ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΩΣΤΑ KYRIAKI COSTA.

Transcript

1 ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΩΣΤΑ KYRIAKI COSTA

2 Terra Mediterranea In Crisis July 2012 Το διεθνές εικαστικό πρόγραμμα σύγχρονης τέχνης Terra Mediterranea In Crisis διοργανώνεται από το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας και το Ίδρυμα Πιερίδη, υπό την αιγίδα της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Επιμέλεια: Γιάννη Τουμαζή Terra Mediterranea In Crisis is a contemporary art program organized by the Nicosia Municipal Arts Centre and the Pierides Foundation under the auspices of the Cyprus Presidency of the Council of the EU. Curated by Yiannis Toumazis Ως προϋπόθεση λοιπόν... Η σύγχιση εκτός, η σύγχιση εντός.. Ένα ναρκοπέδιο συμβόλων πάνω σε λευκό πανί. Το λευκό αναδεικνύει, καταγράφει, ενσωματώνει, φιλοξενεί τα σύμβολα... Ουδέτερη η φιλοξενία αυτή, καθώς περιθώρια για ξεκάθαρα συναισθήματα δεν υπάρχουν. Από το γέλιο στο κλάμα, από τη μνήμη στη λήθη, από την ελπίδα στην απόγνωση.. Κι όλα τούτα μπερδεύονται, ανακατεύονται, αναδιανέμονται, χλευάζουν το μάτι, την οπτική, ίσως ακόμα και την αίσθηση της όρασης αυτή καθ εαυτή. Τα άκρα της αράχνης την αποπροσανατολίζουν, κάθε πόδι βλέπει προς άλλη κατεύθυνση, κάθε πόδι δημιουργεί διαφορετικά νήματα και οι κλωστές ξεφεύγουν, παύουν να είναι κεντρομόλες, καταλήγουν φυγόκεντρες όπως το χρώμα που ξεβάφει και ταξιδεύει προς απροσδιόριστη κατεύθυνση. Αδειανά και τα υποδήματα στο κάτω μέρος της σύνθεσης, χωρίς σώματα και χωρίς κεφαλή. Ανενεργές οντότητες, αμαρτάνουσες, χωρίς προορισμό. Η «Προϋπόθεση» είναι μια κραυγή αγωνίας για το τώρα (και ίσως και το πάντα). Βλέπεις αυτό που θέλεις να δεις, εστιάζεις εκεί που επιλέγεις να εστιάσεις. Αν ωστόσο επιχειρήσεις να απομακρυνθείς έστω και για λίγο- από το «ιδιωτικό», τότε αντιλαμβάνεσαι πώς αυτή ακριβώς η εσωστρέφεια τρέφει το χάος. Το έργο της Κυριακής Κώστα περιγράφει τελικά την "εξόριστη ρίζα", την μοναξιά μέσα στον ίδιο σου τον τόπο, την απελπισία που αισθανόμαστε ότι δεν ανήκουμε, δε χωράμε πουθενά. Είμαστε στο "εκεί, όπου όλα τελειώνουν"... Ανάμεσα στα νήματα της τέχνης όμως, ίσως, κάπου στο βάθος, να παραμονεύει ένα φως. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στο πίσω μέρος του πανιού, οι κλωστές είναι πιο ξεκάθαρες, πιο αποφασιστικές, πιο αποφασισμένες... «Μ άρπαξε από τ αμπέχωνο πάνω στα πυρωμένα βράχια. Τα ποτάμια στέρεψαν μου φώναξε στέρεψαν οι πηγές. Ακόμα κ οι αγέρηδες χάσανε το δρόμο. Την άλλη μέρα μου ψιθύρισε στην αγγαρεία. Ίσως υπάρχει πάντα μέσα στα χέρια μας ένα ποτάμι. Ήταν η εποχή της πέτρας και της δίψας. Πολλοί τρελαίνονταν. Πολλοί προδίνανε τη μάνα τους για μια γουλιά νερό. Όταν τον πήρανε πρόφτασε να μου πει: Οι αγέρηδες χάνουνε το δρόμο όταν αφήνουμε το δρόμο μας να χορταριάζει, να αποκοιμιέται στο πλευρό των χωραφιών. Έπειτα ήρθαν κι άλλες νύχτες κυκλωμένες θάλασσα, οι ξιφολόγχες χώριζαν τον ύπνο μας στα τέσσερα, στα δέκα. Αργότερα πολύ έμαθα πως αυτός, ο τόσο αδύνατος, είχε κρατήσει ως το τέλος». [Τίτος Πατρίκιος, «Ίσως ένα ποτάμι», από τη συλλογή «Τα χρόνια της Πέτρας»] «Κοντά - μακριά» Ύφασμα, κλωστή από μαλλί, κλωστή από μετάξι, 400x350εκ, (όψη από πίσω) Συλλογή Νίκου Χρ. Παττίχη, Λευκωσία, Κύπρος, «Near - far» Fabric, wool yarn, silk threat, 400x350cm, (view from back) Nicos Chr. Pattichis Collection, Nicosia, Cyprus,

3

4 όψη από μπροστά view from front

5 κοντά-μακριά λεπτομέρειες από το κέντημα near- far details from the embroidery

6 κοντά-μακριά λεπτομέρειες από το κέντημα near- far details from the embroidery

7 United States of Europe Μια περιοδεύουσα έκθεση με θέμα την Ευρωπαϊκή ταυτότητα στην Ευρώπη του σήμερα. Το καλλιτεχνικό πρότζεκτ United States of Europe (U.S.E) πραγματεύεται αυτά τα ερωτήματα μέσα στα πλαίσια μιας περιοδεύουσας έκθεσης σε δέκα Ευρωπαϊκές χώρες. Η έκθεση ξεκίνησε από το Λοτζ της Πολωνίας τον Νοέμβριο του 2011 και συνέχισε στο Ελσίνκι, κατόπιν στο Βίλνιους της Λιθουανίας και εν συνεχεία στο Γκιμαράες της Πορτογαλίας. Ένα ευρείας κλίμακας πρότζεκτ με θέμα την Ευρωπαϊκή ταυτότητα, το United States of Europe (U.S.E) θα παρουσιαστεί περεταίρω, μέχρι την Άνοιξη του 2013, σε δημόσιους χώρους, γκαλερί και μουσεία σε Κύπρο, Γερμανία, Βουλγαρία, Γαλλία, Ιρλανδία και Βέλγιο. A travelling exhibition about European identity and today s Europe. The artistic project United States of Europe (U.S.E) deals with these questions in the context of a travelling exhibition through ten European countries. The exhibition opened in Lodz, Poland in November 2011, the second destination was in Helsinki, the third in Vilnius and the fourth in Guimarães. United States of Europe (U.S.E), a large-scale collaboration project about European identity, will further be presented in public spaces, galleries and museums in Cyprus, Germany, Bulgaria, France, Ireland and Belgium, until spring Εικονομαχία 21ου αιώνα το μάτι του θεατή προβληματίζεται ως προς το αν οι εικόνες μιλούν για συμβίωση ή για αναταραχή. Σε αυτή τη σειρά βιντεο και φωτογραφιών έχω αναμίξει μνημεία σε ένα εικονικό χώρο όπου όλα χωράνε. Ένα όνειρο γεννήθηκε. Τι όμως αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα και τι ως όνειρο; Που σταματά το λογικό και που ξεκινά το παράλογο; Και τέλος, ποια είναι η θέση της Ευρώπης μέσα σε όλα αυτά; Είμαστε ή δεν είμαστε Ευρωπαίοι; Πρέπει να μιλάμε για ενότητα ή για κατακερματισμό; Είμαστε άστεγοι ή είμαστε σπίτι μας ; Τα παραπάνω είναι απολύτως κρίσιμα ερωτήματα που προβληματίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία, ιδιαίτερα σε χώρες που βρίσκονται στις παρυφές της Ευρώπης όπως η Κύπρος. 21st century iconoclasm Initially, the viewer's 'eye' is puzzled as to whether those images speak of symbiosis or disorder. Ultimately, the answer to this dilemma brings us to the concepts of fluidity and mobility. In this photo series, the artist has allowed herself to mix monuments as a 'virtual place' (in her mind? in her heart?) where everything fits; a (peaceful or restless?) dream is born. Just like everyday life, the triptych of history, experience and memory is always an issue of boundaries (their acceptance or negation): What do we perceive as 'reality' or 'dream'? How do we understand 'fact' or 'fiction'? Where does 'sense' end and 'nonsense' start? How do we draw the line between 'emotion' and 'logic'? Finally, how does Europe fit in all this? Are we or are we not 'Europeans'? Should we speak of belonging or fragmentation? Are we 'at home' or 'homeless'? At the onset of the 21st century all the above are absolutely crucial questions that puzzle artistic creativity, especially in countries at the outskirts of Europe like Cyprus.

8 USE Exhibition Κυριακή Κώστα Το παρόν έργο της Κυριακής Κώστα αφορά κατά κύριο λόγο την έννοια της μνημειοποίησης του παρελθόντος αλλά και τους τρόπους με τους οποίους το παρελθόν τίθεται υπό διαπραγμάτευση, συντήρηση ή διαφύλαξη. Σε ένα από τα βίντεο της η Κώστα παρουσιάζει, με μία δόση χιουμοριστικής διάθεσης, γνωστά μνημεία τα οποία μεταφέρονται από ένα ελικόπτερο σε ένα άγνωστο «αλλού». Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό που αφορά το θεατή, αλλά και την καλλιτέχνη, δεν είναι ο τελικός προορισμός των μνημείων αλλά η διαδικασία της «μεταφοράς». Τέτοιες «μεταφορές» από ένα πλαίσιο σε άλλο, συχνά έχουν ως συνέπεια (ίσως και στόχο) την επαναδιατύπωση των αφηγήσεων της πολιτιστικής κληρονομιάς για σκοπούς εμπορευματοποίησης της κουλτούρας που αντιπροσωπεύουν. Με άλλα λόγια, η καλλιτέχνις εδώ προβάλλει έναν ισχυρό προβληματισμό αναφορικά με τις διαδικασίες εμπορευματοποίησης του παρελθόντος, κατά τις οποίες τέτοια μνημεία χρησιμοποιούνται μέσα στο ευρύτερο πλαίσο του εξευρωπαϊσμού ως εργαλεία καθορισμού της ταυτότητας μιας τοποθεσίας. Συνεπώς, η ιδέα μιας συλλογικής Ευρωπαϊκής ταυτότητας, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει και να διατηρεί τις τοπικές παραδόσεις και το χαρακτήρα μιας χώρας, καθώς και οι διαδικασίες που υιοθετούνται για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, παρόλο που αρχικά παρουσιάζονται ελπιδοφόρες, αποτελούν εδώ ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Η ίδια λογική εντοπίζεται στους αναγραμματισμούς της Κώστα στη σφραγίδα Rebuplic of Crypus Qualyti Porducts. Η σφραγίδα (όπως και η επαναλαμβανόμενη πράξη του σφραγίσματος) θυμίζει τη διαδικασία της βιομηχανοποιημένης μαζικής παραγωγής και την απώλεια της αυθεντικότητας ενός προϊόντος καθώς αυτό εντάσσεται σε αυτή τη διαδικασία. Εδώ τα μνημεία μετατρέπονται με τον ίδιο τρόπο σε τέτοιου είδους προϊόντα. Την ίδια στιγμή, οι αναγραμματισμοί των λέξεων, που σε ένα πρώτο επίπεδο δεν εμποδίζουν την ορθή ανάγνωση της φράσης, δηλώνουν τη ρευστή φύση της ιστορίας αλλά και τη δυνατότητα υποκειμενικών μετατροπών της. Για την καλλιτέχνη, αυτή η δυνατότητα κατασκευής μίας συλλογικής μνήμης και ταυτότητας αποτελεί μια βάρβαρη και παρεμβατική πράξη προς την υποκειμενική αίσθηση του ανήκειν. Επιστρέφοντας στη μελέτη της δικής της τοπικότητας στην Κύπρο η Κώστα επιλέγει διάφορα ορόσημα, όπως ένα γλυπτό του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του ΙΙΙ, με σκοπό να μελετήσει τον αντίκτυπό τους στο νησί και στη μνήμη των ανθρώπων. Η καλλιτέχνις παρουσιάζει αυτά τα μνημεία αλλά και κατ επέκταση την ίδια τη μνήμη που κουβαλούν - να πνίγονται στο νερό. Αυτό μπορεί να διαβαστεί με διάφορους τρόπους: ως μία διαδικασία διαγραφής κάθε ίχνους του παρελθόντος ώστε αυτά να ενταχθούν με ευκολία στη διαδικάσια επαναπροσδιορισμού της ιστορικής τους αφήγησης με τρόπο που να θεωρείται κατάλληλος για το Ευρωπαϊκό ιδεώδες, ως μία διαδικασία απαγκίστρωσης τους από την ευθύνη να συντηρήσουν την τοπική πολιτισμική κληρονομιά κάτι που η καλλιτέχνις θεωρεί ότι συχνά δεν επιτυγχάνουν, ή ως μία διαδικασία αυτοϋπομόνευσης της δυνατότητας των ίδιων των μνημείων να θεμελιώσουν μία ισχυρή παρουσία. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, το έργο της Κώστα αφυπνίζει τον θεατή, θέτοντας μια σειρά από ερωτήματα που είναι σημαντικά, αλλά και συμβατά με άλλους τόπους που όμοια ενδιαφέρονται για την ιστορική μνήμη και τη μνημειοποίηση του παρελθόντος. Δρ Έλενα Στυλιανού USE Exhibition Kyriaki Costa Kyriaki Costa current work is mainly concerned with the notion of memorializing the past and the ways in which the past is negotiated, preserved or safeguarded in the present. In one of her videos, Costa humorously re-stages well known monuments. A helicopter casually moves them to an unknown elsewhere. The viewer, as much as the artist, should not be interested in the final destination, only in this process of re-contextualizing cultural heritage, often with the effect of re-working its narratives for purposes of marketability. In other words, the artist here questions those processes of commodification of the past, by using monuments as marketable tools of locality within the broader framework of Europeanism. Thus, the sense of a collective European identity that cherishes and maintains local traditions and character, although promising, is here presented as an issue of contention. It is the same logic that drives Costa s anagrams in the stamp Rebuplic of Crypus Qualyti Porducts. A stamp (as well as the repetitive act of stamping) reminds the process of mass production, the arbitrary labeling of products, and the loss of a product s uniqueness in the line of industrial manufacturing. Here, monuments become such products. At the same time, the mixed lettering of the words, which is not immediately intrusive to the correct reading of the sentence, hint at history s fleeting nature and permeability to subjective modifications. This potential fabrication of a collective memory is for the artist a brutal act of intervention onto one s sense of belonging. Returning to her own locale, Cyprus, Costa selects landmarks and the iconic sculpture of Archbishop Makarios III to inversely reflect on the specific impact they could have on the island and on people s memory of the past. As a statement of irony, she presents both monuments and the landscape and by extension the memories they represent drowning in water. This can be read in various ways: as a process of cleansing them from any traces of their past, preparing them for a new process of production relevant to the re-workings of historical narrative suitable to the European imaginary; as a process of cleansing them from the burden of responsibility to sustain cultural heritage something that the artist believes they often fail to achieve; or as a process of burring their own potential for establishing a strong presence in the world. Τρόικα, Berlaymont Βρυξέλλες Troika, Berlaymont Brussels Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Εικόνα από βίντεο, 2012 (Λεπτομέρεια) «21st Century icconoclasm» Video still, 2012 (Detail) In all of the above cases, Costa s work is alerting the viewer, raising a series of questions that are important and relevant to all other places that are equally concerned with historical memory and memorializing (or monumentalizing) the past. Dr Elena Stylianou

9 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Πλαστικό δίκτυ, βαμβακερή κλωστή, 200x110εκ, (όψη από μπροστά), 2012 «21st Century icconoclasm» Plastic net, cotton threat, 200x110cm, (view from front), 2012 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Πλαστικό δίκτυ, βαμβακερή κλωστή, 200x110εκ, (όψη από πίσω), 2012 «21st Century icconoclasm» Plastic net, cotton threat, 200x110cm, (view from back), 2012

10 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Φωτογραφική απεικόνιση, 30x22 εκ, 2011 «21st Century icconoclasm» Photographic image, 30x22 cm, 2011 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Φωτογραφική απεικόνιση, 30x22 εκ, 2011 «21st Century icconoclasm» Photographic image, 30x22 cm, 2011

11 Acropolis Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Εικόνα από βίντεο, Διάρκεια 1:00, εγκατάσταση στο χώρο, 2011 «21st Century icconoclasm» Video still, Duratiion 1:00, installation, 2011

12 Αντίσταση Resistance Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Εικόνα από βίντεο, 2012, Διάρκεια 0:53 «21st Century icconoclasm» Video still, 2012, Duration 0:53 Τρόικα, Berlaymont Βρυξέλλες Troika, Berlaymont Brussels Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Εικόνα από βίντεο, 2012, Διάρκεια 2:11 «21st Century icconoclasm» Video still, 2012, Duration 2:11

13

14 Επαναλαμβάνοντας Repeating Rebulpic of Cyprus Qaulyti Pordutcs Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Στάμπα, εγκαταστάση στον χώρο, 2012 «21st Century icconoclasm» Stamp, installation, 2012

15

16 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Εικόνα από βίντεο, 2012, Διάρκεια 0:43 «21st Century icconoclasm» Video still, 2012, Duration 0:43 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Φωτογραφική απεικόνιση 50x40 εκ, 2012 «21st Century icconoclasm» Photographic image, 50x40 cm, 2012

17 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Φωτογραφική απεικόνιση, 20x20 εκ, 2012 «21st Century icconoclasm» Photographic image, 20x20 cm, 2012 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Φωτογραφική απεικόνιση, 20x20 εκ, 2012 «21st Century icconoclasm» Photographic image, 20x20 cm, 2012

18 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα» Εγκατάσταση στον χώρο, 2012 «21st Century icconoclasm» Video still, installation 2012

19 Waterways Η συγκεκριμένη πρόταση με τίτλο Waterways διαπραγματεύεται την οντολογία του υγρού στοιχείου. Τι θα μπορούσε ν αντιπροσωπεύει μια τέτοια οντολογία; Πώς θα εκδηλωνόταν μέσ από την εικόνα; Σε ένα επίπεδο, η οντολογία του υγρού στοιχείου θέτει το γίγνεσθαι υπεράνω του είναι: η συνεχής μετατόπιση των ορίων η ρευστότητα και η αέναη ταλάντευση και αναδόμηση του εαυτού, της κοινωνίας, της ιστορίας ο θρίαμβος του απροσδόκητου, το αδύνατο, το αδιανόητο, το εικονικό με λίγα λόγια, η εξαίρεση. Όλα τα έργα που συνθέτουν αυτό το πρότζεκτ δημιουργούν μύθους του απροσδόκητου: το νερό καλύπτει και αναδιαμορφώνει μνημεία, πρόσωπα, μνήμες, υλικά ρέοντας ασταμάτητα, δυναμικά, ασυμβίβαστα, αμείλικτα, μεταφέρει τα πάντα προς μονοπάτια άγνωστα. Σ ένα άλλο επίπεδο, το νερό αποκαλύπτεται ως ήρεμο, καταπραϋντικό, ακίνητο, σιωπηλό. Μετά την καταιγίδα, μετά από παντός είδους αναταράξεις (ιστορικές, υπαρξιακές, κοινωνικές ή /και πολιτικές) ακολουθεί η ειρήνη, η στιγμή της καθαρής σκέψης. Είναι η στιγμή όπου το νερό καθαρίζει τις πληγές, τα τραύματα επουλώνονται και ο πόνος σιγά σιγά απαλύνεται. Στο νερό επιπλέουμε ανέμελοι, αφηνόμαστε, σαλπάρουμε πέρα από το άγχος και τα προβλήματα. Ακόμα και ο ήχος αλλάζει τρόπο ύπαρξης σε υποβρύχια περιβάλλοντα πυροβολισμοί, φωνές, καυγάδες, ο,τιδήποτε τελοσπάντων προσβάλλει τ αυτιά μας, ακούγονται μακρινά, υπόκωφα. Η όρασή μας θολώνει, αλλιώνει σχήματα και χρώματα, απορροφά λεπτομέρειες. Βυθισμένοι μέσα στο νερό μιλάμε, κινούμαστε, αγγίζουμε σε αργή κίνηση, σαν να είναι αυτό το τέλειο περιβάλλον για περισυλλογή, για ενδελεχή παρατήρηση της προσωπικής μας χορογραφίας, της δικής μας συνεισφοράς στο συλλογικό πρότζεκτ της ζωής, της ύπαρξης. Οι δρόμοι του νερού προστάζουν άλλους ρυθμούς. Όπως τον Οδυσσέα, διασχίζουμε σκοτεινά νερά για να φτάσουμε στον τόπο μας. Οι πατρίδες είναι μακρινές και η νοσταλγία προϋποθέτει προσπάθεια, υπομονή, δύναμη και αποφασιστικότητα. Το σημαντικό είναι να μη χάνουμε τον προσανατολισμό μας, να φροντίζουμε την υπαρξιακή μας πυξίδα. Τη στιγμή που θα αρχίσουμε να ταξιδεύουμε με ελαφρότητα, τότε αρχίζει η περιπέτεια, η έλευση προς την πατρίδα. Η περιπέτεια είναι και δυσμενής: μπορεί να γίνει δύσκολη, περίπλοκη, ακανθώδης. Βουτάμε βαθιά μέσα της για να βρούμε τη λύση, την έξοδο, που είναι η επιστροφή. Ο τόπος δεν είναι ένα κομμάτι γης, είναι ο ορίζοντας, η γραμμή που διαχωρίζει τη θάλασσα από τον ουρανό. Αυτό είναι το όριο, στο οποίο η ψυχή παλεύει να φτάσει. Ταξιδεύουμε μακριά, για ν ανακαλύψουμε τα οικεία. Ακριβώς όπως η ιστορία, ακριβώς όπως ο τόπος: μια κουκίδα μεταξύ εκατομμυρίων δρόμων νερού, ένας οργανισμός σε αγωνία, προσπαθώντας απεγνωσμένα να καταλάβει πού ανήκει, από πού ήλθε και πού ακιβώς την οδηγεί η ροή του νερού. Τα νερά είναι ταραγμένα μόνο στο μυαλό μας. Η αναζήτηση της εσωτερικής ειρήνης δε σταματάει ποτέ. Απλά, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε. Οι δρόμοι του νερού άγουν και φέρουν... Τύπος: Οπτικοακουστική εγκατάσταση, ταπισερί Waterways The proposed project, entitled Waterways, focuses on the ontology of liquid being. What would such ontology stand for? How could it manifest itself? At one level, the ontology of liquid being would valorise becoming over being: the constant shifting of boundaries; the fluidity and endless reformulation and vacillation of self, society and history; the triumph of the unexpected, the impossible, the unimaginable, the virtual in short, the exception. All the works that make up this project represent tales of the unexpected: water covers and re-arranges monuments, faces, memories, materials and flows carrying along everything in unknown paths. One elemental aspect of liquids and water in particular is that they are restless, forceful, relentless and uncompromising. At another level, water reveals itself as calm, soothing, still, silent. To invert the idiom, after the storm after any kind of turmoil (historical, existential, social and/or political) follows calm: the moment of clear thinking. It is the moment that water cleans the blood off the wounds, traumas heal and pain gradually diminishes. We find ourselves resting in water, floating in tranquil, sailing beyond angst, past any trouble. Noise has a different effect in our ears under water: we can barely hear gunshots, screams or quarrels. Vision is also blurred, absorbing details in order to produce colour effects, not predetermined shapes and morphologies. Under water we speak, move and touch in reduced motion as if this were the time to reflect, to examine the details of our own choreography, our own contribution in the collective project that is life and existence. Waterways dictate different tempos. Like Odysseus, we cross dark waters in order to reach home. Homelands are far away and nostalgia requires effort, patience, strength and determination. The important thing is not to lose our direction. The adventure begins once we become careless, when our travelling is light. Adventure is the advent of our journey back home. Adventure is also adverse: it can be unhelpful, difficult, complicated. Home is not a piece of land; it is the horizon, the line dividing the sea from the sky. This is the essential limit, where the heart constantly strives to be. We reach far in order to find what is near. Very much like history, very much like homeland: a dot amidst millions of waterways and water routes, an organism in agony, seeking desperately to find where it belongs, where it comes from and where the flow of life is actually taking it. Waters are troubled, but, in our minds, the quest for peace is constant. We simply cannot forget. After all, waterways bring memories back and forth Type: audio - visual installation, video projection, tapestries

20 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα», Eικόνα από βίντεο, 2012, Διάρκεια 5:00 «21st Century icconoclasm» Video still, 2012, Duration 5:00 Aπό τη σειρά «Εικονομαχία του 21ου αιώνα», Eικόνα από βίντεο, 2012, Διάρκεια 5:00 «21st Century icconoclasm» Video still, 2012, Duration 5:00

21 Ρίζωμα 'Η ζωή ανέκαθεν μου έμοιαζε με ένα φυτό που ζει πάνω στο ρίζωμα του. Η πραγματική του ζωή είναι αόρατη, κρυμμένη στο ρίζωμα του. Το μέρος που εμφανίζεται πάνω από το έδαφος διαρκεί μονάχα ένα καλοκαίρι. Μετά εξαφανίζεται μία εφήμερη παρουσία. Όταν αναλογιζόμαστε την ατέρμονη ανάπτυξη και παρακμή της ζωής και των πολιτισμών, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την εντύπωση της απόλυτης μηδενικότητας. Παρολαυτά, εγώ δεν έχασα ποτέ την αίσθηση αυτού του 'κάτι' που ζει και διατηρείται κάτω από την αιώνια ροή. Αυτό που βλέπει είναι ένα άνθος που παρέρχεται. Το ρίζωμα παραμένει...' Rhizome 'Life has always seemed to me like a plant that lives on its rhizome. Its true life is invisible, hidden in the rhizome. The part that appears above the ground lasts only a single summer. Then it withers away an ephemeral apparition. When we think of the unending growth and decay of life and civilizations, we cannot escape the impression of absolute nullity. Yet I have never lost the sense of something that lives and endures beneath the eternal flux. What we see is blossom, which passes. The rhizome remains...' Aπό τη σειρά «Ρίζωμα» Κέντημα, ύφασμα, κλωστή από μετάξι, 110x70 εκ, 2012 «Rizoma» Embroidery, fabric, silk threat, 110x70 cm, 2012

22 Aπό τη σειρά «Ρίζωμα» Μάλλινη κουβέρτα, βαμβακερή κλωστή, 150x150 εκ, 2012 «Rizoma» Woollen bluncket, cotton thread, 150x150 cm, 2012

23 Aπό τη σειρά «Ρίζωμα» Κέντημα, ύφασμα, κλωστή από μετάξι, 30x30 εκ, 2012 «Rizoma» Embroidery, fabric, silk threat, 30x30 cm, 2012 Aπό τη σειρά «Ρίζωμα» Κέντημα, ύφασμα, κλωστή από μετάξι, 30x30 εκ, 2012 «Rizoma» Embroidery, fabric, silk threat, 30x30 cm, 2012

24 Aπό τη σειρά «Μεταξύ της ζωής και του Άδη» Κέντημα, ύφασμα, κλωστή από μετάξι, χαρτί, 45x35 εκ, 2012 «Bettween life and Hades» Embroidery, fabric, silk threat, paper, 45x35 cm, 2012

25 Between you and me and the wall, Omikron Gallery Nicosia 22 January - 16 February 2011 «Βάθος η Επιφάνεια» Κέντημα, πλαστικό δίκτυ, τύπωμα εικόνας με λέιζερ, βαμβακερή κλωστή, μάλλινη κλωστή 500x400 εκ, (όψη από μπροστά), 2011 Συλλογή Ελένης Γιωρκάτζη, Λευκωσία, Κύπρος, 2011 «Depth or Surface» Plastic net, lazer print, cotton threat, wool yarn, 500x400 cm, (view from front), 2011 Eleni Yiorkadjis Collection, Nicosia, Cyprus, 2011

26

27 όψη από πίσω view from back

28

29 Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο «Αυτή είναι η Xώρα μου και είναι απρόσμενα όμορφη» Leventis Museum of Nicosia «This is my Country and it s unexpectedly beautiful» 8/11/ /2012 Το Κουτί της Πανδώρας: Πόλη-Τέχνη Με την ευκαιρία της έκθεσης 50 Χρόνια Κοινωνία - Πολιτισμός - Ζωή στην Κυπριακή Δημοκρατία «Το Κουτί της Πανδώρας» και άλλοι χώροι του Μουσείου θα φιλοξενούν έκθεση έργων τέχνης με θέματα εμπνευσμένα από τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου της εικαστικού Κυριακής Κώστα. Pandoras Box: City - Art On the occasion of the exhibition 50 Years Society - Culture - Life in the Republic of Cyprus «Pandoras Box» and other spaces of the Museum will host works of art by Kyriaki Costa infuenced by the recent history of Cyprus.

30 Για την Κυριακή Κώστα, η επέτειος των πενήντα χρόνων της Κυπριακής Δημοκρατίας συμπυκνώνεται ως έργο και λόγος σε έναν κοινό (εννοιολογικό και οντολογικό) παρανομαστή: τον όρο «inquieté». Ο όρος «inquieté» («ανησυχία») συνιστά την επίγευση της επαφής του θεατή με τις δημιουργίες της καλλιτέχνιδος στην παρούσα έκθεση. Στόχος της Κώστα είναι ο «μη εφησυχασμένος» προβληματισμός ως προς το παγιωμένον του όρου «δημοκρατία»: τι σημαίνει τελικά αυτή η λέξη; Ελευθερία λόγου ή θόρυβος; Συμμόρφωση ή σιωπή; Επιπλέον, πόσο «ήσυχοι» μπορούμε να αισθανόμαστε ως προς τις συνθήκες της δημοκρατίας; Πού αρχίζει η δημοκρατία του «φαίνεσθαι» και πού τελειώνει η δημοκρατία του «είναι»; Η δημοκρατία είναι τρόπος ή σύμβολο ζωής; Κι αν είναι σύμβολο, τότε τι τη διαχωρίζει από την τεχνολογία της προπαγάνδας; Στο πλαίσιο αυτό, η προπαγάνδα της δημοκρατίας μπορεί να αποτελέσει δόκιμο όρο; Το σημαντικότερο: η προπαγάνδα της δημοκρατίας μπορεί να αποτελέσει μία κοινωνικά αποδεκτή πρακτική; Προς απάντηση των παραπάνω ερωτημάτων και εμπνεόμενη από τον φιλόσοφο/γλωσσολόγο Νόαμ Τσόμσκυ, η Κυριακή Κώστα μετατρέπει την φράση του τελευταίου, «η προπαγάνδα είναι το ρόπαλο της δημοκρατίας», σε conceptual platform, σε θεμέλιο καλλιτεχνικής έκφρασης, το οποίο στα έργα της, αποκρυσταλλώνεται ως ένα καθ όλα προκλητικό μανιφέστο: Ο κόσμος μας βομβαρδίζεται από σύμβολα και μετασύμβολα δημοκρατίας κάθε λεπτό που περνάει, σε βαθμό τέτοιο μάλιστα, που το αρχικό νόημα χάνεται, αφήνοντας στη θέση του μία θάλασσα από simulacra αλά Baudrillard. Ο 21ος αιώνας εξυψώνει αξιακά τη σταυροφορία του «δημοκρατικού» design... Γιορτάζουμε γι αυτό ή πενθούμε; Η Κώστα προτείνει, γλυκόπικρα, να συνεχίσουμε την πορεία μας Fluid Step, Liquid Road... ακροβατώντας... For Kyriaki Costa, the fiftieth anniversary of the Republic of Cyprus, as praxis and as word, can be encapsulated in a common (semantic and ontological) denominator: the term unquieté (restlessness). It could be said that this term describes the viewer s aftertaste after experiencing the artist s work in the present exhibition. Costa aims to induce a non reassuring questioning of the established term democracy : what does the word really mean? Freedom of speech or perhaps noise? Conformity or silence? Furthermore, how reassured can we really feel when we consider the conditions of a democracy? Where does a superficial democracy begin and where does a real democracy end? Is democracy a way or is it a symbol of life? And if we consider it to be a symbol, how then is it distinguishable from the technology of propaganda? In this context, can the propaganda of democracy be a valid term? More importantly: can the propaganda of democracy be considered a socially acceptable practice? In answer to the above questions, and inspired by philosopher/linguist Noam Chomsky, Kyriaki Costa turns Chomsky s phrase, propaganda is the club of democracy, into a conceptual platform, a ground for artistic expression, which is crystallized in her work as an extremely provocative manifesto: In each passing minute, our world is bombarded with symbols and meta-symbols of democracy, to such an extent, that the original meaning is lost, and instead, a sea of simulacra a la Baudrillard is all that remains. The 21st century ascribes more and more value to the crusade of the democratic design Are we celebrating or mourning as a result? In a bittersweet way, Costa suggests that we continue our course, Fluid Step, Liquid Road whilst carefully balancing on a tight rope Εξωτερική όψη της εγκατάστασης Outside view of installation

31 Εν-γράφω σημαίνει υπομιμνήσκω To in-scribe is to remind «τις δε έδωκε γυναιξίν υφάσματος σοφίαν ή ποικιλτικήν επιστήμην», Παλαιά Διαθήκη, Ιώβ, Κεφ. ΛΗ, 36 «Eίναι μακρύς ο δρόμος να μπορείς να διαβάζεις τα γράμματα της γλώσσας σου ίσια κι ανάστροφα, και με το φως και σκοτεινά» γράφει η Μέλπω Αξιώτη σε ποίημα της γραμμένο το Οι στίχοι αποτελούν ισχυρότατη διατύπωση που θέλει το εγχείρημα της ανάγνωσης - υπονοεί την αντίληψη του οικείου - ως ένα από τα πλέον περίπλοκα και χρονικά μακροσκελή. Στο φως μιας όμοιας πεποίθησης ή καλύτερα ενός συναφή αφορισμού επιχειρεί η Κυριακή Κώστα να αρθρώσει τα «γράμματα» της δικής της γλώσσας, να συντάξει δηλαδή τα μνημονικά της πανέλα. Ο λόγος της εδρεύει στην περιοχή της μνήμης, μιας καθαρά κοινωνικής μνήμης. Αναπολεί, ανα-στοχάζεται και τέλος ανασυντάσσει μια χειρόμαχη δική της ομολογία που δεν είναι άλλη από το ίδιο το σώμα του έργου : ένα υφασμάτινο μνημονικό έρεισμα. Στα τέλη του 19ου αιώνα τεμάχια υφάσματος, φιλοτεχνημένα αποκλειστικά από γυναίκες, κοσμούν οικίες οικογενειών της μεσοαστικής κυρίως τάξης. Προσωπογραφίες, λουλούδια, σκηνές κυνηγιού ή περιπάτου αποτελούν τα κατεξοχήν θέματα απεικόνισης στα εν λόγω κοσμητικά τεχνουργήματα. Απαντώντας σε μια ανάγκη ευφραντικής κόσμησης του χώρου και μνημονικής αφύπνισης των διαμενόντων σε αυτόν, τα γνωστά κάδρα κατέχουν για αρκετά χρόνια σθεναρά τη θέση τους. Εκτυπώσεις με αξιοθέατα, αναπαραγωγές έργων τέχνης και φωτογραφικές απεικονίσεις θα επιφέρουν την οριστική παραγκώνιση τους λίγες δεκαετίες μετά, την περίοδο του μεσοπολέμου. Τις αρχές φιλοτέχνησης των εν λόγω έργων διερευνά η Κώστα. Διαφυλάσσει το θυμικό τους υπόβαθρο. Αναθεωρεί παρόλα αυτά την αισθητική τους αξία καταργώντας τους τύπους ευφραντικής θέασης στους οποίους τα έργα υπάκουαν. Η επιφάνεια, στο έργο της Κώστα, ορίζεται ως χώρος μιας εκχυδαϊσμένης πληροφόρησης. Ένα φορμαλιστικό σύμφυρμα γραφή και φόρμα διαπλέκονται άγαρμπα και ένα ιδεολογικό ιστόπλεγμα που συχνά αγγίζει τα όρια μιας άκρατης αφήγησης ανάγουν το έργο σε περίτρανη κοινωνική μαρτυρία. Ρετάλια, εμβληματικές φυσιογνωμίες τυπωμένες σε ύφασμα, κομμάτια από εργόχειρα, δαντελένιες μπορντούρες, γραμματόσημα, ετικέτες και μικρολεζάντες δοκιμάζουν, μεταξύ άλλων, ένα πρωτόγνωρο συνωστισμό στο χώρο που τους προσφέρεται. Νημάτινες γραφές διακλαδώνονται στην επιφάνεια ενώ συνάμα απλώνουν υποδόρια της. Η γραφή της Κώστα - μιλώ πάντα για τη σχεδιαστική γραφή -, άλλοτε ισχνή και άλλοτε άλκιμη, εξιστορεί και μνημονεύει τα ανιστόρητα. Εργαλείο και μέσο συνάμα ανίχνευσης του ενδόμυχου, όντας συνιστώσα του έργου, αυτή ανάγεται σε ένα ζείδωρο, τραχύ μαρκάρισμα. Στηριζόμενος στην πεποίθηση του Vilém Flusser γύρω από το θέμα της γραφής, θα έλεγα ότι η Κώστα εν-γράφει. Ο τσέχος φιλόσοφος επισημαίνοντας την σπουδαιότητα της υπό σχολιασμό πρακτικής σημειώνει : «Οι εν-γραφές είναι κοπιώδεις, αργές και γι αυτό βραδέως παραγόμενες γραφές. Είναι μνημεία (monere = υπομημνίσκω)» 2. Ο Flusser επισημαίνει το επίπονο και χρονοβόρο μιας ενδο-επιφανειακής γραφικής διατύπωσης όπως επίσης το μηχανισμό υπενθύμισης που αυτή εγκολπώνεται. Διευκρινίζω πως κάθε είδους εν-γραφή προϋποθέτει τη χρήση ενός stilus, αιχμηρού δηλαδή εργαλείου. Η Κώστα ξεκορμίζει τη σκέψη της με μία βελόνα. Έξω από μεθοδεύσεις τεκμηρίωσης των ιδεών της και έξω από τεχνάσματα δηλωτικά μιας προσδοκίας, ανάγει το δημιούργημα της σε απόλυτη μνημονική συνθήκη που θέλει τα πράγματα πρώτα να χρονίζονται και μετά να ανακαλούνται. Είμαστε βυθισμένοι σε ένα δραματικό και μη ανατρέψιμο χρονικό ρεύμα. Ακόμα και το ίδιο το σώμα σπουδάζει τη ροή του χρόνου δια της κινήσεως. Γράφουμε, επιγράφουμε, εν-γράφουμε. Με άλλα λόγια χειρονομούμε. Δημιουργούμε με οδηγό τη νοσταλγία και κριτήριο τη θυμικότητα. Τα σύγχρονα έργα αποτελούν πλέον στην πλειονότητα τους ταπεινόφρονες απόπειρες αφήγησης - κριτικής αφήγησης -, αντίπαλες στη λήθη. Κάθε ανάμνηση αποτελεί αρωγό του παρόντος, ποτέ σφετερίστρια του. Ο γάλλος ψυχαναλυτής Pierre Fédida σημειώνει τη σημασία της γραφής όπως επίσης και του σχεδίου ορίζοντας τα ως μέσα διοχέτευσης των ενδογενών διατυπώσεων του καθενός στον περιβάλλοντα χώρο 3. Με φανερό μέλημα την εννοιολογική εκφορά του έργου, η Κώστα αγνοεί τύπους μορφοπλαστικής αρτιότητας του. Μια τραχύτητα, ένας υφολογικός αρχαϊσμός το διακρίνει. Η καλλιτέχνης ιχνογραφεί το αυθαίρετο. Με ένα ρέμπελο λόγο που εγκωμιάζει το άτακτο, καθιστά την εκάστοτε επιφάνεια της προσκλητήριο δαιμόνων. 1. Αξιώτη Μέλπω, Ποιήματα, Αθήνα, Κέδρος, 2001, σ Flusser Vilém, Η Γραφή, Αθήνα, Ποταμός, 2003, σ Fédida Pierre, L absence, Paris, Gallimard, 1978, p.115. Λευκωσία, Νοέμβριος 2010 Δρ Σάββας Χριστοδουλίδης Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Εφαρμοσμένων Τεχνών, Πανεπιστήμιο Frederick someone gave the women the wisdom of cloth or the science of embroidery Old Testament, Job, Ch. XXXXIII, 36 To be able to read the words of your language both upright and upside down, in the light and in the darkness, is a difficult task writes Melpo Axioti in a poem written in These verses constitute a powerful wording that views the attempt of reading suggesting the perception of the familiar as one of the most complex and time consuming ventures. In the light of a similar conviction or, even better, of a relevant aphorism, Kyriaki Costa attempts to articulate the words of her own language, or else, she compiles her mnemonic panels. Her concept draws from the area of memory, a purely social memory. It reminisces, re-thinks and finally, revises her own, manually constructed confession, which is none other than the work s own body: a mnemonic prop made out of cloth. Towards the end of the 19th century the houses of mainly middle class families were adorned with pieces of cloth that were embroidered exclusively by women. The main themes that were depicted upon these decorative pieces of art were portraits, flowers, hunting scenes or walking scenes. These popular frames have retained an important role through the years, fulfilling the need for the addition of a touch of merriness to space and to awaken the memories of those living in these spaces. A few decades later, during the mid-war period, these pieces were finally pushed aside by prints depicting popular sights, reproductions of artwork and photographs. Costa investigates the concepts involved in the creation of these works of art. She preserves their emotional background. However, she revises their aesthetic value, abolishing the conventions that the pieces once abided to, involving the pleasure they gave to their viewers. In Costa s work, the surface constitutes a place for the transmittance of vulgarised information. A formalistic mishmash writing and form are awkwardly interweaved- and an ideological mesh of webs that often reaches the limits of an unrestrained account, make the work a powerful social testimony. Bits and pieces, emblematic figures printed on cloth, pieces of embroidery, lace frames, postage stamps, labels and tiny legends, attempt, among other things, to create within the space they are given, a remarkable congestion. Embroidered writing branches out across the surface and, at the same time, extends beneath it. Costa s script I am always referring to her drawing as writing-, at times weak and at others lively, tells the untold. A tool, and at the same time a means, for tracking down the intimate, as a component of the work, she becomes a life-giving, raw marking. Drawing from Vilém Flusser s conviction concerning the issue of writing, I would say that Costa is in-scribing. The Czech philosopher indicates the importance of the aforementioned practice and notes: The in-scriptions are laborious, slow and hence, slowly-produced writings. They are monuments (monere = to remind) 2. Flusser points out the hard and time consuming nature of an endo-surface graphic wording as well as the mechanism of reminding that it adopts. It should be pointed out that any form of in-scription presupposes that a stilus is used, that is a sharp tool. Costa dissects her thoughts with a needle. Without attempting to find ways of substantiating her ideas or employing contrivances that indicate expectation, she transforms her creation into an absolute mnemonic condition, which requires that things should first be let to linger and then be recalled. We have sunk into a dramatic and non reversible time current. Even the body itself studies the flow of time through movement. We write, we superscribe, we in-scribe. In other words, we gesticulate. Guided by nostalgia and using emotion as a criterion, we create. Most of modern art comprises of modest attempts to narrate critically narrate- and goes against oblivion. Each memory constitutes an assistant to the past and is never its encroacher. French psychoanalyst Pierre Fédida highlights the importance of writing as well as of drawing, describing them as mediums through which each person s endogenous wording is channeled into the surrounding environment 3. Concerned about the work s semantic expression, Costa ignores its morphoplastic integrity. It is characterized by harshness, an archaic air. The artist traces the arbitrary. Employing a rebellious speech which praises things naughty, she transforms each surface into an invitation for demons. 1. Αξιώτη Μέλπω, Ποιήματα, Αθήνα, Κέδρος, 2001, σ Flusser Vilém, Η Γραφή, Αθήνα, Ποταμός, 2003, σ Fédida Pierre, L absence, Paris, Gallimard, 1978, p.115. Nicosia, November 2010 Dr. Savvas Christodoulides Assistant Professor Department of Applied Arts Frederick University

32 Κρύψου Hide Έπιπλο βιτρίνα, καθρέφτη, φωτογραφική απεικόνιση, 2010 Rack withe vitrine and mirror, photographic image, 2010

33 Δημοκρατία Justice Εικόνα από βίντεο, 2010 Video still, 2010 Διάρκεια 0:09 Duration 0:09

34 Εγκατάσταση στο χώρο Installation

35 «Σταυρός» Κέντημα, πλαστικό δίκτυ, τύπωμα εικόνας με λέιζερ, 60x40 εκ, 2010 «Cross» Plastic met, lazer print, cotton threat, 60x40 cm, 2010

36 «O τόπος μου» Κέντημα, 95x68 εκ, «My land» Embroidery, 95x68 cm,

37 «O ήχος χειροκροτήματος με το ένα χέρι» Υφασματογραφία, κέντημα, χαρτί, κλωστή, 127x88 εκ, Συλλογή Ελένης Γιωρκάτζη, Λευκωσία, Κύπρος, 2011 «The sound of one hand clapping» Tapestry, embroidery, fabrics, threat, paper, 127x88 cm, Eleni Yiorkadjis Collection, Nicosia, Cyprus, 2011

38 Fluid Step, Liquid Road Διαβάζω Chomsky: Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με την αντιπαράθεση δύο διαφορετικών αντιλήψεων περί δημοκρατίας. Η μία αντίληψη της δημοκρατίας πρεσβεύει ότι δημοκρατική κοινωνία είναι αυτή στην οποία οι πολίτες έχουν τα μέσα για να συμμετέχουν κατά ένα σημαντικό τρόπο στη διαχείριση των υποθέσεων τους και τα μέσα ενημέρωσης είναι ελεύθερα και ανοιχτά για όλους. Αν ψάξετε στο λεξικό για τη λέξη δημοκρατία θα βρείτε έναν ορισμό που θα είναι κάπως έτσι. Μία εναλλακτική αντίληψη της δημοκρατίας είναι αυτή όπου οι πολίτες πρέπει να είναι αποκλεισμένοι από τη διαχείριση των υποθέσεων τους και τα μέσα ενημέρωσης να είναι πολύ αυστηρά ελεγχόμενα. Η δεύτερη μπορεί να ακούγεται σαν μια παράξενη αντίληψη για τη δημοκρατία, αλλά είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτή είναι η επικρατούσα αντίληψη. Στην πραγματικότητα, αυτή η αντίληψη υπάρχει εδώ και πολύ καιρό, όχι μόνο στην πράξη αλλά ακόμα και στη θεωρία» 1. Εστιάζω στη φράση του Chomsky: «Η προπαγάνδα είναι για τη δημοκρατία ό,τι το ρόπαλο σε ένα ολοκληρωτικό κράτος» 2. «Γεννάω» συνειρμούς: l Come back to pleasure! (Εμμονή με την απόλαυση... πού χάθηκε όμως η αξία του «πόνου» και η μαγεία της «συμπόνοιας»? Υπάρχει κάποιος που να μην φοβάται τον πόνο? Ο θάνατος των «ηρώων» και των ιδανικών»... Σαρκασμός...Μοναξιά..). l The trouble with a house arrest - Μήπως είναι ντροπή να πονάς για κάτι σου έχουν πάρει? Give... l Keep calm and carry on! (Κρυμμένοι πίσω από σύμβολα δημοκρατίας, σε ένα κόσμο που δε ζει δημοκρατικά... Φοβάμαι, αγκαλιάζω σφιχτά το μαξιλάρι μου... Πάνω του ραμμένος ο Χίτλερ). l Politics or aesthetics? (Έχει και η βία την αισθητική της, έχει και η αισθητική τη βία της... Νομίζω ότι η «πολιτική» περιγράφει ακριβώς αυτό... Ο κόσμος πλέον απέχει... Αντιμετωπίζει τις εικόνες που το περιβάλλουν με καχυποψία... Πόλεμος αισθητικής... Άβολη σιωπή). l Blinded by race..τα παιδιά... Το μέλλον...σκοτάδι? Φως? Ρωτάω, ρωτάω... Φωτιά, λάμψη, χρώματα, «όμορφη πυρκαγιά»...επανάσταση l Dreaming between frames (Εγκλωβισμένα όνειρα... Ελπίδες κατά παραγγελία... Περιχαράκωση, περίφραξη, όρια... Ψευδαίσθηση ελευθερίας... Ανελευθερία... Ελεγχος). Καταλήγω: Common futures? Running down the wrong way? The problem and the rising kites? Η προπαγάνδα είναι το design-ρόπαλο της δημοκρατίας. Ξαφνικά, αισθάνομαι ότι βρίσκω τη ζωή Ωραία, αστεία... παράλογη... Τελειώνουν τα λόγια, σταματάω να μιλώ και αρχίζω να γεμίζω τα έργα μου με χρώματα... Τα έργα μου είναι χρώμα: Μία μορφή πολύχρωμης διαμαρτυρίας μέσα σε ένα τσίρκο ζωής γεμάτο θηριοδαμαστές, γελωτοποιούς, ανθρωπόμορφα τέρατα και σαλτιμπάγκους... Εγώ, κρατάω για τον ευατό μου το ρόλο του ακροβάτη. Fluid Step, Liquid Road... Κυριακή Κώστα 1. Noam Chomsky, Νέα Τάξη. Μυστικά και Ψέμματα, Εκδόσεις Λιβάνη, 1999, Noam Chomsky, Νέα Τάξη. Μυστικά και Ψέμματα, Εκδόσεις Λιβάνη, 1999, 23. Fluid Step, Liquid Road I read Chomsky: Allow me to begin by juxtaposing two different notions concerning democracy. One understanding is that a democratic society is one in which its citizens have the means which allow them to seriously participate in the handling of their affairs and that the media should be free and open to all. If you search for the word democracy in a dictionary, you will come across something along those lines. An alternative understanding of democracy is one which sees that all citizens should not be allowed to administer their own affairs and that the media should be strictly monitored. The latter version may seem to be a rather strange understanding of what democracy is, but it is however important for us to realize that it is the prevailing understanding. In reality, this interpretation of democracy has been around for a long time, not only in practice but even in theory 1 I would like to focus on Chomsky s phrase: Propaganda is to a democracy what the bludgeon is to a totalitarian state 2. I give birth to associations: l Come back to pleasure! (An obsession with pleasure what though has happened to the value of pain and the magic of sympathy? Is there anyone out there who has no fear of pain? The death of heroes and of ideals... Sarcasm... Loneliness ). l The trouble with a house arrest is it, I wonder, shameful to feel pain for something that has been taken away from you? Give l Keep calm and carry on! (Hidden behind symbols of democracy, in a world that is undemocratic I m scared, I hug my cushion tightly Hitler is embroidered on it). l Politics or aesthetics? (Violence carries its aesthetics and aesthetics carry violence I believe that this is exactly what politics describes People have distanced themselves They confront the images that surround them with suspicion... A war of aesthetics An uncomfortable silence...). l Blinded by race..the children The future Darkness? Light? I ask, I ask Fire, Brightness, colours, a beautiful fire Revolution l Dreaming between frames Trapped dreams... Custom made hopes... Entrenchment, enclosure limits The delusion of being free Oppression... Control). I conclude: Common futures? Running down the wrong path? The problem and the rising kites? Propaganda is the design-bludgeon of democracy. I suddenly feel that life is Beautiful, funny illogical No more words left to be uttered; I stop speaking and start filling my work with colours My work is colour: A multicoloured protest within life s circus, packed with wild animal-tamers, clowns, sweets, human-like candy beasts and charlatans I keep for myself the role of the acrobat. Fluid Step, Liquid Road... Kyriaki Costa 1. Noam Chomsky, Νέα Τάξη. Μυστικά και Ψέματα, Livanis Publications, 1999, Noam Chomsky Νέα Τάξη. Μυστικά και Ψέματα, Livanis Publications, 1999, 23 «Το σχοινάκι - Το κορίτσι» Εικόνα από βίντεο, 2009, Διάρκεια 0:24 «Rope girl» Video still, 2009, Duration 0:24

39 Ρίζα - διαδρομές Roots to Routes

40 «Μαλακό σαν βαμβάκι» Mαξιλάρι, υφασματογραφία, κέντημα, 20x30 εκ, 20x35 εκ, 2009 «Soft as cotton» Pillow, Tapestry, embroidery, 20x30 cm, 20x35 cm, 2009

41 «Είμαι άντρας» Υφασματογραφία, κέντημα, ύφασμα, χαρτί, κλωστή, 40x40 εκ, 2009 «I am a man» Tapestry, embroidery, fabric, paper, threat, 40x40 cm, 2009 «Virginia Wollf» Υφασματογραφία, κέντημα, 30x35 εκ, 2010 «Virginia Woolf» Tapestry, embroidery, 30x35 cm, 2010

42 «Απόλαυσε την σιωπή» Υφασματογραφία, κέντημα, 37x42 εκ, «Enjoy the silence» Tapestry, embroidery, 37x42 cm,

43 Aναμόρφωσις We shall try to show that the relation between the same and the other upon which we seem to impose such extraordinary conditions is language. (Emmanuel Levinas, Totality and Infinity). Έργα που εμπεριέχουν δύο «φύσεις» ή δύο ριζικά διαφορετικές όψεις, όπως οι «εικόνες» και τα «φαντάσματα» του Πλατωνικού Σοφιστή? Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει, ότι, σε «υλικό» επίπεδο, οι δημιουργίες της Κυριακής Κώστα διαμορφώνουν ένα χαρούμενο και ανάλαφρο σκηνικό, ένα φανταστικό κόσμο που συνδυάζει τεχνικές υλικά και μορφές, που παραπέμπουν έντονα σε παιδικά σχέδια και ζωγραφιές, ακόμα και σε παιδικές ιστορίες και αφηγήσεις. Σε «πνευματικό»/σημασιολογικό επίπεδο ωστόσο, οι εικονιζόμενες παραστάσεις παρουσιάζουν ένα σαφώς πιο σύνθετο, αν όχι πιο σκοτεινό περιεχόμενο. Καθώς το μάτι εστιάζει στις λεπτομέρειες του κάθε έργου, το ανάλαφρο «όλον» που αντικρύζει κανείς εκ πρώτης όψεως, διασπάται, αφήνοντας στη θέση του ένα κατακερματισμένο σύνολο στιγμών βίας, συμβολικής και κυριολεκτικής. Ο διττός αυτός χαρακτήρας των δημιουργιών της Κώστα, ο οποίος τρόπον τινά εμπεριέχεται στη διαδικασία θέασης τους και τίθεται ταυτόχρονα με αυτή, γίνεται ακόμα πιο αξιοσημείωτος αν τον αντιπαραθέσουμε προς τη έννοια της μετάβασης από τον ένα «τόπο» στον άλλο, ή από τη μία προοπτική στην άλλη. Η μετάβαση εδώ δεν είναι ούτε πρέπει να νοείται ως μη αντιστρέψιμη. Η θέα της λεπτομέρειας των έργων δεν αφαιρεί τη δυνατότητα επιστροφής στην απόλαυση του «όλου», στην απόλαυση της συνολικής εικόνας. Αντίθετα, η έκπληξη της ανακάλυψης της δεύτερης «ανάγνωσης» των έργων καλεί σε ένα παιχνίδι επανάληψης, σε ένα ταξίδι ανάμεσα στις δύο αυτές (διακριτές?) προοπτικές. Η εναλλαξιμότητα αυτή ωστόσο, αφαιρεί τον οποιοδήποτε προνομιακό ρόλο και από την περιοχή της «επιφάνειας», του «φαινομενικού» αλλά και από την περιοχή του «βάθους», του «πραγματικού». Πιο απλά, παρόλο που σε ένα πρώτο επίπεδο τα έργα της Κώστα παραπέμπουν με εμβληματικό σχεδόν τρόπο και στα δύο πεδία ανάγνωσης, ο απώτερος στόχος είναι να αποδομηθεί η δυνατότητα ιεράρχησης ή/και αντίθεση τους. Οι εικόνες είναι μεταξύ τους όσο γίνεται πιο διαφορετικές, ανήκουν κυριολεκτικά και μεταφορικά σε δύο διαφορετικές ερμηνευτικές όψεις, ασύμβατες και ασύμμετρες, όμως δεν παύουν να είναι και οι δύο παρούσες στο συνεχές του ίδιου χώρου θέασης:... [D]ifference must be articulation and connection in itself; it must relate different to different without any mediation whatsoever by the identical, the similar, analogous or the opposed. There must be a differentiation of difference, an in-itself which is like a differentiator, a Sich-unterschneidende by virtue of which the different is gathered all at once rather than represented on condition of a prior resemblance, identity, analogy or opposition (Gilles Deleuze, Difference and Repetition). Δέσποινα Καταπότη Τμήμα Πολιτιστικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Aναμόρφωσις We shall try to show that the relation between the same and the other upon which we seem to impose such extraordinary conditions is language. (Emmanuel Levinas, Totality and Infinity). Έργα που εμπεριέχουν δύο «φύσεις» ή δύο ριζικά διαφορετικές όψεις, όπως οι «εικόνες» και τα «φαντάσματα» του Πλατωνικού Σοφιστή? Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει, ότι, σε «υλικό» επίπεδο, οι δημιουργίες της Κυριακής Κώστα διαμορφώνουν ένα χαρούμενο και ανάλαφρο σκηνικό, ένα φανταστικό κόσμο που συνδυάζει τεχνικές υλικά και μορφές, που παραπέμπουν έντονα σε παιδικά σχέδια και ζωγραφιές, ακόμα και σε παιδικές ιστορίες και αφηγήσεις. Σε «πνευματικό»/σημασιολογικό επίπεδο ωστόσο, οι εικονιζόμενες παραστάσεις παρουσιάζουν ένα σαφώς πιο σύνθετο, αν όχι πιο σκοτεινό περιεχόμενο. Καθώς το μάτι εστιάζει στις λεπτομέρειες του κάθε έργου, το ανάλαφρο «όλον» που αντικρύζει κανείς εκ πρώτης όψεως, διασπάται, αφήνοντας στη θέση του ένα κατακερματισμένο σύνολο στιγμών βίας, συμβολικής και κυριολεκτικής. Ο διττός αυτός χαρακτήρας των δημιουργιών της Κώστα, ο οποίος τρόπον τινά εμπεριέχεται στη διαδικασία θέασης τους και τίθεται ταυτόχρονα με αυτή, γίνεται ακόμα πιο αξιοσημείωτος αν τον αντιπαραθέσουμε προς τη έννοια της μετάβασης από τον ένα «τόπο» στον άλλο, ή από τη μία προοπτική στην άλλη. Η μετάβαση εδώ δεν είναι ούτε πρέπει να νοείται ως μη αντιστρέψιμη. Η θέα της λεπτομέρειας των έργων δεν αφαιρεί τη δυνατότητα επιστροφής στην απόλαυση του «όλου», στην απόλαυση της συνολικής εικόνας. Αντίθετα, η έκπληξη της ανακάλυψης της δεύτερης «ανάγνωσης» των έργων καλεί σε ένα παιχνίδι επανάληψης, σε ένα ταξίδι ανάμεσα στις δύο αυτές (διακριτές?) προοπτικές. Η εναλλαξιμότητα αυτή ωστόσο, αφαιρεί τον οποιοδήποτε προνομιακό ρόλο και από την περιοχή της «επιφάνειας», του «φαινομενικού» αλλά και από την περιοχή του «βάθους», του «πραγματικού». Πιο απλά, παρόλο που σε ένα πρώτο επίπεδο τα έργα της Κώστα παραπέμπουν με εμβληματικό σχεδόν τρόπο και στα δύο πεδία ανάγνωσης, ο απώτερος στόχος είναι να αποδομηθεί η δυνατότητα ιεράρχησης ή/και αντίθεση τους. Οι εικόνες είναι μεταξύ τους όσο γίνεται πιο διαφορετικές, ανήκουν κυριολεκτικά και μεταφορικά σε δύο διαφορετικές ερμηνευτικές όψεις, ασύμβατες και ασύμμετρες, όμως δεν παύουν να είναι και οι δύο παρούσες στο συνεχές του ίδιου χώρου θέασης:... [D]ifference must be articulation and connection in itself; it must relate different to different without any mediation whatsoever by the identical, the similar, analogous or the opposed. There must be a differentiation of difference, an in-itself which is like a differentiator, a Sich-unterschneidende by virtue of which the different is gathered all at once rather than represented on condition of a prior resemblance, identity, analogy or opposition (Gilles Deleuze, Difference and Repetition). Δέσποινα Καταπότη Τμήμα Πολιτιστικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου «Δώστε» Υφασματογραφία, κέντημα, 30x40 εκ, «Give» Tapestry, embroidery, 30x40 cm,

44 «H διαμαρτυρία είναι υπέροχη» Υφασματογραφία, κέντημα, 56x57 εκ, «Protest is beautiful» Tapestry, embroidery, 56x57 cm,

45 «Aυτή» Υφασματογραφία, κέντημα, 87x70 εκ, «She» Tapestry, embroidery, 87x70 cm,

46 Πώς να σκεφτούμε τη δημοκρατία; Για να είναι ποτέ δυνατόν να λάβουν τέλος τα δεινά του ανθρώπινου γένους και οι άνθρωποι να μπορέσουν κάποτε μέσα στις πολιτείες τους να ευτυχήσουν, θα πρέπει η πολιτική δύναμη, -έλεγε ο Πλάτων-, να «συμπέσῃ εἰς ταὐτόν» (Πολιτεία V, 473d) με τη φιλοσοφία : Θα πρέπει, δηλαδή, απαραιτήτως ή να κυβερνήσουν οι φιλόσοφοι ή να φιλοσοφήσουν οι κυβερνήτες. Η ευτυχία αυτή θα μπορούσε, -με άλλα λόγια-, να επέλθει μόνο τότε, εάν τα ηνία της πολιτείας και του κράτους αναλάμβαναν εκείνοι που θα είχαν την πιο άριστη παιδεία (οι «τελεώτερον πεπαιδευμένοι», Πολιτεία VII, 520b) και όσοι θα είχαν προσεγγίσει γνωστικά την αλήθεια και το Αγαθόν και θα ήταν σε θέση να υποδειγματίζονται από αυτά στις αποφάσεις, στις πράξεις και επιδιώξεις τους. Εάν η πολιτική ακολουθούσε τις υποδείξεις της γνώσης και της ηθικής. Η πλατωνική αυτή άποψη, όσο και εάν προσφέρει θεμελίωση, επιστημονικό και ηθικό υπόβαθρο, στην πολιτική, θα μπορούσε βέβαια να χαρακτηρισθεί ως αντιδημοκρατική. Εξυπακούει πράγματι ότι η ανάληψη πολιτικής εξουσίας δεν πρέπει να αποτελεί δυνατότητα που να ανήκει στον καθένα, αλλά μόνο σε ορισμένους εκλεκτούς, που είτε είναι οι ίδιοι φιλόσοφοι είτε είναι άνθρωποι ικανοί να φιλοσοφήσουν. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο Πλάτων, ηγέτης δεν μπορεί να είναι ο καθένας, αλλά μόνο «σε ορισμένους ανθρώπους ταιριάζει από τη φύση τους να καταπιάνονται με τη φιλοσοφία και να έχουν ηγετική θέση στην πόλη, ενώ οι άλλοι δεν πρέπει καν να τα αγγίζουν αυτά, αλλά μόνο να ακολουθούν τον ηγέτη» (Πολιτεία V, 474c). Η ίδια δε η δημοκρατία συγκαταλέγεται από τον Πλάτωνα στα κακά πολιτεύματα, για το λόγο ότι η απόλυτη ελευθερία και η ισότητα για όλους, που κυριαρχούν μέσα σε μία δημοκρατία, εύκολα μπορεί να οδηγούν σε ακραίες καταστάσεις, καθώς και στη δυνατότητα αναρρίχησης στην εξουσία ανθρώπων που ενδεχομένως να μην είναι ικανοί να κυβερνούν, και οι οποίοι, όταν λάβουν το κυβερνητικό αξίωμα, να εφαρμόζουν ένα εντελώς άδικο τρόπο άσκησης της εξουσίας, μετατρέποντας ουσιαστικά τη δημοκρατία σε τυραννία. Η ίδια η ιστορία της ανθρωπότητας, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, απέδειξε βέβαια ότι αυτή η κατάργηση και καταπάτηση της δημοκρατίας από την ίδια τη δημοκρατία ή η μετατροπή της δημοκρατίας σε τυραννία δεν είναι διόλου κάτι απίθανο, αλλά αντίθετα κάτι το πολύ πιθανό. Το γεγονός αυτό το βίωσε μάλιστα η ανθρωπότητα σε διαστάσεις ασύλληπτης έκτασης κατά τη διάρκεια του β παγκόσμιου πολέμου, όταν στην εξουσία σε παγκόσμια κλίμακα κυριαρχούσε η φασιστική, αλλά και αναμφίβολα ηγετική, μορφή του Χίτλερ : μορφή που η Κυριακή Κώστα δεν διστάζει να συμπεριλάβει στη συλλογή των έργων που εκθέτει με θεματολογία το κράτος και τη δημοκρατία, οδηγώντας έτσι υποχρεωτικά το μυαλό στην ανάγκη να σκεφτεί εκ νέου την έννοια του ηγέτη, και εν τέλει την έννοια της ίδιας της δημοκρατίας, εντός της οποίας δημιουργούνται ή αναδύονται ηγετικές μορφές. Το ερώτημα στο οποίο μας οδηγεί ουσιαστικά η εικαστική πρόταση της Κώστα για τη δημοκρατία είναι το πώς, -από ποιά σκοπιά ή πλευρά-, θα πρέπει τελικά να σκεφτούμε τη δημοκρατία. Αν τη σκεφτούμε από την πλευρά των πολιτικών και των κυβερνώντων ή των ηγετών, δεν μπορούμε πάντα να την αξιολογήσουμε υψηλά, και σίγουρα οι κίνδυνοι, που ο Πλάτων είχε διακρίνει ότι ελλοχεύουν σε μία δημοκρατία, συχνά επαληθεύτηκαν. Είναι γεγονός ότι δεν μας κυβέρνησαν και ούτε μας κυβερνούν πάντα οι άριστοι. Άρα, από ποιά πλευρά να σκεφτούμε τη δημοκρατία; Το να τη σκεφτούμε από την πλευρά των κυβερνώντων είναι όντως εγχείρημα και λανθασμένο και παραπλανητικό, δεδομένου ακριβώς του ότι η αποτυχία των κυβερνώντων είναι εκ προοιμίου πιθανή. Η σκέψη και η αξιολόγηση της δημοκρατίας θα πρέπει να εξαρτάται από κάτι που δεν εσωκλείει εκ προοιμίου την πιθανότητα αρνητικής έκβασης ή κατάληξης σε αποτυχία. Και αυτό το κάτι θα πρέπει να το βρούμε, γιατί σίγουρα δεν θα θέλαμε να αξιολογήσουμε τη δημοκρατία χαμηλά, ούτε να τη θεωρήσουμε κακό πολίτευμα. Για τη δημοκρατία θυσιάστηκαν άνθρωποι, για αυτήν έγιναν αγώνες, αυτήν υπερασπιζόμαστε ως θεμελιώδη αρχή, σε σχέση με αυτήν ορίζουμε ουσιαστικά τους εαυτούς μας, ζώντας και θέλοντας να συνεχίσουμε να ζούμε σε μία δημοκρατία. Γι αυτό το λόγο εξάλλου είναι που και, στο έργο της, η Κυριακή Κώστα προτάσσει και μορφές ηρώων. Γι αυτό το λόγο είναι που προτάσσει και τη Μπουμπουλίνα. Τί σχέση ωστόσο έχουν αυτές οι ηρωϊκές μορφές με τον Χίτλερ; Γιατί η Κώστα εκθέτει, μέσα σ ένα ενιαίο πλαίσιο παρουσίασης, ήρωες, πρόσωπα που αξίζουν να αποτελούν υπόδειγμα για τους άλλους, και ταυτόχρονα, πρόσωπα που δεν θα πρέπει να αποτελούν υπόδειγμα για κανένα; Είναι προφανές ότι μέσα από αυτή την εικαστική τεχνική ταυτόχρονης παράθεσης αντιφατικών μεταξύ τους μορφών, με κοινό ωστόσο για όλες τον κάποιο, -με τον άλφα ή βήτα τρόπο-, συσχετισμό με τη δημοκρατία, επιτυγχάνει να αναδείξει τις διαφορετικές πλευρές ή τα πολλά πρόσωπα της δημοκρατίας, και ουσιαστικά να μας θέσει και πάλι αντιμέτωπους με το βασικό ερώτημα : «πώς να σκεφτούμε τη δημοκρατία». Πώς να τη σκεφτούμε λοιπόν; Αφού δεν πρέπει να τη σκεφτούμε από την πλευρά των κυβερνώντων, ας τη σκεφτούμε από την πλευρά των κυβερνωμένων, οι οποίοι, ακόμη και εάν ενδεχομένως να μην κυβερνώνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, εντούτοις στα πλαίσια μίας δημοκρατίας έχουν εν πάση περιπτώσει σίγουρα λόγο. Μέσα σε μία δημοκρατία, οι άνθρωποι έχουν αναμφίβολα τη δυνατότητα να αναπτύξουν πρωτοβουλίες, να εισαγάγουν καινοτομίες, να ξανασκεφτούν τον κόσμο και να δημιουργήσουν μέσα στον κόσμο. Όπως η Κώστα. Η Κώστα φτιάχνει έργα. Θα μπορούσε να φτιάχνει έργα, και κυρίως θα μπορούσε να φτιάχνει τα ίδια αυτά έργα που προσφέρει σε εμάς, -όπου επίσης, για παράδειγμα, μεταξύ άλλων, συμπαρουσιάζονται σκηνές από την εποχή της Ε.Ο.Κ.Α., η βασίλισσα της Αγγλίας, ο πρόεδρος της Αμερικής, ο Κολοκοτρώνης και η Μαντόνα-, σε κάποιου άλλου τύπου μη δημοκρατικά πολιτεύματα; Θα είχε σε τέτοια περίπτωση άλλων πολιτευμάτων τη δυνατότητα να δημιουργεί πολιτισμό με αυτό τον τρόπο; Και όχι μόνο να δημιουργεί πολιτισμό με αυτό τον τρόπο, αλλά και να πολλαπλασιάζει τον πολιτισμό μας, υπενθυμίζοντας, μέσα από το έργο της, την ίδια την ιστορία μας και τον ευρύτερο πολιτισμό μας; Για να σκεφτούμε και να αξιολογήσουμε τη δημοκρατία, το κριτήριό μας, σε τελική ανάλυση, δεν θα πρέπει, -απ ότι φαίνεται-, να στηρίζεται στη σύγκριση μεταξύ της δημοκρατίας, ως αρχής, και της δημοκρατίας, ως πράξης στο ιστορικό παρελθόν και στο πιθανό μέλλον, αλλά στη σύγκριση μεταξύ δημοκρατίας και μη δημοκρατίας. Τί θα ήμασταν χωρίς δημοκρατία; Τί θα ήμασταν χωρίς τη δυνατότητα ελεύθερης δημιουργίας και φωνής; Τί θα ήμασταν χωρίς αυτό το δικαίωμα, και όλα όσα γενικά ονομάζουμε ανθρώπινα δικαιώματα; Μήπως από αυτή κάπου τη σκοπιά θα μπορούσαμε να σκεφτούμε και να βρούμε αυτό που σώζει τη δημοκρατία; How should we think about democracy? In order for the human race to stop suffering and for people to be able to be happy in their states, Plato believed that political power needed to concur with philosophy (Πολιτεία V, 473d). For Plato, it was considered essential that, either philosophers should govern, or governors should philosophise. In other words, happiness could only be reached if those who controlled the state where the most educated of all (οι «τελεώτερον πεπαιδευμένοι», Πολιτεία VII, 520b) and were those that had cognitively approached the truth and the Good and who were in a position to be guided by the above when making decisions, when acting and when pursuing their objectives. That is, if politics followed the recommendations of knowledge and ethics. This platonic point of view, as much as it offers grounding and a scientific and ethical background, could however be characterised as antidemocratic. It is based upon the premise that, political power cannot be held by anybody, but only by the chosen, who are either philosophers or those that are capable of philosophising. As Plato states characteristically, not anybody can be a leader. Only some people are fit by nature to tackle with philosophy and to have a leading role in the city; the rest should not even touch upon these issues but rather, they should only follow the leader (Πολιτεία V, 474c). Plato includes democracy in the list of bad systems of government because the absolute freedom and equality to all, which characterises democracy, can easily lead to extreme situations and allow people that are unable to govern, to climb the ladder of power and to apply an entirely unjust system of governance, thus transforming democracy into tyranny. The history of the human race, from antiquity to our days, has of course demonstrated that this abolition and encroachment of democracy by democracy itself, or even the transformation of democracy into tyranny, is not only not impossible to occur but rather, is an entirely possible development. As a matter of fact, humanity witnessed the above to an imaginable degree during World War II, when Hitler, a fascist but nevertheless, a leader, came to power worldwide. Kyriaki Costa does not think twice to include this historical figure in her collection, under the thematic of state and democracy. The mind is thus forced to rethink the meaning of leadership and, in essence, the meaning of democracy itself, through which leading figures arise or are created. Essentially, the question which we are led to pose when viewing Costa s proposal concerning democracy is how from which scope or side should we think about democracy? If we view it from the politicians, the governors or the leaders angle, we cannot always rate it high and surely the dangers that Plato had pinpointed with regards to the democratic regime, are often confirmed. We know for a fact that we were not, and we still aren t, always governed by the finest of people. From which angle should we then view democracy? If we view it from the governors side, we will be taking a wrong and indeed a deceptive path, considering that the inadequacy of the rulers is highly likely from the onset. Thinking about democracy and assessing it should depend upon something which does not involve the possibility, from the beginning, of a negative outcome or an unsuccessful result. And it is that something that we surely need to find, since we would not want to rate democracy badly, nor would we wish to consider it as a bad system of governance. People have sacrificed themselves in the name of democracy, struggles have been fought for its sake and it is democracy which we defend as a substantive right. We essentially define our lives in relation to democracy; we live and continue to want to live democratically. This is essentially why Kyriaki Costa also depicts images of heroes in her work; this is the reason why she also presents Bouboulina. However, what relation do these heroic figures have with Hitler? Why does Costa exhibit, within one unified frame, heroes, people that are worth being considered as a good example to others, and at the same time figures who should not be considered as good example to anybody? Evidently, through this visual technique of simultaneously displaying figures that contradict each other but that all share in one way or another some link with democracy, she succeeds in highlighting the different sides or the various faces of democracy and she essentially attempts to confront us with the basic question: how should we think about democracy? How then should we think about democracy? If we should not think about it from the side of the governors then let us view it from the side of the governed who, even if not governed in the best of ways, have, in the context of democracy, a voice. Under a democracy, people are undoubtedly able to demonstrate initiatives, to introduce innovations, to rethink about the world they live in and to be creative in that world. Just like Costa. Costa creates works of art. Would she be able to make art and, more importantly, would she have been able to create the same kinds of pieces pieces for example, that simultaneously display scenes from the E.O.K.A. period, the queen of England, the president of America, Kolokotronis and Madonna if she had lived under a different, undemocratic regime? Would she have been able to create culture under these different regimes? The question is not only whether she would have been able to create culture in this way but also, if she would have been able to multiply our culture, reminding us, through her work, of our own history and culture in a broader sense? In order to think about and assess democracy, it seems that our criterion should not be based upon comparing democracy, as principle with democracy as practice in the historical past and the possible future, but rather, we should compare democracy with non democracy. What would we be without democracy? What would we be without the possibility of free expression and a voice? What would we be without this right and, in essence, without all which we term human rights? Could we by any chance think about and pinpoint what saves democracy through this angle? Eleni Papamichael, Doctor of Philosophy Ελένη Παπαμιχαήλ Διδάκτωρ Φιλοσοφίας

47 «Aπουσία» Σκέψεις για το έργο του Ervin Goffman, υφασματογραφία, κέντημα, 50x40 εκ, «Absence» Some thoughts on Ervin Goffman s work tapestry, embroidery, 50x40 cm,

48 «Τhe Trouble with a house arrest» Υφασματογραφία, κέντημα, 25x35 εκ, 2009 «Τhe Trouble with a house arrest» Tapestry, embroidery, 25x35 cm, 2009 «Μαντώ Μαυρογένους» Υφασματογραφία, κέντημα, 50x40 εκ, «Manto Mavrogenous» Tapestry, embroidery, 50x40 cm,

49 «Κοινό Μέλλον;» Υφασματογραφία, κέντημα, 30x25 εκ, «Common Futures?» Tapestry, embroidery, 30x25 cm, «Σώστε τον κόσμο» Υφασματογραφία, κέντημα, 30x25 εκ, «Save the world» Tapestry, embroidery, 30x25 cm,

50 Ρίζα - διαδρομές Κυριακή Κώστα Ουδέποτε είχα την πρόθεση να αναπτύξω ενδιαφέρον για την τέχνη του κεντήματος, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα. Ανατρέχοντας στο παρελθόν μου, θυμάμαι ότι η τέχνη του κεντήματος με συνέπαιρνε ανέκαθεν. Με γοήτευε η πολύπλοκη χορογραφία των δακτύλων και των κλωστών, το «πλέξιμο» κόσμων και εννοιών μέσ από συνδυασμούς χρωμάτων, υφασμάτων και εικόνων Παρ όλ αυτά, ποτέ δεν είδα τον εαυτό μου σαν μια γυναίκα που θα καθόταν σε πηγαδάκια, κουτσομπολεύοντας και ράβοντας. Φαίνεται ότι η παράδοση και οι ρίζες ήταν εμποτισμένες μέσα στην οικογένειά μου, μέσα στο κύκλο των οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων, ουσιαστικά σε όλο το φάσμα του κοινωνικού μου πλαισίου. Η γιαγιά ήταν ιδιαίτερα επιδέξια μια αυθεντική καλλιτέχνης, μαστόρισσα της τέχνης. Μου διηγούνταν συχνά ιστορίες από το παρελθόν της: σκληρές, δύσκολες εποχές, όπου αναγκαζόταν να ξαναράψει ένα ολόκληρο φόρεμα, για να το κάνει να φαίνεται καινούριο, ή για να το μετατρέψει σε κάτι άλλο. Συνήθιζε να μας έκπλησσει με τις μαλακές, σμιλέτινες κούκλες της. Μεγαλώνοντας σ ένα περιβάλλον όπου οτιδήποτε μπορούσε να καταστεί χρήσιμο, όπου τίποτα δεν σπαταλιόταν, ούτε πεταγόταν, οδηγήθηκα σε μια καινούρια καλλιτεχνική προοπτική. Αυτό ήταν και το κίνητρό μου για να μετατρέψω τις ρίζες της γνώσης σε διαδρομές καλλιτεχνικής εξερεύνησης. Έτσι, η δυαδικότητα του «παλιού καινούριου» παραμένει ένα βασικό συστατικό στοιχείο του σύμπαντός μου, και μεταφράζεται σε μια ποικιλία συμβολικών και κυριολεκτικών αντιθέσεων: Χαρά Λύπη Αλήθεια Ψέμα Καλό - Κακό Όμορφο - Άσχημο Μακρινό - Κοντινό Ντροπαλό - Ξεδιάντροπο Θολό - Ευδιάκριτο Απαλό Σκληρό Θα τολμούσα να πω ότι το καλλιτεχνικό μου έργο με βοηθά να χτίσω το προσωπικό μου ήθος, που βασίζεται στο δημιουργικό παιγνίδισμα των αντιθέτων, και το οποίο ταυτίζεται με τα λόγια του ηθικού φιλοσόφου Ενανουέλ Λεβινάς: «Το χέρι που πιάνει, καταλαβαίνει» FROM ROOTS TO ROUTES Kyriaki Costa It was never my intention to develop an interest for the craft of embroidery, or at least that was the case until very recently. Looking back to the past from the present however, I recall that I was always fascinated by the art of sowing, the complex choreography of fingers and strings, the interwoven worlds and meanings emerging out of the combination of colors, fabrics and images and yet, I never saw myself as one of those women who would sit around in circles, nattering and sowing. It appears that the tradition was there, the roots were there, in my family, amongst our circle of friends and relatives, essentially my whole social environment My grandmother in particular, was exceptionally skillful a true artist, a master of the craft. She used to tell me old stories about the past: hard, difficult times, when she would have to sew a whole dress inside out to make it look brand new or to turn it into a different type of clothe. I remember how she used to surprise us with gifts: soft crocheted dolls! Growing up within an environment where everything could be rendered useful, where nothing could be ever wasted, discarded, thrown away, established a new artistic perspective from myself. It became the motive for turning roots (of knowledge) into routes (of artistic exploration). The old-new duality thus remains a central element of my world and is translated into a variety of symbolic and literal juxtapositions: Joy-Sorrow Truth-Lie Good-Evil Beautiful-Ugly Near-Far Shy-Shameless Mundane-Conspicuous Tender-Cruel I could in a way suggest that my artistic work helps me construct an ethical statement which draws upon the constructive interplay of the foregoing antonyms, very much in line with the statement made by the ethical philosopher Emmanuel Levinas: La main qui prend et comprend. «Γερμανός στρατιωτικός αξιωματούχος» Υφασματογραφία, κέντημα, χαρτί, 56x57 εκ, «German military officer» Tapestry, embroidery, paper, 56x57 cm,

51 Η απουσία στην παρουσία Kέντρο Σύγχρονης Τέχνης «Διάτοπος» 4 Mαρτίου - 4 Απριλίου 2009 Presence in Absence Centre of Contemporary Art Diatopos 4 March - 4 April 2009

52 «Το Πρόβλημα του Μεγάλου Χρόνου»: Η Διαλογική Διάσταση της Νεκρής Φύσης στο Έργο της Κυριακής Κώστα Δέσποινα Καταπότη Σπουδή στη νεκρή φύση. Αντικείμενα, υλικά και φόρμες σε αισθητική διάδραση. Ένα καθ όλα μεταμοντέρνο μανιφέστο, μία συνειδητή προσπάθεια ανάδειξης της νέας τάξης πραγμάτων στην καλλιτεχνική δημιουργία με σαφείς αναφορές στην ασυμβατότητα και την ασυνέχεια, το υβριδικό και το ετερογενές, το πολύπλοκο και τη λεπτομέρεια. Έργα που αναδεικνύουν την αντίθεση, ανάμεσα στο «παλιό» και το «νέο», ανάμεσα στο «σοβαρό» και το «ειρωνικό», ανάμεσα στη «στάση» και την «κίνηση», την «απουσία» και την «παρουσία», τη «σιωπή» και το «λόγο». Η νεκρή φύση ως «γίγνεσθαι», ως διάλογος μεταξύ των υλικών και των μοτίβων που την απαρτίζουν, ως διάλογος μεταξύ του δημιουργού και του εκάστοτε θεατή, ως διάλογος του υποκειμένου με τα αντικείμενα και τη βιογραφία τους. Στη δημιουργική κατανόηση των έργων της Κυριακής Κώστα δεν υπάρχει «τέλος» (με άλλα λόγια, ούτε «στόχος», ούτε «ολοκλήρωση»). Δεν υπάρχει ούτε πρώτο ούτε τελευταίο θέμα, ούτε πρώτο ούτε τελευταίο νόημα. Αξία έχει μόνο η διαδικασία. Στο αισθητικό πλαίσιο που διαμορφώνει δεν υπάρχουν όρια, αντίθετα φαίνεται να στοχεύει σε διαλογικά συμφραζόμενα που εκτείνονται στο απεριόριστο παρελθόν και στο απεριόριστο μέλλον. Στην πορεία της διαλογικής διαδικασίας, η κάθε επαφή με τα έργα της, μας οδηγεί στην ανακάλυψη μίας τεράστιας ποσότητας συμφραστικών νοημάτων, κάθε στιγμή, ο διάλογος προχωρεί, ανακαλώντας και αναζωογονώντας τα συμφραζόμενα σε ανανεωμένη μορφή και εν τέλει, σε νέα συμφραζόμενα. Αυτή είναι η ουσία του open text στο έργο της Κυριακής Κώστα: δυνάμει νοήματα, σημασιολογικοί επαναπροσδιορισμοί, νοηματικοί μετασχηματισμοί, καινούργιες απαντήσεις, ανοιχτές ολότητες. Το αποτέλεσμα: μία μορφή τέχνης με διαλογικό βάθος, μία τέχνη βιογραφική, μία τέχνη που εξελίσσεται, μία τέχνη που δεν «είναι» αλλά «γίνεται». «Τίποτα δεν είναι απολύτως νεκρό. Κάθε νόημα θα γιορτάσει το νόστο του. Το πρόβλημα του μεγάλου χρόνου». Michael Bakhtin, Speech Gengres. The Problem of Long Time : The Dialogical Dimension of Still Life in the Work of Kyriaki Costa Despina Catapoti A thesis on Still Life. Objects, materials and forms in aesthetic interaction. A post-modern manifesto, a conscious attempt to illustrate the new order of things in artistic creation, with explicit reference to incompatibility and discontinuity, the hybrid and the heterogeneous, complexity and detail. These are works that highlight the contrast between old and new, between the serious and the ironic, between immobility and motion, absence and presence, silence and words. Still life as a process of becoming, as a dialogue between materials and motifs, a dialogue between the creator and the recipient, a dialogue between the subject with the objects and their biography. If we attempted a creative comprehension of Kyriaki Costa s work, then we would have to accept this work presents no signs of telos (in other words no aim, nor end ). There is no first or last theme, nor a first or last meaning. What matters is the actual process. In the aesthetic framework that she shapes, there are no boundaries; on the contrary, she aims at establishing a dialogical context that projects into the limitless past and the limitless future. In the course of this process, each contact with her work thus leads to the discovery of a vast number of contextual meanings, meanings that are reshaped, revised, reframed and ultimately, transformed it into new forms of understanding. This is the very essence of art as open text in the work of Kyriaki Costa: the dynamic potentiality of meanings, semantic redefinitions, notional restructuring, novel answers, open totalities. The result: a form of art with profound dialogical depth, an art that is thoroughly biographical, an art that evolves, an art which is not content to just be but always finds itself in a process of becoming. Nothing is altogether dead. Every meaning will celebrate its nostos. The problem of long time Michael Bakhtin, Speech Gengres. Εγκατάσταση στο χώρο Installation

53

54 «Αυτή είναι η χώρα μου και είναι απροσδόκητα όμορφη» Υφασματογραφία, κέντημα, 200x70 εκ, «This is my country and it is unexpectedly beautiful» Tapestry, embroidery, 200x70 cm,

55 «Τα σκυλιά επιτρέπεται να περάσουν ελεύθερα» Υφασματογραφία, κέντημα, 200x70 εκ, «Dogs are permitted to pass freely» Tapestry, embroidery, 200x70 cm,

56

57 E-motions in motion: Some further thoughts on lines, stories, threads and contrasts An animated story of text-iles and text-s An animated story of lines making up my own understanding of home Many interwoven themes & contrasts : Life / Death Presence / Absence Nature / Technology Above / Below Tradition / Innovation Reality / Imagination Good / Evil Familiar / Alien A bittersweet journey between lines I crossed, stories I imagined, threads I created and contrasts I experienced THE ART OF WEAVING, THE CRAFT OF BEING Weaving is a human speciality, depending as it does on dextrous movements of the hands, sometimes working in conjunction with the teeth as in the preparation of sinews for sewing. In most of its uses, weaving depends on the human hand s distinctive precision grip, which allows it to be held and manipulated between the thumb and forefinger. In a sense, weaving and the use of woven things could be a good index of the emergence of characteristically human forms of life, which would have brought such critical innovations in their wake as the garment, the net and the tent. On the basis of the above, I am tempted to bring forward the conclusion that weaving is an inextricable and universal- element of human culture. THE DREAMING: WEAVING AS CULTURAL EXPERIENCE & BEING Weaving is a form of craft but also a means for telling stories. The trace left by the work of weaving hands is additive with a steadily growing number of material/layers being superimposed upon the substrate. This is precisely how our story is created: through the traces left by the movement and interplay of the working hands as well as the material those hands use. Weaving in that respect, may also be seen as a choreography between hands and material, between the thinking mind and the performing body, between things we have experienced and imagined, between things that can be told and things that can only be felt This interplay of elements brings to mind the so-called songlines that, in Aboriginal cosmology, criss-cross the entire continent of Australia and are said to be the enduring traces of the journeys of ancestral creator beings as they roamed the country during the formative era known as the Dreaming, leaving their mark in such landscape features as hills, rocky outcrops, waterholes and gullies. Dreaming is the kind of story I wish to create as regards my own cultural surroundings and experiences in Cyprus. I have decided to do so not through words but through the use of materials. I have chosen to follow a path into the past and tradition not by following physically routes and paths but by letting my art move. Weaving in motion this is my version of Dreaming[2]. THE REAL AND THE IMAGINED: RETHINKING THE BOUNDARY BETWEEN THE TWO The traces, which for Aboriginal people are intrinsic to the constitution of the landscape itself, are for western observers but part of an imaginary construction that is pinned on to it. Likewise, so far as the western doctor is concerned, the meridian lines that according to the principles of acupuncture run through the body, conducting its vital forces and emerging at its surfaces, are entirely imaginary. But for the practitioner of traditional Chinese medicine, they are real threads. In a similar vein, in my own work, the boundary between the real and the imagined becomes an issue not too easy to tackle. Each theme, that I work with, stands as a transformation of the other. It is through these transformations that surfaces and narratives are brought into being. So for instance, the spider is a real creature but also in certain cases, a metaphor of death or evil. The animals I have selected to portray do indeed exist in (or have once been part of) the Cypriot ecosystem and yet, in certain cases, they just represent more abstract notions such as life, nature or even tradition. OPEN WORK? Brigitta Hauser-Schäublin has studied the decorative art of the Abelam, a people of East Sepik Province in Papua New Guinea and has drawn some important conclusions that have also inspired my own work. Abelam decorations are assembled from strings, strips and fronds, mainly of plant material, so as to form an open mesh of flowing or intersecting lines. This approach to decoration, which the Abelam share in common with most other Melanesian peoples, is very interesting for the following reason: The aesthetic focus of the Abelam is not on the surface but on the line. All patterns, according to Hauser-Schäublin, are perceived from the perspective of the line, or visual open-work. My work also aims to be seen as a visual open work, with no apparent beginning or end: Weaving is an open-ended work Experience and being is an open-ended work History, stories and cultures are open-ended works All we are is an amalgam of emotions in motion. [1] The verb to weave, in Latin, was texere, from which interestingly- are derived our words textile and text. [2] My own understanding of Dreaming is closer to the idea (and experience) of residing permanently in a certain place (i.e. Cyprus) instead of travelling (i.e. Aboriginals) «Συναισθήματα σε κίνηση» Εικόνα από βίντεο, , Διάρκεια 2:23 Συλλογή Νίκου Χρ. Παττίχη, Λευκωσία, Κύπρος «E-motions in motion» Video still , Duration 2:23 Nicos Chr. Pattichis Collection, Nicosia, Cyprus

58 ΑΠΟΥΣΙΑ Στην Πράσινη Γραμμή, το σώμα και ο νους μας βιώνουν την καθημερινότητα ως δυαδικότητα, ως διάκριση, ως διχασμένο χωρόχρονο. Εδώ και δεκαετίες, ζούμε και αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα μέσα από σαφή όρια και αυστηρά πλαίσια. Πόσο εύκολο είναι να απεγκλωβιστεί κανείς από έναν τόσο ασφυκτικό κλοιό, μία τόσο αποπνικτική πραγματικότητα; Το έργο ΑΠΟΥΣΙΑ συνιστά ουσιαστικά μία θετική εκδοχή της μη παρουσίας, μία ριζική λύση στο αδιέξοδο της Πράσινης Γραμμής. Μπορούμε κάθε μέρα να κινούμαστε γύρω από τη Γραμμή, χωρίς να χρειάζεται να συμμετέχουμε, χωρίς να δίνουμε πραγματικά προσοχή. Έτσι, συναναστρεφόμαστε με την εν λόγω πραγματικότητα χωρίς να επικεντρώνουμε κατ ανάγκην την προσοχή μας σε αυτήν. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, το σώμα μας είναι αυτό που μεταμορφώνεται σε όριο, το σώμα μας είναι αυτό που περιφερειοποιείται, που συντελεί στη διάκριση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού, μεταξύ του εαυτού μας και των άλλων, μεταξύ αυτού που εκφράζεται σωματικά και αυτού που κρύβει το μυαλό μας. Μπορεί να υπάρχει ένας διχασμένος κόσμος πέρα από το σωματικό μας όριο, όμως μέσα μας υπάρχει ένας άλλος κόσμος, ο δικός μας κόσμος, μια εξατομικευμένη εστία Ύπαρξης, διαποτισμένη με μνήμες, πρόσωπα, εικόνες, ήχους και συναισθήματα. Η ΑΠΟΥΣΙΑ συλλαμβάνει αυτή τη κρίσιμη ατομική δυαδικότητα, επιτρέπει την ταυτόχρονη εμπειρία διαφόρων χρονικοτήτων, μας δίνει την ευκαιρία να δώσουμε προτεραιότητα στην όποια από τις δυο περιφέρειες της ύπαρξης εμείς επιθυμούμε. Η φύση και ο χαρακτήρας της Ύπαρξης γίνονται θέμα επιλογής, και η ΑΠΟΥΣΙΑ αφορά στις πολλαπλές δυνατότητες της ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ. Υπό αυτές τις συνθήκες, η εμπειρία της Πράσινης Γραμμής -και του ορίου εν γένει- αλλάζει τελείως σημασία και νόημα. ABSENCE At the Green Line, our mind and body experience everyday life as a duality, a distinction, as fractured time and space. For decades now, we live and perceive things through distinct boundaries and strict frameworks. How easy is it to free oneself from such an asphyxiating noose, such a stifling reality? The work ABSENCE constitutes a positive account of non-presence, and a fundamental solution to the Green Line s dead end. Every day, we may move around the Line without having to participate or to pay any particular attention. This way, we associate with this reality without necessarily focusing on it. Through this process, it is our body that is transformed into a boundary, it is our body that becomes sidelined, that contributes to the distinction between inner and outer, between self and others, between that which is expressed physically and what our mind is hiding. There may well be a divided world beyond our personal boundary, however inside us there is another world, our own world, an individualised centre of Being, imbued with memories, people, images, sounds and emotions. ABSENCE captures this crucial individual duality, allows the simultaneous experience of different temporalities, and gives us the possibility to choose which of the two areas of existence to give priority to. The nature of Being becomes a matter of choice, and ABSENCE is concerned with the multiple possibilities of PRESENCE. Under these circumstances, the experience of the Green Line and that of boundary in general completely changes in significance and meaning. «Λευκωσία» Κέντημα, πλαστικό δίκτυ, τύπωμα εικόνας με λέιζερ, βαμβακερή κλωστή, 2007 Συλλογή Λεβέντειου Μουσείου «Nicosia» Plastic net, wood, cotton threat, laser print 2007 Leventis Museum Collection

59 «Σκεπασμένα» Κέντημα, πλαστικό δίκτυ, τύπωμα εικόνας με λέιζερ, βαμβακερή κλωστή, 20x30 εκ, 2007 «Covered» Plastic net, wood, cotton threat, laser print, 20x30 cm, 2007 «Πάνω» Καθαρό ασήμι, κέντημα, πλαστικό δίκτυ, τύπωμα εικόνας με λέιζερ, βαμβακερή κλωστή, 70x45 εκ, 2007 «Up» Solid silver, plastic net, cotton threat, laser print, 70x45 cm, 2007