Σελ.4 Σελ.4 Σελ.4 Σελ.5. Σελ.5 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.7 Σελ.8 Σελ.8. Σελ.9 Σελ.10. Σελ.10 Σελ.10 Σελ.11 Σελ.11 Σελ.11

Transcript

1 1. Εισαγωγή 2. Προτεινόμενες Πολιτικές 2.1 Εκπαιδευτική Πολιτική Κατάρτιση 2.2. Περιβαλλοντική Πολιτική 2.3. Πολιτική Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας 3. Στοχευμένες Πολιτικές 3.1.Αγροτική Πολιτική 3.2. Αγροτουρισμός 3.3. Ανάπτυξη Συμπλέγματος Μαρώνειας 3.4. Πολιτική Προσέλκυσης Επενδύσεων 3.5. Χωροταξική πολιτική 3.6. Πολεοδομική Πολιτική 4. Προτεινόμενα Έργα 4.1. Εκπόνηση - Ολοκλήρωση μελετών χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού 4.2. Δημιουργία Γεωργικής Σχολής 4.3. Δημιουργία Θερμοκοιτίδας spin off επιχειρήσεων 4.4. Επιχειρηματικό Κέντρο 4.5. Έργα Ναυταθλητισμού 4.6. Ανάπτυξη Ορεινών Διαδρομών 4.7. Ινστιτούτο Ερευνών και Μελετών 4.8. Κέντρο Διαβαλκανικής Επιστημονικής Συνεργασίας 4.9. Μοναστικό Κέντρο Παπικίου Διεθνές Φεστιβάλ Κομοτηνής Αθλητικό Κέντρο Ορεινής Ροδόπης Κέντρο Αποκατάστασης ΑΜΕΑ Οικιστική Ανάπτυξη Πετρωτών Μετατροπή Βιοτεχνικού Πάρκου Σαπών Σιδηροδρομική Σύνδεση με ΒΙΠΕ Εμπορευματικό Κέντρο 5. Πλαίσιο αναπτυξιακών κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων Nομού Ροδόπης στον Αγροτικό Τομέα 5.1 Προτάσεις τοπικών φορέων Γενικές προτάσεις φορέων Προτάσεις Δήμων 5.2 Καθορισμός Στόχων και Στρατηγικής Ανάπτυξης του Πρωτογενή Τομέα 5.3 Άξονες Παρέμβασης - Καθορισμός Προτεραιοτήτων και Αξόνων Ανάπτυξης του Αγροτικού Τομέα Άξονας 1: Αρδεύσεις Διαχείριση Υδάτινων πόρων Σελ.4 Σελ.4 Σελ.4 Σελ.5 Σελ.5 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.6 Σελ.7 Σελ.8 Σελ.8 Σελ.9 Σελ.10 Σελ.10 Σελ.10 Σελ.11 Σελ.11 Σελ.11 Σελ.11 Σελ.12 Σελ.12 Σελ.12 Σελ.13 Σελ.13 Σελ.13 Σελ.14 Σελ.14 Σελ.15 Σελ.15 Σελ.16 Σελ.19 Σελ.21 Σελ.21 2

2 Άξονας 2: Αναδιάρθρωση και Ανάπτυξη Εναλλακτικών Καλλιεργειών Διάθεση Προϊόντων Άξονας 3: Ανάπτυξη Εναλλακτικών Δραστηριοτήτων στον Πρωτογενή Τομέα Άξονας 4: Αγροτικές Υποδομές Αξιοποίηση Πόρων 5.4. Πήγες Χρηματοδότησης 5.5. Κανονιστικό πλαίσιο Σελ.22 Σελ.28 Σελ.29 Σελ.32 Σελ.35 3

3 1. Εισαγωγή Το action plan (ή σχέδιο υλοποίησης), όπως αυτό για τον Νομό Ροδόπης εκπονείται με βάση τα πορίσματα που προκύπτουν από τα τρία προηγούμενα στάδια της ανάλυσης, δηλαδή, της καταγραφής του υπάρχοντος διαμαντιού, της πρόγνωσης (foresight) και της στρατηγικής αρχιτεκτονικής. Το action plan θα δημιουργήσει την μόχλευση των υπαρχόντων πόρων και την δημιουργία νέων, όπως αναφέραμε στα προηγούμενα κεφάλαια. Συνεπώς, οι πολιτικές, οι δράσεις και τα έργα που προτείνονται βρίσκονται σε άμεση συνέργια μεταξύ τους και η πραγματοποίηση τους θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην επίτευξη των τεθέντων από το στρατηγικό σχέδιο στόχων. 2. Προτεινόμενες Πολιτικές Όπως διαπιστώθηκε στα προηγούμενα μέρη, η μετάβαση στο νέο διαμάντι του Νομού Ροδόπης απαιτεί: Την αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου. Την διατήρηση και αναβάθμιση της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος. Την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Για την επίτευξη των παραπάνω οι φορείς του Νομού Ροδόπης, δηλαδή, Υπερνομαρχία, Νομαρχία, Δήμοι, ιδιωτικοί και κοινωνικοί φορείς, επιμελητήρια, πρέπει να συμφωνήσουν στην εφαρμογή των αναγκαίων πολιτικών. 2.1 Εκπαιδευτική Πολιτική Κατάρτιση Η εκπαιδευτική πολιτική και κατάρτιση θα πρέπει να στηριχθούν στους στρατηγικούς στόχους του σχεδίου και ειδικότερα στους κλάδους (προϊόντα και υπηρεσίες) που θα αναπτυχθούν. Η Πολιτική αυτή θα αφορά τους εργαζόμενους του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, τους επιχειρηματίες, τους αγρότες κλπ. Με την αποδοχή τους στρατηγικού σχεδίου, θα εκπονηθεί μελέτη εφαρμογής για την αναγνώριση των δεξιοτήτων που απαιτούνται από το ανθρώπινο δυναμικό του Νομού, ώστε να στηριχθεί η ανάπτυξη όλων των προαναφερθέντων κλάδων. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση των αγροτών (με έμφαση στην βίο-εκπαίδευση), στα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την οικολογία- οικοτουρισμό και στην επιχειρηματικότητα. Στη συνέχεια οι αρμόδιοι φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης (πχ ΔΠΘ, ΟΕΕΚ, Ιδιωτικά και Δημόσια ΚΕΚ, Ινστιτούτο Ερευνών, ΕΘΙΑΓΕ, θα προχωρήσουν στην δημιουργία των αναγκαίων προγραμμάτων, είτε νέων, είτε αναπροσαρμογή των ήδη υπαρχόντων. 4

4 2.2. Περιβαλλοντική Πολιτική Η ανάπτυξη του Νομού Ροδόπης θα βασισθεί κυρίως στην αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος του νομού. Για να μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτή αξιοποίηση, θα πρέπει ο νομός να διαθέτει περιβαλλοντική πολιτική, πολιτική χρήσης γης και συνεπώς διαμορφωμένο χωροταξικό και πολεοδομικό σχέδιο. Κρίνεται, λοιπόν, αναγκαία η εκπόνηση μελετών εφαρμογής οι οποίες θα έχουν ως στόχους: Την καταγραφή των ήδη υπαρχουσών χρήσεων γης Την προβλεπόμενη χρήση γης για την επιτυχία του στρατηγικού σχεδίου Την νέα χωροταξική πολιτική που θα συνδυάζει την πολιτική των χρήσεων γης, την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής και τη δημιουργία των προϋποθέσεων υποδοχής νέων οικονομικών δραστηριοτήτων Την ολοκλήρωση του νέου πολεοδομικού σχεδιασμού της πόλης της Κομοτηνής, με σκοπό την εξυπηρέτηση αναγκών στρατηγικής ανάπτυξης Την βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος (πχ το πρόβλημα της υφαλμύρωσης των υπογείων υδάτων) και προστασία αυτού Πολιτική Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας Το έλλειμμα επιχειρηματικότητας του νομού μπορεί να καλυφθεί εφαρμόζοντας συγκεκριμένες πολιτικές. Στόχος αυτών των πολιτικών θα πρέπει να είναι η συνεχής δημιουργία νέων μικρών επιχειρήσεων και η προσέλκυση ξένων και εγχώριων για εγκατάστασης στο νομό. Έτσι λοιπόν προτείνεται η εκπόνηση μελετών εφαρμογής για: Πολιτική δημιουργίας spin-off επιχειρήσεων από το ΔΠΘ και τα τεχνικά λύκεια. Την πραγματοποίηση του πανελλήνιου διαγωνισμού επιχειρηματικότητας, με την ανάλογη χρηματοδότηση από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς των βραβευόμενων επιχειρηματικών ιδεών. Μεταφορά τεχνογνωσίας από το Ινστιτούτο Ερευνών και Μελετών 5

5 3. Στοχευμένες Πολιτικές Παράλληλα με τις πολιτικές αναβάθμισης των παραγόντων του διαμαντιού, θα πρέπει να εφαρμοσθούν και στοχευμένες πολιτικές για την εφαρμογή του στρατηγικού σχεδίου: 3.1.Αγροτική Πολιτική Κατά την ανάλυση του μέλλοντος του Νομού Ροδόπης παρουσιάσθηκε πλήθος εναλλακτικών λύσεων, οι οποίες αφενός μεν βρίσκονται σε συνέργια με τον δευτερογενή και τριτογενή τομέα, αφετέρου εξασφαλίζουν υψηλό και συνεχώς αυξανόμενο εισόδημα για το μέλλον. Η υλοποίηση των προτάσεων αυτών θεωρούμε ότι αποτελεί αντικείμενο συγκεκριμένης στοχευμένης πολιτικής εκ μέρους των φορέων του νομού. Άμεση λοιπόν προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην μελέτη για τα προϊόντα που μπορούν να καλλιεργηθούν και σε ποιες περιοχές(δες την ενότητα 5 του παρόντος action plan) Αγροτουρισμός Καθώς ο αγροτουρισμός θα αποτελέσει σημαντικό σκέλος της ανάπτυξης, κυρίως της ορεινής Ροδόπης, θα πρέπει να εφαρμοσθεί συγκεκριμένη πολιτική για το τι είδους δραστηριότητες και σε ποιες περιοχές του νομού θα αναπτυχθούν. Η μελέτη εφαρμογής για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού θα πρέπει να εκπονηθεί σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό (δες την ενότητα 5 του παρόντος action plan) Ανάπτυξη Συμπλέγματος Μαρώνειας Όπως τονίσθηκε και στην ανάλυση, το Σύμπλεγμα της Μαρώνειας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πόλο προσέλκυσης επισκεπτών. Πρέπει λοιπόν να εκπονηθεί μελέτη εφαρμογής της πρότασης για τις δραστηριότητες που θα ενταχθούν στο σύμπλεγμα και στις πολιτικές και κίνητρα που πρέπει να δοθούν, ώστε να μεταβούμε από την υπάρχουσα κατάσταση στη νέα. Η μελέτη εφαρμογής της πρότασης για την δημιουργία συμπλέγματος θεωρείται ως πρώτης προτεραιότητας ώστε να καταστεί δυνατή η δεύτερη φάση της ένταξης σε συγκεκριμένα προγράμματα της ΕΕ και του Ελληνικού κράτους Πολιτική Προσέλκυσης Επενδύσεων Αν και οι νομοί περί κίνητρων έχουν προσφέρει αρκετά ισχυρά κίνητρα, υπό μορφή επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων, για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων στον Νομό Ροδόπης, δεν έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση της παραγωγικής δραστηριότητας. Θεωρούμε ότι παράλληλα με τα κίνητρα που προσφέρονται από τους νόμους θα πρέπει να βρεθούν και πιθανά τοπικά κίνητρα που θα προσελκύσουν επιχειρήσεις. Η μελέτη για τη δημιουργία μιας 6

6 αυτόνομης υπηρεσίας «Κέντρο Προσέλκυσης και Υποδοχής Επενδύσεων», και της πολιτικής που θα εφαρμόσει ο νομός, είναι πρώτης προτεραιότητας. Πρέπει να «πουλήσουμε» τον Νομό Ροδόπης, δηλαδή να μπει επιτέλους στην ατζέντα μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων Χωροταξική πολιτική Η Περιφέρεια ΑΜ-Θ κατατάσσεται στις περισσότερο μειονεκτικές περιφέρειες της Ε.Ε., ωστόσο, η διεύρυνση της τελευταίας παρέχει την προοπτική για αναβάθμιση της θέση της και ενίσχυση του ρόλου της στο ευρωπαϊκό σύστημα. Η αναστροφή της αρνητικής εικόνας των προηγούμενων περιόδων κατά την τελευταία δεκαπενταετία ενισχύει αυτήν την προοπτική. Καθώς πρόκειται για μία περιφέρεια με πλούσιο φυσικό περιβάλλον, παραγωγικά εδάφη, ορυκτό πλούτο κλπ., η στρατηγική στο επίπεδο της χωροταξικής πολιτικής θα πρέπει να κινείται στην κατεύθυνση προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης των συγκριτικών αυτών πλεονεκτημάτων, στην αξιοποίηση της στρατηγικής της θέσης και στη διαμόρφωση αυτοδύναμης οικονομίας, πάντα υπό το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης και ειδικότερα της προώθησης ίσων ευκαιριών και κοινωνικής συνοχής σε όλα τα επίπεδα. Το ιδιαίτερα μικρό μέσο μέγεθος των οικισμών του Νομού (μόλις 373 κατ., εξαιρουμένης της πόλης της Κομοτηνής) συνιστά ένα ασθενές οικιστικό πλέγμα, με έντονες εξαρτήσεις από την πρωτεύουσα. Η ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων και η λειτουργική διασύνδεση μεταξύ των μικρών ημιαστικών κέντρων του νομού (Ίασμος, Σάπες) με τους αγροτικούς οικισμούς, θα πρέπει να αποτελέσει μια σημαντική μελλοντική προοπτική για την καλύτερη οργάνωση του χώρου του νομού, καθώς και τη βελτίωση του ρόλου και κατ επέκταση της ανταγωνιστικότητας αυτών των κέντρων. Η προοπτική αυτή συνάδει και με τις κατευθύνσεις του Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ESDP), σύμφωνα με το οποίο, για την ενδυνάμωση ενός ισορροπημένου οικιστικού συστήματος είναι αναγκαίο να βρεθούν τρόποι που θα δώσουν στις πόλεις και στις περιφέρειες δυνατότητες συμπληρωματικότητας και συνεργασίας μεταξύ τους. Η παραπάνω στρατηγική θα πρέπει να συνδυαστεί με την προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, τη δημιουργία των αναγκαίων δικτύων τεχνικής υποδομής και την υιοθέτηση μέτρων στήριξης του αγροτικού τομέα. 7

7 3.6. Πολεοδομική Πολιτική Η ολοκλήρωση πολεοδομικού σχεδιασμού σε όλους τους οικισμούς του Δήμου αποτελεί βασική παράμετρο για την ανάδειξη του ρόλου και της φυσιογνωμίας του οικισμού σε μία συνολική στρατηγική ανάπτυξης του νομού. Η πολεοδομική πολιτική θα πρέπει να στοχεύει: Στη διαμόρφωση του απαραίτητου θεσμικού πλαισίου για την πολεοδομική και οικιστική ανάπτυξη όλων των οικισμών. Στην εξασφάλιση των αναγκαίων χώρων για κοινωνικές υποδομές. Στη βελτίωση των υπαρχόντων ή το σχεδιασμό νέων δικτύων μεταφορικής και λοιπής τεχνικής υποδομής. Στη δημιουργία δικτύων «ανοικτών πόλεων», ώστε να εξασφαλίζεται η συμπληρωματικότητα στις λειτουργίες και στις εξυπηρετήσεις (σε εφαρμογή των αρχών της «επικουρικότητας» και της «πολυκεντρικότητας»). Ειδικότερα για την πόλη της Κομοτηνής, ο πολεοδομικός (αλλά και σε κάποιο επίπεδο και ο χωροταξικός) σχεδιασμός θα πρέπει επιπλέον: Να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών στήριξης του επιχειρηματικού τομέα και καινοτόμων δραστηριοτήτων του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα. Να παρέχει υψηλής ποιότητας κοινωνικές εξυπηρετήσεις υπερτοπικού επιπέδου (εκπαίδευση, πρόνοια, περίθαλψη κλπ.) Να αναδείξει τον πολύ-πολιτιστικό χαρακτήρα της πόλης με προστασία του αντίστοιχου οικιστικού αποθέματος. Να αναδείξει τα σημαντικά χαρακτηριστικά βιώσιμης πόλης που έχει η Κομοτηνή, όπως συνεκτική πόλη, μικτές χρήσεις γης, πολύ στενή σχέση με την αγροτική ενδοχώρα κλπ., με τη χρήση σύγχρονων εργαλείων βιώσιμης ανάπτυξης. Να συμβάλλει στην περιβαλλοντική εξυγίανση και αναβάθμιση γειτονιών και στην αναζωογόνηση υποβαθμισμένων περιοχών. 4. Προτεινόμενα Έργα Παράλληλα με τις παραπάνω πολιτικές, για την επίτευξη των στόχων του στρατηγικού σχεδίου, που είναι η μακροπρόθεσμη δημιουργία συνεχώς αυξανόμενων εισοδημάτων, θα πρέπει να γίνει καταγραφή των αναγκαίων έργων που θα στηρίξουν αυτές τις πολιτικές. Τα έργα, που προτείνονται, βρίσκονται σε συνέργια μεταξύ τους. Η ένταξη αυτών των έργων, είτε σε δράσεις του ΠΕΠ, είτε σε προγράμματα των υπουργείων, είτε χρησιμοποιώντας τις συμπράξεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, είτε τέλος με την πλήρη ανάθεση σε στρατηγικό επενδυτή, θα αποτελέσουν την ατμομηχανή της 8

8 ανάπτυξης του Νομού Ροδόπης αλλά όχι μόνο μέσω της κατασκευής τους αλλά, κυρίως, του στρατηγικού ρόλου τους. 4.1 Εκπόνηση - Ολοκλήρωση μελετών χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού Η ύπαρξη ήδη θεσμοθετημένου Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, καθώς και το υπό εκπόνηση (ΥΠΕΧΩΔΕ) Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο, που θα οδηγήσει στη θεσμοθέτηση του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδίου και Αειφόρου Ανάπτυξης, και τα υπό εκπόνηση Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια για τη Βιομηχανία, τον Τουρισμό και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, θέτουν το πλαίσιο άσκησης της χωροταξικής πολιτικής σε μακροσκοπικό επίπεδο και για τους επιμέρους νομούς. Επιπλέον η Υπουργική Απόφαση με αριθ οικ.2005 ΦΕΚ Δ 686/ για τις Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης στον Νομό Ροδόπης θέτει το κατευθυντήριο χωροταξικό πλαίσιο για τις περιοχές ανάπτυξης β κατοικίας. Ειδικότερα για τον Νομό Ροδόπης, απαιτείται η σύνταξη και εν συνεχεία έγκριση Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ) ή Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) για όλους τους ΟΤΑ του Νομού. Καθώς τα ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ, στη βάση του πρόσφατου θεσμικού πλαισίου για τη βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη (Ν. 2508/97), αποτελούν (σε αντίθεση με το προγενέστερο θεσμικό πλαίσιο Ν. 1337/83) «μικρά χωροταξικά σχέδια», επομένως υπερκείμενου επιπέδου με στρατηγικό, αλλά και κανονιστικό χαρακτήρα, η εκπόνηση αυτών των μελετών και η θεσμοθέτησή τους θα αποτελέσει το πλαίσιο για: Την ορθολογική χωροταξική οργάνωση κάθε Δήμου Την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού όλων των οικισμών του νομού Την εξασφάλιση των απαιτούμενων νέων υποδοχέων οικιστικής ανάπτυξης, τόσο για α όσο και για β κατοικία Την ανάδειξη των φυσικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών της περιοχής Την εξασφάλιση χώρων για την εγκατάσταση τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων Την αναπτυξιακή αξιοποίηση του μεγάλου μεταφορικού και αναπτυξιακού άξονα της Εγνατίας Οδού Τη βελτίωση των λοιπών οδικών συνδέσεων Την ανάδειξη του ρόλου των οικισμών στο οικιστικό δίκτυο του νομού Την εξασφάλιση νέων προτύπων ποιότητας ζωής κλπ. Η ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στους οικισμούς του νομού θα πραγματοποιηθεί, εν συνεχεία, με την εκπόνηση Πολεοδομικών Μελετών και Μελετών Πράξης Εφαρμογής. 9

9 Με την ολοκλήρωση της μελέτης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Κομοτηνής (εκπονείται το Γ Στάδιο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1337/83), θα απαιτηθούν μελέτες τροποποίησης των εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων και ειδικές μελέτες ανάπλασης. Επίσης, θα πρέπει να προχωρήσει και η εκπόνηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου για το σύνολο του Δήμου Κομοτηνής (σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2508/97), ώστε να περιλάβει το σύνολο της εδαφικής περιοχής του Δήμου και το σύνολο των οικισμών που εντάσσονται σε αυτόν. 4.2 Δημιουργία Γεωργικής Σχολής Θεωρείται ως το υπ' αριθμόν ένα έργο που πρέπει να πραγματοποιηθε,ί καθώς αφορά μεγάλο μέρος του πληθυσμού, αλλά και τον τομέα (πρωτογενή) που θα υποστεί τις μεγαλύτερες αναταράξεις κατά τα επόμενα χρόνια. Πρέπει λοιπόν ΑΜΕΣΑ να διεξαχθεί μια μελέτη εφαρμογής της πρότασης (χωροταξική, οικονομική, εκπαιδευτική κλπ) σε συνεργασία με τα Υπουργεία Παιδείας και Αγροτικής Ανάπτυξης. Η μελέτη αυτή θα δώσει την αναγκαία ωριμότητα στο έργο προκειμένου αυτό να ενταχθεί σε προγράμματα της ΕΕ Δημιουργία Θερμοκοιτίδας spin off επιχειρήσεων Όπως αναφέραμε και στο κυρίως μέρος της μελέτης, το έλλειμμα επιχειρηματικότητας μπορεί να καλυφθεί εν μέρει με την εφαρμογή προγράμματος δημιουργίας spin-off επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εγκαθίστανται σε εισιδικό χώρο θερμοκοιτίδας. Μια μελέτη εφαρμογής είναι απαραίτητη προκειμένου να ενταχθεί η πρόταση στο πρόγραμμα ΕΠΑν και στον διάδοχο του στο Δ' ΚΠΣ, ή στις αντίστοιχες δράσεις του ΠΕΠ Επιχειρηματικό Κέντρο Καθώς η πολεοδομία της Κομοτηνής δεν βοηθά στην ανάπτυξη υψηλού επιπέδου επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και μάλιστα δημιουργεί αρνητικές εξωτερικότητες, η πρόταση για δημιουργία ενός Επιχειρηματικού Κέντρου στο οποίο θα μπορούν να στεγασθούν επιχειρήσεις κυρίως του τριτογενούς τομέα, θεωρείται ως βασική αναπτυξιακή υποδομή. Με την μελέτη εφαρμογής της πρότασης, θα καταγραφούν τα χωροταξικά και οικονομικά δεδομένα και απαραίτητα για την οργάνωση της επένδυσης. Το έργο μπορεί να ενταχθεί σε προγράμματα ανταγωνιστικότητας, αλλά και η σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ίσως να αποτελέσει εφικτή και ταυτόχρονα αποτελεσματική λύση στην κατασκευή και διαχείριση του Κέντρου. 10

10 4.5. Έργα Ναυταθλητισμού Όπως αναλύσαμε στην έρευνα που προηγήθηκε, η ανάπτυξη του ναυταθλητισμού μπορεί να αποτελέσει εναλλακτικό τρόπο προσέλκυσης επισκεπτών στον Νομό Ροδόπης. Τρία έργα κρίνονται απαραίτητα προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί από το στρατηγικό σχέδιο: Η κατασκευή μαρίνας ιστιοπλοϊκών σκαφών στην Μαρώνεια, η ανάπτυξη του αλιευτικού καταφυγίου στο Φανάρι και η δημιουργία τεχνικού υφάλου για την συγκέντρωση των αλιευμάτων. Για τα τρία αυτά έργα είναι αναγκαία η εκπόνηση μελέτης εφαρμογής για την ένταξη τους σε προγράμματα του Υπουργείου Ανάπτυξης και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (τεχνικός ύφαλος) Ανάπτυξη Ορεινών Διαδρομών Ο φυσικός πλούτος του Νομού Ροδόπης θεωρείται ο ορεινός του όγκος. Πρέπει λοιπόν να αναπτυχθούν συγκεκριμένα έργα τα οποία θα βοηθήσουν στην προσπελασιμότητα και τελικά στην προσέλκυση επισκεπτών. Η ανάδειξη του μονοπατιού Ε6 και η ανάδειξη πιθανών παλιών μονοπατιών που συνδέουν το Νότιο τμήμα της Οροσειράς με το Βόρειο που βρίσκεται στην Βουλγαρία, μπορούν να αποτελέσουν τα πρώτα έργα για την ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού. Πρέπει λοιπόν να πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής, ώστε να καταστούν τα έργα ώριμα για ένταξη σε ανάλογα προγράμματα της ΕΕ Ινστιτούτο Ερευνών και Μελετών Η δημιουργία ενός Ινστιτούτου Ερευνών και Μελετών, το οποίο θα στελεχωθεί από επιστήμονες μόνιμους κατοίκους του νομού αλλά και με συνεργάτες από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, θα αποτελέσει μια σημαντική δεξαμενή σκέψης και μεταφοράς τεχνογνωσίας σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Η μελέτη εφαρμογής θα καταδείξει τις απαιτήσεις σε πόρους αυτού του Ινστιτούτου και την βιωσιμότητα του Κέντρο Διαβαλκανικής Επιστημονικής Συνεργασίας Σε συνεργασία με τα τμήματα του ΔΠΘ, προτείνεται η οργάνωση και λειτουργία ενός Κέντρου Διαβαλκανικής Επιστημονικής Συνεργασίας με έδρα την Κομοτηνή. Οι δραστηριότητες του κέντρου θα φέρουν σε επαφή τους επιστήμονες σε διάφορα ερευνητικά πεδία από όλες τις χώρες της Βαλκανικής, θα ανοιχτούν δίαυλοι επικοινωνίας προς το συμφέρον όλων των κρατών της περιοχής. Παράλληλα με τις 11

11 εκδηλώσεις που θα διοργανώνονται θα αναπτυχθεί και ο επιστημονικός και συνεδριακός τουρισμός Μοναστικό Κέντρο Παπικίου Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, ο Νομός Ροδόπης είναι απών και από τον αποκαλούμενο θρησκευτικό ή προσκυνηματικό Τουρισμό, καθώς δεν διαθέτει σημαντικό θρησκευτικό κέντρο για την προσέλκυση προσκυνητών. Στα πλαίσια λοιπόν του στρατηγικού σχεδίου και για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, καθώς αυτός εναρμονίζεται με το brand name του Νομού, προτάθηκε η δημιουργία ενός μοναστικού κέντρου στο Παπίκιο όρος ως συνέχεια του Ύστερο - Βυζαντινού μεγάλου μοναστικού κέντρου που υπήρξε εκεί. Θα πρέπει να εκπονηθεί λοιπόν μια μελέτη εφαρμογής σε συνεργασία με την Μητρόπολη και την Αρχαιολογική υπηρεσία, για την χωροταξική τοποθέτηση του μοναστικού κέντρου και των αναγκαίων πόρων που απαιτούνται για τη δημιουργία και ανάπτυξη του Διεθνές Φεστιβάλ Κομοτηνής Η Κομοτηνή, με μια κατάλληλα σχεδιασμένη στρατηγική, μπορεί να ενταχθεί στην διεθνή ατζέντα των φεστιβάλ. Η ολοκλήρωση του σχεδιαζόμενου Μεγάρου Μουσικής και Τεχνών θα βοηθήσει στην επιτυχία αυτού του στόχου. Η μελέτη εφαρμογής αυτής της δράσης θα καταδείξει την στρατηγική κατεύθυνση του ΔΦΚ, τους αναγκαίους πόρους, και τις αναγκαίες στρατηγικές κινήσεις που πρέπει να γίνουν προκειμένου το ΔΦΚ να εξελιχθεί σε σημαντικό ΔΦΚ και ως τόπος προσέλκυσης επισκεπτών Αθλητικό Κέντρο Ορεινής Ροδόπης Η δημιουργία του Αθλητικού Κέντρου στον Ορεινό όγκο της Ροδόπης αποτελεί μια σημαντική επένδυση, η οποία θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας και θα προσελκύσει πολλούς επισκέπτες από την Ελλάδα και κυρίως από το εξωτερικό, σύμφωνα με αυτά που αναφέραμε σε προηγούμενο κεφάλαιο. Η μελέτη εφαρμογής αυτού του σχεδίου προϋποθέτει την συμμετοχή του Δασαρχείου, των υπηρεσιών της Νομαρχίας, του ΔΠΘ (ΤΕΦΑΑ, Ιατρική) για την δυνατότητα υλοποίησης αυτού του σχεδίου. Στα πλαίσια αυτής της μελέτης εφαρμογής θα αναλυθεί η δυνατότητα εξεύρεσης στρατηγικού επενδυτή που διαθέτει σημαντική τεχνογνωσία και ικανότητα προώθησης των υπηρεσιών του κέντρου, δηλαδή η ένταξη του στα σημαντικά αθλητιατρικά κέντρα της Ευρώπης. 12

12 4.12. Κέντρο Αποκατάστασης ΑΜΕΑ Η αγορά για την αποκατάσταση Ατόμων με ειδικές ανάγκες ή τραυματιών είναι μεγάλη σε όλη την Ευρώπη. Η δημιουργία λοιπόν αυτού του Κέντρου Αποκατάστασης ΑΜΕΑ μπορεί να συνδυασθεί με την ύπαρξη ιαματικών υπόγειων υδάτων στην περιοχή του Δήμου Σαπών. Η λογική της πρότασης είναι το Κέντρο αυτό να είναι υψηλού επιπέδου για να προσελκύσει επισκέπτες με μεγάλο εισόδημα. Η μελέτη εφαρμογής για την δημιουργία του Κέντρου αυτού θα απαιτήσει την συνεργασία της Ιατρικής Σχολής του ΔΠΘ. Πρέπει να αναλυθεί η δυνατότητα προσέλκυσης στρατηγικού επενδυτή, με την κατάλληλη τεχνογνωσία και δίκτυο πωλήσεων Οικιστική Ανάπτυξη Πετρωτών Μια από τις πλέον αναδυόμενες αγορές, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού της Ευρώπης και όχι μονό, είναι αυτή που αναφέρεται στην εγκατάσταση ατόμων τρίτης ηλικίας για μεγάλο διάστημα του χρόνου. Τα άτομα αυτά διαμένουν μισό χρόνο στον κανονικό τόπο διαμονής τους και τον υπόλοιπο σε οικιστικά θέρετρα, κυρίως της Μεσογείου. Η περιοχή των Πετρωτών μπορεί να αναπτυχθεί οικιστικά για να αποτελέσει πόλο έλξης αυτής της ομάδας πληθυσμού, διότι και ως περιοχή είναι σχετικά όμορφη (θάλασσα, Ισμαρος κλπ), θα γειτνιάζει με το υπό δημιουργία Κέντρο Αποκατάστασης και συνεπώς θα υπάρχει Ιατρική υποστήριξη. Η περιοχή τέλος γειτνιάζει με την Εγνατία οδό, και απέχει μικρή απόσταση από τα αστικά κέντρα της Κομοτηνής και της Αλεξανδρούπολης. Τέλος, η απόσταση από το αεροδρόμιο είναι σχετικά μικρή. Η μελέτη εφαρμογής της πρότασης του στρατηγικού σχεδίου θα αναλύσει όλους τους παραπάνω προβληματισμούς, τα οικονομικά και χωρικά δεδομένα και την πιθανή εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή για την οικιστική ανάπτυξη της περιοχής Μετατροπή Βιοτεχνικού Πάρκου Σαπών Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τόσο οι Βιομηχανικές περιοχές, όσο και τα Βιομηχανικά πάρκα της χώρας, είναι οι αρνητικές εξωτερικότητες που δημιουργούνται από την συνύπαρξη ανόμοιων παραγωγικών δραστηριοτήτων. Η προβλεπόμενη πρώτη εγκατάσταση φαρμακοβιομηχανίας στο ΒΙΟΠΑ Σαπών μπορεί να καθορίσει και τον χαρακτήρα του. Προτείνεται λοιπόν μια μελέτη εφαρμογής για την ανάπτυξη του ΒΙΟΠΑ ως πάρκου επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα και το Κέντρο Προσέλκυσης Επενδύσεων. 13

13 4.15. Σιδηροδρομική Σύνδεση με ΒΙΠΕ Εμπορευματικό Κέντρο Ενώ η οδική σύνδεση του Νομού Ροδόπης με τα καταναλωτικά κέντρα της Ελλάδας και της Ευρώπης έχει βελτιωθεί σημαντικά με την κατασκευή της Εγνατίας οδού, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2008, η σιδηροδρομική σύνδεση παραμένει υπανάπτυκτη, αν και έχουν πραγματοποιηθεί έργα βελτίωσης. Προτείνεται, λοιπόν, η αναβάθμιση της εμπορευματικής σύνδεσης του νομού, με την επέκταση της σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι την ΒΙΠΕ και τη δημιουργία εμπορευματικού κέντρου στην ΒΙΠΕ για την εξυπηρέτηση όλων των επιχειρήσεων της περιοχής. Σε συνεργασία με τον ΟΣΕ και τα επιμελητήρια του νομού προτείνεται η μελέτη εφαρμογής αυτής της πρότασης. Τέλος, η μελέτη μπορεί να ασχοληθεί προκαταρκτικά και με την διάνοιξη σιδηροδρομικής διόδου προς την Βουλγαρία, παράλληλα με τον κάθετο άξονα της Εγνατίας οδού. Εάν η γραμμή είναι βιώσιμη μπορεί να ενταχθεί στην κατασκευή των διευρωπαϊκών δικτύων. 5. Πλαίσιο αναπτυξιακών κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων Nομού Ροδόπης στον Αγροτικό Τομέα Οι αναπτυξιακές κατευθύνσεις και οι προτεραιότητες του Νομού Ροδόπης στον Αγροτικό Τομέα θα πρέπει: 1) να έχουν ως βασικούς άξονες: την αύξηση της παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής με σεβασμό στο περιβάλλον την αύξηση της ανταγωνιστικότητας με καλύτερης ποιότητας προϊόντα τη διεύρυνση των αγορών και τη διασύνδεση των τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα με τους άλλους τομείς της οικονομίας την ενίσχυση της διαφοροποίησης σε επιλεγμένους τομείς της οικονομίας της υπαίθρου την προώθηση των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας την προώθηση της επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικής κουλτούρας την προσέλκυση νέων αγροτών τη δημιουργία κατάλληλου υποστηρικτικού περιβάλλοντος και τη στήριξη των αγροτών να ανταποκριθούν στα κοινοτικά περιβαλλοντικά πρότυπα (νιτρικά άλατα, βιότοποι, ντιρεκτίβα για το νερό κλπ.). 2) να κινούνται στο πλαίσιο: Αναδιάρθρωσης καλλιεργειών προς όφελος δενδρωδών καλλιεργειών, αρωματικών και ενεργειακών φυτών. Η 14

14 αναδιάρθρωση θα πρέπει να είναι σύμφωνη με τις κατευθύνσεις της νέας ΚΑΠ, της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος και να εκμεταλλεύεται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νομού. Διαφοροποίησης της παραγωγής καπνού και βαμβακιού με άλλες καλλιέργειες (αρωματικά φυτά) και ήπιες μορφές τουρισμού. Στο άμεσο μέλλον θα προκύψουν σημαντικά προβλήματα (επιδοτήσεις, ντιρεκτίβα για νερό - 80% γεωργία - 60% βαμβάκι κλπ.). Προώθηση συμπληρωματικών - εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως ο οικοτουρισμός, ο αγροτουρισμός, ο θρησκευτικός τουρισμός κλπ. Καλύτερη διαχείριση υδατικών πόρων με βάση και την ντιρεκτίβα του 2000 για το νερό και την αύξηση του βαθμού αξιοποίησης των υφισταμένων αρδευτικών δικτύων με καλλιέργειες μεγάλης προστιθέμενης αξίας. Αναδιάρθρωση του Τομέα Εμπορίας Αγροτικών Προϊόντων - Προσανατολισμός προς την αγορά. Διείσδυση των κλάδων φυτικής και ζωικής παραγωγής σε νέες αγορές και κυρίως στις γειτονικές χώρες με πιστοποιημένα και τοπικά προϊόντα (πρέπει να επισημανθούν, να διερευνηθούν οι δυνατότητές τους και να πιστοποιηθούν). Επενδύσεις σε Υποδομές Υποστήριξης του Αγροτικού Τομέα (Μηχανολογικός Εξοπλισμός, Αρδευτικά Δίκτυα - Λιμνοδεξαμενές, Αποθηκευτικοί Χώροι - Ψυκτικές Εγκαταστάσεις) Υποβοήθηση με κίνητρα της αγροτοβιομηχανίας αγροτοβιοτεχνίας για την ανάπτυξη της μεταποιητικής δραστηριότητας. 5.1 Προτάσεις τοπικών φορέων Κατ αρχή είναι χρήσιμες και παρουσιάζονται οι προτάσεις των διαφόρων φορέων του νομού, οι οποίες καταγράφηκαν από τις συναντήσεις που είχε μ αυτούς η ερευνητική ομάδα Γενικές προτάσεις φορέων Εγγειοβελτιωτικά Έργα δ. Αρριανών Μελέτη Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων δ. Αρριανών Επέκταση δικτύων άρδευσης Ανόρυξη αρδευτικών γεωτρήσεων και κατασκευή δικτύων Διάνοιξη και καθαρισμός αποστραγγιστικών τάφρων 15

15 Συντήρηση αγροτικών δρόμων Κατασκευή αρδευτικών δικτύων Δημιουργία μονάδας παραγωγής βιοκαυσίμων Συνδυασμός των GMO s και βιοκαλλιεργειών με την διατροφικότητα Επαναδιαπραγμάτευση υδάτινων πόρων Πλήρης καταγραφή και επαναπροσδιορισμός ζωνών παράκτιων περιοχών Υδάτινοι πόροι Πρόβλημα υφαλμύρωσης Αξιοποίηση των Γεωθερμικών πεδίων Ολοκλήρωση του Αναδασμού Αξιοποίηση του ορεινού όγκου με οικοτουριστικές και αγροτουριστικές δραστηριότητες. Ανάπτυξη των υποδομών στην κτηνοτροφία Δημιουργία Γυναικείων Αγροτουριστικών Συνεταιρισμών. Επέκταση των βιολογικών καλλιεργειών Στροφή προς την κτηνοτροφία και την αλιεία. Διαφοροποίηση της παραγωγής με αύξηση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων Ανάπτυξη δικτύων διάθεσης και εμπορίας των προιόντων Προτάσεις Δήμων ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΥΡΑΣ Έγκυρη ενημέρωση των κατοίκων για νέες, αποδοτικές παραγωγές (π.χ. βιολογικές καλλιέργειες κ.τ.λ.) Παροχή κινήτρων στους κατοίκους (π.χ. μακρόχρονα δάνεια από την Α.Τ.Ε.) ώστε να δημιουργηθούν οι υποδομές που απαιτούνται για την ενασχόληση με τις νέες καλλιέργειες. Συστηματική υποστήριξη από γεωπόνους ειδικά κατά τα πρώτα χρόνια εφαρμογής των νέων καλλιεργειών. Αξιοποίηση και Διαχείριση Βοσκότοπων Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων Υδρευτικές Γεωτρήσεις ΔΗΜΟΣ ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΟΥ Αρδευτικά έργα και αναδιάρθρωση καλλιεργειών 16

16 Οριοθέτηση του αιγιαλού και της παραλίας του Δήμου Αλλαγή ζωνών και χρήσεων γης του Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης για την ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων Ολοκλήρωση του αναδασμού (Ν. Αδριανή) και του αρδευτικού δικτύου Ν. Σιδηροχωρίου και Ν. Αδριανής για την ευκολότερη μετάβαση σε νέες καλλιέργειες (βιολογική γεωργία, κλπ.) Εγγειοβελτιωτικά έργα Αρδευτικό έργο ταμιευτήρων δ. Ν. Σιδηροχωρίου Αποστράγγιση αγροκτήματος Ν. Σιδηροχωρίου βόρεια της λ. Ισμαρίδας ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΟΡΓΑΝΗΣ Άρδευση (αντικαταστάσεις παλαιών δικτύων, δημιουργία νέων καθώς και μικροφραγμάτων ή ταμιευτήρων) Γεωργία (συντήρηση αγροτικών δρόμων, διάνοιξη και διαπλάτυνση δασικών δρόμων ανόρυξη αρδευτικών γεωτρήσεων, δημιουργία υδρομαστευσών φυσικής ροής, εμπλουτισμός βοσκοτόπων). Τουρισμός (αξιοποίηση εγκαταλειμμένων κτιρίων στρατού για αγροτουριστικές ανάγκες, ασφαλτοστρώσεις οδών και χώρων πολιτιστικών εκδηλώσεων, δημιουργία υποδομών υποδοχής και εξυπηρέτησης επισκεπτών των παραπάνω χώρων). Ανεγέρσεις κτιρίων φιλοξενίας πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων καθώς και εκπαίδευσης. Προγράμματα επιμόρφωσης για μετάβαση σε εναλλακτικές καλλιέργειες αλλά και δραστηριότητες των γυναικών (χειροτεχνία, πλεκτική, Παρασκευή παραδοσιακών τροφίμων). ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΕΧΡΟΥ Άρδευση (δίκτυα, γεωτρήσεις, δεξαμενές, ταμιευτήρες) Συγκοινωνίες/επικοινωνίες (ασφαλτοστρώσεις κεντρικού δικτύου οικισμών, βελτιώσεις αγροτικών δρόμων, έργα οδοποιίας γενικότερα) Παραχώρηση τίτλων ιδιοκτησίας στους κατοίκους της κοινότητας, οικοπέδων σε νέους και αναδασμός με αποδέσμευση δασικών εκτάσεων. ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ 17

17 Κατασκευή υδατοδεξαμενών προς ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας Αναδασμός της αγροτικής γης Κατασκευή γέφυρας στον ποταμό Λίσσο στην περιοχή αναδασμού κάμπου Ξυλαγανής για πρόσβαση των αγροτών στα χωράφια τους Ίδρυση τοπικού κέντρου αγροτικής ανάπτυξης. Δημιουργία κτηνοτροφικών πάρκων με τις κατάλληλες υποδομές λειτουργίας τους Δίκτυα Άρδευσης στον δ. Μαρώνειας Τσιμεντοστρώσεις αγροτικών δρόμων δ. Μαρώνειας ΔΗΜΟΣ ΣΑΠΩΝ Εκπόνηση μελετών μικροφραγμάτων - ταμιευτήρων με στόχο τη βελτίωση της υποδομής του συστήματος διαχείρισης των υδάτων του Δήμου Δημιουργία 2 λιμνοδεξαμενών Ανόρυξη αρδευτικών γεωτρήσεων όπου δεν υπάρχουν επιφανειακά νερά Υλοποίηση αναδασμών προς όφελος της αγροτικής οικονομίας Περιοχή Πετρωτών Τουριστική εκμετάλλευση ΔΗΜΟΣ ΣΩΣΤΟΥ Ο εκσυγχρονισμός και η αναδιάρθρωση του χωρικού συστήματος για εξισορρόπηση των ανισοτήτων μεταξύ υπαίθρου και αστικών συγκεντρώσεων (εισόδημα, ποιότητα ζωής, ανάπτυξη τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων). Η προσαρμογή, μεγέθυνση και ανάπτυξη του τοπικού παραγωγικού περιβάλλοντος (παραγωγικό σύστημα) στο πλαίσιο του εθνικού και διεθνούς ανταγωνισμού και της αποδοτικότητας των πόρων του. Η ανάπτυξη του ενδογενούς δυναμικού μέσα από τον εκσυγχρονισμό, την προσαρμογή και μεγέθυνση της αγοράς εργασίας με βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του. Την ενίσχυση λειτουργίας των τοπικών διοικητικών, οικονομικών και πολιτιστικών δομών Η προσαρμογή της ποιότητας ζωής στις σύγχρονες συνθήκες διαχείρισης της παραγωγής και της οικολογίας, του τοπικού σχεδιασμού, ελέγχου και ενημέρωσης των κατοίκων. 18

18 Η εξασφάλιση της προστασίας του φυσικού κεφαλαίου και των εξαρτωμένων αγροτικών και τουριστικών προϊόντων. Η στήριξη και υλοποίηση κοινωνικών λειτουργιών προσανατολισμού και αξιοποίηση των νέων και ηλικιωμένων στις αγροτικές περιοχές. Όλα τα προηγούμενα συμπυκνώνονται: Ανάπτυξη πρωτογενή τομέα: Αναδασμός, ηλεκτροδότηση αγροτικών καλλιεργειών, νέες καλλιέργειες και ζωικές παραγωγές, ανάπτυξη της κτηνοτροφία και της αλιείας, δασοκαλλιέργειες κλπ. Eνίσχυση του τοπικού παραγωγικού συστήματος: Μάρκετινγκ και υποδομές προώθησης των αγροτικών προϊόντων, γραφείο πληροφόρησης και υποστήριξης αγροτών, δημιουργία κάθετης τουριστικής διαδρομής Παπίκιο όρος - Βιστωνίδα λίμνη και λοιπές υποδομές ανάπτυξης τουρισμού. 5.2 Καθορισμός Στόχων και Στρατηγικής Ανάπτυξης του Πρωτογενή Τομέα Η νέα ΚΓΠ, εξασφαλίζοντας πρακτικά ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα στους κατοίκους της υπαίθρου έως το 2013, δημιουργεί κατ' αρχήν τις απαραίτητες συνθήκες οικονομικής ασφάλειας, προκειμένου οι έλληνες αγρότες να έχουν μια ομαλή μετάβαση από ένα καθεστώς ισχυρού προστατευτισμού, που ισχύει σήμερα, στο καθεστώς του ελεύθερου ανταγωνισμού από το 2013 και μετά. Η στήριξη του αγροτικού εισοδήματος για τα επόμενα 8 χρόνια, μέσω της λεγόμενης αποδέσμευσης των επιδοτήσεων από το ύψος της παραγωγής, συνιστά επί της ουσίας μια ευκαιρία για τον αγροτικό πληθυσμό ώστε να αξιοποιήσει το διάστημα που έχουμε μπροστά μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για τη σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με την αγορά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και οπωσδήποτε μετά το 2013, οπότε και θα μειωθεί σε σημαντικό βαθμό η ασφάλεια των επιδοτήσεων, η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, η ανταγωνιστικότητα της τιμής τους και η φιλικότητα των μεθόδων παραγωγής προς το περιβάλλον θα αποτελέσουν τα σημαντικότερα εφόδια διαφοροποίησης του ελληνικού αγροτικού προϊόντος. Αναμφίβολα χρειάζεται μια συνολική, ψύχραιμη και διορατική αξιολόγηση των προοπτικών ως προς τις μελλοντικές αποδόσεις που έχει κάθε παραγόμενο αγροτικό προϊόν σ ένα έντονα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, ώστε να γίνουν οι σωστές επιλογές και να μη χαθεί καμία ευκαιρία. Σ' αυτό το πλαίσιο είναι κρίσιμο η νέα ΚΓΠ, οι προοπτικές, οι ευκαιρίες αλλά και οι κίνδυνοι που ανοίγονται μέσα απ αυτήν, ν αποτελέσει 19

19 αντικείμενο ενός κοινωνικού διαλόγου μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων και των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, ώστε μέσα από μια ευρύτερη συναίνεση να βρεθεί ένα κοινά αποδεκτό στρατηγικό σχέδιο της αγροτικής οικονομίας στο άμεσο και απώτερο μέλλον (Σέμος, 2006). Η Στρατηγική Ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα του Νομού Ροδόπης πρέπει να υπακούει στην γενικότερη πολιτική για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας για την προγραμματική περίοδο και να στοχεύει στη: α. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας και της δασοκομίας με την παροχή στήριξης για αναδιάρθρωση, ανάπτυξη και καινοτομία, β. Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου, με την παροχή στήριξης για τη διαχείριση της γης, γ. Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και ενθάρρυνση της διαφοροποίησης της οικονομικής δραστηριότητας. Ειδικότερα, με βάση τα χαρακτηριστικά του πρωτογενή τομέα του Νομού Ροδόπης, τα προβλήματα που καταγράφηκαν και οι προτάσεις των φορέων, είναι απαραίτητη η χάραξη μιας στρατηγικής ανάπτυξης που θα δίνει λύση στα προβλήματα του νομού. Τα προβλήματα που καταγράφηκαν χωρίζονται σε 3 μεγάλες ομάδες: 1. Αρδεύσεις Υδάτινοι Πόροι Διαχείριση Υδάτινων Πόρων Αρδευτικά Έργα Δίκτυα Αποστραγγιστικά Έργα Υφαλμύρωση Υδάτων Επαναπροσδιορισμός παράκτιων περιοχών 2. Αναδιάρθρωση Καλλιεργειών - Διάθεση προϊόντων Προβλήματα στη διάθεση των προϊόντων Αβεβαιότητα για το μέλλον Έλλειψη Ενημέρωσης για τη Νέα ΚΑΠ 3. Αγροτικές Υποδομές Έλλειψη αγροτικών δρόμων. Έλλειψη Αναδασμού - Πολυτεμαχισμός Έλλειψη οργανωμένων κτηνοτροφικών μονάδων Έλλειψη βοσκοτόπων 20

20 5.3 Άξονες Παρέμβασης - Καθορισμός Προτεραιοτήτων και Αξόνων Ανάπτυξης του Αγροτικού Τομέα Με βάση τα παραπάνω προβλήματα και την κατηγοριοποίησή τους, αλλά και τις προτάσεις των φορέων του νομού, μπορούν να χαραχθούν οι παρακάτω άξονες παρέμβασης και να καθορισθούν οι αντίστοιχες προτεραιότητες. Άξονας 1: Αρδεύσεις Διαχείριση Υδάτινων πόρων ΠΡΟΤΑΣΗ: ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα που καταγράφηκε σε όλους τους δήμους του νομού είναι αυτό της διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Η αλόγιστη άρδευση από τις γεωτρήσεις, αλλά και η κατασπατάληση των επιφανειακών υδάτων έχουν οδηγήσει στην υποχώρηση του υδροφόρου ορίζοντα, με αποτέλεσμα την υφαλμύρωση των υδάτων. Από τη άλλη πλευρά σε ορισμένες περιοχές του νομού παρατηρείται έλλειψη αρδευτικών υποδομών (φραγμάτων, λιμνοδεξαμενών, ταμιευτήρων), με αποτέλεσμα να αρδεύεται ένα μικρό ποσοστό των εκτάσεων παρόλη την ύπαρξη αρκετών επιφανειακών υδάτων. Παράλληλα με την επικείμενη εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών (π.χ. κοινοτική οδηγία για το νερό του 2000), με τις οποίες το νερό πλέον δεν θα αποτελεί ελεύθερο πόρο, θα πρέπει να αναζητηθούν τρόποι για την εξοικονόμηση υδάτινων πόρων ή ακόμη και για την εξεύρεση εναλλακτικών πηγών. Κρίνεται λοιπόν, απαραίτητη μια συνολική μελέτη διαχείρισης των υδάτων του νομού (περιορισμός της σπατάλης, ανάπτυξη υποδομών κτλ.) με τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων για τη συνεργασία μεταξύ των φορέων για την εξοικονόμηση υδάτων. Η μελέτη αυτή θα πρέπει να αποβλέπει: στη μείωση της κατανάλωσης του νερού, είτε με την συνετή διαχείριση των υδάτων είτε με την αντικατάσταση υδροβόρων καλλιεργειών, στην υλοποίηση ή κατασκευή υποδομών (λιμνοδεξαμενές, φράγματα) για τη μείωση των απωλειών των επιφανειακών υδάτων προς τη θάλασσα, αλλά και την ενημέρωση των αγροτών σχετικά με τις επικείμενες αλλαγές στη χρήση του νερού με βάση την κοινοτική οδηγία για το νερό. 21

21 Άξονας 2: Αναδιάρθρωση και Ανάπτυξη Εναλλακτικών Καλλιεργειών Διάθεση Προϊόντων Όπως καταγράφηκε στην παρουσίαση της υφιστάμενης κατάστασης οι κύριες αροτραίες καλλιέργειες του νομού (βαμβάκι, καπνός, σιτηρά) αναμένεται τα επόμενα χρόνια να αντιμετωπίσουν ουσιαστικά προβλήματα. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η μελέτη αναδιάρθρωσης και ανάπτυξης εναλλακτικών καλλιεργειών, όπως τα αρωματικά φυτά, τα ενεργειακά φυτά και τα βιολογικά προϊόντα ή και η στροφή στη ζωική παραγωγή. Στον τομέα της διάθεσης των προϊόντων, οι παραγωγοί για να αντεπεξέλθουν στις νέες συνθήκες της διάθεσης και εμπορίας των προϊόντων είναι απαράιτητο να νιώσουν ως μικροί επιχειρηματίες βλέποντας παράλληλα ότι στα θέματα εμπορίας υπάρχουν πλήθος από επιλογές. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ Η παραγωγή αρωματικών φυτών αποτελεί για την Ελλάδα έναν τομέα με ιδιαίτερα θετικές προοπτικές, καθώς στην Ευρώπη, αλλά και σ ολόκληρο τον κόσμο, ήδη γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη. Ιδιαίτερα για τον Νομό Ροδόπης, η καλλιέργεια των αρωματικών φυτών ευνοείται εξαιτίας τόσο του ιδανικού κλίματος της περιοχής (κατάλληλα εδάφη), όσο και της γνώσης της καλλιέργειας από τους παραγωγούς (εμπειρία καλλιεργητών) αφού υπάρχει παράδοση στην καλλιέργεια τους. Ο τομέας των αρωματικών φυτών μπορεί ν αποτελέσει μια εναλλακτική ή συμπληρωματική πηγή εισοδήματος για τους αγρότες της περιοχής, συντελώντας έτσι, στη διαφοροποίηση της γεωργικής παραγωγής, στην αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών αλλά και στη συγκράτηση του πληθυσμού. Η προώθηση των καλλιεργειών των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών μπορεί ν αποτελέσει τη λύση σε μια σειρά από προβλήματα και να επιφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα, όπως: 1. αναδιάρθρωση των καλλιεργειών 2. εκμετάλλευση φτωχών ή εγκαταλειμμένων χωραφιών 3. αύξηση του γεωργικού εισοδήματος 4. αξιοποίηση γυναικείων και μεγάλης ηλικίας εργατικών χεριών 5. τουριστική αξιοποίηση διαφόρων περιοχών 22

22 Η συστηματική καλλιέργεια και η εμπορική παραγωγή των αρωματικών φυτών έχει ελπιδοφόρο μέλλον κάτω από ορισμένες συνθήκες. Η σταθεροποίηση των τιμών και των καναλιών διανομής και διάθεσης, όπως συνέβη μ άλλα προϊόντα, θα ενθαρρύνει την παραγωγή. Η οργάνωση και κοινή δράση των παραγωγών σε συνεταιρισμούς και ομάδες παραγωγών μπορεί να συντελέσει στην επίτευξη του παραπάνω επιθυμητού στόχου. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΟΝΑΔΑΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Προτείνεται η σύσταση και λειτουργία μονάδας επεξεργασίας αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Αντικείμενο της μονάδας θ αποτελεί η συλλογή, ξήρανση, τυποποίηση-συσκευασία αρωματικών φυτών και η παραγωγή αιθέριου ελαίου (ρίγανης κ.α.). Η μονάδα αυτή θα αποτελέσει βασικό άξονα της ανάπτυξης της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών, αφού θα αποτελεί το μοναδικό φορέα επεξεργασίας, μεταποίησης αρωματικών φυτών στην περιοχή. Άλλωστε υπάρχει και παλαιότερη εμπειρία από την ύπαρξη τέτοιας μονάδας στην περιοχή παλαιότερα. Η σύναψη συμβολαίων παραγωγής με μεταποιητές και εμπόρους μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Γι αυτό το λόγο η υλοποίηση του προτεινόμενου έργου σύστασης και λειτουργίας μονάδας αρωματικών φυτών με αντικείμενο την επεξεργασία, τυποποίηση - συσκευασία και μεταποίηση των αρωματικών φυτών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της καλλιέργειας τους, αφού θα παρέμβει ουσιαστικά στο τοπικό παραγόμενο προϊόν. Η εγκατάσταση της επένδυσης για την επεξεργασία και μεταποίηση των αρωματικών φυτών θα συμβάλλει στην προώθηση της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών, στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με στόχο την βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων και του βαθμού αξιοποίησης των συντελεστών παραγωγής, στη συνολική ανάπτυξη του νομού και της ευρύτερης περιοχής εγκατάστασής της μέσω της βελτίωσης του εισοδήματος των γεωργών και των πολλαπλασιαστικών επιπτώσεων αυτής στη τοπική κοινωνία, στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, τόσο στον πρωτογενή όσο και στον δευτερογενή τομέα και στη συγκράτηση των νέων της περιοχής. Τέλος, για να πραγματοποιηθεί η παραπάνω επένδυση είναι απαραίτητο να έχει προηγηθεί έρευνα αγοράς, ώστε να είναι γνωστά τα είδη που ζητούνται και οι ποσότητες που μπορούν ν απορροφηθούν. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να μη μπορούν ν απορροφηθούν τα προϊόντα 23

23 είτε λόγω υπερπαραγωγής, είτε λόγω ανταγωνισμού από άλλες χώρες. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΦΥΤΑ Η χώρα μας δαπανά κάθε χρόνο υπέρογκα ποσά για την εισαγωγή πετρελαίου και χαρτιού. Ακόμα και ένα μικρό μέρος των αναγκών μας αν παραχθεί από εγχώρια γεωργικά προϊόντα, το όφελος θα είναι πολλαπλό και τεράστιο. Η πολιτεία και οι φορείς (τόσο της έρευνας, όσο και της επιχειρηματικής δραστηριότητας) θα πρέπει να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ώστε η Ελλάδα να είναι αυτή τη φορά από τις πρώτες χώρες που θα εφαρμόσει τις νέες αυτές τεχνολογίες. Οι ενεργειακές καλλιέργειες ειδικά για τον Νομό Ροδόπης θα ήταν ίσως η καλύτερη επιλογή στα πλαίσια της νέας ΚΓΠ για τους εξής λόγους: 1. Οι περισσότερες από αυτές είναι γνωστές και καλλιεργούνται εδώ και πολλά χρόνια. 2. Σαν πρωτογενής παραγωγή χρησιμοποιείται για μεταποίηση - παραγωγή βιοκαυσίμων, τα οποία έχουν τις καλύτερες προϋποθέσεις ζήτησης και κατανάλωσης. 3. Οι νέες ενεργειακές καλλιέργειες, σε δοκιμαστικό τουλάχιστον στάδιο, προσαρμόζονται καλά και οι αποδόσεις τους είναι οικονομικά συμφέρουσες. Σε προηγούμενο κεφάλαιο παρατίθενται χρήσιμα στοιχεία και μονάδες παραγωγής αξιοποίησης των ενεργειακών καλλιεργειών. Παράλληλα στον Νομό Ροδόπης, έχει δρομολογηθεί η δημιουργία 2 εργοστασίων. Το ένα θα είναι εργοστάσιο φαρμακευτικής σε συνεργασία με την Pharmaten SA (φαρμακευτική εταιρεία), και το άλλο θα είναι εργοστάσιο παραγωγής βιοντίζελ και επεξεργασίας ελαιοκράμβης. Το τελευταίο θα έχει δυνατότητα επεξεργασίας παραγόμενης ελαιοκράμβης στρεμμάτων. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Οι στόχοι της δημιουργίας του Πιλοτικού Κέντρου Εφαρμογής Βιολογικής και άλλων Εναλλακτικών Μορφών Γεωργίας είναι: η αντιμετώπιση διαρθρωτικών προβλημάτων του πρωτογενή τομέα, ο προσανατολισμός της παραγωγής στις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς, η διατήρηση μακροχρονίως της γονιμότητας της δημοτικής και 24

24 ιδιωτικής γης, η αποφυγή όλων των μορφών ρύπανσης που μπορεί να προκύψουν από γεωργικές τεχνικές, η αύξηση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα, στις γεωργικές βιομηχανίες και το εμπόριο και η μείωση της ανεργίας με την αξιοποίηση ανέργων επιστημόνων, η συγκράτηση του πληθυσμού και η τοπική ανάπτυξη, η ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας των παραγωγών, οι οποίοι μέσω της βιολογικής και άλλων εναλλακτικών μορφών γεωργίας και ανάπτυξης δυναμικών καλλιεργειών θα αποκτήσουν ένα βιώσιμο αγροτικό εισόδημα, η αξιοποίηση ενδογενών πόρων, η διάχυση τεχνογνωσίας, η επίδειξη νέων καλλιεργητικών μεθόδων στους παραγωγούς του νομού και της ευρύτερης περιοχής για διαφορετικούς τύπους καλλιέργειας, η παραγωγή τροφών υψηλής θρεπτικής ποιότητας, που θα μπορούν να ανταγωνισθούν εκείνα από το εξωτερικό, τα οποία ήδη κυκλοφορούν και για τα οποία η ζήτηση αυξάνεται συνεχώς, η ευαισθητοποίηση των καλλιεργητών στο πρόβλημα της προστασίας του περιβάλλοντος και γενικότερα η αλλαγή νοοτροπίας πάνω σε θέματα διαχείρισης αγροοικοσυστημάτων, έτσι ώστε να θεωρούνται αυτά ότι έχουν κοινωνική και οικολογική επίδραση, η προώθηση των βιολογικών και άλλων προϊόντων προερχόμενων από εναλλακτικές μορφές γεωργίας στην αγορά της Ελλάδας, με την καθιέρωσή τους στις καταναλωτικές συνήθειες των κατοίκων και των τουριστών της περιοχής. Η βασική όμως ομάδα - στόχος στην οποία απευθύνεται το προτεινόμενο Κέντρο είναι οι νέοι αγρότες, οι οποίοι μέσω της υιοθέτησης βιολογικής και άλλων εναλλακτικών μορφών γεωργίας και της ανάπτυξης δυναμικών καλλιεργειών θα αποκτήσουν ένα βιώσιμο αγροτικό εισόδημα. Το Πιλοτικό Κέντρο Βιολογικής και άλλων Εναλλακτικών Μορφών Γεωργίας, θα έχει τη συνολική ευθύνη για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας, καθώς και της ολοκληρωμένης και ορθής γεωργικής πρακτικής, την τεχνική υποστήριξη των καλλιεργητών, όπως και την ανάπτυξη ενός κυκλώματος αγοράς μέσω του οποίου θα διατίθενται τα βιολογικά προϊόντα. Οι δράσεις του Πιλοτικού Κέντρου θα είναι: Η συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξη από έμπειρο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό στους καλλιεργητές του 25

25 νομού για την αντιμετώπιση των προβλημάτων κατά την διάρκεια της καλλιεργητικής διαδικασίας με εναλλακτικές μορφές γεωργίας. Η συνεργασία του Κέντρου σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο με ανάλογους φορείς και κέντρα ερευνών βιολογικής και άλλων εναλλακτικών μορφών γεωργίας και η συμμετοχή του σε δίκτυα για την ανταλλαγή εμπειριών και μεταφοράς τεχνογνωσίας, έτσι ώστε το Κέντρο να είναι ενήμερο των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Η γνώση αυτή είναι προαπαιτούμενη για την επιλογή των καλλιεργειών, των ποικιλιών αλλά και του τρόπου καλλιέργειας. Δράσεις κατάρτισης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εμπλεκόμενων αγροτών, καθώς και της τοπικής κοινωνίας, ενέργειες απαραίτητες για εγχειρήματα όπως το προτεινόμενο. Ο στόχος αυτών των δράσεων είναι αφενός να πείσουν τους αγρότες ν ασχοληθούν με τη Βιολογική Γεωργία και αφετέρου να ενεργοποιήσουν και να ευαισθητοποιήσουν την τοπική κοινωνία, ώστε να έχει το εγχείρημα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Το τελευταίο θα επιτευχθεί με την παροχή της κατάλληλης τεχνογνωσίας που θα αποκτηθεί από το Κέντρο σε ομοειδείς ενέργειες ή σε μεμονωμένους παραγωγούς που θέλουν να ασχοληθούν με τη βιολογική γεωργία. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΛΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (ΑΛΙΕΙΑ, ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ) Στο νομό υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης της αλιείας μέσω ιχθυοκαλλιεργειών, τόσο θαλασσίων, όσο και στις υπάρχουσες λιμνοθάλασσες. Παράλληλα, στον τομέα της κτηνοτροφίας υπάρχουν αρκετές προοπτικές ιδιαίτερα με τις προθέσεις της πολιτείας για ουσιαστική ενίσχυση της ζωικής παραγωγής με το επόμενο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών που θα οδηγήσουν τους αγρότες σε αυτούς τους τομείς με την οργάνωση κτηνοτροφικών πάρκων, ανάπτυξη νέων τεχνικών, προσδιορισμό των βοσκοτόπων και ανάπτυξη της βιολογικής κτηνοτροφίας. Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας θα βοηθήσει αρκετά και στην αξιοποίηση ενός σημαντικού κομματιού του νομού που είναι ο ορεινός όγκος του νομού και ιδιαίτερα οι κάτοικοι των ορεινών κοινοτήτων. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΗ Η έλλειψη πληροφόρησης και ενημέρωσης, που πολλές φορές οδηγεί σε μεγάλη αβεβαιότητα τους παραγωγούς της περιοχής, μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη δημιουργία ενός Κέντρου Συμβουλών του Αγρότη, το οποίο θα αναλάβει την πολύ σημαντική δράση της 26

26 ενημέρωσης, της εκπαίδεύσης, αλλά και της καθοδήγησης του αγρότη. Στόχοι του Κέντρου θα πρέπει να είναι η πληροφόρηση, η ενημέρωση, η καθοδήγηση, η τεχνική και θεωρητική βοήθεια στους παραγωγούς, σχετικά με τις μεθόδους καλλιέργειας, την ανάπτυξη εναλλακτικών καλλιεργειών, την στροφή σε άλλες αγροτικές δραστηριότητες, την ενημέρωση σχετικά με τρέχοντα προγράμματα, την ανάπτυξη εναλλακτικών εξωγεωργικών δραστηριοτήτων. Αναλυτικότερα στα πλαίσια αυτής της δράσης προτείνεται: Ολοκληρωμένο πρόγραμμα κατάρτισης - ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης των γεωργών στην ορθολογική χρησιμοποίηση των πόρων (νερό, ενέργεια) και στις νέες τεχνικές. Διοργάνωση ημερίδων στους Δήμους του Νομού με στόχο αφενός την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των καλλιεργητών και των καταναλωτών του νομού και αφετέρου την προώθηση των εναλλακτικών μορφών γεωργίας. Διοργάνωση συμποσίων για την παρουσίαση αποτελεσμάτων και έκδοση ενημερωτικού - διαφημιστικού υλικού. Ενημέρωση για κοινοτικά και εθνικά προγράμματα χρηματοδότησης αγροτών και προωθούμενων ποικιλιών. Πληροφόρηση των αγροτών για τους Κανονισμούς που αναφέρονται στην εφαρμογή μεθόδων φιλικών στο περιβάλλον κλπ.. Ενημέρωση των γεωργών για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του νομού, τις προοπτικές της γεωργίας και την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εμψύχωση ομάδων νέων αγροτών στην καλλιέργεια προϊόντων με νέες και σύγχρονες μεθόδους, καθώς και τρόπους επεξεργασίας, αποθήκευσης και προώθησης, κλπ. ΠΡΟΤΑΣΗ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΦΟΡΕΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Στην ανεπτυγμένη γεωργία οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις έχουν μετατραπεί σε μικρές αγροεπιχειρήσεις. Η γεωργία στηρίζεται περισσότερο στην επιστήμη, στρέφεται στην καινοτομία και εγκαταλείπει την παράδοση. Είναι απαραίτητο λοιπόν οι αγρότες να ενημερώνονται για τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που μπορούν να αναλάβουν, καθώς και για τις στρατηγικές που μπορούν να ακολουθήσουν σχετικά με την εμπορία και τη 27

27 διάθεση των αγροτικών τους προϊόντων. Μπορούν να ανακαλύψουν στρατηγικές ή τεχνικές σχετικές με το πεδίο του κόστους και των χαμηλών τιμών, με τη διαφοροποίηση, με την προστιθέμενη αξία, με την ταυτοποίηση των προϊόντων, με την ποιότητα και τα συστήματα ποιότητας, καθώς και με τα συστήματα συγκέντρωσης και διανομής των προϊόντων. Χρειάζεται να πάρουν σοβαρά υπ όψη τις εξαγωγές, τις επιχειρηματικές συνεργασίες και τις ομπρέλες σήμανσης των προϊόντων (Καρυπίδης, 2006). Η δημιουργία ενός φορέα στον Νομό Ροδόπης για τη στήριξη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, διάθεσης και εμπορίας αγροτικών προϊόντων θα μπορούσε να συμβάλει άμεσα προς την κατεύθυνση αυτή και γι αυτό προτείνεται η δημιουργία του. Άξονας 3: Ανάπτυξη Εναλλακτικών Δραστηριοτήτων στον Πρωτογενή Τομέα ΠΡΟΤΑΣΗ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Μια σημαντική πρόταση για την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα του νομού Ροδόπης είναι η ανάπτυξη αγροτουριστικών δραστηριοτήτων. Από τη μια το φυσικό περιβάλλον που συνδυάζει τον αναξιοποίητο ορεινό όγκο, τις λιμνοθάλασσες της περιοχής, αλλά και τους υγροβιότοπους και την παράκτια ζώνη και από την άλλη η πλούσια πολιτιστική και θρησκευτική ποικιλομορφία, σε συνδυασμό με την εμπειρία από την πρώτη δημιουργία του Γυναικείου Αγροτοτουριστικού Συνεταιρισμού στην Μαρώνεια, μπορούν να βοηθήσουν σ αυτή την κατεύθυνση. Από την πλευρά του ο αγροτικός πληθυσμός έχει πολλούς λόγους να αναπτύξει τον αγροτικό τουρισμό διότι: 1. Δημιουργούνται συμπληρωματικά εισοδήματα στη γεωργία, γεγονός το οποίο επιτρέπει τη συνέχιση της άσκησης του γεωργικού επαγγέλματος. 2. Δημιουργούνται θέσεις εργασίας στην ύπαιθρο. 3. Δημιουργούνται αλυσιδωτές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην οικονομία των τοπικών κοινωνιών. 4. Αξιοποιούνται παραδοσιακά κτίρια, οικισμοί κλπ μέσω της αναπαλαίωσης και ανάδειξης τους. 5. Προωθούνται τοπικά παραδοσιακά προϊόντα. 6. Αναβιώνουν παραδοσιακές δραστηριότητες. 7. Δημιουργούνται υποδομές. 28