Σνπξηζκόο Τγείαο θαη Δπεμίαο Πεξηπησζηνινγηθή Πεξίπησζε: Λαζπόινπηξα Κξελίδσλ

Transcript

1 Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ: ΓΟ ΣΜΗΜΑ: ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ Πηπρηαθή Δξγαζία ΘΔΜΑ Σνπξηζκόο Τγείαο θαη Δπεμίαο Πεξηπησζηνινγηθή Πεξίπησζε: Λαζπόινπηξα Κξελίδσλ Δξγαζία ησλ: Μαξαγθνδάθε Δπαγγειία (5434) σηεξάθε Δπζπκία (5403) Τπεύζπλε Καζεγήηξηα: Μπνξκπόηζε Υξπζάλζε Δθπνλζείζα πηπρηαθή εξγαζία απαξαίηεηε γηα ηελ θηήζε βαζηθνχ πηπρίνπ 1

2 ΠΔΡΙΔΥΌΜΔΝΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗΗ Ση είλαη ηνπξηζκφο Ση είλαη ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο Ηζηνξηθά γηα ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ Δίδε ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ Δλαιιαθηηθφο Σνπξηζκφο. Μηα λέα ηνπξηζηηθή πξνζέγγηζε Πιενλεθηήκαηα επέλδπζεο ζηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ Δπηπηψζεηο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπ Κνηλσληθέο επηπηψζεηο Πεξηβαιινληνινγηθέο επηπηψζεηο Οηθνλνκηθέο επηπηψζεηο Δπηπηψζεηο αλάπηπμεο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ζηελ Διιάδα Δπηπηψζεηο/ νθέιε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ γηα ηνπο επηρεηξεκαηίεο, ηελ ηνπηθή θνηλσλία& ηελ εζληθή νηθνλνκία Δπηπηψζεηο/ νθέιε γηα ηνλ ηνπξίζηα-επηζθέπηε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ Γπζκελείο επηπηψζεηο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ Πξννπηηθέο εμειίμεηο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ζηελ Διιάδα Πξνγξάκκαηα ζηήξημεο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ Σνπξηζκφο Τγείαο-Δπεμίαο Οη επηζθέπηεο ηνπ ηνπξηζκνχ πγείαο Τγεία θαη επεμία Ση είλαη ν ηνπξηζκφο επεμίαο Οξηζµφο θαη αλάιπζε ηνπ «Σνπξηζµνχ πγείαο» Ηακαηηθφο Σνπξηζκφο Αλάπηπμε ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ θαη ινηπέο δηαηάμεηο» Οξηζκνί Πεδίν εθαξκνγήο Υξήζε ηακαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ Πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ Ηζηνξηθά ζηνηρεία γηα ην ρσξηφ ησλ Κξελίδσλ Ηακαηηθέο πεγέο Κξελίδσλ Γχν πνιχηηκα θπζηθά αγαζφ Θεξαπεπηηθφο πειφο Κξελίδσλ Φπζηθέ θαη ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο Φπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζεξαπεπηηθνχ πεινχ Κξελίδσλ Μεραληζκφο δξάζεο Πην ζπγθεθξηκέλα εμαζθνχλ Θεξαπεπηηθέο ελδείμεηο θαη αληελδείμεηο Γηαδηθαζία πεινζεξαπείαο θαη ηερληθή εθαξκνγή Οιηγνκεηαιηθφ-Ηακαηηθφ λεξφ

3 1.5 Ηακαηηθέο πεγέο ζηνλ δηεζλή ρψξν ΚΔΦΆΛΑΙΟ Δξεπλεηηθή Μεζνδνινγία..69 ΚΔΦΆΛΑΙΟ 3.70 Απνηειέζκαηα Έξεπλαο Αηνκηθά ζηνηρεία εξσηψκελσλ Κνηλσληθή πξνζέγγηζε Οηθνλνκηθή πξνζέγγηζε Πεξηβαιινληηθή Πξνζέγγηζε.82 ΚΔΦΑΛΑΙΟ Δπίδξαζε δεκνγξαθηθώλ παξαγόλησλ..86 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 88 πκπεξάζκαηα.88 Βηβιηνγξαθηα.89 Παξάξηεκα I..90 Δξσηεκαηνιφγην..91 Παξάξηεκα II Πίλαθεο.102 3

4 Πεξίιεςε ηελ πηπρηαθή εξγαζία ζα επηθεληξσζνχκε ζηνλ Ηακαηηθφ ηνπξηζκφ θαη ζηηο ηδηφηεηεο ηηο νπνίεο έρεη. Δπίζεο ζα δψζνπκε βάζε ζηνλ Ηακαηηθφ ηνπξηζκφ ησλ Κξελίδσλ ζην πεινζεξαπεπηήξην ην νπνίν δηαζέηεη, ηηο ηδηφηεηεο ηνπ θαη φηη επηπιένλ πξνζθέξεη ζηνπο επηζθέπηεο ηνπ. Ίζσο θάηη πνπ λα κελ είλαη γλσζηφ νη Κξελίδεο εθηφο απφ ηνλ ηακαηηθφ ηνπξηζκφ δηαζέηνπλ θαη ζξεζθεπηηθφ αιιά θαη αξραηνινγηθφ ηνπξηζκφ. ηφρνο θαη ζθνπφο είλαη λα δψζνπκε βάζε ζε κηα άιιε κνξθή ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ πνπ πνιινί δελ ηελ έρνπλ ζην κπαιφ ηνπο. Δπίζεο λα δείμνπκε ηηο ηδηφηεηεο θαη ην πφζν θαιφ είλαη άηνκα πνπ ζπρλάδνπλ λα θάλνπλ δηαθνπέο θαη δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο λα θάλνπλ θάηη άιιν ην νπνίν θαη ζα έρεη κηα θαιή επίπησζε ζηελ πγεία ηνπο αιιά θαη ζηε δηαζθέδαζή ηνπο. Δπηπιένλ είλαη θαιφ λα γίλεη γλσζηφ απηφο ν ηνπξηζκφο θαη ζε ηφπνπο πνπ αμίδνπλ λα επηζθέπηνληαη αιιά ζην θφζκν λα κελ είλαη επξέσο γλσζηνί. Θέινπκε κε απηή καο ηελ εξγαζία λα θάλνπκε ην ρσξηφ ησλ Κξελίδσλ γλσζηφ γηα απηά πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη θαη ν ππφινηπνο θφζκνο ην αγλνεί. Θεξαπεπηηθφο πειφο είλαη ην γήηλν εθείλν θπζηθφ πιηθφ ζηελ απζεληηθή ηνπ θαηάζηαζε εκθαλίδεηαη ή θαη απνδεηθλχεη απφ ηελ πξαθηηθή εκπεηξία ηνπ παξειζφληνο ή ηε ζχγρξνλε επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε, ηελ ηθαλφηεηα λα αζθεί ηδηαίηεξεο βηνινγηθέο δξάζεηο, νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη ζηελ ζεξαπεία.( Ζ εξγαζία ζα είλαη εξεπλεηηθή πηπρηαθή εξγαζία θαη ζα κνηξαζηνχλ εξσηεκαηνιφγηα ηα νπνία ηα έρνπκε πάξεη απφ ηελ Αλαηνιήο Μαξαληίδνπ. Σα εξσηεκαηνιφγηα απηά ζα κνηξαζηνχλ ζηνπο επηζθέπηεο ηνπ Ηακαηηθνχ ηνπξηζκνχ ησλ Κξελίδσλ γηα λα καο πνπλ ζε ηη ηνπο βνεζάεη απηή ηνπο νη δξαζηεξηφηεηα θαη αλ είλαη επραξηζηεκέλνη. Σα εξσηεκαηνιφγηα πνπ ζα κνηξαζηνχλ ζα είλαη 120. Σέινο ζα πεξηέρεη θαη ζχγθξηζε κε ελαιιαθηηθνχο ηνπξηζκνχο απηψλ ησλ εηδψλ δειαδή πγείαο. Σα εξσηεκαηνιφγηα είλαη ρσξηζκέλα σο εμήο : ζε αηνκηθά ζηνηρεία εξσηεκέλνπ κε εθηά εξσηήζεηο- κεηαβιεηέο. ε θνηλσληθή πξνζέγγηζε κε ηέζζεξεηο εξσηήζεηο, νηθνλνκηθή πξνζέγγηζε κε ηέζζεξεηο εξσηήζεηο, πεξηβαιινληηθή πξνζέγγηζε κε ηξείο εξσηήζεηο. 4

5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗΗ 1.1 Ση είλαη ηνπξηζκόο Ο Σνπξηζκφο έρεη αλαγλσξηζηεί πιένλ ζήκεξα σο ν κεγαιχηεξνο θαη ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελνο θιάδνο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, ζπκβάιινληαο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ θαη ηελ επεκεξία ησλ πνιηηψλ(ζκεξνκελία δεκνζίεπζεο 12/03/2010) Ο ηνπξηζκφο απνηειεί δξαζηεξηφηεηα πνπ ζρεηίδεηαη κε πνιινχο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο. Απαηηεί ηε ζπκβνιή νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ, πνιηηηζηηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ δεδνκέλσλ θαη γη απηφ πεξηγξάθεηαη σο εμαηξεηηθά πνιχπιεπξνο ηνκέαο. (παλεπηζηήκην Πεηξαηά Πάηηαο άββαο). Ο ηνπξηζκφο πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ αηφκσλ πνπ ηαμηδεχνπλ θαη δηακέλνπλ ζε πεξηνρέο εθηφο ηνπ ζπλεζηζκέλνπ πεξηβάιινληνο ηνπο, γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κηθξφηεξν ηνπ ελφο ζπλερφκελνπ έηνπο γηα αλάιεςε επαγγεικαηηθνχο ή θαη άιινπο ιφγνπο. Καιχπηεη ηελ παγθφζκηα αγνξά ηαμηδηψλ ζην γεληθφ πιαίζην ηεο θηλεηηθφηεηαο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζε επηζθέπηεο. Σνπξηζκφο ζεκαίλεη ηελ πξάμε ηνπ ηαμηδηνχ ζε ηφπν δηαθνξεηηθφ απφ ην ζχλεζεο πεξηβάιινλ ελφο αηφκνπ γηα νπνηνδήπνηε ζθνπφ. Σα είδε θαη νη κνξθέο ηνπ εμσηεξηθνχ ή δηεζλνχο ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηηο κε βηνκεραληθέο ρψξεο απνηεινχλ ηνλ πξνζδηνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηα είδε θαη ηηο κνξθέο ησλ θαηαιπκάησλ πνπ πξέπεη λα δεκηνπξγεζνχλ. Σα μελνδνρεία απαξηίδνπλ ην είδνο θαιχκκαηνο ην νπνίν θπξηαξρεί ζε ηέηνηεο ρψξεο. ε ζρέζε κε κηα δεδνκέλε ρψξα, δηαθξίλνληαη ηξεηο κνξθέο ηνπξηζκνχ.αξρηθά είλαη ν εγρψξηνο ηνπξηζκφο φπνπ πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ θαηνίθσλ κηαο δεδνκέλεο ρψξαο πνπ ηαμηδεχνπλ θαη δηακέλνπλ ζε ηφπνπο ζην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο 5

6 αιιά έμσ απφ ην ζχλεζεο πεξηβάιινλ ηνπο. Δπίζεο ν εηζεξρφκελνο ηνπξηζκφο πνπ πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο κε κνλίκσλ θαηνίθσλ κηαο δεδνκέλεο ρψξαο πνπ ηαμηδεχνπλ θαη δηακέλνπλ ζε ηφπνπο ζην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο αιιά έμσ απφ ην ζχλεζεο πεξηβάιινλ ηνπο. Αθφκε είλαη θαη ν εμεξρφκελνο ηνπξηζκφο ν νπνίνο πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο κνλίκσλ θαηνίθσλ κηαο δεδνκέλεο ρψξαο πνπ ηαμηδεχνπλ θαη δηακέλνπλ ζε ηφπνπο ζην εμσηεξηθφ ηεο ρψξαο θαη έμσ απφ ην ζχλεζεο πεξηβάιινλ ηνπο. Παξφκνηνη νξηζκνί κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα άιιεο πεξηνρέο, πεξηθέξεηεο ή νκάδεο ρσξψλ αληηθαζηζηψληαο ηε «ρψξα» κε ηελ πεξηνρή αλαθνξάο. i) Δζσηεξηθόο ηνπξηζκόο, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ «εγρψξην ηνπξηζκφ» θαη ηνλ «εηζεξρφκελν» ηνπξηζκφ ii) Δζληθόο ηνπξηζκόο, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ «εγρψξην ηνπξηζκφ» θαη ηνλ «εμεξρφκελν» ηνπξηζκφ iii) Γηεζλήο ηνπξηζκόο, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ «εηζεξρφκελν ηνπξηζκφ» θαη ηνλ «εμεξρφκελν» ηνπξηζκφ. Ο ηνπξηζκφο είλαη έλαο απφ ηνπο δπλακηθφηεξα αλαπηπζζφκελνπο ηνκείο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, ηφζν ζε απφιπηνπο φζν θαη ζε ζρεηηθνχο φξνπο. Απνηειψληαο θπξίαξρε δξαζηεξηφηεηα ζε πνιιέο ρψξεο, έρεη αμηφινγεο πνιιαπιαζηαζηηθέο επηδξάζεηο ζηνπο άιινπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο θαη ζπκβάιιεη ζηε ζπλνιηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ.( ΚΑΡΑΟΤΛΑ ΚΩΝΣΑΝΣΗΝΑ) Ο εζσηεξηθφο ηνπξηζµφο πξαγµαηνπνηείηαη απφ ηνλ ληφπην πιεζπζµφ µηαο ρψξαο µέζα, πάληα ζηα θπζηθά ηεο φξηα δειαδή µέζα ζηελ επηθξάηεηά ηεο. Ζ ζπγθεθξηµέλε θαηεγνξία ηνπξηζµνχ παξνπζηάδεη ζεµαληηθέο νηθνλνµηθέο θαη άιιεο σθέιεηεο γηα ηε ρψξα ζηελ νπνία αλαπηχζζεηαη. Μηα απφ απηέο είλαη ε ζπγθξάηεζε ηεο εθξνήο ζπλαιιάγµαηνο εμαηηίαο ηεο µε πξαγµαηνπνίεζεο εμσηεξηθνχ ηνπξηζµνχ εθ µέξνπο ηνπ ληφπηνπ πιεζπζµνχ. Ζ αλάπηπμε ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπξηζµνχ πξνυπνζέηεη ηελ δεµηνπξγία θαηάιιεισλ θαη ηαπηφρξνλα νηθνλνµηθά πξνζηηψλ µέζσλ θηινμελίαο ζηνπο ληφπηνπο ηνπξίζηεο θαζψο θαη ηε βειηίσζε αλάπηπμε ησλ δηάθνξσλ δηθηχσλ θαη µέζσλ ζπγθνηλσλίαο, ψζηε νη µεηαθηλήζεηο ησλ ληφπησλ ηνπξηζηψλ ζηελ επηθξάηεηα ηεο ρψξαο πνπ θαηνηθνχλ µφληµα λα είλαη ηαρχηεξεο, αλεηφηεξεο θαη 6

7 αζθαιέζηεξεο. Ο εμσηεξηθφο ηνπξηζµφο πξαγµαηνπνηείηαη απφ άηνµα πνπ δηαµέλνπλ µφληµα ζε µηα ρψξα θαη ηελ εγθαηαιείπνπλ πξνζσξηλά γηα λα επηζθεθηνχλ θάπνηα άιιε ή θάπνηεο άιιεο ρψξεο γηα ηνπξηζηηθνχο ζθνπνχο έηζη ψζηε λα ηθαλνπνηήζνπλ ζπγθεθξηµέλεο ηνπξηζηηθέο αλάγθεο ή επηζπµίεο ηνπο θαηά ζπλέπεηα εμσηεξηθφ ηνπξηζµφ έρεη νπνηαδήπνηε ρψξα φηαλ µφληµνη θάηνηθνη άιισλ ρσξψλ ηελ επηζθέπηνληαη ή φηαλ µφληµνη θάηνηθνη ηεο επηζθέπηνληαη άιιεο ρψξεο γηα ηνπξηζηηθνχο ζθνπνχο. ηελ πξψηε πεξίπησζε ν εμσηεξηθφο ηνπξηζµφο ραξαθηεξίδεηαη ζαλ ελεξγεηηθφο, αθνχ σο θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ε εηζξνή ζπλαιιάγµαηνο. ηελ δεχηεξε πεξίπησζε ν εμσηεξηθφο ηνπξηζµφο ραξαθηεξίδεηαη ζαλ παζεηηθφο, αθνχ σο θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ε εθξνή πνιπηίµνπ ζπλαιιάγµαηνο.( ΥΟΛΖ ΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΖΡΑΚΛΔΗΟΤ ΚΡΖΣΖ.) Ση είλαη ελαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο Οξηζκφο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Με ηνλ φξν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο νξίδεηαη ην ζχλνιν ησλ νινθιεξσκέλσλ ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ, νη νπνίεο δηαθξίλνληαη απφ εμεηδίθεπζε αλάινγα κε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη πξνηηκήζεηο ησλ πειαηψλ ηνπο, απεπζχλνληαη ζε έλα εμεηδηθεπκέλν θνηλφ, ζηεξίδνληαη ζε νηθνινγηθά αλεθηέο θαη ήπηεο δξαζηεξηφηεηεο, ελψ αλαδεηθλχνπλ ρσξίο λα θαηαζηξέθνπλ ηα θπζηθά θάιιε κίαο πεξηνρήο. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη ε αλαδήηεζε ηεο απζεληηθφηεηαο θαη ηεο επαθήο κε ηελ θχζε, ε άξλεζε ησλ απξφζσπσλ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ, ε απνθπγή ησλ θνζκηθψλ παξαιηψλ, ν ζπλδπαζκφο ησλ δηαθνπψλ κε ηελ πξνζθνξά εζεινληηθήο εξγαζίαο ζπκβάιιεη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλάδεημε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη πξνζθέξεη ιχζεηο ζε πξνβιήκαηα ηεο ηνπξηζηηθήο επνρηθφηεηαο. Θεσξείηαη κηθξήο θιίκαθαο αλάπηπμεο ηνπ ηνπξηζκνχ, πνπ πξνέξρεηαη θαη νξγαλψλεηαη απφ ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ ή ηνπο ηνπηθνχο θνξείο θαη πξνζειθχεη ηνπξίζηεο κε εηδηθά ελδηαθέξνληα.( 7

8 1.1.2 Ιζηνξηθά γηα ελαιιαθηηθό ηνπξηζκό Ο άλζξσπνο παξαηεξψληαο ηε θχζε θαη θάλνληαο ρξήζε ησλ πφξσλ ηεο, αλαδήηεζε ζ απηήλ ηελ αλαθνχθηζε θαη ζεξαπεία γηα ηνπο ζσκαηηθνχο ηνπ πφλνπο. Απφ πνιχ λσξίο κε ηελ εκπεηξία ηνπ θαηάιαβε ηε ζεκαζία ηδηαίηεξα πνπ έρεη ην λεξφ, σο θπζηθφο πφξνο. Οη αξρέγνλνη άλζξσπνη ρξεζηκνπνηνχζαλ ην λεξφ απφ έλζηηθην, πξνθεηκέλνπ λα πιχλνπλ θαη λα απαιχλνπλ ηνπο πφλνπο απφ ηηο πιεγέο ηνπο. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία πσο ην πδξνραξέο πλεχκα ησλ Αραηψλ θιεξνλνκήζεθε θαη ζηνπο Έιιελεο ησλ κεηέπεηηα ρξφλσλ. ηελ αξραία Διιάδα ππήξραλ ινπηξά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα θαζαξηφηεηα θαη ηφλσζε θαη ινπηξά γηα ζεξαπεπηηθνχο ζθνπνχο. Ο ζπαξηηαηηθφο, πεηζαξρεκέλνο ηξφπνο δσήο, επέβαιε ζηνπο Λαθεδαίκνλεο λα ινχδνληαη ζηα ςπρξά λεξά ηνπ πνηακνχ Δπξψηα γηα ζθιεξαγψγεζε. Αληίζεηα νη Αζελαίνη, αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο, έθαλαλ ρξήζε ζεξκψλ θαη ςπρξψλ ινπηξψλ, ηα νπνία θαη ζεσξνχζαλ παξάγνληα πγείαο θαη πνιηηηζκνχ. Οη Μαθεδφλεο πξνηηκνχζαλ ηα ςπρξά ινπηξά, θαζψο πίζηεπαλ πσο ηα ζεξκά πξνθαινχζαλ καιζαθφηεηα. Ο Μέγαο Αιέμαλδξνο, φηαλ βξέζεθε κπξνζηά ζην πνιπηειέζηαην ινπηξφ ηνπ Γαξείνπ δηεξσηήζεθε: «δχλαηαη ηηο δηνηθῆζαη ἄλδξαοἐλ κέζσ ηνηαχηεο καιζαθφηεηνο;» Σα ινπηξά ζηελ αξραία Διιάδα ήηαλ ζπλδεδεκέλα κε ηηο αληηιήςεηο, ηα ήζε θη έζηκα, ηηο θνηλσληθέο ζπλζήθεο ηεο επνρήο. Οη αξραηφηεξεο ινπηξηθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ γλσξίδνπκε, ιεηηνχξγεζαλ ζηε χβαξε, αξραία πφιε ηεο Μεγάιεο Διιάδαο ζηε Νφηηα Ηηαιία, ηέινο ηνπ 6 νπ π.υ. αηψλα. Οη θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο αιιά θαη ε δηαδηθαζία ηνπ ινπηξνχ ζηα αξραία νλνκάδεηαη «βαιαλείνλ». Βαιαλεία βξίζθνπκε ζηελ Αζήλα απφ ηνλ 5 ν π.υ. αηψλα, αιιά ε δηάδνζε ηνπο ζπλερίδεη λα είλαη κεγάιε θαη θαηά ηνπο ειιεληζηηθνχο ρξφλνπο. Σα βαιαλεία ήηαλ δεκφζηα ή ηδησηηθά θαη βξίζθνληαλ ζπλήζσο θνληά ζε γπκλάζηα.(ασδη Θεζζαινλίθεο, ηκήκα αηζζεηηθήο θαη θνζκεκαηνινγίαο) Ζ αγάπε ησλ Διιήλσλ γηα ηα ινπηξά θιεξνδνηήζεθε θαη αλαπηχρζεθε απφ ηνπο Ρσκαίνπο. Οη Ρσκαίνη ππήξμαλ πξαγκαηηθνί ιάηξεο ησλ ινπηξψλ, θαζψο ην ινχζηκν ήηαλ γη απηνχο θνηλσληθή ππνρξέσζε θαη νη κε ινπφκελνη ηηκσξνχληαλ. Ξαθνπζηά 8

9 ήηαλ ηα δεκφζηα ινπηξά ηνπο, πνπ θαινχληαλ ζέξκεο, θαη ηα νπνία ρξεζίκεπαλ ηφζν ζηελ πξνζσπηθή πγηεηλή φζν θαη ζηελ θνηλσληθνπνίεζε. εκαληηθφ ξφιν ζηελ αλνηθνδφκεζε ησλ ινπηξψλ θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο ινπηξνζεξαπείαο, έπαημε ε πξφνδνο πνπ ζπληειέζηεθε ζηα πδξαπιηθά ζπζηήκαηα λεξνχ. Σα ξσκατθά ινπηξά, ζε θάζε γσληά ηεο απηνθξαηνξίαο ήηαλ ηεξάζηηα θαη πνιπηειή θαη ιεηηνπξγνχζαλ εθηφο ησλ άιισλ σο ρψξνη επηθνηλσλίαο θαη δηαζθέδαζεο. ηνλ πδξνζεξαπεπηηθφ ηνκέα γλσξίδνπκε φηη πνιινί έιιελεο γηαηξνί αζρνιήζεθαλ ζηε Ρψκε κε ηα ζεξκά ινπηξά. Έλαο απφ απηνχο ήηαλ θη ν Έιιελαο θηιφζνθνο θαη γηαηξφο Γαιελφο. Ζ κεγάιε ζεκαζία πνπ απνδίδεη ν Γαιελφο ζην λεξφ θαίλεηαη ζην ζχγγξακα ηνπ «Πεξὶ θξάζεσο θαὶ δπλάκεσο ηῶλ ἁπιῶλ θαξκάθσλ» φπνπ γξάθεη: «ἔζησ δὴ πξῶηνλ ἡκῖλ ὕδσξ εἰο ζθέςηλ πξνβεβιεκέλνλ, ὅηη θαί θνηλόηαηνλ ἅπαζηλ ἀλζξώπνηο ἐζηίλ, ὑγηαίλνπζίλ ηε θαί λνζνύζη, θαί ἀλαγθαηόηαηνλ ηήλ δσήλ.»ήκεξα ζηνλ ειιεληθφ ρψξν ζψδνληαη ξσκατθά ινπηξά ζηνπο Φηιίππνπο Καβάιαο, ζηελ αξραία Οιπκπία, ζηε Μπηηιήλε θ.ά. Απφ ην 1480 πεξίπνπ θαη κεηά, ε επηζηήκε άξρηζε λα εμειίζζεηαη κε γνξγά βήκαηα. Νέεο επηζηεκνληθέο ζεσξίεο ήξζαλ ζην πξνζθήλην, λέεο κειέηεο θαη πξαθηηθέο άξρηζαλ λα εθαξκφδνληαη. Μέζα ζην πιαίζην απηφ μεθίλεζε λα ηεθκεξηψλεηαη θαη ν ρεκηζκφο ηνπ λεξνχ θαη εκθαλίδεηαη ε ηαηξηθή πδξνινγία. ηνπο λεφηεξνπο ρξφλνπο, ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ θαηαγξαθή, ηε κειέηε θαη εθκεηάιιεπζε ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ, μεθίλεζε απφ ηελ Καπνδηζηξηαθή δηαθπβέξλεζε. Σν 1845 ε βαζίιηζζα Ακαιία εθδήισζε ην ελδηάθεξνλ ηεο, θαζψο κεηέβαηλε γηα ινπηξνζεξαπεία ζηελ Κχζλν, θη έηζη θηίζζεθε εηδηθφ θηίξην ινπηξψλ κε καξκάξηλνπο ινπηήξεο. Σν 1877 αξρίδεη θαη ε επαλάρξεζε ησλ ηακαηηθψλ ινπηξψλ ηεο Αηδεςνχ, ηα νπνία είραλ θαηαζηξαθεί απφ ηνπο Σνχξθνπο ην 1814 θαη ε Δπβντθή ινπηξφπνιε γίλεηαη πφινο έιμεο ηνπξηζηψλ. Σν 1925 άξρηζε ε νξγάλσζε ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ Λαγθαδά πνπ θηίζζεθαλ απφ ηνλ ζηξαηησηηθφ γηαηξφ Ηνπζηηληαλφ ην 900 κ.υ., ελψ ην 1926 άξρηζε θαη ε αμηνπνίεζε ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ Κακέλσλ Βνχξισλ. Απφ ην 1931 άξρηζε κηα πιεξέζηεξε έξεπλα γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ ηεο ρψξαο θαη παξάιιεια εθδφζεθε ν ράξηεο ηακαηηθψλ πεγψλ θαη αηκνζέξκσλ απφ ηελ ππεξεζία μέλσλ θαη εθζέζεσλ. Σν 1938 ε δηεχζπλζε ηακαηηθψλ πεγψλ θαη εθζέζεσλ επηκειήζεθε κηαο ζπνπδαίαο κειέηεο φισλ ησλ κεηαιιηθψλ πεγψλ ηεο Διιάδαο. Με ηε κειέηε απηή εληνπίζζεθαλ λέεο πεξηνρέο κε θπζηθέο κεηαιιηθέο αλαβιχζεηο θαη 9

10 ζεκεηψζεθαλ γλσξίζκαηα πνπ κέρξη ηφηε ήηαλ άγλσζηα. Απφ ην 1925 πεξίπνπ κέρξη θαη ην 1950 νη ινπηξφηνπνη ηεο ρψξαο γλψξηζαλ αλακθηζβήηεηα κηα πεξίνδν αθκήο. Σν 1983 ηδξχζεθε ζηα Κακέλα Βνχξια ν χλδεζκνο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Ηακαηηθψλ Πεγψλ Διιάδαο, κε ζηφρν ηε κειέηε, πξνζηαζία θαη αμηνπνίεζε ησλ ηακαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ. Απφ ηελ αξραία Διιάδα κέρξη ζήκεξα ν άλζξσπνο θξνληίδεη ηελ πγεία ηνπ κε ηε ρξήζε ηακαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ. Ζ θπξίαξρε ηππνθξαηηθή αληίιεςε φηη ε ζεξαπεπηηθή αγσγή πξέπεη λα γίλεηαη ζε έλα επράξηζην θαη πγηεηλφ πεξηβάιινλ, παξακέλεη δηαρξνληθή θαη αλαιινίσηε ζην ρξφλν. Οη ινπηξφηνπνη ηεο Διιάδαο παξέκεηλαλ ζηνπο αηψλεο ρψξνη ζεξαπείαο, ςπραγσγίαο, ζπλαληήζεσλ. ήκεξα είλαη επηηαθηηθή ε αλάγθε ν επηζθέπηεο λα αμηνπνηήζεη θαη λα απμήζεη ηηο αηνκηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο θαη κέζσ ησλ ηακαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ λα θαιιηεξγήζεη ηε ζσκαηηθή θαη ςπρηθή ηνπ πγεία. ( Πνιινί γηαηξνί αζρνιήζεθαλ κε ηελ πδξνζεξαπεία θαη ηελ ηαµαηηθή ινπηξνζεξαπεία. Καηά ηε Διιεληζηηθή Δπνρή ν Ζξφθηινο(330 π.υ. ), θαη ν Δξαζίζηξαηνο(320 π.υ.), θαη θαηά ηελ Βπδαληηλή Δπνρή ν Οξεηβάζηνο, ν Παχινο ν Αηγηλήηεο, ν Αγαζηλφο, θαη ν Ζξφδνηνο(1νοµ.Υ.). Απφ φινπο απηνχο ηνπο γηαηξνχο ήηαλ παξαδεθηή ε ηαµαηηθή επίδξαζε νξηζµέλσλ θπζηθψλ πεγψλ. Δηδηθφηεξα, ν Ζξφδνηνο έγξαςε γηα ηηο ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο ησλ ηαµαηηθψλ πεγψλ θαη αλέθεξε φηη δελ είλαη δπλαηφλ λα θαζνξηζηεί επαθξηβψο ν ηξφπνο πνπ αλαπηχζζνπλ ηηο ζεξαπεπηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο, γηαηί ρξεηάδνληαη µαθξνρξφληεο παξαηεξήζεηο θαη πεηξαµαηηζµνί. Γλσζηά παξαµέλνπλ, ζαλ ηζηνξηθά µλεµεία αξρηηεθηνληθήο ζε φιε ηελ Δπξψπε αιιά θαη ζηελ Διιάδα, ηα ξσµατθά ινπηξά, ηα ινπηξά Αηδεςνχ, Θεξµνππιψλ θαη ηα ινπηξά θνηνχζα ζηε Θεζζαιία.( ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗ ΔΤΣΗΚΟ Η ΡΤΜΑ ΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔ ΟΝΗΑ) 10

11 1.1.3 Δίδε ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Ο Σνπξηζκφο έρεη αλαγλσξηζηεί πιένλ ζήκεξα σο ν κεγαιχηεξνο θαη ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελνο θιάδνο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, ζπκβάιινληαο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ θαη ηελ επεκεξία ησλ πνιηηψλ. χκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ (WTO), νη δηαζπλνξηαθέο κεηαθηλήζεηο ηνπξηζηψλ κέρξη ην 2020 ζα μεπεξάζνπλ ην 1,5 δηζεθαηνκκχξην, ελψ νη λέεο θαηαλαισηηθέο πξνηηκήζεηο αιιά θαη νη ζπλερψο απμαλφκελεο απαηηήζεηο ηνπ ζχγρξνλνπ ηαμηδηψηε γηα άλεζε θαη πνηφηεηα απαηηνχλ ηε γξήγνξε πξνζαξκνγή ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο θαη ζε άιιεο κνξθέο. Έηζη, ηα ηειεπηαία ρξφληα, κε ηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ δσήο θαη ηνλ εθκεδεληζκφ ησλ απνζηάζεσλ, δεκηνπξγήζεθαλ λέεο ππεξεζίεο ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη απηή ηνπ Σνπξηζκνχ Τγείαο. Ζ δηάθξηζε ηνπ ηνπξηζκνχ ζε θαηεγνξίεο, έρεη πξνθχςεη απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ ηνλ δηαθξίλνπλ. Δλδεηθηηθά νη θπξηφηεξεο κνξθέο ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη ζπλνπηηθά νη παξαθάησ. Ο πλεδξηαθόο ηνπξηζκόο είλαη ε κνξθή ηνπ, ζηελ νπνία ππάγνληαη θάζε είδνπο νξγαλσκέλεο εθδειψζεηο, φπσο γηα παξάδεηγκα επαγγεικαηηθά θπξίσο ζπλέδξηα ή ζπλαληήζεηο, κε κεγάιν ή κηθξφ αξηζκφ ζπκκεηνρψλ, ζε ηνπηθφ θαη κε επίπεδν. Τπάξρνπλ ήδε κηθξά, κεζαία θαη κεγάια ζπλεδξηαθά θέληξα (απηφλνκα ή ζε μελνδνρεία) ζηηο κεγαιχηεξεο πφιεηο θαη ηα δεκνθηιέζηεξα λεζηά (Αζήλα, Θεζζαινλίθε, Κξήηε, Κέξθπξα, Ρφδνο ) θαη πνιιά, κεγάια, πςεινχ επηπέδνπ μελνδνρεία κε ζπλεδξηαθέο εγθαηαζηάζεηο -πνπ ζπλαγσλίδνληαη επάμηα ηα κεγάια μελνδνρεία ηεο Δπξψπεο ηφζν απφ πιεπξάο ππνδνκήο φζν θαη επηπέδνπ παξνρήο ππεξεζηψλ.(ανωσασο ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΡΖΣΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ) 11

12 Μπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε άιιεο δχν κνξθέο επαγγεικαηηθνχ ηνπξηζκνχ: Εκθεζιακόρ ηοςπιζμόρ: αθνξνχλ ηελ δηνξγάλσζε εθζέζεσλ απφ επηρεηξήζεηο, θνξείο, νξγαληζκνχο, θξάηε, ηδξχκαηα, ζπλδέζκνπο, κε ζθνπφ λα αμηνπνηήζνπλ ηελ επηθνηλσληαθή δπλαηφηεηα ησλ εθζέζεσλ πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζνπλ ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ δηάδνζε πιεξνθνξηψλ πξνο ηνλ επηζπκεηφ ζηφρν. Οη εθζέζεηο ελζσκαηψλνπλ ηξία βαζηθά εξγαιεία ηνπ κάξθεηηλγθ, ηε δηαθήκηζε, ηηο δεκφζηεο ζρέζεηο, ηελ πξνψζεζε πσιήζεσλ θαη πξαγκαηνπνηνχληαη ζε εθζεζηαθά θέληα ή ρψξνπο θαηάιιεινπο γηα ηέηνηεο εθδειψζεηο. Ταξίδια κινήηπων: εληάζζνληαη ζηε γεληθφηεξε θαηεγνξία ησλ εηαηξηθψλ ηαμηδηψλ θαη είλαη ε πξαγκαηνπνίεζε δηαθνπψλ κε έμνδα ηεο επηρείξεζεο, σο αληακνηβή εμαίξεηεο απφδνζεο ζην πιαίζην κηαο ελέξγεηαο-θηλήηξσλ. Σα ηαμίδηα - θίλεηξα απνηεινχλ γηα ηελ επηρείξεζε έλα κέζν ππνθίλεζεο, κε απψηεξν ζηφρν ηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ. Πξφθεηηαη γηα πνιπηειή ηαμίδηα πεξηνξηζκέλσλ ρξνληθήο δηάξθεηαο ηαμηδηνχ ηξεηο σο ηέζζεξηο κέξεο ζπλήζσο πνπ ηα αλαιακβάλνπλ ηαμηδησηηθά γξαθεία ζθνπεχνληαο ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ζηειερψλ δηαθφξσλ επηρεηξήζεσλ, κε ηελ παξνρή πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζηψλ ζε ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο πνπ θαηά πξνηίκεζε λα μερσξίδνπλ απφ ηνπο ζπλεζηζκέλνπο. (Βειηζζαξίνπ 2000) Γπζηπρψο γηα ηε ρψξα καο ελψ νη δπλαηφηεηεο πνπ δηαζέηεη γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ απηνχ είλαη πνιχ κεγάιεο, βξίζθεηαη ζηελ ηειεπηαία ζέζε ζηε δηεζλή ζπλεδξηαθή πίηα απφ ηελ άπνςε ηνπ αξηζκνχ ζπλεδξίσλ πνπ θηινμελεί εηήζηα. Ζ κέρξη ζήκεξα πείξα δείρλεη φηη φζεο ειιεληθέο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο επέλδπζαλ ζε κεγάια θαη ζχγρξνλα ζπλεδξηαθά θέληξα δηαπίζησζαλ φηη ν ηδίξνο ησλ ζπλεδξηαθψλ πειαηψλ ηνπο ήηαλ δηπιάζηνο απφ απηφλ ησλ άιισλ πειαηψλ ηνπο θαη φηη παξά ηε δηεζλή χθεζε ε δήηεζε γηα ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ απμάλεη ζε αληίζεζε κε ην γεληθφ ηνπξηζκφ πνπ κεηψλεηαη. Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ απαηηείηαη ε ιήςε κηαο ζεηξάο κέηξσλ ηα νπνία ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηελ δεκηνπξγίαο θαηάιιειεο ππνδνκήο φπσο ε θαηαζθεπή ζχγρξνλσλ ζπλεδξηαθψλ θέληξσλ άξηηα εμνπιηζκέλσλ, κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο θαη κε βνεζεηηθνχο ρψξνπο φζν θαη κε ηελ αιιαγή ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηνπο νξγαλσηέο ζπλεδξίσλ θαη εθζέζεσλ θαζψο πνιιά κε εηδηθεπκέλα 12

13 άηνκα νξγαλψλνπλ ζήκεξα ζπλέδξηα κε απνηέιεζκα λα δπζθεκίδεηαη ε Διιάδα ζην εμσηεξηθφ. Όζνλ αθνξά ηελ ππνδνκή ηελ ηειεπηαία πεξίνδν ππάξρεη κηα έληνλε θηλεηηθφηεηα εθ κέξνπο ηεο πνιηηείαο γηα λα θαιπθζνχλ νη ειιείςεηο θαη παξαιείςεηο ησλ πξνεγνπκέλσλ ρξφλσλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε νξγάλσζε θαη δεκηνπξγία γξαθείσλ ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν απνηειεί ζεκέιην ιίζν ηεο απνηειεζκαηηθήο πξνζπάζεηαο πξνβνιήο θαη πξνψζεζεο κίαο ρψξαο ή κίαο πεξηνρήο σο ζπλεδξηαθνχ πξννξηζκνχ ζηελ έληνλα αληαγσληζηηθή δηεζλή αγνξά ησλ ζπλεδξίσλ θαζψο θαη ην φηη κέρξη ζήκεξα ε ρψξα καο δελ δηαζέηεη θαλέλα Convention Bureau, έθηνο απφ απηφ ηεο Θεζζαινλίθεο, (Thessaloniki Conventions & Visitors Bureau-TCVB). Πξνυπνζέζεηο εγθαηάζηαζεο ζπλεδξηαθνχ θέληξνπ: (Βειηζζαξίνπ 2000) Γεσγξαθηθή ζέζε, κε εχθνιε δηεζλή ζπγθνηλσληαθή πξφζβαζε πγθνηλσληαθή ζχλδεζε κε ην θέληξν ηεο πφιεο Δπαξθείο ζέζεηο ζηάζκεπζεο Φπζηθέο νκνξθηέο, αμηνζέαηα ζηελ επξχηεξε πεξηνρή πξνζθέξνληαο ηελ δπλαηφηεηα δηνξγάλσζεο εθδξνκψλ θαη παξάιιεισλ εθδειψζεσλ Ο Θξεζθεπηηθόο ηνπξηζκόο, είλαη ε κνξθή ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ αθνξά άηνκα ηα νπνία επηζθέπηνληαη ζξεζθεπηηθνχο πξννξηζκνχο είηε ζηε ρψξα κφληκεο δηακνλήο ηνπο, είηε ζε μέλεο ρψξεο. Οη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο αλαπηχρζεθε ε ζπγθεθξηκέλε κνξθή ηνπξηζκνχ, είλαη ιφγνη ιαηξείαο θαη πίζηεο, γηα ηνπο νπνίνπο ζπκκεηέρνπλ θαη ζε δηάθνξεο ζξεζθεπηηθέο εθδειψζεηο ή ηειεηέο. εκαληηθφο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν νη πηζηνί ηαμηδεχνπλ ζε ζξεζθεπηηθνχο πξννξηζκνχο, είλαη ε εθπιήξσζε θάπνηνπ ηάκαηνο. Μνξθσηηθφο Σνπξηζκφο: Ο κνξθσηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα κνξθή ηνπξηζκνχ ζηελ νπνία ηα άηνκα έρνπλ ζαλ ζθνπφ ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζε πνιηηηζηηθέο γεληθά εθδειψζεηο. πγθεθξηκέλα απηφ ην είδνο ηνπξηζκνχ πνπ αο ζεκεησζεί εκθαλίδεη αλνδηθέο ηάζεηο δηεζλψο, πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ επηζθέςεηο ηζηνξηθψλ κλεκείσλ αξραηνινγηθψλ ρψξσλ, κνπζείσλ, πηλαθνζεθψλ, παξαθνινπζήζεηο ζπλαπιηψλ, ζεαηξηθψλ παξαζηάζεσλ, φπεξαο, θαζψο επίζεο ζπκκεηνρέο ζε πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ή ζεκηλάξηα γισζζνινγίαο, θηινζνθίαο, ςπρνινγίαο, 13

14 θνηλσληνινγίαο, αλζξσπνινγίαο θιπ. Γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ απαηηείηαη φρη κφλν βαζηθή ηνπξηζηηθή ππνδνκή αιιά θαη εηδηθή ππνδνκή φπσο πξνγξάκκαηα κε πινχζηεο πνιηηηζηηθέο κνξθσηηθέο θαη θαιιηηερληθέο εθδειψζεηο. Ο αγξνηνπξηζκόο, είλαη κηα ήπηα κνξθή βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη πνιπδξαζηεξηφηεηαο ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν, ε νπνία φπσο ραξαθηεξίδεηαη θαη αιιηψο, αλαθέξεηαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν θαη εληάζζνληαη ζην πιαίζην ηνπ αγξνηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο αγξνηηθήο δσήο. πγθεθξηκέλα αλαθέξεηαη ζε κνξθέο ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ εληάζζνληαη νξγαληθά θαη αξκνληθά ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν θαη πεξηιακβάλεη δηάθνξεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ είλαη ζπκπιεξσκαηηθέο ή δελ έξρνληαη ζε ζχγθξνπζε κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο, πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηνλ αγξνηηθφ ρψξν. χκθσλα κε ηελ δηεζλή πξαθηηθή εκπεηξία, ν αγξνηηθφο ηνπξηζκφο δηαθξίλεηαη ζε δχν βαζηθέο κνξθέο θαη ζπγθεθξηκέλα: ε εθείλε πνπ θαιχπηεη ππνδνρή θαη θηινμελία ηνπξηζηψλ ζε αγξνθηήκαηα, φπνπ νη θηινμελνχκελνη ζπκκεηέρνπλ ζηε δσή ησλ αγξνηψλ θαη ζηηο αγξνηηθέο δξαζηεξηφηεηεο γεληθφηεξα. Ζ κνξθή απηή αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη επξχηεξα γλσζηή ζαλ δηαθνπέο αγξνηθηψλ. ε εθείλε πνπ αθνξά ζηε δεκηνπξγία ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ ζε εμσαζηηθνχο κηθξνχο ζπλνηθηζκνχο, φρη απαξαίηεηα αγξνηηθνχ ραξαθηήξα θαη ηε θηινμελία ηνπξηζηψλ ζε απηά ζπλήζσο κε ην ζχζηεκα «θιίλε θαη πξφγεπκα». Ζ αλάπηπμε ηνπ αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ ζε νπνηαδήπνηε αγξνηηθή πεξηνρή πξνυπνζέηεη ηε δεκηνπξγία ηεο θαηάιιειεο εθείλεο ππνδνκήο, πνπ ζα επηηξέςεη ηελ αλάπηπμε ησλ ζρεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο γηα παξάδεηγκα εζσηεξηθή δηακφξθσζε θαη εμνπιηζκφο δσκαηίσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα ελνηθίαζε, δηάλνημε δξφκσλ ή βειηίσζε ηνπ ήδε πθηζηάκελνπ νδηθνχ δηθηχνπ, δεκηνπξγία ρψξσλ εζηίαζεο θαη αλαςπρήο, αμηνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο θιπ. ηελ Διιάδα κέρξη πξφζθαηα, νη δξαζηεξηφηεηεο αγξνηνπξηζκνχ πεξηνξίδνληαλ ζηελ παξνρή θάπνηνπ θαηαιχκαηνο, ελψ ηα ηειεπηαία ρξφληα ε θαηάζηαζε απηή έρεη αιιάμεη. Αξρίδεη λα θαζηεξψλεηαη γχξσ απφ ηα αγξνηηθά ηνπξηζηηθά πξντφληα κηα πνιηηηθή, πνπ πηνζεηεί ηελ έλλνηα ησλ πξντφλησλ απηψλ, ηα νπνία εθηφο απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο πξνζθεξφκελεο αγξνηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο θαη ηα ηνπηθά πξντφληα, ελζσκαηψλεη θαη 14

15 νιφθιεξε ηελ εηθφλα ηεο πεξηνρήο, έηζη φπσο θαηαγξάθεηαη ζην αγξνηηθφ ηνπίν, ζηνλ ηξφπν δσήο θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο. (Ιαθσβίδνπ 2003). Οηθνηνπξηζκόο - Οηθνινγηθόο Σνπξηζκόο: Ο Οηθνηνπξηζκφο είλαη ν θπζηθφο ηνπξηζκφο ιίγσλ επηπηψζεσλ πνπ ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε ησλ βηνηφπσλ θαη ησλ εηδψλ ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο είηε άκεζα κέζα απφ ηελ ζπκβνιή ζηε δηαηήξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο είηε έκκεζα κέζα απφ ηελ εμαζθάιηζε εζφδσλ ζηελ ηνπηθή θνηλφηεηα αξθεηψλ γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο, πξνζηαηεχνληαο έηζη ηε θπζηθή ηνπο θιεξνλνκηά σο πεγή εζφδσλ. Σνπξηζκφο δειαδή πνπ ζπλδπάδεη ηελ ηνπηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε, δηαθχιαμε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλάδεημε ησλ θπζηθψλ πιενλεθηεκάησλ θαη ηεο ηζηνξίαο κηαο πεξηνρήο. Ζ Διιάδα δηαζέηεη ηδηαίηεξα πινχζην θαη πνηθίιν θπζηθφ πεξηβάιινλ, θαζψο παξά ηε κηθξή ηεο έθηαζε παξνπζηάδεη ζπάληα γεσκνξθνινγία κε έληνλεο αληηζέζεηο θαη πνιιέο πεξηνρέο πςειήο νηθνινγηθήο αμίαο. Υηιηάδεο δαληεισηέο αθηέο, επηβιεηηθά βνπλά, ζπήιαηα θαη θαξάγγηα, ιίκλεο, πνηάκηα, βηφηνπνη εμαηξεηηθήο νκνξθηάο θαη κνλαδηθά νηθνζπζηήκαηα «πξνηθίδνπλ» ηελ ειιεληθή γε κε εληππσζηαθά ηνπία, ηα νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ην ήπην θιίκα ηεο ρψξαο, θαζηζηνχλ ηελ Διιάδα ηδαληθφ πξννξηζκφ γηα ηνπο ιάηξεηο ηνπ νηθνινγηθνχ-ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Οη επηζθέπηεο ησλ νηθνινγηθά επαίζζεησλ πεξηνρψλ νθείινπλ λα ηεξνχλ πξνζεθηηθά ηηο απαηηήζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηε ξχπαλζε, ηελ απνθπγή θάζε ελφριεζεο ησλ θπζηθψλ βηνηφπσλ θαη δηαηάξαμεο ηεο ηζνξξνπίαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Πιεξνθνξίεο γηα ην πψο κπνξείηε λα επηζθεθζείηε πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο θαη λα ζπκκεηέρεηε ζε εηδηθά πξνγξάκκαηα, παξέρνπλ ηα δηάθνξα ηνπηθά θέληξα πιεξνθφξεζεο, ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε, θαζψο θαη εηδηθεπκέλα γξαθεία. Ο αζιεηηθόο ηνπξηζκόο, έρεη σο θχξην θίλεηξν ηελ άζθεζε ελφο αζιήκαηνο. ε απηήλ ηε κνξθή ηνπξηζκνχ αλήθεη ε άζιεζε ζαλ απαζρφιεζε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ, καδί βέβαηα κε ηηο άιιεο βαζηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ηνπξηζκνχ. 15

16 Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη λα ππάξρνπλ ζηνλ πξννξηζκφ ηνπ ηνπξίζηα νη θαηάιιειεο αζιεηηθέο εγθαηαζηάζεηο, απφ ηελ πιεπξά ησλ μελνδνρείσλ, θαζψο θαη ε δηάζεζε θαηάιιεια εθπαηδεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Σνπξηζκόο ηξίηεο ειηθίαο, είλαη κία ελαιιαθηηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, γηα ηελ νπνία ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηνλ ηνπξηζκφ πγείαο. Ζ άλζξσπνη πνπ δηαλχνπλ ηελ ηξίηε ειηθία, έρνπλ πιένλ ηελ ηάζε λα ηαμηδεχνπλ νινέλα θαη πεξηζζφηεξν. πλήζσο, είλαη εθείλνη πνπ δηαζέηνπλ άθζνλν ειεχζεξν ρξφλν, ζηαζεξφ εηζφδεκα, θαη κεγαιχηεξν δείθηε θαηαζέζεσλ, ιφγσ λννηξνπίαο θαη ηξφπνπ δσήο. Σν βαζηθφηεξν πιενλέθηεκα απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ είλαη φηη δελ ρξεηάδνληαη εηδηθέο ππνδνκέο γηα ηελ ππνδνρή ηνπο. Θαιάζζηνο Σνπξηζκόο: Ο ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα εηδηθή κνξθή ηνπξηζκνχ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ Διιάδα κε ηεξάζηηα πεξηζψξηα αλάπηπμεο. χκθσλα κε ηνλ Ζγνπκελάθε, Θαιάζζηνο ηνπξηζκφο «είλαη ην ζχλνιν ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δηεμάγνληαη ζην ζαιάζζην ρψξν κηαο ρψξαο, ελψ θαηά ηνλ σηεξηάδε ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο πεξηιακβάλεη δχν εηδηθφηεξεο κνξθέο ηηο θξνπαδηέξεο θαη ην yachting.» (Βειηζζαξίνπ 2000) Ο ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν δξαζηεξηνηήησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνλ ζαιάζζην ρψξν κηαο ρψξαο ππνδνρήο ηνπξηζηψλ. Οη ππεξεζίεο θαη νη δξαζηεξηφηεηεο ζα πξέπεη λα απνηεινχλ αλαπφζπαζην θαη βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ηνπξηζηηθήο κνξθήο θαη φρη κέζν γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ δηαθνπψλ (Βειηζζαξίνπ 2000). Αλακθίβνια ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα απφ ηηο δπλακηθφηεξεο θαη επηιεθηηθφηεξεο κνξθέο ηνπ ζχγρξνλνπ ηνπξηζκνχ αθνχ ε ζεκαζία ηνπ ζηηο ηνπξηζηηθέο νηθνλνκίεο ησλ ρσξψλ πνπ έρνπλ ηφζν ηηο θπζηθέο πξνυπνζέζεηο φζν θαη ηηο νηθνλνκηθέο δπλαηφηεηεο λα ηνλ αλαπηχμνπλ είλαη θπξηνιεθηηθά κεγάιεο. Σνπξηζκόο πγείαο- ηακαηηθόο ηνπξηζκόο, είλαη θαη ε κνξθή ηνπξηζκνχ, ε νπνία δεκηνχξγεζε ην θίλεηξν γηα λα γίλεη απηή ε εξγαζία. Ο ηνπξηζκφο πγείαο είλαη ν ηνπξηζκφο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ νπνίνπ νη ηνπξίζηεο ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα πγείαο ή ζε πξνγξάκκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ Τγεία. Μία ελαιιαθηηθή κνξθή ηνπ ηνπξηζκνχ πγείαο είλαη ν ηακαηηθφο ηνπξηζκφο, ν νπνίνο αλαθέξεηαη ζηελ ραιάξσζε θαη ηε ζεξαπεία ρξφλησλ παζήζεσλ κε ηε βνήζεηα ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ. 16

17 1.1.4 Δλαιιαθηηθόο Σνπξηζκόο. Μηα λέα ηνπξηζηηθή πξνζέγγηζε Ζ εδξαίσζε κηαο ηνπξηζηηθήο πεξηνρήο ζηνλ εζληθφ ή ηνλ δηεζλή ρψξν εμαξηάηαη άκεζα απφ ηελ δεκηνπξγία θαη ηε ιεηηνπξγία ελφο ή νξηζκέλσλ πξνηχπσλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Καζνξηζηηθφ ξφιν ζε απηή ηε δπλακηθή δηαδηθαζία δηαδξακαηίδνπλ ε αλάπηπμε, ε νξγάλσζε θαη ε δηαρείξηζε πφξσλ, ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ ηεο πξνζθνξάο θαζψο θαη ησλ ηνπξηζηηθψλ ξεπκάησλ πνπ ζπλζέηνπλ θαη ζπγθξνηνχλ ηε δήηεζε ηεο θάζε πεξηνρήο. (Τζάξηαο 1999) Γηα ηελ αλάπηπμε ησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ απαηηνχληαη ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο, άμνλεο θαη πξνγξάκκαηα πνπ αθνξνχλ ην θπζηθφ, νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ ησλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ θαη ηα νπνία είηε ζα εληάζζνληαη ζηελ ππάξρνπζα δνκή, είηε ζα βειηηψλνπλ ηελ πξνυπάξρνπζα θαηάζηαζε, είηε ζα δηακνξθψλνπλ κηα λέα παξαγσγηθή δνκή φπνπ ζα θπξηαξρνχλ νη ππνδνκέο θαη νη ππεξεζίεο απηψλ ησλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Ωζηφζν απαξαίηεηεο είλαη θαη νη παξεκβάζεηο απφ ηελ πνιηηεία ηφζν ζε ηνπηθφ, φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ επίπεδν ψζηε λα δεκηνπξγεζεί έλα πιαίζην ζηήξημεο θαη εθαξκνγήο ησλ κνξθψλ απηψλ ηνπ ηνπξηζκνχ. (Τζάξηαο 1999) Αληαπνθξηλφκελε ζηελ δηεζλή ηάζε γηα δηεχξπλζε θαη δηαθνξνπνίεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηεο πξντφληνο, ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε Διιάδα πξνζθέξεη ειθπζηηθά παθέηα θαη ππεξεζίεο ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Με ηελ βνήζεηα ζεκαληηθψλ θξαηηθψλ επελδπηηθψλ θηλήηξσλ νη επηρεηξεκαηίεο δεκηνπξγνχλ ππνδνκέο θαη ππεξεζίεο ζρεηηθέο κε ηνλ ηνπξηζκφ πγείαο, ηνλ ζξεζθεπηηθφ ηνπξηζκφ, ηνλ γαζηξνλνκηθφ ηνπξηζκφ, ηνλ αζιεηηθφ ηνπξηζκφ θαη ηνλ νηθνηνπξηζκφ θαη αγξνηνπξηζκφ. χκθσλα κε πξφζθαηεο έξεπλεο, έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ (άλσ ηνπ 25%) επθαηάζηαησλ κε πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν Δπξσπαίσλ ηαμηδησηψλ αλαδεηνχλ πξσηφηππεο βησκαηηθέο εκπεηξίεο θαη ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο πέξα απφ ην ηξίπηπρν ήιηνο,ζάιαζζα,θηινμελία. Ζ Διιάδα κπνξεί λα πξνζθέξεη πιεζψξα ηέηνησλ εκπεηξηψλ εθκεηαιιεπφκελε ηελ πνηθηιφηεηα ησλ ηνπίσλ ηεο, ηνπο θπζηθνχο ηεο πφξνπο, ηνλ πνιηηηζκηθφ θαη ηζηνξηθφ ηεο πινχην, θαζψο θαη ηελ παξάδνζε, ηα ήζε θαη ηα έζηκά ηεο. 17

18 Πιενλέθηεκα ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ είλαη ε δπλαηφηεηα ηνπο λα πξνζειθχνπλ ηνπξίζηεο θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγείηαη κηα ζηαζεξή πεγή εζφδσλ θαη απαζρφιεζεο. ( a=2) Οη δεκφζηεο ζρέζεηο απνηεινχλ ην εξγαιείν δηεχξπλζεο ηεο επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζηα θπζηθά πξφζσπα θαη ηηο θνηλσληθέο νκάδεο θαη σο δηαδηθαζία πθίζηαηαη απφ ηα πξνρξηζηηαληθά ρξφληα, απφ ηελ επνρή ηνπ θηινζφθνπ Αξηζηνηέιε, ν νπνίνο ππνζηήξηδε πσο «ε επηθνηλσλία θαη νη θηιηθέο ζρέζεηο απνηεινχλ πξνυπφζεζε ηεο επηπρίαο». Καηά ηνλ 20 ν αηψλα νη δεκφζηεο ζρέζεηο απνζαθήληζαλ ηνλ ξφιν ηνπο θαη νξηνζέηεζαλ ην πεδίν δξάζεο ηνπο κε ζθνπφ ηελ εμππεξέηεζε ησλ δχν βαζηθψλ ζθνπψλ ησλ επηρεηξήζεσλ ηελ άζθεζε ηνπ θαηάιιεινπ έξγνπ ζηελ θαηάιιειε ζηηγκή γηα φθεινο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ ψζηε θαηά απηφλ ηνλ ηξφπν λα κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ γφληκεο ζρέζεηο κε απηφ ην ζχλνιν. ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ ή ηνλ πξνγξακκαηηζκφ αληηδξάζεσλ ζε ζπλζήθεο ή θαηαζηάζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηξίηνπο παξάγνληεο θαη πνπ αθνξνχλ εθείλνλ(πξφζσπν, θνξέα ηδησηηθφ ή θξαηηθφ, ηδησηηθφ ή δεκφζην νξγαληζκφ) ν νπνίνο ρξεζηκνπνηεί ηηο δεκφζηεο ζρέζεηο ιακβάλνληαο ππφςηλ νηθνλνκηθά γεγνλφηα, θνηλσληθή θαηάζηαζε, ζπλδηθαιηζηηθέο ελέξγεηεο, γεγνλφηα εληφο θαη εθηφο ησλ θνξέσλνξγαληζκψλ, ελέξγεηεο ηνπ θξάηνπο. Οη δεκφζηεο ζρέζεηο εθ ησλ πξαγκάησλ- ζπληζηνχλ επηθνηλσληαθή ιεηηνπξγία πνπ δξα κε ζηφρνπο, πξννπηηθέο θαη ζχζηεκα θαη επηδέρνληαη θαλφλεο, κεζνδνινγία θαη επηζηεκνληθή, ζεσξεηηθή θαη ηερλνινγηθή θαζνδήγεζε. Κχξηνο ζθνπφο ηνπο είλαη λα θαηαξηηζηνχλ θαη ζηε ζπλέρεηα λα εθαξκφζνπλ έλα πξφγξακκα αλάκεζα ζηελ επηρείξεζε θαη ζην θνηλφ πξνο ην νπνίν απεπζχλνληαη, ζπκβάιινληαο εθ παξαιιήινπ ζηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ζηελ επέθηαζε ησλ θαηαλαισηηθψλ ζρέζεσλ, ζηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ επαγγεικαηηθψλ θξίζεσλ. 18

19 Απηφο ν ζθνπφο θαζηζηά αλαγθαίεο ηηο δεκφζηεο ζρέζεηο θαη ζηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο θαη θαη επέθηαζε- θαη ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνπο πειάηεο θαη ν ζσζηφο ηξφπνο πξνζέιθπζήο ηνπο. Οη δεκφζηεο ζρέζεηο απνζθνπνχλ πξσηίζησο ζην λα επηδξάζνπλ θαηαιπηηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο θνηλήο γλψκεο θαη ζην λα ηελ νδεγήζνπλ εθεί πνπ επηζπκνχλ θαη ζρεδηάδνπλ θαη ελ πξνθεηκέλσ λα ηελ νδεγήζνπλ ζην λα επηιέμεη ην πξντφλ ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Κνηλή γλψκε είλαη ε άπνςε γηα έλα «ζέκα» ή «δήηεκα» πνπ γίλεηαη απνδεθηή απφ ηελ πιεηνλφηεηα ελφο πιεζπζκηαθνχ ζπλφινπ, αλεμαηξέησο απφ ην εάλ είλαη νξζή ή φρη θαη ζηε δηακφξθσζή ηεο επηδξνχλ παξάγνληεο φπσο: o ςπρνινγηθνί παξάγνληεο, αλάινγα κε ην βαζκφ θαιιηέξγεηαο ηνπ θάζε αηφκνπ ζρεκαηίδεη ηε δηθή ηνπ γλψκε oη θνηλσληθνί παξάγνληεο, νη θνηλσληθνί ζεζκνί θαη νη παξάγνληεο φπσο νηθνγέλεηα θαη ζξεζθεία επεξεάδνπλ ηελ θνηλή γλψκε o πνιηηηζηηθνί παξάγνληεο, ην πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ, ηα ήζε θαη ηα έζηκα, ε γιψζζα, νη παξαδφζεηο θ.ι.π. ζπληεινχλ ζηε δηακφξθσζή ηεο o νηθνλνκηθνί παξάγνληεο, θαζνξηζηηθφ ξφιν γηα ηε δηακφξθσζε ηεο θνηλήο γλψκεο παίδεη ε απαζρφιεζε, ε νξγάλσζε ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο o επηθνηλσληαθνί παξάγνληεο, Μ.Μ.Δ., έληππνο θαη ειεθηξνληθφο ηχπνο o θπζηθνί παξάγνληεο, θιίκα, έδαθνο, ζεηζκηθφηεηα θ.ι.π. Οη δεκφζηεο ζρέζεηο εθηφο απφ ηελ πξνψζεζε κίαο επηρείξεζεο απνβιέπνπλ ζην λα δεκηνπξγήζνπλ κία θηιηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ πειάηε, ηνπ πξνζσπηθνχ θαη θαηά ζπλέπεηα θαη ηεο επηρείξεζεο. Ο ειιεληθφο ηνπξηζκφο, πνπ μεθίλεζε κε θπξίαξρε θηινζνθία ηελ εμππεξέηεζε θαη ηε θξνληίδα ηνπ πειάηε πξφθεηηαη γηα ζηνηρείν απαξαίηεην γηα ηελ επηβίσζε ηνπ ηνπξηζκνχ-, νθείιεη ηελ αλάπηπμή ηνπ ζηελ παηξνπαξάδνηε ειιεληθή θηινμελία θαη ζηε θξνληίδα ηνπ πειάηε. Απηά ηα δχν «ζηνηρεία» ζπλέβαιαλ θαζνξηζηηθά ζηε δεκηνπξγία ηεο ειιεληθήο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο. Δίλαη αιήζεηα φηη πνιιέο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο θηινμελίαο απνδέρνληαη ηε δνγκαηηθή άπνςε πσο «ν πειάηεο έρεη πάληα δίθην», αιιά θαίλεηαη φηη απηή δελ ηζρχεη ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο θάκςεο, κε ζπλέπεηα λα κελ δηαηίζεληαη νηθνλνκηθνί πφξνη γηα ηελ εηδηθή εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο.(πάππξνπο Λαπξνχο Μπξηληάληθα) 19

20 1.1.5 Πιενλεθηήκαηα επέλδπζεο ζηνλ ελαιιαθηηθό ηνπξηζκό Πνηθίιν θπζηθφ πεξηβάιινλ εμαηξεηηθήο νκνξθηάο Απμαλφκελε δήηεζε γηα λέεο ηνπξηζηηθέο εκπεηξίεο νδεγνχλ ζε επνίσλεο πξννπηηθέο αλάπηπμεο Δμαηξεηηθφο πνιηηηζκηθφο θαη ηζηνξηθφο πινχηνο Αλαπηπγκέλε πθηζηάκελε ηνπξηζηηθή ππνδνκή ε νπνία κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζπκπιεξσκαηηθά θαη λα ππνζηεξίμεη πξντφληα ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Διιάδα: Έλαο παγθνζκίσο αλαγλσξίζηκνο πξννξηζκφο ηφρνο ηεο Σνπξηζηηθήο ηξαηεγηθήο ηεο ρψξαο καο είλαη λα κεηαηξέςεη ηνλ πινχην ησλ πφξσλ ηεο ζε πξφηππα, κνλαδηθά ηνπξηζηηθά πξντφληα κε ηελ ζχκπξαμε Διιήλσλ θαη μέλσλ επελδπηψλ. Πξνθεηκέλνπ λα εμππεξεηήζεη ηελ ζηξαηεγηθή ηεο απηή, ε Διιεληθή θπβέξλεζε έρεη ζέζεη σο πξνηεξαηφηεηά ηεο θαη ελζαξξχλεη ηελ αλάπηπμε ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο λέσλ κνξθψλ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ νη νπνίεο ζπκπιεξψλνπλ ην παξαδνζηαθφ ηνπξηζηηθφ πξντφλ ηεο ρψξαο. Ζ Διιάδα πξνζειθχεη εηεζίσο πεξηζζφηεξνπο απφ 17 εθαηνκκχξηα επηζθέπηεο.( 20

21 1.1.6 Δπηπηώζεηο ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Κνηλσληθέο επηπηώζεηο Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο θνηλσληθέο επηδξάζεηο ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη νη εμήο : Οη ηνπξίζηεο έξρνληαη ζε επαθή κε ηα ήζε, ηα έζηκα θαη ηνλ ηξφπν δσήο ηνπ πξννξηζκνχ πνπ επηζθέπηνληαη. Μαζαίλνπλ ηε γιψζζα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηφπνπ θαη κ απηφλ ηνλ ηξφπν απμάλεηαη ν ακνηβαίνο ζεβαζκφο κεηαμχ ηνπ ηνπξίζηα θαη ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ. Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε παξαδνζηαθψλ επαγγεικάησλ πνπ ελδερνκέλσο λα είραλ εθιείςεη. Δπηπξφζζεηα, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλαβίσζε εζίκσλ, παξέρνληαο έηζη πξννπηηθέο δσήο ζηνπο λένπο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ. Με ηελ αλαβίσζε πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ, ππάξρεη έληνλε ζπκκέηνρε ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ θαη ησλ ηνπξηζηψλ, δίλνληαο ηελ αίζζεζε ζηνλ επηζθέπηε φηη απνηειεί ελεξγφ κέξνο ηεο εθδήισζεο θαη δελ είλαη απιά ζεαηήο. Μέζσ ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ δεκηνπξγείηαη ε ελζάξξπλζε θαη ε νηθνλνκηθή ψζεζε ησλ πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο ησλ παξαδνζηαθψλ ρνξψλ, ηεο κνπζηθήο, ηνπ ζεάηξνπ, ηεο ιανγξαθίαο θαη ησλ ηνπηθψλ παλεγπξηψλ. Μ απηφλ ηνλ ηξφπν δηαηεξείηαη ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Αθφκα, ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε θαη ζηε δηαηήξεζε ηνπ δεπηεξνγελνχο ηνκέα κέζσ ηεο πξνψζεζεο ηνπηθψλ πξντφλησλ ρεηξνηερλίαο θαη νηθνηερλίαο, δειαδή ε παξαγσγή παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ, φπσο θεξακηθά, πθαληά, θεληήκαηα θαη θνζκήκαηα ηα νπνία πσινχληαη ζηνπο ηνπξίζηεο σο αλακλεζηηθά.( Ζξάθιεην2010 Αξβαλίηε Κπξηαθή) 21

22 Πεξηβαιινληνινγηθέο επηπηώζεηο Ο ηνπξηζκφο θαη ην πεξηβάιινλ είλαη αιιειέλδεηα. Οη ζεκαληηθφηεξεο απφ ηηο επηπηψζεηο είλαη: Ζ θηινζνθία ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ε ζπλαλαζηξνθή ηνπ ηνπξίζηα κε ηε θχζε. Οη ζχγρξνλνη ηνπξίζηεο έρνπλ γίλεη αξθεηά απαηηεηηθνί θαη δεηνχλ πςειήο πνηφηεηαο πεξηβάιινλ θαη είλαη δηαηεζεηκέλνη λα πιεξψζνπλ πςειά πνζά γηα λα ην απνθηήζνπλ. ηελ Κξήηε ππάξρεη πςειήο πνηφηεηαο πεξηβάιινλ θαη ζηελ χπαηζξν θαη ζε νξεηλέο πεξηνρέο πνπ νη παξαδνζηαθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο δελ έρνπλ αιινηψζεη ζε κεγάιν βαζκφ. Άξα, ππάξρνπλ πξννπηηθέο γηα ηελ πξνζέιθπζε ελαιιαθηηθνχ ηχπνπ ηνπξηζηψλ. Δλψ νη απαηηήζεηο ηνπ ζχγρξνλνπ ηνπξίζηα γηα ελέξγεηα θαη λεξφ είλαη ζε πςειά επίπεδα, δειαδή απηφ ζεκαίλεη φηη νη θπζηθνί πφξνη θαηαλαιψλνληαη γηα ηελ παξνρή ζεξκφηεηαο, θιηκαηηζκνχ, ξεχκαηνο θαη πφζηκνπ λεξνχ, ζηελ πεξίπησζε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ην πξφβιεκα δελ είλαη ηφζν έληνλν. Οη ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο ελαιιαθηηθνχ ηχπνπ ζπλεζίδνπλ λα θάλνπλ ζπληεξεηηθή ρξήζε ησλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πφξσλ κε ην λα θαηαλαιψλνπλ ρακειφηεξεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο ή ρξεζηκνπνηψληαο ελαιιαθηηθέο κνξθέο, φπσο αηνιηθή ή ειηαθή. Ζ βηψζηκε ρξήζε ηεο γεο, δειαδή ε εθαξκνγή κεζφδσλ γεσξγηθήο εθκεηάιιεπζεο θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ, φπσο απηέο ηεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ρξεζηκνπνηνχληαη απφ αγξνηνπξηζηηθέο εθκεηαιιεχζεηο. Μ απηφλ ηνλ ηξφπν πξνζηαηεχεηαη θαη αλαβαζκίδεηαη ην πεξηβάιινλ, αθνχ κεηψλνληαη ηα πεξηβαιινληνινγηθά πξνβιήκαηα, φπσο ε θαηαζηξνθή ηεο παλίδαο θαη ηεο ρισξίδαο, ε κφιπλζε ησλ λεξψλ θαη ε δεκηνπξγία ηνμηθψλ νπζηψλ ζηηο ηξνθέο θαη ζην λεξφ πνπ δεκηνπξγνχλ ζνβαξέο επηπηψζεηο ζηελ θαξδηά. Δπίζεο, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε ησλ κλεκείσλ θαη ησλ ηζηνξηθψλ ηνπνζεζηψλ, αθνχ απνηεινχλ ζεκαληηθή έιμε γηα ηνπο ηνπξίζηεο. Απηφ ζεκαίλεη ηελ πξνζηαζία, ηε δηαηήξεζε θαη ηελ αλαπαιαίσζε ηνπο πξνο φθεινο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Σα ρξήκαηα πνπ ζα ζπγθεληξψλνληαη απφ ηα κνπζεία, ηνπο αξραηνινγηθνχο 22

23 ρψξνπο θαη ηα εζληθά πάξθα ζα βνεζνχλ ζηελ θάιπςε ησλ δαπαλψλ γηα ηε ζπληήξεζε ηνπο.(θαθηαλάθεο Δ., 2000) Οηθνλνκηθέο επηπηώζεηο Δθφζνλ ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο αλαπηχζζεηαη ζε πεξηνρέο πνπ νη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη πεξηνξηζκέλεο θαη ε δήηεζε ησλ ηνπξηζηψλ γηα δηαθνπέο έρεη απμεζεί, ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κηα θαιχηεξε θαηαλνκή ηεο απαζρφιεζεο θαη λα αιιάμεη εληειψο ηελ αγνξά εξγαζίαο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ. Οη ζπνπδαηφηεξεο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο είλαη : Οη ζέζεηο εξγαζίαο πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ δεκηνπξγνχλ λέεο επθαηξίεο γηα απαζρφιεζε φρη κφλν ζηνλ ηνπξηζκφ, αιιά θαη ζε δηάθνξνπο άιινπο θιάδνπο, φπσο ζηε γεσξγία θαη ζηελ θηελνηξνθία. Απηφ ζα έρεη ζα ζπλέπεηα ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο νδεγεί ζηε ζπγθξάηεζε ηνπ γεγελή πιεζπζκνχ ζηελ παηξηθή γε θαη ζηελ αλαδσνγφλεζε ησλ πεξηνρψλ ηεο ελδνρψξαο. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη νη εξγαδφκελνη ζηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ δε ρξεηάδεηαη λα έρνπλ εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο θαη έηζη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε αλεηδίθεπηα άηνκα, πνπ αξθεηέο θνξέο απαξηίδνπλ κέξνο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ, λα εξγαζηνχλ. Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο ζπληειεί ζηελ αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο πξνζθέξνληαο νηθνλνκηθή άλζηζε απμάλνληαο ηελ παξαγσγή παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ. Οη επηρεηξήζεηο πνπ απεπζχλνληαη ζηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ είλαη νηθνγελεηαθέο θη έηζη ππάξρεη κηθξφηεξε δηαξξνή ρξεκάησλ. ηηο επηρεηξήζεηο ελαιιαθηηθνχ ηχπνπ θαηαλαιψλνληαη πξντφληα ληφπηαο παξαγσγήο. Ο ηνπξίζηαο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα γλσξίζεη ηα πξντφληα πνπ παξάγεη ε πεξηνρή πνπ επηζθέπηεηαη θαη λα ηα αλαδεηήζεη φηαλ επηζηξέςεη ζηελ παηξίδα ηνπ, κε απνηέιεζκα λα απμάλνληαη νη εμαγσγέο. Σα πξντφληα πνπ παξάγνληαη επηθέξνπλ πςειφηεξα εηζνδήκαηα ζηνπο ληφπηνπο αθνχ πσινχληαη απεπζείαο ζηνλ θαηαλαισηή, ρσξίο ηε δηακεζνιάβεζε ηξίησλ.(ζξάθιεην Ξαλζνπδάθε Δηξήλε, Φειια Μαξία ) 23

24 1.1.7 Δπηπηώζεηο αλάπηπμεο ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ ζηελ Διιάδα Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο πξνζδηνξίδεηαη απφ εθείλεο ηη κνξθέο ηνπξηζκνχ, νη νπνίεο ζπλδένληαη κε ηηο θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο θνηλνηηθέο αμίεο πνπ επηηξέπνπλ ηφζν ζηνπο «νηθνδεζπφηεο» φζν θαη ζηνπο «θηινμελνχκελνπο» λα πθίζηαληαη ηηο ζεηηθέο αιιειεπηδξάζεηο θαη λα κνηξάδνληαη εκπεηξίεο. Δίλαη κία κνξθή ηνπξηζκνχ, ε νπνία δελ θαηαζηξέθεη ην πεξηβάιινλ θαη δελ επηθέξεη ηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο πνπ πξνθαιεί ν καδηθφο ηνπξηζκφο ζηηο πεξηνρέο πνπ αλαπηχζζεηαη. Θεσξείηαη κηθξήο θιίκαθαο αλάπηπμεο ηνπ ηνπξηζκνχ, πνπ πξνέξρεηαη θαη νξγαλψλεηαη απφ ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ ή ηνπο ηνπηθνχο θνξείο. Ο ηξφπνο αλάπηπμεο έρεη αθελφο ιηγφηεξεο αξλεηηθέο επηπηψζεηο θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο θαη αθεηέξνπ έρεη κεγαιχηεξεο πηζαλφηεηεο επλντθήο απνδνρήο απφ ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ απφ φηη ν καδηθφο ηνπξηζκφο.(κξήηε 2006,Μαληνπξάθε Καιιηφπε Σζηθάθε Μαξία) Δπηπηώζεηο/ νθέιε ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ γηα ηνπο επηρεηξεκαηίεο, ηελ ηνπηθή θνηλσλία& ηελ εζληθή νηθνλνκία Οη ζεηηθέο επηδξάζεηο ηεο αλάπηπμεο ησλ δηαθφξσλ κνξθψλ ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ζηελ Διιάδα εληνπίδνληαη ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηζκηθφ, πεξηβαιινληηθφ επίπεδν ηεο ρψξαο. ε επηρεηξεκαηηθφ επίπεδν, ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Απηφ είλαη θαζνξηζηηθφ γηα ηηο επαίζζεηεο, απφ άπνςε εξγαζίαο, θνηλσληθέο νκάδεο ησλ λέσλ θαη ησλ γπλαηθψλ. Μπνξεί λα ελεξγνπνηήζεη άκεζα ζέζεηο εξγαζίαο κέζσ μελνδνρείσλ, εζηηαηνξίσλ, πσιήζεσλ αλακλεζηηθψλ αληηθεηκέλσλ αιιά θαη έκκεζα κε ηελ παξνρή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ ρξεηάδνληαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ. Αθφκα, αλαπηχζζεηαη ζπλήζσο απφ ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ δεκηνπξγψληαο ζπκπιεξσκαηηθά εηζνδήκαηα γηα ηηο νηθνγέλεηεο θαη ζπγθξαηψληαο ηνλ θφζκν ζηηο εζηίεο ηνπ. Απηφ απνθηά ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηηο πεξηνρέο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθή πιεζπζκηαθή κείσζε θαη δεκνγξαθηθή 24

25 γήξαλζε. Ζ ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ηνπ εηζνδήκαηνο απνηειεί ζεκειηαθφ ζηνηρείν θαη εηζάγεη απηνκάησο ηελ αλαπηπμηαθή θαη θνηλσληθή δηάζηαζε ζηελ έλλνηα «ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο». Γελ απνηειεί ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ζα ππνθαηαζηήζεη ηελ ήδε ππάξρνπζα απαζρφιεζε ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ, αιιά αληηζέησο- είλαη απηφο πνπ ζα ηελ ζηεξίμεη θαη ζα ηελ εληζρχζεη. Απηφ ζεκαίλεη κεγαιχηεξν δηαζέζηκν εηζφδεκα θαη βειηίσζε ησλ φξσλ δσήο. Ζ αλάπηπμε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ ζπκβάιιεη ηα κέγηζηα ζηελ ηνπηθή, πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε αθνχ ε χπαξμε ηνπ ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο ηεο απαξαίηεηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο ήπηαο θιίκαθαο, ε νπνία ελαξκνλίδεηαη κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Αλαπηπμηαθά έξγα ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, πνπ πηζαλά λα θαζπζηεξνχζαλ γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα, πινπνηνχληαη εμαηηίαο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. απηά ηα έξγα πεξηιακβάλνληαη βειηηψζεηο ζε ζέκαηα πγηεηλήο θαη ζπγθνηλσληψλ, δίθηπα παξνρήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, παξνρήο ηειεπηθνηλσληψλ, λέεο αζιεηηθέο θαη αλαςπρηθέο εγθαηαζηάζεηο, εζηηαηφξηα, δεκφζηνη ρψξνη, θαζψο θαη κία καδηθή εηζξνή θαιχηεξεο πνηφηεηαο αγαζψλ θαη εηδψλ δηαηξνθήο. Ζ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε ζπλδπάδεηαη κε ηελ πξνζηαζία θαη ηελ αλάδεημε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, δελ δξα αληαγσληζηηθά πξνο ηνπο θπζηθνχο πφξνπο. Αληίζεηα, ζπκβάιιεη ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ηφζν ησλ κφληκσλ θαηνίθσλ φζν θαη ησλ επηζθεπηψλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο. Ζ επαθή ηνπ ηνπξίζηα-επηζθέπηε κε ηα νηθνζπζηήκαηα εληείλεη ηελ νηθνινγηθή ζπλείδεζε θαη επαηζζεηνπνίεζε κε ζθνπφ ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπ ζηελ πξνζηαζία ηεο θχζεο. Ζ εθκεηάιιεπζε ηνπ πινχηνπ ηεο πεξηνρήο γίλεηαη απφ ηνπο ληφπηνπο επηρεηξεκαηίεο, πνπ δελ παξαβιέπνπλ ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Έηζη δίλεηαη ε επθαηξία ζηελ ηνπηθή θνηλσλία λα αλαπηχμεη θαη λα δηαηεξήζεη ηε ιανγξαθία, ηελ ηνπηθή αξρηηεθηνληθή, λα αλαβηψζεη εξγαζίεο θαη ηέρλεο μεραζκέλεο γηα λα παξάγεη παξαδνζηαθά πξντφληα, ηνπηθά έζηκα θαη λα νξγαλψζεη πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο. Όια απηά ζπληεξνχλ θαη δελ αιινηψλνπλ ην ραξαθηήξα ηεο πεξηνρήο, αλαδεηθλχνληαο ηε δηαθνξεηηθφηεηα θαη ηελ κνλαδηθφηεηα ηνπ θάζε ηφπνπ. 25

26 Θεσξεηηθά ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο είλαη ν ηνπξηζκφο πνπ ζηελ ηδαληθή πεξίπησζε ηζν θαηαλέκεη ηνπο ηνπξίζηεο θαη ην ζχλνιν ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζε φινπο ηνπο κήλεο ηνπ έηνπο ακβιχλνληαο έηζη ην πξφβιεκα ηεο ηνπξηζηηθήο επνρηθφηεηαο θαη ηε δηαθνξνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ πεξηφδσλ, πνπ σο γλσζηφλ, απνηειεί έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα ηνπ ειιεληθνχ ηνπξηζκνχ. Απνηειεί ιχζε γηα ηελ απνθέληξσζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ θπθιψκαηνο, θαηαξγεί ηελ ηνπηθή θαη ρξνληθή ππεξζπγθέληξσζε ηνπξηζηψλ, αιιά θαη γηα ηελ κείσζε ηνπ θνηλσληθνχ θφζηνπο αλάπηπμεο ηνπ ηνπξηζκνχ αζηηθψλ πεξηνρψλ πνπ έρεη επηθέξεη ν καδηθφο ηνπξηζκφο. Αθφκα, ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί πεγή εζφδσλ γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Οη θχξηεο ζεηηθέο νηθνλνκηθέο επηδξάζεηο ζρεηίδνληαη κε θέξδε ζπλαιιάγκαηνο θαη ηηο ζπλεηζθνξέο ζηα θξαηηθά έζνδα. Οη ηνπξηζηηθέο δαπάλεο, ε εμαγσγή θαη εηζαγσγή ζρεηηδφκελσλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ επηθέξνπλ έζνδα ζηελ νηθνλνκία ηεο Διιάδαο πνπ θηινμελεί ηνπο ηνπξίζηεο. Άιια θξαηηθά έζνδα απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ σο άκεζεο θαη έκκεζεο εηζθνξέο.(μπηηιήλε 2009 Αλαηνιή Μαξαηίδνπ) ηηο άκεζεο εηζθνξέο πεξηιακβάλνληαη νη θφξνη ζε εηζνδήκαηα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπξηζηηθή απαζρφιεζε, απφ ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο θαη απφ άκεζεο ρξεψζεηο ζε ηνπξίζηεο, φπσο ν νηθνινγηθφο θφξνο ή νη θφξνη αλαρψξεζεο. Οη έκκεζεο εηζθνξέο πξνθχπηνπλ απφ θφξνπο θαη δαζκνχο ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο πξνο ηνπο ηνπξίζηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα θφξνπο γηα αλακλεζηηθά αληηθείκελα, αιθννινχρα πνηά, εζηηαηφξηα θ.ι.π. Σα ηαμίδηα θέξλνπλ ηνπο αλζξψπνπο, δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ, ζε επαθή κεηαμχ ηνπο. Λφγσ ηνπ ηδηαίηεξνπ ραξαθηήξα ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί ζησπεξά έλα θιίκα θαηαλφεζεο αλάκεζα ζηνπο αλζξψπνπο θαη ζηνπο πνιηηηζκνχο θαη λα πξνσζεζνχλ πνιηηηζηηθέο αληαιιαγέο αλάκεζα ζηνπο «θηινμελνχκελνπο» θαη ηνπο «νηθνδεζπφηεο». Με ηνλ ηξφπν απηφ, απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο γηα ηνπο αλζξψπνπο λα αλαπηχμνπλ ακνηβαία ζπκπάζεηα θαη θαηαλφεζε θαη λα κεησζνχλ νη πξνθαηαιήςεηο. Έηζη, ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο ιεηηνπξγεί θη απηφο σο κέζν γηα ηε δηαηήξεζε ηεο εηξήλεο.( Κξήηε 2006,Μαληνπξάθε Καιιηφπε Σζηθάθε Μαξία) 26

27 Δπηπηώζεηο/ νθέιε γηα ηνλ ηνπξίζηα-επηζθέπηε ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί έλα ζπλερψο αλαπηπζζφκελν είδνο ηνπξηζκνχ ζηελ Διιάδα θαη αζθεί κεγάιε γνεηεία ηδηαίηεξα ζηνπο θαηνίθνπο ησλ κεγαινππφιεσλ. Οη δχζθνιεο ζπλζήθεο δσήο ησλ κεγάισλ πφιεσλ δεκηνπξγνχλ ζηνπο αλζξψπνπο έληνλε επηζπκία λα βξεζνχλ θνληά ζηελ θχζε γηα λα απνιαχζνπλ ηελ γαιήλε, ηελ εζπρία αιιά θαη ην δηαθνξεηηθφ ηξφπν δσήο πνπ ηνπο. Ο επηζθέπηεο απνθεχγεη ηνλ ζπλσζηηζκφ, ην ζφξπβν, ηελ αηζρξνθέξδεηα ησλ αλεπηπγκέλσλ θαη ήδε θνξεζκέλσλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ κε ζηφρν ηελ ςπρνινγηθή ηνπ ηθαλνπνίεζε θαη λα πεξάζεη έλα επράξηζην «δηάιεηκκα» απφ ην άγρνο, ην ζηξεο θαη ηνπο έληνλνπο θαη γξήγνξνπο ξπζκνχο ηεο πφιεο. Κπξίσο φκσο κπνξεί λα ραξεί ηε δεζηή αλζξψπηλε «θηινμελία» θαη ηελ απζφξκεηε θαινζπλάηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηνίθσλ ηνπ ηφπνπ πξννξηζκνχ. Έξρεηαη ζε γλσξηκία κε ηα ηνπηθά ήζε θαη έζηκα, ηα πνιηηηζκηθά ζηνηρεία θαη ηα απζεληηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηφπνπ πνπ επηζθέπηεηαη. Ο ηνπξίζηαο έξρεηαη ζε ζηελή επαθή κε ην πεξηβάιινλ θαη κε δξαζηεξηφηεηεο, ζηηο νπνίεο κπνξεί λα ζπκκεηέρεη, λα ςπραγσγεζεί, λα αζιεζεί θαη ληψζεη ηε ραξά ηεο πεξηήγεζεο, ηεο γλψζεο θαη ηεο αλαθάιπςεο. Σέηνηεο δξαζηεξηφηεηεο κπνξεί λα είλαη: Αγξνηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο κάδεκα ειηάο, καληηαξηψλ Οηθνηνπξηζκφ, φπσο παξαηήξεζε θπηψλ θαη δψσλ, πγξνβηφηνπσλ Αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο πνδειαζία, ηππαζία, ηέληο Πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο παξαθνινχζεζε θεζηηβάι, επίζθεςε ζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, κνλαζηήξηα Μαζήκαηα, φπσο αξγαιεηνχ, παξαδνζηαθήο καγεηξηθήο Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο απεπζχλεηαη θαη ζε άηνκα, ηα νπνία δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πξνζθέξνπλ ζηνλ εαπηφ ηνπο ηηο δηαθνπέο πνπ 27

28 επηζπκνχλ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ηφζν ν θνηλσληθφο ηνπξηζκφο φζν θαη ν ηνπξηζκφο πγείαο. Άηνκα πνπ αλήθνπλ ζε ρακειφηεξα θνηλσληθά ζηξψκαηα, άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο θαζψο θαη άηνκα ηεο ηξίηεο ειηθίαο κπνξνχλ λα απνιαχζνπλ έλα ηνπξηζηηθφ παθέην δηαθνπψλ. ( Γπζκελείο επηπηώζεηο ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Όηαλ ε αλάπηπμε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ δελ είλαη ζπκβαηή κε ηηο αξρέο ηεο αεηθνξηθήο δηαρείξηζεο έρεη δπζκελείο επηπηψζεηο ζην θπζηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ. ηελ πεξίπησζε απηή, νη επηπηψζεηο αλαθέξνληαη: ηελ άλαξρε θαη ππέξκεηξε αλάπηπμε ηνπ ζε βάξνο ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ηεο πεξηνρήο, πνπ πξνθαιεί ππνβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ησλ πεξηνρψλ. ηνλ θίλδπλν αλάπηπμεο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηηο πεξηθεξεηαθέο πεξηνρέο εηο βάξνο ηεο δσήο ηεο ππαίζξνπ. ηελ πξάμε έρεη παξαηεξεζεί φηη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο εγθαηαιείπνληαη, γηα παξάδεηγκα νη αγξνηηθέο εξγαζίεο πξνο ράξηλ ελφο κεγαιχηεξνπ βξαρπρξφληνπ ηνπξηζηηθνχ θέξδνπο. ηελ αιινίσζε ηνπ πνιηηηζκηθνχ ραξαθηήξα ησλ πεξηνρψλ, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο αθνινπζήζεη ηα γλσζηά αλαπηπμηαθά ηνπξηζηηθά «πξφηππα» ησλ πεξαζκέλσλ δεθαεηηψλ(πξφηππα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ). ηνλ θίλδπλν αιινίσζεο νηθνζπζηεκάησλ, πγξνβηφηνπσλ θαη γεληθά νηθνινγηθά επαίζζεησλ πεξηνρψλ. ηνλ θίλδπλν ππεξζπγθέληξσζεο ηνπξηζηψλ-επηζθεπηψλ ζε κία πεξηνρή κε δπζκελή απνηειέζκαηα, φπσο ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο(γε, λεξφ, αηκφζθαηξα),ερνξχπαλζε. 28

29 ηελ αχμεζε ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο, ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο παξαηεξνχληαη ηέηνηα θαηλφκελα, ζπλήζσο θινπέο, εμαηηίαο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζε κία πεξηνρή θη απηφ γηαηί νη ηνπξίζηεο ζπγθξηηηθά κε ηνπο θαηνίθνπο είλαη άηνκα κε πςειφηεξν νηθνλνκηθφ επίπεδν. Κάζε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε πξέπεη λα επηηπγράλεη ην ζεκείν ηζνξξνπίαο, αλάκεζα ζηηο αλάγθεο θαη παξνρέο ησλ επηζθεπηψλ θαη ηνπ νθέινπο ησλ αηφκσλ πνπ αλαπηχζζνπλ ηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ θαη λα γίλεηαη ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο αεηθνξίαο(φρη ππεξζπγθεληξψζεηο ). Κάζε κνξθή βηνκεραλνπνίεζεο θπξίσο απφ ηνπο ηνπξηζηηθνχο επηρεηξεκαηίεο, νη νπνίνη ελδηαθέξνληαη κφλν γηα ην θέξδνο θη φρη γηα ηελ «ζσζηή» αλάπηπμή ηνπ θαη ε εκπνξεπκαηνπνίεζε ησλ πξντφλησλ νδεγνχλ ζηνλ εθθπιηζκφ ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ.(θεζζαινλίθε 2014,Λαπξεληίδνπ Αζελά- Ενχπα Διέλε) 1.2 Πξννπηηθέο εμειίμεηο ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ ζηελ Διιάδα Ζ αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο, εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηξεηο παξάγνληεο: α) ηελ θαιή νηθνλνκία ησλ ρσξψλ πξνέιεπζεο ηελ παγθφζκηα εξεκία, αιιά θαη ηελ εξεκία ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ θξαηψλ θαη β) ην θπζηθφ, δνκεκέλν θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ ηεο ρψξαο ππνδνρήο. Σν πην βαζηθφ φκσο είλαη ην πεξηβάιινλ κε ηελ επξεία έλλνηα ηεο ρψξαο πξννξηζκνχ θαη εδψ κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε Διιάδα δηαζέηεη πνιιέο πεξηνρέο ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο, εζληθνχο δξπκνχο, αηζζεηηθά δάζε, ζπάληα βηνπνηθηιφηεηα, άξηζηεο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θαη κηα αλεμάληιεηε αξραηνινγηθή θαη πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Καηά ζπλέπεηα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηα έξγα ππνδνκήο ψζηε λα αλαδεηρηεί ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ.(ζξάθιεην,2010,ξαλζνπδάθε Δηξήλε- Φειια Μαξία) 29

30 1.2.1 Πξνγξάκκαηα ζηήξημεο ηνπ ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Απφ ηα κέζα ηνπ'90, ε αεηθνξηθή αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζεσξείηαη ζέκα πξνηεξαηφηεηαο γηα ζεζκνχο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ην πιαίζην Αλαθνίλσζεο κε ηίηιν "πλεξγαζία κεηαμχ καο γηα ην κέιινλ ηνπ Δπξσπατθνχ ηνπξηζκνχ", ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξφηεηλε ηελ πεξαηηέξσ "πξνψζεζε ηεο αεηθνξηθήο αλάπηπμεο ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ Δπξψπε κέζα απφ ηνλ θαζνξηζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηεο Αηδέληα21". Απηφ ην δήηεκα ππνζηεξίρζεθε ζζελαξά θαη απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην θαη ηελ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ. Ζ πξφζθαηε Αλαθνίλσζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο κε ηίηιν "Βαζηθνί πξνζαλαηνιηζκνί γηα ηελ αεηθνξία ηνπ Δπξσπατθνχ ηνπξηζκνχ" πξνηείλεη πεξηζζφηεξα κέηξα γηα ηελ ελδπλάκσζε ηεο ζπλεηζθνξάο ηεο Έλσζεο ζηελ αεηθνξία ηνπ Δπξσπατθνχ ηνπξηζκνχ. Δπηπιένλ, ν αεηθνξηθφο ηνπξηζκφο κπνξεί λα σθειεζεί ηδηαηηέξσο απφ ηηο πξνζεγγίζεηο θαη ηα φξγαλα πνπ πεξηγξάθεθαλ ζηελ Αλαθνίλσζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο πάλσ ζε ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο νινθιήξσζεο κε ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή. Παξάδεηγκα απνηειεί ε ηξαηεγηθή ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα πνπ πεξηιακβάλεη νδεγίεο ζρεηηθέο κε ην ζέκα ηεο αλάπηπμεο αεηθνξηθνχ ηνπξηζκνχ κέζα ζηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο θαη κε ρακειφ αληίθηππν ζηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνινγηθνχ Γηθηχνπ Natura Σέινο, ην Λεπθφ Βηβιίν ζρεηηθά κε ηελ "Δπξσπατθή πνιηηηθή κεηαθνξψλ γηα ην2010: θαηξφο γηα απνθάζεηο" θαη νη πνιηηηθέο ηεο Δ.Δ. γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ λεξνχ θαη ησλ απνβιήησλ πνπ επεξεάδνπλ άκεζα ηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηελ πξνψζεζε ηεο αεηθνξίαο ηνπ ηνπξηζκνχ. Σν1993 ζην πιαίζην ηνπ Πέκπηνπ Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ "πξνο κηα Αεηθφξν Αλάπηπμε" πξνηάζεθαλ ηξεηο άμνλεο δξάζεηο γηα ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ παξάιιειε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο: δηαθνξνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θαιχηεξεο δηαρείξηζεο ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ θαη ηελ ελζάξξπλζε ελαιιαθηηθψλ ηχπσλ ηνπξηζκνχ. 30

31 βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ, έκθαζε ζηελ πιεξνθφξεζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ησλ επηζθεπηψλ, θαζψο θαη ζηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ηεο ξνήο ησλ επηζθεπηψλ. αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ηνπξηζηψλ, ζην πιαίζην απηφ ελζαξξχλνληαη εηδηθέο δξάζεηο, φπσο ηειενπηηθέο θακπαληέο, ζχληαμε θψδηθα ζπκπεξηθνξάο θαη ελζάξξπλζε ησλ επηζθεπηψλ γηα θαηάιιειε επηινγή κέζσλ κεηαθνξάο.(ζξάθιεην 2011,Κνχξθνπινπ Διέλε) 1.3 Σνπξηζκόο Τγείαο-Δπεμίαο Σνπξηζκφο πγείαο είλαη ν ηνπξηζκφο φπνπ νη ηνπξίζηεο ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα πγείαο ή ζε πξνγξάκκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πγεία. Σα πξνγξάκκαηα πγείαο είλαη: δηαηήξεζεο, πξφιεςεο, ζεξαπείαο, αλάξξσζεο θαη απνθαηάζηαζεο ηεο πγείαο κε ζχγρξνλεο ηαηξηθέο κεζφδνπο/ θπζηθέο κεζφδνπο θαη πξνγξάκκαηα πνπ ζρεηίδνληαη θαη επεξεάδνπλ ηελ πγεία, φπσο πγηεηλήο δηαβίσζεο, πγηεηλήο δηαηξνθήο, ελεξγεηηθήο άζιεζεο, ςπρηθήο ηζνξξνπίαο, νκνξθηάο, αδπλαηίζκαηνο, θνηλσληθήο επαλέληαμεο θηι. Ο ηνπξηζκφο πγείαο πεξηιακβάλεη κεξηθφηεξεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο εμήο: i. Θεξαπεπηηθφο ηνπξηζκφο ii. Ηακαηηθφο ηνπξηζκφο iii. Σνπξηζκφο θπζηνζεξαπείαο iv. Σνπξηζκφο πγηεηλήο δηαβίσζεο v. Σνπξηζκφο νκνξθηάο vi. Θεξκαιηζκφο ή ζεξκαιηζηηθφο ηνπξηζκφο 31

32 Ζ θχζε εθηφο απφ ηα ζπάληα ηνπία θαη ηηο ηδηαίηεξεο θπζηθέο νκνξθηέο «ράξηζε» ζηελ Διιάδα θαη πεγέο κε ζεκαληηθέο ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο. Σα ηακαηηθά ινπηξά απνηεινχλ κέξνο ηνπ εζληθνχ πινχηνπ ηεο ρψξαο, ελψ νη ζεξαπεπηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο ήηαλ γλσζηέο ήδε απφ ηνπο αξραίνπο ρξφλνπο. Οη ηακαηηθνί θπζηθνί πφξνη είλαη δηάζπαξηνη ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα, ελψ ηα λεξά ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεγψλ δηαθέξνπλ απφ ηα ζπλεζηζκέλα, είηε ιφγσ ηεο πςειήο ζεξκνθξαζίαο είηε ιφγσ ηεο παξνπζίαο ζπάλησλ δξαζηηθψλ ζπζηαηηθψλ. (Κνδάλε 2003, Καζηαλία Ησάλλα) Σα λεξά απηά ραξαθηεξίδνληαη σο κεηαιιηθά εμαηηίαο ηεο ζεξκνθξαζίαο ή ηεο γεληθήο ηνπο ρεκηθήο ζχζηαζεο. Δθηφο απφ ηηο ςπρξέο κεηαιιηθέο πεγέο ππάξρνπλ θαη νη ζεξκνπεγέο κε ηηο νπνίεο νηθνδνκήζεθε έλαο θιάδνο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο, ε ηακαηηθή πδξνζεξαπεία( ζεξκαιηζκφο). Ζ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ πεγψλ δελ είλαη ηπραία, θαζψο ζπλδέεηαη είηε κε ηεθηνληθά γεγνλφηα, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ πεγψλ ηνπ Κατάθα, ηεο Κπιιήλεο θαη ηνπ Λαγθαδά, είηε κε εθαηζηεηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ πεγψλ ησλ Μεζάλσλ, ηεο Μήινπ, ηεο Λέζβνπ, ηεο ακνζξάθεο θαη ηεο Λήκλνπ. Ζ πδξνζεξαπεία είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε πνιιαπιψλ παζήζεσλ, φπσο είλαη ηα αξζξηηηθά θαη νη ξεπκαηνπάζεηεο θαη δηαθξίλεηαη ζε δχν είδε: ηελ εζσηεξηθή, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηελ πνζηζεξαπεία (πφζε ηακαηηθψλ λεξψλ), εηζπλνζεξαπεία(εηζπλνή ησλ αεξίσλ ή ησλ ζηαγνληδίσλ ησλ κεηαιιηθψλ λεξψλ) θαη ηηο πιχζεηο(ζηνκαρηθέο, ξηληθέο, γπλαηθνινγηθέο) ηελ εμσηεξηθή, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηα ινπηξά, ηηο θαηαηνλήζεηο(γηα νξηζκέλν ρξφλν ην ζψκα δέρεηαη ην ζεξκνκεηαιιηθφ λεξφ, πνπ έξρεηαη κε ςειή ή ρακειή πίεζε), ηηο πδξνκαιάμεηο(ην ζψκα δέρεηαη ηελ πίεζε ηνπ λεξνχ), ηελ πδξνθηλεζηνζεξαπεία (ζπλδπαζκφο ινπηξνζεξαπείαο θαη θηλεζηνζεξαπείαο, φζν ην ζψκα βξίζθεηαη ζην λεξφ) θαη ηελ πεινζεξαπεία(εθαξκνγή πεινχ, πνπ έρεη «σξηκάζεη» ζε ζεκεία ηνπ ζψκαηνο κε δηάθνξεο παζήζεηο). (Κνδάλε 2003, Καζηαλία Ησάλλα) 32

33 1.3.1 Οη επηζθέπηεο ηνπ ηνπξηζκνύ πγείαο Σνπξηζκφ πγείαο θάλνπλ νη άλζξσπνη πνπ έρνπλ πξνβιήκαηα πγείαο ή πνπ ζέινπλ λα κάζνπλ λα δνπλ πγηεηλά, αιιά παξάιιεια έρνπλ θαη ηνπξηζηηθέο αλάγθεο θαη πξνζπαζνχλ θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ηνπο λα επηηχρνπλ θαη ηελ θαιή αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πγείαο θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ ηνπο αλαγθψλ. Ζ εκεδαπή πειαηεία, πνπ θαηά θαλφλα θάλεη ηακαηηθφ ηνπξηζκφ, απνηειείηαη απφ άηνκα κέζεο θαη ηξίηεο ειηθίαο κε πξνβιήκαηα πγείαο θαη απφ ηνπο ζπλνδνχο ηνπο. Γηα ηα άηνκα απηά ε αλαθνχθηζε ηεο πγείαο ηνπο έρεη πξσηαξρηθή ζεκαζία θαη ε παξνρή ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ είλαη απιή επηβνεζεηηθή. ηνλ ηνπξηζκφ πγείαο ηθαλνπνηνχληαη θαη πξφζζεηεο αλάγθεο πνπ έρνπλ άηνκα λεψηεξεο ειηθίαο θαη κεγαιχηεξσλ ζσκαηηθψλ δπλαηνηήησλ. Πνιιέο θνξέο κάιηζηα νη ππφινηπεο αλάγθεο πιελ απηψλ ηεο πγείαο, έρνπλ πξσηαξρηθή ζεκαζία, ζε αληίζεζε κε ηνλ ηακαηηθφ ηνπξηζκφ. ηνλ ηνπξηζκφ πγείαο επίζεο αληηκεησπίδνληαη αλάγθεο πνπ ηθαλνπνηεί ε ζπκβαηηθή ηαηξηθή αιιά νη άλζξσπνη πνπ έρνπλ ηηο αλάγθεο απηέο πξνηηκνχλ παξάιιεια κε ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο λα έρνπλ θαη ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο Τγεία θαη επεμία Έλα δπλαµηθά αλεξρφµελν ηµήµα ηνπ ηνπξηζµνχ, ν ηνπξηζµφο επεμίαο. Θεσξείηαη σο ππνθαηεγνξία ηνπ ηνπξηζµνχ πγείαο θαη ηνπνζεηείηαη µκεηαμχ ησλ δηαθνπψλ αλαςπρήο θαη ησλ θέληξσλ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ (spa), ελψ ζπκπεξηιακβάλεη δηαθνξεηηθέο απφςεηο πεξί πγείαο πνπ ζπλαληψληαη ζε δηάθνξεο θνπιηνχξεο. Ο Σνπξηζµφο Δπεμίαο απνηειεί ηελ πην ζχγρξνλε µνξθή Σνπξηζµνχ Τγείαο θαη πξνσζείηαη παγθνζκίσο. Όηαλ εµθαλίζηεθε ν ζπγθεθξηκέλνο θιάδνο απεπζπλφηαλ µφλν ζε πειάηεο πςειήο νηθνλνµηθήο επηθάλεηαο. ήµεξα ν Σνπξηζµφο Δπεμίαο απεπζχλεηαη ζην µκεγαιχηεξν µκέγεζνο ηεο αγνξάο, θαζψο εµθαλίδνληαη δηαξθψο λέα θέληξα ηα νπνία απεπζχλνληαη ζε πειάηεο µε πεξηνξηζκέλεο νηθνλνµηθέο δπλαηφηεηεο, 33

34 αθνχ παξέρνπλ ππεξεζίεο δηαµνλήο θαη επεμίαο ζε ρακειφηεξν θφζηνο. Σα ζηνηρεία γχξσ απφ ηα νπνία επηθεληξψλεηαη είλαη: ε ςπρή-ε δηαρείξηζε ηνπ άγρνπο- δηαινγηζµφο ην πλεχµα -ε επηµφξθσζε ζε ζέµαηα πγείαο ε επηθνηλσλία -θνηλσληθέο επαθέο ην ζψµα -θφξµα, ζσζηή δηαηξνθή, θαιισπηζµφο ηεο επηδεξµίδαο Ζ επεμία δελ αθνξά κφλν ζηε ζσκαηηθή πγεία Δίλαη κηα γεληθή αίζζεζε, κηα εζσηεξηθή αθηηλνβνιία πγείαο, δχλακεο θαη νκνξθηάο. Δίλαη κηα δηαξθήο δηαδηθαζία. Ζ επηηπρία ηεο πξνζπάζεηα ηνπ θαζέλα γηα κηα θαιχηεξε δσή, ε θάιπςε ησλ εζσηεξηθψλ επηζπκηψλ, ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηνπ, ε ειεπζεξία επηινγψλ, απνηειεί ηελ πξνζσπηθή ηνπ ζπληαγή επεμίαο. Νηψζσ θαιά, πεξλάσ θαιά, ζεκαίλεη αηζζάλνκαη ςπρηθά ηζνξξνπεκέλνο θαη λνηψζσ πγηήο. Γηαηί αλ ε πγεία, ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ δηαηππψζεθε ζην θαηαζηαηηθφ ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Τγείαο (1946) είλαη «ε θαηάζηαζε ηεο πιήξνπο ζσκαηηθήο, ςπρηθήο θαη θνηλσληθήο επεμίαο θαη φρη κφλν ε απνπζία αζζέλεηαο ή αλαπεξίαο», εχθνια θαηαιαβαίλεη θαλείο φηη ε έλλνηα ηεο πγείαο δελ απνδίδεηαη κφλν απφ ηελ ηαηξηθή, αιιά θαη απφ παξάγνληεο φπσο πεξηβάιινλ, νηθνλνκία, εξγαζία θηι, θαη ζηεξίδεηαη απφιπηα ζηελ αίζζεζε ηεο επεμίαο. Δθηφο απφ ζπάληα ηνπία θαη ηδηαίηεξεο θπζηθέο νκνξθηέο, ε Διιάδα είλαη πξνηθηζκέλε θαη κε πεγέο κε ζεκαληηθέο ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο. Σα ηακαηηθά ινπηξά απνηεινχλ κέξνο ηνπ θπζηθνχ πινχηνπ ηεο πεξηθέξεηαο, ελψ νη ζεξαπεπηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο ήηαλ γλσζηέο, ήδε, απφ ηνπο αξραίνπο ρξφλνπο. Σα λεξά ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη κεηαιιηθά, δηαθέξνπλ απφ ηηο απιέο πεγέο, είηε ιφγσ ηεο πςειήο ηνπο ζεξκνθξαζίαο, είηε ιφγσ ηεο παξνπζίαο ζπάλησλ δξαζηηθψλ ζπζηαηηθψλ. 34

35 Θεξκέο θαη ηακαηηθέο πεγέο έρνπλ θαηαγξαθεί ζε 850 δηαθνξεηηθά ζεκεία ζ νιφθιεξε ηε ρψξα, κε απνηέιεζκα ε Διιάδα λα θαηαηάζζεηαη ζηηο πινπζηφηεξεο απφ πιεπξάο θπζηθψλ πεγψλ αλά ηνλ θφζκν. Πέξα απφ ηελ πλεπκαηηθή αλαδσνγφλεζε, κεγάινο αξηζκφο ηακαηηθψλ πεγψλ ζηελ Διιάδα πξνζθέξεη ζηνπο επηζθέπηεο ηελ επθαηξία ίαζεο ρξφλησλ παζήζεσλ(πδξνζεξαπεία). Παζήζεηο φπσο ηα αξζξηηηθά θαη νη ξεπκαηνπάζεηεο παξαδνζηαθά ζπλδένληαη κε κεγαιχηεξεο ειηθίεο, κε ζπλέπεηα ηα ηακαηηθά ινπηξά λα έρνπλ θαηαρσξεζεί ζηελ θνηλή ζπλείδεζε σο «ζεξαπεπηηθή» δξαζηεξηφηεηα ειηθησκέλσλ, θπξίσο, αηφκσλ. Ωζηφζν, νη επεξγεηηθέο ηδηφηεηεο ηεο πδξνζεξαπείαο είλαη πνιχ επξχηεξεο, είλαη σθέιηκεο γηα αλζξψπνπο θάζε ειηθίαο θαη πξνζθέξνπλ απφ βειηίσζε ηεο εκθάληζεο (θπξίσο φζνλ αθνξά ζηελ θαηάζηαζε ηνπ δέξκαηνο), σο κηα γεληθφηεξε αίζζεζε ραιάξσζεο θαη επεμίαο. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηακαηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη ε θαζηέξσζε ηνπ ηνπξηζκνχ πγείαο θαη επεμίαο αθνινχζεζε ηαρείο ξπζκνχο, γεγνλφο πνπ επέθεξε ηελ αλαβάζκηζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ηελ νινέλα επεθηεηλφκελε αμηνπνίεζε ησλ ηακαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ. Οη κνξθέο πδξνζεξαπείαο πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ Διιάδα αθνξνχλ ζηε ινπηξνζεξαπεία, ηελ πεινζεξαπεία, ηελ εηζπλνζεξαπεία, ηελ πνζηζεξαπεία θ.α. Σα 14 πδξνζεξαπεπηήξηα (ηδηνθηεζίαο Δ.Ο.Σ.) εμππεξεηνχλ εηεζίσο πεξί ηα άηνκα, κε ζεξαπεπηηθέο αγσγέο, θαζψο θαη δεθάδεο άιιεο ηακαηηθέο πεγέο πνπ ιεηηνπξγνχλ απφ ηνπηθνχο θνξείο πξνζθέξνπλ ζηνπο επηζθέπηεο ζχγρξνλεο ππεξεζίεο πςειψλ πξνδηαγξαθψλ. Αθφκε, ηακαηηθά θέληξα (spa centers), κε ηηο πιένλ ζχγρξνλεο ππνδνκέο θαη εγθαηαζηάζεηο θαη εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ, βξίζθνληαη ζηα πεξηζζφηεξα μελνδνρεία πέληε αζηέξσλ, θαζψο θαη ζε απηφλνκα θέληξα πνπ θαηά θαλφλα βξίζθνληαη ζηελ Αζήλα θαη ζηε Θεζζαινλίθε. 35

36 Δπηπιένλ, ρξεζηκνπνηείηαη ε ζαιαζζνζεξαπεία σο εκπλεπζκέλνο ζπλδπαζκφο ραιάξσζεο, δηαζθέδαζεο θαη ζεξαπείαο πνπ επηηπγράλεηαη ζηηο ηδεψδεηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο Διιάδαο θαη ράξε ζην ζαιαζζηλφ λεξφ. Οη θπζηθνί πφξνη είλαη ζε ρξήζε, αιιά ηαπηφρξνλα εηζάγεηαη έλα λέν νιηζηηθφ κνληέιν αλαδσνγφλεζεο ζψκαηνο θαη πλεχκαηνο πνπ πεξηιακβάλεη έλα επξχ θάζκα δξαζηεξηνηήησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ κε θπξίαξρν ζηνηρείν ην λεξφ ηεο ζάιαζζαο. Με έλα απφ ηα θαιχηεξα θιίκαηα ζηνλ θφζκν, κε κηα κνλαδηθή ζε πνηθηιία θχζε, θαζψο θαη κε κηα απφ ηηο πην πγηεηλέο δηαηξνθηθέο παξαδφζεηο, ε Διιάδα είλαη ε ηδαληθή πξφηαζε γηα ςπρηθή θαη ζσκαηηθή πγεία θαη αλαδήηεζε επεμίαο.( Ση είλαη ν ηνπξηζκόο επεμίαο Ο Σνπξηζκφο Δπεμίαο απεπζχλεηαη ζε επηζθέπηεο πνπ επηζπκνχλ λα ζπλδπάζνπλ ηηο δηαθνπέο ηνπο κε ππεξεζίεο πξφιεςεο, δηαηήξεζεο ή βειηίσζεο ηεο πγείαο ηνπο κέζσ πξνγξακκάησλ νιηθήο αλαδσνγφλεζεο θαη ραιάξσζεο ζε ζσκαηηθφ, πλεπκαηηθφ θαη ζπλαηζζεκαηηθφ επίπεδν. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ν ζχγρξνλνο άλζξσπνο έρεη πιένλ ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη ε επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ην άγρνο πνπ πξνθαιεί ν ζχγρξνλνο ηξφπνο δσήο, ην θάπληζκα θ.ιπ., απνηεινχλ ελνρνπνηεηηθνχο παξάγνληεο γηα ηηο πεξηζζφηεξεο αζζέλεηεο θαη ην πξφσξν γήξαο, ζηξέθνληάο ηνλ ζηαδηαθά πξνο θπζηθέο κεζφδνπο ζεξαπείαο, πεξηνξίδνληαο παξάιιεια θαη ηε ρξήζε θαξκάθσλ. Δπηζηεκνληθά, έρεη πιένλ απνδεηρζεί, φηη ηα πξντφληα Σνπξηζκνχ Δπεμίαο απνηεινχλ πξνάζπηζε γηα θαιή πγεία κε ζεκαληηθή ζπκβνιή ζηελ πξνιεπηηθή ηαηξηθή. Παξά ηελ αληίιεςε πνπ επηθξαηεί ζην επξχ θνηλφ, ζήκεξα ν Σνπξηζκφο Δπεμίαο απεπζχλεηαη θαη ζην κέζν θαηαλαισηή θαη φρη κφλν ζε πειάηεο πςειήο νηθνλνκηθήο επηθάλεηαο, ιφγσ ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ δηακνλήο θαη επεμίαο ζε πνιχ ρακειφηεξν θφζηνο. Πιήζνο ππεξπνιπηειψλ θέληξσλ-ζέξεηξσλ πγείαο έρνπλ αλαπηπρζεί ζε φιε ηελ Διιάδα πνπ δηαζέηνπλ φιν ηνλ θαηάιιειν εμνπιηζκφ, εηδηθεπκέλνπο γηαηξνχο, θιηληθέο, θέληξα ζεξαπείαο, ειεγρφκελε δίαηηα, ηεξάζηηνπο ρψξνπο πξαζίλνπ κε 36

37 θήπνπο, ιίκλεο θαη πνηακνχο, αζιεηηθά θέληξα θ.ά., ζπλδπάδνληαο έληερλα ηαηξηθέο ππεξεζίεο ήπηαο κνξθήο κε αλαςπρή, πξνζθέξνληαο έλα ζπλνιηθφ παθέην ππεξεζηψλ πγείαο-ραιάξσζεο-δηαθνπψλ. Ο Σνπξηζκφο Δπεμίαο αλαθέξεηαη θπξίσο ζηελ πδξνζεξαπεία, ε νπνία είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή φρη κφλν γηα ηελ πξφιεςε, δηαηήξεζε θαη βειηίσζε ηεο πγείαο, αιιά θαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε δηαθφξσλ παζήζεσλ, ελψ δξα θαη ζπκπιεξσκαηηθά ζηελ θιηληθή θαη ρεηξνπξγηθή ηαηξηθή θαζψο θαη ζηηο ζεξαπείεο κε θάξκαθα, πεξηιακβάλεη δε ηνλ παξαδνζηαθφ Ηακαηηθφ Σνπξηζκφ ή Θεξκαιηζκφ, ηε Θαιαζζνζεξαπεία θαη ηα Spa. ( Ζκεξνκελία δεκνζίεπζεο 11/03/2010) Ζ επεμία κπνξεί λα νξηζηεί σο «ε ηζνξξνπεκέλε θαηάζηαζε ζψκαηνο, κπαινχ θαη πλεχκαηνο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ζηνηρείσλ φπσο ηεο θπζηθήο θαηάζηαζεο, ηεο πγηεηλήο δηαηξνθήο, ηεο ραιάξσζεο, ηεο δηαλνεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηεο πεξηβαιινληηθήο επαηζζεζίαο». χκθσλα κε ην European Travel Monitor (ETM), νη δηαθνπέο πγείαο αληηζηνηρνχλ ζην 15% ηνπ ζπλφινπ ηεο Δπξσπατθήο ηνπξηζηηθήο αγνξάο. Ζ Δπξψπε δηαζέηεη πεξηζζφηεξα απφ spa θαη ζέξεηξα πγείαο πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο θέληξα πγείαο (The European Spa Association). Πνιινί Δζληθνί Οξγαληζκνί Σνπξηζκνχ ρξεζηκνπνηνχλ ήδε ηελ «επεμία» σο ζέκα γηα ην κάξθεηηλγθ ησλ πξννξηζκψλ ηνπο κέζσ ηζηνζειίδσλ, ηνπξηζηηθψλ θπιιαδίσλ θαη πξνσζεηηθψλ βίληεν. Ζ ξαγδαία αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ επεμίαο απεηθνλίδεηαη θαη ζηελ πξφζθαηε αλάπηπμε ησλ spa παγθνζκίσο πνπ απνηεινχλ αλαπφζπαζην ζπζηαηηθφ ηνπ ηνπξηζκνχ επεμίαο. Ο αξηζκφο ησλ εγθαηαζηάζεσλ spa απμάλεηαη θαηά 20% εηεζίσο ηα ηειεπηαία 8 ρξφληα. Οη θχξηνη παξάγνληεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηε δήηεζε είλαη νη δεκνγξαθηθέο αιιαγέο, ε αχμεζε ηεο επζπλεηδεζίαο γηα ηελ πγεία, νη αιιαγέο ζηελ θαηαλαισηηθή ζπκπεξηθνξά θαη ηηο αμίεο. 37

38 Απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο, νη δηαθνξνπνηεκέλεο ζηξαηεγηθέο κάξθεηηλγθ γηα ηα ηνπξηζηηθά πξντφληα ππνζηεξίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ επεμίαο, εληζρχνληαο ηνλ αληαγσληζκφ αλάκεζα ζηνπο παγθφζκηνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο. Γηεζλή ηαμίδηα γηα δηαθνπέο επεμίαο γίλνληαη θπξίσο ζε γεηηνληθέο ρψξεο, παξφιν πνπ πξννξηζκνί φπσο ε Σατιάλδε θαη ε Ηλδνλεζία ζεσξνχληαη επηηπρεκέλνη ζηελ πξνζέιθπζε ηνπξηζηψλ απφ καθξηλέο απνζηάζεηο, ζηα spa θαη ζηα θέληξα επεμίαο ηνπο. Οη ηνπξίζηεο «επεμίαο» είλαη κέζεο ειηθίαο ηαμηδηψηεο, ησλ νπνίσλ ηα παηδηά είλαη θπξίσο κεγάια θαη αλεμάξηεηα. Καηέρνπλ πςειφ επίπεδν κφξθσζεο θαη αλήθνπλ ζε αλψηεξα νηθνλνκηθά ζηξψκαηα. Οη ηάζεηο ηεο αγνξάο πνπ ζπλνςίδνληαη ζε απηφ ην report, θαηαιήγνπλ ζε έλα δπλακηθφ θαη καθξνρξφλην κέιινλ γηα ηνλ ηνπξηζκφ επεμίαο. ( A.pdf Market Brief: Ηνχληνο 2006 Σνπξηζκφο Τγείαο & Δπεμίαο Α') Οξηζµόο θαη αλάιπζε ηνπ «Σνπξηζµνύ πγείαο» Ωο Σνπξηζµφο Τγείαο, µε ηελ επξχηεξε έλλνηα ηνπ φξνπ, νξίδεηαη ε ζπµµεηνρή ηνπξηζηψλ ζε πξνγξάµµαηα ηδησηηθήο ηαηξηθήο θξνληίδαο ή ζε 38

39 πξνγξάµµαηα πνπ ζρεηίδνληαη µε ηελ πγεία θαη ηελ πγηεηλή, ζε ζπµθέξνπζεο ηηµέο θαη ζε ζπλεξγαζία µε ηελ ηνπξηζηηθή βηνµεραλία. Ο Σνπξηζµφο Τγείαο αθνξά ζηελ πξφιεςε, δηαηήξεζε, ζεξαπεία, αλάξξσζε θαη απνθαηάζηαζε ηεο πγείαο µε ζχγρξνλεο ηαηξηθέο µεζφδνπο ή µε θπζηθέο µεζφδνπο, ζπλδπάδνληαο παξάιιεια ηελ μεθνχξαζε, ηε ραιάξσζε θαη ηε δηαζθέδαζε. Ζ βαζηθή ηδέα είλαη ε ζσµαηηθή, πλεπµαηηθή, ςπρηθή θαη ζπλαηζζεµαηηθή αλαδσνγφλεζε ηνπ αηφµνπ µαθξηά απφ ηελ θαζεµεξηλή ξνπηίλα ζε έλα φµνξθν ραιαξσηηθφ πεξηβάιινλ. Πξφθεηηαη γηα µνξθή ηνπξηζµνχ πνπ µπνξεί λα αλαπηχζζεηαη θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ θαη ζρεηίδεηαη µε ην πνιπηηµφηεξν αγαζφ, ηελ πγεία. Δπηπιένλ, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε άηνµα µε εηδηθέο αλάγθεο θαη αζζελείο µε ρξφληεο παζήζεηο, φπσο λεθξνπαζείο, θαξδηνπαζείο, θαξθηλνπαζείο θ.ά., λα ηαμηδεχνπλ απξφζθνπηα ζε ηνπξηζηηθνχο πξννξηζµνχο πνπ επηζπµνχλ. ηηο αξρέο ηεο εθαξµνγήο ηνπ, ν ηνπξηζµφο πγείαο απεπζπλφηαλ θπξίσο ζε άηνµα πνπ είραλ αλάγθε λα θάλνπλ ηε ρξήζε ησλ πδάησλ ησλ ηαµαηηθψλ πεγψλ, µε ζθνπφ λα επεξγεηεζνχλ απφ απηά θαη λα ζεξαπεχζνπλ δηάθνξεο παζήζεηο. Γη απηφ ην ιφγν ζεσξείηαη σο ε εμέιημε ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ. Παιαηφηεξα(1980), ζχµθσλα µε ηνλ νξηζµφ ηεο ηεζλνχο Έλσζεο Σνπξηζηηθψλ Οξγαληζµψλ, ν ηνπξηζµφο πγείαο ραξαθηεξίδεηαη σο «ε παξνρή εγθαηαζηάζεσλ µε ηελ αμηνπνίεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ µηαο ρψξαο, θπξίσο ησλ µεηαιιηθψλ λεξψλ θαη ηνπ θιίµαηνο». Ωο θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ γλσξίζµαηα ζεσξνχληαη, ζχµθσλα µε εξεπλεηέο, Ζ δηαµνλή εθηφο ηεο µφληµεο θαηνηθίαο Ωο πξσηαξρηθφ θίλεηξν είλαη ε επηδίσμε ηεο πγείαο Ζ πξαγµαηνπνίεζε ζε πεξηβάιινλ δηαθνπψλ ηγά ζηγά, νη αληηιήςεηο φζνλ αθνξά ηνλ ηνπξηζµφ πγείαο ζηαδηαθά µεηαβάιινληαη θαη νη παξερφµελεο ππεξεζίεο εμεηδηθεχνληαη ζε ζχγρξνλεο θξνληίδεο θαη ηερληθέο πεξηπνίεζεο θαη δηεπξχλνληαη. 39

40 ηε ζχγρξνλε θνηλσλία παξαηεξείηαη ην γεγνλφο φηη ε πξνζσπηθή πγεία θαη ε επεμία είλαη ζπλαξηήζεηο ηεο πξφιεςεο πεξηζζφηεξν θαη φρη ηφζν ηεο ίαζεο ησλ αζζελεηψλ. Απηφ ζεµαίλεη φηη δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή, πιένλ ζηελ πξφιεςε ησλ αζζελεηψλ,έηζη ψζηε λα ππάξρεη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπ αηφµνπ θαη θαηά ζπλέπεηα πγηήο ζπλαηζζεµαηηθή, θνηλσληθή, πλεπµαηηθή θαη θπζηθή επεμία. Ζ ζπγθεθξηµέλε άπνςε ζηεξίδεηαη ζηνλ νξηζµφ ηνπ Παγθφζµηνπ Οξγαληζµνχ Τγείαο, φπνπ ιέεη φηη, ε πγεία ζπλίζηαηαη ζηελ πιήξε θπζηθή, πλεπµαηηθή, θνηλσληθή επεµεξία θαη φρη απιψο ζηελ απνπζία µίαο αζζέλεηαο. πλεπψο, ζηνλ νξηζµφ ηεο πγείαο πεξηιαµβάλεηαη ε έλλνηα ηεο ζσµαηηθήο, αιιά θαη ηεο ςπρηθήο πγείαο. Σν άγρνο είλαη βαζηθφο παξάγνληαο πνπ επεξεάδεη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ αηφµνπ, ιφγσ ηεο πνιιή δνπιεηάο θαη ηεο έιιεηςεο ρξφλνπ ζηελ θαζεµεξηλφηεηα ηνπ. Θέινληαο ινηπφλ λα μεθχγεη απφ απηφ ην θαχιν θχθιν θαη λα θαηαπνιεµήζεη απηήλ ηελ αξλεηηθφηεηα, επηιέγεη λα πάεη δηαθνπέο θαη λα ζπλδπάζεη ζε απηέο δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο, µε ηηο νπνίεο µπνξεί λα πξνιάβεη δηάθνξεο παζήζεηο, εάλ ηηο ζπλδπάζεη ζσζηά ζηνλ ειεχζεξν ηνπ ρξφλν. Καη επέθηαζε, κεγάιε δήηεζε παξνπζηάδεηαη γηα ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο πνπ αθνξνχλ ηελ άζιεζε, ηελ πγηεηλή θαη ην πεξηβάιινλ, ζε ζπλάξηεζε µε πξνγξάµµαηα ζεξαπείαο θαη αλαδσνγφλεζεο. ηελ Διιάδα, ηα ηειεπηαία ρξφληα, ζε ζπλεξγαζία θαη µε µεγάινπο ηαμηδησηηθνχο νξγαληζµνχο ηνπ εμσηεξηθνχ, έρνπλ γίλεη αμηφινγεο πξνζπάζεηεο δεµηνπξγίαο ζχγρξνλσλ θέληξσλ παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο θαη νµνξθηάο, πνπ αθνξνχλ θπξίσο ζηνλ Σνπξηζµφ Δπεμίαο, µέζσ ησλ Κέληξσλ Θαιαζζνζεξαπείαο θαη Spa, ζηνλ Ηαηξηθφ Σνπξηζµφ, µε έµθαζε ζηνλ Πξνζβάζηµν Σνπξηζµφ θαη ζηνλ Σνπξηζµφ Οµνξθηάο, ψζηε λα πξνσζεζνχλ απηέο νη επηδηψμεηο. Μεγάιν θνµµάηη ηεο πνιηηηζηηθήο µαο θιεξνλνµηάο απνηειεί ν Ηαµαηηθφο Σνπξηζµφο-Θεξµαιηζµφο, θαζψο ε Διιάδα είλαη µία απφ ηηο πινπζηφηεξεο ρψξεο απφ άπνςε θπζηθψλ πεγψλ, δηαζέηνληαο 850 πεξίπνπ θπζηθέο πεγέο 40

41 θαηαγεγξαµµέλεο ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα µε εμαηξεηηθή πνηφηεηα λεξψλ. Μία ρψξα ζαλ ηελ Διιάδα, µε ηα αδηαµθηζβήηεηα πιενλεθηήµαηα πνπ δηαζέηεη ζε ζέµαηα αζθάιεηαο θαη πγηεηλήο, µε ην ήπην θιίµα, ην πνηθίιν θπζηθφ πεξηβάιινλ εμαηξεηηθήο νµνξθηάο, ηελ πινχζηα πνιηηηζηηθή θαη ηζηνξηθή θιεξνλνµηά θαη ηελ θεµηζµέλε πγηεηλή µεζνγεηαθή δηαηξνθή, απνηειεί έλαλ απφ ηνπο δεµνθηιέζηεξνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζµνχο παγθνζµίσο. Δπηπιένλ, ε αλαπηπγµέλε πθηζηάµελε ηνπξηζηηθή ππνδνµή (µεηά θαη ηε δηελέξγεηα ησλ Οιπµπηαθψλ Αγψλσλ ηεο Αζήλαο ην 2004), ε βειηίσζε θαη επέθηαζε ηνπ νδηθνχ θαη ζηδεξνδξνµηθνχ δηθηχνπ θαζψο θαη ε αχμεζε ησλ αεξνπνξηθψλ δξνµνινγίσλ, ε δηαζεζηµφηεηα εμεηδηθεπµέλνπ ηαηξηθνχ θαη λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ, ην απαγνξεπηηθφ θφζηνο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο ζε άιιεο ρψξεο, θαζψο θαη ηα λνµηθά θσιχµαηα πνπ πεξηνξίδνπλ θάπνηεο ηαηξηθέο πξάμεηο, φπσο π.ρ. ηελ εμσζσµαηηθή γνληµνπνίεζε ζηηο θαζνιηθέο ρψξεο, θαζηζηνχλ ηελ Διιάδα ηδηαίηεξα ειθπζηηθφ πξννξηζµφ θαη ζε ζέµαηα πγείαο. ε επίπεδν πξσηνβάζµηαο θξνληίδαο πγείαο, ε ζπγθεθξηµέλε µνξθή ηνπξηζµνχ, απεπζχλεηαη ζε ηνπξίζηεο-αζζελείο πνπ έρνπλ αλάγθε ρεηξνπξγηθψλ επεµβάζεσλ, θαζψο θαη άιισλ εμεηδηθεπκέλσλ µνξθψλ ζεξαπείαο, µε ζπλαθφινπζε ηαηξηθή πεξίζαιςε θαη θαξκαθεπηηθή αγσγή, ελψ ζε επίπεδν δεπηεξνβάζµηαο θξνληίδαο ηεο πγείαο, απεπζχλεηαη ζε ηνπξίζηεο-αζζελείο ζηνπο νπνίνπο παξέρεηαη ηαηξηθή θξνληίδα ζε µνλάδεο απνθαηάζηαζεο θαη απνζεξαπείαο ή ζε µνλάδεο αλάξξσζεο Ιακαηηθόο Σνπξηζκόο Ο ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο, είλαη ε πξψηε µνξθή ηνπξηζµνχ πγείαο, γλσζηή απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ. Απνηειεί µνξθή θνηλσληθνχ ηνπξηζµνχ πνπ έρεη σο ζθνπφ ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ηαµαηηθψλ πεγψλ θπξίσο γηα ζεξαπεπηηθνχο ζθνπνχο. Ζ πνξεία ηνπ µέρξη ηψξα ζηε ρψξα µαο δείρλεη φηη απεπζχλεηαη θπξίσο ζε άηνµα ηξίηεο ειηθίαο θαη ζπληαμηνχρνπο-ζπλήζσο αζζελείο- νη νπνίνη πεγαίλνπλ ζηηο ηαµαηηθέο πεγέο θαηφπηλ ηαηξηθήο πιένλ πξνηξνπήο, µε ζθνπφ θπξίσο λα ππνβνεζεζεί ε θαξκαθεπηηθή αγσγή ηνπ γηαηξνχ. ε θάπνηεο 41

42 πεξηπηψζεηο, ν ιφγνο επίζθεςεο µπνξεί λα είλαη ε πξφιεςε θαη φρη απαξαίηεηα ε ζεξαπεία. χµθσλα µε ηνλ Παγθφζµην Οξγαληζµφ Σνπξηζµνχ, µία απφ ηηο ζεµαληηθφηεξεο πξνθιήζεηο γηα ηνλ ηνπξηζµφ είλαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ αηφµσλ. Ο ηνπξηζµφο θαη ηα ηαμίδηα ζπλδένληαη ζηελά µε ηελ βειηίσζε ηεο αλζξψπηλεο πγείαο, ε νπνία απνηειεί µία απφ ηηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο αλζξψπηλεο δσήο, γηα απηφ ην ιφγν ν ζηφρνο ηεο βειηίσζεο ή ηεο απνθαηάζηαζεο ηεο πγείαο µέζσ ηεο πξαγµαηνπνίεζεο ελφο ηαμηδηνχ ππήξμε αλέθαζελ ηζρπξφ ηαμηδησηηθφ θίλεηξν. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπµε ηελ εμέιημε ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ πξνο ηνλ ηνπξηζµφ πγείαο. πλεπψο, ηα ηνπξηζηηθά θέληξα θαηαηάζζνληαη γεληθά ζε δχν θαηεγνξίεο, αλάινγα µε ην πξνζθεξφµελν πξντφλ ζην ζπγθεθξηµέλν ζέξεηξν: 1) ζηα θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ(spa) θαη 2) ζηα θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο(health resorts). Απηφ ζεµαίλεη φηη, αλ ην πξντφλ έρεη σο ζηφρν ηελ ζεξαπεία, ζε πεξηβάιινλ πνηφηεηαο γηα μεθνχξαζε θαη αλαςπρή, ηφηε νη ινπηξνπφιεηο είλαη γλσζηέο σο θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ. ε αληίζεηε πεξίπησζε, δειαδή αλ ην πξντφλ έρεη σο ζθνπφ ηελ μεθνχξαζε θαη ηελ αλαςπρή, ηφηε έρνπµε ηα θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο. Ο ηνπξηζµφο πγείαο θαη ν ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο, απνηεινχλ δχν εληειψο δηαθνξεηηθέο έλλνηεο, έζησ θαη αλ έρνπλ θνηλφ ζθνπφ ηελ πξφιεςε, ηελ επαλάθηεζε θαη ηε δηαηήξεζε ηεο πγείαο. ηε βηνµεραλία ηνπ ηνπξηζµνχ πγείαο πεξηιαµβάλνληαη θαη δηάθνξα πξντφληα, έπεηηα απφ επεμεξγαζία. Ζ ρεµηθή αλάιπζε ησλ ηαµαηηθψλ λεξψλ είλαη πνιχ δηαδεδνµέλε φρη µφλν γηα ηνλ ζεξµαιηζµφ, αιιά θαη γηα ηελ εµθηάισζε θαη εµπνξία ηνπ µεηαιιηθνχ λεξνχ, πνπ απνηειεί επίζεο ζεµαληηθφ θνµµάηη ηεο βηνµεραλίαο ηνπ ηνπξηζµνχ πγείαο. Τπάξρνπλ αθφµε πνιιέο βηνµεραλίεο θαιιπληηθψλ, πνπ έρνπλ σο πξψηε χιε ην µεηαιιηθφ λεξφ θαη ηνλ άξγηιν γηα ηελ Παξαζθεπή θαιιπληηθψλ. Σέινο, ππάγνληαη θαη ηα δηάθνξα πξντφληα πγείαο, δειαδή είηε θπζηθά, είηε παξάγσγα απηψλ, ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ θπηηθέο χιεο (βφηαλα, άλζε, θχθηα, µέηαιια θαη ηρλνζηνηρεία θα). Δλ θαηαθιείδη, πξνθχπηεη φηη ν ηνπξηζµφο πγείαο είλαη ε εμέιημε ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ, ελψ ν ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο είλαη ε εμέιημε ηνπ ζεξµαιηζµνχ. 42

43 1.3.3 Αλάπηπμε ηαµαηηθνύ ηνπξηζµνύ θαη ινηπέο δηαηάμεηο» Οξηζκνί Γηα ηνπο ζθνπνχο ηνπ παξφληνο λφµνπ ηζρχνπλ νη αθφινπζνη νξηζµνί: Ηαµαηηθή πεγή είλαη θπζηθή αλάβιπζε ή άληιεζε ηαµαηηθνχ θπζηθνχ πφξνπ µε ηερληθφ έξγν, φπσο απφ γεψηξεζε, θξέαξ, ηάθξν ή ζήξαγγα(θπζηθή ή ηερλεηή) ή θπζηθή δεµηνπξγία ηαµαηηθνχ πεινχ. Ωο ηαµαηηθνί θπζηθνί πφξνη ζεσξνχληαη θπζηθά λεξά(ςπρξά ή ζεξµά), αηµνί, θπζηθά αέξηα ή πεινί, πνπ έρνπλ ηαµαηηθέο ηδηφηεηεο, αλαγλσξηζµέλεο ζχµθσλα µε ηηο δηαηάμεηο ηνπ παξφληνο λφµνπ. Ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο είλαη εηδηθή µνξθή παξνρήο ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ ζε πεξηνρέο ησλ νπνίσλ θχξην ραξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ε ρξήζε αλαγλσξηζµέλσλ ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ζε εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο. Μνλάδεο ηαµαηηθήο ζεξαπείαο είλαη εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο µε θαηάιιειε ππνδνµή θαη εμνπιηζµφ ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ππφ ηαηξηθή παξαθνινχζεζε γηα ιφγνπο πγείαο(πξνιεπηηθνχο ή ζεξαπεπηηθνχο), θπζηθήο απνθαηάζηαζεο ή θαη αλαδσνγφλεζεο ηδίσο µε πδξνζεξαπεία, πνζηζεξαπεία, εηζπλνζεξαπεία, ξηλνπιχζεηο, αηµφινπηξα, πεινζεξαπεία, θαηαηνληζµνχο ή άιιεο επηζηεµνληθψο αλαγλσξηζµέλεο µεζφδνπο. Κέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ- ζεξµαιηζµνχ είλαη εηδηθέο ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ µε θαηάιιειε ππνδνµή θαη εμνπιηζµφ, ζηηο νπνίεο εληάζζνληαη µνλάδεο ηαµαηηθήο ζεξαπείαο ή θαη εγθαηαζηάζεηο ζαιαζζνζεξαπείαο, ζηηο νπνίεο γίλεηαη νπσζδήπνηε ρξήζε ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ. Κέληξα ζαιαζζνζεξαπείαο είλαη εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο µε θαηάιιειε ππνδνµή θαη εμνπιηζµφ, ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε ζεξµαηλφµελνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ, άµµνπ, ιάζπεο, θπθηψλ θαη άιισλ ζαιάζζησλ νπζηψλ γηα ιφγνπο πγείαο, πξνιεπηηθνχο ή ζεξαπεπηηθνχο, ππφ ηαηξηθή παξαθνινχζεζε θαη ζε ζπλδπαζµφ µε ην ζαιάζζην πεξηβάιινλ. Κέληξα αλαδσνγφλεζεο(spa) είλαη εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο µε θαηάιιειε ππνδνµή θαη εμνπιηζµφ ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε ή ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ή ζεξµαηλφµελνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ ή ζεξµνχ θπζηθνχ λεξνχ µε πξνζζήθεο ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ή δεζηνχ θπζηθνχ λεξνχ µε ηελ πξνζζήθε πειψλ, βνηάλσλ, θπηψλ, αξσµάησλ, εθαηζηεηαθήο ή ραιαδηαθήο άµµνπ, θσηφο, 43

44 ζεξµφηεηαο, µαζάδ, αηµφινπηξσλ δηαθφξσλ ηχπσλ, µε ζθνπφ ηελ παξνρή ππεξεζηψλ αλαδσνγφλεζεο, επεμίαο θαη αηζζεηηθήο ηνπ ζψµαηνο. Σα θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ- ζεξµαιηζµνχ θαη ηα θέληξα ζαιαζζνζεξαπείαο δχλαληαη λα πεξηιαµβάλνπλ εγθαηαζηάζεηο αλαδσνγφλεζεο ή θαη εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο θπζηθήο απνθαηάζηαζεο θαη πξνεηνηµαζίαο αζιεηψλ Πεδίν εθαξκνγήο 1. Οη δηαηάμεηο ηνπ παξφληνο λφµνπ έρνπλ εθαξµνγή ζηηο πεξηπηψζεηο ρξήζεο ή άιιεο αμηνπνίεζεο ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ, θαζψο θαη ζηα θέληξα ζαιαζζνζεξαπείαο θαη αλαδσνγφλεζεο. 2. Οη δηαηάμεηο γηα ηελ έξεπλα ή εθµεηάιιεπζε ηνπ γεσζεξµηθνχ δπλαµηθνχ δελ έρνπλ εθαξµνγή ζηνπο ηαµαηηθνχο θπζηθνχο πφξνπο Υξήζε ηακαηηθώλ θπζηθώλ πόξσλ Υξήζε ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ 1. Οη ηαµαηηθνί θπζηθνί πφξνη ρξεζηκνπνηνχληαη ή αμηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή πνπ εµθαλίδνληαη 2. µε θπζηθή αλάβιπζε ή άληιεζε µε ηερληθφ έξγν. 2. Οη ηαµαηηθνί θπζηθνί πφξνη δηαηίζεληαη θαηά πξνηεξαηφηεηα γηα ηηο αλάγθεο µνλάδσλ ηαµαηηθήο ζεξαπείαο θαη αθνινχζσο γηα ηηο αλάγθεο θέληξσλ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ-ζεξµαιηζµνχ θαη θέληξσλ ζαιαζζνζεξαπείαο ή αλαδσνγφλεζεο. 3. Αλ ππάξρεη επάξθεηα ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ, απηνί δχλαηαη λα δηαηίζεληαη ζε πεξηζζφηεξεο µνλάδεο ηαµαηηθήο ζεξαπείαο ή θέληξσλ ηαµαηηθνχ 44

45 ηνπξηζµνχ- ζεξµαιηζµνχ ή θέληξσλ ζαιαζζνζεξαπείαο ή αλαδσνγφλεζεο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. 4. Ζ δηάζεζε ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ γηα άιιεο ρξήζεηο είλαη δπλαηή ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη θαιχπηνληαη πιήξσο νη αλάγθεο αλάπηπμεο ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ. 5. Με απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, ε νπνία εθδίδεηαη θαηφπηλ εηζεγήζεσο ηνπ Δ.Ο.Σ. θαη δεµνζηεχεηαη ζηελ Δθεµεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο, θαζνξίδνληαη ηα θξηηήξηα θαη ν ηξφπνο δηαλνµήο ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ζε πεξηζζφηεξεο εγθαηαζηάζεηο ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ ή θέληξα ζαιαζζνζεξαπείαο ή αλαδσνγφλεζεο, θαζψο θαη ε δηάζεζε ηαµαηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ γηα άιιεο ρξήζεηο, φπσο ε εθµεηάιιεπζε ηεο γεσζεξµηθήο ελέξγεηαο.(ε ζπλέρεηα ηνπ άξζξνπ ππάξρεη ζηε βηβιηνγξαθία) 45

46 1.4 Πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ «Παξά ηα εξείπηα ησλ αξραίσλ Φηιίππσλ, εηο απόζηαζε κηζήο ώξαο από ησλ ρσξίσλ Κξελίδεο θαη επί ηεο δεκνζίαο νδνύ Καβάιαο- Γξάκαο, επί ηεο θνηιάδαο ηεο επξηζθόκελεο εγγύο ηνπ παιαηνύ Σζηθιηθηνύ Μαηδάξ, επξίζθεηαη ζεξκό πεγή. Σν ύδσξ ηεο πεγήο ρύλεηαη εηο δεμακελή κε επηζηέγαζηλ. Καηά ην ζέξνο πξνζέξρνληαη πνιιά άηνκα πξνο ινπηξνζεξαπείαλ θαη κάιηζηα πάζρνληαο εθ ξεπκαηηζκώλ θαη δεξκαηηθώλ λνζεκάησλ. Η ζεξκνθξαζία ηνπ ύδαηνο ππνινγίζζεθε ζηνπο 34 βαζκνύο θειζίνπ. Καηά ηαο νκνινγίαο ησλ ινπνκέλσλ ηα ζεξαπεπηηθά απνηειέζκαηα ηα είλαη πνιύ θαιά.» Τπφ Νηθ. Γ. Λέθθα Γηεπζπληήο Γ/λζσο ηακαηηθψλ πεγψλ θαη εθζέζεσλ Διιάδνο (Αζήλα 1938) Σν πεινζεξαπεπηήξην βξίζθεηε. Υηιηφκεηξα Καβάιαο- Γξάκαο ζην ρσξηφ ησλ Κξελίδσλ, έλα ρσξηφ πνπ εθηφο απφ ην πεινζεξαπεπηήξην πξνζθέξεη αθφκε ζηνλ 46

47 θφζκν ζξεζθεπηηθφ αιιά θαη πνιηηηζηηθφ ηνπξηζκφ. Έλα ρσξηφ ζρεηηθά κεγάιν ζε έθηαζε φπσο θαη κεγάιν ζηελ ηζηνξία ηνπ. Οη θάηνηθνη ησλ Κξελίδσλ αζρνινχληαη κε ηελ γε, δειαδή νη πεξηζζφηεξνη ζηνλ αξηζκφ είλαη αγξφηεο. Λίγα ρηιηφκεηξα απφ ην ρσξηφ Κξελίδσλ βξίζθεηαη ην βαθηηζηήξη ηεο αγίαο Λπδίαο φπνπ έρεη πνιινχο επηζθέπηεο ην ρξφλν φπσο επίζεο ηεινχληαη θαη κπζηήξηα γάκνπ θαη βάθηηζεο.( Ιζηνξηθά ζηνηρεία γηα ην ρσξηό ησλ Κξελίδσλ Ο ινπηξφηνπνο-ιαζπφινπηξα Κξελίδσλ, γεσγξαθηθά απνηειεί κέξνο κηαο επξχηεξεο ηζηνξηθήο πεξηνρήο πνπ μεθηλά απφ ηα βάζε ησλ αηψλσλ. Αξραηνιφγνη, ηζηνξηθνί έθεξαλ ζην θσο πξντζηνξηθφ νηθηζκφ πνπ πξσηνθαηνηθήζεθε θαηά ηελ λενιηζηθή επνρή. Βξαρνγξαθήκαηα, δείγκαηα ηέρλεο ηεο πεξηφδνπ απηήο απφ ηνπο νηθηζκνχο Φηιίππσλ θαη Κξπνλεξίνπ, θνζκνχλ ην Μνπζείν Φηιίππσλ. Σν 360 π.υ ηδξχεηαη ε πφιε ησλ Κξελίδσλ απφ ηνλ Αζελαίν πνιηηηθφ Καιιίζηξαην θαη απνίθνπο ηεο Θάζνπ. Όηαλ ζηα 356 π.υ απεηινχληαη νη θάηνηθνη ησλ Κξελίδσλ απφ ηνπο Θξάθεο, δεηνχλ ηε βνήζεηα ηνπ Φηιίππνπ Β ηεο Μαθεδνλίαο. Απηφο δηαβιέπνληαο ηελ νηθνλνκηθή θαη ζηξαηεγηθή ζεκαζία ηελ πφιεο ηελ θαηαιακβάλεη ηελ νρπξψλεη θαη ηελ κεηνλνκάδεη ζε Φηιίππνπο. Σν φλνκα ηεο πφιεο γίλεηαη γλσζηφ ζε φιν ηνλ αξραίν θφζκν κε ηελ θνζκντζηνξηθή θνληθή κάρε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 42 π.υ έμσ απφ ηα ηείρε ηεο πφιεο, κεηαμχ ησλ δεκνθξαηηθψλ θαη ηεο Σξηαλδξίαο.Ζ ήηηα ησλ δεκνθξαηηθψλ ζήκαλε θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο ηεο Ρψκεο. Πξψηνο νηθηζηήο ηεο Ρσκατθήο απνηθίαο ακέζσο κεηά ηε κάρε ήηαλ ν Ρσκαίνο ζηξαηεγφο Αληψληνο. Σν 30 π.υ, ν απηνθξάηνξαο Οθηαβηαλφο Αχγνπζηνο εγθαζηζηά ζηελ πφιε ιεγεσλάξηνπο θαη αγξφηεο απφ ηελ Ηηαιηθή ρεξζφλεζν. Ζ πφιε αχμεζε ηνλ πιεζπζκφ ηεο θαη έγηλε αζηηθφ θέληξν κε Ρσκατθφ ραξαθηήξα. Ζ δηέιεπζε ηεο Δγλαηίαο νδνχ απφ ηελ πφιε ηελ θαηέζηεζε ην κεγαιχηεξν αζηηθφ θέληξν ηεο πεξηνρήο.( 47

48 Σν 50 κ.υ ν Απφζηνινο Παχινο επηζθέπηεηαη ηνπο Φηιίππνπο γηα λα δηδάμεη ην Δπαγγέιην. Ηδξχεη ηελ πξψηε Υξηζηηαληθή εθθιεζία ηεο Δπξψπεο θαη βαθηίδεη ζηηο φρζεο ηνπ πνηακνχ Επγάθηε, ιίγν έμσ απφ ηνλ αξραηνινγηθφ ρψξν ηε Λπδία, ηελ πξψηε Δπξσπαία Υξηζηηαλή. Σν γεγνλφο απηφ αλέδεημε ηελ πφιε ζε κεηξφπνιε ηνπ Υξηζηηαληζκνχ πνπ γλσξίδεη ηεξάζηηα αθκή θαηά ηελ πεξίνδν ησλ Βπδαληηλψλ ρξφλσλ. Καηαζθεπάδνληαη ζπνπδαίνη λανί, δεκφζηα θηήξηα, αλνηθνδνκνχληαη ηα ηείρε ηεο πφιεο, θηίδνληαη πχξγνη θαη ην ηείρνο ηεο αθξφπνιεο. Οη ζέξκεο πνπ κε επηκέιεηα θηίδνληαη απνηεινχλ ην θεληξηθφ ζεκείν ζην ζπλνιηθφηεξν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ηεο πφιεο. Σν 1914 ε Γαιιηθή Αξραηνινγηθή ρνιή μεθίλεζε ηηο πξψηεο αλαζθαθηθέο έξεπλεο θαη ζηε ζπλέρεηα ε Διιεληθή αξραηνινγηθή ππεξεζία ε νπνία θαη ζπλερίδεη κέρξη θαη ζήκεξα ην πνιχηηκν έξγν ηεο. Πξφζθαηα ε πεξηνρή κε ηελ ζπλέλσζε ησλ θνηλνηήησλ απνηειεί ην Γήκν Φηιίππσλ. Ζ πξντζηνξηθή επνρή, ε αξραία Διιεληθή, ε Ρσκατθή, ε Βπδαληηλή θαη κεηαβπδαληηλή, ε ζχγρξνλε κε ηνλ πξνζθπγηθφ πιεζπζκφ, καξηπξνχλ έλα κνλαδηθφ ηαμίδη ζην ρξφλν, ηελ ηζηνξία, ηελ πιηθή θαη πλεπκαηηθή ηέρλε. Σηο αμίεο ηεο δσήο. Σνλ πνιηηηζκνχ ηνπ ηφπνπ καο. Ο ρψξνο ηνλ Κξελίδσλ δίλεη ην ζηίγκα καο ζην ράξηε ηεο ηζηνξίαο.( Ιακαηηθέο πεγέο Κξελίδσλ Ζ αμία ησλ ηακαηηθψλ πεγψλ είλαη αδηακθηζβήηεηε δηακέζνπ ησλ αηψλσλ. Σηο ζεξαπεπηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο είραλ αλαθαιχςεη απφ λσξίο νη πξφγνλνί καο, ελψ ππάξρνπλ πνιιά πεξηζηαηηθά πνπ δηεγνχληαη νη παιαηφηεξεο γεληέο ζηνπο λεφηεξνπο, δείγκαηα ησλ επεξγεηηθψλ θαη ηακαηηθψλ ηδηνηήησλ πνπ έρεη ν πειφο ηεο πεξηνρήο ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Ζ θήκε ησλ Λαζπφινπηξσλ Κξελίδσλ νθείιεηαη ζε ηζηνξίεο αιιά θαη ζε καξηπξίεο δεθάδσλ εθαηνληάδσλ αλζξψπσλ απφ θάζε γσλία ηεο Διιάδνο αιιά θαη ηνπ εμσηεξηθνχ πνπ ζεξαπεχηεθαλ απφ ρξφληεο αζζέλεηεο θαη πφλνπο.( 48

49 Ζ Διιάδα ζπγθαηαιέγεηαη ζηηο πξνλνκηνχρεο ρψξεο πνπ ε θχζε ηνπο ράξηζε φρη κφλν ηνπία κε πινχζηεο ελαιιαγέο, αιιά θαη πεγέο κε ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο φπσο είλαη ν ζπλδπαζκφο ππινχ θαη ζεξκνχ ηακαηηθνχ λεξνχ πνπ ζπλαληά ν επηζθέπηεο ζηα Λαζπφινπηξα Κξελίδσλ. Ηδηαίηεξα ζηελ πεξηνρή καο απηφο ν ζπλδπαζκφο ηζηνξηθνχ, πνιηηηζηηθνχ, ζξεζθεπηηθνχ θαη ηακαηηθνχ πινχηνπ θάλεη ην Γήκν Φηιίππσλ έλα ηδηαίηεξν θαη μερσξηζηφ κέξνο πνπ κε πνηθίινπο ηξφπνπο απνδεκηψλεη ηνπο επηζθέπηεο ηνπ. Οη πξνζπάζεηεο επηθεληξψλνληαη ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ηε ζσζηή ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ. Κάζε ρξφλν γίλνληαη πξνζπάζεηεο αλαλέσζεο ησλ ινπηξηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεινχ γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ηνπ θφζκνπ.(λάδαξνο Σζαηαικπαζίδεο) 1.4.3Γύν πνιύηηκα θπζηθά αγαζό (ζεξκό κεηαιιηθό ηακαηηθό λεξό- ζεξαπεπηηθόο πειόο) Ο ρψξνο πνπ ζήκεξα ν άλζξσπνο θξνληίδεη ηελ πγεία ηνπ, κε ηε ρξήζε ηνπ ζεξαπεπηηθνχ πεινχ θαη ηνπ ηακαηηθνχ λεξνχ, απφ δεθάδεο ρηιηάδεο ρξφληα πξηλ κέρξη θαη ζήκεξα απνηειεί έλα «αεηθφξν εξγαζηήξη ηεο θχζεο» πνπ κε ζαπκαζηή αθξίβεηα παξαζθεπάδεη ην πνιχηηκν απηφ γηα ηελ πγεία καο πιηθφ. Καηά ην παξειζφλ, γεσινγηθέο, νηθνινγηθέο, βηνινγηθέο, ρεκηθέο ζπλζήθεο θαη πνιχπινθνη κεηαμχ ηνπο θπζηθνί κεραληζκνί ζηάζεθαλ επλντθνί θαζψο δεκηνχξγεζαλ ην θαηάιιειν πεξηβάιινλ απφ ην νπνίν θαη κέζα ζην νπνίν παξαζθεπάζζεθε θαη σξίκαζε κε θπζηθφ ηξφπν ν ζεξαπεπηηθφο πειφο. Ο ψξηκνο ζήκεξα ζεξαπεπηηθφο πειφο ησλ Κξελίδσλ είλαη απνηέιεζκα θπζηθψλ βηνκεραληθψλ, γεσρεκηθψλ θαη βηνινγηθψλ δηεξγαζηψλ πνπ ζπλέβεζαλ κεηαμχ ελφο ζηεξενχ ζπζηαηηθνχ, ηεο αξγίινπ, ηνπ πγξνχ πνπ είλαη ζεξκφ κεηαιιηθφ λεξφ θαη νξγαληθνχ πιηθνχ πνπ είλαη πνιιά θαη δηάθνξα είδε θπηηθψλ θαη δσηθψλ κηθξννξγαληζκψλ. Σα νξγαληθά απηά ζπζηαηηθά (ρνχκν) θαη ην κεηαιιηθφ ζπζηαηηθφ άξγηινο ζρεκάηηζαλ ην ζπλνιηθφ ζηεξεφ ζπζηαηηθφ. Ζ άξγηινο απνηειείηαη απφ 49

50 αλζξαθηθφ αζβέζηην, καγλήζην θαη δηνμείδην ηνπ ππξηηίνπ. Απηά είλαη ππεχζπλα γηα ηα θαηλφκελα ηεο απνξξφθεζεο ηφλησλ θαη ηα επαθφινπζα ηζνδχγηα πνπ δεκηνπξγνχληαη θαηά ηε δηαδηθαζία σξίκαλζεο ηνπ πεινχ. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ αηψλσλ ε άξγηινο ή πεινεηδέο, ιφγσ ηεο επαθήο ηνπ κε ην κεηαιιηθφ λεξφ, εκπινπηίδεηαη κε ρεκηθά ζηνηρεία θαη ηρλνζηνηρεία. Παξάιιεια εκπινπηίδεηαη θαη κε νξγαληθά ζπζηαηηθά ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ ηελ αλάπηπμε πνιιψλ θαη δηαθνξεηηθψλ αιγψλ ζηνλ ίδην ρψξν ηνπ πεινηακηεπηήξα. Σν λεξφ θαη νη θπηηθνί απηνί νξγαληζκνί κε ηε δξάζε ηνπο θαη ηα πξντφληα κεηαβνιηζκνχ ηνπο, κεηαβάιινπλ ηα θπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεινεηδνχο κεηαηξέπνληαο ην ζε ψξηκν ζεξαπεπηηθφ πειφ εκπινπηηζκέλν κε πιεζψξα νξγαληθψλ ελψζεσλ, πνπ έρνπλ θαξκαθνδπλακηθή επίδξαζε ζηνλ άλζξσπν. Με ηελ αξγή θαη ζηαζεξή απηή δηεξγαζία ην αξρηθφ πεινεηδέο ησλ Κξελίδσλ άιιαμε ηα θπζηθνρεκηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά θαη απέθηεζε αχμεζε ηθαλφηεηαο ζπγθξάηεζεο ηνπ λεξνχ, πιαζηηθφηεηα γηα ηε κεραληθή ηνπ ζπκπεξηθνξά, δηάζπαζε ησλ ζσκαηηδίσλ ηελ αξγίινπ ζε κηθξφηεξα ζσκαηίδηα, θαζψο θαη πνιιέο άιιεο ρεκηθέο, κεραληθέο, βηνινγηθέο ηδηφηεηεο πνπ ην θαζηζηνχλ άξηζην ζεξαπεπηηθφ κέζν. Σν πγξφ ζπζηαηηθφ ηνπ πεινχ ησλ Κξελίδσλ είλαη ην ζεξκφ λεξφ πνπ αλαβιχδεη ζην ρψξν ησλ εγθαηαζηάζεσλ. πξνέξρεηαη απφ κεγάιν βάζνο θαη παίδεη κεγάιν ξφιν ζηελ πξνεηνηκαζία σξίκαλζεο ηνπ πεινχ. Ζ σξίκαλζε θαηά κεγάιν κέξνο νθείιεηαη ζηα ρεκηθά ζπζηαηηθά θαη ηε ζεξκνθξαζία ησλ 30νΚ ηνπ λεξνχ ησλ πεγψλ θαζψο θαη ζηελ επίδξαζε ηνπ πάλσ ζηνπο θπηηθνχο θαη δσηθνχο κηθξννξγαληζκνχο πνπ ζρεκαηίζζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ρξφλσλ πνπ εμειίρζεθε ε δηαδηθαζία σξίκαλζεο. Απηνί νη θπηηθνί θαη δσηθνί κηθξννξγαληζκνί ζην ρψξν ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ ινπηξφηνπνπ δελ άιιαμαλ θαζψο δελ άιιαμε ν ρεκηζκφο ηνπ λεξνχ θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ. ηηο θπζηθέο ιεθάλεο σξίκαλζεο ηνπ πεινχ ησλ Κξελίδσλ παξέρεηαη απφ ηνπο θπηηθνχο νξγαληζκνχο πνπ αλαπηχζζνληαη ζηελ επηθάλεηα κία νξγαληθή θσηνζπλζεηηθή νπζία πνπ αλακηγλχεηαη κε ηνλ ίδην πειφ. Γηα ην ιφγν απηφ ε βηνινγηθή σξίκαλζε ηνπ πεινχ νθείιεηαη ζηε βηνινγηθή πξνέιεπζε ησλ νξγαληθψλ ζπζηαηηθψλ ηνπ θαη ηε παξέκβαζε ησλ κηθξννξγαληζκψλ ζην ζρεκαηηζκφ ησλ ρνπκνκεηαιιηθψλ κνλάδσλ ζηηο νπνίεο θαη βξίζθνληαη νη ηδηαίηεξεο ρεκηθέο, θπζηθνρεκηθέο, βηνινγηθέο θαη ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο ηνπ πεινχ. 50

51 Αμίδεη λα ζεκεηψζνπκε φηη εθείλν πνπ δηαθνξνπνηεί ην ζπγθεθξηκέλν ρψξν απφ άιινπο ρψξνπο πνπ έρνπλ ίδηνπο γεσινγηθνχο ζρεκαηηζκνχο είλαη ε παξνπζία ηνπ ζεξκνχ κεηαιιηθνχ λεξνχ πνπ καδί κε ηνλ ρνπκψδε-ζεηνχρν πειφ δεκηνπξγνχλ κίγκα ην νπνίν βξίζθεηαη ζε ζπλερή βηνινγηθή εμέιημε-θπζηθή σξίκαλζε. ηηο ηδηαίηεξεο απηέο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο ε βξαδεία απνζχλζεζε ησλ θπηηθψλ νξγαληζκψλ νδεγεί ζε ελψζεηο κεγάινπ κνξηαθνχ βάξνπο, πινχζηεο ζε άλζξαθα κε ζαθείο θνιινεηδείο ηδηφηεηεο θαη ηζρπξή αλαγσγηθή ηθαλφηεηα.( Θεξαπεπηηθόο πειόο Κξελίδσλ (πξντόλ ελόο θαηάιιεινπ θαη κνλαδηθνύ γεσινγηθνύ βηνινγηθνύ θαη ρεκηθνύ πεξηβάιινληνο) ην πγξφ θαη ζεξκφ πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο Κξελίδσλ ε απνζχλζεζε ησλ νξγαληθψλ νπζηψλ παξήγαγε σο ηειηθά πξντφληα, δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, λεξφ θαη άδσην. Ζ ζπλερήο θαη δηαδνρηθή ζπζζψξεπζε ησλ θπηηθψλ νξγαληζκψλ θαη ε απνζχλζεζε ζηε ζπλέρεηα καο έδσζαλ γελεηηθά ην ρνπκψδεο πιηθφ πνπ είλαη έλα πνιχπινθν ρεκηθφ νξγαληθφ πιηθφ. Έηζη δεκηνπξγήζεθε ε ηχξθε. Ο κεηαζρεκαηηζκφο ηεο ζε ζεξαπεπηηθφ πειφ βαζίδεηαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαπηχζζνπλ κηθξφ-νξγαληζκνί. Απηνί απνζπλζέηνπλ ην θπηηθφ πιηθφ θαη έηζη πξνθχπηνπλ λέα ζπζηαηηθά πνπ ελζσκαηψλνληαη ζηνλ πειφ. Σα βαθηήξηα κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ ζσζηά ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο θαη λα κεηαηξέςνπλ ηελ ηχξθε ζε ζεξαπεπηηθφ πειφ κφλν ηφηε φηαλ ην γεσινγηθφ γεσρεκηθφ, νηθνινγηθφ πεξηβάιινλ είλαη θαηάιιειν φπσο ζηελ πεξηνρή ηνπ ινπηξφηνπνπ Κξελίδσλ.( Παξάιιεια ε ζπλερήο ξνή ηνπ ζεξκνχ λεξνχ θαη ε επαθή ηνπ κε ηνλ πειφ θξφληηζε ζηελ νπδεηεξνπνίεζε ησλ νμέσλ πνπ ζρεκαηίζζεθαλ θαηά ηε δηαδηθαζία ηηο απνζχλζεζεο. Ζ παξνπζία θαη ε βηνινγηθή εμέιημε ηεο κηθξνρισξίδαο ην γεσινγηθφ πεξηβάιινλ θαη ε παξνπζία ηνπ ζεξκνχ λεξνχ είλαη νη θχξηνη παξάγνληεο πνπ κε ηηο ρεκηθέο, θπζηθνρεκηθέο, βηνινγηθέο καθξνρξφληεο δηεξγαζίεο καο έδσζαλ ηνλ ψξηκν θπζηθφ ζεξαπεπηηθφ πειφ. Απηφ ην κέζν ζεξαπεπηηθήο αγσγήο ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο απφ ηελ επνρή ησλ Οκεξηθψλ ρξφλσλ κέρξη ζήκεξα. 51

52 Θεξαπεπηηθόο πειόο είλαη: Σν γήηλν εθείλν θπζηθφ πιηθφ ζηελ απζεληηθή ηνπ θαηάζηαζε εκθαλίδεηαη ή θαη απνδεηθλχεη απφ ηελ πξαθηηθή εκπεηξία ηνπ παξειζφληνο ή ηε ζχγρξνλε επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε, ηελ ηθαλφηεηα λα αζθεί ηδηαίηεξεο βηνινγηθέο δξάζεηο, νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη ζηελ ζεξαπεία. Ιακαηηθά λεξά είλαη: Νεξά πνπ αλαβιχδνπλ κε θπζηθφ ηξφπν ή απνιακβάλνληαη κε ηερληθφ έξγν, ηα νπνία ιφγσ ησλ ρεκηθψλ θαη θπζηθψλ ηδηνηήησλ ηνπο έρνπλ ηακαηηθέο ηδηφηεηεο. Θεξαπεπηηθόο πειόο Κξελίδσλ είλαη: Σν ζεξκφ γήηλν θπζηθφ πιηθφ ην νπνίν πξνέξρεηαη απφ ηελ αλάκημε ελφο αλφξγαλνπ ζηεξενχ ζπζηαηηθνχ, ηεο αξγίινπ, πινχζηαο νξγαληθήο χιεο, θαη ηακαηηθνχ λεξνχ, θαη ην νπνίν αζθεί ζεξαπεπηηθή δξάζε ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ πνπ απνδεηθλχεηαη απφ ηελ πξαθηηθή εκπεηξία ηνπ παξειζφληνο θαη ηελ ζχγρξνλε επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε. ( Φπζηθέ θαη ζεξαπεπηηθέο ηδηόηεηεο (ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζεξαπεπηηθνύ πεινύ ησλ Κξελίδσλ) Σα ζεκαληηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηακαηηθνχ πεινχ ζηνλ ζεξαπεπηηθφ θπζηθφ ηακηεπηήξα Κξελίδσλ είλαη: Ζ ηθαλφηεηα θαηαθξάηεζεο ζεξκφηεηαο (ζεξκηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ πεινχ) Ζ ηθαλφηεηα απνξξφθεζεο λεξνχ (ελπδάησζε πεινχ) Ζ θπζηθή δηεξγαζία σξίκαλζεο Ζ πιαζηηθφηεηα Σα ν ημψδεο Ζ ζπλερήο θαη άθζνλε ξνή λεξνχ ζηνλ θπζηθφ πεινηακηεπηήξα Ζ πςειή πεξηεθηηθφηεηα νξγαληθήο νπζίαο 52

53 Σν καχξν ρξψκα ηνπ πεινχ ζην θπζηθφ ζεξαπεπηηθφ ηακηεπηήξα νθείιεηαη ζην ζεηνχρν ζίδεξν, ν νπνίνο απνηειεί ζεκαληηθφ ζεξαπεπηηθφ ζπζηαηηθφ. Καηά ηελ επαθή ηνπ πεινχ κε ηελ αλζξψπηλε επηδεξκίδα, ηα ζεηνχρα άιαηα ηνπ ζηδήξνπ αληηδξνχλ κε ηα φμηλα ζπζηαηηθά ηεο, ειεπζεξψλνληαο ζεηνχρα ηφληα. Απηά κε ηε ζεηξά ηνπο απνξξνθψληαη απφ ηελ επηδεξκίδα κε απνηέιεζκα λα έρνπκε ηελ επεξγεηηθή επίδξαζε-ζεξαπεία ησλ δεξκαηνινγηθψλ παζήζεσλ. Σα ζεηνχρα ηφληα δεκηνπξγνχλ παξάιιεια ηε δηαπηζησκέλε αγγεηνδπλακηθή δξάζε ηνπ πεινχ. Ο κεραληζκφο απηφο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζεξκηθή δξάζε αζθεί επεξγεηηθή επίδξαζεζεξαπεία ζε κπνζθειεηηθέο αζζέλεηεο. Ζ αγγεηνδπλακηθή δξάζε ηνπ πεινχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμνπδεηέξσζε θαη απνξξφθεζε ησλ φμηλσλ ζπζηαηηθψλ ηεο επηδεξκίδαο ηνλ θαζηζηνχλ παξάιιεια άξηζην θαιιπληηθφ κέζν.( Φπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζεξαπεπηηθνύ πεινύ Κξελίδσλ Σα ζεκαληηθφηεξα θπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεινχ ησλ Κξελίδσλ είλαη: Σν ph έρεη ηηκή 7,8, ε πδαηνρσξεηηθφηεηα ζε θπζηθή θαηάζηαζε θζάλεη ην 50.5 % ε νξγαληθή νπζία ην 6,8% θαη ην ζηεξεφ ππφιεηκκα (ζηνπο 950 C ) ην 85,5 %. Σα πδαηνδηαιπηά άιαηα ηνπ πεινχ (g/kg) θαηά αλαινγία ππεξνρήο είλαη ην λάηξην, θάιην, αζβέζηην, καγλήζην θαη σο αληφληα ην ριψξην, ηα νμηναλζξαθηθά ζεηηθά θ.α. Σν θχξην πδαηνδηαιπηφ ζπζηαηηθφ ηνπ πεινχ είλαη ην ρισξηνχρν λάηξην ελψ ε πγξή θάζε ηνπ πεινχ ραξαθηεξίδεηαη αθφξεζηε. πλεπψο ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζρεηηθά κεγάιε ελαιιαθηηθή ζε θαηηφληα ηθαλφηεηα ζπκπεξαίλεηαη φηη κπνξεί λα ελαιιάμεη θαη λα παξαιάβεη θαηά ηελ επαθή κε ηε επηδεξκίδα θάπνηα αλεπηζχκεηα ζπζηαηηθά ηεο. Σα ζπζηαηηθά ηνπ πεινχ ησλ Κξελίδσλ δηαιπηά ζε φμηλν πεξηβάιινλ ζε (%) αλαινγία είλαη ην αλζξαθηθφ αζβέζηην (3,20) ην αλζξαθηθφ καγλήζην (0.40) θαη ν ζεηνχρνο ζίδεξνο (0,8). Ζ ρακειή πεξηεθηηθφηεηα ησλ αλζξαθηθψλ αιάησλ ζηνλ πειφ ηνπ ζεξαπεπηηθνχ ηακηεπηήξα ζπκβάιεη ζηελ θαιχηεξε κεραληθή ζπκπεξηθνξά ηνπ θαη θαηά ζπλέπεηα απνηειεί θαη θξηηήξην ηεο πνηφηεηαο ηνπ. Ζ ίαζε ησλ δεξκαηηθψλ παζήζεσλ είλαη απνηέιεζκα ησλ ζεηνχρσλ ηφλησλ. 53

54 Ζ ρεκηθή ζχζηαζε ησλ νξπθηψλ ηνπ πεινχ ζπγθξνηείηαη απφ Na2O, K2O, CaO. MgO, Fe2O3, Al2O3, SiO2, νξπθηνινγηθά απνηειείηαη απφ ραιαδία, αζηξίνπο, κνζρνβίηε, θανιίλε, δηάθνξεο νξγαληθέο ελψζεηο θαη αλζξαθηθά άιαηα. Ο πειφο παξνπζηάδεη επίζεο κεγάιε πνηθηιία ηρλνζηνηρείσλ ηφζν σο πξνο ην είδνο φζν θαη σο πξνο ηε ζπγθέληξσζε ηνπο. Σα ηρλνζηνηρεία απηά είλαη As, Br, Sb, La, U, Lu, Sm, Sm, Sc, Pa, Cr. Σν κέγεζνο ησλ ζσκαηηδίσλ ηνπ πεινχ (δηάκεηξνο ησλ θφθθσλ) επεξεάδεη θαζνξηζηηθά ηε κεραληθή ζπκπεξηθνξά ηνπ πεινχ. Ζ ηδηφηεηα απηή είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ νκνηφκνξθε επηθάιπςε ηεο επηδεξκίδαο απφ ηνλ πειφ. Σα ζσκαηίδηα κε πνιχ κηθξφ κέγεζνο φπσο ν καληκνξηιινλίηεο, ν θανιφλεο, ηα άιια νξπθηά ηεο αξγίινπ θαη θπξίσο ε ιηγλίηε ζρεκαηίδνπλ ζπνγγψδεηο θνιινεηδείο ζρεκαηηζκνχο πνπ απμάλνπλ ηελ πιαζηηθφηεηα ηνπ πεινχ. Ζ πδαηνρσξεηηθφηεηα, ην εηδηθφ βάξνο, ε ζεξκφηεηα, ε ζεξκηθή αγσγηκφηεηα, ε ζεξκνρσξεηηθφηεηα απνηεινχλ ηερλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεινχ θαη έρνπλ ηα δηθά ηνπο κεγέζε ζηνλ πειφ ησλ Κξελίδσλ. ( Μεραληζκόο δξάζεο (ηακαηηθόο πειό Κξελίδσλ) Ο κεραληζκφο δξάζεο ηνπ πεινχ ησλ Κξελίδσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο απνηειεί γεγνλφο ζχλζεην θαη πνιχπινθν. εκαληηθά πξνυπφζεζε γηα ηελ επηηπρία ηεο πεινζεξαπεπηηθήο αγσγήο απνηειεί ε ηήξεζε ησλ νδεγηψλ ηνπ ζεξάπνληνο ηαηξνχ. Όηαλ ν επηζθέπηεο-ινπφκελνο εηζέιζεη ζηνλ πεινζεξαπεπηήξα νη κεραληζκνί πνπ αζθνχλ δξάζε θαη ζπκβάιινπλ ζηε ζεξαπεπηηθή αγσγή είλαη: Μησανική Δπάζη: ηνλ πεινζεξαπεπηήξα ην ζψκα δέρεηαη ηελ επίδξαζε δχν κεραληθψλ παξαγφλησλ. Σεο άλσζεο θαη ηεο πδξνζηαηηθήο πίεζεο. Ζ άλσζε πξνθαιεί ειάηησζε ηνπ ζσκαηηθνχ βάξνπο θαη θαηά ζπλέπεηα επέξρεηαη ραιάξσζε θαη ζεκαληηθή επρέξεηα ησλ θηλήζεσλ ζηηο αξζξψζεηο ελψ ε πίεζε θαηαλέκεηαη νκνηφκνξθα ζην ζψκα. Ζ άλσζε ζηνλ πεινηακηεπηήξα ππνβαζηάδεη ην ζψκα θαη 54

55 αληηζηαζκίδεη αξθεηά ηελ επίδξαζε ηεο βαξχηεηαο. Απηή ε ζηήξημε βνεζά ζηε ραιάξσζε θαη κεηψλεη ηνλ πφλν. Θεπμική Δπάζη: Υαξαθηεξίδεηαη ν πειφο θαη ην ηακαηηθφ λεξφ ζεξκφ φηαλ ε ζεξκνθξαζία ηνπ ππεξβαίλνπλ ηε ζεξκνθξαζία ηεο επηδεξκίδαο ηνπ ζψκαηνο. εκαληηθέο είλαη νη ελέξγεηεο ηνπ ζεξαπεπηηθνχ πεινχ ζην δέξκα, ζηελ αλαπλνή, ζην αίκα, θαζψο επίζεο ζην θπθινθνξηαθφ ζχζηεκα, ην λεπξηθφ θαη πεπηηθφ. Ζ ζεξκνθξαζία επηθέξεη αχμεζε ζην ελεξγεηαθφ δπλακηθφ ησλ ηζηψλ ελεξγνπνηεί ηνπο ζεξκνξπζκηζηηθνχο κεραληζκνχο, θαη πξνθαιεί επηηάρπλζε ησλ κεηαβνιηθψλ θαη νμεηδναλαγσγηθψλ εξγαζηψλ. Ζ ζεξκνθξαζία δηαζηέιιεη ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ηα αηκνθφξα αγγεία πνπ βξίζθνληαη επηθαλεηαθά θαη απμάλεη ηελ αηκάησζε ηνπ δέξκαηνο κε απνηέιεζκα ηελ θαιχηεξε ηξνθηθφηεηά ηνπο. Ζ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ κπψλ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ επθνιφηεξε θαη ηζρπξφηεξε ζχζπαζε ηνπο. Καζψο απαιχλεηαη ν πφλνο ν ινπφκελνο κπνξεί λα θηλεζεί κε κεγαιχηεξε άλεζε θαη λα απμήζεη ην εχξνο ησλ θηλήζεσλ ζηηο δχζθακπηεο αξζξψζεηο. Χημική Δπάζη: Ζ ρεκηθή δξάζε ηνπ πεινχ ησλ Κξελίδσλ νθείιεηαη ζηελ παξνπζία νξγαληθψλ θαη αλφξγαλσλ ζπζηαηηθψλ νπζηψλ κε νξκνληθή θαη αληηβηνηηθή δξάζε βηνδηεγεξηψλ ρεκηθψλ ζηνηρείσλ θαη ηρλνζηνηρείσλ. Απηά επηδξνχλ είηε κε ηελ επηθάζεζε ηνπο ζηελ επηδεξκίδα είηε κε ηε δηείζδπζε ηνπο κέζσ ηνπ δέξκαηνο θαη ησλ βιελλνγφλσλ ζηνλ νξγαληζκφ θαη έηζη αζθνχλ ρεκηθή δξάζε ζηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ νξγαληζκνχ.( 55

56 1.4.8 Πην ζπγθεθξηκέλα εμαζθνύλ Σνπηθή επίδξαζε ηεο επηθάλεηαο ηνπ δέξκαηνο Αληαλαθιαζηηθή επί ησλ εζσηεξηθψλ νξγάλσλ Γεληθή επίδξαζε ζηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ ζψκαηνο- νξγαληζκνχ απφ νπζίεο πνπ δηεηζδχνπλ κέζα ζηνλ νξγαληζκφ φπσο ζείν, κεηαιιηθά ζηνηρεία κε ηε κνξθή ηφλησλ ή κνξίσλ. Σν είδνο θαη ν βαζκφο απνξξφθεζεο εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο φπσο πδαην - ιηπνδηαιπηφηεηα ησλ ζπζηαηηθψλ απηψλ, ε ζεξκνθξαζία ηνπ πεινχ, ε δηάξθεηα επαθήο κε ην δέξκα, ε ζπρλή επαλάιεςε ηεο επαθήο πεινχ δέξκαηνο, ηα ζπζηαηηθά ηνπ πεινχ, ε αιιειεπίδξαζε ησλ ζπζηαηηθψλ ζηελ απνξξφθεζε, ν βαζκφο χγξαλζεο ηνπ δέξκαηνο ην ph ηνπ πεινχ θαζψο θαη άιινη παξάγνληεο. Ο πειφο έρεη έληνλε αληηθιεγκνλψδε, απνξξνθεηηθή, αληηαιιεξγηθή, αλαιγεηηθή θαη ζξεπηηθή-αλαγελλεηηθή δξάζε. Πξνθαιεί ελεξγνπνίεζε ηνπ λεπξνελδνθξηληθνχ ζπζηήκαηνο θαη επλνεί ηελ εμπγίαλζε ησλ αληηδξάζεσλ ηνπ νξγαληζκνχ. Ζ εθαξκνγή ηεο πεινζεξαπείαο επηηαρχλεη ηελ απνξξφθεζε ζπκθχζεσλ θαη νπιψλ κεηά απφ λνζήκαηα ή θαθψζεηο ηνπ θεληξηθνχ θαη πεξηθεξεηαθψλ λεχξσλ, κεηξηάδεη ηηο λεπξαιγίεο, ιχεη ηε κπτθή ζπαζηηθφηεηα θαη δπζθακςία θαη ππνβνεζά ηελ απνθαηάζηαζε ηεο θηλεηηθήο ιεηηνπξγίαο. Ο ζεηνχρνο ζίδεξνο ν νπνίνο αληηδξά κε ηα φμηλα ζπζηαηηθά ηεο επηδεξκίδαο ειεπζεξψλεη ηα ζεηνχρα ηφληα, ηα νπνία είλαη δηαβαηά θαη εηζέξρνληαη ζηνλ νξγαληζκφ. Ζ ζεξαπεπηηθή ηνπο δξάζε θαίλεηαη φηη γίλεηαη κέζσ ελδπκαηηθψλ αληηδξάζεσλ ζην θπηηαξηθφ επίπεδν θαη ζε ρξφλν πνπ ππνινγίδεηαη φηη θηάλεη ζηηο 21 κέξεο. Έηζη ν ρξφλνο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο πνπ πξνηείλεηαη ζην ινπηξφηνπν Κξελίδσλ είλαη ηξείο βδνκάδεο. Ο ζεξαπεπηηθφο ραξαθηήξαο νθείιεηαη θαη ζε άιια ρεκηθά ζηνηρεία-ηρλνζηνηρεία, θπζηθνρεκηθά-βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεινχ (π.ρ. αξζεληθφ ph, ειεθηξηθή αληίζηαζε θ.ι.π). Γξνπλ θπξίσο ζην ππφβαζξν ηεο πάζεζεο παξά ζηελ ίδηα ηε λφζν. Σν απνηέιεζκα ηεο ζεξαπείαο δελ είλαη άκεζν. Σν έθδεκα βειηηψλεηαη ζηνπο δχν κήλεο θαη ε ςσξίαζε ζηνπο έμη κήλεο πνπ αθνινπζνχλ ηελ πεινζεξαπεπηηθή αγσγή. ( 56

57 1.4.9 Θεξαπεπηηθέο ελδείμεηο θαη αληελδείμεηο (ηακαηηθόο πειόο Κξελίδσλ) Οη δεξκαηνπάζεηεο πνπ αληηκεησπίδνληαη κε ηνλ ζεξαπεπηηθφ πειφ ησλ Κξελίδσλ είλαη: Σν νμχ έθδεκα, ε ςσξίαζε Ζ ηρζχαζε, ε ζθιεξνδεξκία Ζ λεαληθή αθκή, ε ξνδφρξνπο αθκή εκαληηθή επίζεο είλαη ε πξνιεπηηθή ρξεζηκνπνίεζε ηνπ πεινχ Κξελίδσλ ζηελ απνθπγή ή ειάηησζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ππνηξνπψλ ησλ ρξφλησλ απφ ηηο δεξκαηνπάζεηεο πνπ πξναλαθέξακε: Ωο αληελδείμεηο αλαθέξνληαη νη πεξηπηψζεηο ζπνγγνεηδνχο κπθεηίαζεο, αηκαδεξκαηνπαζεηψλ θαξθίλνπ θαη θπκαηίσζεο ηνπ δέξκαηνο θαζψο θαη ησλ εθηεηακέλσλ ππνδεξκαηίηηδσλ. ( Δλδείμεηο ησλ ηακαηηθψλ ιαζπφινπηξσλ γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα είλαη: Γεληθή έλδεημε: Όια ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα κε κεηψπσζε ή ηάζε κεηαπψζεσο ζε ρξφληα αξζξηθή παξά αξζξηθή βιάβε. Φιεγκνλψδεο αξζξνπάζεηεο π.ρ. ξεπκαηνεηδήο αξζξίηηδα Δθθπιηζηηθέο αξζξνπάζεηεο π.ρ. νζηεναξζξίηηδα, ζπνλδπιαξζξίηηδαο Ρεπκαηηζκφο καιαθψλ κνξίσλ π.ρ. πεξηαξζξίηηδα ψκνπ Οη αληελδείμεηο πεινζεξαπείαο πνπ αθνξνχλ ξεπκαηηθά λνζήκαηα είλαη: Έμαξζε ηεο λφζνπ, νμέα θιεγκνλή θαηλφκελα ζηηο αξζξψζεηο Μφληκεο θαη κε αλαζηξέςηκεο αλαηνκηθέο βιάβεο αξζξψζεσλ νβαξή κνξθήο θαξδηνπάζεηα, λεθξνπάζεηα, επαηνπάζεηα 57

58 Καθή γεληθή θαηάζηαζε, χπαξμε ζνβαξήο λφζνπ π.ρ. λενπιαζία, αλαηκίεο ζπζηεκαηηθψλ λφζσλ ή δηαηαξαρψλ, ππεξζπξενεηδηζκφο. Ζ αλάγθε επίζεο ηαπηφρξνλεο εθαξκνγήο άιισλ θπζηθφ- ζεξαπεπηηθψλ κεζφδσλ είλαη δπλαηή θαη θαζνξίδεηαη απφ ην ηαηξηθφ θαη παξαταηξηθφ πξνζσπηθφ ζε επηιεγκέλεο πεξηπηψζεηο. Απφ ηηο κεζφδνπο απηέο ε θηλεζηνζεξαπεία απνηειεί ζρεδφλ πάληνηε ζηαζεξή έλδεημε. ηε γεληθφηεξε αγσγή κε ρξήζε ζεξαπεπηηθνχ πεινχ αμίδεη λα αλαθέξνπκε αθφκε πσο ε έληνλε εθίδξσζε ηνπ δέξκαηνο αληηζηνηρεί ζηελ απνκάθξπλζε ησλ ελδηάκεζσλ νπζηψλ απφ ηηο πεξηνρέο ηεο θιεγκνλήο θαη ηειηθά ησλ θιεγκνλσδψλ έλδπκσλ. Οη νπζίεο πνπ απεθθξίλνληαη κε ηελ εθίδξσζε είλαη θπξίσο ην λάηξην, ην ριψξην, ην θάιην θαη ε νπξία. Σν νίδεκα ησλ αξζξηθψλ θαη πεξηαζξηθψλ ηζηψλ κεηψλεηαη θαη ειαηηψλεηαη ε κπτθή ππεξηνλία. Οη αξζξψζεηο επσθεινχληαη απφ ηε δξάζε ηεο θπθινθνξίαο ηνπ αίκαηνο. Γηα ηελ ειεθηξνιπηηθή αληαιιαγή ζηα ινπηξά πεινχ, πνιινί εξεπλεηέο ηζρπξίδνληαη πσο νη ειεθηξνιπηηθέο ηξνπνπνηήζεηο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ εθίδξσζε πξέπεη λα ζεσξνχληαη ζεηηθέο θαη σθέιηκεο γηα ηνλ νξγαληζκφ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα απηέο ελεξγνπνηνχλ ηνπο δεξκαηηθνχο εθθξηηηθνχο αδέλεο πνπ ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνχληαη ζπάληα, θαζνξίδνπλ ηελ θίλεζε ζεκαληηθψλ πδαηηθψλ καδψλ κεηαμχ ησλ ελδν θαη εμσθπηηαξηθψλ δηακεξηζκάησλ, δξαζηεξηνπνηνχλ ηηο ειεθηξνιπηηθέο αληαιιαγέο θαη ζπλεζίδνπλ ηνλ νξγαληζκφ ζηε δνθηκαζία. Γη απηφ ην ιφγσ απηέο ζρεηίδνληαη κε κία πξαγκαηηθή δηέγεξζε ησλ νξγαληθψλ ιεηηνπξγηψλ κε κία κεηαβνιηθή γπκλαζηηθή πνπ θέξλεη ηνλ νξγαληζκφ ζηε δπλακηθή ηεο ληφηεο θαη κε κηα αγσγή ζπληήξεζεο θαη ππνζηήξημεο πνπ είλαη εμαηξεηηθά ρξήζηκε θαη πξνζνδνθφξα. Γεληθά ε πεινζεξαπεία ζηηο Κξελίδεο έρεη πξνθαιέζεη ηα εμήο απνηειέζκαηα ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ: αληηθιεγκνλψδεο θαη δηαιπηηθή δξάζε, απμεκέλε αληίζηαζε θαηά ησλ παξαγφλησλ πνπ πξνθαινχλ ηηο αζζέλεηεο, επίδξαζε ζηελ ελδηάκεζε αληαιιαγή, επίδξαζε ζηελ γεληθή θηλαηζζεζία. Απηνί νη κεραληζκνί είλαη ηθαλνί λα επηθέξνπλ ζεκηθά παξνδηθή ή θαη κφληκα απνηειέζκαηα ζηελ ζεξαπεία 58

59 ζπγθεθξηκέλσλ αζζελεηψλ. Ζ πεινζεξαπεία πνπ αληηπξνζσ πεχνληαη απφ παζήζεηο πνπ εκθαλίδνληαη ζπάληα θαη ζηηο νπνίεο ε πεινζεξαπεία αληελδεηθλχεηαη. Ο επηζθέπηεο ζηηο πνπ επηζπκεί λα δηαρεηξηζηεί ηελ πξνζσπηθή ζσκαηηθή θαη ςπρηθή ηνπ πγεία κε ηε ζπλεξγαζία ηεο ηαηξηθήο νκάδαο θαη ησλ εξγαδνκέλσλ ζα βηψζεη ηελ επεξγεηηθή επίδξαζε ηνπ ζεξαπεπηηθνχ πεινχ. Ζ έξεπλα δείρλεη φηη ε νζηενξζξίηηδα θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε κεηαμχ ησλ αζζελεηψλ ζηηο νπνίεο ε πεινζεξαπεία επηδξά επεξγεηηθά ζην ινπηξφηνπν Κξελίδσλ. Ο αξηζκφο ησλ επηζθεπηψλ γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε αζζέλεηα είλαη κεγάινο θαζψο απνηειεί θαη ηελ πην δηαδεδνκέλε ξεπκαηηθή κνξθή αζζέλεηαο ζηνπο αλζξψπνπο. Ζ αλαιγεηηθή θαη κπνραιαξσηηθή δξάζε ηνπ πεινχ θαηαπνιεκνχλ ηα ζπκπηψκαηα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ αζζέλεηα, φπσο πφλνη ησλ αξζξψζεσλ, αληθαλφηεηα ιεηηνπξγίαο θ.ιπ. Ζ έξεπλα κε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο θαηέγξαςε ζεηηθά απνηειέζκαηα ζε πεξηπηψζεηο ζπνλδπιαξζξίηηδαο, αξζξίηηδα ζην ρέξη θαη ζην πφδη, γνλαξζξίηηδα. ε φηη αθνξά ηελ ζπνλδπιηθή ζηήιε, ε αξζξίηηδα είλαη κφλν κία απφ ηηο πνιπάξηζκεο αηηίεο πφλνπ ηεο πιάηεο. Ζ αλαιγεηηθή θαη αλαθνπθηζηηθή δξάζε ηνπ πεινχ θαίλεηαη λα είλαη πάληα σθέιηκε, φπνηα θαη αλ είλαη ε αηηία γέλλεζεο ηεο πάζεζεο ηνπ πφλνπ εο πιάηεο, κε εμαίξεζε εηδηθψλ πεξηπηψζεσλ. Δπεξγεηηθή επίδξαζε παξαηεξήζεθε θαη ζπγθεθξηκέλεο νξζνπεδηθέο αζζέλεηεο, φπσο ηα δηαζηξέκκαηα, νη αξζξηηηθέο εμαξζξψζεηο θαη νη ζπζηνιέο ησλ κπψλ. ην πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ, κεηά απφ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε, ε θαηαλνκή ησλ επηζθεπηψλ σο πξνο ηηο παζήζεηο θαηά ζχζηεκα είλαη ε εμήο: Μπνζθειεηηθφ πξφβιεκα 65% Γεξκαηηθέο παζήζεηο 20% Πεπηηθφ ζχζηεκα 5% Πξνιεπηηθά 5% Άιια (λεπξηθφ, αλαπλεπζηηθφ) 5% Οη επηζθέπηεο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ πεινζεξαπεία ζην ινπηξφηνπν Κξελίδσλ δειψλνπλ βειηίσζε ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ έρνπλ ζε πνζνζηφ 83% ζηαζηκφηεηα 12% θαη επηδείλσζε 5%. Ζ ηαμηλφκεζε πνπ αθνξά ηελ ειηθία ησλ επηζθεπηψλ είλαη νη εμήο: 59

60 εηψλ 12% εηψλ 32% εηψλ 25% εηψλ 17% εηψλ 10% Έλα κηθξφ πνζνζηφ 4% αθνξά ειηθίεο θάησ ησλ 30 εηψλ. ηηο 30 Μαΐνπ 1995 ην Κεληξηθφ πκβνχιην Τγείαο ηεο ρψξαο καο αλαθήξπμε ηνλ πειφ θαη ην ζεξκφ κεηαιιηθφ λεξφ ησλ Κξελίδσλ «ηακαηηθά» αλαγλσξίδνληαο κεηά απφ ηεθκεξησκέλε κειέηε πνπ πξαγκαηνπνίεζε ν Γήκνο Φηιίππσλ ηηο εμήο ζεξαπεπηηθέο ελδείμεηο: Υξφληεο ξεπκαηνπάζεηεο Παζήζεηο ηνπ δέξκαηνο Γπλαηθνινγηθέο παζήζεηο πνλδπιαξζξίηηδεο Υξφληεο δεξκαηνπάζεηεο Οπξηθή αξζξίηηδα Έθδέκα, ςσξίαζε Καιιπληηθφ ζθεχαζκα Γηαδηθαζία πεινζεξαπείαο θαη ηερληθή εθαξκνγή Γεληθέο αξρέο: Ο θχθινο ηεο πεινζεξαπείαο πνπ γεληθά ζεσξείηαη ηθαλφο λα επηθέξεη απνηειέζκαηα είλαη ρξήζεηο. Καλνληθά, ε αγσγή κε πειφ γίλεηαη κία θνξά ην ρξφλν. Γχν θχθινη είλαη επίζεο δπλαηνί, κφλν εάλ κεζνιαβήζεη δηάζηεκα ηεζζάξσλ σο πέληε κελψλ απφ ηνλ έλα θχθιν ζηνλ άιινλ. Ζ επαλάιεςε ηεο πεινζεξαπείαο γηα ηξία ηνπιάρηζηνλ ζπλερφκελα ρξφληα ζπλίζηαηαη πάληα, εθηφο εάλ έρνπλ πξνθχςεη αληελδείμεηο. Ζ αγσγή γίλεηαη πάληα κε άδεην ζηνκάρη ή ηνπιάρηζηνλ 3-4 ψξεο κεηά ην θαγεηφ. Πξηλ ηελ πεινζεξαπεία είλαη απαξαίηεην λα θελσζεί ε νπξνδφρνο θχζηε θαη ην έληεξν. ( 60

61 ηνλ πεινηακηεπηήξα Κξελίδσλ: Ο επηζθέπηεο ζην ινπηξφηνπν Κξελίδσλ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξαγκαηνπνηήζεη ηελ πεινζεξαπεπηηθή ηνπ αγσγή: a) Με νιηθή εκβάπηηζε ηνπ ζψκαηνο ζηνλ ζεξκφ θπζηθφ ηακηεπηήξα b) Με ηελ κνξθή ηνπηθνχ επηδέζκαηνο. Αξρηθά ν επηζθέπηεο ζπλνκηιεί ζπλεξγάδεηαη κε ηελ ηαηξηθή νκάδα ηνπ θέληξνπ θαη ελεκεξψλεηαη γηα ην πξφγξακκα πνπ ζα αθνινπζήζεη. Ζ δηαδηθαζία αγσγήο πνπ ζα πξαγκαηνπνηήζεη ζην πεινζεξαπεπηηθφ θέληξν Κξελίδσλ ν επηζθέπηεο, γεληθά έρεη ηα εμήο ηξία δηαθξηηηθά ζηάδηα. 1. Πξνεηνηκαζία εηζαγσγήο ζηνλ πεινηακηεπηήξα Τπάξρνπλ δχν ηακηεπηήξεο, αλδξψλ-γπλαηθψλ θαζψο θαη νη αλάινγνη ρψξνη πξνεηνηκαζίαο. Οη ηακηεπηήξεο έρνπλ ζπλνιηθφ εκβαδφλ 500 ηεηξαγσληθά κέηξα, ην βάζνο θζάλεη ην έλα κέηξν θαη είθνζη εθαηνζηά θαη ε ζεξκνθξαζία ηνπ ζεξαπεπηηθνχ πεινχ αγγίδεη ηνπο 30νΚ. Ο ρξφλνο παξακνλήο ζηνλ πεινηακηεπηήξα είλαη ιεπηά. Ο ρξφλνο απηφο ππαγνξεχεηαη απφ ηνπο δηεζλείο ηαηξηθνχο θαλφλεο γηα ηελ νιηθή πεινζεξαπεία. Δάλ ν επηζθέπηεο εθαξκφζεη ηνπηθά επηζέκαηα, ν ρξφλνο παξακνλήο ηνπ επηζέκαηνο ζην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ηνπ ζψκαηνο είλαη 30 ιεπηά. Σν επίζεκα επίζεο ζην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ηνπ ζψκαηνο νθείιεη λα έρεη πάρνο 2-4 εθαηνζηά. ηελ νιηθή εκβάπηηζε ηνπ ζψκαηνο ζηνλ ζεξαπεπηηθφ πεινηακηεπηήξα, ε πξφζζηα πιεπξά ηνπ ιαηκνχ κέλεη ειεχζεξε. Καζψο ν πειφο ησλ Κξελίδσλ απνηειεί άξηζην θαιιπληηθφ ζθεχαζκα νη επηζθέπηεο πξαγκαηνπνηνχλ ιεπηέο επαιείςεηο πεινχ ζην πξφζσπν. 2. Απαιιαγή ηνπ ζώκαηνο από ηνλ πειό κε θαηαηνληζκό ηακαηηθνύ λεξνύ Αθνχ νινθιεξψζεη ν ινπφκελνο ηελ αγσγή κε ηνλ ζεξαπεπηηθφ πειφ ζηνλ νκαδηθφ πεινηακηεπηήξα, απαιιάζζεη ην ζψκα ηνπ απφ ηνλ πειφ κε θαηαηνληζκφ ηακαηηθνχ λεξνχ. Ζ αίζνπζα θαηαηνληζκνχ κε ηελ κνξθή θαηαθφξπθεο βξνρήο βξίζθεηαη ζηνλ ίδην ρψξν ηνπ πεινηακηεπηήξα. Οη ζπλζήθεο θαηαηνληζκνχ ππφζεξκνπ ηακαηηθνχ λεξνχ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε κέηξηα σο ρακειή πίεζε (0,5-1,5 αηκφζθαηξεο). Οη θαηαηνλήζεηο κε ηελ κνξθή θαηαθφξπθεο βξνρήο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλεο 2,50 61

62 κέηξα απφ ην δάπεδν ηξνθνδνηνχλ ηνλ ινπφκελν αξρηθά λα απαιιαγεί απφ ηνλ πειφ θαη ζπγρξφλσο λα αηζζαλζεί κπνραιαξσηηθά. Ο ρξφλνο θαηαηνληζκνχ νθείιεη λα δηαξθεί απφ ηξία κέρξη πέληε ιεπηά. 3.Δθηδξσηηθή αληίδξαζε Σν ηξίην ζηάδην έρεη ζρέζε κε ηελ εθηδξσηηθή αληίδξαζε. Μεηά ην κπάλην ν ινπφκελνο ληχλεηαη κε ινπηξνηηθφ ρηηψλα(κπνπξλνχδη) εθφζνλ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ θαη θαηαιήγεη ζηνλ πξνζσπηθφ ηνπ ρψξν δηακνλήο. Απνηειεί κέξνο ηεο ζπλνιηθήο ζεξαπεπηηθήο ηνπ αγσγήο λα παξακείλεη ζην θξεβάηη ιεπηά θαιά ζθεπαζκέλνο γηα ηελ εθηδξσηηθή αληίδξαζε. Καηά ηε δηαδηθαζία απηή ζπλερίδνληαη ηα βηνινγηθά απνηειέζκαηα ηεο πεινζεξαπείαο. Μεηά ηελ 5 ε -6 ε κέξα ηεο αγσγήο κπνξεί λα εκθαληζηεί κηα ρεηξνηέξεπζε ηνπ ηνπηθνχ πφλνπ θαη ηεο ιεηηνπξγηθήο ζπκπησκαηνινγίαο. Απηφ κεξηθέο θνξέο ζπλνδεχεηαη απφ γεληθέο δηαηαξαρέο φπσο αδπλακία, ππνηνληθφηεηα, αδηαζεζία, αχμεζε ησλ ξεπκαηηθψλ πφλσλ, θνχξαζε θ.α. Γεληθά ζηνλ θχθιν ηεο ζπλνιηθήο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο κε πειφ παξαηεξνχκε έλα κηθξφ πξψην ζηάδην ζηελ αξρή ηεο πεινζεξαπείαο. ηελ ζπλέρεηα παξαηεξνχκε κηα ζεηηθή θαιή αληαπφθξηζε, ηε ιεγφκελε ξπζκηζηηθή αληίδξαζε. Πξνο ην ηέινο ηεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο δηαθξίλνπκε έλα κηθξφ ζηάδην πνπ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη ε θφπσζε. Σέινο ε επράξηζηε δηακνλή, ε πγηείο θαη ελδεδεηγκέλε δηαηξνθή, ε θαιή ζπκπεξηθνξά ησλ εξγαδνκέλσλ πξνο ηνπο επηζθέπηεο, ην θαζαξφ θαη φκνξθν πεξηβάιινλ, νη θηιηθέο ζρέζεηο ηνπ ινπνκέλσλ, είλαη απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο, θαη έρνπλ ζεηηθή επίδξαζε ζην επηδησθφκελν απνηέιεζκα. 62

63 Οιηγνκεηαιηθό-Ιακαηηθό λεξό Μεηεσξηθφ-ππφζεξκν νιηκεηαιιηθφ HCO3-Ca-Mg ππνηνληθφ αζζελψο ξαδηελεξγφ λεξφ. Παξά ηα εξείπηα ησλ αξραίσλ Φηιιίπσλ, εηο απφζηαζε κηζήο ψξαο ην ρσξίσλ Κξελίδεο θαη επί ηεο δεκφζηαο νδνχ Καβάιαο-Γξάκαο, επί ηεο θνηιάδαο ηεο επξηζθνκέλεο εγγχο ηνπ παιηνχ Σζηθιηθηνχ Μαηδάξ, επξίζθεηαη ζεξκφ πεγή. Σν χδσξ ηεο πεγήο ρχλεηαη εηο δεμακελήλ κε επηζηέγαζηλ. Καηά ην ζέξνο πξνζέξρνληαη πνιιά άηνκα πξνο ινπηξνζεξαπεία θαη κάιηζηα πάζρνληαο εθ ξεπκαηηζκψλ θαη δεξκαηηθψλ λνζεκάησλ. Ζ ζεξκνθξαζία ηνπ χδαηνο ππνινγίζζεθε ζηνπο 34 βαζκνχο Κειζίνπ. Καηά ηελ νκνινγία ησλ ινπνκέλσλ ηα ζεξαπεπηηθά απνηειέζκαηα είλαη πνιχ θαιά. Τπφ ΝΗΚ.Γ.Γηεπζπληνχ Γ/λζσο ηακαηηθψλ πεγψλ θαη εθζέζεσλ Διιάδνο (Αζήλα 1938). Ζ παξνπζία ηνπ ππφζεξκνπ κεηαιιηθνχ-ηακαηηθνχ λεξνχ ζην ρψξν ησλ εγθαηαζηάζεσλ πεινζεξαπείαο εθδειψλεηαη κε θπζηθέο αλαβιχζεηο. Τπάξρεη έλαο κεγάινο αξηζκφο ζεξκνπεγψλ πνπ είλαη απνηέιεζκα γεσινγηθψλ κεραληζκψλ πνπ έδξαζαλ θαηά ην παξειζφλ. εκαληηθή είλαη ε ζπλερήο ξνή ζεξκνχ λεξνχ ζην δάπεδν ηνπ ζεξαπεπηηθνχ ηακηεπηήξα πεινχ. Σν γεγνλφο απηφ απνηειεί κνλαδηθφηεηα θαζψο ν πειφο αθελφο ζεξκαίλεηαη θαη αθεηέξνπ δεκηνπξγνχληαη νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο, κηαο ζπλερνχο θπζηθήο βηνινγηθήο σξίκαλζεο πνπ ηνλ κεηαηξέπνπλ ζε ηακαηηθφ πειφ. Σν νιηγνκεηαιιηθφ-ππνηνληθφ λεξφ ηνπ ινπηξφηνπνπ έρεη επξεία εθαξκνγή ζηελ πνζηζεξαπεία θαη ηε ινπηξνζεξαπεία. Οη ζεξαπεπηηθέο ελδείμεηο κε ηελ πνζηζεξαπεία αθνξνχλ, ηνλ εληεξηθφ ζσιήλα, γαζηξίηηδεο, λεθξνιηζηάζεηο. Δπίζεο ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο σο λεξφ δηαίηεο. Αλαθνξέο γηα ηα ζεξκά λεξά ησλ Κξελίδσλ θαη γηα ηε ινπηξνζεξαπεία έρνπκε πνιιέο (π.ρ Ν.Λέθθαο 1938). Μία απφ απηέο είλαη: 63

64 Φπζηθό ρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηακαηηθνύ λεξνύ Κξελίδσλ Φπζηθό ρεκηθέο παξάκεηξνη Ph 7.20 Οιηθή θιεξφηεηα: 21,20 Αγσγηκφηεηα κs/cm: 425 Αλζξαθηθή ζθιεξ.: 20,50 ηεξεφ Τπφιεηκκα g/l : 0,26 Με αλζξ. θιεξ.: 0,00 Θεξκνθξαζία λεξνχ: 29,40 Αιθαιηθφηεηα Μ: 4,10 Υεκηθέο παξάκεηξνη Καηηφληα mg/ meg/l Αληφληα mg/l meg/l Na 9,50 0,414 CI K 1,40 0,035 HCO Ca 61,50 3,071 HS Mg 14,30 1,174 F Fe 0,00 0,000 So Zn 0,00 0,000 Po Mn 0,00 0,000 No Li 0,00 0,000 No Sr 0,61 0,014 Co Nh4 0,00 0,003 χλνιν 4,709 4,709 64

65 1.5 Ιακαηηθέο πεγέο ζηνλ δηεζλή ρώξν Γηεζλψο νη ηαµαηηθέο πεγέο είλαη γλσζηέο σο ηφπνη φπνπ νη ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο ησλ ηαµαηηθψλ πεγψλ ηνπο, ζε ζπλδπαζµφ µε ηηο εγθαηαζηάζεηο θαη ηνλ θαηάιιειν εμνπιηζµφ, πξνζθέξνληαη γηα ζεξαπεία θαζψο γηα ςπραγσγία(δειαδή θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ), θαζηζηψληαο ζηαδηαθά ηνλ αζζελή θαη ηνπξίζηα. Ζ ζεξαπεία πεξηιακβάλεη ηαηξηθέο κεζφδνπο ζηα πιαίζηα µηαο ζεξαπεπηηθήο θαη πξνιεπηηθήο δηάζηαζεο ηεο πγείαο. Οη ζεξαπεπηηθέο µέζνδνη βαζίδνληαη ζηε ρξήζε ησλ νπζηψλ φπσο εμέξρνληαη απφ ηε γε, ηελ ζάιαζζα θαη ηνλ αέξα. Ζ ςπραγσγία απνζθνπεί ζηελ επαλάθηεζε ηεο θαιήο θπζηθήο θαηάζηαζεο ηνπ νξγαληζµνχ θαη γεληθά ζηελ αλαδσνγφλεζε θαη ζηε ζπληήξεζε ηεο ζσµαηηθήο θαη ςπρηθήο θαηάζηαζεο ηνπ αηφµνπ. ήµεξα ιεηηνπξγνχλ πνιιά θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ ζηελ Κεληξηθή Δπξψπε θαη ζπγθεθξηµέλα ζηελ Γεξµαλία, Ηηαιία, Γαιιία, Διβεηία, Απζηξία θαη ιηγφηεξν ζην Βέιγην, Ηζπαλία, Πνξηνγαιία, Διιάδα, Οιιαλδία, Φηιαλδία, νπεδία. Δπίζεο ιεηηνπξγνχλ πνιιά ηέηνηα θέληξα ζηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο φπνπ ν ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο απνηειεί ζεµαληηθφ θνµµάηη ηεο νηθνλνµίαο ηνπο π.ρ. Οπγγαξία, Σζερία, ινβαθία, Ρνπµαλία, Ρσζία, Γηνπγθνζιαβία, Βνπιγαξία. ην ρψξν ηεο Μεζνγείνπ εθηφο ηεο Ηηαιίαο, Ηζπαλίαο, Διιάδαο θαη Πνξηνγαιίαο ηαµαηηθφ ηνπξηζµφ θαη ηνπξηζµφ πγείαο έρνπλ επίζεο αλαπηχμεη ην Ηζξαήι, ε Σνπξθία, ε Σπλεζία, ην Μαξφθν θαη ε Κχπξνο. ηε Γεξµαλία, πνπ δηαζέηεη θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ θαη ηνπξηζµνχ πγείαο ην έηνο1988 έλαο αξηζµφο7 εθαη. αηφµσλ επηζθέθζεθαλ ηα θέληξα απηά. Δθ ησλ αηφµσλ απηψλ ηα2,3 εθαη. ππνβιήζεθαλ ζε ηαµαηηθή ζεξαπεία(ζεξµαιηζµφ) θαη ηα ππφινηπα άηνµα ζε ζαιαζζνζεξαπεία, ζε θηλεζηνζεξαπεία θαη ζε θιηµαηνζεξαπεία. Σν πνζνζηφ ηνπ γεξµαληθνχ πιεζπζµνχ πνπ επηζθέθζεθε ηα θέληξα απηά θαηά ηελ ίδηα ρξνληά ήηαλ γχξσ ζην10% ελψ νη μέλνη επηζθέπηεο ζπλήζσο απνηεινχλ µηθξφ πνζνζηφ ηνπ ζπλφινπ ησλ επηζθεπηψλ ησλ ηαµαηηθψλ θέληξσλ(ήηαλ µφιηο ην3% ην έηνο1988). ηελ Ηηαιία, πνπ ιεηηνπξγνχλ γχξσ ζηα200 θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ θαη ηνπξηζµνχ πγείαο, θαηά ην έηνο1988 βξέζεθε φηη επηζθέθζεθαλ ηα θέληξα απηά2,3 εθαη. άηνµα. Δπίζεο ππνινγίζζεθε φηη ην10% (1988) ησλ εηζπξάμεσλ απφ ηνλ 65

66 αιινδαπφ ηνπξηζµφ πξνεξρφηαλ απφ ηνπο επηζθέπηεο ησλ12 µεγαιπηέξσλ θέληξσλ ηνπξηζµνχ πγείαο. ηε Γαιιία ιεηηνπξγνχλ γχξσ ζηα50 θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ, εθ ησλ νπνίσλ ηα πεξηζζφηεξα εμεηδηθεχνληαη ζηε ζαιαζζνζεξαπεία θαη πεξίπνπ ηα20 ζηνλ ηνπξηζµφ πγείαο. Σν πνζνζηφ ηνπ πιεζπζµνχ πνπ επηζθέπηεηαη ηα θέληξα απηά δελ ππεξβαίλεη ην1%, ελψ νη μέλνη ηνπξίζηεο απνηεινχλ πνιχ µηθξφ πνζνζηφ ζην ζχλνιν ησλ ινπφµελσλ. ηελ Διβεηία, ιεηηνπξγνχλ22 ηαµαηηθά θέληξα θαη εμεηδηθεχνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ ζεξαπεία γηα πξφιεςε. Σν θιίµα θαη ην πςφµεηξν ηεο ηνπνζεζίαο φπνπ βξίζθνληαη νξηζµέλα απφ ηα θέληξα απηά είλαη ηδαληθά γηα ηελ πξνζθνξά πξντφλησλ πνπ πξννξίδνληαη γηα αλάξξσζε θαη ραιάξσζε. ηελ Απζηξία, ιεηηνπξγνχλ100 ηαµαηηθά θέληξα, εθ ησλ νπνίσλ ηα20 είλαη απνθιεηζηηθά γηα πδξνζεξαπεία. Ζ Απζηξία έρεη αλαπηχμεη πνιχ ηνλ ηνµέα απηφ ψζηε λα παξνπζηάδεηαη δηεζλψο σο πξννξηζµφο αλαδσνγφλεζεο θαηά ηεο θαζεµεξηλήο ξνπηίλαο. Μαδί µε ηελ Διβεηία απνηεινχλµνλαδηθέο ρψξεο φπνπ ηα θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο ηνπο εμεηδηθεχνληαη ζηελ θιηµαηνζεξαπεία. ηελ Ηζπαλία, ιεηηνπξγνχλ92 θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο θαη έλα θέληξν ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ. Γεληθά ν θιάδνο ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ δελ είλαη αλαπηπγµέλνο θαη δελ πξνσζείηαη. ηελ Πνξηνγαιία, ιεηηνπξγνχλ40 θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο θαη γηα ηνλ θιάδν ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ ζπµβαίλεη ην ίδηνµε ηελ Ηζπαλία, δειαδή δελ ππάξρνπλ πξννπηηθέο. ην Βέιγην ιεηηνπξγνχλ ιίγα θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ ελψ ηα θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο είλαη πεξηζζφηεξα. Δθ ησλ επηζθεπηψλ νη πεξηζζφηεξνη είλαη εµεδαπνί ηνπξίζηεο αθνχ βξέζεθε φηη επί ζπλφινπ δηαλπθηεξεχζεσλ(1990) ζηα θέληξα ηνπξηζµνχ, ην88.88% πξαγµαηνπνηήζεθε απφ Βέιγνπο θαη ην ππφινηπν11,12% απφ αιινδαπνχο επηζθέπηεο. ηελ Βφξεηα Δπξψπε θαη ζπγθεθξηµέλα ζηε νπεδία θαη ηε Φηιαλδία ηα πξντφληα ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ πνπ πξνζθέξνληαη είλαη πνιχ πςειψλ πξνδηαγξαθψλ, ηφζν απφ άπνςε θνηλσληθή φζν θαη ηαηξηθή. 66

67 ηελ Αγγιία, νη θάξµεο πγείαο είλαη γλσζηέο σο ηφπνη ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ ελψ ηα θέληξα ηνπξηζµνχ πγείαο έρνπλ αηνλήζεη. Μφλν δχν απφ ηα θέληξα απηά επαλαιεηηνχξγεζαλ ην1985. ηελ Βφξεηα Αµεξηθή ν ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο ν νπνίνο έρεη ηελ έλλνηα ηεο μεθνχξαζεο µφλν θαη φρη θαη ηεο ζεξαπείαο, πξνζθέξεηαη ζε εηδηθεπµέλνπο ζηαζµνχο ηα ''Health Resorts'' ή''spa Resorts''. Δίλαη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ βξίζθνληαη ζπλήζσο ζε πνιπηειή μελνδνρεία µε µπάληα, πηζίλεο θαη αζιεηηθή ππνδνµή, θπξίσο ζηελ Καιηθφξληα θαη Φιψξηδα. ηηο πξψελ Αλαηνιηθέο ρψξεο Ρσζία, Σζερνζινβαθία, Οπγγαξία θιπ., ν ηαµαηηθφο ηνπξηζµφο ζεσξείηαη αλαπηπγµέλνο ηνµέαο, αθνχ έλα ζεµαληηθφ πνζνζηφ ηνπ πιεζπζµνχ ησλ ρσξψλ απηψλ αιιά θαη ησλ μέλσλ ηνπξηζηψλ επηζθέπηεηαη ηα θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ. Έηζη, ζηελ Οπγγαξία ε νπνία ζεσξείηαη απφ ηηο πιένλ αλαπηπγµέλεο ζηνλ ηνµέα απηφ, αθνχ δηαζέηεη ηέηνηα νξγαλσµέλα θέληξα µε πιήξε εμνπιηζµφ θαη ππνδνµή θαη γχξσ ζηηο350 ηαµαηηθέο πεγέο µε εγθαηαζηάζεηο, ην10% (1988) πεξίπνπ ηνπ πιεζπζµνχ ηεο επηζθέπηεηαη ηηο ηαµαηηθέο ινπηξνπφιεηο, ελψ ην22% ησλ μέλσλ επηζθεπηψλ έρεη σο πξννξηζµφ ηα θέληξα ηνπ ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ. ηελ Σζερνζινβαθία, ε νπνία δηαζέηεη θαη απηή νξγαλσµέλα θέληξα ηαµαηηθνχ ηνπξηζµνχ, ην3,5% (1988) ηνπ πιεζπζµνχ ηεο βξέζεθε φηη ππνβιήζεθε ζε ηαµαηηθή ζεξαπεία. ηε Ρσζία έλαο ζηνπο δεθαπέληε Ρψζνπο πεγαίλεη ζε ηαµαηηθά θέληξα. ήµεξα νη ινπηξνπφιεηο απηέο πξνζειθχνπλ λένπο θαη άηνµα φισλ ησλ ειηθηψλ εθηφο ησλ άιισλ θαη ιφγσ ηεο ζηξνθήο πξνο ηηο παξαδνζηαθέο µνξθέο θπζηθήο ζεξαπείαο πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα. Οη θπζηθνί ηξφπνη ζεξαπείαο ή φπσο ιέγεηαη ηεο αθαξµάθνπ ηαηξηθήο θεξδίδνπλ ζπλερψο έδαθνο µε ηα λέα δεδνµέλα δειαδή ηελ επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ην άγρνο ηεο θαζεµεξηλήο δσήο, ην θάπληζµα, θιπ. πνπ ζεσξνχληαη ππεχζπλα γηα ηηο πεξηζζφηεξεο αζζέλεηεο θαη ην πξφσξν γήξαο. Δπηζηεµνληθά έρεη απνδεηρζεί φηη ηα πξντφληα ηνπ ηνπξηζµνχ πγείαο απνηεινχλ πξνάζπηζε γηα θαιή πγεία θαη έρνπλ επίζεο ζεµαληηθή ζπµβνιή ζηελ πξνιεπηηθή ηαηξηθή. εµεηψλεηαη εδψ φηη ζηε Γεξµαλία, Ηηαιία, Γαιιία, ε πξνιεπηηθή ηαηξηθή ζηεξίδεηαη ζε ζεµαληηθφ βαζµφ ζηελ πδξνζεξαπεία απφ ηηο µηθξέο ειηθίεο. Σα παθέηα δηαθνπψλ πξννξηζµνχ ζε απηά ηα θέληξα ζπλδπάδνληαη ηηο πεξηζζφηεξεο 67

68 θνξέο θαη µε πξνζθνξά άιισλ ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ αλαςπρήο, αλαδσνγφλεζεο, ζπνξ(φπσο ζθη, ηζηηνπινΐα, ηππαζία, ηέληο, θιπ.) θαη πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ(φπσο θηλεµαηνγξάθν, ζέαηξν, θεζηηβάι µνπζηθήο θιπ.) γηαηί απεπζχλνληαη φρη µφλν ζε αζζελείο αιιά θαη ζηνπο ζπλνδνχο ησλ αζζελψλ, θαζψο θαη ζε άιινπο επηζθέπηεο ζπλήζσο αλσηέξνπ εηζνδεµαηηθνχ επηπέδνπ. Δμάιινπ, απαηηείηαη ε µαθξά παξαµνλή ησλ αηφµσλ ζε απηά ηα ζέξεηξα, µεγαιχηεξε απφ ηα ζπλήζε ηνπξηζηηθά ζέξεηξα, πξνθεηµέλνπ λα θαλνχλ ηα απνηειέζµαηα µηαο νξηζµέλεο ζεξαπείαο ζηελ νπνία ππνβάιινληαη, ηδίσο αλ πξφθεηηαη γηα εηδηθέο ζεξαπείεο(φπσο αληηθαπληθή ζεξαπεία, ζεξαπεία ηνπ άγρνπο, ςπρνζεξαπεία, θηλεζηνζεξαπεία, ραιάξσζε, δηαηηεηηθή, εθµάζεζε χπλνπ, έξεπλα ηεο ζσζηήο γξαµµήο-ζηάζεο ηνπ ζψµαηνο, αηζζεηηθήο θιπ.). Δπνκέλσο ε αλαγθαζηηθή παξαµνλή ησλ επηζθεπηψλ γηα έλα νξηζµέλν ρξνληθφ δηάζηεµα ζηα θέληξα ηνπ ηνπξηζµνχ πγείαο(π.ρ. 21 εµέξεο ζηε Γαιιία, εµέξεο ζηε Γεξµαλία, εµέξεο ζηελ Ηηαιία) απαηηεί λα δεµηνπξγεζεί φρη µφλν ε θαηάιιειε αηµφζθαηξα γηα ηελ ραιάξσζε θαη ηελ αλαδσνγφλεζε ηνπ νξγαληζµνχ αιιά θαη ε δεµηνπξγία θαη άιισλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ηφπσλ έιμεο ησλ ηνπξηζηψλ πνπ ζα ηνπο απαζρνινχλ θαηά ηηο ειεχζεξεο ψξεο. Ζ Διιάδα είλαη πινχζηα ζε ηαµαηηθέο πεγέο µε λεξά πνπ έρνπλ πνηθίιε θπζηθφ ρεµηθή ζχζηαζε θαη ελδείθλπληαη γηα εθαξµνγή ζηε ζχγρξνλε θπζηθή πδξνζεξαπεία. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ δεµηνπξγεζεί μελνδνρεία πνπ αληαπνθξίλνληαη ζηα δηεζλή δεδνµέλα θαη απνηεινχλ ζπγθξνηήµαηαµε πιήξεηο εμνπιηζµφ. Απηά ηα μελνδνρεία θαιχπηνπλ φιν ην θάζµα ησλ ζεξαπεπηηθψλ εθαξµνγψλ ηνπ ηαµαηηθνχ λεξνχ, µε φιεο ηηο αλέζεηο θάησ απφ ηαηξηθφ έιεγρν πξνζθέξνληαο αλαδσνγφλεζε ηνπ νξγαληζµνχ. Απηά ηα μελνδνρεία πεξηιαµβάλνπλµνλάδεο θπζηθνζεξαπείαο, ζαιαζζνζεξαπείαο, ινπηξνζεξαπείαο, θηλεζηνζεξαπείαο, θιηµαηνζεξαπείαο, πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ θηι. Σέηνηα ππάξρνπλ ζηε Κξήηε(Mythos Palace, Candia Maris), ζηελ Δχβνηα(Θέξµαη χιια Spa), ζηε Παξαιία Βξαπξψλα(Club Med Mare Thalasso), ζην µφθνβν Καξδίηζαο, ζην ηδεξφθαζηξν εξξψλ, ζηε Πηθξνιίµλε Κηιθίο θ.α. Μνξθέο πδξνζεξαπείαο πνπ εθαξµφδνληαη ζηελ Διιάδα είλαη α.) ε εηζπλεπζηνζεξαπεία, β) ε πνζηζεξαπεία θαη γ) νη εμσηεξηθέο ηερληθέο. Ζ πδξνζεξαπείαµπνξεί λα είλαη εζσηεξηθή ή εμσηεξηθή. Ζ εζσηεξηθή πδξνζεξαπεία πεξηιαµβάλεη ηελ πνζηζεξαπεία, ηελ εηζπλεπζηνζεξαπεία 68

69 θαη ηηο ξηληθέο, ζηνµαηηθέο, γπλαηθνινγηθέο πιχζεηο. Ζ εμσηεξηθή πδξνζεξαπεία πεξηιαµβάλεη ηηο εμσηεξηθέο ηερληθέο φπνπ αλήθεη ε ινπηξνζεξαπεία. ηελ Διιάδα νη ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο νξηζµέλσλ πεγψλ ήηαλ γλσζηέο απφ ηελ αξραηφηεηα θαη µάιηζηα ζπλδεδεµέλεο µε ηελ ηζηνξία ηνπ ηφπνπ φπνπ βξίζθνληαη(φπσο ηεο Αηδεςνχ, ησλ Θεξµνππιψλ, Ηθαξίαο, Σξαταλνχπνιεο θιπ.). Ζ αμηνπνίεζε θαη ε βαζµηαία νξγάλσζε ησλ ηαµαηηθψλ πεγψλ ηεο ρψξαο άξρηζε απφ ηηο αξρέο ηνπ παξφληα αηψλα. Οη πξψηεο πεγέο πνπ αλαπηχρζεθαλ ήηαλ ηεο Τπάηεο, ηεο Αηδεςνχ, ηεο Κχζλνπ, Κπιιήλεο, Λνπηξαθίνπ Κατάθα θαη αθνινχζεζαλ νη ππφινηπεο πεγέο, νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο νπνίεο ήηαλ πεγέο Σνπξηζηηθήο εµαζίαο(βιέπε παξαθάησ). Οη πεξηνρέο πνιιψλ απφ ηηο πεγέο απηέο ιφγσ θπξίσο ηεο γεηηλίαζεο ηνπο µε ηελ ζάιαζζα εμειίρζεθαλ ζε µεγάιεο ινπηξνπφιεηο, νη νπνίεο δέρνληαη επηπιένλ ησλ ινπνµέλσλ ζηηο ηαµαηηθέο πεγέο θαη µεγάιν αξηζµφ παξαζεξηζηψλ. Ζ δήηεζε γηα ηνλ ηαµαηηθφ ηνπξηζµφ ζηελ Διιάδα ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλε επνρηθφηεηα, ηδίσο ζηηο µεγάιεο ινπηξνπφιεηο. 69

70 ΚΔΦΆΛΑΙΟ 2 Δξεπλεηηθή Μεζνδνινγία ηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο, ε ζηαηηζηηθή κνλάδα πνπ κειεηήζεθε είλαη ν επηζθέηεο/ηξηα ηνπ Πεινζεξαπεπηεξίνπ Κξελίδσλ. πγθεθξηκέλα, ν πιεζπζκφο απφ ηνλ νπνίν αληιήζεθαλ ηα δεδνκέλα ήηαλ άηνκα απφ νπνηαδήπνηε πεξηνρή ηεο Διιάδαο πνπ επηζθέθηεθαλ ην πεινζεξαπεπηήξην κέζα ζην έηνο Όζν αθνξά ηε κνξθή ηεο έξεπλαο, επεηδή δελ ππήξρε ε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο εμαληιεηηθήο έξεπλαο, πξνηηκήζεθε ε εθηέιεζε δεηγκαηνιεπηηθήο έξεπλαο κε ηε κέζνδν ηεο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο. ρεηηθά κε ην εξσηεκαηνιφγην ηεο έξεπλαο, ην νπνίν παξνπζηάδεηαη ζην παξάξηεκα ηεο εξγαζίαο, λα ζεκεησζεί πσο απνηεινχληαλ απφ ηέζζεξηο νκάδεο εξσηήζεσλ. Ζ πξψηε νκάδα (1 ε 7 ε εξψηεζε) πεξηείρε εξσηήζεηο δεκνγξαθηθνχ ηχπνπ. Ζ δεχηεξε νκάδα (8 ε 11 ε εξψηεζε) πεξηείρε εξσηήζεηο πνπ αθνξνχζαλ ηελ θνηλσληθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο. Οη εξσηήζεηο ηεο ηξίηεο νκάδαο (12 ε 15 ε εξψηεζε) αθνξνχζαλ ηελ νηθνλνκηθή πξνζέγγηζε θαη, ηέινο, νη εξσηήζεηο ηηο ηέηαξηεο νκάδαο (16 ε 18 ε εξψηεζε) αθνξνχζαλ ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο. Σν εξσηεκαηνιφγην έθιεηλε κε επραξηζηήξην πξνο ηνπ ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα. Οη πεξηζζφηεξεο εξσηήζεηο ζε απηφ ήηαλ θιεηζηνχ ηχπνπ πνιιαπιψλ απαληήζεσλ, ελψ ππήξραλ θαη θάπνηεο αλνηθηνχ ηχπνπ. Αθνχ νινθιεξψζεθε ε ζχληαμε θαη δηφξζσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, αθνινχζεζε ε δηαλνκή θαη ζπκπιήξσζή ηνπ. πγθεθξηκέλα, κνηξάζηεθε θαη ζπκπιεξψζεθε απφ άηνκα πνπ έηπρε λα εμέξρνληαη απφ ην πεινζεξαπεπηήξην. Δδψ λα δηεπθξηληζηεί πσο ελψ νη πεξηζζφηεξνη εξσηψκελνη ην ζπκπιήξσζαλ κφλνη ηνπο, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ειηθησκέλσλ αηφκσλ, απηφ ζπκπιεξψζεθε απφ ηνλ εξεπλεηή, κεηά απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ζπλέληεπμεο κε ηνλ εθάζηνηε εξσηψκελν. Σέινο, λα αλαθεξζεί πσο ηέζζεξα εξσηεκαηνιφγηα θξίζεθαλ άθπξα, ιφγσ ειιηπψλ απαληήζεσλ. Όιε ε δηαδηθαζία πξαγκαηνπνηήζεθε ζην δηάζηεκα κεηαμχ 20 Ηνπλίνπ 2014 θαη 20 επηεκβξίνπ Μεηά ηε ζπγθέληξσζε ησλ απαληεκέλσλ εξσηεκαηνινγίσλ, νη απαληήζεηο «πεξάζηεθαλ» ζηελ έθδνζε 20 ηνπ πεξηβάιινληνο IBM SPSS Statistics γηα λα γίλεη ε αλάιπζή ηνπο. Πξφθεηηαη γηα έλα ζηαηηζηηθφ παθέην αλάιπζεο δεδνκέλσλ, ην νπνίν 70

71 πξνζθέξεη ζην ρξήζηε δπλαηφηεηεο γηα δεκηνπξγία αλαθνξψλ, αλάιπζε θαη κνληεινπνίεζε δεδνκέλσλ θαζψο θαη γηα γξαθηθή αλαπαξάζηαζή ηνπο. ΚΔΦΆΛΑΙΟ 3 Απνηειέζκαηα Έξεπλαο 3.1 Αηνκηθά ζηνηρεία εξσηώκελσλ Αλαθνξηθά κε ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ησλ αηφκσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, πξνθχπηνπλ ηα εμήο: 1. Φχιν Πίνακας 1: Φύλο Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Άληρας 46 38,7 38,7 38,7 Γσλαίθα 73 61,3 61,3 100,0 Total ,0 100,0 Σχιμα 1: Φφλο 71

72 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα θαη ξαβδφγξακκα θαίλεηαη πσο έμη ζηα δέθα (61%) άηνκα πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ήηαλ γπλαίθεο θαη ηα ππφινηπα ηέζζεξα άληξεο (29%). 2. Ζιηθία Πίνακας 2: Ηλικία Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid εηώλ 31 26,1 26,1 26, εηώλ 26 21,8 21,8 47, εηώλ 37 31,1 31,1 79,0 61 θαη άλφ 25 21,0 21,0 100,0 Total ,0 100,0 Σχιμα 2: Ηλικία Αλαθνξηθά κε ηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, παξνπζηάδεηαη κηα ηζνξξνπία, κε κηθξή ππεξνρή ηεο νκάδαο εηψλ (31.1%). Δμίζνπ αηζζεηή είλαη θαη ε παξνπζία ησλ λέσλ ειηθίαο εηψλ (26.1%). Σέινο, έλαο ζηνπο πέληε (21.8%) αλήθαλ ζηελ νκάδα ησλ θη άιινο έλαο ζηνπο 61 εηψλ θαη άλσ. 72

73 3. Πεξηνρή δηακνλήο Ζ ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε, δπζηπρψο, δφζεθε σο αλνηθηνχ ηχπνπ θαη έηζη ζεκεηψζεθαλ πάξα πνιιέο απαληήζεηο πνπ είλαη αδχλαην λα παξνπζηαζηνχλ κία-κία. Γεληθφηεξα, ε πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ πξνήιζε απφ ηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Καβάιαο, κε αηζζεηή φκσο θαη ηελ παξνπζία ησλ πεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ Γξάκαο, εξξψλ, Ξάλζεο, Υαιθηδηθήο, Θεζζαινλίθεο, θ.α. Μεκνλσκέλεο παξνπζίεο είραλ πφιεηο φπσο Καζηνξηά, Αζήλα, Ζξάθιεην, Λάξηζα θ.α. Θα ήηαλ θαιχηεξν, ηειηθά, λα δνζεί απηή ε εξψηεζε κε ηε κνξθή θιεηζηνχ ηχπνπ θαη κε επηινγέο φπσο: «Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Καβάιαο», «Πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Γξάκαο»,.. «Τπφινηπε Διιάδα». 4. Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Πίνακας 4: Οικογενειακή καηάζηαζη Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Άγακος/ε 27 22,7 22,7 22,7 Έγγακος/ε 76 63,9 63,9 86,6 Φήρος/α 8 6,7 6,7 93,3 Δηαδεσγκέλος/ε 8 6,7 6,7 100,0 Total ,0 100,0 Σχιμα 4: Οικογενειακι κατάςταςθ 73

74 Ζ πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ είλαη έγγακα άηνκα (63.9%). Έλα 22.7% δήισζαλ άγακνη/εο, έλα 6.7% ρήξνη/εο θαη έλα 6.7% δηαδεπγκέλνη/εο. 5. Δπίπεδν εθπαίδεπζεο Πίνακας 5: Επίπεδο εκπαίδεσζης Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Δεκοηηθό 36 30,3 30,3 30,3 Γσκλάζηο 18 15,1 15,1 45,4 Λύθεηο 24 20,2 20,2 65,5 ΙΕΚ 7 5,9 5,9 71,4 ΑΕΙ-ΤΕΙ 32 26,9 26,9 98,3 Άιιο 2 1,7 1,7 100,0 Total ,0 100,0 Σχιμα 5: Επίπεδο εκπαίδευςθσ Όπσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα, ζρεδφλ έλαο ζηνπο ηξεηο εξσηψκελνπο (30.3%) είλαη απφθνηηνη κφλν δεκνηηθνχ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, πεξίπνπ έλαο ζηνπο ηέζζεξηο (26.9%) δήισζαλ απφθνηηνη ΑΔΗ ή ΣΔΗ. Αθφκε, έλαο ζηνπο πέληε (20.2%) είλαη απφθνηηνη Λπθείνπ. Απφ ηνπο ππφινηπνπο ζπκκεηέρνληεο 74

75 έλα 15.1% είλαη απφθνηηνη Γπκλαζίνπ, έλα 5.9% απφθνηηνη θάπνηνπ ΗΔΚ, ελψ έλα 1.7% ζεκείσζε ηελ απάληεζε «Άιιν». 6. Κχξηα αζρνιία Καη ζε απηή ηελ εξψηεζε, φπσο θαη ζε εθείλε πνπ αθνξνχζε ηνλ ηφπν δηακνλήο, δφζεθε πιήζνο απαληήζεσλ πνπ είλαη δχζθνιν λα παξαηεζνχλ μερσξηζηά. Οη πεξηζζφηεξνη έδσζαλ κηα πην γεληθή απάληεζε, φπσο «πληαμηνχρνο», «Γεκφζηνο Τπάιιεινο», «Ηδησηηθφο Τπάιιεινο», «Άλεξγνο» θνθ., ελψ άιινη αλέθεξαλ ζπγθεθξηκέλα ην αληηθείκελφ ηνπο, φπσο «Φηιφινγνο», «Πιεξνθνξηθφο», «Αγξφηεο», «Λνγηζηήο» θ.ιπ. Θα ήηαλ θαιχηεξν, ηειηθά, λα δνζεί ε εξψηεζε σο θιεηζηνχ ηχπνπ θαη κε δηαζέζηκεο ηηο εμήο επηινγέο: «Γεκφζηνο Τπάιιεινο», «Ηδησηηθφο Τπάιιεινο», «Διεχζεξνο Δπαγγεικαηίαο», «πληαμηνχρνο», «Άλεξγνο», «Άιιν». 7. Δηήζην ζπλνιηθφ εηζφδεκα Πίνακας 7: Εηήζιο ζσνολικό ειζόδημα Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid < ,1 15,1 15, ,7 48,7 63, ,4 24,4 88, ,4 8,4 96, ,5 2,5 99,2 > ,8,8 100,0 Total ,0 100,0 75

76 ρήκα 7: Δηήζην ζπλνιηθφ εηζφδεκα Σέινο, ζρεηηθά κε ην εηήζην εηζφδεκά ηνπο, αθξηβψο νη κηζνί εξσηψκελνη δήισζαλ πνζφ κεηαμχ θαη επξψ. Σελ ακέζσο επφκελε εηζνδεκαηηθή θαηεγνξία ( ) ζεκείσζαλ έλαο ζηνπο ηέζζεξηο ζπκκεηέρνληεο (24.4%). Έλα 15.1% δήισζε εηήζην εηζφδεκα κηθξφηεξν ησλ επξψ, έλα 8.4% εηήζην εηζφδεκα , έλα 2.5% εηήζην εηζφδεκα θαη κφιηο 0.8% εηήζην εηζφδεκα αλψηεξν ησλ επξψ. 3.2 Κνηλσληθή πξνζέγγηζε 8. Ζ επίζθεςε ζηα ιαζπφινπηξα γίλεηαη γηα: Πίνακας 8: Η επίζκευη ζηα λαζπόλοσηρα γίνεηαι για: Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Χσταγφγηθούς ιόγοσς 21 17,6 17,6 17,6 Θεραπεσηηθούς ιόγοσς 63 52,9 52,9 70,6 Καη ηα δύο 35 29,4 29,4 100,0 Total ,0 100,0 76

77 ρήκα 8: Ζ επίζθεςε ζηα ιαζπφινπηξα γίλεηαη γηα Ωο πξνο ην ιφγν ηεο επίζθεςήο ηνπο ζηα ιαζπφινπηξα, ιίγν πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο (52.9%) εξσηψκελνπο δήισζαλ πσο απηή έγηλε γηα ζεξαπεπηηθνχο ιφγνπο. Έλα κηθξφ πνζνζηφ (17.6%) πήγε απνθιεηζηηθά γηα ςπραγσγηθνχο ιφγνπο, ελψ έλα 29.4% ζεκείσζε πσο επηζθέθηεθε ηα ιαζπφινπηξα ηφζν γηα ζεξαπεπηηθνχο φζν θαη ςπραγσγηθνχο ιφγνπο. 9. ε πνην βαζκφ είζηε ηθαλνπνηεκέλνο/ε απφ ηελ επίζθεςε ζαο ζην πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ; Πίνακας 9: Σε ποιο βαθμό είζηε ικανοποιημένος/η από ηην επίζκευή ζας ζηο πσλοθεραπεσηήριο Κρηνίδφν; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Δσζαρεζηεκέλος 2 1,7 1,7 1,7 Ούηε Δσζαρεζηεκέλος/Ούηε Ιθαλοποηεκέλος 20 16,8 16,8 18,5 Ιθαλοποηεκέλος 87 73,1 73,1 91,6 Ποιύ ηθαλοποηεκέλος 10 8,4 8,4 100,0 Total ,0 100,0 77

78 ρήκα 9: ε πνην βαζκφ είζηε ηθαλνπνηεκέλνο/ε απφ ηελ επίζθεςή ζαο ζην πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ; Όζν αθνξά ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο απφ απηή ηελ επίζθεςε, θαίλεηαη μεθάζαξα απφ ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα, πσο ηξεηο ζηνπο ηέζζεξηο (73.1%) έκεηλαλ ηθαλνπνηεκέλνη. Απφ ηνπο ππφινηπνπο, έλα 16.8% δήισζαλ «Οχηε Γπζαξεζηεκέλνη/Οχηε Ηθαλνπνηεκέλνη», έλα 8.4% δήισζαλ «Πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη» θαη κφιηο 1.7% δήισζαλ «Γπζαξεζηεκέλνη». 10. Δπηζπκείηε λα αιιάμνπλ/βειηηψζνπλ ηα εμήο; Πίνακας 10: Statistics Εγθαηαζηάζεης Υπερεζίες Περηβάιιολ Σσγθοηλφλίες N Valid Missing Mean 1,97 2,31 1,87 3,38 Std. Deviation,937 1,038,905 1,144 Γηα ην βαζκφ αιιαγψλ/βειηηψζεσλ πνπ επηζπκνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηνπο παξαπάλσ ηνκείο, νη εξσηψκελνη, είραλ λα ζεκεηψζνπλ ζε κηα θιίκαθα απφ ην 1 έσο ην 5. Γειαδή, αλ δελ επηζπκνχλ αιιαγέο έπξεπε λα ζεκεηψζνπλ έλαλ «κηθξφ» αξηζκφ, ελψ ην αληίζεην εάλ επηζπκνχλ πνιιέο αιιαγέο/βειηηψζεηο. Όπσο θαίλεηαη απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα, ν ηνκέαο γηα ηνλ νπνίν αηηνχληαη αιιαγέο είλαη απηφο ησλ 78

79 πγθνηλσληψλ (κέζνο φξνο = 3.38). Απφ ηνπο ππφινηπνπο, δελ θαίλεηαη θάπνπ έληνλε επηζπκία γηα αιιαγέο, κε ηηο Τπεξεζίεο λα εκθαλίδνπλ κέζν φξν = 2.31, ηηο Δγθαηαζηάζεηο κέζν φξν = 1.97 θαη ην Πεξηβάιινλ κέζν φξν Απφ πνχ κάζαηε γηα ην Πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ; Πίνακας 11: Από ποσ μάθαηε για ηο Πσλοθεραπεσηήριο Κρηνίδφν; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Από ηελ ησιεόραζε 4 3,4 3,4 3,4 Από ηο ραδηόθφλο 3 2,5 2,5 5,9 Από έλησπο ηύπο 3 2,5 2,5 8,4 Από ηο δηαδίθησο 22 18,5 18,5 26,9 Από ζσγγελή/θίιο/γλφζηό 68 57,1 57,1 84,0 Από ηο γηαηρό κοσ 19 16,0 16,0 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 11: Απφ πνχ κάζαηε γηα ην Πεινζεξαπεπηήξην Κξελίδσλ; Όπσο θαίλεηαη μεθάζαξα απφ ηα απνηειέζκαηα, ε κέρξη ηψξα αλαγλσξηζηκφηεηα ηνπ Πεινζεξαπεπηεξίνπ Κξελίδσλ, νθείιεηαη ζηελ απφ ζηφκα ζε ζηφκα δηαθήκηζε. πγθεθξηκέλα, 57.1% ησλ εξσηψκελσλ έκαζα γηα απηφ απφ ζπγγελείο, θίινπο θαη γλσζηνχο. Απφ ηνπο ππφινηπνπο, έλαο ζηνπο πέληε πεξίπνπ (18.5%) ελεκεξψζεθε γηα απηφ απφ ην Γηαδίθηπν θαη έλα 16% απφ ην γηαηξφ ηνπ. Σέινο, έλα 3.4% ην έκαζε 79

80 κέζα απφ ηελ ηειεφξαζε, έλα 2.5% απφ ην ξαδηφθσλν θαη έλα άιιν 2.5% απφ θάπνην έληππν. 3.3 Οηθνλνκηθή πξνζέγγηζε 12. Δπηζθέπηεζηε ηα ινπηξά κε βάζε θάπνην επίδνκα (π.ρ. απφ αζθαιηζηηθφ ηακείν); Πίνακας 12: Επιζκέπηεζηε ηα λοσηρά με βάζη κάποιο επίδομα; π.τ. από αζθαλιζηικό ηαμείο; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Ναη 26 21,8 21,8 21,8 Ότη 93 78,2 78,2 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 12: Δπηζθέπηεζηε ηα ινπηξά κε βάζε θάπνην επίδνκα; Ζ πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ (πεξίπνπ νθηψ ζηνπο δέθα 78.2%), φπσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα, δελ αμηνπνηεί θάπνην επίδνκα γηα λα επηζθεθηεί ηα ινπηξά. Μφιηο δχν ζηνπο δέθα (21.8%) ιακβάλνπλ, γηα παξάδεηγκα, θάπνην επίδνκα απφ αζθαιηζηηθφ ηακείν γηα απηή ηνπο ηελ επίζθεςε. 13. Ση γλψκε έρεηε γηα ηε ζρέζε ηηκήο-πνηφηεηαο πνπ πξνζθέξνπλ ηα πεινζεξαπεπηήξηα ησλ Κξελίδσλ; 80

81 Πίνακας 13: Τι γνώμη έτεηε για ηη ζτέζη ηιμής-ποιόηηηας ποσ προζθέροσν ηα πσλοθεραπεσηήρια ηφν Κρηνίδφν; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Ειάτηζηα θαιή 3 2,5 2,5 2,5 Αρθεηά θαιή 64 53,8 53,8 56,3 Ποιύ θαιή 46 38,7 38,7 95,0 Πάρα ποιύ θαιή 6 5,0 5,0 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 13: Ση γλψκε έρεηε γηα ηε ζρέζε ηηκήο-πνηφηεηαο πνπ πξνζθέξνπλ ηα πεινζεξαπεπηήξηα ησλ Κξελίδσλ; Καιή εηθφλα πξνθχπηεη θη απφ ηηο παξαπάλσ απαληήζεηο, θαζψο ιίγν πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο (53.8%) δήισζαλ πσο ζεσξνχλ «Αξθεηά θαιή» ηε ζρέζε ηηκήοπνηφηεηαο πνπ πξνζθέξνπλ απηά ηα πεινζεξαπεπηήξηα. Έλα 38.7% δήισζε «Πνιχ θαιή», έλα 5% δήισζε «Πάξα πνιχ θαιή» θαη κφιηο έλα 2.5% δήισζε «Διάρηζηα θαιή». 14. Δίλαη ε πξψηε θνξά πνπ επηζθέπηεζηε ην πεινζεξαπεπηήξην ησλ Κξελίδσλ; Πχνακας 14: Είναι η πρώηη θορά ποσ επιζκέπηεζθε ηο πσλοθεραπεσηήριο ηφν Κρηνίδφν; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent 81

82 Valid Ναη 41 34,5 34,5 34,5 Ότη 78 65,5 65,5 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 14: Δίλαη ε πξψηε θνξά πνπ επηζθέπηεζζε ην πεινζεξαπεπηήξην ησλ Κξελίδσλ; ηελ εξψηεζε γηα ην αλ έρνπλ μαλαεπηζθεθηεί ην ζπγθεθξηκέλν πεινζεξαπεπηήξην, νη πεξηζζφηεξνη απάληεζαλ θαηαθαηηθά (65.5%) έλαληη ελφο 34.5% πνπ απάληεζε πσο ήηαλ ε πξψηε ηνπ επίζθεςε. 15. Θεσξείηε φηη ην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ θαη ην θφζηνο ηνπο είλαη ζπκβαηά κε ηηο απαηηήζεηο ζαο θαη ηηο νηθνλνκηθέο ζαο δπλαηφηεηεο; Πίνακας 15: Θεφρείηε όηι ηο επίπεδο ηφν σπηρεζιών και ηο κόζηος ηοσς είναι ζσμβαηά με ηις απαιηήζεις ζας και ηις οικονομικές ζας δσναηόηηηες; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Δηαθφλώ 2 1,7 1,7 1,7 Ούηε ζσκθφλώ/ούηε δηαθφλώ 26 21,8 21,8 23,5 Σσκθφλώ 86 72,3 72,3 95,8 82

83 Σσκθφλώ απόισηα 5 4,2 4,2 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 15: Θεσξείηε φηη ην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ θαη ην θφζηνο ηνπο είλαη ζπκβαηά κε ηηο απαηηήζεηο ζαο θαη ηηο νηθνλνκηθέο ζαο δπλαηφηεηεο; Καη ζε απηή ηελ εξψηεζε, ζρεδφλ ηξεηο ζηνπο ηέζζεξηο (72.3%) «πκθσλνχλ» πσο ην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ θαη ην θφζηνο απηψλ αληαπνθξίλνληαη ζηηο απαηηήζεηο θαη ηηο νηθνλνκηθέο ηνπο δπλαηφηεηεο. Έλαο ζηνπο πέληε (21.8%) ζεκείσζε πσο «Οχηε ζπκθσλεί, νχηε δηαθσλεί» κε ηελ παξαπάλσ ζέζε, έλα 4.2% πσο «πκθσλεί απφιπηα» θαη κφιηο έλα 1.7% πσο «Γηαθσλεί». 3.4 Πεξηβαιινληηθή Πξνζέγγηζε 16. Δλδηαθέξεζηε γηα: Πίνακας 16: Ενδιαθέρεζηε για: Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Τα ηοπηθά προχόληα 12 10,1 10,1 10,1 Τελ ηοπηθή θοσδίλα 10 8,4 8,4 18,5 83

84 Τολ ηοπηθό ποιηηηζκό 45 37,8 37,8 56,3 Το ηοπηθό περηβάιιολ 52 43,7 43,7 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 16: Δλδηαθέξεζηε γηα Απφ ηα ζηνηρεία ηνπ επξχηεξνπ πεξηβάιινληνο ηνπ Πεινζεξαπεπηεξίνπ, ιίγν ιηγφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο εξσηψκελνπο (43.7%) δήισζαλ πσο ελδηαθέξνληαη γηα ην ηνπηθφ πεξηβάιινλ θαη ιίγν ιηγφηεξνη (37.8%) γηα ηνλ ηνπηθφ πνιηηηζκφ. Μφλν έλα 10.1% εμέθξαζε ελδηαθέξνλ γηα ηα ηνπηθά πξντφληα θαη έλα 8.4% γηα ηελ ηνπηθή θνπδίλα. 17. Θεσξείηε φηη γίλεηαη νξζνινγηθή ρξήζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ ρψξνπ (πξνζηαζία θπζηθνχ ηνπίνπ, δηαηήξεζε θαζαξηφηεηαο θ.ιπ.); Πίνακας 17: Θεφρείηε όηι γίνεηαι ορθολογική τρήζη ηοσ περιβαλλονηικού τώροσ; (προζηαζία θσζικού ηοπίοσ, διαηήρηζη καθαριόηηηας κ.η.λ.) Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Δηαθφλώ 3 2,5 2,5 2,5 84

85 Ούηε ζσκθφλώ/ούηε δηαθφλώ 15 12,6 12,6 15,1 Σσκθφλώ 97 81,5 81,5 96,6 Σσκθφλώ απόισηα 4 3,4 3,4 100,0 Total ,0 100,0 ρήκα 17: Θεσξείηε φηη γίλεηαη νξζνινγηθή ρξήζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ ρψξνπ; Όζν αθνξά ηνλ πεξηβαιινληηθφ ρψξν, κάιηζηα, νθηψ ζηνπο δέθα (81.5%) ζεσξνχλ πσο γίλεηαη νξζνινγηθή ρξήζε απηνχ. Έλα 12.6% «Οχηε ζπκθσλεί, νχηε δηαθσλεί» κε ηελ παξαπάλσ ζέζε, έλα 3.4% «πκθσλεί απφιπηα» θαη κφιηο έλα 2.5% «Γηαθσλεί». 18. Θεσξείηε φηη ηεξνχληαη νη ζπλζήθεο πγηεηλήο ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο ηακαηηθήο πεγήο; Πίνακας 18: Θεφρείηε όηι ηηρούνηαι οι ζσνθήκες σγιεινής ζηις εγκαηαζηάζεις ηης ιαμαηικής πηγής; Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Δηαθφλώ 4 3,4 3,4 3,4 Ούηε ζσκθφλώ/ούηε δηαθφλώ 12 10,1 10,1 13,4 Σσκθφλώ 90 75,6 75,6 89,1 85