلیان محمد علی تغییرات سود تقسیمی قابلیت پیش بینی و علامت دهی جریانهاي نقدي آتی پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطباي ی یادداشتها Baker, M.; Wurgler, J.; 2004; A catering theory of dividends ; Journal of Finance, 59: Bali, T.G.,Ozgur,D. and Tehranian, H. (2008), Aggregate earnings,firm-level earnings, and expected stock returns, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol. 43 No. 3, pp سال سوم / شماره نهم/ بهار