Αρχιτεκτονικές Δικτύων & Πρωτόκολλα Ι

Transcript

1 Αρχιτεκτονικές Δικτύων & Πρωτόκολλα Ι Ενότητα : Διαχείριση αρχείων και καταλόγων στο Linux. Όνομα Καθηγητή : Δημήτριος Λυμπερόπουλος, Σπύρος Δενάζης Τμήμα : Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών

2 1. Σκοποί ενότητας Περιεχόμενα ενότητας Σύστημα αρχείων - Δομή αρχείων και φακέλων Διαδρομές Φακέλων Απόλυτη ονομασία διαδρομής vs Σχετική ονομασία διαδρομής Διαχείριση καταλόγων στο Linux Διαχείριση αρχείων στο Linux Δημιουργία - επεξεργασία σε γραφικό περιβάλλον Αντιγραφή - μετακίνηση σε γραφικό περιβάλλον Αντιγραφή - μετακίνηση σε τερματικό Κειμενογράφοι σε τερματικό: Vim, pico Vim (Vi improved) Pico Εγκατάσταση λογισμικού στο Linux Σκοποί ενότητας Σε αυτή την ενότητα θα γίνει μια παρουσίαση βασικών εντολών και εργαλείων για την διαχείριση του συστήματος Linux. Η άσκηση αρχικά περιλαμβάνει πληροφορίες για την δομή και διαχείριση των φακέλων/αρχείων σε σύστημα Linux. Γίνεται ανάλυση των βασικών εντολών (σε τερματικό) για την μετακίνηση ενός χρήστη μεταξύ φακέλων, για την δημιουργία φακέλων και αρχείων, το σβήσιμό τους κτλ. Ακολουθεί μια παρουσίαση των δύο πιο διάσημων εργαλείων για την διαχείριση αρχείων κειμένου σε τερματικό, του Vim και του Pico. Η ενότητα ολοκληρώνεται με οδηγίες για εγκατάσταση λογισμικού σε Linux, τόσο από το γραφικό περιβάλλον, όσο και με την χρήση κονσόλας. 2. Περιεχόμενα ενότητας Σύστημα αρχείων - Δομή αρχείων και φακέλων. Διαχείριση κατάλογων στο Linux. Διαχείριση αρχείων στο Linux. Κειμενογράφοι σε τερματικό: VIM, pico Εγκατάσταση λογισμικού στο Linux. 3. Σύστημα αρχείων - Δομή αρχείων και φακέλων. Το λειτουργικό σύστημα Linux έχει εξελιχθεί από το σύστημα Unix, ένα λειτουργικό σύστημα που Το Linux οργανώνει τα αρχεία και τους φακέλους του βάση μιας ιεραρχικής δομής που λέγεται δομή δέντρου. Σελίδα 2

3 Εικόνα 1: Η δομή δέντρου του λειτουργικού Linux. 3.1 Διαδρομές Φακέλων. Με το άνοιγμα ενός τερματικού, το λειτουργικό κατευθύνει τον χρήστη στον κατάλογο /home/{ονομα χρήστη}. Αυτός ο κατάλογος, που αλλιώς λέγεται και home directory, δημιουργήθηκε μαζί με τον λογαριασμό του χρήστη και αποτελεί τον χώρο εργασίας του συγκεκριμένου χρήστη (π.χ. για την δημιουργία άλλων φακέλων, αρχείων, ρυθμίσεων κτλ.) Απόλυτη ονομασία διαδρομής vs Σχετική ονομασία διαδρομής. Μια σχετική ονομασία διαδρομής για ένα αρχείο είναι μια διαδρομή ονομάζεται σε σχέση με το τρέχοντα κατάλογο εργασίας. Για παράδειγμα, εάν ο τρέχων κατάλογος εργασίας είναι mydirectory, τότε η το αρχείο myproject/main.c είναι μια σχετική διαδρομή για ένα αρχείο που ονομάζεται main.c που βρίσκεται σε έναν κατάλογο με το όνομα myproject που υπάρχει στο εσωτερικό του καταλόγου mydirectory. Αντίθετα μια απόλυτη διαδρομή, όπως η /home/username/mydirectory/myproject/main.c, περιλαμβάνει την πλήρη διαδρομή του αρχείου, ξεκινώντας από το κύριο κατάλογο του συστήματος ο οποίος σε ένα σύστημα Linux ονομάζεται πάντα "/". Όπως είναι φανερό ο κατάλογος "/" είναι ο αρχικός κατάλογος στην κορυφή τις δενδροειδούς δομής φακέλων και αρχείων του συστήματος. Σε κάθε κατάλογο στο Linux υπάρχουν δύο ειδικού τύπου αρχεία, τα "." και "..", τα οποία είναι αρκετά χρήσιμα για την δημιουργία σχετικών ονομάτων διαδρομών. Το αρχείο "." υποδηλωνει τον τρέχοντα κατάλογο, και το αρχείο ".." υποδηλώνει τον "parent" κατάλογο (τον κατάλογο που περιέχει τον τρέχοντα κατάλογο). Ποιά η διαφορά των δύο παρακάτω εντολών; ~$ cd /myproject/main/ and ~$ cd myproject/main/ Άσκηση: Εκτελέστε τις παρακάτω εντολές με την σειρά που φαίνονται. Μετά την εκτέλεση της κάθε εντολής ελέγξτε τον κατάλογο εργασίας στον οποίο βρίσκεστε κάθε φορά. ~$ cd ~$ cd. Σελίδα 3

4 ~$ cd.. ~$ cd / ~$ cd ~$ cd../../usr ~$ ls -a / ~$ cd ~ 4. Διαχείριση καταλόγων στο Linux. Το Το λειτουργικό σύστημα Linux διατηρεί τους καταλόγους και αρχεία του σε μια ιεραρχική δομή. Ξεκινώντας από τον κατάλογο / ο χρήστης μπορεί να βρεί μια σειρά από καταλόγους όπως usr, bin, home, lib, tmp, var, κλπ. Υπάρχουν μια σειρά από εντολές που χρησιμοποιούνται για την δημιουργία, την διαγραφή, την διαχείριση κ.λπ., αρχείων και καταλόγων από το λειτουργικό. Οι βασικές εντολές για δημιουργία και διαγραφή ενός φακέλου είναι οι εξής ~$ mkdir {όνομα φακέλου} - Δημιουργεί ένα φάκελο ~$ rmdir {όνομα φακέλου} - Διαγράφει ένα φάκελο. Ο φάκελος πρέπει να είναι άδειος από αρχεία ή άλλους φακέλους. Άσκηση: Εκτελέστε τις παρακάτω εντολές από το home directory και αναγνωρίστε τι κάνουν. Χρησιμοποιήστε τις εντολές pwd και ls για να βλέπετε σε ποιoν κατάλογο βρίσκεστε κάθε φορά και ποιά είναι τα περιεχόμενά του. ~$ cd ~$ mkdir mydir ~$ cd mydir ~$ cd ~ ~$ cp mydir mydir2 ~$ mv mydir2 mydir3 ~$ mv mydir3 mydir2 ~$ rmdir mydir2/mydir3 5. Διαχείριση αρχείων στο Linux. 5.1 Δημιουργία - επεξεργασία σε γραφικό περιβάλλον. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δημιουργήσετε ένα αρχείο κειμένου στο Linux. Εάν χρησιμοποιείτε σε γραφικό περιβάλλον μπορείτε να ανοίξετε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου και να δημιουργήσετε το αρχείο. Από το βασικό μενού του Ubuntu (πάνω αριστερά) πληκτρολογήστε την εντολή gedit και πατήστε πάνω στο εικονιδιο με όνομα Text Editor για να ανοίξτε το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου. (Εναλλάκτικά μπορείτε να εκτελέστε την εντολή gedit και σε ένα τερματικό) Σελίδα 4

5 ~$ gedit Εικόνα 2: Κειμενογράφος σε γραφικό περιβάλλον gedit. Χρησιμοποιώντας τον κειμενογράφο πληκτρολογήστε το κείμενο: This is a test file. Στη συνέχεια σώστε το αρχείο σαν νέο αρχείο (Save) χρησιμοποιώντας το όνομα myfile. Σώστε το καινούριο αρχείο στον κατάλογο /home/{username}/mydir. Κλείστε το πρόγραμμα κειμενογράφου και χρησιμοποιώντας ένα τερματικό εκτελέστε τις ακόλουθες εντολές. ~$ cd ~/mydir ~$ ls 5.2 Αντιγραφή - μετακίνηση σε γραφικό περιβάλλον. Αν όλα έχουν γίνει σωστά, στο φάκελο mydir θα πρέπει να υπάρχει ένα αρχείο με όνομα myfile. Χρησιμοποιώντας τον file explorer του Linux, στον φάκελο Home/mydir θα δείτε το αρχείο. Με δεξί κλίκ θα βρείτε όλες τις διαθέσιμες επιλογές για αντιγραφή, μετακίνηση διαγραφή κ.λπ. Σελίδα 5

6 Εικόνα 3: Επεξεργασία αρχείου σε γραφικό περιβάλλον. 5.3 Αντιγραφή - μετακίνηση σε τερματικό. Για ενέργειες αντιγραφής και μετακίνησης αρχείων χρησιμοποιώντας τερματικό χρησιμοποιούμε τις παρακάτω εντολές. ~$ cp {όνομα αρχείου} {όνομα νέου αρχείου} - αντιγραφή ενός αρχείου σε νέο αρχείο. ~$ mv {όνομα αρχείου} {νέο όνομα αρχείου} - μετακίνηση ενός αρχείου σε ένα άλλο νέο αρχείο (μετονομασία) ~$ rm {όνομα αρχείου} - διαγραφή αρχείου. ΠΡΟΣΟΧΗ: Στο λειτουργικό σύστημα Linux, κατά την διαγραφή μέσω ενός τερματικού, το αρχείο δεν μεταφέρεται σε κάποιο κάδο, αλλά διαγράφεται μόνιμα. Άσκηση: Εκτελέσε τις παρακάτω ενέργειες χρησιμοποιώντας το αρχείο myfile που δημιουργήθηκε προηγουμένως. αντιγραφή του αρχείου myfile σε ένα νέο αρχείο με όνομα myfile2. ~$ cp myfile myfile2 μεταφορά του αρχείου myfile2 στον προηγούμενο κατάλογο (parent directory). ~$ mv myfile2../ αλλαγή του ονόματος του αρχείου myfile2 σε myfile3. ~$ mv myfile2 myfile3 μεταφορά των αρχείων myfile2 και myfile3 στον κατάλογο mydir. Σελίδα 6

7 ~$ mv myfile2 myfile3 mydir διαγραφή του αρχείου myfile2 ~$ rm myfile2 Άσκηση: Εκτελέστε τις παρακάτω ενέργειες χρησιμοποιώντας τις παραπάνω εντολές. αντιγραφή του αρχείου myfile σε 2 αρχεία με όνοματα myfile4, myfile5. Προσπαθήστε να ολοκληρώστε την ενέργεια με μία μόνο εντολή. αλλαγή του ονόματος των αρχείων myfile4 και myfile5 σε newfile4 και newfile5. μεταφορά των αρχείων newfile4 και newfile5 στον προηγούμενο κατάλογο (parent directory). διαγραφή των αρχείων newfile4 και newfile5. Try Προσπαθήστε να ολοκληρώστε την ενέργεια με μία μόνο εντολή. αλλαγή του καταλόγου εργασίας στο home directory και διαγραφή του φακέλου mydir. 6. Κειμενογράφοι σε τερματικό: Vim, pico. 6.1 Vim (Vi improved) Το Vim είναι ο κειμενογράφος που επιλέγουν πολλοί προγραμματιστές και διαχειριστές. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου βασισμένο στο vi editor που έγραψε ο Bill Joy στη δεκαετία του 1970 για μια έκδοση του UNIX. Το Vim κληρονομεί τις λειτουργίες πλήκτρων του vi, αλλά συγχρόνως έχει προσθέσει μεγάλη λειτουργικότητα και επεκτασιμότητα σε μια σειρά από ενέργειες που έλειπαν από την αρχική έκδοση του vi. Το Vim έχει τρείς καταστάσεις. 1. Η κατάσταση εισαγωγής κειμένου. Σε αυτή τη λειτουργία ένας χρήστης μπορεί να γράψει κείμενο σε ένα αρχείο. 2. Η κατάσταση εντολών. Σε αυτή την κατάσταση όλα τα πλήκτρα του πληκτρολογίου χρησιμοποιούνται για την εκτέλεση λειτουργιών (π.χ. αντιγραφή, επικόλληση, μετακίνηση του κέρσορα μεταξύ γραμμών κλπ.). 3. Η κατάσταση τελευταίας γραμμής. Όταν ενεργοποιείται αυτή η κατάσταση, η τελευταία γραμμή του τερματικού λειτουργεί ως μια ειδική γραμμή που λαμβάνει εντολές σχετικά με το αρχείο υπό επεξεργασία (π.χ. αποθήκευση). Όταν εκτελεστεί ή εντολή vim {filename} το Vim ξεκινά σε κατάσταση εντολών. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα αλφαριθμητικά πλήκτρα δεσμεύονται σε έντολές εντολές, και αν πατηθούν δεν εισάγουν χαρακτήρες. Για παράδειγμα αν κάποιος σε κατάσταση εντολών πληκτρολογήσει το πλήκτρο j δεν θα εισαγάγει το χαρακτήρα j αλλά θα κινησει τον κέρσορα κάτω από μία γραμμή. Πληκτρολογώντας δύο φορές το πλήκτρο d (δηλαδή dd) δεν θα εισαχθούν οι χαρακτήρες dd αλλά θα διαγράφεί μια ολόκληρη σειρά κειμένο κ.λπ. Από την κατάσταση εντολών, για να μεταφερθεί κάποιος στην κατάσταση εισαγωγής κειμένου, πρέπει να πατήσει το πλήκτρο i (από την λέξη "insert"). Στην κατάσταση εισαγωγής κειμένου όλα τα πλήκτρα του πληκτρολογίου θα συμπεριφέρονται φυσιολογικά και ένας χρήστης μπορεί να πληκτρολογήσετε κανονικά το κείμενο που θέλει. Σελίδα 7

8 Όταν ο χρήστης θελήσει να προβεί σε μία διόρθωση ή να αποθηκεύσει το αρχείο, ή να εκτελέσει κάποια άλλη ενέργεια θα πρέπει να φύγει από την λειτουργία εισαγωγής και να επιστρέψει στην λειτουργία εντολών. Για να γίνει αυτό πρέπει να πατήσει το πλήκτρο ESC. Μόλις ο χρήστης πατήσει το πλήκτρο ESC, είναι και πάλι σε κατάσταση εντολών. Πατώντας τώρα τον χαρακτήρα : το Vim μεταβαίνει στη λειτουργία της τελευταίας γραμμής. Σε αυτή την λειτουργια το Vim δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να εισάγει εντολές και να ολοκληρώσει ενέργειες όπως αποθήκευση αρχείου (πληκτρολογώντας :w) αναζήτηση λέξης (πληκτρολογώντας :/{λέξη}) ή έξοδος από το πρόγραμμα Vim (πληκτρολογώντας :q). Εικόνα 4: Κειμενογράφος Vim. Μερικές από τις βασικές εντολές σε κατάσταση εντολών είναι οι παρακάτω. 1. Μετακίνηση κέρσορα στο Vim h μετακινεί τον κέρσορα ένα χαρακτήρα προς τα αριστερά. j μετακινεί τον κέρσορα μία γραμμή κάτω. k μετακινεί τον κέρσορα μία γραμμή πάνω. l μετακινεί τον κέρσορα ένα χαρακτήρα προς τα δεξιά. 2. Επεξεργασία κειμένου στο Vim x διαγράφει τον χαρακτήρα που βρίσκεται ο κέρσορας. u αναιρεί την τελευταία ενέργεια. Σελίδα 8

9 dw διαγράφει την λέξη στην οποία βρίσκεται ο κέρσορας. dd κάνει αποκοπή στην γραμμή που βρίσκεται ο κέρσορας. yy κάνει αντιγραφή της γραμμής που βρίσκεται ο κέρσορας. p επικόλληση των δεδομένων που έχουν αντιγραφεί στο πρόχειρο. 3. Ενέργειες επιλογής κειμένου για αντιγραφή στο Vim Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αν ο χρήστης στην κατάσταση εντολών πληκτρολογήσει dd αποκόπτει την γραμμή που βρίσκεται στην θέση του κέρσορα. Αντίστοιχα με το πλήκτρο p μπορεί να επικολλήσει αυτή τη γραμμή κάπου αλλού. Για μπορέσει όμως ένας χρήστης να επιλέξει συγκεκριμένο κείμενο και όχι μια ολοκληρή γραμμή πρέπει να πατήσει το πλήκτρο v και μετά να μετακινήσει τον κέρσορα χρησιμοποιώντας τα βελάκια ή τα πλήκτρα πρότυπο κίνησης (h, k, j, l). Με αυτή την ενέργεια ο χρήστης μπορεί να μαρκάρει (highlight) το ακριβές κείμενο που θέλει να αντιγράψει. Αφού τελείωσει με την επιλογή κειμένου, πιέζοντας το πλήκτρο y ο χρήστης μπορεί να το αντιγράψει στο πρόχειρο. v επιλέγει κείμενο ένα χαρακτήρα την φορά. Shift + v επιλέγει κείμενο μία γραμμή τη φορά. Ctrl + v επιλέγει κείμενο σε στήλες. Ένα από τα καλύτερα χαρακτηριστικά του Vim είναι η ικανότητά του να επιλέγεις δεδομένα κάθετα. p επικόλληση των δεδομένων που έχουν αντιγραφεί στο πρόχειρο. Μερικές από τις βασικές εντολές σε κατάσταση τελευταίας γραμμής είναι οι παρακάτω. 1. Αναζήτηση στο Vim Για μπορέσει ένας χρήστης να κάνει μία αναζήτηση μέσα σε ένα έγγραφο θα πρέπει από κατάσταση εντολών να πατήσει τον χαρακτήρα : ώστε να μεταβεί σε κατάσταση τελευταίας γραμμής. Μετά ο χρήστης πρέπει να πατήσει τον χαρακτήρα / και το κείμενο που θέλει να αναζητήσει. Για παράδειγμα για να αναζητήσει το κείμενο "today", ο χρήστης πρέπει να γράψει σε κατάσταση τελευταίας γραμμής /today και μετά να πατήσει enter. Μόλις πληκτρολογήσε το enter ο κέρσορας θα μετακινηθεί στην αρχή της πρώτης λέξης στο έγγραφο που ταιριάζει με τα κριτήρια αναζήτησης. Για να μεταβεί ο χρήστης στην επόμενη λέξη today ο χρήστης πρέπει να πατήσει το πλήκτρο n. Τέλος αν ο χρήστης θέλει να αναζητήσει την λέξη today πιο πίσω από το σημείο που βρίσκεται ο κέρσορας αρκεί να πατήσει το πλήκτρο N (Shift + n). 2. Αποθήκευση αρχείου, κλέισιμο προγράμματος Vim Για να αποθηκεύσει και/ή να κλείσει το πρόγραμμα Vim ένας χρήστης, πρέπει αρχικά να μεταβεί σε κατάσταση εντολών (πάτημα πλήκτρου ESC αν είναι σε κατάσταση εισαγωγής κειμένου). Στην συνέχεια πατώντας το πλήκτρο : θα μεταβεί στην κατάσταση τελευταίας γραμμής και απο εκεί για να αποθηκευτεί το αρχείο αρκεί να πληκτρολογήσει το w (στην τελευταία γραμμη θα φαίνεται :w). Με την παραπάνω διαδικασία το αρχείο θα αποθηκευτεί με το ίδιο όνομα. Ο χρήστης έχει την δυνατότητα να αποθηκεύσει το αρχείο με διαφορετικό όνομα πληκτρολογώντας :w {νέο όνομα αρχείου}. Για να κλείσει το πρόγραμμα Vim ο χρήστης θα πρέπει να πληκτρολογήσει απο κατάσταση τελευταίας γραμμής το πλήκτρο q (στην τελευταία γραμμη θα φαίνεται :q). Αν προσπαθήσει να Σελίδα 9

10 κλείσει ένα αρχείο που δεν έχει αποθηκεύτει θα εμφανιστεί το ακόλουθο μήνυμα: "no write since last change". Σε αυτή την περίπτωση ο χρήστης μπορεί είτε να πληκτρολογήσει q! αγνοώντας όλες τις αλλαγές που έχουν γίνει στο αρχείο ή να πληκτρολογήσει το w για να αποθηκεύσει τις αλλαγές. 6.2 Pico Ο κειμενογράφος Pico είναι ακόμα ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου σε τερματικό. Το Πολλοί αρχάριοι χρήστες του UNIX και Linux προτιμούν το Pico αντί του Vim σαν πιο εύκολο στην χρήση. Η εντολή για να επεξεργαστεί κάποιος ένα αρχείο με το πρόγραμμα Pico είναι η εξής: ~$ pico filename Στο Pico δεν υπάρχουν καταστάσεις. Όταν κάποιος πατάει ένα πλήκτρο (π.χ. h) τότε γράφεται το αντίστοιχο γράμμα. Στο κάτω μέρος της οθόνης υπάρχουν οι εξής δύο γραμμές. ^G Get Help ^O WriteOut ^R Read File ^Y Prev Pg ^K Cut Text ^C Cur Pos ^X Exit ^J Justify ^W Where is ^V Next Pg ^U UnCut Text ^T To Spell Σε αυτές τις γραμμές φαίνονται συνδυασμοί πλήκτρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτέλεση διάφορων ενεργειών όπως αποθήκευση, έξοδος κ.λπ. Για παράδειγμα, για να κλείσει ένας χρήσης ένα αρχείο πρέπει να πατήσει τον συνδυασμό ^ X (Alt + X). Όπως και με το Vim αν το αρχείο δεν είναι αποθηκεύμένο, το Pico εκτυπώνει μήνυμα ειδοποίησης. Εικόνα 5: Κειμενογράφος Pico. Σελίδα 10

11 7. Εγκατάσταση λογισμικού στο Linux. Για κάθε διανομή Linux, υπάρχουν πολλοί τρόποι να εγκαταστήσει κάποιος λογισμικό. Λογισμικό σε Linux μπορεί να βρεθεί με τη μορφή πακέτων (rpm, deb κλπ) που μπορεί να εγκατασταθεί αυτόματα ή σε μορφή πηγαίου κώδικα που πρέπει να γίνει compile και να εγκατασταθεί χειροκίνητα από το τελικό χρήστη. Για την εγκατάσταση λογισμικού σε διαφορετικές διανομές, ισχύουν διαφορετικές εντολές. Για την διανομή Ubuntu η εγκατάσταση λογισμικού μπορεί να γίνει είτε χρησιμοποιώντας το "Ubuntu Software Center" είτε μέσω τερματικού. Στην πρώτη περίπτωση ο χρήστης πρέπει να ανοίξει "Ubuntu Software Center", να αναζητήσει και να βρει το λογισμικό που ψάχνει για και στη συνέχεια να πατήσει το αντίστοιχο κουμπί εγκατάστασης. Η όλη διαδικασία απεικονίζεται στις επόμενες εικόνες: Εικόνα 6: Εγκατάσταση λογισμικού σε γραφικό περιβάλλον. Για να εγκαταστήσει κάποιος λογισμικό σε Ubuntu Linux χρησιμοποιώντας τερματικό, πρέπει να πληκτρολογήσει την ακόλουθη εντολή: ~$ sudo apt-get install "software-package-name" Σελίδα 11

12 Εικόνα 7: Εγκατάσταση λογισμικού με τη χρήση τερματικού. Αντίστοιχα η απεγκατάσταση λογισμικού μέσω τερματικού γίνεται με την εντολή: ~$ sudo apt-get remove "software-package-name" Σελίδα 12

13 Αναφορές Σημειώματα Σημείωμα Ιστορικού ΕκδόσεωνΈργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιον Πατρών, Δημήτριος Λυμπερόπουλος, Σπύρος Δενάζης, 2015 «Αρχιτεκτονικές Δικτύων & Πρωτόκολλα Ι - Διαχείριση αρχείων και καταλόγων στο Linux». Έκδοση: Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση CC BY-NC [1] Αυτή η άδεια σας επιτρέπει να διανείμετε, να αναμείξετε, και να δημιουργήσετε πάνω σε αυτό το έργο, κατά μη-εμπορικό τρόπο, και παρόλο που τα νέα σας έργα θα πρέπει επίσης να αποδίδουν αναγνώριση και να είναι μη-εμπορικά, δεν οφείλουν να υπαγάγουν τα παράγωγα έργα τους στους ίδιους όρους. [1] Σελίδα 13

14 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Σελίδα 14