ΑΝΧΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΡΖΣΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΚΖΖ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Transcript

1 ΑΝΧΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΡΖΣΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΚΖΖ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: «ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ» ΔΗΖΓΖΣΖ: ΚΟΡΡΔ ΖΡΑ-ΑΓΓΔΛΗΚΖ Α.Μ: 4872 ΔΠΟΠΣΔΤΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΑΠΛΑΓΑ ΓΔΧΡΓΗΟ ΖΡΑΚΛΔΗΟ,

2 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Εςσαπιζηώ ηον επιβλέπονηα καθηγηηή μος κ. Απλαδά Γεώπγιο πος συπίρ ηη βοήθεια και ζςμπαπάζηαζη ηος οποίος, δε θα μποπούζα να ολοκληπώζυ ηην πηςσιακή μος επγαζία η οποία αποηελεί ηο επιζηέγαζμα ηυν πποζπαθειών μος για ηην ολοκλήπυζη ηυν ζποςδών μος. Βεβαίυρ, θα ήθελα μέζα από ηην καπδιά μος να εςσαπιζηήζυ ηην οικογένειά μος, ηο ζηήπιγμά μος ηόζο ζε οικονομικό όζο και ζε τςσολογικό επίπεδο καηά ηη διάπκεια ηυν ζποςδών μος. 2

3 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία απνηειεί πξνζπάζεηα θαηαγξαθήο ηεο πνξείαο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηνλ λνκφ Λεπθάδαο. Ο ιφγνο πνπ κε νδήγεζε ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα, είλαη ε ειιηπήο βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε ζρεηηθά κε ηνλ ηνπξηζκφ ζε έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα λεζηά ησλ Δπηαλήζσλ, ηε Λεπθάδα. Γηάθνξεο κειέηεο ζρεηηθά κε ηελ πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ζηα Ηφληα λεζηά θαη ζηελ Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ γεληθφηεξα, έρνπλ εθπνλεζεί θαηά θαηξνχο, φκσο μερσξηζηέο κειέηεο, εληξπθψληαο ζηα είδε ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ή δχλαληαη λα αλαπηπρζνχλ ζηε Λεπθάδα, ζην είδνο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εηζεξρφκελνπ ηνπξηζκνχ ηεο Λεπθάδαο, δελ έρνπλ εθπνλεζεί ζε κεγάιν βαζκφ. Απηφ απνηέιεζε αθνξκή γηα λα ζπγγξαθεί ε παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία, γεγνλφο ζην νπνίν ζπλεηέιεζε ζεηηθά, ε ιεπθαδίηηθε θαηαγσγή κνπ. Γηα ηε ζπιινγή ζηνηρείσλ, δεδνκέλσλ θαη ζηαηηζηηθψλ, απαξαίηεησλ γηα ηελ πιήξε θαη νινθιεξσκέλε θάιπςε ηνπ ζέκαηνο ηεο πηπρηαθήο, απεπζπλζήθακε ζηα γξαθεία ηεο Πεξηθεξεηαθήο Τπεξεζίαο Σνπξηζκνχ Γπηηθήο Διιάδαο ζηελ Πάηξα, ζην Γξαθείν Τπνζηήξημεο Σνπξηζκνχ Αξγνζηνιίνπ, ζηνλ δήκν Λεπθάδαο θαη ζε άιινπο ηνπηθνχο νξγαληζκνχο απηνδηνίθεζεο ηνπ λνκνχ Λεπθάδαο ελψ νη ειεθηξνληθέο βηβιηνζήθεο ηνπ ΔΣΔ θαη ηεο ΔΛΣΑΣ, απνηέιεζαλ ηελ θχξηα πεγή άληιεζεο ησλ ζηαηηζηηθψλ γηα ηνλ ηνπξηζκφ ζηε Λεπθάδα (αθίμεηο, δηαλπθηεξεχζεηο, εμέιημε μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ θ.ά). Ωο πξνο ηε δνκή ηεο εξγαζίαο, αξρηθά, ζα παξνπζηάζνπκε βαζηθέο έλλνηεο γηα ηνλ ηνπξηζκφ έηζη ψζηε ν νπνηνζδήπνηε αλαγλψζηεο λα εμνηθεησζεί κε έλλνηεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε επφκελα θεθάιαηα. Καηφπηλ, ζα πεξηγξάςνπκε κε ζπληνκία ηνλ Ννκφ Λεπθάδαο, θάλνληαο κλεία ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ζε άιια γλσξίζκαηα ηνπ λεζηνχ. Έπεηηα ζα αλαιχζνπκε ηελ πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λεζί ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ( ). Σν θεθάιαην απηφ απνηειεί ηελ θαξδηά ηεο πηπρηαθήο φπσο γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ. ην επφκελν θεθάιαην ζα αλαθεξζνχκε ζε ζεκαληηθέο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο θαη θεζηηβάι πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο, ελψ ζην ηειεπηαίν θεθάιαην ζα γίλεη αλαθνξά ζηηο νηθνλνκηθέο, πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο πνπ επηθέξεη ην ηνπξηζηηθφ ζηνηρείν ζηελ Λεπθάδα, θαηαιήγνληαο κε ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα θαη πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο. 3

4 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ο ηνπξηζκφο απνηειεί ηνλ δηαρξνληθφ νηθνλνκηθφ ππιψλα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ζπκκεηέρνληαο ζην Αθαζάξηζην Δζληθφ Πξντφλ ηεο ρψξαο κε νινέλα θαη κεγαιχηεξν πνζνζηφ θάζε ρξφλν. Γε ζα ήηαλ ππεξβνιή λα ηζρπξηζηνχκε φηη ν ηνπξηζκφο είλαη ν νηθνλνκηθφο θιάδνο ζηνλ νπνίν ε ρψξα ζηεξίδεηαη γηα ηελ βησζηκφηεηά ηεο ηα ηειεπηαία ηξηάληα ρξφληα, απφ ηε κεηαπνιίηεπζε δειαδή έσο ζήκεξα. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηεο πνξείαο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ηελ δεθαεηία Βαζηδφκελνη ζε ππάξρνπζα βηβιηνγξαθία (έξεπλεο, κειέηεο θ.ά), αιιά θπξίσο ζε ζηαηηζηηθά απφ ηελ ΔΛΣΑΣ θαη ηνλ ΔΣΔ, παξνπζηάζακε αλαιπηηθά ηελ πνξεία ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο θαη ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο. Σα ζεκαληηθφηεξα επξήκαηα είλαη φηη ε Λεπθάδα απνηειεί εχθνιν ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ γηα εκεδαπνχο θαζψο ε πξφζβαζε ζην λεζί γίλεηαη νδηθψο, ρσξίο ηελ αλάγθε κεηαθνξάο κέζσ πινίνπ ή ferry boat. Δπίζεο, ν αξηζκφο αθίμεσλ αιινδαπψλ ηελ δεθαεηία ζεκείσζε νξηζκέλεο απμνκεηψζεηο, σζηφζν ηα ηειεπηαία ρξφληα ηεο ππφ εμέηαζεο πεξηφδνπ παξαηεξείηαη ζεκαληηθή αχμεζε ηεο πξνζέιεπζεο ηνπξηζηψλ ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο. Όζνλ αθνξά ηε μελνδνρεηαθή ππνδνκή πνπ απαληάηαη ζην λεζί, αιιά θαη ελ γέλεη, ηεο ηνπξηζηηθήο αλσδνκήο, παξαηεξήζακε φηη απηά βειηηψζεθαλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα απμήζεθαλ θαηά ηε δεθαεηία Δπηπξνζζέησο, πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ζεκαληηθά ζεκεία ηεο έξεπλαο ζην πιαίζην εθπφλεζεο ηεο πηπρηαθήο απνηεινχλ ηα εμήο: εμεηάζακε ηελ επηξξνή κεγάισλ πνιηηηζηηθψλ γεγνλφησλ ζηελ ηνπξηζηηθή δήηεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Λεπθάδαο, κειεηήζακε ηηο νηθνλνκηθνθνηλσληθέο, αιιά θαη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκφ ζηελ δσή ηνπ λεζηνχ θαη θαηαιήμακε ζε ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ αλνδηθή πνξεία πνπ αθνινπζά ν ηνπξηζκφο ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο, παξά ηελ έληνλε νηθνλνκηθή θξίζε πνπ ηαιαλίδεη ηε ρψξα ηελ ηειεπηαία εμαεηία. 4

5 SUMMARY Tourism constitutes the economic portal of Greek economy over time, by participating in the country s Gross National Product with a larger and larger percentage each year. It wouldn t be an exaggeration to claim that for the last thirty years, since the regime change and until today, Greece s economy has depended on the economic branch of tourism. The aim of the present project is to study the course of tourism in the prefecture of Lefkada within the decade Based on existing bibliography (researches, studies etc) but mainly on statistics from ELSTAT an SETE, we presented analytically the course of tourism demand and supply in the prefecture of Lefkada. The most significant finding is that Lefkada is considered an easy holiday destination for natives because it can be accessible by car, without the need of any kind of boat for the transfer. Additionally, the number of arrivals from foreigners, in the decade, has gone under some certain fluctuation, however, in that 10 year period, there has been a remarkable raise of the tourism turnout in Lefkada. In terms of hotel infrastructure that can be found on the island as well as, in general, of touristy superstructure, it was noticed that both got improved and, more specifically, lodging proliferated during the decade of Moreover, we have to mention that the important steps of this research, in order to achieve our thesis validity, were the following: we examined the influence of huge cultural events on tourism demand of the Lefkadian tourist product, studied the socioeconomic but also environmental consequences of tourism on the life of the island and ended up in useful conclusions about the upward course that the tourism on the island of Lefkada has taken, despite the intense economic crisis that has been tormenting the country over the last 6 years. 5

6 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... 2 ΠΡΟΛΟΓΟ... 3 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΩΝ... 6 ΔΗΑΓΩΓΖ... 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΩΣΟ ΔΗΑΓΩΓΗΚΔ ΔΝΝΟΗΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΟΤΡΗΜΟ ΔΞΔΛΗΚΣΗΚΖ ΠΟΡΔΗΑ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΗ ΚΟΗΝΩΝΗΔ ΤΠΟΓΟΥΖ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΣΟ ΦΤΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Ο ΝΟΜΟ ΛΔΤΚΑΓΑ ΣΟ ΝΖΗ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ΗΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΝΖΗΟΤ ΘΑΛΑΗΟ ΣΟΤΡΗΜΟ ΦΤΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟΗ ΥΩΡΟΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΑ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΓΔΩΡΓΗΑ ΜΗΚΡΟΜΔΑΗΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ Ο ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ΔΗΑΓΩΓΖ Ο ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ΣΖΝ ΣΔΛΔΤΣΑΗΑ ΓΔΚΑΔΣΗΑ ΞΔΝΟΓΟΥΔΗΑ ΛΔΤΚΑΓΑ ΑΤΞΖΖ ΣΟΤΡΗΣΩΝ ΣΟ ΝΖΗ ΣΟΤΡΗΣΗΚΑ ΔΟΓΑ ΣΟ ΝΖΗ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ

7 ΑΞΗΟΘΔΑΣΑ ΚΑΗ ΓΗΟΡΣΔ ΝΟΜΟΤ ΛΔΤΚΑΓΑ ΓΗΔΘΝΔ ΦΔΣΗΒΑΛ ΦΟΛΚΛΟΡ ΓΗΟΡΣΔ ΛΟΓΟΤ ΚΑΗ ΣΔΥΝΖ ΝΑΤΣΗΚΟ ΌΜΗΛΟ ΛΔΤΚΑΓΑ ΚΖΠΟΘΔΑΣΡΟ ΆΓΓΔΛΟΤ ΗΚΔΛΗΑΝΟΤ ΠΑΝΖΓΤΡΗΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΔΜΠΣΟ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ & ΤΠΟΓΟΜΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΛΔΤΚΑΓΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΓΗΑΦΖΜΗΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΔ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΔ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΓΗΑΓΗΚΣΤΑΚΔ ΠΖΓΔ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

8 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ πηνζέηεζε ηνπ επξψ απφ ην 2001 σο κνλάδαο ζπλαιιαγήο ηεο ρψξαο, επέθεξε κηα πιεζψξα αιιαγψλ ζην εκπνξηθφ ηζνδχγην αιιά θαη ην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ. Δπεξεάζηεθε επίζεο θαη ε ηνπξηζηηθή αγνξά ηεο Διιάδαο ε νπνία ππνινγίδεηαη φηη θάζε ρξφλν ππνδέρεηαη ηνπιάρηζηνλ απφ δεθαηξία έσο είθνζη εθαηνκκχξηα ηνπξίζηεο ηεο αιινδαπήο. Ζ παγθφζκηα ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε πνπ μέζπαζε ην 2007 ζηηο Ζ.Π.Α, άξρηζε λα θάλεη εκθαλείο ηηο επηπηψζεηο ηεο ζηνλ επξσπατθφ θφζκν θαη ζηελ αδχλακε νηθνλνκία ηεο Διιάδαο ην Ο ηνπξηζκφο, ν βαζηθφο ππιψλαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο βξέζεθε ζην κάηη ηνπ θπθιψλα, θάλνληαο αθφκα πην δπζρεξή ηελ νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ εμέιημε ηνπ ηνπξηζηηθνχ θαηλνκέλνπ ζηελ Διιάδα απαζρνιεί κηα πιεζψξα επαγγεικαηηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ρψξν. Σν ειιεληθφ θξάηνο βαζίδεη έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ εζφδσλ ηνπ απφ ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά, κειεηά ηηο ηάζεηο πνπ παξνπζηάδεη, πξνζαξκφδνληαο ηηο πνιηηηθέο ηνπ αλάινγα κε ηα επξήκαηα. θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη λα δψζεη κηα εηθφλα ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Λεπθάδα θαη ησλ ζηνηρείσλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ ηδηαίηεξε θπζηνγλσκία ηνπ, δίλνληαο ηελ επρέξεηα ζηνλ αλαγλψζηε λα θαηαλνήζεη φ,ηη ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηνπξηζκφ ηεο Λεπθάδαο. Οη ζπληζηψζεο ηνπ ηνπξηζκνχ μερσξηζηά γηα ηελ Λεπθάδα, δελ είλαη επδηάθξηηεο, θαζψο νη πεξηζζφηεξεο κειέηεο θαη έξεπλεο πνπ έρνπλ δηεμαρζεί, κειεηνχλ ηελ πνξεία ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζηελ Πεξηθέξεηα ησλ Ηνλίσλ Νήζσλ ζπλνιηθά. Ζ γλψζε ινηπφλ γηα ηελ εμειηθηηθή πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο πεξηνξίδεηαη ζε κειέηεο πνπ έρνπλ εθπνλεζεί γηα ηα Δπηάλεζα, απφ ηηο νπνίεο έλα θνκκάηη αλαθέξεηαη ζηε Λεπθάδα, ρσξίο λα γίλεηαη εκβάζπλζε ζε δπλαηά, αδχλαηα ζεκεία, επθαηξίεο θαη απεηιέο πνπ εκθαλίδεη ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ πνπ πξνζθέξεη ε Λεπθάδα. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη θαη ηα ζηαηηζηηθά γηα ηελ εμέιημε ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ ηνπ λεζηνχ, ηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο εληνπίδνληαη ζε επίπεδν κειέηεο ηνπ ηνπξηζκνχ ησλ Δπηαλήζσλ ζπλνιηθά, κε απνηέιεζκα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη γλσξίζκαηα πνπ κπνξεί λα αλαδεηήζεη θάπνηνο ηνπξίζηαο ή απιφο κειεηεηήο ή αλαγλψζηεο γηα ην λεζί ηεο Λεπθάδαο λα πεξηνξίδνληαη ιφγσ ηεο αλεπαξθνχο κειέηεο ηεο Λεπθάδαο σο μερσξηζηήο ηνπξηζηηθήο νληφηεηαο. 8

9 Ζ αλάπηπμε ηνπ ζέκαηνο ηεο εξγαζίαο ρσξίζηεθε ζε δχν μερσξηζηά θνκκάηηα. Σν πξψην θνκκάηη αθνξά ηελ θαζαξά ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο, κε ηελ παξάζεζε ζηνηρείσλ απαξαίηεησλ γηα ηε δεκηνπξγία ελφο πιαηζίνπ ην νπνίν ζα απνηειέζεη βάζε γηα ηελ ζπλέρηζε θαη νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο κε ην δεχηεξν θνκκάηη ηεο έξεπλαο θαη παξάζεζεο ζηαηηζηηθψλ θαη εμαγσγήο ζπκπεξαζκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα. Σν ζεσξεηηθφ ζα ζπκπεξηιακβάλεη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Λεπθάδαο, αιιά θαη βαζηθψλ ελλνηψλ πεξί ηνπξηζκνχ. Σν δεχηεξν θνκκάηη, ηεο αλάιπζεο ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ, αζρνιείηαη κε ζέκαηα φπσο ε εμέιημε ηνπ αξηζκνχ ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ, ησλ αθίμεσλ ζην λεζί απφ ηνπξίζηεο ηεο εκεδαπήο θαη ηεο αιινδαπήο, ηεο πνξείαο ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ ζηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα ηνπ λεζηνχ θαη κε άιια ζηαηηζηηθά πνπ ζα ρξεζηκεχζνπλ ζηελ θαηαλφεζε ηεο αλαπηπμηαθήο πνξείαο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα. Παξαθάησ ελ ζπληνκία παξνπζηάδεηαη ε δνκή ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. ην πξψην θεθάιαην, παξνπζηάδνληαη βαζηθέο έλλνηεο ηνπ ηνπξηζκνχ, ηα κνληέια ηνπ ηνπξηζκνχ θαη πεξηιεπηηθά αλαθέξνληαη νη νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο, θαη πνιηηηζηηθέο επηπηψζεηο ηνπ. Σν δεχηεξν θεθάιαην, έρεη σο αληηθείκελν ηελ πεξηγξαθή ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Λεπθάδαο, αιιά θαη άιισλ ζεκαληηθψλ δεκνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ λεζηνχ. Μειεηψληαη επίζεο δηάθνξεο κνξθέο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ πνπ εληνπίδνληαη ζην λεζί, κε αλαθνξά ζηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο ηνπ λεζηνχ. ην ηξίην θεθάιαην, αθνινπζεί ε πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα θαη γίλεηαη αλαθνξά ζηα μελνδνρεία ηεο Λεπθάδαο αιιά θαη ζην είδνο ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέπηνληαη ην λεζί, ελψ ηαπηφρξνλα εμεηάδνληαη ηα έζνδα πνπ δεκηνπξγεί ν ηνπξηζκφο γηα ην λεζί. ην ηέηαξην θεθάιαην, αλαθέξνληαη νη ζεζκνί, πνιηηηζηηθέο δξάζεηο θαη θεζηηβάι πνπ πξνζειθχνπλ ηνπξηζκφ ζην λεζί, κε παξάιιειε αλαθνξά ζε ζεκαληηθνχο αξραηνινγηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο ρψξνπο ηεο Λεπθάδαο. ην πέκπην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην, γίλεηαη ε παξάζεζε γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη ηνπξηζηηθή ππνδνκή ηνπ λεζηνχ. Δπίζεο, αλαιχνληαη πεξαηηέξσ νη επηπηψζεηο, θνηλσληθννηθνλνκηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πνπ επηθέξεη ε έληνλε δξάζε θαη παξνπζία ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Λεπθάδα. 9

10 Ζ εξγαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξάζεζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζπκπεξαζκάησλ πνπ εμήρζεζαλ, ππνβάιινληαο ηαπηφρξνλα πξνηάζεηο γηα ηελ βειηίσζε ηεο πνξείαο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο. 10

11 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ ΔΗΑΓΧΓΗΚΔ ΔΝΝΟΗΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ 1.1 ΔΗΑΓΧΓΖ Μαδί κε ηελ λαπηηιία θαη ηε γεσξγία βηνκεραληθή παξαγσγή ηξνθίκσλ, ν ηνπξηζκφο απνηειεί, έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο νηθνλνκηθνχο θιάδνπο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ Διιάδα είλαη κηα ρψξα ε νπνία ζηεξίδεηαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα παξαγσγήο, ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ. Σν 16,4% ηνπ ΑΔΠ ηεο ρψξαο πξνζθέξεη ν θιάδνο ηνπ ηνπξηζκνχ θαιχπηνληαο ην 51% ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο Διιάδαο ην νπνίν αλεξρφηαλ γχξσ ζηα 15 δηο επξψ ζηα ηέιε ηνπ Σελ ίδηα ζηηγκή, απαζρνιείηαη έλαλ ζηνπο πέληε Έιιελεο απφ ηνλ νηθνλνκηθά ελεξγφ πιεζπζκφ ηεο ρψξαο, δεκηνπξγψληαο ηελ ίδηα ζηηγκή 35 δηο επξψ ζπλνιηθή δήηεζε ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία γηα ην 2013 (ΔΣΔ, 2013). Με ηελ παξνχζα εξγαζία δίλνπκε κηα ζαθή εηθφλα ηνπ κεξηδίνπ πνπ αλαινγεί απφ ηα παξαπάλσ κεγέζε, ζηνλ ηνπξηζκφ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ Λεπθάδα. Πξηλ πξηλ ηελ αλάιπζε ησλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηελ ηνπξηζηηθή δήηεζε θαη πξνζθνξά ηεο Λεπθάδαο θαη ζηα ζπκπεξάζκαηα πνπ ζα δηεμαρζνχλ, ζα θάλνπκε κηα ε αλαθνξά ζε ζεκαληηθέο έλλνηεο - νξηζκνχο πνπ αθνξνχλ ζηνλ ηνπξηζκφ. Ζ αλαθνξά γηα ηελ θαηαλφεζή ηνπο ζα θάλεη πην εχθνιν ην πεξηερφκελν ησλ επφκελσλ θεθαιαίσλ, ζηα νπνία ζα αλαπηχμνπκε ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. ηηο παξαθάησ ελφηεηεο αλαιχεηαη ν ηνπξηζκφο ζε πξσηνγελέο επίπεδν, αλαθέξνπκε ηα κνληέια ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ ηνπξηζκνχ, έλλνηεο νη νπνίεο έρνπλ κειεηεζεί απφ κηα πιεζψξα εξεπλεηψλ θαηά θαηξνχο. Σειεηψλνληαο, ζα παξνπζηάζνπκε ηηο επηπηψζεηο ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο πνπ επηθέξεη ην έληνλν ηνπξηζηηθφ ζηνηρείν, επεξεάδνληαο άκεζα ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή ηνπ ηφπνπ θαζψο θαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. 1.2 ΣΟΤΡΗΜΟ Ο ηνπξηζκφο είλαη πνιχ ζεκαληηθφο γηα ηελ νηθνλνκηθή δσή θάζε ρψξαο μερσξηζηά θαη επνκέλσο, γηα ηελ Διιάδα, πνπ απνηειεί έλαλ θαηεμνρήλ παγθφζκην ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ. χκθσλα κε ηνπο κεγαιχηεξνπο δηεζλήο ηνπξηζηηθνχο νδεγνχο (ηεο Lonely Planet ελψ ε Telegraph Travel Awards ηεο Αγγιίαο) αμίδεη λα 11

12 αλαθέξνπκε φηη ε Διιάδα απνηειεί έλαλ απφ ηνπο δεθαπέληε θνξπθαίνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο παγθνζκίσο θαη ηελ θαηαηάζζνπλ ζηελ πξψηε πεληάδα ησλ θαιχηεξσλ, επξσπατθψλ, ηνπξηζηηθψλ ρσξψλ πνπ αμίδεη λα επηζθεθζεί θαλείο (ΔΣΔ, 2012). Ο ηνπξηζκφο δηαθξίλεηαη ζε ηνπξηζηηθή δήηεζε θαη ηνπξηζηηθή πξνζθνξά. Σα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο είλαη: η εποσικόηηηα, πνπ ραξαθηεξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηε δήηεζε γηα ην ειιεληθφ ηνπξηζηηθφ πξντφλ, η ελαζηικόηηηα (ε ηνπξηζηηθή δήηεζε είλαη θαηά θαλφλα ειαζηηθή σο πξνο ην εηζφδεκα θαη ζρεηηθψο αλειαζηηθή σο πξνο ηελ ηηκή), η εναλλακηική ηηρ θύζη, κε ηελ έλλνηα φηη ε δήηεζε γηα ηνπξηζκφ επεξεάδεηαη απφ ηηο πνιηηηζηηθέο θαη ηηο θνηλσληθνπνιηηηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζε έλαλ πξννξηζκφ. η εηεπογένεια, θαζψο δηαθνξεηηθνί θιάδνη εκπιέθνληαη ζηελ παξαγσγή θαη δηάζεζε ησλ πξντφλησλ πνπ επηδηψθεη λα θαηαλαιψζεη ν ηνπξίζηαο. Ζ ηνπξηζηηθή δήηεζε δηαθξίλεηαη ζε δήηεζε πξνεξρφκελε απφ ηα λνηθνθπξηά (θαηαλαισηηθή δήηεζε, πνπ εθθξάδεηαη κε ηελ αγνξά κεκνλσκέλσλ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ), ζε δήηεζε πξνεξρφκελε απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ αζθνχλ επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κέζα ζην ηνπξηζηηθφ θχθισκα (πξαθηνξεία ηαμηδηψλ, γξαθεία ελνηθίαζεο νρεκάησλ), ζε δήηεζε πξνεξρφκελε απφ ην δεκφζην (θαηαλαισηηθή θαη επελδπηηθή, πνπ ζθνπφ έρεη ηελ παξνρή δεκφζησλ ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ), θαη ζε δήηεζε απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ βξίζθνληαη εθηφο ηνπξηζηηθνχ θπθιψκαηνο. (Έθζεζε γηα ηελ Σνπξηζηηθή Οηθνλνκηθή θαη Διιεληθή Σνπξηζηηθή Οηθνλνκία ζηα πιαίζηα ηεο Κνηλνηηθήο Πξσηνβνπιίαο Equal, Ηνχιηνο, 2006). Ζ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά ζπλίζηαηαη ζηηο ππεξεζίεο ζρεηηθέο κε ηνλ ηνπξηζκφ πνπ πξνζθέξεη κηα ρψξα κηα ηνπξηζηηθή πεξηνρή. Αθφκε, ε μελνδνρεηαθή ππνδνκή, ε γεληθφηεξε ηνπξηζηηθή ππνδνκή, ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, νη αξραηνινγηθνί ρψξνη, νη ρψξνη πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο ζηνπο ηφπνπο πξννξηζκνχ, απνηεινχλ κεξηθέο απφ ηηο εθθάλζεηο ηεο έλλνηαο ηεο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο. (Βαξβαξέζνο, 1998). Οη κνξθέο πνπ παίξλεη ν ηνπξηζκφο δηαθέξνπλ αλάινγα ηνλ ηφπν πξννξηζκνχ, αιιά θαη ηελ επνρή. Καηά ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο είλαη θπζηθφ λα 12

13 ζπλαληάκε κείσζε ζηα επίπεδα ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ, ελψ απφ ηελ άιιε, ηελ ίδηα επνρή απμάλνληαη ηα πνζνζηά ηνπ ηνπξηζκνχ ησλ ρεηκεξηλψλ ζπνξ θαη νπνηαζδήπνηε ελαιιαθηηθήο κνξθήο ζρεηίδεηαη κε ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο ηεο επνρήο. πλερίδνληαο ζα αλαθέξνπκε ηηο ζεκαληηθφηεξεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. (Ζγνπκελάθεο, 2004). Μοπθωηικόρ ηοςπιζμόρ: απνηειεί κηα κνξθή ηνπξηζκνχ ζηελ νπνία ηα άηνκα έρνπλ ζαλ θχξην ζθνπφ ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζε πνιηηηζηηθέο, γεληθά, εθδειψζεηο. Πεξηιακβάλεη ζπλ ηνηο άιινηο θαη επηζθέςεηο ζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, ηζηνξηθά κλεκεία, κνπζεία, πηλαθνζήθεο, ζπλαπιίεο, παξαθνινχζεζε ζεκηλαξίσλ γισζζνινγίαο, θηινινγίαο θ.ά. Σοςπιζμόρ πεπιπέηειαρ: απνηειεί κηα κνξθή ηνπξηζκνχ κε έληνλν ην ζηνηρείν ηνπ απξνζδφθεηνπ, ηεο έθπιεμεο. Φσηνγξαθηθά ζαθάξη, πεξηπιαλήζεηο ζε άγλσζηεο πεξηνρέο, θσπειαζία ζε νξκεηηθνχο πνηακνχο θ.ά. Γενικόρ ηοςπιζμόρ: ν γεληθφο ηνπξηζκφο ή ηνπξηζκφο αλαςπρήο απνηειεί κηα δξαζηεξηφηεηα ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ηνπ αλζξψπνπ πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ αλάγθε πνπ έρεη γηα αλάπαπζε θαη αλαςπρή. Ζ κνξθή απηή ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη αλακθίβνια ε ζεκαληηθφηεξε ηφζν απφ άπνςε κεγέζνπο φζν θαη απφ άπνςεο αλαγθψλ ζε πφξνπο θαη ππεξεζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ. Ωο πξνο ηελ κνξθή ηνπ ν γεληθφο ηνπξηζκφο δηαθξίλεηαη ζε 3 θαηεγνξίεο: ηοςπιζμό πεπιήγηζηρ: ν ηνπξίζηαο παξνπζηάδεη γεσγξαθηθή θηλεηηθφηεηα θαη κεηαθηλείηαη ηνλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ησλ δηαθνπψλ ηνπ απφ κέξνο ζε κέξνο 13

14 ηοςπιζμό διαμονήρ: ν ηνπξίζηαο παξακέλεη ζηελ ίδηα πεξηνρή ηεο ρψξαο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ζε φιε ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ηνπ ηοςπιζμό μικπού σαπακηήπα: πεξηιακβάλεη ηνπξηζκφ πεξηήγεζεο θαη ηνπξηζκφ δηακνλήο Σοςπιζμόρ άθληζηρ: έρεη ζαλ θχξην θίλεηξν ηελ άζθεζε ελφο αζιήκαηνο φπσο ε πνδειαζία, ηα ν ηέληο, ην γθνιθ, θιπ. Καη πάιη, απαηηνχληαη εγθαηαζηάζεηο άζιεζεο εθ κέξνπο ησλ μελνδνρεηαθψλ ππεξεζηψλ. Σοςπιζμόρ ςγείαρ: εμειίζζεηαη ζε κηα απφ ηηο βαζηθφηεξεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, ηα δε άηνκα πνπ κεηέρνπλ ζε απηφλ έρνπλ ζαλ θχξην θίλεηξν ηελ απνθαηάζηαζε θαη δηαηήξεζε ηεο πγείαο ηνπο, ηελ ζεξαπεία, αλάξξσζε απφ δηάθνξεο αζζέλεηεο. Ζ κνξθή απηή απαηηεί θπζηθά εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη θαηαιχκαηα θαη παξνρή εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηψλ. Σοςπιζμόρ πόληρ: πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ έρεη ζαλ θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ φηη ηα άηνκα πνπ κεηέρνπλ ζε απηφλ ηαμηδεχνπλ ζε κηα πφιε θαη ηελ πεξηεγνχληαη γηα κεξηθέο εκέξεο. Σοςπιζμόρ σειμεπινών ζποπ: είλαη κηα δπλακηθή κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ πξνζπαζνχλ λα αλαπηχμνπλ παγθνζκίσο νη ρψξεο ψζηε λα εθκεηαιιεπζνχλ ηνπο κήλεο αδξάλεηαο. Καιχπηεη ην ζχλνιν ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δηεμάγνληαη ζηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα. Σα άηνκα πνπ θάλνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνλ ηνπξηζκφ ζπλδένληαη απνθιεηζηηθά κε ηα ρεηκεξηλά ζπνξ θαη κε ζπλαθείο πξνο απηά δξαζηεξηφηεηεο. Απαξαίηεηε είλαη ε αλάπηπμε 14

15 θαηάιιειεο ππνδνκήο θη αλσδνκήο απφ ηνπο εθάζηνηε ελδηαθεξνκέλνπο φπσο π.ρ. ρηνλνδξνκηθά θέληξα, πίζηεο παηηλάδ, πίζηεο ζθη γηα παηδηά, πίζηεο γηα έιθεζξα θηι. ςνεδπιακόρ ηοςπιζμόρ: ζηνλ ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ ππάγνληαη θάζε είδνπο νξγαλσκέλεο εθδειψζεηο φπσο γηα παξάδεηγκα ζπλέδξηα ή ζπλαληήζεηο κε κεγάιν ή κηθξφ αξηζκφ ζπκκεηνρψλ θαη ζε νπνηνδήπνηε επίπεδν,δειαδή ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ ή δηεζλέο. Σοςπιζμόρ 3 ηρ ηλικίαρ: δηαζέηνληαο απεξηφξηζην ειεχζεξν ρξφλν,ζηαζεξφ εηζφδεκα, πςειφ δείθηε απνηακίεπζεο ιφγσ λννηξνπίαο θαη ηξφπνπ δσήο, ε ηξίηε ειηθία απνηειεί έλα αλζξψπηλν δπλακηθφ δηφινπ επθαηαθξφλεην γηα ηνλ ηνπξηζκφ. Έηζη ε ηάζε γηα πεξηζζφηεξα θαη καθξχηεξα ηαμίδηα επεξέαζε θαη ηελ ηξίηε ειηθία πνπ απνδεηά απνδξάζεηο. Αγποηικόρ ηοςπιζμόρ: αλαθέξεηαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν θαη εληάζζνληαη ζην πιαίζην ηνπ αγξνηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο αγξνηηθήο δσήο. Δηδηθφηεξα, αλαθέξεηαη ζε κνξθέο ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ εληάζζνληαη νξγαληθά θαη αξκνληθά ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν θαη πεξηιακβάλεη δηάθνξεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ είλαη ζπκπιεξσκαηηθέο ή δελ έξρνληαη ζε 15

16 ζχγθξνπζε κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο, πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηνλ αγξνηηθφ ρψξν. Οπεινόρ ηοςπιζμόρ: αλ θαη παξνπζηάδεη νξηζκέλεο νκνηφηεηεο κε ηνλ ηνπξηζκφ ησλ ρεηκεξηλψλ ζπνξ δελ ηαπηίδεηαη κε απηφλ. πγθεθξηκέλα δελ έρεη ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο εθδήισζεο κηα αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ, πνπ εθδειψλεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο ησλ ρσξψλ ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ πνπ επηζπκνχλ λα αλαπηχμνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνλ ηνπξηζκφ. Θαλάζζιορ ηοςπιζμόρ: αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, πνπ δηεμάγνληαη ζην ζαιάζζην ρψξν κηαο ρψξαο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ. Αλακθίβνια ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα απφ ηηο δπλακηθφηεξεο κνξθέο ηνπ ζχγρξνλνπ ηνπξηζκνχ, αθνχ ε ζεκαζία ηνπ ζηηο ηνπξηζηηθέο νηθνλνκίεο ησλ ρσξψλ πνπ έρνπλ ηφζν ηηο θπζηθέο πξνυπνζέζεηο φζν θαη ηηο νηθνλνκηθέο δπλαηφηεηεο λα ηνλ αλαπηχμνπλ είλαη θπξηνιεθηηθά κεγάιε. 16

17 Θπηζκεςηικόρ ηοςπιζμόρ: Ο ζξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο ειιεληθήο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο θαη αθνξά ηελ επίζθεςε ζε ζξεζθεπηηθνχο ηφπνπο ιαηξείαο, φπσο κνλαζηήξηα θαη εθθιεζίεο. Ο ζξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο ρσξίδεηαη ζε δχν θαηεγνξίεο: Πποζκςνηηέρ ηοςπίζηερ, ζηνπο νπνίνπο επηθξαηεί ην ζξεζθεπηηθφ θίλεηξν. Οη ηνπξίζηεο απηνί επηζθέπηνληαη κία πεξηνρή απνθιεηζηηθά γηα ηελ επίζθεςε ζην ζξεζθεπηηθφ ρψξν. Τοςπιζμόρ θπηζκεςηικήρ κληπονομιάρ, ηνπ νπνίνπ νη ηνπξίζηεο ηαμηδεχνπλ νκαδηθά θαη ζπλδπάδνπλ ην ηαμίδη ηνπο θαη κε άιιεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Σοςπιζμόρ αναπήπων: Ο ηνπξηζκφο αλαπήξσλ ή αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο πξφθεηηαη γηα κηα εηδηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, ε αλάπηπμε ηεο νπνίαο πξνσζείηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζε νξηζκέλεο ρψξεο. Βαζηθή παξάκεηξνο γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία θάζε είδνπο ηνπξηζηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη πξνδηαγξαθψλ, πνπ λα δηαζέηνπλ αλάινγν εμνπιηζκφ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ κε εηδηθέο αλάγθεο, φπσο θαη ε πξνζθνξά ηνπξηζηηθψλ παθέησλ πνπ ζα απεπζχλεηαη ζηελ εηδηθή απηή θαηεγνξία πειαηείαο θαη ζα ηθαλνπνηεί ηηο δηθέο ηεο ηνπξηζηηθέο αλάγθεο ή επηζπκίεο, νη ξάκπεο, αλειθπζηήξεο, εηδηθφο εμνπιηζκφο ζηα δσκάηηα θαη ηνπο ινηπνχο ρψξνπο ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θιπ. Οικολογικόρ ηοςπιζμόρ: ε απηή ηε κνξθή ηνπξηζκνχ ηφζν ν ηνπξίζηαο φζν θαη ηνπξηζηηθφ θχθισκα ππνδνρήο θαη εμππεξέηεζεο ζέβνληαη ηελ θχζε κέρξη ζεκείνπ λα απνθεχγνληαη ηα καδηθά κέζα κεηαθίλεζεο παληνχ φπνπ 17

18 είλαη απηφ εθηθηφ. ην πιαίζην ηεο αλάπηπμεο ηνπ νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ εληάζζεηαη ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ησλ παξαδνζηαθψλ νηθηζκψλ, ησλ βηνηφπσλ, ησλ εζληθψλ δξπκψλ θηι. Κοζμοπολίηικορ ηοςπιζμόρ: Ζ πειαηεία ηνπ θνζκνπνιίηηθνπ ηνπξηζκνχ είλαη θαηά θχξην ιφγν ν θφζκνο ηεο αξηζηνθξαηίαο θαη ηνπ πινχηνπ,πνπ ηαμηδεχνπλ απφ ην έλα θνζκνπνιίηηθν θέληξν ζην άιιν. Σα άηνκα απηά μνδεχνπλ κεγάια ρξεκαηηθά πνζά γη απηφ θαη νη απαηηήζεηο ηνπο είλαη πάξα πνιχ κεγάιεο. Μεηαθηλνχληαη κε ηδηφθηεηα κεηαθνξηθά κέζα φπσο π.ρ κε ζαιακεγνχο, αεξνπιάλα θηι. ηνλ ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ ηνπο δηακέλνπλ είηε ζε μελνδνρεία πνιπηειείαο είηε ζε ηδηφθηεηεο ή ελνηθηαζκέλεο επαχιεηο. 1.3 ΔΞΔΛΗΚΣΗΚΖ ΠΟΡΔΗΑ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Γηα πξψηε θνξά ηελ 3 ε ρηιηεηία π.υ. ζπλαληάκε ην θαηλφκελν ηνπ ηνπξηζκνχ. Ο ηνπξηζκφο εκθαλίδεηαη ζε μερσξηζηέο ρξνληθέο πεξηφδνπο νη νπνίεο είλαη νη εμήο (Καηεθφξε Ναηαιία): π.υ κέζα 19 νπ αηψλα 2. Μέζα 19 νπ αηψλα ηέινο 2 νπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ 3. Σέινο 2 νπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ ζήκεξα Θα πξνζπαζήζνπκε αλαιχζνπκε ελ ζπληνκία ηηο ηέζζεξηο πεξηφδνπο μερσξηζηά. Πεξίπνπ ζηα ρξφληα ζπλαληάκε ηε πξψηε ρξνληθή. Όκσο δε κπνξνχκε λα ηελ αλαιχζνπκε δηφηη έρνπκε ειιηπή ζηνηρεία ζρεηηθά κε δξαζηεξηφηεηεο πνπ λα εκθαλίδνπλ ηα βαζηθά γλσξίζκαηα ηνπ ηνπξηζκνχ ηελ πεξίνδν εθείλε. Ζ έιιεηςεο κεηαθνξηθψλ κέζσλ, πεξηφξηδαλ ηηο κεηαθηλήζεηο ζηα αξραία ρξφληα γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ απιψλ πνιηηψλ εληφο ησλ ζπλφξσλ ηεο ρψξαο ηνπο θαη πην ζπγθεθξηκέλα εληφο ηεο πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία αλέπηπζζαλ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Αξγφηεξα φπνπ βειηηψζεθε ην βηνηηθνχ επηπέδνπ ηνλ αλζξψπσλ, αιιά θαη ε αλαθάιπςε ηεο αηκνκεραλήο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαηαζθεπή 18

19 ζηδεξνδξφκσλ, έδσζαλ κεγάιε ψζεζε γηα ηελ εκθάληζε ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ κε ηα ζχγρξνλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. (Σζάξηαο, 1996). Ζ βειηίσζε ηεο ηερλνινγίαο αξγφηεξα νδήγεζε ζε θαηαζθεπή αζθαιέζηεξσλ κέζσλ κεηαθνξάο κέζσ ζαιάζζεο, θαηαζθεπάζηεθαλ απηνθίλεηα ελψ ην απνθνξχθσκα ήηαλ ε θαηαζθεπή αεξνπιάλνπ πνπ εθηίλαμε ηνλ ηνπξηζκφ απφ ην ππναλάπηπθην ζηάδην φπνπ βξηζθφηαλ, ζε ηξνρηά αικαηψδνπο αλάπηπμεο κέζα ζε ιίγα ρξφληα. Απηφ ην ηεξάζηην άικα ρξνλνινγείηε ηε δεχηεξε πεξίνδν, κέρξη ην ηέινο ηνπ 2 νπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ δειαδή. Σελ ίδηα πεξίνδν έρνπκε ηελ εκθάληζε ηνπ πξψηνπ ηαμηδησηηθνχ πξαθηνξείνπ ζηνλ θφζκν, ηνπ Thomas Cook, ζηελ Αγγιία, ην νπνίν απφ ην 1841 θαη έπεηηα, άξρηζε λα δηνξγαλψλεη νξγαλσκέλα ηαμίδηα, εθκεηαιιεπφκελν ηελ εκθάληζε ηνλ ζχγρξνλσλ γηα ηελ επνρή κεηαθνξηθψλ κέζσλ. (Σζάξηαο, 1996). ηα ηέιε ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ νξίδεηαη ε ηξίηε πεξίνδνο ηεο εμειηθηηθήο πνξείαο ηνπ ηνπξηζκνχ. Καηά αχηε ηε ρξνληθή πεξίνδν, έρνπλ γίλεη δξακαηηθέο αιιαγέο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ. Οη άλζξσπνη ηεο Γχζεο επηδεηνχλ ηελ επαθή κε ηνλ επξσπατθφ θφζκν είηε ιφγσ επηζπκίαο λα ζπκκεηάζρνπλ νινέλα θαη πεξηζζφηεξα άηνκα ζηελ αθαδεκατθή δσή ηεο Δπξψπεο, γηα λα αζπαζηνχλ ηνλ επξσπατθφ ηξφπν δσήο. Σελ ίδηα ζηηγκή ην βηνηηθφ επίπεδν ζε παγθφζκην επίπεδν είρε αξρίζεη λα αλεβαίλεη κε απνηέιεζκα έλα κεγάιν κέξνο ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ λα επηζπκεί λα κεηαθηλεζεί εθηφο ζπλφξσλ ηεο ρψξαο ηνπο, έρνληαο σο ζχκκαρν ηελ ζηαζεξή πνιηηηθή θαη ηελ νηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο, ηελ αχμεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλν, ηελ αλάπηπμε ησλ καδηθψλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ. (Σζάξηαο, 1996). Απφ ην 1970 έσο ζήκεξα έρνπκε ηελ εμειηθηηθή πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ. Όζα έρνπλ αξρίζεη ηηο πξνεγνχκελεο πεξηφδνπο πιένλ ηειεηνπνηνχληαη ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Ο καδηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί πξαγκαηηθφηεηα θαη έρεη κεηαηξέςεη ζε επηζηήκε ην θαηλφκελν ζηελ επξχηεξε βάζε ηνπ. Οη ζπγθνηλσλίεο θαη ηα κέζα κεηαθνξάο βειηηψλνληαη ηφζν απφ άπνςε αζθάιεηαο, φζν θαη απφ άπνςε ρσξεηηθφηεηαο θαη ηαρχηεηαο. Ζ δεκηνπξγία παλεπηζηεκηαθψλ ζρνιψλ πνπ αζρνινχληαη κε ηνλ ηνπξηζκφ σο θνηλσληθννηθνλνκηθνχ θαηλνκέλνπ είλαη κηα κεγάιε απφδεημε ηεο ζεκαζίαο πνπ πξνζδίδεηαη ζηνλ ηνπξηζκφ δηεζλψο. Σα απνηειέζκαηα ηνπ ηνπξηζκνχ ζην ηειεπηαίν ζηάδην ηεο πνξείαο ηεο εμέιημήο ηνπ ηα βηψλνπκε θαζεκεξηλά. Μεγάιν θνκκάηη ηεο νηθνλνκίαο ηνπο ζηνλ ηνπξηζκφ ζηεξίδνπλ ρψξεο φπσο ε Διιάδα. (Ζγνπκελάθεο, 2005). 19

20 1.4 ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΗ ΚΟΗΝΧΝΗΔ ΤΠΟΓΟΥΖ Δθηφο απφ ηηο επεξγεηηθέο επηπηψζεηο πνπ επηθέξεη ν ηνπξηζκφο ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο θπξίσο κέζσ ησλ εζφδσλ πνπ δεκηνπξγεί, αιιά θαη κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο επηδξά κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ ησλ θνηλσληψλ, ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, ζην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη ζην θνηλσληθνπνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ. Οη δηάθνξεο κνξθέο ηνπξηζκνχ πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί, επηδξνχλ ζε ζεζκνχο ησλ θνηλσληψλ ππνδνρήο, αιιά θαη ζηα ήζε. Π.ρ., ν ζξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο, εθηφο απφ ηηο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ζηελ πεξηνρή πνπ αλαπηχζζεηαη, επηδξά άκεζα ζηα έζηκα ηεο πεξηνρήο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηνπηθή ζξεζθεία, άξα επηδξά έκκεζα ζην πνιηηηζηηθφ πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ (Αλδξηψηεο, 2005). ε απηή ηελ ελφηεηα ζα αλαιχζνπκε ηηο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην θπζηθφ, νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ-πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ ησλ θνηλσληψλ ππνδνρήο ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Σε ζεκαληηθφηεξε επίπησζε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο ηε ζπλαληάκε ζηε δεκηνπξγία εζφδσλ, γηα ηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο θαη γηα ηνπο θξαηηθνχο θνξείο αθνχ ε είζνδνο ηνπξηζηψλ ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο ζπλεπάγεηαη ηε δξαζηεξηνπνίεζή ηνπο ζε απηέο, φπνπ ε θνξνινγία ζηα αγαζά πνπ αγνξάδνπλ ή θαηαλαιψλνπλ, ζεκαίλνπλ απηφκαηα απμεκέλα θνξνινγηθά έζνδα. Δπίζεο, ε δεκηνπξγία ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη ππεξεζηψλ γηα ηελ πνηνηηθφηεξε εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ ζπλεπάγεηαη αχμεζε ηεο αμίαο ηεο γεο (Αλδξηψηεο, 2005). Δπίζεο, ε αχμεζε ησλ ηνπξηζηψλ νδεγεί ζε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπο, αιιά, θαη νη εμεηδηθεπκέλνη επαγγεικαηίεο, βξίζθνπλ ηελ επθαηξία λα εμαζθήζνπλ ην επάγγεικά ηνπο (λαπαγνζψζηεο, κεηαθξαζηέο θ.ά) ιφγσ ηεο χπαξμεο θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ. Αθφκε, ζέζεηο εξγαζίαο δεκηνπξγνχληαη θαη γηα άιια επαγγέικαηα φπσο ζεξβηηφξνη, πξνζσπηθφ γηα εξγαζία ζε γξαθεία ελνηθίαζεο απηνθηλήησλ κεραλψλ θαη άιισλ κέζσλ κεηαθνξάο, μελνδνρνυπάιιεινη, barmen, θηι. χκθσλα κε ζηνηρεία αλαθέξεηαη φηη παγθνζκίσο απαζρνινχληαη δηαθφζηα 20

21 εθαηνκκχξηα άηνκα ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ζηελ Διιάδα, έλαο ζηνπο πέληε απαζρνιείηαη ζε επάγγεικα πνπ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηνλ ηνπξηζκφ (ΔΣΔ, 2013). Όπσο έρνπκε ήδε πξναλαθέξεη, ν ηνπξηζκφο βειηηψλεη ην ηζνδχγην πιεξσκψλ κηαο ρψξαο θαη ηα ειιεηκκαηηθά ηζνδχγηα πιεξσκψλ φπσο ηεο Διιάδαο. Σν εηζξένλ ζπλάιιαγκα ιεηηνπξγεί ζεηηθά θαη ζηαζεξνπνηεηηθά ζην ηζνδχγην πιεξσκψλ ησλ ρσξψλ πνπ παξνπζηάδνπλ έιιεηκκα ζην ηζνδχγηφ ηνπο, ελψ πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ Διιάδα νη ζπλαιιαγκαηηθέο εηζξνέο απμάλνληαη κε ζηαζεξφ ξπζκφ ηα ηειεπηαία ρξφληα (ΗΣΔΠ, 2012). Σειεηψλνληαο, αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ζε κηα ρψξα φπσο ε Διιάδα ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ ρακειφ βαζκφ απνθέληξσζε νη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο κεγαιψλνπλ κε ηελ είζνδν ηνπξηζηψλ. Κπξίσο ηνπο ζεξηλνχο κήλεο, κε ηελ επίζθεςε πνιιψλ ηνπξηζηψλ ζηα λεζηά θαη ζε άιιεο παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο πιελ ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ, ππάξρεη κεγάιε εηζξνή εηζνδεκάησλ θαη εζφδσλ ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο νη νπνίεο δελ κπνξνχλ λα αληαγσληζηνχλ νηθνλνκηθά ηα κεγάια αζηηθά θέληξα θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ρξνληάο (Θεξκφο Νίθνο 2010) ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΟ ΦΤΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Όζν απμάλεη ν αξηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ ηφζν πξέπεη λα απμάλνπλ θαη νη ππνδνκέο πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπο. Γηα λα κπνξέζνπλ λα αληαπνθξηζνχλ νη θαηά ηα ηφπνπ πεξηνρέο, ρξεηάδνληαη πξψηεο χιεο, πιηθά αγαζά ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Γηα παξάδεηγκα, έλα μελνδνρεηαθφ ζπγθξφηεκα ζε κηα αθαηνίθεηε πεξηνρή, ε νπνία απνηειεί δαζηθή έθηαζε, πξέπεη λα απνςίισζε ηεο πεξηνρήο, γεγνλφο πνπ επεξεάδεη άκεζα ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ μελνδνρεηαθνχ ζπγθξνηήκαηνο ζα επηθέξεη απφβιεηα, ηα νπνία πξέπεη λα θαηαιήγνπλ ζε ζπγθεθξηκέλν κέξνο απνβιήησλ. Όκσο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε απζηεξή λνκνζεζία ζε πνιιέο ρψξεο θαη κπξνζηά ζηελ πξννπηηθή ηνπ θέξδνπο, ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, αιιά θαη θξαηηθνί θνξείο λα εζεινηπθινχλ ζην ζέκα ησλ απνβιήησλ θαη άιιεο παξάλνκεο δξαζηεξηφηεηεο θαη έηζη λα έρνπκε κφιπλζε πδάησλ, ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο θ.ν.θ. Αθφκε, ν κεγάινο φγθνο ηνπξηζηψλ, φζν απμάλεηαη θάλεη κηα πεξηνρή ηνπξηζηηθφ ζέιγεηξν, θαη απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα ππάξρεη ζπλσζηηζκφο κεγάινπ φγθνπ αλζξψπσλ ζε έλαλ ρψξν, θαη απηφ επηδξά αξλεηηθά ζην πεξηβάιινλ, θαζψο νη 21

22 αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλεο κε ηνλ θαηαλαισηηζκφ, δειαδή κε ηελ αγνξά πξντφλησλ, φπνπ ηα απνξξίκκαηα ησλ ηνπξηζκψλ κε κε νηθνινγηθή ζπλείδεζε δε ηνπνζεηνχληαη ζε αλάινγνπο θάδνπο ζθνππηδηψλ, θαη ξππάλνπλ ην πεξηβάιινλ δεκηνπξγψληαο ηαπηφρξνλα εζηίεο κηθξνβίσλ (Ζγνπκελάθεο, 1998). Γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ηηο ηνπξηζηηθέο πεξηφδνπο, έρνπκε απμεκέλε ρξήζε θπζηθψλ πφξσλ πέξαλ ηνπ επηηξεπφκελνπ νξίνπ, π.ρ. ρξήζε λεξνχ, νη νπνίνη δελ είλαη αλεμάληιεηνη. Αμίδεη ινηπφλ λα ζθεθηνχκε θαηά πφζν ην λεξφ αμηνπνηείηαη θαηάιιεια ηνπο ηνπξηζηηθνχο κήλεο ή αλ ζα κπνξνχζακε λα ην ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο π.ρ. ηελ θαιιηέξγεηα ρσξαθηψλ (πιινγηθφ έξγν (2001). Οη βαζηθφηεξεο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ είλαη κατά ηνλ Κνθθψζε θαη ηνλ Σζάξηα (Κνθθψζεο θαη Σζάξηαο, 2001): ηην ενέπγεια: γηα λα αληηκεησπίζνπλ νη ηνπξίζηεο ηεο θάζε πεξηνρήο ηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο θπξίσο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ φπνπ νη ζεξκνθξαζίεο είλαη πνιχ πςειέο πεγαίλνπλ ζε κέξε φπνπ κπνξνχλ λα βξνπλ δξνζηά. Οη πεξηζζφηεξνη απφ απηνχο πεγαίλνπλ ζε παξαιίεο, φπνπ ε ζεξκνθξαζία πέθηεη αηζζεηά θαη κπνξνχλ λα θάλνπλ θνιχκπη, θαη λα απνιαχζνπλ κηα πξνζσξηλήο δξνζηάο. Κάπνηνη άιινη σζηφζν παξακέλνπλ ζηα θαηαιχκαηά ηνπο, έρεη σο απνηέιεζκα λα θάλνπλ ρξήζε air condition, άξα ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο πνπ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο νδεγεί ζε black out ιφγσ ηεο ππεξθαηαλάισζεο ελέξγεηαο. ηην αημόζθαιπα αέπαρ: κε ηελ αχμεζε ησλ κέζσλ κεηαθνξάο θαηά ηηο ηνπξηζηηθέο πεξηφδνπο, ερνπκε θαη αχμεζε ησλ κεηαθίλεζεσλ ηνπο φπνπ νη ηνπξίζηεο ρξεζηκνπνηνχλ απηνθίλεηα, κεραλέο θηι., απηφ νδεγεί ζε αχμεζε ησλ ξππνγφλσλ νπζηψλ, πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηε ξχπαλζε ηνπ αέξα. Αθφκε, ηα δηάθνξα κέζα κεηαθνξάο ρξεζηκνπνηνχλ θαχζηκα (πεηξέιαην, βελδίλε, πγξαέξην) ηα νπνία εμνξχζζνληαη ζε θάπνηα πεξηνρή ηεο γεο, γεγνλφο επεξεάδεηο έκκεζε ηνλ ηνπξηζκνχ. Ο ηνπξηζκφο κε ηηο αλάγθεο πνπ δεκηνπξγεί επεξεάδεη έκκεζα αιιά θαη άκεζα ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ηφζν ηεο θνηλσλίαο ππνδνρήο, φζν θαη άιισλ απνκαθξπζκέλσλ πεξηνρψλ. 22

23 ηο νεπό: φπσο έρνπκε ήδε πξναλαθέξεη, κηα αθφκε αξλεηηθή επίπησζε ηνπ ηνπξηζκνχ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ είλαη ε απμεκέλε ρξήζε ηνπ λεξνχ γηα ηηο ηνπξηζηηθέο αλάγθεο. Σα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα θαη ηα μελνδνρεία ρξεζηκνπνηνχλ απμεκέλεο πνζφηεηεο λεξνχ γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο βηνινγηθέο θαηαλαισηηθέο αλάγθεο θαη ινηπέο αλάγθεο ησλ πειαηψλ ηνπο. Αθφκε έλαο παξάγνληαο νπνχ γίλεηαη κεγάιε θαηαλάισζε λεξνχ είλαη ε χπαξμε πηζηλψλ. ηην πανίδα σλωπίδα ςδποθόποι οπίζονηερ: νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ηνπξίζηεο πνπ επηζθέπηνληαη κηα πεξηνρή δελ ραξαθηεξίδνληαη απφιπηα απφ πεξηβαιινληηθή ή νηθνινγηθή ζπλείδεζε. Σα ζθνππίδηα ησλ ηνπξηζηψλ ξππαίλνπλ ηε ρισξίδα, φπνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο απμάλνπλ ηνλ θίλδπλν ησλ ππξθαγηψλ νη νπνίεο κπνξεί λα πξνθιεζνχλ απφ ηελ επίζθεςε ηνπξηζηψλ ζε δαζηθέο εθηάζεηο, πνιιέο θνξέο ηα απνξξίκκαηα πεξηέρνπλ εχθιεθηα πιηθά θαη απνηεινχλ θίλδπλν πξφθιεζεο ππξθαγηάο (γπαιηά, ηδάκηα, κπαηαξίεο θηι). Ζ κφιπλζε ησλ ζαιάζζησλ πδάησλ, πνπ αθνξνχλ ηελ παλίδα, πνπ πξνέξρεηαη απφ ηα απφβιεηα ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ ππφ νπνηαδήπνηε κνξθή, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ εμαθάληζε ζαιάζζησλ εηδψλ ή ηελ δειεηεξίαζή ηνπο. Ζ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα γεληθεπκέλα ινηπφλ, επεξεάδεη ην νηθνζχζηεκα, θαζψο πνιιά είδε κεηαλαζηεχνπλ εάλ δελ ππάξρεη επαξθήο ηξνθή. (Σζάξηαο, 1993). χκθσλα κε ηνλ Gartner, νξηζκέλνη παξάγνληεο νη νπνίνη έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηηο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη είλαη (Gartner, 2001) : Ανθεκηικόηηηα οικοζςζηήμαηορ: φζν πην αλζεθηηθφ έλα νηθνζχζηεκα, ηφζν ιηγφηεξν ζα επεξεαζηεί απφ ηελ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα Γιάπκεια σπόνος επένδςζηρ: ζπλδεδεκέλν κε ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο είλαη ην ελδηαθέξνλ ησλ επελδπηψλ ζηνλ ηνπξηζκφ γηα ηελ 23

24 πξνζηαζία ηνπ. Οη πνιηηηθέο ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεψλ ηνπο έρνπλ επηξξνή ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, ηηο επηπηψζεηο ζην νπνίν πξνθαιεί ε δξαζηεξηφηεηα ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ κπνξνχλ λα πεξηνξηζηνχλ εάλ ππάξρεη πξαγκαηηθφ ελδηαθέξνλ απφ ηνλ επελδπηή. Δίδορ ηοςπιζηικήρ ζήηηζηρ: Οη ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο δηαζέηνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ κπνξνχλ λα εμππεξεηήζνπλ έλα αλψηαην φγθν ηνπξηζηψλ πειαηψλ. Όηαλ μεπεξληέηαη ην φξην απηφ, νη επηπηψζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ πξέπεη λα ζεσξνχληαη δεδνκέλεο (θαηαζθεπή λέσλ ζπγθξνηεκάησλ, εληνλφηεξε ρξήζε θπζηθψλ πφξσλ θηι) Υαπακηήπαρ ηοςπιζηικήρ ζήηηζηρ: εάλ νη ηνπξίζηεο αλαδεηνχλ κέξε κε θπζηθή νκνξθηά θαη παξζέλα ηνπία, ηφηε απμάλεηαη ην ελδερφκελν ε επίζθεςε ζε απηνχο ηνπο ρψξνπο λα επηθέξνπλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ξχπαλζε θηι ΚΟΗΝΧΝΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ Όηαλ κηα πεξηνρή έρεη αλακίμεη δηαθνξεηηθά ήζε, αληηιήςεηο, θνπιηνχξα αιιά θαη ηξφπν δσήο έρεη πξφζθνξν έδαθνο γηα λα δεκηνπξγήζεη θνηλσληθέο αιιαγέο κε κφληκν θαη κε ραξαθηήξα. Δθηφο απφ ηηο θνηλσληθέο επηπηψζεηο φκσο πνπ ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο, ε επηξξνή πνπ πξνθαιεί ζηελ πνιηηηζηηθή δσή ηνπ ηφπνπ, είλαη επίζεο ζπρλφ θαηλφκελν. Ζ ζπκβνιή ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη επίζεο ζεκαληηθή ζηε δηαηήξεζε ή δηάδνζε ηεο θήκεο ελφο ηφπνπ, θαζψο ν ζηαζεξφο θαη απμαλφκελνο αξηζκφο επηζθεπηψλ ζε κηα πεξηνρή κπνξεί λα ηελ αλαδείμεη σο ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ πεξηζζφηεξν απφ νπνηνλδήπνηε άιιν παξάγνληα (Αλδξηψηεο, 2005). Ζ δηαθνξεηηθφηεηα ζην ηξφπν δσήο ζε ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο σζηφζν, είλαη κηα θαηάζηαζε ε νπνία ζπρλά νδεγεί ληφπηνπο θαη ηνπξίζηεο - αιιά θαη ηνπξίζηεο κεηαμχ ηνπο - ζε θνηλσληθέο ζπγθξνχζεηο, ελψ θαηά ηελ πεξίνδν πνπ εκθαλίδεηαη έληνλα ην ηνπξηζηηθφ θαηλφκελν, νη ξπζκνί δσήο θαη ηα πξφηππα αιιάδνπλ. Έρεη ινηπφλ παξαηεξεζεί φηη ηνπο ζεξηλνχο κήλεο ζηα λεζηά, ιφγσ ηεο 24

25 κεγάιεο πξνζέιεπζεο ηνπξηζηψλ δηαηαξάζζεηαη ε νκαιή δσή ηνπ ηφπνπ, κε απνηέιεζκα αθφκα θαη νη ψξεο θνηλήο εζπρίαο λα κελ ηεξνχληαη, ππφ ηελ ζπλαίλεζε ησλ ληφπησλ νη νπνίνη θαηαλννχλ ηηο λέεο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαπηχζζνπλ νη ηνπξίζηεο. Οη πην ζπρλέο θνηλσληθέο επηπηψζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο έρνπλ αξλεηηθφ ραξαθηήξα θαη απηφ κπνξεί λα εξκελεπζεί απφ ην είδνο ηνπ ηνπξηζκνχ - ησλ δηαθνπψλ πνπ πξαγκαηνπνηνχλ νη ηνπξίζηεο, νη νπνίνη ζε λεαξέο ειηθίεο, ηαμηδεχνπλ ζε ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ θαη παξεξκελεχνληαο ην αίζζεκα ηεο ειεπζεξίαο πξνβαίλνπλ ζε θαηαρξήζεηο θαη θαηαζηξαηήγεζε νξηζκέλσλ άηππσλ θαη ηππηθψλ θαλφλσλ θαη εζψλ. Παξαθάησ αλαθέξνπκε ηηο πην ζεκαληηθέο αιιαγέο ζε θνηλσληθφ θαη πνιηηηζηηθφ επίπεδν επηθέξεη ν ηνπξηζκφο (Λαγφο, 2005): Αλκοολιζμόρ: Ζ παξάθξαζε ηνπ αηζζήκαηνο ειεπζεξίαο ησλ ηνπξηζηψλ, νδεγεί ζε αχμεζε ηεο πνζφηεηαο θαηαλάισζεο αιθνφι, θάηη πνπ δεκηνπξγεί πνιιέο θνξέο έθξπζκεο θαηαζηάζεηο, πξνζσπηθέο ζπγθξνχζεηο, θζνξέο ζε μέλεο πεξηνπζίεο. Δγκλημαηικόηηηα: Σα επίπεδα ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο ηείλνπλ λα απμάλνληαη. Ζ επνπηεία δελ είλαη εθηθηή πνιιέο θνξέο απφ ην ππάξρνπλ πξνζσπηθφ αζθαιείαο θαη αζηπλφκεπζεο. Κάζε πεξηνρή έρεη πξνζαξκνζκέλεο ηηο αλάγθεο ηεο ζε αζηπλφκεπζε ζχκθσλα κε ην κφληκν πιεζπζκφ άιισζηε. Ποπνεία: Γελ είλαη κπζηηθφ πιένλ φηη έλα θνκκάηη ηνπξηζηψλ επηιέγεη ηεο ελαιιαθηηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, απηή ηνπ ζεμνηνπξηζκνχ. Δίλαη πηζαλφ βέβαηα λα κε γίλεη νξγαλσκέλε κεηαθίλεζε ηνπξηζηψλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο νη νπνίνη έρνπλ επηιέμεη ηελ παξαπάλσ κνξθή ηνπξηζκνχ. Απηφ δε κεηψλεη ηελ έληαζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο αχμεζεο ησλ πνζνζηψλ πνξλείαο ζε πεξηνρέο κε πςειά επίπεδα ηνπξηζκνχ. Γιακίνηζη ναπκωηικών οςζιών: ηελ ίδηα ινγηθή κε απηή ησλ παξαπάλσ θνηλσληθψλ θαηλνκέλσλ πνπ απαληψληαη εληνλφηεξα ζε πεξηνρέο κε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε είλαη ε πεξίπησζε ηεο αχμεζεο πνζνηήησλ δηαθίλεζεο λαξθσηηθψλ νπζηψλ. Ζ αλεπαξθήο αζηπλφκεπζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ κεγάιν φγθν αλζξψπσλ - ηνπξηζηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε κηα πεξηνρή, έρεη σο 25

26 απνηέιεζκα ε δηαθίλεζε λαξθσηηθψλ νπζηψλ λα παξνπζηάδεηαη εληνλφηεξα κε απφδεημε ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ζπιιήςεσλ γηα δηαθίλεζε θαη θαηνρή λαξθσηηθψλ νπζηψλ ζε πεξηνρέο κε πςειή ηνπξηζηηθή θίλεζε. Σέινο, πξέπεη λα επηζεκάλνπκε φηη ν ηνπξηζκφο είλαη ηθαλφο λα επεξεάζεη κε πνιινχο ηξφπνπο ηελ πνιηηηζηηθή δσή δηαθφξσλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ. Πξνο επίξξσζε ηνπ παξαπάλσ ηζρπξηζκνχ, ν ζξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο πνπ απνηειεί κηα κνξθή ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, ηα ηειεπηαία ρξφληα νινέλα θαη εκθαλίδεη ζεκάδηα αλάπηπμεο κε απνηέιεζκα πεξηνρέο ρσξίο ηδηαίηεξε θπζηθή νκνξθηά, λα δέρνληαη κεγάια θχκαηα ηνπξηζκνχ, ιφγσ ηεο χπαξμεο ζε απηέο ζξεζθεπηηθψλ κλεκείσλ, αξραίσλ κλεκείσλ κε κεγάιε πνιηηηζηηθή θαη ηζηνξηθή αμία θ.ν.θ.. (Βαξβαξέζνο, 2009). 26

27 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Ο ΝΟΜΟ ΛΔΤΚΑΓΑ 2.1 ΣΟ ΝΖΗ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ Ζ Λεπθάδα, ην ζηεξηαλφ λεζί φπσο απνθαιείηε απφ πνιινχο,είλαη έλα απφ ηα λεζηά ηνπ Ηνλίνπ πειάγνπο θαη θαηέρεη κηα ζέζε ζην λεζησηηθφ ζχκπιεγκα ησλ Δπηαλήζσλ. Δίλαη ηέηαξηε ζε έθηαζε ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα λεζηά θαη βξίζθεηαη αλάκεζα ζηελ Κέξθπξα θαη ηελ Κεθαινληά θαη ην κέγεζνο ηνπ λεζηνχ είλαη 302,5 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα κε πιεζπζκφ θαηνίθνπο.(δλσασ, 2011). πλδέεηαη κε ηελ Αθαξλαλία θαη κηα πισηή θηλεηή γέθπξα, κήθνπο 50 κέηξσλ. Ζ Λεπθάδα είλαη ε πξσηεχνπζα ηνπ λεζηνχ θαη καδί κε ην Μεγαλήζη, ηνλ Κάιακν, ην Καζηφ ηε πάξηε, ην θνξπηφ θαη άιια κηθξά λεζάθηα απνηεινχλ ην λνκφ Λεπθάδαο. Ο λνκφο ρσξίδεηαη ζε 6 Γήκνπο νη νπνίνη είλαη νη εμήο, ν Γήκν Λεπθάδαο, Διινκέλνπ, Απνιισλίσλ, Καξπάο, θαθησηψλ θαη Μεγαλεζίνπ θαη 2 θνηλφηεηεο Καιάκνπ θαη Καζηνχ. Με ηε κεηαξξχζκηζε ηνπ Καιιηθξάηε ν λνκφο Λεπθάδαο κεηνλνκάζηεθε ζε Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Λεπθάδαο θαη αλήθεη ζηελ 27

28 Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ κε έδξα ηελ Κέξθπξα. Οη παιηνί δήκνη κεηνλνκάζηεθαλ ζε δεκνηηθέο ελφηεηεο θαη ζπγθξφηεζαλ ην λέν Γήκν. Σν θιίκα ηνπ λεζηνχ είλαη κεζνγεηαθφ θαη ην έδαθνο ηεο Λεπθάδαο είλαη θαηά θχξην ιφγσ νξεηλφ. Ζ γεσξγία, ε ακπεινπξγία, ε αιηεία θαη ε παξαγσγή ειαηφιαδνπ είλαη νξηζκέλεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ηηο νπνίεο αζρνινχληαη νη θάηνηθνη ηνπ λεζηνχ. Ο ηνπξηζκφο φκσο απνηειεί ηε πην βαζηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ν νπνίνο ζπκβάιεη ζεκαληηθά ζηελ νηθνλνκία ηνπ λεζηνχ. Σν Βεξηδακί, πνπ είλαη κηα ζπάληα πνηθηιία θξαζηνχ ε νπνία παξάγεηαη απφ ακπέιηα ηα νπνία βξίζθνληαη ζηνπο Γήκνπο Απνιινλίσλ, Καξπάο θαη Διινκέλνπ απνηειεί έλα απφ ηα παξαδνζηαθά πξντφληα ηνπ λεζηνχ. Δπίζεο ζην λεζί παξάγεηαη θαη ε θεκηζκέλε γηα ηε κνλαδηθφηεηα ηεο θαθή Δγθινπβήο πνπ έρεη δηαθξηζεί παγθνζκίσο. Δπίζεο ηα πεληαθάζαξα λεξά ηνπ Ηνλίνπ πξνζθέξνπλ άξηζηε πνηφηεηα ςάξηα ζηνπο θαηνίθνπο. Σν ζαιάκη θαη ηα ινπθάληθα Λεπθάδαο έρνπλ εμαηξεηηθή θη μερσξηζηή γεχζε. Ωζηφζν φκσο ε αλάπηπμε ηνπ λεζηνχ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ηνπξηζκφ. Ζ Λεπθάδα απνηειεί κεγάιν πφιν έιμεο πνιιψλ ηνπξηζηψλ ιφγσ ηεο θπζηθήο ηεο νκνξθηάο. Οη πνιιέο παξαιίεο πνπ ππάξρνπλ ζην λεζί φπσο ην Πφξην Καηζίθη, νη Δγθξεκλνί, ην Κάζηζκα θ.α. ζε ζπλδπαζκφ κε ην <<πξάζηλν>> πνπ ππάξρεη ζε φιε ηελ έθηαζε ηνπ λεζηνχ πξνζθέξνπλ έλα καγεπηηθφ ηνπίν γηα ηνπο επηζθέπηεο. Δπηπξφζζεηα ε κεγάιε πνιηηηζηηθή θαη πνιηηηζκηθή θιεξνλνκία, νη αξραηνινγηθνί ρψξνη θαη νη γηνξηέο ιφγνπ θαη ηέρλεο βνεζνχλ ζεκαληηθά γηα ηνλ ηνπξηζκφ ηνπ λεζηνχ. Έλα αθφκε αμηνζέαην λνπ Ννκνχ ην νπνίν πξνζειθχεη πιήζνο πηζηψλ είλαη ε Ηεξά Μνλή Φαλεξσκέλεο ζηελ νπνία ιεηηνπξγεί θαη ην κνπζείν Δθθιεζηαζηηθήο Σέρλεο (Ρνληνγηάλλεο, 2005). Έλα αθφκε ειθπζηηθφ ζηνηρείν γηα ηνπο ηνπξίζηεο είλαη ε εχθνιε πξνζβαζηκφηεηα ηνπ λεζηνχ ε νπνία γίλεηαη κε απηνθίλεην απφ ηελ πισηή γέθπξα πνπ ζπλδέεη ην λεζί κε ηελ Αηησιναθαξλαλία. Δπίζεο, ε ππνζαιάζζηα δεχμε ηνπ Αθηίνπ θέξλεη πην θνληά θαη ρσξίο δπζθνιία ηνπο επηζθέπηεο ηνπ λεζηνχ απφ ηε βνξεηνδπηηθή Διιάδα. Αθφκε νη ηνπξίζηεο κπνξνχλ λα επηζθεθηνχλ ην λεζί κε ηα θαζεκεξηλά δξνκνιφγηα ησλ πινίσλ απφ ηα γχξν λεζηά, Ηζάθε θαη Κεθαινληά. Σέινο, ην αεξνδξφκην ηνπ Αθηίνπ ζπκβάιεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ λεζηνχ κε δξνκνιφγηα απφ ηελ Αζήλα, ηε Θεζζαινλίθε αιιά θαη απφ ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ φπσο νπεδία, Οιιαλδία θ.α. Ο πξάζηλνο εκηκαξνζψληνο ν νπνίνο πξαγκαηνπνηείηε ηα ηειεπηαία ρξφληα ζην λεζί, νη Γηεζλείο Αγψλεο ζαιάζζησλ ζπνξ πνπ δηνξγαλψλνληαη ζηε Βαζηιηθή ζην ηέινο Ηνπλίνπ θαη νη αγψλεο νξεηλήο πνδειαζίαο είλαη θάπνηα ζεκαληηθά 28

29 αζιεηηθά γεγνλφηα πνπ ζπκβαίλνπλ ην λεζί (Ηζηνζειίδα Πεξηθεξεηαθήο Δλφηεηαο Ηνλίσλ Νήζσλ-Αζιεηηζκφο- pages.asp?pageid=929&langid=1). 2.2 ΗΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΝΖΗΟΤ εκαληηθά επξήκαηα απφ ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ έθεξε ζην θψο ν Γεξκαλφο αξραηνιφγνο W. Dorpfeld ν νπνίνο κε αλαζθαθέο πνπ πξαγκαηνπνίεζε ζηελ πεξηνρή ηνπ Νπδξηνχ ππνζηήξημε φηη ε Λεπθάδα απνηειεί ηελ νκεξηθή Ηζάθε. Ζ πξψηε νλνκαζία ηνπ λεζηνχ ήηαλ Νήξηθφο εξείπηα ηεο νπνίαο ζψδνληαη θαη ζήκεξα. Καηά ηνλ 7 ν αηψλα ε Λεπθάδα απνηέιεζε απνηθία ησλ Κνξηλζίσλ θαη πνιηηηθά ζπλδεφηαλ κε ηελ πφιε ηεο Κνξίλζνπ. ην ηέινο ηνπ 7 νπ αηψλα ε πφιε αιιάδεη νλνκαζία θαη ιέγεηαη Λεπθάο νπνχ είλαη θαη ε πξσηεχνπζα ηνπ λεζηνχ. Αξγφηεξα θαηά ηελ Διιεληζηηθή επνρή ην λεζί ην είραλ θαηαιάβεη νη Ρσκαίνη θαη ε Λεπθάδα ζπκκεηέρεη ζην «Κνηλφ ησλ Αθαξλάλσλ» Καηά ηε βπδαληηλή πεξίνδν ε Λεπθάδα είλαη δηνηθεηηθά δεκέλε κε ηελ Ήπεηξν φπνπ απνηέιεζε θαη ηκήκα ηνπ Γεζπνηάηνπ ηεο Ζπείξνπ. Ζ πξσηεχνπζα ηεο πφιεο ρηίζηεθε πάλσ ζηα εξείπηα ηεο παιηάο πφιεο θαη ηελ επφκελε ρηιηεηία θαηαζηξάθεθε απφ ζεηζκφ θαη ην λεζί εξεκψλεηαη γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα. Σνλ 11 ν αηψλα ε Λεπθάδα δφζεθε πξνίθα ζηνλ Ησάλλε Οξζίλη, ν νπνίνο έθηηζε ην πξψην κέξνο ηνπ θάζηξνπ ηεο Αγίαο Μαχξαο ην νπνίν ππάξρεη κέρξη ζήκεξα ζηελ είζνδν ηνπ λεζηνχ. Σνλ 13 ν αηψλα ην λεζί ππνηάζζεηε ζηνπο Αλδεγαπνχο ηεο Νεάπνιεο θαη ηνλ 14ν αηψλα ε πξσηεχνπζα παίξλεη ηελ νλνκαζία Αγία Μαχξα. 29

30 Καηά ην 1684 πεξλάεη ζηα ρέξηα ηνλ Δλεηψλ φπνπ κεηαθέξνλ θαη ηελ πξσηεχνπζα ζην ζεκεξηλφ ηεο ζεκείν. Σν πνιίηεπκα πνπ ίζρπε ήηαλ ην ίδην ζε φια ηα Ηφληα Νεζηά θάησ απφ ηελ θπξηαξρία ηεο Βελεηίαο αιιά κε κηθξέο δηαθνξέο ζην θαζέλα. ηελ Κέξθπξα θαη ζηελ Κεθαινληά επηθξαηνχζε ην αξηζηνθξαηηθφ θαη ην ιατθφ ζηνηρείν αληίζηνηρα ε Λεχθαδα δηνηθνχηαλ ζχκθσλα κε «ηα πξνλφκηα ηεο Κνηλφηεηαο ηεο Αγίαο Μαχξαο» πνπ ηεο παξαρψξεζε ν Μνξνδίλη. (Ρνληνγηάλλεο Π.Γ.2005). Πεξίπνπ έλαλ αηψλα κεηά ηα Δπηάλεζα πεξλάλε ζηελ θπξηαξρία ηεο Γαιιίαο κε ηελ ζπλζήθε ηνπ Campo-Formio φκσο γξήγνξα πέξαζαλ ζηα ρέξηα ησλ Ρσζνηνπξθψλ θαη απνηέιεζαλ έλα απηφλνκν θξάηνο κε νλνκαζία «Πνιηηεία ησλ Δπηά Ζλσκέλσλ Νεζηψλ» κε έδξα ηελ Κέξθπξα. Καη ελψ πεξλάλε γηα ιίγν ρξνληθφ δηάζηεκα μαλά ζηελ θπξηαξρία ηεο Γαιιίαο ε Λεπθάδα θπξηεχεηαη απφ ηνλ αγγιηθφ ζηφιν ην Σν 1864 θαη κε βαζηιά ηεο Διιάδαο ηνλ Γ. Γιχμκπνπξγθ ηα Ηφληα Νεζηά παξαρσξνχληαη ζηελ Διιάδα κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ζα ζπλαηλέζεη ε Η Γ Ηφληα Βνπιή. ηηο 5ε Οθησβξίνπ 1863 γίλεηαη επίζεκα ε παξαρψξεζε ησλ Δπηαλήζσλ ζηελ Διιάδα θαη ζηηο 21 Μαΐνπ ηνπ επφκελνπ έηνπο παξαδίδνληαη ηα θιεηδηά ηνπ θξνπξίνπ ζην ειιεληθφ απφζπαζκα θαη νη Άγγινη θεχγνπλ απφ ην λεζί. Μεηά ηελ έλσζε ε Λεπθάδα θαη ε Ηζάθε ζα απνηειέζνπλ γηα ιίγν καδί έλαλ λνκφ θαη κφιηο ην 1866 ζα απνηειέζνπλ επαξρεία ηεο Κέξθπξαο. Απφ ην 1953 θαη κεηά ν λνκφο παίξλεη ηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή ν νπνίνο πεξηιακβάλεη ηε Λεπθάδα, θαη ηα άιια κηθξφηεξα λεζηά (Μεγαλήζη, Κάιακν, Καζηφ). (Θεξκφο Νίθνο 2010). 2.3 ΘΑΛΑΗΟ ΣΟΤΡΗΜΟ Ο ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο είλαη κία απφ ηηο αλαπηπζζφκελεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ πνπ εκθαλίδεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν είλαη. Σα πνιιά λεζηά πνπ δηαζέηεη ε Διιάδα θαη ε γεσκνξθνινγία ηεο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγήζεη ηηο ππνδνκέο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ζαιάζζησλ ηνπξηζηψλ, ελφο είδνο ηνπξηζκνχ πνπ άξρηζε λα γίλεηαη γλσζηφ ζηελ Διιάδα ηελ ηειεπηαία ρξφληα. ηε ζπλέρεηα ζα αλαπηχμνπκε ηνλ ζαιάζζην ηνπξηζκφ θαη ηελ έληαζε ηνπ ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο. 30

31 Όπσο έρνπκε ήδε πξναλαθεξζεί ε πνηθηιία παξαιηψλ θαη αθηψλ ηνπ λεζηνχ, αλαδεηθλχνπλ εκκέζσο ηε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο ζαιαζζίσλ ζπνξ θαη γεληθφηεξα ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ. Ο ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ γίλνληαη ζηε ζάιαζζα φπσο ζαιάζζηα ζπνξ, θνιχκπη θηι θαη ιακβάλεη ηηο εμήο κνξθέο (πιινγηθφ έξγν 2001): α) Κξνπαδηέξα β) Παξάθηηνο ηνπξηζκφο γ) Θαιάζζηνο αζιεηηθφο ηνπξηζκφο (ζπνξ κε ζθάθε θηι) δ) Θαιάζζηνο πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο (κνπζεία κε εθζέκαηα ζρεηηθά κε ηε ζαιάζζηα δξαζηεξηφηεηα) ε) Γηψηηλγθ δ) Τπνβξχρηνο ηνπξηζκφο (θαηάδπζε) ε) Θαιάζζηνο ηνπξηζκφο θχζεο (παξαηήξεζε ζαιάζζησλ εηδψλ θηι) ηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ζπλαληάκε ζρεδφλ φιεο ηεο κνξθέο ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ κε δηαθνξεηηθή έληαζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε θαζεκηά κνξθή. Ζ πην ζπρλέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπλαληάκε ζην λεζί είλαη ε επηζπκία ηνλ επηζθεπηψλ γηα θνιχκβεζε θαη θαηάδπζε, ην ηζρπξφ θίλεηξν γηα ηελ αλάπηπμε απηψλ ηνλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη ην κεδεληθφ έσο κηθξφ θφζηνο ησλ παξαπάλσ δξαζηεξηνηήησλ. Οη άλεκνη πνπ πλένπλ ζην λεζί θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θαινθαηξηλψλ κελψλ, δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αλαπηπρζνχλ ζαιάζζηα ζπνξ ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπ λεζηνχ λα γηα ηα νπνία απαηηείηαη ε έληαζε ηνπ αλέκνπ. ηηο παξαιίεο ηεο Βαζηιηθήο ή ζηελ παξαιία ηνπ Άγηνπ Ησάλλε νη ζέξθεξο κπνξνχλ λα απνιαχνπλ ηα αγαπεκέλα ηνπο ζπνξ wind surf θαη kite surf ρσξίο λα απνθιείεηαη ε ζπλχπαξμε θαη ησλ δχν εηδψλ ζηελ ίδηα παξαιία. Ζ ζπλχπαξμε θαη ηνλ δχν γίλεηαη εχθνιε δηφηη ην λεζί δηαζέηεη ζρεηηθά κεγάιε έθηαζε ησλ παξαιηψλ θαη ηαπηφρξνλα ηελ χπαξμε ησλ αλέκσλ νη νπνίνη αλεβαίλνπλ ζηαδηαθά ηηο κεζεκβξηλέο ψξεο ζην λεζί. Αλάκεζα ζηηο δέθα θνξπθαίεο ηνπνζεζίεο γηα wind surf θαη kite surf παγθνζκίσο βξίζθεηαη θαη ε παξαιία ηεο Βαζηιηθήο, γη απηφ ην ιφγσ έρνπλ ηδξπζεί ζρνιέο windsurfing θαη θαηαζηήκαηα ηα νπνία αζρνινχληαη κε ηελ πψιεζε θαηάιιεινπ εμνπιηζκνχ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ παξαπάλσ δξαζηεξηνηήησλ. Θαιάζζην πνδήιαην θαη ζθη, θαλφ, αθφκε θαη ε δηαζθέδαζε κε δηάθνξα θνπζθσηά παηρλίδηα φπσο κπαλάλεο, ζακπξέιεο θηι. είλαη νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ κπνξεί λα απνιαχζεη ν ηνπξίζηαο ζε έλαλ κεγάιν αξηζκφ παξαιηψλ ηνπ λεζηνχ. 31

32 ηηο πεξηζζφηεξεο παξαιίεο ππάξρνπλ θαηαζηήκαηα ή επηρεηξήζεηο πνπ πνπιάλε εμνπιηζκφ ή πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζρεηηθά κε ηα ζαιάζζηα ζπνξ. Πην ζπγθεθξηκέλα ε κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο ζηελ παξαιία Κάζηζκα, είλαη ηδαληθή γηα φζνπο ιαηξεχνπλ ην αιεμίπησην πιαγηάο θαη ζαιάζζεο αιιά κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ θη άιιεο αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. ην Νπδξί ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη δεκηνπξγεζεί ην Κέληξν ζαιάζζησλ ζπνξ ζην νπνίν θαλείο κπνξεί λα βξεη κεγάιε πνηθηιία εμνπιηζκνχ ζαιάζζησλ ζπνξ (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, Ζ καξίλα πνπ ππάξρεη ζην θέληξν ηεο πφιε ηεο Λεπθάδαο, πνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θηινμελήζεη 620 ζθάθε, βνεζάεη αθφκε πεξηζζφηεξν ην ζαιάζζην ηνπξηζκφ ηνπ λεζηνχ. Σα λεζηά πνπ ππάξρνπλ γχξσ απφ ην λεζί ηεο Λεπθάδαο (ηα Πξηγθηπνλλήζηα, ν θνξπηφο, ην Μεγαλήζη) θαη ε χπαξμε ζπειαίσλ απνηεινχλ απνηεινχλ πξννξηζκφ πνιιψλ θξνπαδηεξψλ θαη ησλ γηψη πνπ θαηαπιένπλ ζην λεζί. 2.4 ΦΤΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Σν θπζηθφ πεξηβάιινλ ηεο Λεπθάδαο είλαη ηδηαίηεξν αθνχ ζπλδπάδεη ηφζν ςειά βνπλά ( ηαπξσηά, Διάηε, Αε Ληαο θαη ην Μέγα Όξνο) φζν θαη ζηελά νξνπέδηα, εχθνξεο θνηιάδεο θαη θαξάγγηα ( θαξάγγη ηεο Μέιηζζαο ζην Γήκν θαθηψησλ) κε πινχζηα βιάζηεζε θαη αμηφινγε ρισξίδα πνπ πεξηιακβάλεη απαξηίδεηαη απφ πεχθα, ειηέο, θππαξίζζηα, βφηαλα θ.α. Αξθεηέο φκσο είλαη θαη νη πεγέο θαη νη ρείκαξξνη πνπ ππάξρνπλ κε ηνλ πην γλσζηφ ηνπ Γεκνζάξε ζηελ πεξηνρή ηνπ Νπδξηνχ φπνπ ζρεκαηίδεη θαη κηθξνχο θαηαξξάθηεο. Ζ ιηκλνζάιαζζα πνπ ππάξρεη ζηελ πφιε ηεο Λεπθάδαο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο πδξνβηφηνπνπο. Σέινο ε μερσξηζηή νκνξθηά θαη ην βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ λεζηνχ είλαη ε πνηθηιία ζηηο παξαιίεο ηεο, ην μερσξηζηφ ην αθξσηήξην Λεπθάηα αιιά θαη ηα θπζηθά ιηκάληα πνπ ππάξρνπλ ζε δηάθνξα κέξε ηνπ λεζηνχ (Lefkada Slow Guide, gr/). Ζ Λεπθάδα είλαη κηα θαηεμνρήλ ζεηζκηθή πεξηνρή θαη κηαο θαη βξίζθεηαη ζην ζεηζκηθφ ηφμν ηνπ Ηνλίνπ. Έρεη έληνλε ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη θαηαηάζζεηε ζηηο πην ζεηζκνγελείο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. Οη θπζηθέο κνξθέο ηνπ λεζηνχ είλαη θαηά θχξην ιφγν απηέο πνπ πξνζειθχνπλ ηνπο ηνπξίζηεο ηνπ λεζηνχ. Σα πην μερσξηζηή ζεκεία ηνπ λεζηνχ είλαη (πιινγηθφ έξγν 1999): 32

33 Σο ακπωηήπι ηος Λεςκάηα: βξίζθεηαη ζην πην λφηην ζεκείν ηνπ λεζηνχ. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη ηα ιεπθά, κεγάια θαη απφηνκα βξάρηα πνπ δίλνπλ κία άγξηα κνξθή ζην ηνπίν. Δλαιώναρ: ν θάκπνο πνπ βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηεο Λεπθάδαο θαηαθιχδεηαη απφ ππεξαησλφβηεο ειηέο. Σν έδαθνο ηνπ λεζηνχ επλνεί ηελ αλάπηπμε ηεο ειηάο θαη δηαθφξσλ άιινλ θαξπνθφξσλ δέληξσλ. Λιμνοθάλαζζα Λεςκάδαρ: φπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη ε ιηκλνζάιαζζα ηνπ λεζηνχ απνηειεί ρψξν θηινμελίαο δηάθνξσλ ζπάλησλ πνπιηψλ, θχθλνπο εξσδηνχο, θαιεκάλεο, δηάθνξα είδε γιάξσλ, παπηψλ θαη ρελψλ. Σν δίθηπν NATURA 2000 έρεη αλαθεξχμεη ηελ πεξηνρή πξνζηαηεπφκελε ε νπνία παξάιιεια έρεη εληαρζεί ζηνλ δηεζλή θαηάινγν πδξνβηφηνπσλ. 33

34 Γάζορ καπών: καδί κε ηα Πεπθνχιηα ην δάζνο ησλ θαξψλ απνηεινχλ ηα πην βαζηθά δάζε ηεο Λεπθάδαο. Σν βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ δάζνπο είλαη ην ζπάλην είδνο δξπφο πνπ θχεηαη. Σο θαπάγγι ηηρ Μέλιζζαρ: θνληά ζην ρσξηφ Λαδαξάηα ππάξρεη έλα μερσξηζηφ κέξνο κε εξείπηα παιηνχ νηθηζκνχ θαη λεξφκπισλ κέζα ζε έλα πεξηβάιινλ γεκάην κε ειηέο. Σα Πεςκούλια: ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πεξηνρήο απφ ην νπνίν έρεη πάξεη θαη ην φλνκα ηεο είλαη ηα πνιιά πεχθα πνπ θαηαθιχδνπλ ην ζεκείν θαη θηάλνπλ κέρξη ηε ζάιαζζα. Σα δάζνο βξίζθεηαη ιίγν κεηά ην ρσξηφ ησλ Σζνπθαιάδσλ Πόπηο Καηζίκι : θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε ζηηο θαιχηεξεο παξαιίεο ηεο Διιάδαο θαη ηελ 8 ε παγθνζκίσο. Ζ νκνξθηά κε ηα ιεπθά βφηζαια θαη ηα γαιάδηα λεξά θαζψο θαη ηα κεγάια βξάρηα πνπ ηελ πεξηηξηγπξίδνπλ δεκηνπξγψληαο έλαλ κηθξφ θνιπίζθν ηελ θάλνπλ είλαη μερσξηζηή θαη γη απηφ ην ιφγσ δελ θαηέρεη αδίθσο ηελ πξσηηά 34

35 Δγκπεμνοί: κηα μερσξηζηή παξαιία ζηε λνηηνδπηηθή πιεπξά ηνπ λεζηνχ είλαη νη Δγθξεκλνί. Σν ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ηα πνιιά ζθαιηά πνπ πξέπεη λα θαηέβνπλ νη επηζθέπηεο γηα λα θηάζνπλ ζηελ παξαιία δπν ρηιηνκέηξσλ κε ηα ηνπξθνπάδ λεξά. Κάθιζμα: ην Κάζηζκα είλαη κηα απφ ηηο νξγαλσκέλεο παξαιίεο ηνπ λεζηνχ βξίζθεηαη ζηα δπηηθά ηεο Λεπθάδαο θαη είλαη κηα απφ ηηο πην θεκηζκέλεο παξαιίεο αθνχ πξνζειθχεη πιήζνο επηζθεπηψλ. Οη επηζθέπηεο απνιακβάλνπλ ηα γαιαδνπξάζηλα λεξά θαη ηελ ιεπθή ακκνπδηά. 2.5 ΑΓΡΟΣΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ Ο αγξνηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα κνξθή ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Οη θηινμελνχκελνη ηνπξίζηεο θηινμελνχληαη θαη δηακέλνπλ ζε αγξνθηήκαηα θαη εάλ επηζπκνχλ ζπκκεηέρνπλ ζηηο αγξνηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Ζγνπκελάθεο, 2004). ηελ Λεπθάδα ιφγσ κε χπαξμεο ησλ θαηάιιεισλ ππνδνκψλ δελ ππάξρεη αλάπηπμε ηνπ αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ επεηδή νη πεξηζζφηεξνη ληφπηνη αζρνινχληαη κε ηνλ ζαιάζζην ηνπξηζκφ, κε δίλνληαο ηελ επθαηξία ζηελ αλάπηπμεο ηνπ ελαιιαθηηθνχ απηνχ ηνπξηζκνχ. Παξά ην ζεκαληηθφ πνζνζηφ ησλ κφληκσλ θαηνίθσλ ηνπ λεζηνχ πνπ αζρνιείηαη κε ηε γεσξγία, δελ έρνπλ δεκηνπξγεζεί νη θαηάιιειεο ππνδνκέο δειαδή αγξνθηήκαηα κε θιίλεο θαηάιιειεο γηα θηινμελία ηνπξηζηψλ ψζηε λα θηινμελεζεί ν αμηφινγνο αξηζκφο αγξνηνπξηζηψλ. Ζ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο ηνπ λεζηνχ ε νπνία είλαη θπξίσο νξεηλή, δελ βνεζάεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ αγξνηνπξηζκνχ. 35

36 Οη θαθηψηεο, ε Καξχα θαη ε λνηηνδπηηθή πιεπξά ηνπ λεζηνχ πνπ είλαη πεδηλή είλαη ηα ζεκεία πνπ ζα κπνξνχζε λα αλαπηπρζεί ν αγξνηνπξηζκφο. Παξαθάησ αλαθέξνληαη κεξηθνί ηχπνη επηρεηξήζεσλ νη νπνίνη έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηνλ αγξνηνπξηζκφ: 1) Αγξνηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα 2) Δξγαζηήξηα ιατθήο ηέρλεο 3) Αγξνηνπξηζηηθά θέληξα εζηίαζεο θαη αλαςπρήο 4) Σνπξηζηηθά γξαθεία πνπ αλαιακβάλνπλ ηε δηνξγάλσζε ή ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ ππαίζξησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη πεξηεγήζεσλ νηθνηνπξηζηηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο 5) Δπηρεηξήζεηο παξαγσγήο παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ 6) Πξαηήξηα αγξνηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ 7) Αγξνθηήκαηα Οη επηρεηξεκαηηθέο δπλαηφηεηεο ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο ζα πξέπεη λα θάλνπλ ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο ψζηε λα αμηνπνηεζνχλ θαηάιιεια ηα αγξνηηθά πξντφληα πνπ παξάγνληαη ζην λεζί θαη δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ηα εθκεηαιιεπηνχλ ηνπξηζηηθά. Ωζηφζν ηα ηνπηθά πξντφληα πνπ παξάγνληαη ζην λεζί απνηεινχλ έλα πιενλέθηεκά ηνπ έλαληη άιινλ πεξηνρψλ ζηηο νπνίεο αλαπηχζζεηαη ν αγξνηνπξηζκφο. (πιινγηθφ έξγν 2001) 2.6 ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟΗ ΥΧΡΟΗ Σν πνιηηηζηηθφ θαη πνιηηηζκηθφ ζηνηρείν είλαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Λεπθάδαο θαζψο θαηά κήθνο ηνπ λεζηνχ ππάξρνπλ δηάζπαξηα αξραηνινγηθά κλεκεία θαη αξραηνινγηθνί ρψξνη νη νπνίνη απνηεινχλ ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηνπ λεζηνχ, ζπκβάιινληαο ηαπηφρξνλα ζηελ αλάδεημε ηνπ λεζηνχ ζε έλαλ απφ ηνπο πην ειθπζηηθνχο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο γηα ηνπο ηνπξίζηεο πνπ αθνινπζνχλ ην κνληέιν ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ. Παξαθάησ αλαθέξνπκε ηνπο πην ζεκαληηθνχο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο ηνπ λεζηνχ ηεο Λεπθάδαο (Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Λεπθάδαο Αξραηνινγηθνί ρψξνη, : 36

37 Κάζηπο Αγίαρ Μαύπαρ: Βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηεο Λεπθάδαο θαη απνηειεί κεζαησληθφ θηίζκα, αιιά θαη πξφηππν νρπξσκαηηθήο ηέρλεο ηνπ κεζαίσλα. Καηαζθεπάζηεθε ην 1300 απφ ηνλ Οξζίλη. Ζ βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ θάζηξνπ ήηαλ ε πξνζηαζία ηεο Λεπθάδαο απφ ηνπο πεηξαηέο θαη ηνπο θαηαθηεηέο. Ζ έληνλε ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο πεξηνρήο έρεη θαηαζηξέςεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ θάζηξνπ Νήπικορ: Λίγν πην έμσ απφ ηελ πφιε ηεο Λεπθάδαο βξίζθεηαη ε πεξηνρή ειαηψλα, ν Καιιηγφλη, ε νπνία έρεη θεξπρζεί αξραηνινγηθφο ρψξνο, θαζψο είλαη ην κέξνο φπνπ βξηζθφηαλ ε αξραία πφιε ηεο Λεπθάδαο, Νήξηθνο θαη εθηείλεηαη ζηηο πεξηνρέο Σζεριηκπνχο, Καξπσηψλ, Λπγηάο, Καιιηγνλίνπ, ηνπ Γήκνπ Λεπθάδαο. ηνλ αξραηνινγηθφ ρψξν Νήξηθν βξίζθνληαη εξείπηα απφ ηνλ νηθηζκφ ηεο Αξραίαο Λεπθάδαο, 2 λεθξνηαθεία ηεο αξραίαο πφιεο, ελψ ππάξρνπλ θαη κεκνλσκέλα κλεκεία φπσο ηάθνη, αγξνηθίεο θαη ιηκεληθέο εγθαηαζηάζεηο. πλνιηθά, ζπλαπνηεινχλ ηνλ αξραηνινγηθφ ρψξν ηεο αξραίαο πφιεο Νήξηθνο, ε νπνία εγθαηαιείθζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 14 νπ αηψλα. Καζηπομονάζηηπο : ηνλ Γήκν Καιάκνπ ππάξρεη ν αξραηνινγηθφο ρψξνπο ηνπ Κάζηξνπ ηνπ Καιάκνπ, σζηφζν απφ ην κλεκείν ζψδνληαη ηκήκαηα ησλ ηεηρψλ ηνπ. Ο ζξχινο ιέεη φηη ε κεηέξα ηνπ Καξατζθάθε έρεη ζαθηεί θάησ απφ ην Κάζηξν. Απσαιολογικοί σώποι Γήμος Δλλομένος - Σάθορ απσαιολόγος Γαίππθελδ: ηνλ Γήκν Διινκέλνπ βξίζθεηαη ε πεδηάδα ηνπ Νπδξηνχ. Ωο αξραηνινγηθφο 37

38 ρψξνο έρεη θεξπρζεί ε πεξηνρή απφ ην βνπλφ θάξνο έσο ηελ πεξηνρή Μαγεκέλνο Νηθηάλαο θαζψο θαηά κήθνο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο απαληψληαη ηχκβνη ηεο Πξσηνειιαδηθήο πεξηφδνπ, ηάθνη κε θεξακνζθεπή, θαζψο επίζεο ππάξρνπλ ηκήκαηα αξραίσλ νηθνδνκεκάησλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Πεξηγηαιηνχ θαη ηνπ Κνισλίνπ. Οη παξαπάλσ αξραηνινγηθνί ρψξνη απνηεινχλ επξήκαηα πνπ ρξνλνινγνχληαη απφ ηνπο πξντζηνξηθνχο έσο ηνπο ξσκατθνχο ρξφλνπο. Ο αξραηνιφγνο Γαίξπθειδ έθεξε ζην θσο ηα πξναλαθεξζέληα αξραηνινγηθά κλεκεία θαη ν ηάθνο ηνπ βξίζθεηαη ζηελ ηεο ρεξζνλήζνπ ηνπ Βιπρνχ, απνηειψληαο αξραηνινγηθφ κλεκείν ηνπ λεζηνχ. Απσαιολογικοί σώποι Γήμος Απολλωνίων: Ζ πεξηνρή ηεο Βαζηιηθήο βξίζεη απφ δηαζθνξπηζκέλα αξραία νηθνδνκηθά ιείςαλα, ηα νπνία ζχκθσλα κε ηελ Αξραηνινγηθή Τπεξεζία ηνπ λεζηνχ αλήθνπλ πηζαλφλ ζε αξραία πφιε. Δπίζεο ζηελ πεξηνρή ησλ Μαξκάξσλ θαη ηνπ Ππξγηνχ ππάξρνπλ ηκήκαηα αξραίσλ πχξγσλ. Ο λαφο Απφιισλα είλαη αθφκε έλαο αξραηνινγηθφο ρψξνο πνπ βξίζθεηαη ζην αθξσηήξη Γνπθάην. Ο ζπγθεθξηκέλνο λαφο ήηαλ γλσζηφο ζε φινλ ηνλ ειιαδηθφ ρψξν θαηά ηελ αξραηφηεηα θαη θαζψο ν Απφιισλαο εζεσξείην πξνζηάηεο ησλ λαπηηθψλ δηάθνξεο ηειεηέο πξνο ηηκήλ ηνπ ζενχ Απφιισλα πξαγκαηνπνηνχληαλ ζηνλ ρψξν απηφ. Απσαιολογικό Μοςζείο Λεςκάδαρ: ην αξραηνινγηθφ κνπζείν ζηεγάδεηαη ην Πνιηηηζηηθφ Κέληξν ηνπ Γήκνπ Λεπθαδίσλ, ζην νπνίν παξνπζηάδνληαη 38

39 επξήκαηα κηαο κεγάιεο ρξνληθήο πεξηφδνπ, απφ ηελ παιαηνιηζηθή έσο θαη ηνπο ξσκατθνχο ρξφλνπο. πάληα εθζέκαηα φπσο αξραία θνζκήκαηα, εξγαιεία θαη ηάθνη είλαη κεξηθά απφ ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία πνπ παξνπζηάδεη ην κνπζείν. Σνλ ρψξν επηζθέπηνληαη ρηιηάδεο ηνπξίζηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Παξάιιεια, Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ζην κνπζείν ππάξρεη έθζεζε θσηνγξαθηψλ πνπ παξνπζηάδνπλ ηελ κεηαβνιή πνπ ππέζηε ε Λεπθάδα ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πνιηηηζηηθφ επίπεδν. Άιια ζεκαληηθά αμηνζέαηα ηεο Λεπθάδαο, ηα νπνία ζπκβάιινπλ, κε ηε δπλακηθή ησλ αξραηνινγηθψλ ρψξσλ, ζηελ αλάδεημε ηνπ λεζηνχ σο ειθπζηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, είλαη ην Μνπζείν ηνπ Φσλνγξάθνπ, ε Υαξακφγιεηνο Βηβιηνζήθε, ην Λανγξαθηθφ Μνπζείνπ ηνπ Μνπζηθνθηινινγηθνχ Οκίινπ Οξθέα. 2.7 ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ Οηθνινγηθφο ηνπξηζκφο είλαη κηα κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ ζπλαληάκε ζε νηθνινγηθά αμηφινγεο πεξηνρέο, πξνσζεί ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ ζηνηρείνπ ηεο πεξηνρήο κε βάζε ηα λνκηθά ή άιινπ ηχπνπ απνηειεζκαηηθά κέηξα ελψ ηαπηφρξνλα δηαηεξεί ηε ζπλνρή ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνχ (Ζγνπκελάθεο, 1998). ην λεζί ηεο Λεπθάδαο ην θπζηθφ πεξηβάιινλ δηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμε ηνπ νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ. Ζ ιηκλνζάιαζζα ηνπ λεζηνχ απνηειεί έλαλ μερσξηζηφ πδξνβηφηνπν πνπ θηινμελεί κεγάιν είδνο ζπάλησλ πηελψλ θαη άιισλ δσληαλψλ νξγαληζκψλ θαη δψσλ πνπ θεληξίδνπλ ην ελδηαθέξνλ κεγάινπ πιήζνπο ηνπξηζηψλ νη νπνίνη ζέινπλ λα ζπλδπάζνπλ ηηο δηαθνπέο ηνπο κε επίζθεςε ηνπο ζε ζπάληαο νκνξθηάο θαη πνιηηηζηηθήο αμίαο ηφπνπο. Δπίζεο αξθεηνί είλαη νη θνληηλνί ζρεηηθά κε ην λεζί πξννξηζκνί πνπ κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ ηνλ νηθνινγηθφ ηνπξηζκφ,φπσο ε ιηκλνζάιαζζα Υεινδίβαξν θαη ε ιίκλε αιηίλε ζηελ πεξηνρή ηνπ Αθηίνπ, νη πδξνβηφηνπνη ηνπ Αγίνπ Νηθφιανπ, ε ιίκλε Βνπιθαξηάο θαη ηνπ Κνκήηε. ε θάπνηεο αθηέο ηνπ λεζηνχ κπνξεί θαλείο λα ζπλαληήζεη θαη ην ζπάλην είδνο θαξέηα- θαξέηα ην νπνίν βξίζθεη θαηαθχγην εθεί φηαλ θάπνην ηζρπξφ ξεχκα ηεο ζάιαζζαο ηηο έρεη παξαζχξεη. (Παλειιήληνο Όκηινο Ηζηηνπινΐαο Αλνηθηήο Θαιάζζεο Ζ ζαιάζζηα ρειψλαcarettacaretta, 6&lang=1). 39

40 Όπσο έρνπκε ήδε πξναλαθέξεη ηα ζπάληαο νκνξθηάο δάζε ησλ θαξψλ θαη ησλ Πεπθνχιησλ, είλαη δχν αθφκε βάζεηο ζηηο νπνίεο ζηεξίδνληαη νη πξνζπάζεηεο αλάπηπμεο ηνπ νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο. 2.8 ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΑ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΜΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Οη Δλεηνί θαη Φξάγθνη είραλ επί ρξφληα γηα απνηθία ηνπο ηα Ηφληα λεζηά νη νπνίνη άθεζαλ έληνλα ην ζηνηρείν ηνπο ζηελ αξρηηεθηνληθή ησλ θηηξίσλ ηνπ λεζηνχ θαη ζε άιια κλεκεία πνπ θαηαζθεχαζαλ θαηά ηελ παξακνλή ηνπο εθεί. Ζ αξρηηεθηνληθή πνπ ππάξρεη ζηηο εθθιεζίεο ηνπ λεζηνχ είλαη δηαθνξεηηθή αλάινγα κε ηνπο θαηαζθεπαζηέο ηνπο. Ζ κνλή ηεο Φαλεξσκέλεο πνπ είλαη ε πξνζηάηηδα ηνπ λεζηνχ είλαη ην πην ζεκαληηθφ πνιηηηζηηθφ, εθθιεζηαζηηθφ ζηνηρείν ηνπ λεζηνχ. Σν κνλαζηήξη ιεηηνπξγεί σο κνπζείν Δθθιεζηαζηηθήο Σέρλεο. Έληνλν είλαη ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο Δλεηηθήο αξρηηεθηνληθήο ε νπνία εκθαλίδεηαη ζρεδφλ ζε φιν ην λεζί αθνχ θάζε πιαηεία ζρεδφλ, ζπλδέεηαη θαη κε κηα εθθιεζία ηεο, επίζεο θαη νη ρξσκαηηζκνί ησλ παιηψλ νηθηψλ πνπ ππάξρνπλ θπξίσο ζηελ πφιε ηεο Λεπθάδαο (Πλεπκαηηθφ Κέληξν Γήκνπ Λεπθάδαο, 2014). Οη δηαθνξέο πνπ εληνπίδνπκε κε ηελ αξρηηεθηνληθή ησλ Δλεηψλ είλαη ηα φηη ηα ζπίηηα είλαη ιηζφθηηζηα θαη νη δξφκνη ηνπ λεζηνχ είλαη θπξίσο ζηελά ζνθάθηα. Γπν απφ ηα πην ραξαθηεξηζηηθά ρσξηά παξαδνζηαθψλ νηθηζκψλ είλαη ηα χβνηα θαη ν Άγηνο Νηθήηαο. εκαληηθήο αξρηηεθηνληθήο θαη ηζηνξίαο είλαη ηα κνλαζηήξηα θαη νη εθθιεζίεο ηεο πεξηνρήο. Ζ Δλεηηθή αξρηηεθηνληθή έρεη επεξεάζεη θαη ηνπο λανχο βαζηιηθνχ ξπζκνχ, ε εηθνλνγξάθεζε ηνπο είλαη επηαλεζηαθή (κεηαθξεηηθή) ελψ ηνπο ζηνιίδνπλ εληππσζηαθά θαη πεξίηερλα μπιφγιππηα ηέκπια. ηελ νξεηλή Λεπθάδα, ζην ρσξηφ Δγθινπβή, ζε πςφκεηξν 900 κέηξσλ ζπλαληάκε ηηο κνλαδηθέο ζην είδνο ηνπο αγξνηνθαιχβεο πνπ νλνκάδνληαη «Βφιηνη» θαη ρξνλνινγνχληαη ζηα ρξφληα ηεο Δλεηνθξαηίαο. Οη θαηαζθεπέο φπσο αλεκφκπινη, λεξφκπινη, παιηά ειαηνηξηβεία, παξαδνζηαθέο βξχζεο, πεγάδηα, ιηζφθηηζηα ζνισηά θαιχβηα, αιψληα, παξαδνζηαθά γεθχξηα κε θακάξεο, απνθαιχπηνπλ ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν δσήο θαη ηέρλεο. Οη εθδειψζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην λεζί αλαδεηθλχνπλ ηε δσή, ηα ήζε θαη ηα έζηκα ησλ θαηνίθσλ. Οξηζκέλεο ζπλδένληαη κε γηνξηέο ζηηο κλήκεο ησλ Αγίσλ, νπνπ δηνξγαλψλνληαη δηήκεξα ή ηξηήκεξα παλεγχξηα. Κάπνηεο άιιεο ζπλδένληαη κε αλαπαξαζηάζεηο ιατθψλ δξψκελσλ θαη εζίκσλ, φπσο ην Αιψληζκα ή ε Καηαζθεπή θεξακηδηψλ ν Υσξηάηηθνο Γάκνο ζηελ Καξπά θ.α. Τπάξρνπλ επίζεο γηνξηέο 40

41 βαζηζκέλεο ζηα πξντφληα πνπ παξάγνληαη ζηελ πεξηνρή φπσο ε γηνξηή ηεο Φαθήο ζηελ Δγθινπβή, ε γηνξηή ξηγαλάδαο ζηελ Καξπά, ζαξδέιαο ζην Μεγαλήζη θ.ά. Μεγάιν είλαη ην ελδηαθέξνλ ηνλ λέσλ λα αλαθαιχςνπλ ηηο ηέρλεο ηηο αγηνγξαθίαο θαη ηεο μπινγιππηηθήο νη νπνίεο ππάξρνπλ ζηνπο λανχο ηνπ λεζηνχ. Ξαθνπζηή είλαη ε νηθνηερλία ζηε Λεπθάδα πνπ απνηειεί κηα ηερληθή εληειψο δηαθνξεηηθή απφ θάζε άιιν κέξνο ηεο Διιάδαο θαη είλαη αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο πνιηηηζκηθήο ηεο θιεξνλνκηάο. Φεκηζκέλα είλαη ηα θεληήκαηα ηεο Λεπθάδαο (Λεπθαδίηηθε Βεινληά) ν δεκηνπξγφο ηεο είλαη έλαο άληξα απφ ην ρσξηφ Καξπά πνπ είρε ράζεη ηα πφδηα ηνπ θαη απηή ε μερσξηζηή βεινληά ζπλερίζηεθε απφ ηηο γπλαίθεο ηεο νξεηλήο Λεπθάδαο. Οη θαληάδεο, νη φπεξεο, νη θνξψλεο αιιά θαη ε επεηξσηηθή κνπζηθή απνηεινχλ κνπζηθή ηνπ θνπιηνχξα θαη ε ιατθή κνπζηθή ηνπ επεξεάδεηαη απφ ηε δχζε. Οη κνπζηθέο παξαζηάζεηο ηνπ λεζηνχ δελ ιείπνπλ θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο φπνπ, δηνξγαλψλνληαη κνπζηθέο παξαζηάζεηο απφ ηε θηιαξκνληθή κπάληα θαη ηηο ρνξσδίεο, ζπλαπιίεο κε δεκνηηθά αθνχζκαηα αιιά θαη θαληάδεο. ηηο αξρέο Απγνχζηνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε βξαδηά βαξθαξφιαο, ζηε παξαιία ηεο πφιεο ηεο Λεπθάδα. Οη ζχιινγνη παξαδνζηαθνχ ρνξνχ δίλνπλ παξαζηάζεηο ζε φιν ην λεζί, ζηελ Διιάδα θαη ζην εμσηεξηθφ. Μεξηθά απφ απηά είλαη ν Πνιηηηζηηθφο χιινγνο «Σζνπθαιάδσλ»,ν Πνιηηηζηηθφο χιινγνο θαθησηψλ «Φσηεηλφο», Πνιηηηζηηθφο, ν Πήγαζνο Λεπθάδαο, ν χιινγνο Νπδξηνχ & Πεξηρψξσλ «Αιέμαλδξνο», ν Μνπζηθνθηινινγηθφο Όκηινο «ΑΠΟΛΛΩΝ» Λεπθάδαο θαη δηάθνξνη άιινη. Ο Γήκν Λεπθάδαο Παγθφζκηα δηνξγαλψλεη ηηο παγθφζκηνπ θήκεο Γηνξηέο Λφγνπ θαη Σέρλεο ηελ πεξίνδν ηνπ Αχγνπζην ζηε Λεπθάδα, θαη αλαδεηθλχνπλ ηε μερσξηζηή πνιηηηζηηθή θπζηνγλσκία ηνπ λεζηνχ. ηα πιαίζηα ησλ γηνξηψλ δηνξγαλψλεηαη ην θεζηηβάι δηεζλέο θεζηηβάι θνιθιφξ πνπ θηινμελεί ζπγθξνηήκαηα απφ ηελ Διιάδα θαη φιν ηνλ θφζκν Δπηπξφζζεηα ιεηηνπξγνχλ θαη δηάθνξεο εθζέζεηο φπσο ε πξφζθαηε Γηεζλήο Έθζεζε Υαξαθηηθήο αιιά θαη άιιεο φπσο δσγξαθηθήο θαη θσηνγξαθίαο. Σέινο, ζην πιαίζην ησλ Γηνξηψλ Λφγνπ θαη Σέρλεο, δίλνληαη ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο θαη ζπλαπιίεο απφ γλσζηνχο θαιιηηέρλεο πνπ πεξηιακβάλνπλ ην λεζί ζηηο πεξηνδείεο ηνπο, αιιά θαη απφ ηνπηθέο νκάδεο (Πνιηηηζηηθφο χιινγνο θαθησηψλ «Φσηεηλφο», Απφ πνιινχο ε Λεπθάδα νλνκάδεηαη ην λεζί ησλ πνηεηψλ επεηδή ζπνπδαίνη άλζξσπνη ησλ γξακκάησλ θαη ησλ ηερλψλ φπσο ν πνηεηήο Αξηζηνηέιεο Βαιασξίηεο, ν πνηεηήο Άγγεινο ηθειηαλφο, ν εζληθφο πνηεηήο ηεο Ηαπσλίαο Λεπθάδηνο Υέξλ, ν 41

42 δσγξάθνο πχξνο Γαδήο, ν πνηεηήο Ησάλλεο Εακπέιηνο θαη πνιινί άιινη θαηάγνληαη απφ ην λεζί. ηα δηάθνξα κνπζεία θηινμελείηαη ε πνιηηηζηηθή θαη πνιηηηζκηθή θιεξνλνκηά ηνπ λεζηνχ φπσο ην Αξραηνινγηθφ Μνπζείν ηεο Λεπθάδαο, φπνπ ζην εζσηεξηθφ ηνπ παξνπζηάδνληαη επξήκαηα πνπ θαιχπηνπλ κηα πεξίνδν απφ ηε κέζε παιαηνιηζηθή επνρή ( π.ρ.) έσο ηνπο Ρσκατθνχο ρξφλνπο. Δπίζεο εθηίζεληαη επξήκαηα αλαζθαθψλ θαη εξγαιεία θεξακηθά, ράιθηλα, θνζκήκαηα θαη θηεξίζκαηα ηάθσλ, θπξίσο απφ ηελ αξραία Νήξηθν. Αθφκε ζηε πφιε ππάξρνπλ δηάθνξα ιανγξαθηθά κνπζεία άιια θαη ζηα ρσξηά ηνπ Ννκνχ κε πιήζνο εθζεκάησλ ηα νπνία καξηπξνχλ ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν δσήο ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ. εκαληηθφ είλαη επίζεο ην κνπζείν Φσλνγξάθνπ, έλα κνπζείν κε θσλφγξαθνπο, δίζθνπο θαη ε Γεκφζηα βηβιηνζήθε κε ρηιηάδεο έληππα, άξζξα απφ εθεκεξίδεο θηι (Αθηέξσκα Καζεκεξηλήο γηα ηε Λεπθάδα: Ζ ηζηνξία ηνπ λεζηνχ, 7days/1994/07/ pdf). 2.9 ΓΔΧΡΓΗΑ Ζ γεσξγία απνηειεί αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Δίλαη ε θχξηα δξαζηεξηφηεηα ησλ Διιήλσλ απφ ηελ αξραία Διιάδα έσο θαη ζήκεξα. Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή πεξηιακβάλεη ηελ θαιιηέξγεηα ρσξαθηψλ, ηε θηελνηξνθία, ηε αιηεία θαη φ,ηη είρε ζρέζε κε ηελ παξαγσγή πξντφλησλ φπσο θξαζί, ιάδη, ιαραληθά, θξνχηα θηι. Καηά θαηξνχο φιεο νη θπβεξλήζεηο πξνζπάζεζαλ λα δηαηεξήζνπλ απηνχ ηνπ είδνπο ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Σελ πεξίνδν κεηά ηελ κεηαπνιίηεπζε εκθαλίζηεθαλ δηάθνξα επξσπατθά θνηλνηηθά επηδνηνχκελα πξνγξάκκαηα γηα γεσξγνχο θαη άιινπο επαγγεικαηίεο ζπλαθνχο αληηθεηκέλνπ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν έρνπκε ψζεζε ηεο γεσξγία ζηελ Διιάδαο θαη ηελ αλάπηπμε ηεο. Φπζηθά θαη ηα λεζηά απνηεινχλ κέξνο απηήο ηεο αλάπηπμεο φπνπ έρνπλ θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο. Ζ δηακφξθσζε ηεο γεσξγηθήο γεο ζηα λεζηά έρεη σο εμήο (πιινγηθφ έξγν 2001) : 1. πλνιηθή έθηαζε γεσξγηθήο γεο ζηξέκκαηα 2. Καιιηέξγεηεο δελδξψδεηο ζηξέκκαηα 3. Καιιηέξγεηεο αξνηξαίεο ζηξέκκαηα 4. Αγξαλάπαπζε ζηξέκκαηα 42

43 5. Άκπεινη ζηξέκκαηα ηε Λεπθάδα ινηπφλ, πξηλ ηελ δξακαηηθή αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ παγθνζκίσο, εηδηθά κε ηελ βειηίσζε ησλ κέζσλ ζπγθνηλσλίαο θαη ηελ αλαθάιπςε λέσλ αζθαιέζηεξσλ θαη ηαρχηεξσλ ηξφπσλ κεηαθίλεζεο, είρε σο θχξηεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηελ αιηεία θπζηθά θαη ηελ γεσξγία, ζηεξηδφκελε δειαδή ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα παξαγσγήο. Σν πνζνζηφ πιένλ ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηεο Λεπθάδαο πνπ αζρνιείηαη κε δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα αλέξρεηαη ζε 19%. Σα θπξηφηεξα πξντφληα πνπ παξάγνληαη ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο είλαη ιάδη, θξαζί απφ ηνπο γλσζηνχο ακπειψλεο ηεο Λεπθάδαο κε ηε δηάζεκε πνηθηιία θξαζηνχ Βεξηδακηνχ, νη γλσζηέο θαθέο Δγθινπβήο πνπ παξάγνληαη ζην νκψλπκν ρσξηφ, ζπκαξίζην κέιη, ζε κηθξή έθηαζε δηάθνξα είδε νπσξνθεπεπηηθψλ ελψ νη νξεηλέο πεξηνρέο ηνπ Ννκνχ ελδείθλπληαη γηα ηελ εμάζθεζε θηελνηξνθίαο. Με ηελ εκθάληζε λέσλ επηθεξδψλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη κε ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ βιέπνπκε κείσζε ηεο απαζρφιεζεο ζην λεζί γηα ηεο γεσξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ γεσκνξθνινγία ηνπ εδάθνπο αλέθαζελ απνηεινχζε αλαζηαιηηθφ παξάγνληα αλάπηπμεο ηεο γεσξγίαο. Αιιά θαη ε γήξαλζε ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ πνπ αζρνινχληαλ θαηεμνρήλ κε ηελ γεσξγία ζπληεινχλ ζηελ κείσζε ηεο. Δπίζεο ε έιιεηςε επαξθψλ πδάηηλσλ πφξσλ γηα ην πφηηζκα ησλ ρσξαθηψλ απνηειεί έλαλ αθφκε παξάγνληα (Human Resources and Development Planning on both sides of Ionian Sea, Πξέπεη λα ηνθηζηεί φηη έλα κεγάιν πνζνζηφ (60%) ησλ λνηθνθπξηψλ πνπ αζρνινχληαη κε ηε γεσξγία δεη απνθιεηζηηθά απφ απηή ηε δξαζηεξηφηεηα θαη κφλν. Διάρηζηά είλαη ηα λνηθνθπξηά πνπ αζρνινχληαη κε ηελ θηελνηξνθία κε πεξίπνπ 300 ηφλνπο θξέαηνο λα παξάγνληαη απφ ηελ θηελνηξνθία ζην λεζί εηεζίσο απηφ νθείιεηαη ζην φηη ηα εδάθε γηα βφζθεζε δελ ππάξρνπλ ζε κεγάιε έθηαζε ζην λεζί, επνκέλσο είλαη ινγηθφ ην ρακειφ πνζνζηφ απαζρνινχκελσλ ζηνλ ηνκέα απηφ ηελ πεξηνρή ηεο Λεπθάδαο θαη ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Ακβξαθηθνχ ε πνζφηεηα ησλ αιηεπκάησλ είλαη πεξίπνπ ηφλνη θάζε ρξφλν. Τπνινγίδεηαη φηη 1 ζηνπο 7 αζρνιείηαη κε αιηεπηηθή δξαζηεξηφηεηα απφ ηνλ ελεξγφ πιεζπζκφ ηεο Λεπθάδαο ζχκθσλα κε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο ΔΛΣΑΣ (ΔΛΣΑΣ, 2011). 43

44 2.10 ΜΗΚΡΟΜΔΑΗΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ Ο νξηζκφο ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ έρεη σο εμήο (Δπξσπατθή Έλσζε Μηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, el.htm) : Οη πνιχ κηθξέο, κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο νξίδνληαη κε βάζε ηνλ αξηζκφ ησλ απαζρνινχκελσλ αηφκσλ θαη ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνπο ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ ηνπο. Ωο κεζαία επηρείξεζε νξίδεηαη ε επηρείξεζε ε νπνία απαζρνιεί ιηγφηεξνπο απφ 250 εξγαδνκέλνπο θαη ηεο νπνίαο ν θχθινο εξγαζηψλ δελ ππεξβαίλεη ηα 50 εθαη. επξψ ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ δελ ππεξβαίλεη ηα 43 εθαη. επξψ. Ωο κηθξή επηρείξεζε νξίδεηαη ε επηρείξεζε ε νπνία απαζρνιεί ιηγφηεξνπο απφ 50 εξγαδνκέλνπο θαη ν θχθινο εξγαζηψλ ηεο ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ δελ ππεξβαίλεη ηα 10 εθαη. επξψ. Ωο πνιχ κηθξή επηρείξεζε νξίδεηαη ε επηρείξεζε ε νπνία απαζρνιεί ιηγφηεξνπο απφ 10 εξγαδνκέλνπο θαη ηεο νπνίαο ν θχθινο εξγαζηψλ ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ δελ ππεξβαίλεη ηα 2 εθαη. επξψ. Οη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο είλαη απφ ηα βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη αθνξνχλ θπξίσο ζε επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο αλήθνπλ ζηνλ Γεπηεξνγελή Σνκέα. Ζ εηήζηα έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηηο επηδφζεηο ησλ ΜΜΔ (Μηθξέο θαη Μεζαίεο Δπηρεηξήζεηο) ζηελ ΔΔ γηα ην 2013 αλαθέξεη φηη κεηά ηηο πνιχ αξλεηηθέο ηάζεηο πνπ θαηαγξάθεθαλ ηελ ηειεπηαία πεληαεηία ( ) ζηνλ ηνκέα ησλ ΜΜΔ, πξνβιέπεηαη ζηαδηαθή βειηίσζε ζηνπο βαζηθνχο δείθηεο, π.ρ. ζηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ, ζηελ απαζρφιεζε ηνπ ηνκέα θαη ζηελ πξνζηηζέκελε αμία ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο γηα ηελ Διιάδα. Ζ έθζεζε ηνλίδεη φηη ηελ ηειεπηαία πεληαεηία ηδηαίηεξα επιήγεζαλ νη πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο (απφ 1 έσο 9 άηνκα), νη νπνίεο απνηεινχλ ηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ ειιεληθψλ ΜΜΔ (Capital, ηελ Λεπθάδαο, κεγάιν είλαη ην πνζνζηφ ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ. Οη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο πνπ θαηαθιχδνπλ ηελ αγνξά ηεο αθνξνχλ ππεξεζίεο θπξίσο ηνπξηζηηθέο, θαηαζηήκαηα εζηίαζεο θαη αλαςπρήο, αιηείαο θαη κεηαπνίεζεο, ελψ ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα κηθξήο θαη κεζαίαο δπλακηθφηεηαο, φπνπ εληνπίδνληαη ζε πιεζψξα ζην λεζί, ππάγνληαη επίζεο ζηηο ΜΜΔ. ηνλ πίλαθα 2.1 παξνπζηάδνπκε 44

45 ηελ θαηαλνκή ΜΜΔ ζπγθξηηηθά κε ηα ππφινηπα κεγάια λεζηά ηνπ Ηνλίνπ (ΔΛΣΑΣ, 2011). Ο Ννκφο Λεπθάδαο παξαηεξνχκε φηη ππνιείπεηαη θαηά πνιχ ησλ ππνινίπσλ Νεζηψλ ζηελ χπαξμε θαη ιεηηνπξγία ΜΜΔ, γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη ηηο δπλαηφηεηεο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο θαη δεκηνπξγίαο λέσλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο εάλ εμαηξέζνπκε ηελ Κέξθπξα, ηα ππφινηπα λεζηά δε δηαθέξνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ νχηε ζηελ έθηαζε νχηε ζην ηνπξηζηηθφ πξντφλ πνπ πξνζθέξνπλ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ Ωο πνιηηηζηηθφ ηνπξηζκφ κπνξνχκε λα νξίζνπκε ηνλ ηνπξηζκφ πνπ έρνπκε ζπκκεηνρή ησλ αλζξψπσλ ζε πνιηηηζηηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο εκπεηξίεο ή δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά θαη απνηεινχλ βαζηθή παξάκεηξν γηα έλα ηαμίδη αλαςπρήο (Δπηηξνπή Καλαδηθνχ Σνπξηζκνχ). χκθσλα κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ (WTO) πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο ζεσξείηαη έλα ηαμίδη πνπ γίλεηαη κε θίλεηξν ηνλ πνιηηηζκφ θαη πεξηιακβάλεη εθπαηδεπηηθέο πεξηεγήζεηο, ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο, θεζηηβάι, πξνζθπλήκαηα, επηζθέςεηο ζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, κλεκεία θαη κνπζεία, θαζψο θαη ηε κειέηε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ηνπ ιατθνχ πνιηηηζκνχ θαη ηεο ηέρλεο. ηνλ πνιηηηζηηθφ ηνπξηζκφ ν ηαμηδηψηεο επηδηψθεη λα εθηηκήζεη αξρηθά ηελ ηζηνξία θαη ηελ αξραηνινγία ηεο πεξηνρήο, ηνλ ιαφ θαη ηνλ ηξφπν δσήο ηνπ, ηελ πνιηηηζηηθή εμέιημε, ηηο ηέρλεο θαη ηελ αξρηηεθηνληθή, ην θαγεηφ, ην θξαζί θαη ηελ ηνπηθή παξαγσγή, ηελ θνηλσληθή, νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή δνκή, ηε κνξθνινγία ηεο πεξηνρήο,ηα δηάθνξα θεζηηβάι θαη εθδειψζεηο (Καηεθφξε Ναηαιία). Μεηά ηνλ ζαιάζζην ηνπξηζκφ πνπ έρεη ηε κεγαιχηεξε αλάπηπμε ζην λεζί δεχηεξνο ζε ηάμε έξρεηαη ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο. ε απηφ ζπκβάιιεη ηα ζεκαληηθά αξραηνινγηθά επξήκαηα,ε πνιηηηζηηθή θαη πνιηηηζκηθή θιεξνλνκηά ηνπ ηφπνπ, ηα αμηνζέαηα, ε χπαξμε πιήζνπο λαψλ δηαθνξεηηθήο αξρηηεθηνληθήο. Γη απηφ ην ιφγν, έρνπλ δεκηνπξγεζεί ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο δηάθνξα είδε κνπζεηαθψλ ρψξσλ. Πέξαλ ησλ κνπζεηαθψλ εθζεκάησλ θαη ησλ ινηπψλ αξραηνινγηθψλ ρψξσλ πνπ απνηεινχλ ηνλ θπξηφηεξν πφιν έιμεο ησλ ηνπξηζηψλ απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ, πξέπεη λα αλαθέξνπκε σο έλαλ αθφκε πφιν έιμεο ηα πξντφληα θαη αγαζά πνπ παξάγεη ν ηφπνο φπσο επίζεο άιιεο ζεκαληηθέο πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ 45

46 ιακβάλνπλ ρψξα ζην λεζί. Σα ζπνπδαηφηεξα απφ απηά είλαη ην, Γηεζλέο Φεζηηβάι Φνιθιφξ, νη Γηνξηέο Λφγνπ θαη Σέρλεο, ην Κεπνζέαηξν Άγγεινπ ηθειηαλνχ θαη ν Ναπηηθφο Όκηινο Λεπθάδαο, ν Υσξηάηηθνο γάκνο θαη ηα παλεγχξηα ηνπ λεζηνχ πνπ γίλνληαη είηε πξνο ηηκή θάπνηνπ Αγίνπ είηε αθνξνχλ θάπνην ηνπηθφ πξντφλ (γηνξηή θαθήο,ζαξδέιαο, ξηγαλάδαο θ.η.ι.). Μεξηθά απφ ηα βαζηθφηεξα ζεκεία πνπ πξνζειθχνπλ ηνπξίζηεο πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο είλαη ε Ηεξά Μνλή Φαλεξσκέλεο ε νπνία απνηειεί Μνπζείν Δθθιεζηαζηηθήο Σέρλεο, ην Κάζηξν ηεο Αγίαο Μαχξαο, ηνπ Γξίβα, ηνπ Αιεμάλδξνπ θαη ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ ηα νπνία είλαη θαηαζθεπαζκέλα κε ελεηηθή αξρηηεθηνληθή, ν αξραηνινγηθφο ρψξνο ηνπ ζηελ πεξηνρή Καιιηγφλη ζηνλ νπνίν ζψδνληαη εξείπηα ηεο αξραίαο πφιεο Νήξηθνο. Σν Αξραηνινγηθφ Μνπζείν, ην Λανγξαθηθφ Μνπζείν ηνπ πνιηηηζηηθνχ ζσκαηείνπ «Οξθέα», ε εηδηθή Λεπθαδηαθή Υαξακφγιεηνο Βηβιηνζήθε κε έληππα απνθιεηζηηθά ιεπθαδίηηθνπ πεξηερνκέλνπ, ην Μνπζείν Φσλνγξάθνπ θαη παιαηψλ ελζπκεκάησλ, ε Γεκφζηα Βηβιηνζήθε θαη Πηλαθνζήθε Βπδαληηλψλ εηθφλσλ ζην ίδην θηίξην, ην Ηζηνξηθφ Αξρείν Λεπθάδαο θαη ηέινο ην Λανγξαθηθφ Μνπζείν Κεληεηηθήο Σέρλεο «Μαξία Κνπηζνρέξσ» ζην ρσξηφ Καξπά είλαη νξηζκέλνη ρψξνη ζηνπο νπνίνπο ζψδνληαη αξραηνινγηθά επξήκαηα. Οη θάηνηθνη ηεο Λεπθάδαο ινηπφλ πξνσζνχλ ελέξγεηεο νη νπνίεο αλαδεηθλχνπλ ηελ πνιηηηζηηθή θαη πνιηηηζκηθή θιεξνλνκηά ηνπ ηφπνπ ηνπο. Σν ίδην θάλνπλ θαη νη πνιηηηζηηθνί ζχιινγνη ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο. θνπφο ησλ ιανγξαθηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ζπιιφγσλ θαη ζσκαηείσλ είλαη ε δηάζσζε ηεο πνιηηηζηηθήο παξάδνζεο ηνπ ηφπνπ - παξαδνζηαθνί ρνξνί, πξνψζεζε ηνπηθψλ πξντφλησλ θ.ά (Πλεπκαηηθφ Κέληξν Γήκνπ Λεπθάδαο, index.php/el/cultural-associations-of-lefkada). Όια ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ιεηηνπξγνχλ ζπλδπαζηηθά έηζη ψζηε λα πξνσζεζεί ε πνιηηηζηηθή παξάδνζε ηνπ ηφπνπ, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ πνηνηηθή εθκεηάιιεπζή ηνπο κέζσ ηεο αλάπηπμεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο. 46

47 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ Ο ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ 3.1 ΔΗΑΓΧΓΖ Απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ππιψλεο ηεο Διιεληθήο νηθνλνκίαο είλαη ν ηνπξηζκφο ν νπνίνο ζπλεηζθέξεη ην 16.4 % ζην ΑΔΠ ηεο ρψξαο. Σν ηνπξηζηηθφ πξφηππν πνπ ραξαθηεξίδεη ην ειιεληθφ ηνπξηζηηθφ κνληέιν πνπ αθνινπζείηαη γηα δεθαεηίεο είλαη ηα 3S, δειαδή, Sea, Sun,Sand. Ωζηφζν ε αλάγθε ηνλ ηνπξηζηψλ λα μεθχγνπλ απφ ην θιαζζηθφ πξφηππν ηαμηδηνχ ζηελ Διιάδα θαη ε εμέιημε ησλ αλαγθψλ ησλ ηνπξηζηψλ έρεη δεκηνπξγήζεη ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Όκσο ην θπξηφηεξν πιενλέθηεκα ηεο Διιάδαο πνπ ηελ θάλεη ζρεηηθά πην αληαγσληζηηθή, είλαη ε χπαξμε κηαο πιεζψξαο λεζηψλ κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ πιεζψξα λεζηψλ πνπ έρεη ε Διιάδα κε ηελ ηδηφκνξθε γεσκνξθνινγία απαληάηαη ζε ειάρηζηεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ. ηελ Δπξψπε, κφλν ε Διιάδα έρεη ηελ «ηχρε» λα κπνξεί λα πξνζθέξεη ζηνπο ηαμηδηψηεο κηα πνηθηινκνξθία λεζηψλ κε ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ην θαζέλα. ηελ παξνχζα πηπρηαθή ζα επηθεληξσζνχκε ζηνλ ηνπξηζκφ πνπ ζπληειείηαη ζηα Ηφληα Νεζηά θαη ζπγθεθξηκέλα ζα αζρνιεζνχκε κε ηνλ ηνπξηζκφ ζηε Λεπθάδα ηελ ηειεπηαία ρξφληα θαη θπξίσο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ ζπκβεί ζε δηεζλέο, αιιά θαη εζληθφ επίπεδν κηα ζεηξά γεγνλφησλ πνπ επεξέαζαλ θαη επεξεάδνπλ ηνλ ηνπξηζκφ ηεο Διιάδαο θαη θαη επέθηαζε ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο. Σν 2003 έρνπκε ηελ έληαμε ηεο Διιάδαο ζηελ Δπξσδψλε θαη πηνζέηεζε σο λφκηζκα ζπλαιιαγήο ην επξψ αληί ηεο δξαρκήο. Απηφ επεξέαζε ηφζν ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο ρψξαο, φζν θαη ηηο ηηκέο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηεο νη νπνίεο έπξεπε λα δηακνξθσζνχλ πιένλ ζε επξσπατθφ επίπεδν, θαζψο ην επξψ απνηεινχζε θαη απνηειεί άκεζν κέηξν ζχγθξηζεο (ηέιηνο Βαξαβέζνο 1998). Σν 2004 κε ηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο πεξίπνπ 14,5 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη επηζθέθζεθαλ ηε ρψξα, ν Αχγνπζην ηεο ίδηαο ρξνληάο ήηαλ έλαο κήλαο πνπ απηφ ην ηζηνξηθφ γεγνλφο πξφβαιε ηελ Διιάδα ζε φιν ηνλ θφζκν κε απνηέιεζκα ν ηνπξηζκφο λα αξρίζεη λα κεγεζχλεηαη αθφκα πεξηζζφηεξν. Όκσο ην θφζηνο δηεμαγσγήο ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ απνδείρηεθε δπζβάζηαρην γηα ην ειιεληθφ θξάηνο ην νπνίν δελ θαηάθεξε λα αμηνπνηήζεη ηηο εγθαηαζηάζεηο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ νχηε ηα νθέιε απφ 47

48 ηε ζπλνιηθή δηαθήκηζε ηεο ρψξαο παγθνζκίσο. Σέινο αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ν ηνπξηζκφο, ήηαλ απφ ηνπο ηνκείο ν νπνίνο επιήγε ιηγφηεξν απφ ην ζχλνιν ησλ νηθνλνκηθψλ ηνκέσλ ηεο ρψξαο απφ ηελ απνηπρία αμηνπνίεζεο ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ. (ΔΣΔ, 2010). Απφ ηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο κέρξη ην 2013, ππήξμε πεξίνδνο αλαπξνζαξκνγήο νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ γηα πνιιέο ρψξεο ν ιφγνο ήηαλ ε παγθφζκηα ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε πνπ μέζπαζε ζηηο Ζ.Π.Α ην Ζ νηθνλνκηθήο θξίζεο έθαλε ηελ εκθάληζε ηεο ζηελ Διιάδα ην θαη έγηλαλ νξαηέο νη ρξφληεο αδπλακίεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο νη νπνίεο ζε ζπλδπαζκφ κε ην ππάξρνλ δεκφζην ρξένο ηεο Διιάδαο, κε ηελ θαθνδηαρείξηζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο, ηελ θαηαζπαηάιεζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο απφ ηηο θπβεξλήζεηο ηεο κεηαπνιίηεπζεο θη έπεηηα, βχζηζαλ ηελ Διιάδα ζε κεγάια δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα επεξεάδνληαο άκεζα ηελ δσή ησλ Διιήλσλ. Ο ηνπξηζκφο ηελ πεξίνδν απηή θάλεθε αλεπεξέαζηνο, παξνπζηάδνληαο κφλν κηα κηθξή κείσζε, φκσο ζην ζχλνιφ ηνπ εκθάληζε αλνδηθή πνξεία. (Savas Michael-Matsas, 2012). ηε ζπλέρεηα ζα εμεηάζνπκε ηελ πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα ιακβάλνληαο ππφςε ηα νηθνλνκηθά θαη κε γεγνλφηα, θαη ζα απνηππψζνπκε ζπλνπηηθά θαη πεξηεθηηθά ηα βαζηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά πνπ παξνπζίαζαλ βαζηθέο ζπληζηψζεο ηνπ ηνπξηζκνχ φπσο ε ηνπξηζηηθή θίλεζε, ε ηνπξηζηηθή ππνδνκή θαη άιιεο παξακέηξνπο. 3.2 Ο ΣΟΤΡΗΜΟ ΣΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ΣΖΝ ΣΔΛΔΤΣΑΗΑ ΓΔΚΑΔΣΗΑ Ο ηνπξηζκφο αλήθεη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. ηε Λεπθάδα, ν ηξηηνγελήο ηνκέαο θαηέρεη ην 65% πεξίπνπ ηνπ ζπλφινπ ησλ ηνκέσλ παξαγσγήο ζπλεηζθέξνληαο πάλσ απφ ην κηζφ ηνπ ΑΔΠ ηεο Λεπθάδαο. Ο ηνπξηζκφο είλαη ε βαζηθφηεξε πεγή εζφδσλ γηα ην λεζί. Όπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη κηα απφ ηηο πην ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ πξηλ ν ηνπξηζκφο πνπ είρε αξρίζεη λα αλζίδεη ζηελ Διιάδα, ήηαλ ε αγξνηηθή δσή θαη ε αιηεία. Απηφ ην πξφηππν δσήο άξρηζε λα αιιάμεη ηα ηειεπηαία ρξφληα φπνπ ν ηνπξηζκφο κεηέηξεςε ηε Λεπθάδα ζε ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ γηα δηάθνξα είδε ηνπξηζηψλ. Αμίδεη λα αλαθεξζεί αλαθνξά φηη ν κηζφο ελεξγφο πιεζπζκφο ηνπ λεζηνχ απαζρνιείηαη ζε 48

49 δηάθνξεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ή επηρεηξήζεηο (Human Resources and Development Planning on both sides of Ionian Sea, upfile. pdf). Σνπο ζεξηλνχο κήλεο είλαη θαηά θχξην ιφγν ε πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία παξαηεξείηαη αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζην λεζί, φπνπ σζνχκαζηε λα ζπκπεξάλνπκε φηη η ε επνρηθφηεηα είλαη έληνλν ζηνηρείν ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα. Ο καδηθφο ηνπξηζκφο, ην βαζηθφ πξφηππν ηνπξηζκνχ πνπ παξνπζηάδεηαη ηηο ηειεπηαίεο δπν δεθαεηίεο ζηελ Διιάδα, άξρηζε λα εκθαλίδεηαη ζηε Λεπθάδα, παίδνληαο ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηνπ λεζηνχ. Ο ηνπξηζκφο ηεο Λεπθάδαο θαη νη αλαπηπμηαθέο ηνπ ηάζεηο έρνπλ νδεγήζεη ηελ ηνπο ληφπηνπο ψζηε λα θαηαζθεπάζνπλ λέα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα είηε κε ηε κνξθή μελνδνρεηαθψλ ζπγθξνηεκάησλ, είηε κε ηε κνξθή ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ είηε κε ηε κνξθή θάκπηλγθ. Θα ήηαλ ζεκαληηθφ λα ηνληζηεί φηη ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα είλαη εληνλφηεξε ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπ λεζηνχ. Κπξίσο έρνπκε εκθάληζε ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ πνπ είλαη ε πην ζεκαληηθή κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ εκθαλίδεηαη ζην λεζί, επνκέλσο, νη ζαιάζζηεο πεξηνρέο ηνπ λεζηνχ γλσξίδνπλ ηδηαίηεξε αλάπηπμε ζπγθξηηηθά κε ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηνπ λεζηνχ. Δπίζεο έρνπκε θαη κεηαζηξνθή ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ ληφπησλ, απφ αγξνηηθέο ζε ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Βιέπνπκε ινηπφλ έληνλα ην θαηλφκελν ηεο εζσηεξηθήο κεηαλάζηεπζεο ζην λεζί ην νπνίν πξνθαιεί έκκεζα, αιιά κε ζαθή ηξφπν, ν ηνπξηζκφο ζηε Λεπθάδα (Human Resources and Development Planning on both sides of Ionian Sea, upfile. pdf). Ο γεληθφο θαη καδηθφο ηνπξηζκφο είλαη ε θχξηα κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζεηαη ζηε Λεπθάδα. Ωζηφζν, ε χπαξμε ελφο πιήζνπο πνιηηηζηηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ ζην λεζί, ε γεσκνξθνινγία ηνπ λεζηνχ, θαη άιια γλσξίζκαηα ηνπ λεζηνχ ζηα νπνία αλαθεξζήθακε ζηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα, είλαη παξάγνληεο νη νπνίνη ζπκβάιινπλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ αλάπηπμε ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπ ζαιάζζηνπ θαη πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ. Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα ηελ ηειεπηαία δεθαεηία είλαη ε κείσζε ζηα πνζνζηά ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ ελψ παξαηεξνχκε αληίζεηε πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη απφ αιινδαπνχο ηνπο νπνίνπο εθηφο απφ ηε θπζηθή νκνξθηά ηνπ λεζηνχ, ηνπο ειθχνπλ πιένλ θαη νη ρακεισκέλεο ηηκέο ζηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα, αιιά θαη ζε παθέηα ηαμηδηψλ πξνο ην λεζί. Ωζηφζν πξέπεη λα αλαθεξζνχκε ζηα 49

50 κεηνλεθηήκαηα ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο ζηε Λεπθάδα φηη δελ ππάξρεη απεπζείαο αεξνπνξηθή ζχλδεζε ηνπ αεξνδξνκίνπ ηνπ Αθηίνπ κε μέλα αεξνδξφκηα (Λαγφο 2005). 3.3 ΞΔΝΟΓΟΥΔΗΑ ΛΔΤΚΑΓΑ Με απηφ πνπ ζα αζρνιεζνχκε ζην παξφλ θεθάιαην είλαη ε κειέηε ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ ηεο Λεπθάδαο. Παξαθάησ ζα παξνπζηάζνπκε ηε μελνδνρεηαθή δπλακηθφηεηα ηεο Λεπθάδαο ηελ ηειεπηαία δέθα ρξφληα. Μέζα απφ ηελ εμέιημε ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ θαη ηνλ ζπλδπαζκφ κε άιιεο παξακέηξνπο, νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο, ζε ηνπηθφ θαη εζληθφ επίπεδν, λα εξκελεχζνπκε ηελ πνξεία ηνπ πνπ αθνινχζεζε ηελ ππφ κειέηε ρξνληθή πεξίνδν. Σα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία καο παξείρε ην Ξελνδνρεηαθφ Δπηκειεηήξην Διιάδαο γηα ηα έηε 2003 θαη 2004 ηνπο πίλαθεο 3.1 θαη 3.2 πνπ βξίζθνληαη ζην παξάξηεκα ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο, παξνπζηάδεηαη ην μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ηεο Λεπθάδαο. ηνλ πίλαθα 3.1 παξαηεξνχκε φηη ην μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ησλ Ηνλίσλ λεζηψλ ζε 816 μελνδνρεία, κε δσκάηηα θαη θιίλεο, απνηειψληαο ην 9% ηνπ ζπλνιηθνχ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ ηεο Διιάδαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ μελνδνρείσλ ζηελ Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ είλαη ηξηψλ Γ Σάμεσο, ή αιιηψο δχν αζηέξσλ. Ο Ννκφο Λεπθάδαο έρεη 75 μελνδνρεηαθέο κνλάδεο, κε ηελ πιεηνςεθία απηψλ λα είλαη Γ Σάμεσο. Ζ κεγαιχηεξε μελνδνρεηαθή δπλακηθφηεηα ηε ζπλαληάκε ζηελ Κέξθπξα. ηνλ πίλαθα 3.2 βιέπνπκε ηε μελνδνρεηαθή δπλακηθφηεηα ησλ Ηνλίσλ Νήζσλ ην 2004, φπνπ ην ίδην έηνο ε Διιάδα δηνξγάλσζε ηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο. ην ζχλνιν ηνπ ειιεληθνχ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ παξαηεξνχκε αχμεζε θαηά 210 μελνδνρεία. ηελ Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ δεκηνπξγήζεθαλ 37 λέεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο θαηά ηελ πεξίνδν , απμάλνληαο θαηά 9% φζνλ αθνξά ηελ μελνδνρεηαθή δπλακηθφηεηα ηεο Πεξηθέξεηαο. ηνλ Ννκφ Λεπθάδαο δεκηνπξγήζεθαλ δπν λέεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο. ηηο ππφινηπεο πεξηνρέο έρνπκε επίζεο αχμεζε ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ κε Κέξθπξα λα θηάλεη ηηο 402 μελνδνρεηαθέο κνλάδεο, ηε Κεθαιινληά κε 120 θαη ηε Εάθπλζνο κε 22 λέεο μελνδνρεηαθέο. 50

51 ηνπο πίλαθεο 3.3, 3.4, 3.5 θαη 3.6 ζα παξαηεξήζνπκε ηελ πνξεία ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ ηεο Πεξηθέξεηαο Ηνλίσλ Νήζσλ ηελ πεξίνδν φπνπ ζα πξνζζέζνπκε θαη δχν λέεο πεξηνρέο, ην Μεγαλήζη θαη ηνπο Παμνχο, πνπ είλαη ζεκαληηθέο γηα ηε κειέηε καο. Ο πίλαθαο 3.3 εκθαλίδεη ηελ μελνδνρεηαθή δπλακηθφηεηα ησλ Δπηαλήζσλ, ρσξηζκέλα θαηά Ννκφ γηα ην Παξαηεξνχκε ηε ζπλνιηθή δπλακηθφηεηα ησλ Δπηαλήζσλ πνπ αλεξρφηαλ ζε 883 κνλάδεο, απμεκέλεο θαηά 30, ζπγθξηηηθά κε ηελ πξνεγνχκελε ρξνληά. Ζ Λεπθάδαο θαηέρεη ην 9% ηεο ζπλνιηθήο μελνδνρεηαθήο δπλακηθφηεηαο ησλ Δπηαλήζσλ, κε δσκάηηα θαη θιίλεο. Αξρηθά παξαηεξνχκε ζεκαληηθή ε Λεπθάδα φηη πζηεξεί θαηά πνιχ ζε δπλακηθφηεηα ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα κεγάια λεζηα ηνπ Ηνλίνπ, ηεο Εαθχλζνπ, ηεο Κεθαιινληάο θαη ηεο Κέξθπξαο δειαδή. Ωο επί ην πιείζηνλ, ηα μελνδνρεία ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο είλαη ηξηψλ αζηέξσλ, ελψ δελ ππάξρεη νχηε κηα μελνδνρεηαθή κνλάδα πέληε αζηέξσλ. Απηή ε παξαηήξεζε καο νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη νη ηνπξίζηεο ηνπ λεζηνχ είηε ηθαλνπνηνχληαη απφ ηελ πνηφηεηα ησλ ππαξρφλησλ μελνδνρείσλ, είηε φηη ην λεζί δελ επηζθέπηνληαη πςειά νηθνλνκηθά ζηξψκαηα ηαμηδησηψλ. Σα επφκελα δπν ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ, δελ παξνπζηάζηεθε κεγάιε αχμεζε ζην μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ησλ Δπηαλήζσλ ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε ηεηξαεηία. Παξαηεξνχκε φηη, ην ζχλνιν ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ αλεξρφηαλ ζε 897 κνλάδεο, κφιηο θαηά 14 κνλάδεο απμεκέλν. ηνλ Ννκφ Λεπθάδαο δεκηνπξγήζεθαλ 8 λέεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο. Ζ ζεκαληηθφηεξε πξνζζήθε είλαη ε θαηαζθεπή μελνδνρείνπ πέληε αζηέξσλ, θαιχπηνληαο ην θελφ ζηελ θαηεγνξία απηή. Δπίζεο, δεκηνπξγήζεθαλ κηα μελνδνρεηαθή κνλάδα ηεζζάξσλ αζηέξσλ, δχν μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηξηψλ αζηέξσλ, πέληε μελνδνρεηαθέο κνλάδεο θαη κία αθφκα δχν αζηέξσλ θαη ελφο αζηέξα αληίζηνηρα. Παξάιιεια θπζηθά απμήζεθαλ ηα δσκάηηα ζε κε θιίλεο. Σν δηάζηεκα , βιέπνπκε κηα ζεκαληηθή αχμεζε ζην δπλακηθφ ηεο ηνπ λεζηνχ, γεγνλφο πνπ καξηπξά φηη ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε αξρίδεη λα γλσξίδεη ην λεζί. ηελ επφκελε ηξηεηία βιέπνπκε κηα ζηαζεξή πνξεία ζηνλ ηνκέα ησλ μελνδνρείσλ. Μφλν ηξεηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο θαηαζθεπαζηήθαλ ζην λεζί. Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζηελ θξίζε πνπ είρε μεζπάζεη ζηηο ΖΠΑ ην 2007 θαη λα επεξέαζε ηνλ ειιεληθφ ηνπξηζκφ. ηελ επφκελε δηεηία , ε κείσζε ζην μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ησλ Ηνλίσλ Νήζσλ είλαη εκθαλήο. Απηφ κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί απφ ην γεγνλφο φηη ε 51

52 Διιάδα είρε πεξάζεη ήδε ζην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν (ΓΝΣ). Καη ζην "Μλεκφλην". Σν γεγνλφο απηφ δελ έπιεμε κφλν ην ηνπξηζκφ ζηελ Διιάδα αιιά θαη ηνπο επηρεηξεκαηίεο ηηο θάζε πεξηνρήο πνπ δε απνθάζηδαλ λα ρηίζνπλ λέα θαηαιχκαηα. 3.4 ΑΤΞΖΖ ΣΟΤΡΗΣΧΝ ΣΟ ΝΖΗ ηελ ελφηεηα πνπ αθνινπζεί ζα παξνπζηάζνπκε ην ζχλνιν ηνλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέπηνληαη ην λεζί θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. ηνλ πίλαθα 3.7 παξαηεξνχκε ηηο αθίμεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο ην έηνο 2003 θαη Με ηα πξψηε καηηά δηαπηζηψλνπκε φηη ην 2004 νη αθίμεηο ζην ζχλνιν ησλ Ηνλίσλ Νήζσλ ζεκείσζε δξακαηηθή κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 25% 30%. Ζ κείσζε απηή κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ ηε δηεμαγσγή ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ θαηά ηνπο νπνίνπο νη πεξηζζφηεξνη ηνπξίζηεο επηζθέθζεθαλ πεξηνρέο ζηηο νπνίεο δηεμάγνληαλ αζιήκαηα ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ. ηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ππήξμε κείσζε ησλ αθίμεσλ θαηά 45% θαη 59% αληίζηνηρα κε ηελ πιεξφηεηα ησλ μελνδνρείσλ ηε δηεηία λα κελ μεπεξλά ην 60%. Σελ ίδηα πεξίνδν δεκηνπξγήζεθαλ κφιηο δχν λέεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο. Καηά ην δηάζηεκα ν αξηζκφο αθίμεσλ ζηα Ηφληα Νεζηά,θαη ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο, ζεκείσζαλ δξακαηηθή αχμεζε, φπσο απνηππψλεηαη ζην πίλαθα 3.8. Δλψ ην 2004 ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ζεκεηψζεθαλ αθίμεηο απφ εκεδαπνχο θαη αιινδαπνχο ηνπξίζηεο, ην 2006 νη αξηζκνί απηνί ζρεδφλ ππεξδηπιαζηάζηεθαλ θηάλνληαο ηηο αθίμεηο ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο. Σν ίδην παξαηεξνχκε θαη ζηα ππφινηπα ηνπ Ηνλίνπ, απνδεηθλχνληαο φηη ην 2004 ήηαλ έλα έηνο πξνζσξηλήο κείσζεο ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο θαη ησλ Ηνλίσλ Νήζσλ γεληθφηεξα. Ζ αχμεζε αθίμεσλ θαη ζην λεζί νθείιεηαη θπξίσο ζηνπο εκεδαπνχο ησλ νπνίσλ νη αθίμεηο ην 2006 έθηαζαλ ηηο θαη, ππεξδηπιαζηάδνληαο ηα πνζνζηά ηεο δηεηίαο , ελψ ηα αληίζηνηρα κεγέζε γηα ηνπο αιινδαπνχο ηνπξίζηεο, λαη κελ απμήζεθαλ θαηά 90%, σζηφζν, ε αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζην λεζί πηζηψλεηαη ζηνπο εκεδαπνχο επηζθέπηεο. Ζ πιεξφηεηα ησλ θιηλψλ κφλν ην 2005 μεπέξαζε ην 60%, παξακέλνληαο ζε ζηαζεξά επίπεδα ηελ πεξίνδν

53 Ο παξαπάλσ πίλαθαο καο δείρλεη ηνπο επηζθέπηεο ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο θαη ησλ Ηνλίσλ Νήζσλ ηε δηεηία Παξαηεξνχκε φηη ε αχμεζε ησλ αθίμεσλ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο ζπλερίδεηαη ζε αληίζεζε κε ηηο αθίμεηο πνπ ζεκεηψλνληαη ζηνλ Ννκφ Κεθαιινληάο θαη Εαθχλζνπ. Σελ δηεηία , νη αθίμεηο ζηνλ Ννκφ Κέξθπξαο ζεκείσλαλ θαζνδηθή πνξεία. Ζ ηνπξηζηηθή θίλεζε φκσο ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο ζπλερίδεη λα παξνπζηάδεη αχμεζε θαζψο νη αθίμεηο εκεδαπψλ αλέξρνληαλ ζε θαη ησλ αιινδαπψλ επηζθεπηψλ ζε ην Σν 2008 νη αθίμεηο ησλ εκεδαπψλ έρνπλ κηα κηθξή αχμεζε θαη έθηαζαλ ζηηο ελψ ηνλ εκεδαπψλ παξνπζίαζαλ κηα πηψζε.ζ πιεξφηεηα ησλ μελνδνρείσλ ηεο Λεπθάδαο ήηαλ 55% θαη 51% αληίζηνηρα. Σέινο, κφλν ν Ννκφο Κέξθπξαο θαη Λεπθάδαο ζεκείσζαλ ηε κηθξφηεξε απψιεηα ζηνλ ηνκέα ησλ αθίμεσλ ην 2007 θαη ην πίλαθα 3.10 πνπ πξνεγείηαη αξρίδεη λα απνηππψλεηαη ε θαζνδηθή ηάζε ζηελ ηνπξηζηηθή θίλεζε ζηα λεζηά ηνπ Ηνλίνπ. Οη απψιεηεο ζηηο αθίμεηο ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ηελ πεξίνδν είλαη εκθαλείο θαζψο απφ ηηο ην 2009, νη αθίμεηο αλέξρνληαλ ζε ην 2010,ε νπνία κείσζε νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ εμαζζέληζε ησλ πνζνζηψλ αθίμεσλ εκεδαπψλ ηνπξηζηψλ ζην λεζί. Οη αθίμεηο εκεδαπψλ παξακέλνπλ ζε ζηαζεξά επίπεδα ηε δηεηία , κε κεησκέλα πνζνζηά σζηφζν ζπγθξηηηθά κε ηα επίπεδα ηνπ 2008 θαηά 8,8%. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε κεγάιε κείσζε ζηελ πιεξφηεηα ησλ θιηλψλ πνπ παξνπζίαζε ν Ννκφο Λεπθάδαο ην 2007 ζε ζρέζε κε ην 2010 κε 55% πιεξφηεηα θαη κφιηο 42,6% αληίζηνηρα. Σν έηνο 2012 πνπ παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα 3.11 αληηθαηνπηξίδνληαη νη αθίμεηο εκεδαπψλ θαη αιινδαπψλ επηζθεπηψλ ζηελ Πεξηθέξεηα Ηφλησλ Νεζηψλ θαη ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο. Ζ πνξεία πιένλ είλαη θαζνδηθή θαη κάιηζηα ε κείσζε ζηνλ αξηζκφ ησλ αθίμεσλ ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο είλαη πξσηφγλσξε. Σν 2012 ε κείσζεο ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζηε Λεπθάδα γίλεηαη εληνλφηεξε ζε ζρέζε κε ην Έηζη, απφ ηηο αθίμεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ην 2010 ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο, ην 2012 κφιηο πνπ μεπέξαζαλ ηηο Σν πην ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη φηη νη αθίμεηο εκεδαπψλ απφ ην 2010 έσο ην 2012 κεηψζεθαλ απφ ζε ηελ ηξηεηία , ελψ νη αληίζηνηρεο ησλ αιινδαπψλ επηζθεπηψλ απμήζεθαλ απφ ζε Ζ παξαπάλσ θαηάζηαζε κπνξεί λα εξκελεπζεί απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε ε νπνία έπιεμε ηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαη ην εηζφδεκα ησλ Διιήλσλ ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ηξία ρξφληα ( ), νπφηε ν δείθηεο αλεξγίαο αλήιζε ζε ηζηνξηθά επίπεδα γηα ηε ρψξα, θζάλνληαο ην 27,5% ηνλ Γεθέκβξην ηνπ Ζ πιεξφηεηα ησλ 53

54 μελνδνρείσλ ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ην 2012 αλεξρφηαλ ζε 34%, ζην πην ρακειφ πνζνζηφ ηελ ππφ εμέηαζε ρξνληθή πεξίνδν Οη αθίμεηο ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο γηα ην 2013 άξρηζαλ λα ζηαζεξνπνηνχληαη θαη λα ζεκεηψλνπλ απμεηηθή ηάζε, κεηά απφ κηα ηξηεηία πησηηθήο ηάζεο ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζην λεζί. Γηα ην ελλεάκελν Ηαλνπαξίνπ επηεκβξίνπ 2013, έρνπκε κεγάιε αχμεζε πνπ ζεκεηψζεθε ζηηο αθίμεηο ηνπξηζηψλ απφ δηεζλείο πηήζεηο ζηα Ηφληα Νεζηά θαη εηδηθφηεξα: ζηελ Κέξθπξα, γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν, έρνπκε πεξηζζφηεξνπο ηνπξίζηεο απφ πέξπζη, ζηε Εάθπλζν , ζηελ Κεθαινληά θαη ζηε Λεπθάδα ΣΟΤΡΗΣΗΚΑ ΔΟΓΑ ΣΟ ΝΖΗ Ο ηνπξηζκφο απνηειεί ηελ θχξηα πεγή εζφδσλ γηα ηε Λεπθάδα θαηέρνληαο ην 64,89% ησλ ηνκέσλ παξαγσγήο θαη παξάγεη πάλσ απφ ην κηζφ ηνπ ΑΔΠ ζηε Λεπθάδα, απνηειεί ηε ζεκαληηθφηεξε πεγή εζφδσλ. ηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ην χςνο ησλ εζφδσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην λεζί απφ ηνλ ηνπξηζκφ δελ ππάξρνπλ, παξά κφλν ζε επίπεδν Πεξηθέξεηαο. Ζ δηακνλή ζε ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα,ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο θαη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπλεπάγεηαη ε άθημε ζαιάζζησλ ηνπξηζηψλ, ε επίζθεςε ησλ ηνπξηζηψλ ζε κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο θαηαζηεκάησλ εζηίαζεο θαη αλαςπρήο, ε αγνξά ζνπβελίξ θαη νη επηζθέςεηο ζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο ηνπ λεζηνχ, απνηεινχλ ηηο θχξηεο πεγέο δεκηνπξγίαο εζφδσλ ζην λεζί απφ ηνπο ηνπξίζηεο. χκθσλα κε κειέηε ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Σνπξηζηηθψλ Δξεπλψλ θαη Πξνβιέςεσλ ζρεηηθά κε ηηο εμειίμεηο ζηνλ ηνπξηζκφ, παξαηεξήζεθε φηη ην 2011 ππήξμε ρξνληά αλάθακςεο γηα ηελ ειιεληθή μελνδνρία θαζψο πξνέθπςε φηη ηα κέζα έζνδα αλά δσκάηην αλήιζαλ ζε επξψ θαη ήηαλ απμεκέλα θαηά 9,2% έλαληη ηνπ Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη εηζπξάμεηο ησλ ειιεληθψλ μελνδνρείσλ ην 2010, ήηαλ κεησκέλεο θαηά 13,4% έλαληη ηνπ Ζ θξίζε είρε πιήμεη ηδηαίηεξα ηηο κεζαίεο θαηεγνξίεο μελνδνρείσλ, 3 θαη 4 αζηέξσλ.αληίζεηα, είραλ θαηαγξαθεί κηθξή πηψζε ζηηο κνλάδεο ρακειψλ θαηεγνξηψλ. Ζ αλάθακςε ηνπ 2011 επλφεζε θαηά θχξην ιφγν ηα κεγάια μελνδνρεία ησλ πςειψλ θαηεγνξηψλ πνπ απεπζχλνληαη ζε αιινδαπνχο πειάηεο. Σα έζνδα ησλ μελνδνρείσλ 5 αζηέξσλ απμήζεθαλ θαηά 12,3% ζε ζρέζε κε ην ηα μελνδνρεία 4 αζηέξσλ απμήζεθαλ θαηά 11,3% θαη ζηα 3 αζηέξσλ θαηά 7,5%. Απφ ηελ άιιε 54

55 πιεπξά, ζηα μελνδνρεία 2 αζηέξσλ νη εηζπξάμεηο ζπξξηθλψζεθαλ θαηά 3,4% θαη ζηα μελνδνρεία ελφο αζηέξνο θαηά 5,6%. ηελ Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ παξαηεξνχκε φηη ζπγθξηηηθά κε ηηο ππφινηπεο Πεξηθέξεηεο, ην κέζν έζνδν πνπ δεκηνπξγείηαη βξίζθεηαη κεηά ηελ Ήπεηξν-Θεζζαιία, ηα Νεζηά Αηγαίνπ θαη ηελ Κεληξηθή Διιάδα, ζηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα εξκελεπζεί απφ ηελ έληνλε επνρηθφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Λεπθάδαο θαη ησλ ππνινίπσλ Ηνλίσλ Νήζσλ (ΗΣΔΠ, 2012). 55

56 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ ΑΞΗΟΘΔΑΣΑ ΚΑΗ ΓΗΟΡΣΔ ΝΟΜΟΤ ΛΔΤΚΑΓΑ 4.1 ΓΗΔΘΝΔ ΦΔΣΗΒΑΛ ΦΟΛΚΛΟΡ Ζ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο Λεπθάδαο είλαη πινχζηα. πλππάξρνπλ έληνλα πνιηηηζηηθά ζηνηρεία ηα νπνία ζπλδπαζηηθά δηακνξθψλνπλ έλα ειθπζηηθφ πιαίζην, ην νπνίν ηα ηειεπηαία ρξφληα, γίλνληαη ζπζηεκαηηθέο πξνζπάζεηεο λα πξνσζεζεί ψζηε λα απνηειέζεη παξάγνληα πξνζέιθπζεο κεγαιχηεξνπ φγθνπ ηνπξηζηψλ. (Αξαβαλήο, 2013). Μία απφ ηηο ζπληζηψζεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Λεπθάδαο είλαη ην Γηεζλέο Φεζηηβάι Φνιθιφξ. Σν Φεζηηβάι Φνιθιφξ ιακβάλεη ρψξα ζηε Λεπθάδα θάζε Αχγνπζην απφ ην 62 έσο θαη ζήκεξα. Δίρε μεθηλήζεη σο κηα απφ ηηο εθδειψζεηο ησλ Γηνξηψλ Λφγνπ θαη Σέρλεο ηνπ Γήκνπ Λεπθάδαο. Καηά ηνλ κήλα Απγνχζηνπ ινηπφλ, ζπγθεληξψλνληαη, δηάθνξα ζπγθξνηήκαηα θαη ρνξεπηηθέο νκάδεο απφ πνιιέο ρψξεο ηνπ θφζκνπ ζηε Λεπθάδα, φπνπ ζηήλεηαη κηα γηνξηή ε νπνία απνηειεί επί ηεο νπζίαο αληαιιαγή πνιηηηζηηθψλ θαη θαιιηηερληθψλ ζηνηρείσλ. Ζ απαξρή ηνπ Φεζηηβάι ηνπνζεηείηαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 θαη ζεζκνζεηήζεθε απφ ηνλ Σδεβειέθε Αληψλην ν νπνίνο κε ηελ αξσγή ηεο Δηαηξίαο Λεπθαδηηψλ Μειεηψλ θαη άιισλ ηνπηθψλ παξαγφλησλ ηεο Λεπθάδαο, έθαλε πξάμε κηα θηινδνμία ηνπ, λα θαηαζηήζεη δειαδή ηελ Λεπθάδα πνιηηηζηηθφ ζεκείν αλαθνξάο. Οη εθδειψζεηο πξαγκαηνπνηνχληαη θάζε δεχηεξε εβδνκάδα ηνπ Απγνχζηνπ, ακέζσο κεηά δειαδή απφ ηηο Γηνξηέο Λφγνπ θαη Σέρλεο (γηα ηηο νπνίεο ζα αλαθεξζνχκε εθηελψο ζε επφκελε ελφηεηα). Σελ πξψηε Κπξηαθή πνπ δηνξγαλψλεηαη ην Φεζηηβάι, αθνχ γίλεη ππνδνρή ησλ αξρεγψλ ησλ ζπγθξνηεκάησλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην Φεζηηβάι ζην Πνιηηηζηηθφ Κέληξν ηεο Λεπθάδαο, ηα ζπγθξνηήκαηα ζπγθεληξψλνληαη ζηελ Μνλή Φαλεξσκέλεο φπνπ ηειείηαη δέεζε γηα ζπκθηιίσζε ησλ ιαψλ. Μεηά ηε ιήμε ηεο δέεζεο, ηα ζπγθξνηήκαηα παξειαχλνπλ ζηελ θεληξηθή αγνξά θαη θαηαιήγνπλ ζηελ παξαιία κεηά απφ κηα παξέιαζε γεκάηε ρνξφ θαη θέθη. Δίζηζηαη νη επηθεθαιήο ησλ ζπγθξνηεκάησλ θαη νη ρνξεπηέο λα είλαη ελδεδπκέλνη κε ηελ παξαδνζηαθή εζληθή ηνπο ελδπκαζία. Οη ζεκαληηθφηεξεο εκεξνκελίεο θαη γεγνλφηα ηνπ Γηεζλνχο Φεζηηβάι Φνιθιφξ παξνπζηάδνληαη αθνινχζσο (Πλεπκαηηθφ Κέληξν Γήκνπ Λεπθάδαο, 2013): 56

57 1962 : 1ν Γηεζλέο Φεζηηβάι Λατθψλ Υνξψλ θαη Σξαγνπδηψλ. Οη ζπκκεηέρνπζεο ρψξεο είλαη ε Γηνπγθνζιαβία, ε Ηηαιία θαη ε Διιάδα κε ηα ζπγθξνηήκαηα Λατθά Μπαιέηα ηνπ Βειηγξαδίνπ «Ρηδηθά Γηνβάλνβηηο πάλαηο», Λατθά Μπαιέηα Καηαληδάξν «Νηε Λε εηηε Πφξηε» θαη Λεπθάδα ν Οξθέαο λα απνηεινχλ ηηο πξψηεο ζπκκεηνρέο : Σν Φεζηηβάι αξρίδεη λα γίλεηαη γλσζηφ κε ηηο ζπκκεηνρέο λα απμάλνληαη. Οη εθδειψζεηο γίλνληαη ζηελ θεληξηθή πιαηεία ηνπ Γήκνπ Λεπθάδαο. Ζ αληαπφθξηζε απφ ηνπο ληφπηνπο είλαη εληππσζηαθή : Ζ Μαξίαο Κάιιαο θαη ν Αξηζηνηέιεο Ωλάζεο παξεπξίζθνληαη αλάκεζα ζηνπο ζεαηέο ηνπ Φεζηηβάι : Ο Αληψλεο Σδεβειέθεο δηνξγαλψλεη ην 7ν Γηεζλέο πλέδξην ηεο Amicale Folklorique Internationale, ελφο δηεζλνχο νξγαληζκνχ θνιθινξηζηψλ : Σε δηνξγάλσζε ηνπ Φεζηηβάι αλαιακβάλεη ν ΔΟΣ : Ζ Λεπθάδα έρεη θαζηεξσζεί πιένλ σο Γηεζλέο Κέληξν Καιιηηερληθψλ Φνιθινξηθψλ εθδειψζεσλ θαη σο Δζηία πλαδέιθσζεο θαη Δηξήλεο κεηαμχ ησλ Λαψλ : Σν Φεζηηβάι δελ πξαγκαηνπνηείηαη ιφγσ ηεο ηνπξθηθήο εηζβνιήο ζηελ Κχπξν : Σν 15 ν Φεζηηβάι ζπκπεξηιακβάλεη ζπγθξνηήκαηα απφ ελληά πιένλ ρψξεο : Ζ επζχλε δηνξγάλσζεο ηνπ Φεζηηβάι πεξλά ζην Πλεπκαηηθφ Κέληξν ηνπ Γήκνπ Λεπθάδαο : Απνβηψλεη ν ηδξπηήο ηνπ Φεζηηβάι, Σδεβειέθεο Αληψλεο : πκπιεξψλνληαη 30 ρξφληα απφ ηελ ίδξπζε ηνπ Φεζηηβάι. Αδειθνπνηείηαη ε Λεπθάδα κε ηελ πφιε Ναραξίγηα ηνπ Ηζξαήι. 57

58 2000 : Σν Φεζηηβάι δηνξγαλψλεηαη πίζσ ζην Πνιηηηζηηθφ Μέγαξν ηεο πφιεο :Σν Γηεζλέο Φεζηηβάι Φνιθιφξ ηίζεηαη ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ΟΖΔ θαη ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Κφθη Αλάλ. Οη αξρέο θαη ηα κελχκαηά ηνπ ηαπηίδνληαη κε ηηο αξρέο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ :Σν Γηεζλέο Φεζηηβάι Φνιθιφξ απαξηζκεί 51 ρξφληα δσήο κε ηε ζπκκεηνρή ζπγθξνηεκάησλ απφ δηάθνξεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ απνηειψληαο πφιν έιμεο γηα ρηιηάδεο ηνπξίζηεο ηφζν ηεο εκεδαπήο φζν θαη ηεο αιινδαπήο. 4.2 ΓΗΟΡΣΔ ΛΟΓΟΤ ΚΑΗ ΣΔΥΝΖ Άμην αλαθνξάο είλαη φηη πξψηε ε Λεπθάδα εηζήγε ηνλ ζεζκφ ηεο Γηνξηήο Λφγνπ θαη Σέρλεο ζηα ειιεληθά δξψκελα ην 1955(Ρνληνγηάλλεο Π.Γ., 2005). Ζ δηνξγάλσζή ηνπο είλαη ππφ ηελ επηκέιεηα ηνπ Πλεπκαηηθνχ Κέληξνπ ηνπ Γήκνπ Λεπθάδαο, ελψ ε ρξνληθή πεξίνδνο πξαγκαηνπνίεζεο ησλ εθδειψζεσλ είλαη ην θαινθαίξη. Οη Γηνξηέο Λφγνπ θαη Σέρλεο έρνπλ κεγαιχηεξε ρξνληθή δηάξθεηα απφ ην Φεζηηβάι Φνιθιφξ. Ζ δηνξγάλσζή ηνπο πεξηιακβάλεη κηα πνηθηιία εθδειψζεσλ νη νπνίεο άπηνληαη επηζηεκνληθνχ θαη επξχηεξα θαιιηηερληθνχ πεξηερνκέλνπ, ρνξεπηηθέο θαη ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο θηι. (Πλεπκαηηθφ Κέληξν Γήκνπ Λεπθάδαο, 2013) Οη Γηνξηέο Λφγνπ θαη Σέρλεο θάζε ρξφλν θηινμελνχλ γλσζηά νλφκαηα, δηαθεθξηκέλα ζε παγθφζκην επίπεδν, φρη κφλν ζε επηζηεκνληθνχο θιάδνπο, αιιά επίζεο ζηε ινγνηερλία, ζηελ εζνπνηία, ηε κνπζηθή θηι. ρεηηθά κε ηνλ ρψξν ηνπ ζεάηξνπ, απνηεινχλ πιένλ ρψξν ζπλάληεζεο ζεαηξηθψλ ζηάζσλ ηνπ εμσηεξηθνχ, αιιά θαη δεκνθηιψλ ειιεληθψλ. Δπίζεο, Έιιελεο αιιά θαη μέλνη πνηεηέο θαη πεδνγξάθνη, δηαθεθξηκέλα νλφκαηα ηεο παγθφζκηαο ινγνηερλίαο έρνπλ δψζεη ην παξφλ ζηηο Γηνξηέο Λφγνπ θαη Σέρλεο θαηά θαηξνχο (Ρνληνγηάλλεο Π.Γ., (2005). Αθφκε, ρνξεπηηθά ζπγθξνηήκαηα απφ δηάθνξεο ρψξεο θαη πνιηηηζηηθνί ζχιινγνη πξνεξρφκελνη είηε απφ ηελ Διιάδα, είηε απφ ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ έρνπλ πξνζδψζεη ηελ δηθή ηνπο «λφηα» ζηελ ρξφληα πνιηηηζηηθή δξάζε ηνπ ζεζκνχ. Αμίδεη λα ππνγξακκηζηεί φηη απνηειεί έλαλ απφ ηνπο παιαηφηεξνπο πνιηηηζηηθνχο ζεζκνχο 58

59 ηεο Διιάδαο ν νπνίνο πξνζδίδεη θχξνο ζην λεζί, γηγαληψλεη ην πξνζθεξφκελν πνιηηηζηηθφ πξντφλ ηνπ λεζηνχ επεθηείλνληαο ηελ δηεζλή εκβέιεηά ηνπ. Ζ ζεκαληηθφηεηα ηνπ ζεζκνχ είλαη ηφζν κεγάιε, ψζηε ζεσξείηαη σο κηα απφ ηηο θπξηφηεξεο ζπληζηψζεο πνπ ζπληεινχλ ζηελ πξνψζεζε ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζηηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ ζηνηρείνπ ζην ζχλνιφ ηνπ. (Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Λεπθάδαο Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ, 2014). 4.3 ΝΑΤΣΗΚΟ ΌΜΗΛΟ ΛΔΤΚΑΓΑ ηελ Διιάδα νη ζαιάζζηεο δξαζηεξηφηεηεο απνηεινχζαλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο κηα κεγάιεο πιεηνςεθίαο ησλ Διιήλσλ, είηε ζε επαγγεικαηηθή κνξθή (αιηεία) είηε ζε αζιεηηθή κνξθή (ηζηηνπινΐα θαη άιιεο ζαιάζζηεο δξαζηεξηφηεηεο αγσλίζκαηα). ηελ Λεπθάδα ιεηηνπξγεί απφ ην 2003 επίζεκα ν Ναπηηθφο Όκηινο Λεπθάδαο, ηδξπηήο ηνπ νπνίνπ ππήξμε ν Ησάλλεο Κνπγηνπκηδήο.. Κχξηα επηδίσμε ηνπ Ν.Ο.Λεπθάδαο είλαη ε αλάδεημε ηνπ λαπηαζιεηηζκνχ. (Ναπηηθφο Όκηινο Λεπθάδαο, Ο λαπηαζιεηηζκφο απνηειεί αλαπηπμηαθφ παξάγνληα γηα ηελ ηνπηθή νηθνλνκία, δεκηνπξγψληαο ζέζεηο εξγαζίαο ηφζν θαηά ηελ πεξίνδν πνπ απμάλεηαη ε ηνπξηζηηθή θίλεζε θαη ε δήηεζε αηφκσλ πνπ γλσξίδνπλ ηελ ηζηηνπινΐα, αιιά θαη ζέκαηα ζρεηηθά κε αζιεηηθέο θαη κε, ζαιάζζηεο δξαζηεξηφηεηεο, φζν θαη ην ππφινηπν ηνπ ρξφλνπ. Ο Ναπηηθφο Όκηινο Λεπθάδαο είλαη έλα αζιεηηθφ, κε θεξδνζθνπηθφ ζσκαηείν, ελεξγφ κέινο ηεο Διιεληθήο Ηζηηνπιντθήο Οκνζπνλδίαο θαη αλαγλσξηζκέλν απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Αζιεηηζκνχ. θνπφο ηνπ Ν.Ο. Λεπθάδαο είλαη «ε εθκάζεζε θαη ε δηάδνζε ηεο ηζηηνπινΐαο Οη θχξηεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ Ν.Ο.Λεπθάδαο είλαη νη εμήο : Σκήκα OPTIMIST κε πξσηαγσληζηηθή θαη αγσληζηηθή νκάδα. Σκήκα ησλ LASER κε αγσληζηηθή Οκάδα. 59

60 Ηζηηνπινΐα Σξηγψλνπ κε ζθάθε OPTIMIST LASER φπνπ κε απηά κπνξνχλ λα πάξνπλ κέξνο ζε αγψλεο ή λα αζθεζνχλ παηδηά, θαη ελήιηθεο. Όιεο ηηο επνρέο ηνπ έηνπο, πιελ ηνπ Υεηκψλα, νξγαλψλνληαη ηκήκαηα αξραξίσλ δηάξθεηαο δχν κελψλ. ρνιή Ηζηηνπινΐαο γηα πξνρσξεκέλνπο κε ζθάθε ηχπνπ sport θαη ζθάθε Αλνηθηήο ζάιαζζαο, γηα ελήιηθεο ζε αγσληζηηθφ επίπεδν. ρνιή Αλνηθηήο Θάιαζζαο (Άλνημε θαη Φζηλφπσξν) γηα αξράξηνπο. Ο Ν.Ο.Λεπθάδαο γηα λα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη παξαπάλσ δξαζηεξηφηεηεο δηαζέηεη 10 ζθάθε OPTIMIST θαη 3 ηδησηηθά, 5 ζθάθε LASER, 3 ζθάθε SPORT 14, 2 θνπζθσηά ζθάθε θαη 1 Ηζηηνπιντθφ ζθάθνο 33 πνδηψλ, 12 ηδησηηθά ζθάθε Αλνηθηήο ησλ κειψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ. Σα έζνδα ηνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο ζπλδξνκέο ησλ κειψλ ηνπ, απφ δηάθνξεο πξνζθνξέο ηδησηηθψλ θαη δεκφζησλ θνξέσλ θαη απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ελ γέλεη ηνπ Οκίινπ. Οη αγψλεο ζηνπο νπνίνπο ζπκκεηέρεη ν Ν.Ο.Λεπθάδαο είλαη: ε αλνηθηή ζάιαζζα, ζρεδφλ θάζε ρξφλν δηνξγαλψλεη 6 αγψλεο ζηελ πεξηνρή ηεο Λεπθάδαο θαη ζπκκεηέρεη σο ζπλδηνξγαλσηήο ζην RALLY ΗΟΝΗΟΤ κε ζπκκεηνρή πεξηζζφηεξσλ απφ 70 ζθαθψλ. 6 ηνπιάρηζηνλ Γηαζπιινγηθνί Αγψλεο, εθ ησλ νπνίσλ έλαο ή δχν δηνξγαλψλνληαη ζηε Λεπθάδα Παλειιήλην θχπειιν θαη Πξσηάζιεκα Πεξηθεξεηαθφ Πξσηάζιεκα Ννηηνδπηηθήο Διιάδαο θαη Ηνλίσλ Νήζσλ 4.4 ΚΖΠΟΘΔΑΣΡΟ ΆΓΓΔΛΟΤ ΗΚΔΛΗΑΝΟΤ Όπσο έρνπκε αλαθέξεη, ην λεζί ηεο Λεπθάδαο βξίζεη πνιηηηζηηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία πξνβάιεη ζπζηεκαηηθά κε απψηεξν ζηφρν ηελ πξνβνιή ηνπ λεζηνχ. Οη πνιηηηζηηθνί ζχιινγνη, είηε κνπζηθνρνξεπηηθέο παξαζηάζεηο είηε κε ζεαηξηθνχο ζίαζνπο, αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, δίλνπλ παξαζηάζεηο πξνο ηέξςε ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ, αιιά θαη ησλ ηνπξηζηψλ ηνπ λεζηνχ. 60

61 Οη ρψξνη πνπ ιακβάλνπλ ρψξα νη πνιηηηζηηθέο δξάζεηο ησλ ζπιιφγσλ πνηθίινπλ, σζηφζν έλαο απφ ηνπο ρψξνπο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο γηα παξαζηάζεηο είλαη ην Κεπνζέαηξν ηνπ Άγγεινπ ηθειηαλνχ. Σνλ ρψξν απηφ ηνλ εθκεηαιιεχνληαη ηφζν νη ρνξεπηηθνί ζχιινγνη, φζν θαη νη παηδηθέο ζεαηξηθέο νκάδεο, αιιά θαη επαγγεικαηηθνί ζίαζνη. Ο Άγγεινο ηθειηαλφο ήηαλ πνηεηήο κε θαηαγσγή απφ ηε Λεπθάδα έρεη πινχζηα ζπγγξαθηθή δξαζηεξηφηεηα πξνο ηηκήλ ηνπ νπνίνπ ε νηθία ηνπ ζηε Λεπθάδα κεηαηξάπεθε ζε κνπζείν, ελψ ην Κεπνζέαηξν ηεο Λεπθάδαο θέξεη ην φλνκά ηνπ. 4.6 ΠΑΝΖΓΤΡΗΑ Σα παλεγχξηα πνπ δηνξγαλψλνληαη ζην λεζί είλαη ηα αθφινπζα (Πεξηθεξηθή Δλφηεηα Λεπθάδαο Ζ γιοπηή ηηρ θακήρ : Ζ Λεπθάδα δελ θεκίδεηαη κφλν γηα ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηνπο πνηεηέο ηεο. Tα ηειεπηαία ρξφληα εγηλε "δηάζεκε θαη γηα ηελ θαθή Δγθινπβήο. Οη νγδφληα θάηνηθνη ηεο Δγθινπβήο, ηνπ νξεηλφηεξνπ ρσξηνχ ηεο Λεπθάδαο, θαιιηεξγνχλ ζηα ρσξάθηα ηνπο, ζην νξνπέδην Βνπλί ζηα 1000κ πςφκεηξν, έλα βηνινγηθφ 61

62 πξντφλ. Σελ μαθνπζηή θαθή Δγθινπβήο, πνπ ζεσξείηαη ε θαιχηεξε θαθή ζηνλ θφζκν. Ζ θαθή ηεο Δγθινπβήο θπιάζζεηαη κε άιινπο ζπφξνπο, ζε εηδηθέο ζπλζήθεο, ζην Γηεζλέο Κέληξν Αγξνηηθήο Έξεπλαο γηα ηηο Ξεξέο Πεξηνρέο (ICARDA) ζηε πξία θαη ζηνλ Οξγαληζκφ γηα ηα Σξφθηκα θαη ηελ Γεσξγία (FAO) ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ. Φέξεη δε ηνλ θσδηθφ νλνκαζίαο ILL293. Έηζη ινηπφλ ζηηο 6 Απγνχζηνπ θάζε ρξφλνπ γίλεηαη ε γηνξηή ηεο θαθήο. Οη λνηθνθπξέο ηνπ ρσξηνχ καγεηξεχνπλ παξαδνζηαθά θαθέο ηεο Δγθινπβήο ζε κεγάιεο θαηζαξφιεο θαη θεξλνχλ ηνπο θαιεζκέλνπο καδί κε ειηέο θαη παζηέο ζαξδέιεο ελψ νη κνπζηθνί, νη ληφπηνη θαη νη επηζθέπηεο ηνπ ρσξηνχ δηαζθεδάδνπλ σο ην πξσί κε παξαδνζηαθή δεκνηηθή κνπζηθή. Γιοπηή Ριγανάδαρ: Γίλεηαη απφ ην πγθεληξψλεηαη θφζκνο ζηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνχ ηεο Καξπάο, φπνπ κνηξάδεηαη ε ξηγαλάδα, πξφρεηξν αιιά λφζηηκν θαη αξσκαηηθφ θαγεηφ. Δίλαη κνπζθεκέλν ρσξηάηηθν ςσκί, πνπ πάλσ ξίρλνπλ ιάδη, αιάηη θαη ξίγαλε, ην γλσζηφ αξσκαηηθφ επηηξαπέδην θπηφ, πνπ ζηε Λεπθάδα έρεη ηελ ηηκεηηθή ηνπ. Αναπαπάζηαζη Λεςκαδίηικος Γάμος ηον Αύγοςζηο: ην ίδην ρσξηφ ζην πξψην δεθαήκεξν ηνπ Απγνχζηνπ αλαβηψλεη ην έζηκν ηνπ παξαδνζηαθνχ ιεπθαδίηηθνπ γάκνπ ζε φιεο ηηο θάζεηο ηνπ: πξνμεληφ, καιιηά, πξνδχκηα, θαξθψκαηα, γακήιηα ηειεηή, θφξησκα θξεβαηηψλ, γιέληη ηάβιαο. Γηαξθεί ηέζζεξηο εκέξεο θαη πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ θεληξηθή πιαηεία ηνπ 62

63 ρσξηνχ, φπνπ έρεη ζηεζεί ζθεληθφ πνπ απνηειεί αλαπαξάζηαζε ησλ ζπηηηψλ ηεο λχθεο θαη ηνπ γακπξνχ. Σα 'Αη Γιαννιού ηα Λάμπαπδα: Ζ εθδήισζε γίλεηαη θάζε ρξφλν ζηηο 24 Ηνπλίνπ ζην ρσξηφ Πηλαθνρψξη, θαη ε εθδήισζε πεξηιακβάλεη εζηκηθά δξψκελα θαζψο θαη ιατθή θαη δεκνηηθή κνπζηθή. Λοιπά πανηγύπια : Σηο Δήμο Σθακιωηών Γηνξηέο θξαζηνχ: Πξαγκαηνπνηνχληαη δηαξθψο απφ ην 1983, θάζε Αχγνπζην ζηελ πιαηεία ηνπ Φξπά κε ην νκψλπκν ηζηνξηθφ πεγάδη. Οη εθδειψζεηο πεξηιακβάλνπλ βξαδηέο κε δεκνηηθή θαη ιατθή κνπζηθή, γιέληη ρνξφ θαη εθζέζεηο ηνπηθψλ παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ θαη έξγσλ ιατθήο ρεηξνηερλίαο. Δπίζεο ζηηο 10 θαη 11 Απγνχζηνπ παλεγχξη ηνπ Αγίνπ ππξίδσλα. ηηο 19 Ηνπιίνπ ην παλεγχξη ηνπ Αγίνπ Ζιία θαη ζηηο 6 Απγνχζηνπ παλεγχξη γηα ηε γηνξηή ηνπ σηήξνο. ηηο 15 Απγνχζηνπ γίλεηαη ην παλεγχξη ηεο Παλαγίαο ζηελ Δμάλζεηα. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρεη θαζηεξσζεί παλειιήληνο δηαγσληζκφο Γεκνηηθνχ ηξαγνπδηνχ ζηηο 12 Απγνχζηνπ ζην Γξπκψλα. 63

64 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΔΜΠΣΟ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ & ΤΠΟΓΟΜΖ ΛΔΤΚΑΓΑ 5.1 ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΛΔΤΚΑΓΑ Σν ζθεληθφ ζηα Ηφληα λεζηά ζπλζέηνπλ ηα έξγα ππνδνκήο θαη ηα δηαξζξσηηθά πξνγξάκκαηα πνπ βξίζθνληαη ζε εμέιημε πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζπγθξαηεκέλε πηψζε νη ηδηαίηεξα δπζκελείο πξνβιέςεηο δελ επαιεζεχηεθαλ ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο. Μία πξψηε εθηίκεζε δείρλεη φηη αλ θαη ε ηνπξηζηηθή θίλεζε αθνινπζεί θζίλνπζα πνξεία - ε κείσζε ππνινγίδεηαη πεξίπνπ ζε 10% ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξπζηλή πεξίνδν - θνξείο θαη μελνδφρνη αηζηνδνμνχλ φηη ηα αξλεηηθά πνζνζηά ζα «ζπξξηθλσζνχλ» θαηά ηνπο κήλεο αηρκήο. Ζ ελίζρπζε ησλ κεηαθνξψλ θαη ε άκεζε ζχλδεζε ηνπ Ηνλίνπ κε ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ, αιιά θαη κε πεξηνρέο ηεο ππφινηπεο Διιάδαο εληζρχεη άκεζα θαη θαζνξηζηηθά ηελ ηνπξηζηηθή θίλεζε. Ζ αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο κε έκθαζε ζηελ πνηφηεηα ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή θαηάιιειεο δηαθεκηζηηθήο πνιηηηθήο απνηεινχλ ηε ζεκαληηθφηεξε πξφθιεζε πνπ θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ νη θνξείο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Ζ «Σνπξηζηηθή Αγνξά» κίιεζε κε θνξείο ησλ Ηνλίσλ λήζσλ γηα ηε θεηηλή ηνπξηζηηθή θίλεζε ηνπ λεζηνχ, ηα πξνβιήκαηα πνπ ζπληζηνχλ ηξνρνπέδε γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμή ηνπο, θαζψο θαη ηηο πξννπηηθέο αλαβάζκηζεο ηνπ πξνζθεξφκελνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο (The Posidonia SEA TOURISM FORUM ΣΑ ΖΜΑΝΣΗΚΟΣΔΡΑ ΔΡΓΑ ΖΜΔΗΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΤΠΟΓΟΜΖ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Όπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη ν βαζηθφηεξνο ηνκέαο ηεο νηθνλνκίαο ηνπ λνκνχ είλαη ν ηνπξηζκφο, ηνλ νπνίν ε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Λεπθάδαο, επηδηψθεη λα αλαπηχμεη κε ηξφπν ηζνξξνπεκέλν θαη βηψζηκν, ψζηε λα απνθέξεη νπζηαζηηθά θνηλσληθννηθνλνκηθά θαη πνιηηηζηηθά νθέιε, ρσξίο θαη λα πξνθαιέζεη άιια ζνβαξά πξνβιήκαηα ζην λνκφ. 64

65 Γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λνκφ καο έρνπλ νινθιεξσζεί ηα παξαθάησ έξγα έκκεζσλ ππνδνκψλ: ε ππεξζχγρξνλε καξίλα, ην Δθθιεζηαζηηθφ Μνπζείν Η.Μ. Φαλεξσκέλεο, ιηκάληα θαη ιηκεληθέο ππνδνκέο ζην Μεγαλήζη θαη ζηνλ Κάιακν, έξγα νδηθήο αζθάιεηαο θαη νδνπνηίαο θ.ιπ. ην λέν δηνηθεηήξην Τινπνηνχληαη ηα εμήο έξγα: Θέαηξν Λεπθάδαο, Αλαπαιαίσζε Αλαζηχισζε θηεξίνπ Λανγξαθηθνχ Μνπζείνπ «ΟΡΦΔΑ», Σνπξηζηηθά θαηαθχγηα ζην Γ.Γ. Βαζένο Μεγαλεζίνπ, Δξγα βειηίσζεο επαξρηαθνχ νδηθνχ δηθηχνπ θ.ιπ. Ο λνκφο βειηηψλεη ηε ζέζε ηνπ ζηνλ αληαγσληζκφ ηφζν ζε έξγα ππνδνκήο φζν θαη ζε μελνδνρεηαθφ ζηφιν, ν νπνίνο αλαβαζκίδεη ηηο πνηνηηθέο πξνδηαγξαθέο (μελνδνρεία, βίιεο, επηπισκέλα δηακεξίζκαηα, παξαδνζηαθά θαηαιχκαηα θ.ιπ.) ΣΑ ΔΡΓΑ ΚΑΗ ΟΗ ΤΠΖΡΔΗΔ ΠΟΤ ΘΑ ΓΧΟΤΝ ΠΝΟΖ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΥΖ Απ άθξε ζ άθξε φιν ην λνκφ πξαγκαηνπνηνχληαη έξγα ππνδνκήο νξηζκέλα απφ απηά παξνπζηάδνληαη παξαθάησ (The Posidonia SEA TOURISM FORUM Καζαξηζκνχο ηνπ νδηθνχ δπθηίνπ, Αζθαιηνζηξψζεηο, Γηαγξακκίζεηο, ηεζαία αζθαιείαο Δλεκεξσηηθέο πηλαθίδεο ζε φιν ην λνκφ γηα έλα νδηθφ δίθηπν αζθαιέο θαη ιεηηνπξγηθφ. 65

66 Έλα αθφκε ζεκαληηθφ έξγν πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε είλαη ε απνπεξάησζε θαη θαηαζθεπή ηνπ πεξηθεξεηαθνχ δξφκνπ Νπδξίνπ φπνπ απνθφξηηζε θπθινθνξηαθά ηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηνπ λνκνχ θαη εηδηθφηεξα ην ζεκαληηθφηεξν ηνπξηζηηθφ ζέξεηξν ηνπ λνκνχ, ην Νπδξί. Δπηπξφζζεηα, ππεγξάθεζαλ ζπκβάζεηο κε ην Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν κε αληηθείκελν ηε δηεμαγσγή κειέηεο θαη ηελ ππνβνιή πξνηάζεσλ ζε ζέκαηα νδηθήο αζθάιεηαο ηνπ επαξρηαθνχ νδηθνχ δηθηχνπ φινπ ηνπ λνκνχ θαζψο θαη ηε δηεμαγσγή κειέηεο κε ηελ νπνία ζα πξνζδηνξηζηνχλ θαη ζα εληνπηζηνχλ ηα ζεκεία αλάπηπμεο πςειψλ Ζ/Μ πεδίσλ (κεηαζρεκαηηζηέο ΓΔΖ, Ππιψλεο πςειήο ηάζεο θαη θεξαίεο θηλεηήο ηειεθσλίαο θαη θεξαίεο δηθηχνπ ΟΣΔ). Ζ Ν.Α. Λεπθάδαο πηζηνπνηήζεθε απφ ηελ TUV γηα λα κπνξεί λα είλαη θνξέαο πινπνίεζεο έξγσλ ηνπ ΔΠΑ. Δλεξγνπνηνχκε κειέηεο θαη ζπληάζζνπκε λέεο, ψζηε λα είκαζηε έηνηκνη λα δηεθδηθήζνπκε πφξνπο απφ ην ΔΠΑ. Λφγσ ηεο ζηξαηεγηθήο ζέζεο ηνπ λεζηνχ ζηνλ άμνλα Αδξηαηηθήο Ηνλίνπ θαη ηνπ κεγάινπ πιενλεθηήκαηφο ηνπ, ηεο ζχλδεζήο ηνπ, δειαδή, κε ηελ Αηησιναθαξλαλία κέζσ πισηήο γέθπξαο, νη επηζθέπηεο καο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θηάζνπλ ζην λεζί καο είηε νδηθψο ή δηά ζαιάζζεο. Γη απηφ δίλνπκε ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηε βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ ζηα ζπγθνηλσληαθά έξγα. Έλαο βαζηθφο ζηφρνο γηα ην λνκφο Λεπθάδαο είλαη λα πινπνηεζεί ε λέα ππνζαιάζζηα δεχμε ηεο Λεπθάδαο, ψζηε λα γίλεη ην λεζί ην θέληξν ηεο Μεζνδπηηθήο Διιάδαο, αιιά θαη ηε δηάλνημε ηνπ δηαχινπ, ζηε πεξηνρή ηνπ Κάζηξνπ πνπ βξίζθεηαη ζην πξνγξακκαηηζκφ κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο ΔΠΑ (Γ ΚΠ). Ζ θαηαζθεπή λένπ λνζνθνκείνπ, ε δηάλνημε ηνπ εγθάξζηνπ άμνλα πνπ ζα ζπλδέζεη ηνλ νξεηλφ φγθν ηνπ λεζηνχ κε ηα παξάιηα, θαζψο θαη ηηο αλαηνιηθέο κε ηηο δπηηθέο αθηέο, έξγα βηνινγηθψλ θαζαξηζκψλ θαη απνρεηεπηηθψλ δηθηχσλ, κεγάια ιηκεληθά, ζπγθνηλσληαθά θαη πεξηβαιινληηθά έξγα, είλαη έξγα πνπ έρνπλ πξνσζεζεί θαη ζα αιιάμνπλ ηε θπζηνγλσκία ηνπ λεζηνχ. 5.2 ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΓΗΑΦΖΜΗΖ ΛΔΤΚΑΓΑ ην παξειζφλ θαη φρη ζε κεγάιν βαζκφ ππήξμαλ νξγαλσκέλεο θαη ζπληνληζκέλεο πξνζπάζεηεο γηα ηελ πξνβνιή ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο φπσο αλαθέξνπλ νη ηνπηθνί θνξείο, νη δεκφζηνη θαη ηδησηηθνί. Ζ Λεπθάδα πξέπεη λα πξνβάιεη ηα 66

67 ηζρπξά, αληαγσληζηηθά ηεο πιενλεθηήκαηα, δηαθεκίδνληαο ην λεζί κε ζηνρεπκέλν ηξφπν. Ζ πνηθηιία πνιηηηζηηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ, ε χπαξμε δεθάδσλ λαψλ, ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο θαη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπλεπάγεηαη ε χπαξμή ηνπ, νη θπζηθέο νκνξθηέο ηνπ ηφπνπ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ηε βάζε γηα ηελ νξγαλσκέλε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ, ε πνηθηιία αθηψλ θαη νξγαλσκέλσλ παξαιηψλ, ζα πξέπεη λα απνηεινχλ ην πιαίζην ζχκθσλα κε ην νπνίν ζα νξγαλσζνχλ νη πξνζπάζεηεο πξνβνιήο θαη δηαθήκηζεο ηνπ λεζηνχ. Κάπνηεο ελέξγεηεο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα γίλνπλ γηα ηελ ζσζηή πξνβνιή θαη δηαθήκηζε ηνπ λεζηνχ ηεο Λεπθάδαο θαη έρνπλ πξνηαζεί απφ δηάθνξνπο θνξείο είλαη νη παξαθάησ. Γηαηήξεζε ησλ πθηζηάκελσλ αγνξψλ θαη επέθηαζε ζε λέεο αγνξέο κε δπλαηφηεηα πξνζαξκνγήο ζηηο αλάγθεο ηεο θάζε επηκέξνπο αγνξάο. πκκεηνρή ζε ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο ζηελ Διιάδα. πκκεηνρή ζε ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο ζην εμσηεξηθφ. Γεκηνπξγία δηαθεκηζηηθνχ - ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ θηι. Οξγαλσκέλε (πνηνηηθή θαη κε πξσηνηππία) δηαθεκηζηηθή θακπάληα ζηα Μ.Μ.Δ. κε ζπγθεθξηκέλν ζηφρν θαη δνκή. Με έκθαζε ζηηο θαζαξέο θαη φκνξθεο ζάιαζζεο, ζηε ηνπηθή θνπιηνχξα θαη πξντφληα, ζηνλ ηζηνξηθφ, παξαδνζηαθφ θαη θπζηθφ πινχην ηεο Λεπθάδνο θαη ζηελ ππνδνκή ηεο. Φηινμελία έγθξηησλ δεκνζηνγξάθσλ πνπ αζρνινχληαη κε ζεκαηηθφ ηνπξηζκφ θαη ινηπέο δξάζεηο δεκνζίσλ ζρέζεσλ. Γπζηπρψο δελ ππάξρεη αμηφινγε θαηαγεγξακκέλε πξνζπάζεηα δηαθήκηζεο ηεο Λεπθάδαο κέζσ ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ θαη ε ηνπξηζηηθή δηαθήκηζε ηεο Λεπθάδαο πεξηνξίδεηαη κφλν κε ηελ πξνβνιή ηνπ λεζηνχ ζην δηαδίθηπν. Πξνζπάζεηεο πξνβνιήο ηνπ λεζηνχ θάλεη ε Πεξηθέξεηαο Ηνλίσλ Νήζσλ κε ηελ παξνπζία αληηπξνζψπσλ ηεο Πεξηθέξεηαο ζε δηεζλείο ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο φπσο ζηε Γηεζλή Σνπξηζηηθή Έθζεζε ηεο Βηέλλεο ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2014, ζηε Γηεζλή Σνπξηζηηθή Έθζεζε ITB ηνπ Βεξνιίλνπ ηνλ Μάξηην ηνπ 2014 θαη ζε άιιεο δηεζλείο ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο. 67

68 5.3 ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Όπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη ζηελ παξνχζα εξγαζία νη επηπηψζεηο πνπ επηθέξεη ν ηνπξηζκφο ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο, επηθεληξψλνληαο ηελ πξνζνρή καο ζηηο ζεηηθέο επηδξάζεηο ηνπ. Ωζηφζν, νη επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ πέξα απφ ηελ νηθνλνκηθή επθνξία πνπ δεκηνπξγνχλ, έρνπλ θαη αξλεηηθή πιεπξά ηελ νπνία ζα αλαιχζνπκε ζε ηξία επίπεδα παξαθάησ: ζε επίπεδν νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ηελ αξρή αλαπηχμακε ηελ νηθνλνκηθή επθνξία πνπ πξνθαιεί ν ηνπξηζκφο κε ηελ εηζξνή ζπλαιιάγκαηνο θαη ηε δεκηνπξγία εζφδσλ ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο. Απηφ φκσο είλαη κφλν ε κηα πιεπξά ηνπ λνκίζκαηνο πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηνλ ζεηηθφ αληίθηππν ηνπ ηνπξηζκφ ζηηο θνηλσλίεο ππνδνρήο. Ζ αληίζεηε πιεπξά, αθνξά ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζε κηα πεξηνρή. ε νηθνλνκηθφ επίπεδν ινηπφλ, ζηα λεζηά, νη ηηκέο ησλ αγαζψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ απμάλνληαη ηηο πεξηφδνπο πνπ παξαηεξείηαη αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο. αθψο δεκηνπξγείηαη αξλεηηθή εληχπσζε ζηνλ επηζθέπηε ηνπ λεζηνχ ν νπνίνο ζπγθξίλεη ηηο ηηκέο ηεο ρψξαο ή ηεο πεξηνρήο ηνπ κε απηέο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνπ πξννξηζκνχ, ελψ νη ληφπηνη θάηνηθνη δελ μεθεχγνπλ απφ ηελ δίλε ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ. Δπηπξφζζεηα, ν ηνπξηζκφο παξνπζηάδεη ην θαηλφκελν ηεο επνρηθφηεηαο θαη εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο θαη ησλ ειιεληθψλ λεζηψλ. Γη απηφ ην ιφγν έρνπκε ηε δεκηνπξγία επνρηαθψλ ζέζεσλ εξγαζίαο, πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πςειή αλεξγία ζηελ Διιάδα, νδεγεί κεγάιν κέξνο ησλ λέσλ, εηδηθά απνθνίηνπο παλεπηζηεκηαθψλ, αλψηαησλ ηερλνινγηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ, ζηελ αλαδήηεζε κφληκεο απαζρφιεζεο ζε ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ. Άξα, ν ηνπξηζκφο δεκηνπξγεί λέεο ζέζεηο εξγαζίαο, νη νπνίεο ζηελ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπο είλαη επνρηαθέο ΚΟΗΝΧΝΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ε θνηλσληθφ επίπεδν νη επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη θαηά αξλεηηθέο, θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ είλαη έληνλν ην αίζζεκα ηεο ειεπζεξίαο ην νπνίν 68

69 πνιχ εχθνια μεπεξλά ηα επηηξεπηά φξηα. Οη ληφπηνη θάηνηθνη αλαθέξνπλ πνιιά πεξηζηαηηθά θαηά ηνπο κήλεο απμεκέλεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο παξαβαηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ απφ επηζθέπηεο ζηνλ ηφπν ηνπο. Αξρηθά φκσο ζα αλαθέξνπκε ηηο ζεηηθέο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζε θνηλσληθφ επίπεδν. ηελ αληαιιαγή απφςεσλ θαη πνιιέο θνξέο, νηθεηνπνίεζεο θαη πηνζέηεζεο ζπκπεξηθνξψλ, εζψλ θαη εζίκσλ νδεγεί ε ζπλαλαζηξνθή ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ κε μέλεο θνπιηνχξεο, λννηξνπίεο θαη ηδενινγίεο. Δπίζεο, ν ηξφπνο δσήο κε ηηο πνιηηηζηηθέο ηδηνκνξθίεο ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ πξνάγεηαη δηεπξχλνληαο ηε θήκε ηνπ πέξαλ ησλ ζηελψλ ζπλφξσλ ηεο ρψξαο. Βέβαηα ζην ζχλνιφ ηνπο νη θνηλσληθέο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ έρνπλ αξλεηηθφ πξφζεκν θαη απηφ αηηηνινγείηαη απφ ηελ ζπκπεξηθνξά πνπ επηδεηθλχνπλ πνιινί ηνπξίζηεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ηνπο. Αξθεηέο θνξέο νη ληφπηνη θάηνηθνη ηνπ λεζηνχ ηεο Λεπθάδαο έρνπλ θαηαγξάςεη πεξηζηαηηθά δηαθίλεζεο λαξθσηηθψλ, κέζεο, θαζψο ε θαηαλάισζε αιθνφι απμάλεηαη κε πνιιέο θνξέο ακθηβφινπ πνηφηεηαο πνηά θαη ινηπψλ παξαβαηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ. Οξηζκέλεο θνξέο ην απνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ πεξηπηψζεσλ έρεη σο απνηέιεζκα ηηο ζπγθξνχζεηο ληφπησλ θαηνίθσλ κε επηζθέπηεο δηαηαξάζζνληαο ηνπο νκαινχο ξπζκνχο δσήο ηνπ λεζηνχ. Δπίζεο, ζα ήηαλ παξάιεηςε λα κελ αλαθέξνπκε ηηο θαηαζηξνθέο ζηηο πεξηνπζίεο ησλ ληφπησλ, αιιά θαη ζε δεκφζηα πεξηνπζία. Σέινο, έλα αθφκε αξλήηηθν απνηέιεζκα ηεο αχμεζεο ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη θαη ε αχμεζε ζηα πνζνζηά πνξλείαο ιφγν ηνπ κεγάινπ φγθνπ ησλ επηζθεπηψλ ζε κηα θνηλσλία ππνδνρήο, θαη ράξηλ ηεο εχθνιεο δεκηνπξγίαο εζφδσλ θαη θεξδψλ, πνιιά ήζε θαη έζηκα ησλ ληφπησλ εκπνξεπκαηνπνηνχληαη απφ επηρεηξεκαηίεο, γεγνλφο πνπ θαηαθξίλεηαη απφ ηνλ κφληκν πιεζπζκφ. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε απεηθφληζε ζηνλ πίλαθα 5.1 ησλ ηνπξηζηηθψλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηηο θνηλσληθέο αιιαγέο. Πίνακαρ 5.1 Παπάγονηερ επιπποήρ και θοπείρ κοινωνικήρ αλλαγή Πηγή: Σζάπηαρ,

70 5.3.3.ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ Μεηά απφ ηελ αλάιπζε ησλ επηπηψζεσλ ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία ησλ θνηλσληψλ ππνδνρήο ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο ζα ήηαλ αλαγθαίν λα αλαπηχμνπκε θαη ηηο επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο. Έρνπκε ήδε αλαθεξζεί ζηηο ζεκαληηθφηεξεο επηπηψζεηο ζε πξνεγνχκελε ελφηεηα, ζηελ αλάιπζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. ηελ ελφηεηα απηή ζα εηζάγνπκε αθφκα κηα δηάζηαζε ησλ επηπηψζεσλ ηνπ ηνπξηζκνχ ζην δνκεκέλν πεξηβάιινλ. Οη αλάγθεο πνπ δεκηνχξγεη ν ηνπξηζκφο, ζε πεξηνρέο κε πςειή ηνπξηζηηθή θίλεζε, είλαη ηδηαίηεξα έληνλεο. Αξρηθά ε εχξεζε ηφπνπ δηακνλήο είλαη κηα αλάγθε πνπ πξψηα πξνζπαζεί λα ηθαλνπνηήζεη ν ηνπξίζηαο. Ωο απνηέιεζκα, ε θαηαζθεπή λέσλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ είλαη απαξαίηεηε, κε άκεζε επηξξνή ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ην νπνίν αιινηξηψλεηαη γηα λα δεκηνπξγεζνχλ λέα νηθνδνκήκαηα. Δπίζεο, ε ρξήζε θπζηθψλ πφξσλ εληαηηθνπνηείηαη επεξεάδνληαο ηα νηθνζπζηήκαηα, ηνπο βηνηφπνπο, ελψ είλαη ζπρλφ ην θαηλφκελν ηεο κφιπλζεο ησλ πδάησλ. Σα λεζηά έρνπλ πεξηνξηζκέλα πδαηηθά απνζέκαηα κε απνηέιεζκα λα παξνπζηάδνληαη θαηλφκελα πθαικχξσζεο. Οη απμεκέλεο αλάγθεο ησλ ηνπξηζηψλ νδεγνχλ ζε άκεζεο επηδξάζεηο ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Αθφκε, ηα κεηαθνξηθά κέζα πνπ πνιιαπιαζηάδνληαη νδεγνχλ ζε αχμεζε ησλ αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ, ηα ζαιάζζηα χδαηα κνιχλνληαη ξππαίλνληαη ιφγσ ησλ απνξξηκκάησλ πνπ αθήλνπλ νη ηνπξίζηεο ζηηο παξαιίεο, αιιά θαη κε ηε δηνρέηεπζε κεγαιχηεξνπ φγθνπ απνβιήησλ απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ μελνδνρείσλ θαη άιισλ επηρεηξήζεσλ. Σελ ίδηα ζηηγκή, ηα απνξξίκκαηα ησλ ηνπξηζηψλ κνιχλνπλ ην έδαθνο επεξεάδνληαο ηε ρισξίδα θαη ηελ παλίδα ηνπ λεζηνχ κε άκεζν ηξφπν. Γηα ηελ θάιπςε ησλ απμεκέλσλ αλαγθψλ, απαηηείηαη θαη απμεκέλε παξαγσγή ελέξγεηαο. ηελ Διιάδα ην κεγαιχηεξν κέξνο παξαγσγήο ελέξγεηαο γίλεηαη απφ κε αλαλεψζηκνπο θπζηθνχο πφξνπο, άξα, ν ηνπξηζκφο κε άκεζν ηξφπν επεξεάδεη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ κέζσ ηεο απμεκέλεο ελέξγεηαο πνπ «θαηαλαιψλεη». ε απηφ ην ζεκείν αμίδεη λα αλαθέξνπκε ην γεγνλφο φηη νη ηνπξίζηεο ζε κηα πεξηνρή, απνηεινχλ ερέγγπν ηεο δηαηήξεζεο ηνπ θπζηθνχ, αιιά θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο ζε πνιχ αμηφινγν επίπεδν. Με ιίγα ιφγηα, νη ζεηηθέο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ είλαη ε ζπκβνιή ζηελ πξνζηαζία θαη αλαβάζκηζε ησλ θπζηθψλ θαη 70

71 πνιηηηζηηθψλ πφξσλ κηαο πεξηνρήο ιφγσ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο είηε άκεζα ιφγσ ησλ έξγσλ ππνδνκήο θαη πνιηηηθήο αλάδεημεο ησλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο είηε έκκεζα ιφγσ ηδησηηθψλ πξσηνβνπιηψλ θαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ιφγσ έξγσλ ππνδνκήο, ηα νπνία ρσξίο ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ δελ ζα γίλνληαλ. 71

72 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ε απηή ηελ εξγαζία αλαθεξζήθακε ζηνλ ηνπξηζκφ ηεο Λεπθάδαο ηα ηειεπηαία ρξφληα, θάλακε κηα αλαθνξά ζην ηνπξηζηηθφ πξντφλ λεζηνχ θαη ηελ ηνπξηζηηθή ππνδνκή ηνπ Ννκνχ Λεπθάδαο. Σα ζπκπεξάζκαηα καο είλαη φηη ν ηνπξηζκφο ν απνηειεί ηνλ πην ζεκαληηθφ θιάδν ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, δηφηη είλαη ε θχξηα πεγή εζφδσλ. Όπσο ζε θάζε λεζί έηζη θαη ζηνλ Ννκφ Λεπθάδαο ν ηνπξηζκφο παξνπζηάδεη επνρηθφηεηα, φκσο κε ηελ αλάπηπμε ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ γίλνληαη πξνζπάζεηεο γηα λα αληηκεησπηζηεί ην λεζί ηεο Λεπθάδαο έρνπλ αλαπηπρζεί ζε κεγάιν βαζκφ φπσο είλαη ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο θαη ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο. Ζ θχζε θαη ε γεσκνξθνινγία ηνπ Ννκνχ επλνεί ηελ αλάπηπμε ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ, φπνπ ζε δηάθνξεο παξαιίεο ηνπ λεζηνχ, ν επηζθέπηεο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηήζεη ζαιάζζηεο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ δεχηεξε κνξθή ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ηεο Λεπθάδαο, δειαδή ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, δχλαηαη λα θαιχςεη ηελ επνρηθφηεηα ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ. Σα πνιιά πνιηηηζηηθά ζηνηρεία, φπσο ηα αξραηνινγηθά κλεκεία θαη άιια πνιηηηζκηθήο αμίαο επξεκάησλ πνπ ππάξρνπλ ζην λεζί, θαη ην παγθνζκίνπ θήκεο Γηεζλέο Φεζηηβάι Φνιθιφξ, είλαη κεξηθά απφ ηα πνιηηηζηηθά ζηνηρεία ηνπ λεζηνχ. Κξίλεηαη αλαγθαίν φηη γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη ηε βησζηκφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηνπ λεζηνχ πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ θη άιιεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο φπσο ν αγξνηνπξηζκφο, ν θπζηνιαηξηθφο ηνπξηζκφο, ν αζιεηηθφο ηνπξηζκφο, κε ζπγθεθξηκέλεο θαη ζηνρεπκέλεο ελέξγεηεο ζε επίπεδν Πεξηθέξεηαο θαηά θχξην ιφγν θαη ηαπηφρξνλα λα αλαπηπρηνχλ νη θαηάιιειεο ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπξηζηψλ απηψλ ησλ εηδψλ ηνπξηζκνχ. ην Ννκνχ Λεπθάδαο ε μελνδνρεηαθή ππνδνκή ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζίαζε αλνδηθή πνξεία θαη πην ζπγθεθξηκέλα, ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο ππήξραλ 75 μελνδνρεηαθέο κνλάδεο, ην μελνδνρεηαθέο κνλάδεο θαη κφλν ην 2013 παξαηεξήζεθε κείσζε ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ζην λεζί (92 μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ην 2013). Παξά ηελ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ μέζπαζε ην 2007 ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ν ιεπθαδίηηθνο ηνπξηζκφο απνδείρηεθε αλζεθηηθφο ζηηο δχζθνιεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο. Πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε ζηξάθεθαλ θαη νη αθίμεηο θαη ν αξηζκφο δηαλπθηεξεχζεσλ ηελ ίδηα πεξίνδν, κε κηα φκσο πησηηθή ηάζε 72

73 ηελ ηειεπηαία ηξηεηία, ιφγσ ηεο νηθνλνκηθή θξίζε. Σν πνζνζηφ ησλ αιινδαπψλ επηζθεπηψλ επεξεάζηεθε ιηγφηεξν απφ ην πνζνζηφ ησλ εκεδαπψλ επηζθεπηψλ ζην λεζί ηεο Λεπθάδαο. Οη αθίμεηο ησλ εκεδαπψλ ηνπξηζηψλ ππεξδηπιαζηάζηεθαλ, ελψ νη αιινδαπνί επηζθέπηεο, θαηαγξάθνπλ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ δηαλπθηεξεχζεσλ ζην λεζί απφ ηνπο εκεδαπνχο ηνπξίζηεο. Σα ηειαπηαία πέληε ρξφληα, ηα πνζνζηά ησλ αιινδαπψλ επηζθεπηψλ θπκαίλεηαη κεηαμχ θαη Παξαηεξήζακε αθφκε φηη θαη ζε νιφθιεξε ηελ Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ, ππάξρεη κηα κείσζεο ή ζηαζεξνπνίεζεο ησλ ιεηηνπξγνπζψλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ελψ ε μελνδνρεηαθή δπλακηθφηεηα ηεο Λεπθάδαο απμήζεθε. Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζηηο πνιηηηζηηθέο δξάζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζην λεζί κε ζεκαληηθφηεξε απφ απηέο ην Γηεζλέο Φεζηηβάι Φνιθιφξ, νπνίεο ε Λεπθάδα ζηεξίδνπλ κεγάιν θνκκάηη ηνπ ηνπξηζκνχ αιιά θαη ε εχθνιε πξφζβαζε ησλ επηζθεπηψλ ιφγν ηεο πισηήο γέθπξαο. Ζ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο μελνδνρεηαθήο ππνδνκήο, ε έληνλε θαη δξαζηήξηα παξνπζία ηεο ζε δηεζλείο ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο, ε αλάδεημε λέσλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζηε Λεπθάδα, ε θαηαζθεπή δεκνζίσλ έξγσλ φπσο αζθαιηνζηξψζεηο, δηαγξακκίζεηο, ελεκεξσηηθέο πηλαθίδεο, θαηαζθεπή αζθαινχο νδηθνχ δηθηχνπ, είλαη κεξηθέο ελέξγεηεο νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα αλαπηχμνπλ ηνλ ηνπξηζκφ ηεο Λεπθάδαο. ην κεγάιν αληαγσληζκφ πνπ ππάξρεη ζηηο κέξεο καο ν Ννκφο Λεπθάδαο έρεη ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα θπζηθψλ πφξσλ θαη θπζηθήο νκνξθηάο, έληνλεο πνιηηηζηηθήο θαη πνιηηηζκηθήο θιεξνλνκηάο, ηα νπνία απνηεινχλ βάζε γηα ηελ αλνδηθή πνξεία ηνπ. Καηά ηελ επφκελε δεθαεηία αλακέλεηε κηα ηνπξηζηηθή εμέιημε ζηελ Διιάδα ε νπνία πξνβιέπεηαη επνίσλε. Σα ηειεπηαία ρξφληα ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο είλαη ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθφο θαη εηδηθφηεξα ζε πεξηνρέο φπνπ πξνζθέξεηαη ζπλαθέο ηνπξηζηηθφ πξντφλ (Ηφληα Νεζηά). Έηζη, ν Ννκφο Λεπθάδαο πξέπεη λα δηαθνξνπνηεζεί απφ ηα ππφινηπα λεζηά ηνπ Ηνλίνπ θαη λα πξνσζήζεη κνξθέο ηνπξηζκνχ (ζξεζθεπηηθφο, αγξνηνπξηζκφο θ.ά) κε παξάιιειε ζηήξημε ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ήδε ζην λεζί θαη ζα δψζνπλ αθφκα κεγαιχηεξε ψζεζε ζηνλ ήδε αλαπηπζζφκελν ηνπξηζκφ. Καηά ηην άποτη μος ππέπει να γίνοςν βεληιυηικέρ ενέπγειερ για ηο νηζί ώζηε να ςπάπξει πεπαιηέπυ ανάπηςξη. Οπιζμένερ ενέπγειερ πος θα μποπούζαν να γίνοςν είναι : ο εκζςγσπονιζμόρ ηυν ςποδομών, 73

74 ο έλεγσορ για ηην πποζηαζία ηος επιζκέπηη, η ποιοηική εξςπηπέηηζη ηος και η ανάπηςξη εναλλακηικών μοπθών ηοςπιζμού, ώζηε να απολαμβάνει ο επιζκέπηη ηον λαμππό ήλιο, ηη ζμαπαγδένια θάλαζζά και ηαςηόσπονα εςκαιπίερ αςθενηικών εμπειπιών, όπυρ επαθή με ηην ηοπική κοςληούπα και ηη θύζη. η ζςγκπάηηζη ηυν ηιμών ζηα καηαλύμαηα ζε ζςνδςαζμό με ηην αναβάθμιζη ηηρ ποιόηηηαρ ηόζο ηυν ξενοδοσειακών όζο και ηυν εξυ ξενοδοσειακών ςπηπεζιών, για ηην αναβάθμιζη ηηρ ανηαγυνιζηικόηηηαρ ηος ηοςπιζηικού πποφόνηορ ηος νομού. η ανάπηςξη ηος αγποηοςπιζμού θα ζςμβάλει ζηην ανηιζηποθή ηος κλίμαηορ εγκαηάλειτηρ πος ςπάπσει εξαιηίαρ κςπίυρ ηηρ ζςππίκνυζηρ ηηρ γευπγίαρ και ζηη ζςνέσεια ζηη δημιοςπγία εςνοφκοηέπυν ζςνθηκών για ηην ανάπηςξη νέυν οικονομικών δπαζηηπιοηήηυν. η ανάπηςξη ηυν πεπιζζόηεπυν εναλλακηικών μοπθών ηοςπιζμού πος μποπούν να αναπηςσθούν ζηο νηζί η ζςμμεηοσή εκπποζώπυν ζε εκθέζειρ πος ππαγμαηοποιούνηαι ηόζο ζηην Ελλάδα όζο και ζηο εξυηεπικό η ηοποθέηηζη ζηανη με διαθημιζηικά ηος νηζιού ζε κενηπικά ζημεία αλλά και ζηα ξενοδοσεία δημιοςπγία site για ηα δπώμενα ζηην πεπιθέπεια Ιονίυν Νήζυν η οποία θα ενημεπυνόηαν ηακηίκα Πιζηεύυ πυρ αν οι παπαπάνυ πποηάζειρ μποπέζοςν και ςλοποιηθούν ηόηε θα ύπαπξη ανάπηςξη ζηο νηζί. Η αύξηζη ηυν ηοςπιζηών ζηο νηζί θα πποζθέπει πεπιζζόηεπη απαζσόληζη ζηοςρ καηοίκοςρ ηος νηζιού, αύξηζη ηος βιοηικού ηοςρ επιπέδος από ηην αύξηζη ηυν ειζοδημάηυν ηοςρ, ανάπηςξη ηυν ςποδομών ζηο νομό, πεπιζζόηεπερ θέζειρ επγαζίαρ. 74

75 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Βνγηαηδήο Γεψξγηνο, (2000). «Λεπθάδα». Δθδφζεηο: Toubi's, Αζήλα Θεξκφο Νίθνο (2010). «Λεπθάδα». Δθδφζεηο: Fagotto, Αζήλα Καηεθφξε Ναηαιία, «Λεπθάδα - Πιήξεο Οδεγφο: Διιεληθά» Ρνληνγηάλλεο Π.Γ., (2005). «Ηζηνξία ηεο Νήζνπ Λεπθάδνο». Δηαηξεία Λεπθαδηθψλ Μειεηψλ πιινγηθφ έξγν (1999). «Οη πξσηεχνπζεο ηεο Λεπθάδαο». Δθδφηεο: Δηαηξεία Λεπθαδηθψλ Μειεηψλ πιινγηθφ έξγν (2001). «Ζ Λεπθάδα κέζα ζην ηαμίδη». Δθδφηεο: Δηαηξεία Λεπθαδηθψλ Μειεηψλ πιινγηθφ έξγν (2001). «ηαζκνί ζηελ πνξεία ηεο Λεπθάδαο ηνλ 20φ αηψλα» Δθδφηεο: Δηαηξεία Λεπθαδηθψλ Μειεηψλ Ζγνπκελάθεο, Νίθνο Γ (2004) «Σνπξηζκφο» Δθδφηεο: Interbooks ηέιηνο Βαξαβέζνο (1998) «Σνπξηζκφο Έλλνηεο, κεγέζε, δνκέο» Δθδφζεηο : Πξνπνκπφο Σζάξηαο, Πάξηο (1996) «Κνηλσληνινγηθέο πξνζεγγίζεηο ζηνλ ηνπξηζκφ» Αλδηψηεο Κσλζηαληίλνο (2005) «Σνπξηζηηθή Αλάπηπμε θαη ρεδηαζκφο» Δθδφηεο: ηακνχιε Κηθθψζεο.Υ, Σζάξηαο Π. (2001) «Βηψζηκε Σνπξηζηηθή Αλάπηπμε θαη Πεξηβάιινλ» Δθδφηεο: Κξηηηθή ΑΔ Γεκήηξεο Γ. Λαγφο (2005) «Σνπξηζηηθή νηθνλνκηθή» Δθδφηεο: Κξηηηθή ΑΔ 75

76 ΓΗΑΓΗΚΣΤΑΚΔ ΠΖΓΔ pages.asp?pageid=929&langid=1 ts/ gr/ days/1994/07/ pdf el.htm index.php/el/cultural-associations-of-lefkada upfile. pdf upfile. pdf

77 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Πίνακαρ 2.1 Καηανομή ΜΜΔ ζηη Λεςκάδα, ηην Εάκςνθο, ηην Κεθαλλονιά και ηην Κέπκςπα 2010 Περιθέρεια και Νομός Αριθμός Επιτειρήζεων Τζίρος ζε εκ. εσρώ ΗΟΝΗΑ ΝΖΗΑ Εάκςνθορ Κέπκςπα Κεθαλλονιά Λεςκάδα Πηγή: ΔΛΣΑΣ, 2011 Πίνακαρ 3.1 Ξενοδοσειακό δςναμικό Λεςκάδαρ (2003) ΠΔΡΗΟΥΖ Α' ΣΑΞΔΧ Β' ΣΑΞΔΧ Γ ΣΑΞΔΧ Γ' ΣΑΞΔΧ IONIA ΝΗΣΙΑ Ξενοδοτ. Δωμάηια Κλίνες Ξενοδοτ. Δωμάηια Κλίνες Ξενοδοτ. Δωμάηια Κλίνες Ξενοδοτ. Δωμάηια Κλίνες ΕΑΚΤΝΘΟ ΗΘΑΚΖ ΚΔΡΚΤΡΑ ΚΔΦΑΛΛΟΝΗΑ ΛΔΤΚΑΓΑ Πηγή: Ξενοδοσειακό Δπιμεληηήπιο Δλλάδαρ,

78 Πίνακαρ 3.2 Ξενοδοσειακό δςναμικό Νομού Λεςκάδαρ (2004) Πηγή: Ξενοδοσειακό Δπιμεληηήπιο Δλλάδαρ, 2004 Πίνακαρ 3.3 Ξενοδοσειακό δςναμικό Νομού Λεςκάδαρ (2005) Πηγή: Ξενοδοσειακό Δπιμεληηήπιο Δλλάδαρ,