ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ν. ΧΑΤΖΗΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Transcript

1 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Ι ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ν. ΧΑΤΖΗΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Οι περισσότερες από τις παρακάτω ασκήσεις έχουν χρησιμοποιηθεί ως θέματα εξετάσεων του μαθήματος Πολιτική Οικονομία Ι, από τον Ιανουάριο του 2002 έως τον Σεπτέμβριο του Διαφέρουν σε δυσκολία και πολυπλοκότητα και χωρίζονται σε τρεις θεματικές ενότητες. Περισσότερες λεπτομέρειες και τις λύσεις ορισμένων ασκήσεων μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα μου ( Κόστος Ευκαιρίας & Συγκριτικό Πλεονέκτημα 1. Το Everest στο εμπορικό κέντρο της Γλυφάδας είναι ανοικτό τις καθημερινές από τις 9 το πρωί μέχρι τις 7 το βράδυ. Το κόστος για την παρασκευή και πώληση των σάντουιτς είναι περίπου 0,50 για το κάθε σάντουιτς (μέσος όρος) και πωλείται γύρω στα 1,50 (μέσος όρος). Κάθε Παρασκευή βράδυ γύρω στις 6 έχουν μείνει αρκετά σάντουιτς απούλητα (τα οποία βέβαια την Δευτέρα δεν θα τρώγονται με τίποτα). Τι θα πρέπει να κάνει ο υπεύθυνος του καταστήματος με τα τελευταία σάντουιτς που έμειναν; Θα πρέπει να διατηρήσει την τιμή ή να τα πουλήσει φθηνότερα (και πόσο); 2. Acme Motor Company Αυτοκίνητα Μοτοσικλέτες Σύμφωνα με τον πίνακα, ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας της Acme αν αποφασίσει να αυξήσει την παραγωγή των αυτοκινήτων από 30 σε 40; Των μοτοσικλετών από 450 σε 600; 3. Στον Δημήτρη αρέσει πολύ η φυσική ζωή και είναι μοναχικός τύπος. Τα αγαπημένα χόμπι του είναι η ορειβασία, το σκι, το περπάτημα στο δάσος, αλλά και το διάβασμα. Δεν του αρέσει η πολυκοσμία και με την πρώτη ευκαιρία που βρίσκει, απομονώνεται. Τελειώνει τις σπουδές του και ψάχνει για εργασία. Είναι τυχερός και έχει δύο διαφορετικές προσφορές εργασίας. Η μία είναι στην Αθήνα με μισθό 1,500 το μήνα και η άλλη στο Λιτόχωρο με 1,000 το μήνα. Τι θα ήταν ορθολογικό να διαλέξει ο Δημήτρης -τη θέση εργασίας στο Λιτόχωρο ή τη θέση εργασίας στην Αθήνα;

2 4. Ο Κώστας είναι δικηγόρος με ειδικότητα στο φορολογικό δίκαιο. Έχει γραμματέα την Εύα η οποία καθυστερεί πολύ στη δακτυλογράφηση. Καθώς ο Κώστας έχει μεγάλη πελατεία, έχει και πολλή δουλειά. Μια μέρα που βιάζεται ιδιαίτερα, αποφασίζει να γράψει μόνος του την αγωγή που πρόκειται να καταθέσει και ανακαλύπτει (χωρίς ιδιαίτερη έκπληξη) πως γράφει γρηγορότερα από τη γραμματέα του. Αποφασίζει λοιπόν να την απολύσει. Εφόσον ο ίδιος γράφει τα κείμενά του γρηγορότερα, γιατί να την πληρώνει; Ζητάει όμως πρώτα τη συμβουλή σας. Τι θα του πείτε; 5. Για να ταξιδέψει κάποιος από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη με το αεροπλάνο, θα χρειαστεί περίπου μία ώρα ενώ με το τρένο πέντε ώρες. Εάν το αεροπορικό εισιτήριο κοστίζει 55 και του τρένου 35, τι θα πρέπει να κάνει κάποιος που το κόστος ευκαιρίας του χρόνου του ισούται με 3 την ώρα; Ισχύει το ίδιο για κάποιον που το κόστος ευκαιρίας του χρόνου του ισούται με 5; Για κάποιον που το κόστος αυτό ανέρχεται σε 7; 6. Εργάζεσαι σε μια εταιρία ως πωλητής κερδίζοντας το μήνα. Ένας φίλος σου σου προτείνει να ανοίξετε μαζί ένα κατάστημα με παλιούς δίσκους. Λατρεύεις τη μουσική αλλά υπολογίζεις πως θα βγάζετε από ο καθένας το μήνα. Τι θα κάνεις; 7. Ως γνωστόν οι εκπαιδευτικοί δεν εργάζονται το καλοκαίρι. Η κυβέρνηση, θέλοντας να αναβαθμίσει τη μέση εκπαίδευση, αποφασίζει να επεκτείνει το ακαδημαϊκό έτος σε 11 μήνες. Για να αποζημιώσει τους καθηγητές (που θα χάσουν τις διακοπές τους), τους προσφέρει μία αύξηση 20% στο μισθό των δύο μηνών. Πώς θα επηρεάσει η απόφαση της κυβέρνησης τη ζήτηση για θέσεις καθηγητών στη μέση εκπαίδευση; 8. Ο Ανδρέας έχει στην τράπεζα έναν λογαριασμό ταμιευτηρίου με Ο καθαρός τόκος που παίρνει είναι 3% ετησίως. Ο φίλος του ο Βασίλης του προτείνει να επενδύσει τα χρήματά του σε μετοχές. Για την αγορά των μετοχών θα πρέπει όμως να καταβάλλει προμήθεια 2% στον χρηματιστή. Ο φίλος του τον διαβεβαιώνει πως οι μετοχές είτε θα αποδώσουν 20% είτε θα χάσουν το 10% της αξίας τους (σ ένα χρόνο). Οι πιθανότητες είναι Τι θα τον συμβουλεύατε να κάνει; 9. Έχετε κερδίσει ένα δωρεάν εισιτήριο για τη συναυλία των U2 (που δεν μπορεί να μεταπωληθεί). Όμως την ίδια ημέρα έχουν συναυλία οι Depeche Mode που είναι το δεύτερο πιο αγαπημένο συγκρότημά σας (μετά τους U2). Το εισιτήριο για να δείτε τους Depeche Mode κοστίζει 40. Αν έπαιζαν οποιαδήποτε άλλη ημέρα θα δίνατε ακόμα και 50 για να τους δείτε. Αν υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει άλλο κόστος για να δείτε τα δύο συγκροτήματα, ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας που θα έχετε αν αποφασίσετε να δείτε τους U2; (α) 0, (β) 10, (γ) 40, (δ) 50, (ε) 60; Γιατί; 10. Η Μάρθα μπορεί να ετοιμάσει ένα γεύμα σε μία ώρα έχοντας κόστος ευκαιρίας 50 την ώρα. Το ίδιο γεύμα ο Σταύρος το ετοιμάζει σε 2 ώρες, έχοντας κόστος ευκαιρίας 20 την ώρα. Η Μάρθα του προτείνει να της ετοιμάζει το γεύμα και να τον πληρώνει 45. Την συμφέρει; Τον συμφέρει; 11. Ο Γιώργος αγοράζει ένα Mustang του 1966 με την πρόθεση να το επισκευάσει, να το βάψει και να το πουλήσει. Υπολογίζει πως θα του κοστίσει για να το αγοράσει και ακόμη για να το βάψει και να το επισκευάσει. Γνωρίζει επίσης πως για ένα επισκευασμένο Mustang του 1966 μπορεί να βρει εύκολα αγοραστές που θα έδιναν πρόθυμα Έτσι το αγοράζει, το επισκευάζει, το βάφει και αφού ξοδέψει τα που υπολόγιζε, ανακαλύπτει πως η μηχανή θέλει αλλαγή. Για να την αντικαταστήσει, πρέπει να πληρώσει Αν πάλι δεν την αντικαταστήσει, μπορεί να πουλήσει το αμάξι μόνο έναντι Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει; 2

3 13. Η Άννα και ο Βασίλης αναλαμβάνουν να κάνουν μαζί μια εργασία στο μάθημα των οικονομικών. Η εργασία περιλαμβάνει έρευνα και τη συγγραφή της τελικής εργασίας. Η Άννα (αν έκανε μόνη της την εργασία) θα χρειαζόταν 10 ώρες για την έρευνα και 10 ώρες για τη συγγραφή. Ο Βασίλης (αν έκανε μόνος του την εργασία) θα χρειαζόταν 12 ώρες για την έρευνα και 20 ώρες για τη συγγραφή. Όμως θα συνεργαστούν και θα πρέπει να βρουν τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. (α) Αν μοιραστούν τη δουλειά (δηλ. ο καθένας διεξάγει τη μισή έρευνα και γράψει το ήμισυ της εργασίας), πόσες ώρες θα χρειαστούν; (β) Πόσο χρόνο θα χρειαστούν για να ολοκληρώσουν την εργασία αν λάβουν υπόψη τους όσα έμαθαν στα οικονομικά για το συγκριτικό πλεονέκτημα και την αποτελεσματικότητα; Πώς δηλαδή θα μοιραστούν τη δουλειά και πόσες ώρες θα δουλέψουν συνολικά; (γ) Εάν και οι δύο τους έχουν το ίδιο κόστος ευκαιρίας ( 5 την ώρα), θα άλλαζε η απάντησή σας στο (β); Μήπως δηλαδή θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε κάποιον καταμερισμό εργασίας που θα μείωνε τις ώρες εργασίας και θα ικανοποιούσε και τους δύο; 14. Ο Αντώνης και η Βασιλική έχουν ένα καθαριστήριο ρούχων. Μέσα σε λίγες ώρες η Βασιλική μπορεί να σιδερώσει 100 παντελόνια ή 50 σακάκια ενώ ο Αντώνης στο ίδιο διάστημα μόνο 10 παντελόνια ή 20 σακάκια. Εξηγείστε γιατί δεν θα πρέπει η Βασιλική να κάνει όλη τη δουλειά μόνη της (αν και είναι καλύτερη και στα δύο). Πώς θα πρέπει να μοιράσουν τη δουλειά αν υποθέσουμε ότι πληρώνονται για το σιδέρωμα ενός παντελονιού 3 και για το σακάκι 5; 15. Ο Γιώργος έχει στην ιδιοκτησία του ένα διαμέρισμα που το νοικιάζει και κάποια χρήματα στην τράπεζα. Το διαμέρισμα το νοικιάζει 500 το μήνα και τα λεφτά στην τράπεζα τα έχει σε λογαριασμό που του δίνει καθαρό τόκο 7% (προφανώς δεν τα έχει σε ελληνική τράπεζα ). Η Δήμητρα που ενδιαφέρεται να αγοράσει το σπίτι, του προσφέρει 80,000. Τι θα πρέπει να κάνει; 3 Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων 1. Στην παρακείμενη καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων ποια σημεία είναι εφικτά για μια οικονομία; Ποιο σημείο αντιπροσωπεύει την ανώτατη δυνατή παραγωγή CDs; Ποιο ή ποια σημεία αντιπροσωπεύουν συνδυασμούς αγαθών που δεν είναι εφικτό να παραχθούν; Ποιοι συνδυασμοί αγαθών είναι αναποτελεσματικοί και ποιοι αποτελεσματικοί; 2. Στην παρακείμενη καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων, ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας για μια οικονομία που θα μετακινηθεί από το σημείο A στο σημείο B; Από το A στο C; Από το D στο A;

4 4 3. Τι μπορεί να προκάλεσε τη μετακίνηση της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων από το A στο B; 1. αύξηση του διαθέσιμου κεφαλαίου 2. αύξηση της διαθέσιμης εργασίας 3. μια μεγάλη τεχνολογική ανακάλυψη 4. πρόοδος στην τεχνολογία κατασκευής ενδυμάτων 4. Τι λέτε να προκάλεσε την μετακίνηση της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων από το Α στο Β; 1. βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής κεφαλαιουχικών αγαθών 2. βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής καταναλωτικών αγαθών 3. γενικότερη τεχνολογική πρόοδος 4. μείωση των διαθέσιμων πόρων Πώς θα μπορούσατε να περιγράψετε τη μετακίνηση από το σημείο A στο B στο παραπάνω διάγραμμα; 1. οικονομική ανάπτυξη 2. κοινωνική καταστροφή 3. βελτίωση της διανομής του εισοδήματος 4. βελτίωση της κατανομής των πόρων 5. Στην παρακείμενη καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων, ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας για την κοινωνία της μετακίνησης από το σημείο D στο B; Από το A στο B; Από το E στο D; Από το C στο E; Τι λέτε να προκάλεσε την τελευταία μετακίνηση; αύξηση του αριθμού όσων προτιμούν τα pretzels μείωση του αριθμού όσων προτιμούν τα πατατάκια ανεργία το 1 και το 2 6. Έχετε να δώσετε εξετάσεις σε δύο μαθήματα την ίδια ημέρα: Φιλοσοφία και Μαθηματικά. Ο χρόνος που έχετε να διαβάσετε είναι 20 ώρες. Παρουσιάστε γραφικά τις δυνατότητές σας και δείξτε στον πίνακα τους εξής συνδυασμούς (χαρακτηρίζοντάς τους ταυτόχρονα): (α) 10 ώρες διάβασμα στη Φιλοσοφία και 10 ώρες διάβασμα στα Μαθηματικά, (β) 10ω Φιλοσοφία και 15ω Μαθηματικά, (γ) 5ω Φιλοσοφία και 15ω Μαθηματικά, (δ) 5ω Φιλοσοφίας και 5ω Μαθηματικά. Ποιο σημείο είναι αποτελεσματικό; Δείξτε τι θα συμβεί στο σχήμα σας εάν λόγω απεργίας αναβληθεί η συγκεκριμένη μέρα εξέτασης κι έτσι έχετε τη δυνατότητα για άλλες 10 ώρες διάβασμα. Επίσης, τι θα συμβεί εάν μόνο η εξέταση στα μαθηματικά αναβληθεί; 7. Κάθε κοινωνία επιθυμεί να αυξήσει τον πλούτο της, την παραγωγικότητά της, τα αγαθά της. Όμως αυτό έχει κόστος για το περιβάλλον. Σχεδίασε μία καμπύλη που να παρουσιάζει τη σχέση βιομηχανικής παραγωγής και καθαρού περιβάλλοντος. (α) Σημείωσε με Α ένα σημείο στο διά-

5 γραμμα που θα επέλεγε ένας οικονομολόγος που ενδιαφέρεται κυρίως για την οικονομική αποτελεσματικότητα και όχι τόσο για το περιβάλλον. (β) Σημείωσε με Β ένα σημείο που θα διάλεγε έ- νας οικολόγος (όχι όμως και τόσο φανατικός). (γ) Σημείωσε με Γ ένα σημείο που δεν θα ικανοποιούσε κανέναν από τους δύο (πώς ονομάζεται;). (δ) Σημείωσε με Δ ένα σημείο που θα ικανοποιούσε και τους δύο περισσότερο από το Α και το Β (πώς ονομάζεται;). Τέλος, τι θα συμβεί στην καμπύλη που σχεδίασες εάν η κοινωνία αρχίσει να χρησιμοποιεί μια νέα μορφή ενέργειας, φιλικότερη προς το περιβάλλον; 8. Ζωγραφίστε μια καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων που να αναπαριστά τις δυνατότητες παραγωγής μιας οικονομίας σε γάλα και αυγά. Δείξτε έπειτα τι θα συμβεί στην καμπύλη αυτή σε κάθε μία από τι παρακάτω περιπτώσεις (χρησιμοποιείστε ξεχωριστό γράφημα για την κάθε περίπτωση): (α) Η οικονομία είναι αποτελεσματική. Η κοινωνία επιλέγει να παράγει ακριβώς την ίδια ποσότητα γάλατος και αυγών. (β) Μια ύφεση οδηγεί στην ανεργία μεγάλο ποσοστό του εργατικού δυναμικού. (γ) Κάποιες αγελάδες μολύνονται από την αρρώστια των τρελών αγελάδων και το Υπουργείο Υγείας διατάσσει τη θανάτωσή τους. (δ) Βελτιώσεις στη διατροφή των ζώων αυξάνουν την παραγωγικότητα των αγελάδων και των πουλερικών. (ε) Ο Ιατρικός Σύλλογος ανακοινώνει ότι σχετικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι η ημερήσια κατανάλωση γάλακτος οδηγεί στη μακροζωία. 9. Ζωγραφίστε μια καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων που να αναπαριστά τις δυνατότητες παραγωγής της Ελληνικής οικονομίας σε Η/Υ και βιβλία. Δείξτε έπειτα τι θα συμβεί σε κάθε μία από τι παρακάτω περιπτώσεις (χρησιμοποιείστε ξεχωριστό διάγραμμα για την κάθε περίπτωση): (α) Η οικονομία είναι αποτελεσματική. Η κοινωνία επιλέγει να μοιράσει ακριβοδίκαια τους πόρους της σε Η/Υ και βιβλία. (β) Η κατάρρευση του χρηματιστηρίου οδηγεί στη χρεοκοπία πολλές μεγάλες επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. (γ) Η Intel εισάγει στην αγορά το νέο τύπο επεξεργαστή Dual Core. Η AMD ακολουθεί προσφέροντας έναν δικό της επεξεργαστή με παρόμοια χαρακτηριστικά. (δ) Η ελληνική οικονομία για το 2006 έχει ρυθμό ανάπτυξης 3,7%. (ε) Η Ευρωπαϊκή Ένωση, θεωρώντας ότι ο παραδοσιακός τρόπος κατασκευής του χαρτιού έχει μεγάλο κόστος για τα δάση, αποφασίζει να τον απαγορεύσει επιτρέποντας όμως άλλες μεθόδους, περισσότερο δαπανηρές αλλά φιλικές προς το περιβάλλον. (στ) Ο Ιατρικός Σύλλογος ανακοινώνει ότι η μακροχρόνια ανάγνωση κειμένων σε ηλεκτρονική μορφή βλάπτει σοβαρά την όραση. 10. Ας υποθέσουμε πως στην Ελλάδα υπάρχουν ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι που ο καθένας από αυτούς θα μπορούσε να κατασκευάσει είτε 2 αυτοκίνητα είτε 30 ποδήλατα τον χρόνο. (α) Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή ενός αυτοκινήτου; Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή ενός ποδηλάτου; (β) Σχεδιάστε την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της Ελλάδος. Αν οι Έλληνες αποφασίσουν να καταναλώσουν αυτοκίνητα, πόσα ποδήλατα μπορούν επίσης να καταναλώσουν; (χωρίς εμπόριο). Δείξτε το σημείο αυτό στην καμπύλη που σχεδιάσατε. (γ) Ας υποθέσουμε πως η Γερμανία αποφασίζει να αγοράσει αυτοκίνητα από την Ελλάδα πληρώνοντάς τα με 20 ποδήλατα για κάθε αυτοκίνητο. Εάν οι Έλληνες συνεχίσουν 5

6 να καταναλώνουν αυτοκίνητα, πόσα ποδήλατα μπορούν πλέον να καταναλωθούν στην Ελλάδα; Βρείτε το σημείο αυτό στο διάγραμμα. Θα πρέπει η Ελλάδα να δεχθεί την προσφορά της Γερμανίας (δηλ. τη συμφέρει;) 11. Ας υποθέσουμε ότι ένας εργάτης στην Ταϊβάν μπορεί να κατασκευάσει 2 τηλεοράσεις ή 10 ζευγάρια παπούτσια την εβδομάδα και ότι ένας εργάτης στη Ν. Κορέα μπορεί να κατασκευάσει σε μία εβδομάδα 3 τηλεοράσεις ή 20 ζευγάρια παπούτσια. (α) Υπό ποία έννοια και οι τηλεοράσεις και τα παπούτσια κοστίζουν λιγότερο στην Κορέα απ ό,τι στην Ταϊβάν; (β) Υπό ποία έννοια οι τηλεοράσεις κοστίζουν λιγότερο στην Ταϊβάν; (γ) Εάν οι δύο χώρες αποφασίσουν να ξεκινήσουν εμπορικές συναλλαγές, τι πιστεύετε ότι θα εξάγει η μία στην άλλη; (δ) Θα άλλαζε η απάντησή σας στο (γ) υπο-ερώτημα εάν οι Κορεάτες εργάτες μπορούσαν να κατασκευάσουν 4 τηλεοράσεις την εβδομάδα; 12. Ας υποθέσουμε πως στον κόσμο υπάρχουν μόνο δύο χώρες. Η Άλφα (Alpha) και η Ωμέγα (Omega) και πως παράγουν δύο αγαθά: ποπκόρν (popcorn) και φιστίκια (peanuts). Αν υποθέσουμε πως οι καμπύλες παραγωγικών δυνατοτήτων τους είναι οι παρακάτω, απαντήστε στα ε- ρωτήματα που ακολουθούν: 6 (α) Ας υποθέσουμε πως κάθε χώρα αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τους μισούς πόρους της στην παραγωγή του κάθε αγαθού. Δείξτε το σημείο αυτό, ονομάζοντάς το Α. (β) Εάν αυτές οι χώρες δεν έχουν εμπορικές συναλλαγές, ποια θα είναι η ετήσια παγκόσμια παραγωγή ποπκόρν και φιστικιών; (γ) Εάν κάθε χώρα αποφασίσει να εξειδικευτεί στο αγαθό στην παραγωγή του οποίου έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, ποια θα είναι πλέον (μετά την εξειδίκευση) η ετήσια παγκόσμια παραγωγή για κάθε ένα από τα δύο προϊόντα; (δ) Εάν αποφασίσουν (μετά την εξειδίκευση) να ανταλλάξουν 100 μονάδες ποπκόρν για 100 μονάδες φιστίκια, δείξε στο διάγραμμα το κέρδος που θα έχει η κάθε χώρα από την α- νταλλαγή (ονόμασε το σημείο στο διάγραμμα Β). Τους συμφέρει;

7 7 Προσφορά και Ζήτηση Υπάρχουν τρία στάδια για την ανάλυση των αλλαγών της ισορροπίας στην αγορά: Το γεγονός επηρεάζει την καμπύλη ζήτησης, την καμπύλη προσφοράς ή και τις δύο; Σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η καμπύλη; Σχεδίαση του σχετικού διαγράμματος προσφοράς-ζήτησης για να εντοπιστεί η αλλαγή στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας που επιφέρει η κίνηση της καμπύλης. Παράδειγμα: Πώς θα επηρεάσει την αγορά των παγωτών ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι; Πώς επηρεάζεται η ίδια αγορά αν καταστραφεί, λόγω σεισμού, το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής παγωτών στην Ελλάδα; Αν συμβούν και τα δύο μαζί; ΣΤΑΘΕΡΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΥΞΗΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕΙΩΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΑΘΕΡΗ ΖΗΤΗΣΗ Τιμή: ίδια Τιμή: Μείωση Τιμή: Αύξηση Ποσότητα: ίδια Ποσότητα: Αύξηση Ποσότητα: Μείωση ΑΥΞΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ Τιμή: Αύξηση Τιμή:? Τιμή: Αύξηση Ποσότητα: Αύξηση Ποσότητα: Αύξηση Ποσότητα:? ΜΕΙΩΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ Τιμή: Μείωση Τιμή: Μείωση Τιμή:? Ποσότητα: Μείωση Ποσότητα:? Ποσότητα: Μείωση 1. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η βελτίωση της τεχνολογίας των micro-chips των Η/Υ οδήγησε σε σημαντική μείωση της τιμής τους. Πώς νομίζετε πως επηρεάστηκαν οι αγορές Η/Υ, λογισμικού και γραφομηχανών; 2. Αιτιολόγησε κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις χρησιμοποιώντας διαγράμματα προσφοράς-ζήτησης: (α) Όταν ο παγετός χτύπησε την Κρήτη, οι τιμές των χυμών πορτοκαλιού στα σούπερ μάρκετ σε όλη την Ελλάδα αυξήθηκαν. (β) Όταν έχουμε καύσωνα στη Θεσσαλονίκη, οι τιμές των ενοικιαζόμενων δωματίων στη Χαλκιδική αυξάνουν κατακόρυφα. (γ) Αν ξεσπάσει πόλεμος στο Ιράκ, θα ανέβει η τιμή της βενζίνης και θα πέσουν οι τιμές των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού. 3. Σε μια εφημερίδα διαβάζουμε για την επιτυχημένη διαφημιστική εκστρατεία της εταιρίας Τσάνταλη με την οποία προώθησε τα διάφορα είδη κρασιού της. Ο δημοσιογράφος υποστηρίζει την

8 άποψη ότι η άνοδος της τιμής του κρασιού που ακολούθησε θα οδηγήσει σε πτώση της ζήτησής του. Είναι σωστό το συμπέρασμά του; 4. Δείξτε, χρησιμοποιώντας διαγράμματα, τι συνέβη με τα σταφύλια στην αγορά της Θεσσαλονίκης τον Απρίλιο του 1739: 1739 Απριλίου πρώτη, έκανε ένα χιόνι ψυχρό και φαρμακερό και εχάλασε τα δενδρικά και αμπέλια και χωράφια και δεν εγίνηκαν (βλάστησαν), εξαπάγιασαν. Σταφύλια δεν εγίνηκαν ούτε από ένα καλάθι και έγινεν ακρίβεια πολλή [από τον κώδικα του Αγίου Κωνσταντίνου της Θεσσαλονίκης (συντάκτης Θεολόγης του Μανόλη, επίτροπος του ναού)] 5. Ας υποθέσουμε πως το 2005 αυξάνεται η γεννητικότητα στην Ελλάδα σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Το 2006 επιστρέφει στα επίπεδα του Πόσο θα επηρεάσει αυτή η προσωρινή αύξηση την τιμή για baby-sitters το 2010 και το 2025; 6. Τι θα συμβεί με την προσφορά και τη ζήτηση, την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας των αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού στις παρακάτω περιπτώσεις; (α) Αυξάνεται η γεννητικότητα στην Ελλάδα. (β) Μια μεγάλη απεργία εργατών στη Γερμανία αυξάνει τις τιμές του ατσαλιού. (γ) Οι ερευνητές της Ford αναπτύσσουν ένα νέο αυτόματο σύστημα παραγωγής αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού. (δ) Η τιμή των τζιπ αυξάνει. (ε) Σκάει η φούσκα του χρηματιστηρίου. 7. Λαμβάνοντας υπόψη τον παρακάτω πίνακα, σχεδιάστε ένα διάγραμμα της ζήτησης και της προσφοράς για τηλεοράσεις 19 ιντσών. Έπειτα βρείτε την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας. Τιμή Τηλεοράσεων Ζητούμενη Ποσότητα Προσφερόμενη Ποσότητα Υποθέτοντας τώρα ότι η τηλεόραση είναι φυσιολογικό αγαθό και ότι το εισόδημα των καταναλωτών αυξάνεται, σχεδιάστε (στο ίδιο διάγραμμα) τη νέα καμπύλη ζήτησης, θεωρώντας δεδομένο ότι οι καταναλωτές θα αγόραζαν 500 τηλεοράσεις επιπλέον για κάθε προσφερόμενη τιμή. Βρείτε τη νέα τιμή και ποσότητα ισορροπίας και εξηγήστε (σύντομα) τι συνέβη. 9. Αν υποθέσουμε πως όλες οι υπόλοιπες παράμετροι παραμένουν σταθερές, αναλύστε την αλλαγή στη ζήτηση ή στην προσφορά του καλαμποκιού στις παρακάτω περιπτώσεις (συμπεριλαμβάνοντας στη συζήτησή σας και το αποτέλεσμα που η αλλαγή θα έχει στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας): (α) Οι γιατροί συνιστούν το καλαμπόκι ως ένα από τα πλέον υγιεινά λαχανικά. (β) Για διάφορους λόγους, μειώνονται τα χωράφια που μπορεί κανείς να φυτέψει καλαμπόκι. (γ) Οι παραγωγοί πιστεύουν πως η τιμή του καλαμποκιού πρόκειται μακροπρόθεσμα να είναι χαμηλή. (δ) Η τιμή των μπιζελιών (υποκατάστατο του καλαμποκιού) αυξάνεται. (ε) Αυξάνονται οι τιμές των λιπασμάτων. (στ) Η οικονομική κρίση οδηγεί στη συμπίεση των εισοδημάτων (θεωρείστε το καλαμπόκι ως φυσιολογικό αγαθό). 8

9 10. Αναλύστε την αγορά της σοκολάτας (του ζεστού ροφήματος) περιγράφοντας την επίδραση των παρακάτω γεγονότων στην τιμή και την ποσότητα ισορροπίας (σύντομη ανάλυση με τη χρήση διαγραμμάτων). (α) Ο χειμώνας έρχεται και η θερμοκρασία πέφτει απότομα. (β) Πέφτει η τιμή του καφέ. (γ) Η τιμή του γάλακτος πέφτει. (δ) Η τιμή του κακάο αυξάνεται. (ε) Το εισόδημα των καταναλωτών μειώνεται λόγω ύφεσης στην αγορά. (στ) Ο υπουργός Υγείας ανακοινώνει ότι το ρόφημα της σοκολάτας θεραπεύει την ακμή. (ζ) Ο πληθυσμός της Ελλάδος αυξάνει. (η) Ανακαλύπτεται μια αποτελεσματικότερη τεχνική συγκομιδής των σπόρων του κακαόδεντρου. 11. Δείξτε με διαγράμματα την επιρροή που ασκούν στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας των χάμπουργκερ τα παρακάτω γεγονότα: (α) Αύξηση στην τιμή της μπριζόλας (β) Αύξηση στην τιμή της πατάτας (γ) Γήρανση του πληθυσμού (δ) Ένας νέος υγειονομικός κανονισμός απαιτεί όλα τα συστατικά του χάμπουργκερ να είναι φρέσκα και όχι κατεψυγμένα. (ε) Μείωση της τιμής του μοσχαρίσιου κρέατος (στ) Η αλυσίδα Burger King ανοίγει 12 καταστήματα στην Αθήνα, 3 στη Θεσσαλονίκη και 8 στην υπόλοιπη Ελλάδα. 12. Δείξτε με διαγράμματα την επιρροή που ασκούν στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας των κατοικιών τα παρακάτω γεγονότα: (α) Αύξηση στην τιμή του ασβέστη (β) Αύξηση στην τιμή των οικιακών συσκευών (γ) Η κυβέρνηση καταργεί το ενοικιοστάσιο (δηλ. απελευθερώνονται τα ενοίκια) (δ) Ένας νέος πολεοδομικός κανονισμός απαιτεί όλα τα σπίτια να έχουν αυξημένη αντισεισμική προστασία (ε) Αυξάνεται ο αριθμός των λαθρομεταναστών λόγω πλημμελούς φύλαξης των συνόρων 13. Δείξτε με γραφικά τι θα συμβεί στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας ηλεκτρονικών υπολογιστών εάν συμβούν τα εξής: (α) Η Κίνα μπαίνει δυναμικά στην αγορά κατασκευής Η/Υ. (β) Η χρήση παράνομων αντιτύπων προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένου διώκεται ενεργά από την Ελληνική Αστυνομία και οι χρήστες τιμωρούνται αυστηρά. (γ) Η ελληνική κυβέρνηση αποφασίζει να επιδοτήσει τη χρήση του Internet από τους φοιτητές. (δ) Η ελληνική κυβέρνηση αυξάνει το Φ.Π.Α. από 18% σε 19%. (ε) Επιβάλλονται δασμοί στην εισαγωγή Η/Υ από την Κίνα. (στ) Η εταιρία Intel για να αποθαρρύνει τους ανταγωνιστές της αποφασίζει να μειώσει τις τιμές των επεξεργαστών κατά 70%. 14. Τι θα συμβεί στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας των βαμβακερών ρούχων στις εξής περιπτώσεις; [να χρησιμοποιήσεις διαγράμματα]: (α) Ο πολύ άσχημος καιρός καταστρέφει τη βαμβακοπαραγωγή στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία. (β) Η Τουρκία γίνεται δεκτή στην ΕΕ και τα φθηνά τουρκικά δερμάτινα κατακλύζουν την α- γορά. (γ) Ένας νέος, ανώτερος τύπος υφαντουργικής μηχανής εισάγεται στην Ελλάδα. (δ) Οι γιατροί συνιστούν βαμβακερά εσώρουχα για λόγους υγείας. 9

10 15. Αν υποθέσουμε πως όλες οι υπόλοιπες παράμετροι παραμένουν σταθερές, αναλύστε την αλλαγή στη ζήτηση ή στην προσφορά εκτυπωτών laser στις παρακάτω περιπτώσεις, συμπεριλαμβάνοντας στη συζήτησή σας και το αποτέλεσμα που η αλλαγή θα έχει στην τιμή και την ποσότητα ισορροπίας (χρησιμοποιείστε ξεχωριστό διάγραμμα για την κάθε περίπτωση): (α) Το Υπουργείο Παιδείας με εγκύκλιό του για τη μέση εκπαίδευση συνιστά στους καθηγητές να αναθέτουν στους μαθητές όλων των τάξεων να παραδίδουν μία γραπτή εργασία σε κάθε μάθημα. (β) Η εταιρία Hewlett Packard οδηγείται σε πτώχευση μετά από σειρά αποτυχημένων επενδύσεων στη νοτιανατολική Ασία. (γ) Η μεγαλύτερη αμερικανική αλυσίδα πώλησης H/Υ και περιφερειακών ανοίγει στην Ελλάδα επτά μεγάλα υποκαταστήματα. (δ) Αυξάνει το Φ.Π.Α. στους Η/Υ από 19% σε 21%. (ε) Η Ε.Ε. επιτρέπει την αύξηση των δασμών για εισαγόμενα προϊόντα από χώρες εκτός Ε.Ε. (στ) Η εταιρία Epson αποφασίζει να μειώσει την τιμή των toner κατά 50%. 16. Το ψωμί και η μαρμελάδα αποτελούν συμπληρωματικά αγαθά. (α) Παρατηρούμε ότι αυξάνει ταυτόχρονα η τιμή ισορροπίας της μαρμελάδας και η ποσότητα ισορροπίας του ψωμιού. Σε τι νομίζετε πως οφείλεται - σε πτώση της τιμής του αλευριού ή σε πτώση της τιμής των βερίκοκων; Απαντήστε αναλυτικά χρησιμοποιώντας διαγράμματα. (β) Ας υποτεθεί αντιθέτως πως η τιμή ισορροπίας της μαρμελάδας έχει αυξηθεί αλλά η ποσότητα ισορροπίας του ψωμιού έχει μειωθεί. Σε τι νομίζετε πως οφείλεται - σε αύξηση της τιμής του αλευριού ή σε αύξηση της τιμής των βερίκοκων; 10