Σημείωση: Το σύμβολο Χ που εμφανίζεται στο Σχήματα δηλώνει τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα PISA και αποφάσισαν να μην θέσουν σε κυκλοφορία το

Transcript

1

2 2 Όλοι σχεδόν οι 15χρονοι νέοι έχουν ήδη χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικό υπολογιστή. Αλλά τα αγόρια το έκαναν για μεγαλύτερο διάστημα και συχνότερα από τα κορίτσια Γενικά, όλοι, σχεδόν, οι 15χρονοι νέοι (99,31%) δηλώνουν ότι έχουν ήδη χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικό υπολογιστή, στο σπίτι, στο σχολείο ή σε ένα άλλο περιβάλλον. Τα ποσοστά είναι ελαφρώς χαμηλότερα στη Σλοβακία (περίπου 96%) και την Ελλάδα (98%). Σε όλες τις χώρες, οι διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών σχετικά με αυτό το θέμα δεν είναι σημαντικές. Για πολλούς μαθητές, η χρήση ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή δεν είναι κάτι καινούργιο. Ενώ η μειοψηφία (9%) ισχυρίζεται ότι έχουν χρησιμοποιήσει υπολογιστή για διάστημα μικρότερο του ενός έτους, το ένα τρίτο ότι χρησιμοποίησε υπολογιστή για περισσότερα από πέντε χρόνια. Τα ποσοστά των μαθητών που αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν υπολογιστή για λιγότερο από ένα έτος είναι υψηλότερα (περίπου 20%) στην Ελλάδα και την Λετονία (ελαφρώς κατώτερα του 30%). Αντίθετα, στις σκανδιναβικές χώρες, η πλειοψηφία των μαθητών χρησιμοποιούν υπολογιστή για διάστημα μεγαλύτερο των πέντε ετών. Γενικά, τα αγόρια δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν υπολογιστή για μεγαλύτερο διάστημα από ότι τα κορίτσια. Σε όλες τις περιπτώσεις, η διαφορά αυτή είναι στατιστικά σημαντική με εξαίρεση την Ιρλανδία. Ο οικιακός υπολογιστής χρησιμοποιείται σχεδόν καθημερινά από τους μισούς νέους (49,5%), στους οποίους δύναται να προστεθεί το 25% που ισχυρίζονται ότι τον χρησιμοποιούν μερικές φορές την εβδομάδα. Μόνο το 13% των νέων δεν χρησιμοποιεί ποτέ υπολογιστή στο σπίτι, ένα ποσοστό ελαφρώς χαμηλότερο από το ποσοστό των οικογενειών που δεν διαθέτουν υπολογιστή, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 20% (βλέπε Σχήμα 8 για περισσότερα στοιχεία). Ενώ το 20% των αγοριών ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιούν υπολογιστή σχεδόν σε καθημερινή βάση, αυτό ισχύει μόνο για το 37% των κοριτσιών.

3 Σημείωση: Το σύμβολο Χ που εμφανίζεται στο Σχήματα δηλώνει τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα PISA και αποφάσισαν να μην θέσουν σε κυκλοφορία το προαιρετικό ερωτηματολόγιο για τις ΤΠΕ. 3

4 4 Όταν δίνονται μαζί οι δύο απαντήσεις "σχεδόν καθημερινά» και «μερικές φορές την εβδομάδα», η διαφορά η διαφορά μειώνεται σε 80% των αγοριών και 68% κοριτσιών. Το εύρημα διαπιστώνεται για όλες τις χώρες, ενώ τα ποσοστά διαφέρουν μεταξύ των διαφόρων χωρών. Η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών στο σχολείο είναι κάπως λιγότερο συχνή: το 45% των μαθητών δηλώνουν ότι τους χρησιμοποιούν τουλάχιστον μερικές φορές την εβδομάδα και το 13% ότι δεν τους χρησιμοποιούν ποτέ. Στη Δανία, την Ουγγαρία και το Ηνωμένο Βασίλειο (Σκωτία), η πλειοψηφία των μαθητών χρησιμοποιούν Η/Υ στο σχολείο τουλάχιστον μερικές φορές την εβδομάδα. Σε 10 χώρες, οι διαφορές αγοριών/κοριτσιών δεν είναι σημαντικές. Παρατηρείται συχνότερη χρήση Η/Υ από αγόρια στις σκανδιναβικές χώρες, την Πορτογαλία και το Λιχτενστάιν. Στην Αυστρία παρατηρείται η αντίθετη τάση. Οι δημοφιλέστερες δραστηριότητες που συνδέονται με Η/Υ είναι τα παιχνίδια και η αναζήτηση πληροφοριών ενώ οι λιγότερο συχνές είναι ο προγραμματισμός και οι μαθηματικοί υπολογισμοί Οι βασικές δραστηριότητες για τις οποίες χρησιμοποιούν οι δεκαπεντάχρονοι Η/Υ είναι τα παιγνίδια, η αναζήτηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο και η ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή χώρων άμεσης ηλεκτρονικής επικοινωνίας (Chat rooms). Περισσότερο από το 50% των μαθητών ισχυρίζεται ότι πραγματοποιούν αυτές τις δραστηριότητες μερικές φορές την εβδομάδα, εάν όχι σχεδόν καθημερινά. Ακολουθεί η χρήση λογισμικού και άλλων εφαρμογών Διαδικτύου. Τέλος, οι περίπλοκες εργασίες προγραμματισμού και μαθηματικών υπολογισμών είναι πολύ λιγότερο συχνές.

5 Πηγή: ΟΟΣΑ, βάση δεδομένων PISA

6 6 Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών ως προς την επικοινωνία και την επεξεργασία κειμένου αλλά υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην περίπτωση των παιχνιδιών και του προγραμματισμού Τα στοιχεία για όλους τους μαθητές από όλες τις χώρες διαψεύδουν την ύπαρξη ορισμένων διαφορών. Γενικά, τα αγόρια χρησιμοποιούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές συχνότερα από τα κορίτσια για να παίξουν παιχνίδια αλλά αναζητούν και πληροφορίες (αυτές οι διαφορές είναι σημαντικές σε όλες τις περιπτώσεις με εξαίρεση τη Γερμανόφωνη Κοινότητα του Βελγίου, την Ουγγαρία, την Αυστρία και το Λιχτενστάιν). Σε ό,τι αφορά τη χρήση Η/Υ για σκοπούς επικοινωνίας, ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ κοριτσιών και αγοριών είναι λιγότερο σαφείς. Η ίδια παρατήρηση ισχύει για τη χρήση προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (τουλάχιστον μια φορά το μήνα). Η χρήση λογιστικών φύλλων είναι ελαφρώς συχνότερη στα αγόρια παρά το γεγονός ότι αυτό δεν ισχύει για όλες τις χώρες ανεξαιρέτως. Τέλος, οι εργασίες προγραμματισμού είναι πολύ συχνότερες στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. Παρά τα αποτελέσματα που εμφανίζονται στο Σχήμα, η χρήση του Διαδικτύου για το «κατέβασμα» μουσικής ή λογισμικού είναι πολύ συχνότερη στα αγόρια σε όλες τις χώρες. Ομοίως, τα αγόρια χρησιμοποιούν πολύ συχνότερα προγράμματα γραφικών ή το Διαδίκτυο για να συνεργαστούν με μια ομάδα, παρόλο που αυτό δεν συμβαίνει σε όλες τις χώρες ανεξαιρέτως. Τέλος, στην περίπτωση εργασιών όπως η χρήση του υπολογιστή για τη διευκόλυνση της εκμάθησης της διδακτικής ύλης ή τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού, δεν διαφαίνεται καμία γενική τάση στις διάφορες χώρες, πιθανόν διότι οι δραστηριότητες αυτές εκτελούνται κυρίως στο σχολείο (βλέπε Αριθμοί Κλειδιά για τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στα Σχολεία στην Ευρώπη, 2004), ενώ παρατηρούνται διακυμάνσεις μεταξύ των χωρών αλλά παρατηρείται ίδια συχνότητα τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια.

7 7

8 8 Τα αγόρια δηλώνουν ότι μαθαίνουν να χρησιμοποιούν Η/Υ μόνα τους ή με τη βοήθεια φίλων, ενώ τα κορίτσια μαθαίνουν στο σχολείο ή με την οικογένειά τους Γενικά, ένας νέος στους τρεις δηλώνει ότι έμαθε να χρησιμοποιεί Η/Υ χωρίς βοήθεια. Οι υπόλοιποι ισχυρίζονται ότι έμαθαν κυρίως να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σχολείο, ή με φίλους ή με την οικογένειά τους. Τα αγόρια δηλώνουν ότι έμαθαν κυρίως πώς να χρησιμοποιούν Η/Υ με τη βοήθεια φίλων τους ή μόνα τους, ενώ τα κορίτσια αναφέρουν ότι έμαθαν κυρίως στο σχολείο ή με την οικογένειά τους. Η ίδια παρατήρηση ισχύει και για τη χρήση του Διαδικτύου παρά το γεγονός ότι οι διαφορές είναι λιγότερο έντονες.

9 Αυτή η τάση είναι εμφανής σε όλες τις χώρες, κάτι που σημαίνει ότι ούτε η κουλτούρα ούτε το επίπεδο μηχανοργάνωσης των σχολείων φαίνεται να επηρεάζει τις απαντήσεις που δίνονται. Σε ορισμένες χώρες, η διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι λιγότερο έντονη στην περίπτωση του ενός ή του άλλου μέρους της έρευνας. Συνεπώς, στην Ιρλανδία, την Πολωνία και την Πορτογαλία, παραδείγματος χάριν, οι διαφορές μεταξύ των ποσοστών κοριτσιών και αγοριών που δηλώνουν κυρίως ότι χρησιμοποιούν υπολογιστές στο σχολείο είναι λιγότερο έντονες, παρόλο που παραμένουν σημαντικές. 9 Σε άλλες χώρες, η διαφορά μεταξύ κοριτσιών και αγοριών είναι πολύ μεγάλη στην περίπτωση ορισμένων στοιχείων. Στην Δημοκρατία της Τσεχίας, την Ουγγαρία και τις σκανδιναβικές χώρες, διπλάσιο έως τριπλάσιο ποσοστό κοριτσιών σε σύγκριση με τα αγόρια ισχυρίζονται ότι έχουν κυρίως μάθει να χρησιμοποιούν Η/Υ στο σχολείο. Στην Δημοκρατία της Τσεχίας, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, διπλάσια έως τριπλάσια αγόρια από ότι κορίτσια δηλώνουν ότι έμαθαν να χρησιμοποιούν Η/Υ μόνοι τους. Πέρα από αυτές τις διαφορές κοριτσιών/αγοριών, δύνανται να παρατηρηθούν διακυμάνσεις μεταξύ των χωρών. Τα ποσοστά των μαθητών που διδάχθηκαν κυρίως τη χρήση Η/Υ στο σχολείο, είναι υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην Ελλάδα, τη Λετονία, την Ουγγαρία, την Αυστρία και την Πολωνία. Είναι

10 10 πολύ χαμηλότερα στη Σουηδία. Τα ποσοστά των μαθητών που έμαθαν να χρησιμοποιούν κυρίως Η/Υ με τις οικογένειές τους είναι πολύ υψηλότερα από τον μέσο όρο στο Βέλγιο (Γαλλόφωνη Κοινότητα). Διακυμάνσεις που μπορούν να αποδοθούν στο πλαίσιο εισαγωγής Η/Υ στο σπίτι και στο σχολείο Τα στοιχεία για το πλαίσιο μάθησης δύνανται εν μέρει να αποδοθούν στα επίπεδα εισαγωγής υπολογιστών στο σπίτι και στο σχολείο στις διάφορες χώρες. Συνολικά, η πλειοψηφία των μαθητών (81%) δηλώνουν ότι έχουν ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν για τις σχολικές τους εργασίες, ενώ το 60% δηλώνει ότι έχει σύνδεση με το Διαδίκτυο στο σπίτι. Τα ποσοστά, ωστόσο, είναι πολύ χαμηλότερα στην Ελλάδα (53% και 36% αντίστοιχα), τη Λετονία (44% και 16%), την Ελλάδα (53% και 36%) αντίστοιχα και την Πολωνία (60% και 34%) γεγονός που εξηγεί γιατί το ποσοστό των φοιτητών οι οποίοι δηλώνουν ότι μαθαίνουν τη χρήση Η/Υ από τις οικογένειές τους είναι χαμηλότερο σε αυτές τις χώρες. Αντίθετα, ενώ το επίπεδο μηχανοργάνωσης των σχολείων δεν είναι πολύ υψηλό σε τρεις από αυτές τις χώρες (την Ελλάδα, τη Λετονία και την Πολωνία), είναι επαρκές για τη μαθησιακή δραστηριότητα, όπως φαίνεται στα Σχήματα 7 και 10.

11 11

12 12 Η πλειοψηφία των μαθητών δηλώνουν ότι είναι ικανοί να εκτελέσουν μια σειρά απλών δραστηριοτήτων Όταν ερωτώνται σχετικά με την ικανότητά τους να εκτελέσουν διάφορες δραστηριότητες (23 συνολικά (1) ), οι μαθητές δηλώνουν, γενικά, ότι γνωρίζουν πολύ καλά πώς να παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μπορούμε, συνεπώς, να υποθέσουμε ότι οι μαθητές είναι, επίσης, ικανότατοι στην εκτέλεση άλλων εργασιών, όπως το άνοιγμα ενός αρχείου, η διαγραφή ενός εγγράφου ή αρχείου, η αποθήκευση εγγράφου ή αρχείου, η κύλιση ενός εγγράφου ή μιας οθόνης, ο σχεδιασμός εικόνων με ποντίκι ή η εκτύπωση ενός αρχείου ή εγγράφου (όλα εμφανίζονται στο Σχήμα 9 υπό τον τίτλο χρήση αρχείου), εφόσον η συντριπτική πλειοψηφία (αγόρια και κορίτσια) δηλώνουν ότι εκτελούν αυτές τις εργασίες με μεγάλη ευκολία. Δραστηριότητες όπως η αναζήτηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο ή η σύνταξη ή αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα οποία δεν είναι πολύ περίπλοκα, πραγματοποιούνται από ποσοστό ανώτερο του 80% των νέων και οι διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών δεν είναι πολύ μεγάλες. 1 Η ερώτηση «Πόσο καλά μπορείτε να εκτελέσετε καθεμία από αυτές τις εργασίες σε Η/Υ?» τέθηκε για έναν κατάλογο 23 εργασιών. Οι εργασίες αυτές ομαδοποιήθηκαν για να παρουσιαστούν πιο εμπεριστατωμένα.

13 13 Τα αγόρια ισχυρίζονται ότι είναι ικανότερα να εκτελούν περίπλοκες δραστηριότητες που συγκεντρώνονται κάτω από τον τίτλο διαχείρισης αρχείων Η δημιουργία ή η διόρθωση ενός αρχείου από δισκέττα είναι εργασίες που μπορούν να πραγματοποιηθούν από τα τρία τέταρτα των μαθητών, αλλά περισσότερα είναι τα αγόρια σε σύγκριση με τα κορίτσια που δηλώνουν ότι μπορούν να τις εκτελέσουν πολύ καλά. Εργασίες όπως η αντιγραφή ή η μεταφόρτωση («κατέβασμα») αρχείων από το Διαδίκτυο και το «κατέβασμα» μουσικής εκτελούνται με μεγάλη ικανότητα από ένα μικρότερο ποσοστό μαθητών, στην πλειοψηφία τους αγόρια. Σημαντικό ποσοστό κοριτσιών δηλώνουν ότι μπορούν να εκτελέσουν αυτές τις δραστηριότητες υποβοηθούμενες. Ακολουθούν εργασίες όπως η επισύναψη ενός αρχείου σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή η χρήση βάσης δεδομένων για τη δημιουργία καταλόγου διευθύνσεων, οι οποίες συγκεντρώθηκαν στο σχήμα υπό τον τίτλο επικοινωνία, και για τις οποίες οι διαφορές μεταξύ κοριτσιών και αγοριών είναι περισσότερο έντονες. Δραστηριότητες όπως η χρήση λογιστικών φύλλων για τον σχεδιασμό ενός γραφήματος ή τη δημιουργία μιας παρουσίασης (παραδείγματος χάριν με χρήση του προγράμματος Power Point) είναι γνωστές σε λιγότερο του πενήντα τοις εκατό των μαθητών, ενώ τα αγόρια έχουν μεγαλύτερο βαθμό ευκολίας. Τέλος, οι μαθητές φαίνονται να έχουν πολύ λιγότερη εμπειρία σε προχωρημένες εφαρμογές όπως η χρήση λογισμικού για τον εντοπισμό και την καταστροφή ηλεκτρονικών ιών, τη δημιουργία μιας ιστοσελίδας, τη χρήση ενός προγράμματος πολυμέσων (multimedia) ή τη δημιουργία ενός προγράμματος (σε Logo, Pascal, Basic). Τα μισά σχεδόν κορίτσια δηλώνουν ότι δεν είναι σε θέση να εκτελέσουν αυτές τις λειτουργίες ή ότι δεν τις γνωρίζουν καθόλου.

14 14 Στην περίπτωση τεσσάρων από αυτές τις δραστηριότητες, η τάση είναι γενική για όλες τις χώρες. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αυστρία και την Ιρλανδία τα κορίτσια και τα αγόρια εκτελούν όλες τις παραπάνω δραστηριότητες με τον ίδιο βαθμό ευκολίας. Σύνοψη Ανεξαρτήτως χώρας ή βαθμού μηχανοργάνωσης του σχολείου, οι συμπεριφορές κοριτσιών και αγοριών ως προς τη χρήση των ΤΠΕ φαίνεται να διαφέρουν με τον ίδιο τρόπο: τα αγόρια έλκονται περισσότερο από τις ΤΠΕ και τις χρησιμοποιούν με μεγαλύτερη ευκολία. Δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν Η/Υ συχνότερα (με εξαίρεση τις δραστηριότητες επικοινωνίας και επεξεργασίας κειμένου). Επίσης, ισχυρίζονται συχνότερα ότι μπορούν να εκτελέσουν περίπλοκες λειτουργίες τις οποίες έμαθαν μόνοι τους ή με τους φίλους τους. Φαίνεται, επομένως, ότι το εκπαιδευτικό σύστημα αποκαθιστά την ισορροπία στα ποσοστά των κοριτσιών, καθώς μεγαλύτερο ποσοστό αυτών δηλώνει ότι έμαθε κυρίως να χρησιμοποιεί Η/Υ στο σχολείο και ότι εκτελεί δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στα μαθήματα που διδάσκονται εκεί (βλέπε Αριθμοί Κλειδιά για τις ΤΠΕ, Ευρυδίκη, 2004), εξίσου καλά με τα αγόρια.

15 15 Το παρόν δελτίο, μαζί με τα παραρτήματά του, είναι διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο της Ευρυδίκης: H παρούσα έκδοση χρηματοδοτείται από την Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

16 16