ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ / ANNA FILINI. Από τον κόσμο του Καβάφη. From Cavafy s world

Transcript

1 ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ / ANNA FILINI Από τον κόσμο του Καβάφη From Cavafy s world 1

2 ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ / ANNA FILINI Από τον κόσμο του Καβάφη From Cavafy s world

3 Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης: «ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ: Από τον κόσμο του Καβάφη», που φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς 138, από τις 17/01/ /02/2019. The catalogue was published on the occasion of the exhibition: ANNA FILINI: From Cavafy s world, that took place at the Benaki Museum, 138 Pireos str., from 17/01/ /02/2019. ΕΚΔΟΣΗ PUBLICATION ΕΚΘΕΣΗ EXHIBITION ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ EDITOR Άννα Φιλίνη Αnna Filini ΜΕΤΑΦΡΑΣEIΣ TRANSLATION Μαρία Μανουσαρίδου Maria Manousaridou Oι τίτλοι των ποιημάτων του Καβάφη στην αγγλική ακολουθούν τη μετάφραση των Έντμουντ Κίλλυ και Φίλιπ Σέρραρντ The titles of Cavafy s poems in English are written in the translation of Edmund Keeley and Philip Sherrard ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ TEXT EDITING Ευαγγελία Διαμαντοπούλου Evangelia Diamantopoulou ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ ΕΡΓΩΝ ARTWORKS PHOTOGRAPHER Γιώργος Παπαθανασίου Giorgos Papathanasiou ΣΚΑΝΑΡΙΣΜΑ ΕΡΓΩΝ ARTWORKS SCANNING Φίλιππος Γρυπάρης Filippos Griparis ΕΚΤΥΠΩΣΗ PRINTING Γ. Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες AE G. Kostopoulos Printing House SA ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ BINDING Libro d oro ΟΡΓΑΝΩΣΗ ORGANIZATION Μουσείο Μπενάκη Benaki Museum ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ CURATOR Κωνσταντίνος Παπαχρίστου Constantinos Papachristou ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ COMMUNICATION Νικολέττα Μέντη Nikoletta Menti ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ PRESS OFFICE Αθηνά Ησαΐα Athina Issaia ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ GRAPHICS A4_artdesign ΦΩΤΙΣΜΟΙ LIGHTING Κυριάκος Κοσμίδης Στέφανος Γιαγτζής Kyriakos Kosmidis Stefanos Yagtzis ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΑΞΗΣ SECURITY SUPERVISOR Δημήτρης Γεωργακόπουλος Dimitris Georgakopoulos ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ TECHNICAL SUPPORT Γιάννης Τζερβάκης Μάρκος Ρίτσα Yannis Tzervakis Markos Ritsa Έκδοσης ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ - ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ Έργων ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ Publication BENAKI MUSEUM - ANNA FILINI Works ANNA FILINI ISBN: Απαγορεύεται η ολική ή μερική ανατύπωση, αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του κειμένου ή της εικονογράφησης του βιβλίου χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Reprint, republication or reproduction, in any way, of the texts and/or images contained in this book, in whole or in part, without the prior written consent of the publisher is prohibited. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ Κουμπάρη 1, Αθήνα T BENAKI MUSEUM 1 Koumbari St, Athens T ΜΟΝΙΜΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ PERMANENT COMMUNICATION SPONSORS OF THE BENAKI MUSEUM

4 ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ / ANNA FILINI Από τον κόσμο του Καβάφη From Cavafy s world ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ BENAKI MUSEUM ΑΘΗΝΑ ATHENS 2019

5 6

6 Ευχαριστώ θερμά για την συνεχή στήριξή τους την Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου Μπενάκη και την Πρόεδρό της Ειρήνη Γερουλάνου καθώς και τον υπεύθυνο εκδόσεων του Μουσείου Μπενάκη Δημήτρη Αρβανιτάκη. Ευχαριστώ τον Γιώργο και τη Λιάνα Αραχωβίτη, τη Βάσω Αβραμοπούλου και τη Μαρία Αλεξίου για την πολύτιμη βοήθειά τους και τον Κωνσταντίνο Κατερινόπουλο για την πάντα σταθερή παρουσία του. Άννα Φιλίνη I would like to express my sincere thanks to the Board of Trustees of the Benaki Museum and the President thereof, Irini Geroulanou, as well as to Dimitris Arvanitakis, Head of Publications Dept. of the Benaki Museum, for their sustained support. I would like to thank Giorgos and Liana Arachoviti, Vaso Avramopoulou and Maria Alexiou for their valuable help and Constantinos Katerinopoulos for his constant presence. Anna Filini Che fece il gran rifiuto Πορτρέτο του Κ. Π. Καβάφη Portrait of C. P. Cavafy 7

7 Τα μονοπάτια της συμπόρευσης λόγου και εικόνας έχουν συνεπάρει συχνά τους ιστορικούς τόσο της τέχνης όσο και της λογοτεχνίας. Συνακόλουθα, έχουν εξερευνηθεί σε πλείστες εκθέσεις τόσο στο Μουσείο Μπενάκη όσο και σε συναφείς φορείς διεθνώς, κάποιες ιστορικής φύσης και άλλες εστιασμένες στη δημιουργική συνύπαρξη συγκεκριμένων καλλιτεχνών του λόγου και του χρωστήρα. Πρόκειται για ένα δυνάμει ανεξάντλητο πεδίο που συναρμόζει δύο από τις πλουσιότερες εκβολές της ανθρώπινης διάνοιας. Η έκθεση «Από τον κόσμο του Καβάφη» της Άννας Φιλίνη ανιχνεύει την μακρόχρονη σχέση της ζωγράφου με την ποίηση του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, σχέση που εκδιπλώνεται σε τρεις ενότητες με δύο θεματικά κέντρα, το ποίημα «Ιθάκη» και το πάνθεον των ιστορικών προσωπικοτήτων τις οποίες όχι τόσο ζωντάνεψε όσο σχολίασε με χειρουργική δεινότητα ο μονήρης Αλεξανδρινός. Η καλλιτέχνης δεν εικονογραφεί άλλωστε ο γραπτός λόγος εντάσσεται στην εικαστική σύνθεση και η εικόνα με την σειρά της προχωρά ένα ή και περισσότερα βήματα πέρα από την συνήθως μετέωρη κατακλείδα των στίχων. Η γραμμή, το χρώμα, ο χώρος τον οποίον ορίζουν, συνδιαλέγονται δυναμικά με την αμφισημία των αράδων και με την δύναμη των συμβόλων που εδραιώνει η ποίηση του Καβάφη. Τα σύμβολα αυτά καθίστανται σύγχρονα, επίκαιρα με συστηματικό τρόπο, με την ίδια άνεση που η ιδιάζουσα δημώδης λαλιά του ποιητή προέβαλε τους Ρωμαίους αυτοκράτορες στον πρώιμο εικοστό αιώνα, ανατέμνοντας την αρχαία τους καρδιά με εργαλεία από το πιο σκληρό ατσάλι. Για το ότι η καλλιτέχνης καταφέρνει να παραμείνει λυρική ενώ συνεχίζει με έμπνευση και συνέπεια τον διάλογό της με τον εγκεφαλικότερο των ποιητών, και μόνο για αυτό, είμαστε ευγνώμονες. Θα ήθελα εκ μέρους της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη να συγχαρώ την Άννα Φιλίνη και να την ευχαριστήσω για την υλοποίηση αυτής της στοχαστικής και ελκυστικής έκθεσης που προσκαλεί σε επανειλημμένες και ενδελεχείς αναγνώσεις. Γιώργης Μαγγίνης Επιστημονικός Διευθυντής Μουσείο Μπενάκη 8

8 The parallel paths of word and image have often fascinated historians of both art and literature. Consequently, they have been explored in many exhibitions at the Benaki Museum as well as at similar institutions internationally; some of these exhibitions were historical is scope whereas others focused on the creative coexistence between artists of the word and artists of the brush. It is a potentially inexhaustible field that brings together two of the richest outpourings of human intellect. Anna Filini s exhibition From Cavafy s World follows the painter s long-standing relationship with the poetry of Constantine P. Cavafy, a relationship that unfolds across three distinct groups of works focusing on two themes, the poem Ithaca and the pantheon of historical personalities, which the solitary Alexandrian surgically examine rather than merely animated. The artist does not simply illustrate; in any case, the written word is incorporated into the visual composition and the image, in its turn, goes one or more steps beyond the conclusion of the poem, which is often left hanging. The line, the colour, the space defined by line and colour, they are all in dynamic interaction with the poetic ambiguity and symbolic strength of Cavafy s poetry. Such symbols are systematically rendered contemporary, in parallel to the way in which the poet s idiosyncratic demotic projected Roman emperors onto the early twentieth century, dissecting their ancient hearts using instruments made of the hardest steel. The artist in her turn manages to remain lyrical while pursuing her inspired and systematic dialogue with the most cerebral of poets - and for this reason alone, we are grateful. On behalf of the Board of Trustees of the Benaki Museum, I would like to congratulate Anna Filini and thank her for bringing to fruition this thoughtful and beautiful exhibition, which calls for repeated in-depth readings. George Manginis Academic Director Benaki Museum ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΝΤΑΙ ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ IN-BETWEEN PAGES ARE OMITTED 9

9 ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ: Από τον κόσμο του Καβάφη Ένα μικρό βιβλίο σε έκδοση τσέπης με τα ποιήματα του Καβάφη είχα πάντα μαζί μου στα έντεκα χρόνια της ξενιτιάς, όπου βρέθηκα αρχικά για σπουδές και μετά το 67 για την αναγκαστική επτάχρονη παραμονή μακριά από την πατρίδα. Όταν επέστρεψα, απέκτησα την πανόδετη έκδοση του Ίκαρου με τα σχόλια του Γιώργου Σαββίδη. Αυτό το βιβλίο με συντροφεύει μέχρι σήμερα και στη δουλειά μου. Η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη περιλαμβάνει τρεις ενότητες έργων για τον Καβάφη που πραγματοποιήθηκαν κατά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Τα έργα κάθε ενότητας σημαίνουν έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης της ποίησής του, αποτελούν όμως και μια διαφορετική μορφή έκφρασης: Τα πρώτα είναι ζωγραφισμένες εικόνες ενός ξύλινου «τέμπλου», τα δεύτερα 24 σελίδες ενός χειρόγραφου βιβλίου με κείμενα και μινιατούρες, τα τελευταία -που εκτίθενται για πρώτη φορά- είναι μεγάλα πορτρέτα για να στηθούν στο αίθριο μιας έπαυλης των αλεξανδρινών χρόνων ή μιας σύγχρονης πολύγλωσσης βιβλιοθήκης. ANNA FILINI: From Cavafy s world During the eleven years in foreign lands, where I found myself initially for studies and then, after 67, for the forced seven-year stay away from home, I always had with me a small pocket-book with the poems of Cavafy. When I returned home, i came into possesion of the hardcover edition of Ikaros, commented by George Savidis. It is this book that accompanies me till this day to my work. The exhibition at the Benaki Museum includes three sections of works on Cavafy, created during the last fifteen years. The works of each section signify a different way of approaching Cavafy s poetry; however, they also signify a different form of expression: The first works are painted images of a wooden iconostasis ; the second constitute the 24 pages of a handwritten book with texts and miniatures; the last - which are exhibited for the first time - are large portraits to be set up in the patio of an Alexandrian mansion or a modern multilingual library. Οδυσσέας Ulysses 11