Τ, Ε. I. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 Τ, Ε. I. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: " ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΠΑΝΤΖΑΡΤΖΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΡΑΒΙΤΣΗ ΜΑΙΟΣ, ΚΑΒΑΛΑ'91

2 1 Apia. Πρωτ. Uw*p. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΜΗΜΑ Ai-r^TiK^^ I φ^ί θέμα: " Κοινή Αγροτική Πολιτική και διαμόρφωση των τιμών των Αγροτικών Προϊόντων ". Η μελέτη αυτή έχει οαν σκοπό να εξετάσει την εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής οτα πλαίσια της ΕΟΚ, τις αρχές του μηχανισμού και τις διαδικασίες που την διέπουν, καθώς επίσης και την διαμόρφωση των τιμών των Αγροτικών προϊόντων που αποτελεί το επιστέγασμα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Αφού εξετάσουμε για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η εφαρμογή ανεξάρτητης πολιτικής για τα αγροτικά προίοντα, στη συνέχεια θα δούμε σε τι αποσκοπεί η ταυτόχρονη εφαρμογή της ο'όλες τις χώρες μέλη της ΕΟΚ. θα δούμε ποιές είναι οι γενικές αρχές, ποιοι οι σκοποί, οι μηχανισμοί, ποια είναι η διαδικασία λήψεως αποφάσεων και ποια είναι τα κυριότερα σημεία αναφοράς της εξωτερικής πολιτικής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΟΚ. Στο δεύτερο μέρος της μελετης θα δώσουμε απαντήσεις γύρω από τις τι-μες της ΕΟΚ για τα Αγροτι.kd γροτικά προϊόντα στα εξής ερωτήματα: Ποιες ε Lναι οι, τιμές; Τι είδος ιδος τΐ[ τιμή είναι η κάθε μία; Ποιος την καθορι.ζει; ΠόιΓε καθορι ζεται; Πως ι Πο ιος είναι 0 ρόλος της; Σε ποι.α 1 ει για κάθε προϊόν ξεχωριιστά; Επίσης θα δούμε πως λειτουργεί το σύστημα κοινών γεωργικών τιμών με διαφορετικά νομίσματα, ποιοι λόγοι επέβαλλαν τις Σταθερές Ισοτιμίες και πως λειτουργούν τα Νομισματικά Εξιοωτικα Ποσά. Ακόμη θα αναφέρουμε τις σχετικές ανακοινώσεις της επιτροπής

3 -2- με τα ΝΈΠ και κάποιο αντιπροοωπευτικό παράδειγμα εφαρμογής των Νομισματικών Εξιοοηικών Ποσών. 0 επίλογ-ος ανήκει στα συμπεράσματα και τις μακροπρόθεσμες ε πιπτώσεις από την εφαρμογή των ΝΕΠ στα πλαίσια της ΚΑΠ και στο πως μπορούν να λυθούν τα προβλήματα που δημιουργούνται. Η συνθηκη της Ρώμης που δημιούργησε την Κοινότητα, έδωσε μεγάλη σημασία στσν πρσσδισρισμό μιας κοινής αγροτικής πολιτικής. Αλλωστε, η πολιτική αυτή παραμένει από το 1962 η μόνη αληθινά κοινή πολιτική των χωρών - μελών της ΕΟΚ. Η σημασία πσυ απσδόθηκε στην αγρστική πολιτική εξηγείται μέχρις ένα σημείο από τα ίδια τα χαρακτηριστικά της αγροτικής παραγωγής: αδράνεια οφειλόμενη στους βιολογικούς ρυθμούς, δυσχέρειες εεισορροπησης, της προσφοράς με την ζήτηση. Σ'αυτούς τους παράγοντες θα πρέπει να προστεθεί και η ολοένα σαφέστερη κοινωνική ανάγκη του να διατηρηθεί μια ανθρώπινη παρουσία στις αγροτικές περιοχές, καθώς και η οικονομική λογική που επιβάλλει βελτίωση της κατανομής της παραγωγής στην Κοινότητα, με βάση το λιγότερο υψηλό κόστος. Δεν θα ήταν λοιπόν δυνατό να σταματήσει κανείς στην γενική αρχή της Κοινότητας που είναι η ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών, αλλα έπρεπε να προχωρήσει στην θέσπιση μια πραγματικής Κοινοτικής α γροτικής πολιτικής. Πράγματι για να δημιουργηθεί η κοινή αγορά των βιομηχανικών προϊόντων αρκούοε η προοδευτική εξάλειψη των δασμολογικών φραγμών μεταξύ των Κρατών - μελών και η θέσπιση του κοινού εξωτερικού δασμολογίου. Λόγω όμως των ειδικών συνθηκών του γεωργικού τομέα, η κοινή αγορά των αγροτικών προϊόντων χρειαζόταν επιπρόσθετες ρυθμίσεις, έστω κι αν μοναδικός σκοπός ήταν η εξισορρόπηοη των συμφερόντων των αγροτικών και των βιομηχανικών χωρών.

4 -3- Οταν υπογράφτηκε η Συνθήκη της Ρώμιγς, οι αγροτικές πολιτικές των ιδρυτικών χωρών ήταν διαφορετικές αν όχι διαμετρικά αντίθετες και αυτό γιατί αφορούσαν διαφορετικές οικονομίες και είδη αγροτικής παραγωγής που όριζαν από την Βόρεια θάλασοα και έφθαναν μέχρι την Μεσόγειο. Αλλες χώρες ακολουθούσαν τους φιλελεύθερους μηχανισμούς της προσφοράς και της ζήτησης, άλλες χρησιμοποιούσαν προστατευτικά συστήματα. Επιπλέσν, δεν ήταν δυνατό να αγνοηθεί το ότι ο ρόλος της Κοινότητας στη διεθνή παραγωγή είναι διαφορετικός, ανάλογα με TQ ουγκεκριμένα κάθε φορά αγροτικά ττροιόντα. Επειδή εναρμόνιση των τόσο διαφορετικών αυτών πολιτικών ή ταν πρακτικά ανέφικτη, χρειάστηκε να προωθηθούν κοινοτόμες λύσεις. Η Συνθήκη της Ρώμης καθόριζε, μόνο τους στόχους και τις μεθόδους. Επρεπε λοιπόν, τα όργανα της Κοινότητας να εφεύρουν μια νέα αγροτική πολιτική κοινή για όλα τα Κράτη - μέλη. Κύριο λοιπόν μέλημα θα έπρεπε να είναι η εΐιαορρόπηοη των συμφερόντων των βιομηχανικών χωρών που χρειάζονται την τελωνιακή ένωση και των περισσότερο αγροτικών χωρών, που αναζητούσαν νέες διεξόδους και για την παραγωγή αλλά και για τους παραγωγούς τους.

5 Μ Ε Ρ Ο Σ Π Ρ Ω Τ Ο ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (ΚΑΠ)

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιο. Λόγοι ύπαρξης της Αγροτικής Πολιτικής Σ'όλες τις χώρες του κόομου, κέντρο της αγροτικής πολιτικής είναι η τροφοδοσία του πληθυσμού με είδη διατροφής. Η αγροτική πολιτική προϋποθέτει την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού και εύκαμπτου αγροτικού τομέα οτο εοωτερικό, καθώς και ισορροπημένες ανταλλαγές αγροτικών προϊόντων με το εξωτερικό. Για αιώνες, τα Κράτη - μέλη της σημερινής Ευρωπαϊκής Κοινότηταο προσπαθούσαν να ανταποκριθουν μόνα τους ο'αυτή την αποστολή. Η διαφορά των φυσικών οικονομικών πολιτικών και ιστορικών προυποθέσεο^ν οδηγησε σταδιακά στην δημιουργία διαφορετικής αγροτικής πολιτικής και κυρίως οτη διαμόρφωση αγροτικών δομών από χώρα οε χωρά. Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας δημιούργησε, για πρώτη φορά, τις αναγκαίες συνθήκες για την τροφοδοσία των καταναλωτών με είδη διατροφής, μέοα στα πλαίσια μιας κοινής αγροτικής πολιτικής. Η πολίτικη αυτή που κληθηκε να εφαρμόσει η Κοινότητα, επρεπε να προκόψει από τον συγκερασμό των υφιστάμεων αγροτικών πολιτικών, αλλά και να σεβαστεί τις ιδιοτυπίες της αγροτικής παραγωγής καθώς και τα προβλήματα που δημιουργούνται από την προσαρμογή του αγροτικού τομέα στην οικονομική ανάπτυξη που εκδηλώνεται ο'όλες τις δυτικές βιομηχανικές χώρες. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της αγροτικής παραγωγής σε σύγκριση με τη βιομηχανική είναι η εξάρτηση της από τους φυσικούς ρυθμούς που καθορίζουν την ανάπτυξη των φυτών και των ζώων.

7 To μεναλΰτερο μέρος της αγροτικής παραγωγής εξαρτάται αποφαοιοιστικά από τις φυοικές ουνθήκες: την ποιότητα του εδάφους, τον καιρό, το κλίμα. Σ'αυτούς τους παράγοντες πρέπει να προστεθούν οι διάφορες αρρώστιες και τα παράσιτα, που μπορούν να αυξήσουν τους κινδύνους της παραγωγικής διαδικασίας. Γι'αυτό η ασφάλεια των προμηθειών και της κατανάλωσης τροφίμων επιβάλλει την δημιουργία αποθεμάτων που να επιτρέπουν την αντιμετώπιση των παροδικών ελλείψεων. Πέρα όμως και από τον κύκλο των ουμφερόντων της Κοινότητας, η ασφάλεια αυτή είναι απαραίτητη για την κάλυψη των επισιτιστικών avaykojv σε διεθνές επίπεδο στις περιπτώσεις αιφνιδίων ελλειμμάτων. Η ίδια αυτή εξάρτηση από τους φυσικούς ρυθμούς κάνει την α γροτική παραγωγή ιδιαίτερα ευάλωτη, οε σημαντικές διακυμάνσεις των τιμών και άρα, οε σοβαρές μεταβολές των εισοδημάτων. Εξ'άλλου, ο αγροτικός τομέας συναντά σοβαρές δυσχέρειες στην προσπάθεια ταχύρρυθμης προσαρμογής του στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος που συνεπάγεται η διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης. Αν κοιτάξει κανείς την συμμετοχή της αγροτικής παραγωγής οτο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, θα διαπιστώσει ότι μειώνεται με την πρόοδσ της οικσνομικής ανάπτυξης. Ενα άλλο χαρακτηριστικό είναι η σχετική υστέρηση των εισοδημάτων των ατόμων που εργάζονται στον αγροτικό τομέα, σε σύγκριση με τα μη αγροτικά εισοδήματα. Οι εξηγήσεις αυτού του φαινομένου είναι πολλές, και σ'αυτές έ ρχεται να προστεθεί μια σειρά ανασχετικών παραγόντων που δυσχεραίνουν την αλλαγή απαοχολήσεως έλλειψη εναλλακτικών απασχολήσεων στον τόπο εγκαταοτάσεως, φόβοι ανεργίας, περιορισμένες πιθανότητες επιτυχίας οε άλλους παραγωγικούς τομείς.

8 -7- Καθώς άλλωοτε η οριστική εγκατάλειψη της αγροτικής απαοχόληοης είναι συχνά συνέπεια της ηλικίας και μόνο πολύ συχνά μπορεί να μεσολαβήσει πολύ μεγάλο διάστημα μεταξύ της απόφασης να α σχοληθεί κανείς με την γεωργία και της οριστικής αποσύνθεσης του απ'αυτήν. Ταυτόχρονα, οι δυσκολίες προσαρμογής του εργατικού δυναμικού στις νέες συνθήκες δυσχεραίνουν και την ανάπτυξη των εκμεταλλεύσεων που θα ουνεχίοουν να λειτουργούν και οι οποίες δεν βρίσκουν την ευκαιρία να ευρύνουν το έδαφος που χρησιμοποιούν.

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο. ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑ 1. Η κοινή αγορά περιλαμβάνει την γεωργία και το εμπόριο των γεωργικών προϊόντων. Ως γεωργικά προϊόντα νοούνται τα προϊόντα του εδάφους, της κτηνοτροφίας και της αλιείας, καθώς και τα προϊόντα προίτης μετατοποιήοεως τα οποία έχουν άμεση οχέση με αυτά. 2. Εκτός αντιθέτων διατάξεων των άρθρων 39 μέχρι και 46, οι κανόνες που προβλέπονται για την εγκαθίδρυση της κοινής αγοράς εφαρμόζονται στα γεωργικά προϊόντα. 3. Εντός δύο ετών από την έναρξη της ισχύος της ουνθήκης το Συμβούλιο, προτάοει της Επιτροπής, αποφασίζει με ειδική πλειοψηφια ποια προϊόντα πρέπει να προστεθούν στον πίνακα αυτόν. 4. Η λειτουργία και η ανάπτυξη της κοινής αγοράς για τα γεωργικά προϊόντα πρέπει να συνοδεύονται από την θέοπιση κοινής γεωργικής πολιτικής των Κρατών μελών. Η γενική αρχή. Η πρώτη περίοδος της παρ. 1 θετει τη βαοικη αρχή, ότι οτην κοινή αγορά περιλαμβάνονται η γεωργία και το ε μπόριο των γεωργικών προϊόντων, διαλύοντας τις τυχόν αμφιβολίες που θα ήταν δυνατό να προκόψουν σχετικά. Στον όρο "γεωργία", ο οποίος δεν προσδιορίζεται στη συνθήκη, πρέπει να δοθεί ευρύτατη έννοια και να θεωρηθεί ότι αυτός περικλείει όλους τους γεωργικούς τομείς, το σύνολο των εργασιών που απαιτούνται "για την απόκτηση φυτών και ζώων, χρησίμων για τον άνθρωπο".

10 -9- Η διάκριση, εξ άλλου, μεταξύ γεωργίας αφ'ενος και εμπορίου γεωργικών προϊόντων, αφ'ετέρου οδηγεί στη σκέψη ότι η γεωργία, α ντί δ ιαοτ ελλόμενη προς το εμπόριο αφορά όλες εκείνες τις εργασίες που έχουν, παράλληλα με τον καθαρά γεωργικό, και εμπορικό χαρακτήρα. Η έννοια, τέλος, του εμπορίου, φαίνεται να είναι αυτή που γίνεται παραδεκτή κατά γενικό κανόνα οτα Κράτη μέλη, ή επί κέρδει μεσολάβηση μετσξύ παραγωγής και καταναλώσεως. Καταλήγει λοιπόν κανείς στο συμπέρασμα, ότι τα περί γεωργίας άρθρα καλύπτουν το στάδιο τόσο της παρσγωγής των γεωργικών προϊόντων όσο και της διοχετεύσεως αυτών στην κατανάλωση, ανεξάρτητα από το άν στη διάνυση των εν λόγω σταδίων συμμετέχουν έ νας ή περισσότεροι φορείς. Η έννοια των γεωργικών προϊόντων. Μετά τη θέση της γενική αρχής, ο κοινοτικός νομοθέτης προβαίνει στον προσδιορισμό της έννοιας των γεωργικών προϊόντων: πρόκειται για τα προϊόντα του εδάφους, της κτηνοτροφίας, της αλιείας (αν και, \ενικά, τα προϊόντα αλιείας δεν θεωρούνται \εωργικά προϊόντα), καθώς και για τα προϊόντα πρώτης μεταποιηοεως τα οχετιζόμενα αμεοα με αυτά. 0 εν λόγω εννοιολογικός προσδιορισμός πρέπει ν'αναγνωοθεί οε συνδυασμό με την παρ.3 του άρθρου 38, η οποία προσδιορίζει συ\- κεκριμένα και περιοριστικά τα γεωργικά προϊόντα. Οι δύο διατάξεις δεν αναφέρονται σε διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων ούτε θέτουν διακεκριμένους κανόνες δικαίου: η έννοια, το πλαίσιο της οποίας προσδιορίζεται στην παρ.1 περίοδος δεύτερη, καθορίζεται επακριβώς και περιορίζεται - μέοω της παρ.3 με την ονομαστική αναφορά των νοουμένων προϊόντων. Με άλλα λόγια, η συνθήκη αναφέρεται σε προϊόντα οτα οποία η ί δια δίνει τον χαρακτηρισμό των γεωργικών, δεν ενδιαφέρει αν τα

11 -10- προιόντα αυτά υπάγονται οε γενικότερα αποδεκτή εννοιολογική κατηγορία,αλλά αρκεί η θεώρηοη τους από τη ουνθήκη οαν γεωρ\ικών. Οσον αφορά ειδικότερα τα προϊόντα πρώτης μεταποιήοεως που έ χουν άμεοη οχέοη με τα προϊόντα του εδάφους, της κτηνοτροφίας και της αλιείας, το Δικαστήριο έχει δεχθεί ότι η έννοια αυτή προϋποθέτει έκδηλη οικονομική αλληλεξάρτηση μεταξύ των προϊόντων βάοεως και των προϊόντων που προκύπτουν από αυτά μέοω δεδομένης παραγωγικής διαδικασίας, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ενεργειών που περιέχει η διαδικασία αυτή: για το λόγο αυτόν α ποκλείονται εκείτα τα προϊόντα, τα οποία πρέπει να υποστούν τόσο πολυέξοδη κατεργασία, ώστε η τιμή του αρχικού γεωργικού προϊόντος ν'αποτελεί ασήμαντο ποοοστό της τελικής τιμής. Πρέπει ακόμα να σημειωθεί η δυνατότης που είχε το Συμβούλιο, κατά τα δύο πρώτα έτη της ισχύος της συνθήκης, να συμπληρώσει τον πίνακα του παραρτήματος II και με άλλα προϊόντα. Μετά τη λήξη της διετούς προθεσμίας το Συμβούλιο δεν δυναται να κάμει χρήση της ευχέρειας που του παρείχε η δεύτερη περίοδος της παρ. 3. δύναται, όμως, κατ'ορθότερη γνώμη, να ουμπληρώοει τον προαναφερθέντα πίνακα κατά τη διαδικασία του άρθρου 235. Η δυνατότης προαφυγής ατη διαδικασία του εν λόγω άρθρου φαίνεται ότι πρέπει να γίνει δεκτή και από τελολογική άποψη, δεδομένου ότι, οε αντίθετη περίπτωαη, κανένα προϊόν δεν θα είναι δυνατόν να υπαχθεί μελλοντικά ατη ρύθμιση περί γωργίας, αφού η α παρίθμηση του παραρτήματος II θεωρείται εξαντλητική. Κανόνες εφαρμοζόμενοι επί των γεωργικών προϊόντων. Η παρ.2 του άρθρου 38 θεσπίζει μια θεμελιώδη αρχή: ορίζει ότι το κοινοτικό δίκαιο εφαρμόζεται επί των γεωργικών προϊόντων, επιτρέπει όμως παράλληλα την ύπαρξη παρεκκλίσεων, οι οποίες περιέχονται στα άρθρα 39 μέχρι και 46.

12 -11 - Η αρχή περί της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου επί των γεωργικών προϊόντων συμπολιτεύεται με τη γενική αρχή της παρ.1, ούμφωνα με την οποία η κοινή αγορά περιλαμβάνει τη γεωργία και το εμπόριο των γεωργικών προϊόντων και αποτελεί λογική συνέπεια αυτής. Η εξαίρεση περί της αναγνωρίοεως της υπάρξεως παρεκκλίσεων, δικαιολογούμενη από την ανάγκη να λαμβάνεται υπ'όψη ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της γεωργικής δραοτηριότητος, επιτάσσει τη μη ε φαρμογή των γενικών διατάξεων,όταν υπάρχουν αντίθετες διατάξεις στα άρθρα περί γεωργίας: σαν εξαίρεση πρέπει βέβαια να ερμηνεύεται στενά, πρέπει όμως να θεωρηθεί ότι δεν περιλαμβάνει μόνο τις κατά κυριολεξία "αντίθετες διατάξεις", αλλά και εκείνες που συνεπάγονται διαφορετική ρύθμιση, άρα τόσο τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται ρητά όσο και εκείνες που προκύπτουν βάσει της ερμηνείας. Οι υπό την έννοια αυτή αντίθετες διατάξεις μπορούν να ουνίοταται είτε σε μέτρα μεταβατικού χαρακτήρα αναφερόμενα στη συνθήκη είτε σε μέτρα λαμβανόμενα από τα όργανα βάσει διατάξεων γενικότερου περιεχομένου. Οπωσδήποτε, όμως, όταν διακυβεύεται βασική αρχή του όλου κοινοτικού συστήματος (όπως είναι π.χ. η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων), ούτε τα μέτρα που λαμβάνονται από κοινοτικά όργανα - έστω κι αν αποσκοπούν στην επίτευξη στόχων της κοινοτικής πολιτικής - θεωρούνται επιτρεπτά, αν εισάγουν εμπόδια που αντιοτρατεύονται την ενότητα της αγοράς. Ανάλογα έκρινε το Δικαστήριο και ως προς τα νομισματικά εξισωτικά ποσά, τελικός σκοπός των οποίων είναι η διατήρηση της ενότητας της αγοράς.

13 -12- Η θέσπιοη κοινής γεωργικής πολιτικής. Οι ουντάκτες της συνθήκης διείδαν ότι οι γενικοί κανόνες της, καθώς και οι ειδικές περί γεωργίας διατάξεις, δεν θα επέτρεπαν την υπερπήδηση των ε μποδίων και τον παραμερισμό των εγγενών δυσχερειών που παρουσιάζονταν στον γεωργικό τομέα χωρίς την παράλληλη θέσπιση κοινής γεωργικής πολιτικής:η ελευθέρωοη των συναλλαγών μεταξύ των Κρατών μελών (και η εξ αυτής λειτουργία και ανάπτυξη της κοινής α γοράς) χρειαζόταν να συνοδεύεται από κοινή γεωργική πολίτικη, η οποία λαμβάνοντας υπ'όψη τα ειδικά γεωργικά προβλήματα,ν'αποβλέπει στη διασφάλιση των ιδιαιτέρων συμφερόντων της κοινοτικής γεωργίας μέοα στο γενικότερο πλαίσιο της κοινής αγοράς. Περί της πολιτικής αυτής γίνεται αναλυτικότερα λόγος κατωτέρω εδώ ίτρέπει απλώς να επισημανθεί, ότι πρόκειται \ια πολίτικη α ναπτυσσόμενη απο την Κοινότητα σαν σύνολο και όχι για πολιτική των Κρατών μελών με συγκλινουαα κατεύθυνση: η αντίθεττι άποψη, ευρίοκοντας τυχόν έρεισμα στη γραμματική ερμηνεία της παρ.4 θα ήταν αντίθετη προς το άρθρο 43. Στόχοι της κοινής γεωργικής πολιτικής είναι: α) να αυξάνει την παραγωγικότητα της γεωργίας με την ανάπτυξη της τεχνικής προόδου, με την εξαοφάλιοη της ορθολο\ικής αναπτύξεως της γεωργικής παραγωγής, καθώς και της αρίοτης χρησιμοποιήαεως των συντελεστών παραγωγής, ιδίως του εργατικού δυναμικού, β) να εξασφαλίζει κατ'αυτόν τον τρόπο ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο στον γεωργικό πληθυσμό, ιδίως με την αύξηοη του ατομικού εισοδήματος των εργαζομένων στην γεωργία, γ) να σταθεροποιεί τις αγορές, δ) να εξασφαλίζει τον εφοδιασμό, ε) να διασφαλίζει λογικές τιμές κατά την προσφορά αγαθών στους

14 -13- κατανα/ίωτές. Κατά την εκπόνηση της κοινής γεωργικής πολιτικής και των ειδικών μεθόδων που συνεπάγεται η εφαρμογή της, λαμβάνεται υπ'όψη: α) ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της γεωργικής δραστηριότητας, που απορρέει από την κοινωνική δομή της γεωργίας και τις διαρθρωτικές και φυσικές ανισότητες μεταξύ των διαφόρων γεωργικών περιοχών, β) η ανάγκη βαθμιαίας εφαρμογής των καταλλήλων προσαρμογών, γ) το γεγονός ότι οτα Κράτη μέλη η γεωργία αποτελεί έναν τομέα στενά ουνδεδεμένο με το σύνολο της οικονομίας.^ Η σημαοία του άρθρου 39. Αφού η συνθήκη έχει αναγνωρίσει (άρθρο 38 παρ.4) την ανάγκη θεοπίσεως κοινής γεωργικής πολιτικής εξαγγέλει στο άρθρο 39 τους στόχους της πολιτικής αυτής και τα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπ'όψη κατά την εκπόνηση της Ετσι, το εν λόγω άρθρο περιλαμβάνει τις κυριότερες βασικές διατάξεις περί της κοινής γεωργικής αγοράς, αποτελώντας τον ακρογωνιαίο λίθο του κοινοτικού γεωργικού οικοδήματος. Μεγαλύτερη σημασία στο άρθρο 39 έχει η παρ.1, όπου εκτίθενται συγκεντρωτικά οι σκοποί, στους οποίους οφείλει ν'αποβλέπει οι κοινή γεωργική πολιτική. Οι σκοποί αυτοί είναι εναρμονισμένοι με τους γενικούς σκοπούς της συνθήκης, όπως οι τελευταίοι προβλέπονται στο προοίμιο και οτα άρθρα 2 και 3, περιέχουν δε ορισμένες ειδικότερες, προσαρμοσμένες στον τομέα της γεωργίας, κατευθύνσεις. Τείνουν αφ'ενός στον προσανατολισμό και αφ'ετέρου στη θέση των ορίων των ενεργειών που πρέπει ν 'αναληφθούν. Λιατυπωμένοι, από νομοτεχνική άποψη, κατά τρόπο παράλληλο που δεν θα επέτρεπε την

15 -14- μεταξο τους αξιολονική οτάθμιοη, περιλαμβάνονται οε σειρά πέντε περιπτώσεων, οι οποίες δεν έχουν αυθυπόστατη, ανεξάρτητη α ξία, αλλά πρέπει να θεωρούνται υπό το φως της αρχικής φράοεως του άρθρου: στόχους της κοινής γεωργικής πολιτικής (η θέοπιαη αυτής αποτελεί τον βασικό σκοπό) αποτελούν μεταξύ τους και επιβάλλουν την οτάθμιοη τους πριν από την λήψη κάθε συγκεκριμένου μέτρου. Απαριθμημένοι εξ άλλου περιοριστικά, δεν αποκλείουν μολαταύτα την εκάστοτε ερμηνεία τους κατά τρόπο, ώστε να λαμβάνονται υπ' όψη έννοιες και δεδομένα που δεν ουνιοτούσαν - τουλάχιστον άμεσα - τα στοιχεία, βάσει των οποίων εκινείτο η σκέψη των συντακτών της συνθήκης (π.χ. προστασία του περιβάλλοντος). Η γενικότης της διατυπωσεως των στόχων, όμως, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι αποκλείει τον σχετικό δικαστικό έλεγχο. Η ακουοθείσα γνώμη, ότι η ύπαρξη αμέσων, αγωγίμων αξιώσεων ε μποδίζεται λόγω της ευρείας διατυπώσεως και της αδυναμίας ουγκεκριμενοποιήοεως των διατάξεων του άρθρου 39, δεν κρίνεται ο ρθή: η ευρεία διατύπωση νομικού κειμένου δεν αποκλείει την δυνατότητα οροθετήσεως του και η γενικότης του περιεχομένου μιας διατάξεως δεν σημαίνει αδυναμία συγκεκριμενοποιήσεως του μέοω της ερμηνείας. Η αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας. 0 στόχος της περιπτώσεως α, η αύξηση της παραγωγικότητος της γεωργίας,δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν αυτοσκοπός: οι λέξεις "κατ'αυτόν τον τρόπο" τις οποίες χρησιμοποιεί η περίπτωση β που αποβλέπει στην εξασφάλιση δικαίου βιοτικού επιπέδου στον γεωργικό πληθυσμό, συνδέουν άμεσα τους δύο στόχους και οδηγούν οτο συμπέρασμα, ότι η αύξηση της παραγωγικότητας συνιστά μέσο προς επίτευξη του δι

16 -15- καίου βιοτικού επιπέδου (περί αυτού βλ.οημ.3). Εννοιολογικά θεωρούμενος, ο οτόχος της περιπτώοεως α δεν είναι ουνώνυμος με την αύξηοη του όγκου της παραγωγής: μια τέτοια αύξηση, δυνάμενη να οδηγήσει σε αύξηση της προσφοράς και μείωση των τιμών, δεν επιφέρει κατά κανόνα την "κατ'αυτόν τον τρόπο" πραγμάτωση δικαίου βιοτικού επιπέδου του γεωργικού πληθυσμού. Εκείνο, λοιπόν που πρέπει να επιδιώκεται είναι η ελάττωση του κόοτουα παραγωγής, ώστε να αυξάνεται η αποδοτικότης της γεωργικής απασχολήοεως.η αύξηοη αυτής τής αποδοτικότητος, ουνιστάμενη οε καλύτερη αμοιβή του γεωργού (είτε λόγω αυξήοεως της τιμής του προϊόντος είτε λόγ'ω ελλατώσεως του κόοτου παραγ'ωγ'ής ενώ παράλληλα η τιμή παραμένει αμετάβλητή) είναι ο βασικός οτόχος, ο οποίος όμως πρέπει να συμβιβαστεί και με τον στόχο της περιπτώσεως ε, την ύπαρξη λογικών τιμών κατά την προσφορά των αγαθών στουα καταναλωτές. (0 ισχυρισμός, ότι η εξαοφαλιοη λογικών τιμών για τους καταναλωτές έπεται, από χρονική αλλά και από αξιολογική άποψη, της εξασφαλιοεως δικαίου βιοτικού επιπέδου στους γεωργούς δεν φαίνεται πειστικός. Γι'αυτό και η συνθήκη υποδεικνύει ή ίδια τρόπους για την αύξηοη της παραγωγικότητος της γεωργίας, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν στον επιδιωκόμενο σκοπό χωρίς παράλληλη βλάβη των συμφερόντων των καταναλωτών. 0 πρώτος τρόπος είναι η ανάπτυξη της τεχνικής προόδου: χρήση των συγχρόνων μηχανικών μέσων, προσφυγή σε λίπανση με χημικές ουσίες, αγροβελτιώσεις με αρδευτικά και άλλα εγγειοβελτιωτικά έργα, εκμάθηση και χρήοη νέων μεθόδων καλλιέργειας άγριόν ή εκτροφής ζώων, προληπτική και θεραπευτική αγωγή κατά ασθενειών, των φυτών ή των ζώων κ.α. Ας σημειωθεί, ότι οι ανωτέρω ενέργειες εξαρτώνται όχι μόνο από

17 -16- τη διάθεση και την ικανότητα των προσώπων που συνθέτουν κάθε συγκεκριμένη γεωργική εκμετάλλευση, αλλά και, κυρίως από την βοήθεια που θα τους παρασχεθεί από τον δημόσιο τομέα (είτε με εκτέλεση έργων, είτε με διδασκαλία νέων μεθόδων είτε, γενικότερα, με την παροχή των αναγκαίων οικονομικών μέσων). Η εξασφάλιση της ορθολογικής αναπτύξεως της γεωργικής παραγωγής είναι, κατά την συνθήκη, ο δεύτερος τρόπος αυξήσεως της παραγωγικότητας της γεωργίας; αναφέρεται στην ανάγκη αναπροσαρμογής και αναπροσανατολισμού της παραγωγής. Παρουσιάζονται πράγματι περιπτώσεις, όπου για διάφορους λόγους (δυσμενείς συνθήκες, οφειλόμενες στο φυσικό περιβάλλον, προβλήματα εξ αιτίας της μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητος των προϊόντων άλλων περιοχών) η αύξηση της παραγωγικότητας παρουσιάζεται εφικτή μόνο μέσω της μετατροπής της χρήοεως του εδάφους, πράγμα που σημαίνει εγκατάλειψη παλαιών καλλιεργειών για χάρη νέων, μεγαλύτερη "ειδίκευση" οτα καλλιεργούμενα προϊόντα ή ακόμα,πλήρη εγκατάλειψη του εδάφους σαν καλλιεργήσιμου χώρου και χρησιμοποίηση του σαν τόπου βοοκής ή σαν δάσους. Η ανάγκη συμμετοχής του δημόσιου τομέα οε ανάλογες ενέργειες είναι πάλι προφανής. 0 τρίτος αναφερόμενος τρόπος συνίοταται στην άριοτη χρησιμοποίηση των συντελεστών παραγωγής,ιδίως του εργατικού δυναμικού: πρόκειται για πρόβλημα, οι προεκτάσεις του οποίου - πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές - είναι τόσες, ώστε η διερεύνηοη του να εκφεύγει από τα όρια του παρόντος σχολιασμού. Αρκεί να σκεφθεί κανείς τις συνέπειες που μπορούν ενδεχομένως να έχουν η εκμετάλλευση της τεχνικής προόδου και η ορθολογική ανάπτυξη της παραγωγής επί του εργατικού δυναμικού που αοχολείται στη γεωργία: πλεόνασμα εργατικών χεριών, υποαπασχόληση,ανεργία και,στη ουνέ-

18 -17- χεια, όλα τα ουμπαρομαρτοοντα αποτελέσματα κοινωνικοιοκονομικής φύοεως. Οπωσδήποτε, ή άριοτη χρησιμοποίηση των συντελεστών παραγωγής α ναγνωρίζεται ρητά από την συνθήκη σαν μέσο επιτεύξεως εντός από τους στόχους της κοινής γεωργικής πολιτικής και εναπόκειται στη κοινότητα να κάμει χρήση του μέσου αυτού μέσα στο πλαίσιο της εν γένει διαρθρωτικής κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής της, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπ'όψη την έμφαση που δίνει η συνθήκη στον ένα από τους συντελεστές παραγωγής, το εργατικό δυναμικό. Η εξασφάλιση δικαίου βιοτικού επιπέδου στον γεωργικό πληθυσμό. 0 δεύτερος στόχος της κοινής γεωργικής πολιτικής φαίνεται εκ πρώτης όψεως σαφής, η διατύπωση του όμως, στην περίπτωση β του άρθρου 39 γεννά δύο ερωτήματα. Πρώτον, οι λέξεις "κατ'αυτόν τον τρόπο" που συνδέουν τις περιπτώσεις α και β σημαίνουν άραγε,ότι η μόνη οδός επιτεύξεως δικαίου βιοτικού επιπέδου διέρχεται μεοω της αυξήσεως της παραγωγικότητας της γεωργίας; Η ερμηνεία αυτή θα οδηγούσε στον αποκλεισμό της επιδιώξεως του εξεταζομένου στόχου μέσω της πολιτικής της αυξήσεως των τιμών. Δεύτερον, η λέξη "ιδίως" που προσδίδει έμφαση στην αύξηση του ατομικού εισοδήματος σημαίνει ότι η επίτευξη δικαίου βιοτικού επιπέδου μπορεί να στηρίζεται και οε άλλη βάση και όχι στην αύξηση του ατομικού εισοδήματος; Επί του πρώτου ερωτήματος πρέπει να παρατηρηθεί, ότι οι επίμαχες λέξεις έχουν εννοιολογικά αντίστροφη συνδετική σημασία: τονίζουν ότι η αύξηση της παραγωγικότητας δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο προς πραγμάτωση του στόχου της περιπτώσεως β μάλλον παρά περιορίζουν τα μέσα προς εξασφάλιση δικαίου βιοτικού επιπέδου. Το γεγονός άλλωστε της αναγωγής της επιτεύξεως δικαίου

19 βιοτικού επιπέδου οε αυτοτελή οκοπό, παράλληλο προς την αύξηση της παραγωγικότητος της γεωργιας,αποδεικνύει την αυτονομία που θέλησαν οι συντάκτες της συνθήκης ν 'αναγνωρίσουν οτον εν λόγω οκοπό και κατευθύνει την ερμηνεία στην παραδοχή της απόψεως,ότι κάθε πρόαφορο μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι αποδεκτό, άρα και η αύξηση των τιμών. {Με την αύξηση των τιμών άλλωστε, επεδιώχθη μέχρι σήμερα κατά κανόνα η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των γεωργών). Το τυχόν αντίθετο επιχείρημα, ότι η αύξηση των τιμών θ ανοτιοτρατευόταν τον στόχο της περιπτώοεως ε (λογικές τιμές κατά την προσφορά στους καταναλωτές) δεν φαίνεται ακατάρριπτο: η διατηρηοη της "λογικότητος" των τιμών δεν σημαίνει κατ'ανάγκη σταθεροποίηση τους οε κάποιο επίπεδο και μη υπέρβαση αυτού (λογική δύναται να παραμένει η τιμή και οε περίπτωση αυξήοεως της, εφ όσον κατά την εν λόγω αύξηση επικρατεί μετριπάθεια) εναπόκειται στην Κοινότητα να καθορίζει το εκάστοτε κατάλληλο μέσο προς ε ξασφάλιση δικαίου βιοτικού επιπέδου, χωρίς παράλληλα να παραγνωρίζει το γεγονός της ελλείψεως αξιολογικής διαφοροποιήσεως μεταξύ των πέντε εξαγγελλομένων στόχων. Σε σχέση με το πρώτο ερώτημα απομένει να διευκρινιστεί, ποια άλλα μέσα είναι πρόσφορα να εξασφαλίσουν δίκαιο βιοτικό επίπεδο στον γεωργικό πληθυσμό, εκτός αυτών που ουνίσταται στην αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας και στην αύξηση των τιμών: τέτοια μέσα δύνανται ν'αποτελούν μ.α. η βελτίωση της διαθέσεως ορισμένων γεωγρικών προϊόντων με την εξασφάλιση σ'αυτά διεξόδων προς τις κατάλληλες αγορές η καλυτέρευση του συστήματος διανομής οι ενισχύσεις που ενδεχομένως χορηγούνται για την παρα\ωγή ορισμένων προϊόντων οε περίπτωση μη καλύψεως των εξόδων παραγω

20 -19- γής από την πραγματοποιούμενη - ελεύθερα ή κατόπιν παρεμβάσεως - τιμή. Επί του δευτέρου ερωτήματος, η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική: η αύξηση του ατομικού εισοδήματος, αν και οτις περισσότερες περιπτώσεις απστελεί την οδό για την εξασφάλιση δικαίου βιοτικού επιπέδου στους γεωργούς, δεν ουνιστά τη μόνη βάση για την επίτευξη του εν λόγω στόχου. Πράγματι, κρίνεται ότι η πρόβλεψη περί αυξήσεως του ατομικού εισοδήματος δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι γεννά σχετικό δικαίωμα για καθένα γεωργό: το θέμα έχει ανάγκη ειδικότερης αντιμετωπίσεως προς "διάγνωση" των περιπτώσεων,όπου η διατήρηση αριθμητικά σταθερσύ εισοδήματος αρκεί για την εξασφάλιση δικαίσυ βιστικού επιπέδου (χωρίς βέβαια αυτό ν'αποκλείει την επιδίωξη του γενικού στόχου, της αυξήσεως του εισοδήματος). Δεν πρέπει να λησμονείται εν προκειμένω, η αλήθεια, ότι το έν λόγω επίπεδο δεν εξαρτάται μόνο από εισοδηματικές αυξήσεις, αλλά ρυθμίζεται και από άλλες παραμέτρους, όπως π.χ. από την ανάπτυξη του γενικού επιπέδου ευημερίας - περίλαμβανομένης της υ- πάρξεως και της ορθής λειτουργίας συστήματος κοινωνικής αοφαλίσεως. Η αύξηση του ατομικού εισοδήματος αφορά τους "εργαζόμενους στη γεωργία". Πρόκειται για τους απασχολουμένους στον γεωργικό τομέα (με την έννοια του άρθρου 38 παρ.1) "επιχειρηματίες" ή ε ργάτες, ενώ αντίθετα κρίνεται ότι πρέπει να μην ουμπεριληφθούν στην έννοια οι επιχειρηματίες και εργάτες των μεταποιητικών βιομηχανιών. Με την ευκαιρία αυτή, θεωρείται σκόπιμο να δοθεί ε ξήγηση της προτιμήοεως στη συνθήκη του όρου "γεωργικός" και όχι "αγροτικός" τομέας: το επίθετο "αγροτικός" έχει έννοια ευρύτερη

21 -20- από το επίπεδο "γεωργικός", \ιατί περιλαμβάνει οτο προσδιοριζόμενο ουσιαστικό και ότι, χωρίς να έχει σχέση με την γεωργία, έ χει τοπικό σύνδεσμο με τον "αγροτικό" χώρο. Η σταθεροποίηση των αγορών. 0 στόχος που εξαγγέλεται στην περίπτωαη γ είναι ο μόνος από τους πέντε στόχους της παρ.1 που αναφέρεται τόσο στους παραγωγούς (σταθεροποίηση των α\ορών και δυνατότης αποτελεσματικής διαθέοεως των προϊόντων)όσο και στους καταναλωτές (σταθεροποίηση των τιμών μέσω της οταθεροποιήοεως των αγορών). Πρόκειται για βασικό στόχο της κοινής γεωργικής πολιτικής (για την πραγμάτωση του προβλέπονται τα μέσα του άρθρου 40), ο οποίος σημαίνει την προσαρμογή της παραγωγής προς τη ζήτηση κατά τρόπο, ώστε να μην υπάρχουν διακυμάνσεις που να θέτουν αε κίνδυνο τη οταθερότητα των τιμών: διαρθρωτικές αστάθειες των γεωργικών αγορών βλάπτουν κατά κανόνα τους παραγωγούς και δεν ωφελούν τους καταναλωτές. Απαιτείται επομένως θέσπιση γεωργικής πολιτικής που να ερείδεται επί κατάλληλα σταθμισμένης πολιτικής της αγοράς και που να λαμβάνει υπ'όψη, κατά τον καθορισμό της παραγωγής, την εοωκοινοτική πραγματική ζήτηοη των προϊόντων. Χωρίς ν 'αποκλείεται η - αντιθετως, επιθυμητή - πρόβλεψη της πιθανής αυεήοεως της ζητήσεως, πρέπει η προσαρμογή της παραγωγής οτη ζήτηοη να μην ουντελείται, έτοι ώστε να δημιουργείται περίσσεια αγαθών και να παρίσταται αναγκαία η εξαγωγή τους οε τρίτες χώρες, όπου τυχόν οι τιμές είναι χαμηλότερες και επιβάλλουν την καταβολή επιστροφών κατά την εξαγωγή γαι να γίνουν ανταγωνιστικές οι κοινοτικές τιμές. Τα ανωτέρω πάντως δεν σημαίνουν, ότι η έννοια της οταθεροποιήοεως των αγορών επιβάλλει υπό το καθεστώς προϋποθέσεων της αγοράς που ίοχυαν προηγουμένως: η προσωρινή προώθηση, επο

22 -21 - μένως και υποστήριξη της παραγωγής ενός προϊόντος οε ορισμένες περιοχές της Κοινότητας και η δημιουργία, εκ του λόγου αυτού, νέων εμπορικών ρευμάτων εις βάρος των επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες σε άλλες περιοχές δεν αντιοτρατεοεται τον σκοπό της περιπτώσεως γ. Είναι φανερό ότι η υπό την έννοια αυτή, σταθεροποίηοητ των αγορών συμβαδίζει με την παράλληλη επίτευξη και άλλων στόχων του άρθρου 39: συνεπάγεται σταθερότητα τιμών, αυτή δε προϋποθέτει επίπεδο τιμών τέτοιο, που να παρέχει δίκαιο εισόδημα στον παραγωγό και δυνατότητα "λογικής" προσφοράς στον καταναλωτή. Η ανάγκη αυξήσεως της παραγωγικότητας της γεωργίας εξ άλλου α ποτελεί τη βάση για την επίτευξη των σκοπών αυτών. Φαίνεται έτσι χαρακτηριστικά, πόσο αλληλένδετοι είναι οι στόχοι του άρθρου 39, κάτι το οποίο έχει έμμεσα αναγνωριστεί και από το Δικαστήριο που έχει δεχθεί ότι, εφ'όοον τα κοινοτικά όργανα εκδήλωσαν την προτίμηση τους υπέρ ορισμένων εκ των στόχων του άρθρου 39, αυτό δεν σημαίνει ότι παρεβίαοαν τη διάταξη του άρθρου 39 παρ.1 περ.γ. Η εξασφάλιση του εφοδιασμού. 0 στόχος αυτός ερμηνεύεται ως εξής: πρέπει η κοινή γεωργική πολιτική να σκοπεί στη διατήρηση μέσα στην κοινότητα "ορισμένου βαθμού καλύψεως των αναγκών από τους ιδίους της πόρους". Η εν λόγω φράση δεν σημαίνει την ανάγκη να επιδιώκεται αυτάρκεια μέσω του ενδοκοινοτικού αυτεφοδιαομού (κάτι τέτοιο θα ή ταν αντίθετο με το άρθρο 110), αλλά την προτίμηση του εφοδιασμού αυτού έναντι της προσφυγής οε αγορές τρίτων χωρών. Ετσι, χωρίς να επιδιώκονται τα άκρα, της αυτάρκειας ή της απόλυτης εξαρτήοεως, η εξασφάλιση του εφοδιασμού συνεπάγεται την

23 -22- απαίτηοη υπάρξεως σταθμισμένης σχέοεως προσφοράς μεταξύ της ενδοκοινοτικής ηαρανωγής και εκείνης των τρίτων χωρών κατά τρόπο, ώστε η προσφορά ν 'ανταποκρίνεται οτη ζήτηση (βλ.και ανωτ.οημ.4) 0 εξεταζόμενος στόχος αφόρα αποκλειστικά τους καταναλωτές και δείχνει (όπως και αυτός της επομένης περιπτώσεως) ότι κατά την πραγματοποίηση των πρώτων, "υπέρ των παρα\ωγών τεθέντων", στόχων πρέπει πάντοτε να λαμβάνονται παράλληλα υπ'όψη τα συμφέροντα των καταναλωτών. Η διασφάλιση λογικών τιμών κατά την προσφορά στους καταναλωτές. 0 πέμπτος στόχος τείνει στην προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών των γεωργικών προϊόντων και αντιπαρατίθεται στον στόχο τηα περιπτώσεως β. Μολονότι δε, κατά τη σύγκριση των δύο, παρατηρείται η χρησιμοποίηση διαφορετικού επιθέτου ("δίκαιο" βιοτικό επίπεδο για τον γεωργικό πληθυσμό, "λογικές" τιμές \ια τους καταναλωτές), πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ερμηνεία κλίνουσα υπέρ του γεωργικού πληθυσμού, η έννοια της περί πτώσεως ε είναι, κατ'ορθότερη γνώμη, ότι η κοινή γεωργική πολιτική πρέπει ν'αποσκοπεί στη διασφάλιση τιμών που να μην είναι μεν πολύ ψηλές αλλ'ούτε και πολύ χαμηλές, ν 'ανταποκρίνονται δε ευθέως οτο δίκαιο βιοτικό επίπεδο του γεωργικού πληθυσμού. Η πραγμάτωση των εν λόγω επιδιώξεων (υποκειμενική στην εκτίμηση των κοινοτικών αρχών και στον έλεγχο του Λικαστηρίου) μπορεί να καταστεί εφικτή ιδίως μέοω μιας άλλης οδού, της βελτιώσεως των κυκλωμάτων εμπορίας. Υπέρ της λύοεως αυτής θα συνηγορούσε και η ερμηνεία της περιπτώσεως β (ανωτ. οημ. 3), κατά την οποία ένα από τα πρόσφατα μέσα για την εξασφάλιση δικαίου βιοτικού επιπέδου στον γεωργικό πληθυσμό είναι και η καλυτέρευση της διανομής των προϊόντων.

24 -23- Στοιχεία λσμβανόμενα υπ'όψη κατά την εκπόνηοη της κοινής γεωργικής πολιτικής. Η παρ. 2 του άρθρου 39 διαγράφει το πλαίσιο των στοιχείων που πρέπει ο κοινοτικός νομοθέτης να έχει υπ'όψη του κατά την επιδίωξη των στόχων της παρ.1. Η απαρίθμηση ούτε είναι εξαντλητική ούτε περιέχει στοιχεία απόλυτα συμβιβάοιμα μεταξύ τους. Παρέχει ωστόσο τα σημεία εκκινήοεως, προκειμένου η θέσπιση της κοινής γεωργικής πολιτικής να οτηριχθεί επί σταθερών βάσεων. Και πρώτα υπενθυμίζεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της γεωργικής δραστηριότητος. 0 χαρακτήρας αυτός απορρέει τόσο από την κοινωνική δομή της γεωργίας (σύνθεση του γεωργικού πληθυσμού που χαρακτηρίζεται κυρίως από μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις με τα συνήθως συμπαρομαρτούντα μειονεκτήματα, όπως είναι π.χ. η έλλειψη των αναγκαίων κεφαλαίων, η περιορισμένη επαγγελματική εκπαίδευση, ο περιορισμός στην υπάρχουσα καλλιεργήσιμη γη που μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα εύφορη), όσο και από τις διαρθρωτικές και φυσικές ανισότητες μεταξύ των διαφόρων γεωργικών περιοχών (διορθωτικές ανισότητες) παρατηρούνται όταν στις διάφορες περιοχές δεν υφίοτανται τα ίδια έργα υποδομής ή όταν παρουσιάζεται διαφορά μεταξύ των γεωργικών επιχειρήσεων ojc προς την τεχνική τους ανάπτυξη και την χρήση συγχρόνων μεθόδων εργασίας ή ακόμα, όταν γενικότερες ιοτορικοκοινωνικές συνθήκες επηρεάζουν τυχόν τη δομή της γεωργίας. Οι φυσικές ανισότητες, εξ άλλου, δύνανται να οφείλονται είτε στις κλιματολογικές συνθήκες είτε στη διαμόρφωση του εδάφους είτε - στην περίπτωση της αλιείας - στο είδος και στα συστατικά των υδάτων). Η κοινή γεωργική πολιτική πρέπει να λαμβάνει υπ όψη της τα ανωτέρω στοιχεία και ν'αποβλέπει στην εξαφάνιση ή τουλάχιστον στην απάμβλυνοη των ανισοτήτων.

25 -24- Οσον αφορά την κοινωνική δομή της γεωργίας, πρέπει να αναζητειται ο καλύτερος τρόπος ουμβιβαομού μεταξύ της διατηρήσεως της κοινωνικά πάντοτε επιθυμητής οικογενειακής επιχειρήοεως και της χρησιμοποιήοεως ουγχρόνων τεχνολογικών μεθόδων που μπορεί να ο δηγηθούν οε επικίνδυνα από κοινωνικής πλευράς αποτελέοματα, ό πως λ.χ. ελευθέρωοη εργατικών χεριών και μετακίνηοη των εργατών προς τις πόλεις. Οοον αφορά πάλι τις φυοικές και τις διαρθωτικές ανιοότητες, πρεπει ν 'αντιμετωπίζονται, μέοα οτο πλαίσιο του εφικτού, με την μετατροπή της χρήοεως των εδαφών, με τον αναπροοανατολισμό και την αναπροσαρμογή της παραγωγής κλπ. Παρατηρειται πάντως ότι, κατά τη λήψη του ιδιαίτερου χαρακτήρα της γεωργικής δραστηριότητας, πρέπει να μην λησμονείται η αδυναμία της πλήρους εξομοιώοεως της δραοτηριότητος αυτής προς τις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες, να επιδιώκεται δε ο περιορισμός των παρεκκλίσεων οτα απολύτως αναγκαία όρια. Η ανάγκη βαθμιαίας εφαρμογής των καταλλήλων προσαρμογών (περ β. της παρ.2) υπογραμμίζει κατά τρόπο ειδικό και εμφαντικό την ανάγκη τηρήοεως του κανόνα περί προοδευτικής - άρα όχι απότομης - πραγματοποιήοεως της κοινής αγοράς (άρθρο 8 παρ.), με προφανή σκοπό την αποφυγή κλυδωνιομών της οικονομίας. Οι προσαρμογές μάλιστα οτο γεωργικό τομέα (προσαρμογές της γεωργικής δραοτηριότητος τόσο μεταξύ των Κρατών μελών όσο και οε οχέοη με το σύνολο της οικονομίας) παρουοιάζονται ακόμα δυσχερέστερες, λόγω της δυσκολίας πραγματοποιήοεως και αφομοιώοεως ριζικών μεταβολών (προβλήματα μετατροπής της καλλιέργειας,απορροφήοεως του εργατικού δυναμικού κ.α.), αλλά και λόγω της παραδοσιακής επιφυλακτικότητος και ουντηρητικότητος του γεωργικού πληθυσμού.

26 -25- Η ατενή σύνδεση ταυ γεωργικού τομέα με το σύνολο της οικονομίας αποτελεί το τρίτο απαριθμούμενο στοιχείο και ουνιστά εμφανώς τον λόγο, για τον οποίο οι συντάκτες της συνθήκης περιέλαβαν τη γεωργία στην κοινή αγορά. Σαν οτοχείο λαμβανόμενο υπ'όψη κατά την εκπόνηση της κοινής γεωργικής πολιτικής τονίζει την αλληλεξάρτηση του γεωργικού τομέα και των λοιπών τομέων της οικονομίας, υποδηλώνει την ανάγκη ι σόρροπης συοχετίοεως της πολιτικής στους τομείς αυτούς (ιδιαίτερα, ίσως, της γεωργικής προς την περιφερειακή πολιτική) και υπαινίσσεται την ύπαρξη ορίων της κοινής γεωργικής πολιτικής, πέρα από τα οποία ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της γεωργικής δραστηριότητας δεν θα δικαιολογούσε εξαιρετικές ρυθμίσεις υπέρ αυτής και θα επέβαλλε της συμμόρφωση της προς τους γενικούς στόχους και ανάγκες της οικονομίας. Η πολιτική επί της διαρθρώσεως της γεωργίας. Το άρθρο 39 εξαγγέλει, όπως ελέχθη, τους στόχους της κοινής γεωργικής πολιτικής. Προς επίτευξη των οτόχων αυτών προβλέπεται από την συνθήκη η κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών. Εκρίθη, όμως, ότι η κοινή γεωργική πολιτική δεν μπορεί να βασιστεί μόνο οτη κοινή οργάνωση των αγορών: απαιτείται να στηρίζεται και οε άλλο σκέλος, στην ορθή διαρθρωτική οργάνωση της γεωργίας. Ετσι, μετά τα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας της ΕΟΚ, κατά τα οποία το βάρος ερριφθη, στην κοινή οργάνωση των αγορών, άρχισε προσπάθεια κατανοήσεως και επιλύοεως των διαρθρωτικών προβλημάτων. Τα εν λόγω προβλήματα κατατάσσονται οε τρεις βασικές κατηγο-

27 -26- pi ες:προβλήματα του γεωργικοο πληθυσμού (κατακόρυφη μείωση του κατά την εικοσαετία , ελλιπής επαγγελματική εκπαίδευση και ενημέρωση κ.α.).προβλήματα των γεωργικών γαιών (εκ των πραγμάτων περιορισμένος καλλιεργήσιμος χώρος.ανεπαρκές μέγεθος του μέσου αγρού, χρησιμοποίηση πεπαλαιωμένων μεθόδων καλλιέργειας κ.α.) και προβλήματα των γεωργικών αγορών (ιδιαίτερα εντατικές παραγωγικές μέθοδοι για να εξασφαλιστεί το αναγκαίο εισόδημα, δεδομένου ότι τα μνημονευθέντα προηγουμένως προβλήματα δεν επέτρεπαν την αύξηση της αποδοτικότητος κατ'άλλον τρόπο, δυσχέρεια απρόσκοπτης λειτουργίας του μηχανισμού των τιμών, διατήρηση του γεωργικού εισοδήματος σε χαμηλά επίπεδα). Η Επιτροπή, εγκύπτοντας στη μελέτη των ανωτέρω προβλημάτων, υπέβαλε το 1968 στο Συμβούλιο υπόμνημα (σχέδιο Mansholt) όπου πρότεινε δραστικές διαρθρωτικές μεταβολές της γεωργίας. Επακολούθησαν συζητήσεις και ανταλλαγές απόψεων που κατεληξαν στην έκδοση τριών οδηγιών (το 1972), οι οποίες έθεταν τις βάσεις για την καλύτερη αντιμετώπιση των γεωργικών προβλημάτων. Η οδηγία 72/159 ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 1972 αναφέρεται στον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Διαπιστώνοντας, ότι η δομή της κοινοτικής γεωργίας χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό γεωργικών εκμεταλλεύσεων, από τις οποίες λείπουν οι διορθωτικές προϋποθέσεις πσυ θα επέτρεπαν την εξασφάλιση δικαίου εισοδήματος στους γεωργούς και βιοτικών συνθηκών αναλόγων με εκείνες των άλλων επαγγελματιών, ορίζει ότι στο μέλλον πρέπει να υποστηριχθούν και αναπτυχθούν γεωργικές εκμεταλλεύσεις υπό τους ακόλουθους όρους: οι γεωργοί πρεπει να διαθέτουν τα κατάλληλα επαγγελματικά προσόντα και ν'ασκούν τη γεωργική δραστηριότητα κατά κύριο επάγγελμα.οι εκμεταλλεύσεις πρέ

28 -27- πει να είναι αποδοτικές και να εξασφαλίζουν δίκαιο βιοτικό επίπεδο και ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας στους απασχολούμενους με τη γεωργία. Η οδηγία 72/160/ΕΟΚ του Συμβουλίου της ίδιας ημερομηνίας α- ποοκοπεί στην ενθάρρυνση της παύσεως της γεωργικής δραστηριότητας και στη χρησιμοποίηση των ελευθερουμένων γεωργικών γαιών για σκοπούς βελτιώοεως της διαρθρώσεως. Το Συμβούλιο, εκτιμώντας ότι βασικός παράγοντας για την ανύψιϋοη των γεωργικών εισοδημάτων είναι η ύπαρξη αγρών με επαρκή έκταση και κατάλληλη διάρθρωση, ορίζει - προς απελευθέρωση των γαιών που χρειάζονται - τη χορήγηση χρηματικών ενισχύσεων στους γεωργούς (ηλικίας άνω των 55 ετών) που εγκαταλείπουν τη \εωργική δραστηριότητα. Η οδηγία 72/161/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της ίδιας ημερομηνίας α- ναφέρεται στην κοινωνικοοικονομική ενημέρωση και στα επαγ\ελματικά προσόντα των εργαζομένων στο \εωργικό τομέα. Διαπιστώνοντας, ότι η διαρθρωτική μεταρρύθμιση απαιτεί τη μεταβολή της δραστηριότητος μεγάλου αριθμού γεωργών και ότι η μεταβολή αυτή (που πρέπει να συνοδεύεται από παρότρυνση προσανατολισμού των γεωργών σε άλλες δραστηριότητες) προϋποθέτει πλήρη επίγνωση των δυνατοτήτων και των συνεπειών κάθε επιλογής, ορίζει ότι πρέπει να δημιουργηθεί σύστημα κοινωνικοοικονομικής ε- νημερώοεως των γεωργών (μέσω δημοσίων ή αναγνωρισμένων από τα Κράτη υπηρεσιών ενημερώσεως) και ότι πρέπει ν ανέλθει το επίπεδο της γενικής, τεχνικής και οικονομικής εκπαιδεύοεως του ενεργού γεωργικού πληθυσμού (ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση των εκμεταλλεύσεων, την παραγωγή και την εμπορία των γεωργικών προϊόντων).

29 -28- Μετά τις τρεις αυτές οδηγίες εξεδόθη και η οδηγία 75/268/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 28ης Απριλίου 1975 που αναφέρεται οτη γεωργία οε ορεινές και άλλες μειονεκτούοες περιοχές. Στόχος της εν λόγω οδηγίας είναι η εξακολούθηση της γεωργικής δραστηριότητος στις περιοχές όπου η άοκηοη της είναι μεν δυσχερής, αλλά συνάμα αναγκαία για τη συντήρηση του πληθυσμού που χρειάζεται, προκειμένου μ.α. να προστατεύεται το έδαφος από τη διάβρωση, τα ύδατα από τη ρύπανση και γένικά το περιβάλλον και τα φυσικά τοπία. Ας σημειωθεί τέλος και ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ.355/77 του Συμβουλίου, της 28ης Απριλίου 1975 που αναφέρεται στη γεωργία σε ορεινές και άλλες μειονεκτούαες περιοχές. Στόχος της εν λόγω οδηγίας είναι η εξακολούθηση της γεωργικής δραστηριότητας στις περιοχές όπου η άσκηση της είναι μεν δυσχερής, αλλά συνάμα αναγκαία για τη συντήρηση του πληθυσμού που χρειάζεται, προκειμένου μ.α. να προστατεύεται το έδαφος από τη διάβρωση, τα ύδατα από τη ρύπανση και γενικά το περιβάλλον και τα φυσικά τοπία. Ας σημειωθεί τέλος και ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 355/77 του Συβμουλίου, της 15ης Φεβρουάριου 1977 περί κοινής δράσεως για τη βελτίωση των συνθηκών μεταποιήσεως και εμπορίας των γεωργικών προϊόντων, ο οποίος,με την εξασφάλιση ορθολογικής διοχετεύσεως των προϊόντων από την παραγωγή στην κατανάλωση, με την ποιοτική βελτίωση και με την καλύτερη παρουσίαση τους, αποβλέπει οτη μεγαλύτερη αξιοποίηση των γεωργικών προϊόντων και στην αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας. Οσον αφορά την οργάνωση των συνεταιριστικών φορέων, βλ.τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1360/78 του Συμβουλίου της 19ης Ιουνίου 1978 περί χορηγήοεως προτιμησιακών δανείων, εγγυήοεως του δανεισμού και κατ'επιχορηγήσεως των ομάδων παραγωγών.

30 Πολιτική Αγορών και τιμών - Αρχές και Μηχανιομοί Οι τρεις αρχές αυτής της πολιτικής έχουν γίνει ο "Χρυοός Κανόνας" της Κοινότητας: α) Η Ενότητα της αγοράς μεταξύ των κρατών μελών επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των αγροτικών προϊόντων. Αυτό αποκλείει κάθε ιδέα δαομών, φόρων αντίστοιχων με δασμούς ή επιδοτήσεων που διαστρέφουν τον ανταγωνισμό: προϋποθέτει την θέσπιση ενιαίων τιμών, την εναρμόνιση των διοικητικών, υγειονομικών, κλπ. κανονισμών καθώς και σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες, β) Η Κοινοτική προτίμηση προστατεύει την ενιαία αυτή αγορά από τις φτηνές εισαγωγές ακοή από τις διακυμάνσεις της διεθνούς α γοράς. Οταν οι διεθνείς τιμές είναι χαμηλότερες από τις κοινοτικές ε- πιβάλεται ένας μεταβλητός φόρος (παρακράτηση), που ανεβάλει στο επίπεδο των κοινοτικών τιμών τις τιμές των προϊόντων που αγοράζονται από τρίτες χώρες. Οταν αντίθετα οι κοινοτικές τιμές είναι χαμηλότερες από τις διεθνείς, το σύστημα αντιστρέφεται ώστε να προοτατευθούν οι ευρωπαίοι καταναλωτές με την αποθάρρυνοη εκφράϊεται με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αγροτικού Προσανατολισμού και εγγυήοεως (FEOGA). Το ταμείο αυτό είναι ουσιαστικό όργανο της αγροτικής πολιτικής της οποίας εξασφαλίζει την χρηματοδότηση. Χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το τμήμα "εγγυήοεως" χρηματοδοτεί τις δαπάνες των κοινών οργανώσεων αγοράς των διαφόρων προϊόντων. Από τη μια πλευρά πρόκειται για τις παρεμβάσεις που προορίζονται να εξομαλύνουν τις αγροτικές αγορές στο εξωτερικό της Κοινότητας, από την άλλη για τις επιδοτήσεις που επιτρέπουν την ε ξαγωγή κοινοτικών αγροτικών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά.

31 -30- O l επιδοτήσει.ς αυτές καλύπτουν την διαφορά που μπορεί να υ πάρχει μεταξύ των τιμούν της κοινοτικής αγοράς και των διεθνών τιμών. Το τμήμα "προοανατολιομού" μετέχει οτην χρηματοδότηση της κοινής πολιτικής διαρθρωτικών βελτιώσεων του αγροτικού τομέα..λφού καθορίστηκαν οι αρχές αυτές η Επιτροπή ετοίμασε προοδευτικά τις απαραίτητες οργανώσεις αγορών, που κατόπιν υοθετήθηκαν από το Συμβούλιο Υπουργών. Η εφαρμογή των σχετικών μέτρων άρχισε από τα Στην αρχή καλύπτσνταν λίγο περισσότερο από το 50% της αγροτικής παραγωγής της ΕΟΚ. Το 1470 καλύπτονταν ήδη 87% της παραγωγής. Το 1478 ρυθμίστηκαν τα τρία τελευταία προϊόντα που δεν είχαν υ παχθεί σε κοινοτική ρύθμιση: το πρόβιο κρέας, οι πατάτες και το αλκοόλ,.λπό τότε όλη η αγροτική παραγωγή υπάγεται οτην σχετική κοινότική νομοθεσία, η οπόια όμως δεν είναι και ομοιόμορφη. Πράγματι, οι κοινές οργανώσεις των διαφόρων αγορών διαιρούνται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες που η κάθε μια συνεπάγεται την εφαρμογή διαφορετικών μηχανισμών: I. Οι τιμές οτηρίξεως καλύπτουν περίπου 70% του συνόλου της αγροτικής παραγωγής (κυρίως δημητριακά, ζαχαρη, γάλα, βοδινό και χοιρινό κρέας, μερικά φρούτα και λαχανικά επιτραπέζια κρασιά αλιευτικά). II. Η εξωτερική προστασία καλύπτει κάπου 25% της παραγωγής (άνθη, άλλα κρασιά, ρύζι, άλλα φρούτα και λαχανικά). Πέρα απ'αυτά τα προϊόντα που δεν είναι πρώτης ανάγκης, καλύπτονται και τα πουλερικά που η παραγωγή τους, δεν συνδέεται άμεσα με το έδαφος και δεν χρειάζεται ιδιαίτερες παρεμβάσεις από το δημόσιο.

32 -31- II I. Η συμπληρωματική επιδότηση, πσυ ρυθμίζει τα βρεταννικά "deficiency paynients" με τα οποία οι παραγω\οί παίρνουν απο το Κράτος την διαφορά μεταξύ της τιμής αγοράς και μιας εγγυημένης τιμής. Η επιδότηση αυτή καλύπτει μόλις 2,5% του συνόλου της παραγωγής και επιτρέπει την διατήρηση χαμηλών τιμών καταναλώσεως. Εδώ υπάγεται το ελαιόλαδο και το σκληρό σιτάρι (προϊόντα γεωγραφικά και ποσοτικά περιορισμένα), μερικά έλαια και ο καπνός (του οποίου οι πολύ χαμηλοί δασμοί έχουν ρυθμιστεί στα πλαίσια του ΓΚΑΤΤ). IV. Η κατ'αποκοπήν επιδότηση, με βάση την καλλιεργούμενη έκταση η τις παραγόμενες ποσότητες, καλύπτει 0,6% της παραγωγής (βαμβακόσπορος, λιναρόσπορο, σίκαλη, μεταξοσκώληκες, σπόροι,σανός ). Παράλληλα με την οργάνωση των αγορών, επιτεύχθηκε και η βαθμιαία προσέγγιση των τιμών των προϊόντων μεταξύ των Κρατών μιελών μέχρις ότου οι τιμές ενοποιήθηκαν. Κάθε χρονιά πλέον μετά από σχετικές προτάσεις της Επιτροπής, το Συμβούλιο Υπουργών καθορίζει τις κοινές τιμές που θα ισχύουν για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Εξωτερική πολιτική: προοτατευόμενες αλλά όχι κλειστές αγορές Σχεδιάζοντας μια κοινή αγροτική πολιτική, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν παρέβλεψε τις διεθνείς ευθύνες της και πρόσεξε να μην κλειστεί στον εαυτό της. Αλλωστε, όλα τα Κράτη μέλη είχαν συνάψει διμερείς συμφωνίες με τρίτες χώρες για τις ανταλλαγές αγροτικών προϊόντων και μετέχουν οε διεθνείς οργανισμούς (ΓΚΑΤΤ,ΦΑΟ ΟΟΣΑ) που έχουν σαν στόχο την διευκόλυνση των διεθνών ανταλλα-

33 -32- Η Συνθήκη της Ρώμης δεν μπορούσε να παραγνωρίοετ αυτές τις δεσμεύσεις: το άρθρο 110 θέτει την αρχή της συμβολής στην αρμονική ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, στην προοδευτική κατάργηοη των περιορισμών των διεθνών ανταλλαγών και στην μείωση των δασμών. Οι γενικές αυτές ρυθμίσεις εφαρμόζονται προφανώς και στο εμπόριο των αγροτικών προϊόντων. Ξεκινώντας απ'αυτές τις αρχές, η Κοινότητα έχει ήδη συνάψει σειρά διμερών συμβάσεων (με τις χώρες της Ε.Ζ.Ε.Σ. την Αργεντι ντινή, την Ουρουγουάη, την Βραζιλία, την Γιουγκοσλαβία), και ειδικές ουμφωνίες με τις Μεσογειακές χώρες. Οι διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν ή συνεχίζονται μ'αυτές τις χώρες εντάσσονται ο 'ένα γενικότερο πλαίσιο που ο στόχος του είναι η διαμόρφωση μιας πραγματικής μεσογειακής πολιτικής: στην προοδευτική απελευθέρωση των βιομηχανικών ανταλλαγών, έ ρχεται να προστεθεί μια φιλελευθεροποίηση των κυριοτέρων αγροτικών ανταλλαγών. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις παρουσιάζουν σοβαρές δυσχέρειες, κυρίως λόγω των συμφερόντων των παρα\ωγών φρούτων, λαχανικών και κρασιών του Ν'ότου της Κοινότητας, οι οποίοι άλλωστε έχουν και τα χαμηλότερα εισοδήματα της Κοινότητας. Παρ'όλες τις δυσχέρειες, υπάρχουν ήδη ουμφωνίες με το Ισραήλ την Αλγερία, το Μαρόκο, την Τυννηοία, την Μάλτα, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, την Συρία και τον.λίβανο. Αλλο παράδειγμα διεθνούς ανοίγματος, υπήρξε η συμμετοχή της Κοινότητας από το 1963, στις διαπραγματεύσεις του ΓΚΑΤΤ του ο ποίου και σέβεται τους κανόνες. Στα πλαίσια αυτών των διαπραγματεύσεων, η αγροτική πολιτική της Κοινότητας αντιμετωπίζει συχνά τις αντιδράσεις των Ηνωμένων Πο

34 -33- λιτειών. Γιατί, μολονότι οι Η.Π.Α. ικανοποιήθηκαν από την ίδρυση της Κοινότητας οτο πολιτικό επίπεδο, ανηοοχιοαν πολύ γρήγορα α πό την αγροτική πολιτική που κατηγόρησαν για προστατευτισμό. Σε μερικούς μάλιστα τσμείς (πουλερικά και εσπεριδοειδή) οι σχέσεις των δύσ πλευρών πέρασαν κρίσεις. Χωρίς λοιπόν να είναι ερμητικά κλειστή, η κσινή αγσρά προστατεύεται από τις παράλογες διακυμάνσεις και τις χαμηλές τιμές των διεθνών αγορών. Σε σύγκριση με το 1963, οι κοινοτικές εισαγωγές από τσν υπόλοιπο κόσμο είχαν υπερδιπλασιαστεί μέχρι τσ 1974, πράγμα που μέχρις ένα σημείο οφείλεται στην άνοδο των διεθνών τιμών καθώς και στη διεύρυνση. Σήμερα η Κοινότητα είναι ο πρώτος εισαγωγικός εταίρος αγροτικών προϊόντων στο διεθνές εμπόριο και ταυτόχρονα ακολουθεί της ΗΠΑ σαν δεύτερος εξαγωγικός εταίρος. ΕΕ'άλλου ακολουθώντας την προοδευτική ιδέα της εγκαθιδρύοεως μιας νέας διεθνούς οικονομικής τάεεως, η Κοινότητα έχει χορηγήσει γενικευμένες προτιμήσεις σ 'έναν πολύ μεγάλο αριθμό αναπτυοοομένων χωρών. Πάνω από 300 μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα ωφελούνται απ'αυτή την μορφή γενικής μειώσεως των δασμών, που άρχισε να ισχύει από το Επιπλέον, η ΕΟΚ προοέφερε στα πλαίσια των πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων, μείωση των δασμών για μερικά τροπικά προϊόντα (κυρίως καφέ και κακάο) και οι μειωμένοι αυτοί δασμοί ά ρχισαν να εφαρμόζονται από το 1977, καλύπτοντας εισαγωγές ύψους 1,8 ECU προερχόμενες από αναπτυσσόμενες χώρες που δεν έχουν ειδικές συμφωνίες με την Κοινότητα. Οι χώρες της Κοινότητας αφού φιλελευθεροποίησαν τις μεταδύ τους ανταλλαγές, δεν θέλησαν να

35 -34- αδιαφορήοουν για την εξέλιξη μιας σειράς χωρών, με τις οποίες μερικές τους είχαν στενούς δεσμούς. Ειδικές λοιπόν ρυθμίσεις, πολύ συχνά πρότυπες, ίοχυοαν στις σχέσεις μεταξύ Κοινότητας και 54 χojpώv της Αφρικής, της Καραιβικής και του Ειρηνικού. Βασική καινοτομία των συμφωνιών με τις χώρες Α.Κ.Ε. ήταν η δέσμευση της Κοινότητας να του εγγυάται τα εισοδήματα τους από τις εξαγωγές αρχικά 12 ειδών προϊόντων κυρίως αγροτικών. Ετσι οι εξαγωγές αυτές θα ξεφύγουν από τους κινδύνους των διακυμάνσεων της διεθνούς αγοράς. Επιπλέον με το πρωτόκολλο για την ζάχαρη της Συνθήκης της Λομέ, η Κοινότητα δεσμεύθηκε να αγοράζει από 13 χώρες Α.Κ.Ε. 1,2 εκατομμύρια τόννους ζάχαρι τον χρόνο σε τιμές που θα καθορίζονται με βάση τις τιμές του κοινοτικού παραγωγού. Στα πλαίσια της συνθήκης εντάξεως της Κ.Βρεταννίας, η Κοινότητα της επέτρεψε να εισάγει μέχρι το 19^ ί, ορισμένες ποσότητες βουτύρου και τυριών από τη Νέα Ζηλανδία (και αυτά παρά την κρίση που αντιμετωπίζει η αγορά του γάλακτος στην Κοινότητα). Το καθεστώς αυτό παρατάθηκε μέχρι το 1980, ειδικά για το βούτυρο. Το πνεύμα συνεργασίας με τον τρίτο κόσμο και της βοήθειας για την ανάπτυξη του, κυρίως στον αγροτικό τομέα, οδήγησε την Κοινότητα να συνάψει συμφωνίες συνεργασίας με αναπτυσσόμενες χώρες που δεν συνδέονται αλλιώς μαζί της. Ταυτόχρονα προωθείται και ο διάλογος με τις αραβικές χώρες. Η Κοινότητα μετέχει επίοεις στις εργασίες που προωθούνται στα πλαίσια του Ο.Η.Ε. (UNCTAD, FA0, Διεθνής Επιτροπή Διατροφής). Στα πλαίσια της επισιτιστικής βοήθειας διέθεσε στις ενδιαφερο-