ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Μέθοδοι ανάλυσης του Επιχειρηµατικού και Χρηµατοοικονοµικού Περιβάλλοντος Σύγχρονα θέµατα

Transcript

1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Μέθοδοι ανάλυσης του Επιχειρηµατικού και Χρηµατοοικονοµικού Περιβάλλοντος Σύγχρονα θέµατα 1 2

2 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (1) ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (2) Η δυναµική της αλλαγής Τα ακρώνυµα Mάκρο παράγοντες Μίκρο παράγοντες Political Strengths Economic Weaknesses Social Opportunities Technology Threats Κάτοχοι οµολογιών Εµπορικοί πιστωτέςπιστωτεσ Τράπεζες Προµηθευτές Πελάτες ΜΕΤΟΧΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ανάλυση «ενδιαφεροµένων» (Stakeholder Analysis) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ MANAGEMENT/ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ιοικητικό Συµβούλιο ιεύθυνση Στελέχη Εργαζόµενοι Συνταξιούχοι Τοπική κοινωνία Εθνική κοινωνία Παγκόσµια κοινωνία Κυβέρνηση ιοικητικοί παράγοντες Οµάδες συµφερόντων 3 4

3 ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη/ Παγκοσµιοποίηση/ Πολιτικέςεξελίξεις/ Τεχνολογία και πληροφορική/ Οικολογικές ανησυχίες/ Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη Παγκοσµιοποίηση Πολιτικές εξελίξεις Τεχνολογία και πληροφορική Οικολογικές ανησυχίες Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» Ο ρόλος των τραπεζών Απελευθέρωση της τραπεζικής αγοράς Disintermediation Απελευθέρωση αγορών συναλλάγµατος και κεφαλαίων ιεθνοποίηση κεφαλαίων και αναζήτηση αποδόσεων Χρηµατοοικονοµική «µηχανική» και καινοτοµία Απότηνκαινοτοµίαστην «µηπραγµατικήοικονοµία» : H οικονοµική κρίση 5 6

4 ΑΝΕΙΟ ΟΤΗΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ Μακροπρόθσµο επενδυτικό Κεφάλαιο κίνησης - Εποχικότητατα Κεφάλαιο κίνησης µονιµότερου χαρακτήρα Factoring Leasing Ενέγγυες πιστώσεις οµόλογα Εκδότης Επιτόκιο-Κουπόνι: Χρονική διάρκεια Τιµή οµολόγου Yield to maturity - σταθερο - κυµαινόµενο - index-linked 7 8

5 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Το ισοζύγιο πληρωµών αποτυπώνει όλες τις συναλλαγές µεταξύ των κατοίκων µιας χώρας και των κατοίκων οι οποίες πραγµατοποιούνται σε µια δεδοµένη χρονική περίοδο ανεξάρτητα απότονόµισµαστοοποίοέχουνπραγµατοποιηθείοισυναλλαγές. Το Ισοζύγιο Πληρωµών αποτελείται από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων. ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Εμπορικό Ισοζύγιο(Εξαγωγές Εισαγωγές) ΙσοζύγιοΥπηρεσιών(ταξιδιωτικόσυνάλλαγμα, ναυτιλιακόσυνάλλαγμα, λοιπές υπηρεσίες) Ισοζύγιο Πληρωμών(τόκοι, ενοίκια, μερίσματα και κέρδη, μισθοί και αμοιβές) Ισοζύγιο Μεταβιβάσεων(μεταβιβάσεις από την Ε.Ε. και μεταναστευτικά εμβάσματα). ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Άµεσες Ξένες Επενδύσεις Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου άνεια της Γενικής Κυβέρνησης 9 10

6 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΥΝ ΥΝΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ Συναλλαγµατικός κίνδυνος Πιστωτικός κίνδυνος Λειτουργικός κίνδυνος Κίνδυνος αγοράς Προθεσµιακή αγορά Matched position Ισοζύγιο πληρωµών Ζήτηση Προσφορά συναλλάγµατος Σταθερές ισοτιµίες Ισοτιµίες ελεύθερης διακύµανσης Συναλλαγµατικά διαθέσιµα 11 12

7 Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη/ Παγκοσµιοποίηση/ Πολιτικές εξελίξεις/ Τεχνολογία και πληροφορική/ Οικολογικές ανησυχίες/ Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη/ Παγκοσµιοποίηση/ Πολιτικές εξελίξεις/ Τεχνολογία και πληροφορική/ Οικολογικές ανησυχίες/ Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» Από τη εθνική οικονοµία στο παγκόσµιο χωριό Πολυεθνικές εταιρείες Άνοδος όγκου εµπορικών συναλλαγών αλληλεξάρτηση κρατών Ισοζύγιο πληρωµών Το ΕΥΡΩ ιεθνικές συνεργασίες (EU, OPEC, WTO) H αλλαγή στις συνθήκες εργασίας Η πτώση του «τείχους» ΗΚίναανοίγειτασύνορα Τοζήτηµατηςενέργειαςκαιτουελέγχουτης πολεµώντας για το πετρέλαιο και τους αγωγούς φυσικού αερίου Το µέλλον της Ευρώπης (αν υπάρχει) 13 14

8 Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη/ Παγκοσµιοποίηση/ Πολιτικές εξελίξεις/ Τεχνολογία και πληροφορική/ Οικολογικές ανησυχίες/ Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη/ Παγκοσµιοποίηση/ Πολιτικές εξελίξεις/ Τεχνολογία και πληροφορική/ Οικολογικές ανησυχίες/ Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» 1900: Μαζική παραγωγή οικονοµίες κλίµακας γραµµές παραγωγής τυποποίηση -αυτοµατισµός 1970: Υπολογιστές Μείωσηκόστους vsκόστοςανεργίας, ασφάλισης, κοινωνικής αποσταθεροποίησης. Τσέρνοµπιλ Υδάτινοι και δασικοί πόροι Mad cows Πιέσεις στο κλίµα και την ατµόσφαιρα Πυρηνική εποχή

9 Χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη/ Παγκοσµιοποίηση/ Πολιτικές εξελίξεις/ Τεχνολογία και πληροφορική/ Οικολογικές ανησυχίες/ Η εξέλιξη της οικονοµικής «ιδεολογίας» ΚΕΥΝΣΙΑΝΙΣΜΟΣ Ελεύθερη αγορά αλλά και κρατικός παρεµβατισµός µέσω φορολογικών και δηµοσιονοµικών πολιτικών προκειµένου να διατηρηθεί κράτος πρόνοιας και πλήρης απασχόληση VS ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΜΟΣ Ελεύθερη αγορά αλλά χωρίς καµία κρατική παρέµβαση γιατί επιφέρει στρέβλωση στην αγορά λόγω διόγκωσης κρατικού τοµέα, υψηλών φόρων και περιοριστικών νοµοθεσιών ΜΕΡΟΣ ΕΥΤΕΡΟ Μέτρηση Εθνικού προϊόντος 17 18

10 ΑΕγχΠ (εγχώριο) ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Ως Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕγχΠ) ορίζεται η συνολική αξία των παραγόµενων αγαθών και υπηρεσιών σε µια οικονοµία (χώρα) σε µια συγκεκριµένη χρονική περίοδο (συνήθωςετησίως). (έστω και αν παράγονται από αλλοδαπούς) ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΟ ΗΜΑ ΖΗΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΕγχΠ = C + I + G +NX (ιδιωτικήκατανάλωση + επενδύσεις + δηµόσιεςδαπάνες + εξαγωγές εισαγωγές) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 19 20

11 ΑΕγχΠ (εγχώριο) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΑΕγχΠ = C + I + G +NX ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΠΕΝ ΥΣΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ αγορά µηχανηµάτων από τις επιχειρήσεις κατασκευή νέων κατοικιών. µεταβολή στα αποθέµατα. Oι δαπάνες της κυβέρνησης αλλά και των άλλων φορέων της δηµόσιας διοίκησης που γίνονται για: κατασκευή δρόµων, λιµανιών, αεροδροµίων, σχολικών και νοσοκοµειακών συγκροτηµάτων που γίνονται από ιδιώτες κατασκευαστές για λογαριασµότουκράτους. Εξαρτάται από : ιαθέσιµο εισόδηµα Επιτόκια Συνολικός πλούτος Εξαρτάται από : Επιτόκια Μελλοντικές προσδοκίες Εξαρτάται από Συναλλαγµατικές ισοτιµίες Επίπεδο πληθωρισµού 21 22

12 ΑΕΠ (εθνικό) ΑΕγχΠ vs AEΠ Ως Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕγχΠ) ορίζεται η συνολική αξία των παραγόµενων αγαθών και υπηρεσιών από τους πολίτες µιας χώρας σε µια συγκεκριµένη χρονική περίοδο (συνήθωςετησίως). (έστω και αν παράγονται σε άλλες χώρες) Άρα ΑΕΠ = Α.Εγχ.Π + καθαρή εισροή εισοδήµατος από την αλλοδαπή. Παράδειγµα: Η αξία των αυτοκινήτων τα οποία παράγονται από το εργοστάσιο µιας Ιαπωνικής εταιρείας στην Ισπανία αποτελούν τµήµα του Α.Εγχ.Π. της Ισπανίας. Τα κέρδη όµως του εργοστασίου στην Ισπανία τα οποία λαµβάνουν οι µέτοχοι αποτελούν µέρος του ΑΕΠ της Ιαπωνίας

13 ΚΑΘΑΡΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΑΕΠ - Αποσβέσεις Απόσβεση: H µείωση της αξίας ενός περιουσιακού στοιχείου Καθαρή επένδυση = Ακαθάριστη επένδυση Απόσβεση ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ (ΝΙ) = Καθαρό Εθνικό Προϊόν Έµµεσοι Φόροι ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ (ΡΙ) = Εθνικό Εισόδηµα Φόροι Ανωνύµων Εταιρειών Εισφορές Φόροι Κοινωνικών Ασφαλίσεων - Αδιανέµητα Κέρδη Ανωνύµων Εταιρειών + Μεταβιβαστικές Πληρωµές ΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ (DI) = Προσωπικό Εισόδηµα Φόροι Εισοδήµατος Η σηµαντικότερη µεταβλητή προσδιορισµού της συνολικής ζήτησης και συνεπώς του εθνικού προϊόντος είναι η ιδιωτική κατανάλωση που εξαρτάται άµεσα από το ιαθέσιµο Εισόδηµα

14 ΑΕΠ vs. ΕΥΗΜΕΡΙΑ Καταγράφει µόνο τις εγχρήµατες συναλλαγές αγοράς ε καταγράφει έσοδα από παράνοµες πράξεις ε καταγράφει συναλλαγές οι οποίες δεν πραγµατοποιούνται µέσααπότοσύστηµατηςαγοράς (π.χ. οιυπηρεσίεςτης νοικοκυράς) ε λαµβάνει υπόψη τη διαχρονική ποιοτική µεταβολή των αγαθών και υπηρεσιών που περιλαµβάνονται στον υπολογισµό του ΑΕΠ. ε λαµβάνει υπόψη τη διαχρονική ποιοτική µεταβολή του βιοτικού επιπέδουτωνανθρώπων (π.χ. µείωσητωνωρώναπασχόλησης) και κυρίως ε µετράει τη διανοµή του πλούτου στους κατοίκους. ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΑΕΠ Υποθέτουµε ότι µια οικονοµία παράγει ν αγαθά και ότι το έτος βάσης είναι το 2000, δηλαδή ως τιµές βάσης λαµβάνονται οι τιµές αγοράς που έχουν διαµορφωθεί το Στη περίπτωση αυτήισχύει: Πραγµατικό ΑΕΠ (2005) = ΟνοµαστικόΑΕΠ (2005) = ν 1 ν 1 Τ 2000 Π2005 Τ2005 Π ΓιατοέτοςβάσηςτοονοµαστικόκαιτοπραγµατικόΑΕΠείναιτο ίδιο

15 ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΤΗΣ Ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ είναι ο λόγος του ονοµαστικού ΑΕΠ προς το πραγµατικό ΑΕΠ. Συνεπώς ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ αποτελεί ένα δείκτη σχετικών τιµών µε τον οποίο συγκρίνουµε τις τιµές των προϊόντων και υπηρεσιών κατά την τρέχουσαπερίοδοµετιςαντίστοιχεςτιµέςτουέτουςβάσης. Η ποσοστιαία µεταβολή του αποπληθωριστή του ΑΕΠ αποτελεί το µέτρο του πληθωρισµού σε µια οικονοµία για µια δεδοµένη χρονική περίοδο. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΝΘΥΣΗ Η ετήσια ποσοστιαία µεταβολή του πραγµατικού ΑΕΠ µιας οικονοµίαςονοµάζεταιρυθµόςοικονοµικήςµεγέθυνσης. Αποτελεί ως εκ τούτου ένα µέτρο της σχετικής οικονοµικής επίδοσης µια χώρας καθώς µας προσφέρει τη δυνατότητα να σύγκρισης είτε µε τους ρυθµούς µεγέθυνσης προηγουµένων ετών στην ίδια οικονοµία είτε µε τους ρυθµούς µεγέθυνσης άλλων οικονοµιών, την ίδια χρονική περίοδο

16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ vs ΥΝΗΤΙΚΟ ΑΕΠ Η οικονοµική µεγέθυνση µιας οικονοµίας υπόκεινται σε διακυµάνσεις. ηλαδή υπάρχουν χρονικές περίοδοι κάποιων ετών όπου υπάρχει οικονοµική ύφεση και συνεπώς ρυθµός µεγέθυνσης επιβραδύνεται οδηγώντας σε αύξηση της ανεργίας ενώ υπάρχουν άλλες περίοδοι οι οποίες χαρακτηρίζονται από αύξηση του ρυθµού οικονοµικής ανάπτυξης µε συνέπεια την επιτάχυνση του ρυθµού αύξησης του ΑΕΠ και µείωσης της ανεργίας. Αυτή η αλληλουχία φάσεων της ανάπτυξης µιας οικονοµίας ονοµάζεται οικονοµικές διακυµάνσεις. Με τον όρο δυνητικό ΑΕΠ εννοούµε το επίπεδο παραγωγής που είναι αποτέλεσµα της πλήρους απασχόλησης των παραγωγικών συντελεστών µιας οικονοµίας. Το δυνητικό προϊόν αποτυπώνει τις παραγωγικές δυνατότητες µιας οικονοµίας. Η απόκλιση του πραγµατικού από το δυνητικό ΑΕΠ αντιπροσωπεύει το παραγωγικό έλλειµµα ή παραγωγικό κενό της οικονοµίας, το οποίοοφείλεταικατάκύριολόγοστηµηπλήρηαπασχόλησηήµη αποτελεσµατικήχρήσητωνπαραγωγικώνσυντελεστών

17 απάνη: Υ = C + I + G + NX (1) ιάθεσητουεισοδήµατος: Υ = C + G + S (2) όπου S = Εθνική αποταµίευση = Ιδιωτική + ηµόσια αποταµίευση (3) Ιδιωτική αποταµίευση = Y (Φόροι Μεταβιβαστικές πλ.) C (4) ηµόσιααποταµίευση = Φόροι G Μεταβιβαστικές πληρωµές (5) (1),(2) S = I + NX (6) (3),(6) Ιδιωτική + ηµόσια αποταµίευση = I + NX (7) Ιδιωτική αποταµίευση - ηµόσιο έλλειµµα = I - Εµπορικό έλλειµµα Ιδιωτική αποταµίευση + Εµπορικό έλλειµµα = I + ηµόσιο έλλειµµα ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Πληθωρισµός - Ανεργία Χρηµατοδοτικοί πόροι (Ιδιωτικέςαποταµιεύσεις + δανειοληψία από άλλες χώρες) Συνολικός δανεισµός (για χρηµατοδότηση επενδύσεων + δηµοσίου ελλείµµατος) (7) Ι + G +NX = Ιδιωτική αποταµίευση + (Φόροι - Μεταβιβαστικές πληρωµές) Εγχύσεις (ενέσεις) εκροές (διαρροές) 33 34

18 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Με τον όρο πληθωρισµό ορίζουµε τη συνεχή άνοδο του γενικού επιπέδουτωντιµώνσεµιαοικονοµία. Η ύπαρξη πληθωρισµού σε µια οικονοµία οδηγεί στην µείωση της πραγµατικής αξίας του εισοδήµατος και συνεπώς µειώνεται η αγοραστικήδύναµητωννοικοκυριών. P P P = P P t t 1 t ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΖΗΤΗΣΗΣ - ΚΟΣΤΟΥΣ Πληθωρισµός Ζήτησης. ηµιουργείται όταν η συνεχής αύξησης του γενικού επιπέδου των τιµών οφείλεται στη αύξηση της συνολικής δαπάνης στην οικονοµία. Ο πληθωρισµός ζήτησης συνήθως δηµιουργείται όταν η οικονοµία βρίσκεται κοντά στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης. Συνήθως οδηγεί στην αύξηση της συνολικής παραγωγής. Πληθωρισµός Κόστους. Ορίζεται ως η ποσοστιαία µεταβολή των τιµώνωςαποτέλεσµατηςαύξησηςτουκόστουςπαραγωγής. Βασική αιτία αυτού του τύπου πληθωρισµού είναι η αύξηση των τιµών των πρώτων υλών όπως του πετρελαίου το 1973, 1979 αλλά και πρόσφατα. Συνήθως οδηγεί σε µείωση της συνολικής παραγωγής

19 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Κόστος ευκαιρίας του χρήµατος. Ο πληθωρισµός οδηγεί σε αύξηση του κόστους ευκαιρίας παρακράτησης ρευστών διαθεσίµων. Κόστος αβεβαιότητας. Οδηγεί στη δηµιουργία προσδοκιών για πληθωρισµό στο µέλλον και εισάγει την αβεβαιότητα στις µελλοντικές συναλλαγές στην οικονοµία. Π.χ. κάνει τις επενδυτικές αποφάσεις περισσότερο αβέβαιες. Φορολογική επιβάρυνση. Στην περίπτωση κατά την οποία δεν υπάρχει αναπροσαρµογή των φορολογικών κλιµακίων µε βάση τον πληθωρισµό τότε καθώς το ονοµαστικό εισόδηµα αυξάνεται πληρώνουµε περισσότερο φόρο χωρίς το εισόδηµα να έχει αυξηθεί πραγµατικά. Αναδιανοµή του εισοδήµατος. Στην περίπτωση κατά την οποία ο πληθωρισµός δεν είναι προσδοκώµενος τότε έχουµε αναδιανοµή του εισοδήµατος και γενικότερα του πλούτου. Σε περίπτωση µη προσδοκώµενης αύξησης του πληθωρισµού έχουµε αναδιανοµή του πλούτου από τους πιστωτές στους χρεώστες. Το αντίθετο συµβαίνει όταν υπάρχει µια µη προσδοκώµενη µείωση του πληθωρισµού. ΑΝΕΡΓΙΑ Ως ποσοστό ανεργίας ορίζεται το ποσοστό των ατόµων τα οποία ανήκουν στο εργατικό δυναµικό τα οποία δεν έχουν απασχόληση αν καιεπιθυµούνναεργασθούν. Ως φυσικό ποσοστό ανεργίας ορίζεται το ποσοστό ανεργίας που υπάρχεισεµιαοικονοµίαότανηαγοράεργασίαςείναισεισορροπία. Το φυσικό ποσοστό ανεργίας είναι διαφορετικό σε κάθε οικονοµία και µεταβάλλεται. Οι παράγοντες που το προσδιορίζουν είναι κυρίως θεσµικοί και διαρθρωτικοί. εν µπορεί να µεταβληθεί από την εφαρµοζόµενη µακροοικονοµική πολιτική της κυβέρνησης

20 ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Ανεργία τριβής. Οφείλεται στο γεγονός ότι η αποχώρηση από µια θέσηεργασίαςκαιηεύρεσηµιαςνέαςδενσυµπίπτουνχρονικά. Πρόκειται για βραχυχρόνια ανεργία. ιαρθρωτική ανεργία. Είναι αποτέλεσµα της αναντιστοιχίας που υπάρχει σε µια οικονοµία µεταξύ των θέσεων εργασίας που προσφέρονται και των δεξιοτήτων και προσόντων αυτών οι οποίοι ζητούν απασχόληση. Η τεχνολογική µεταβολή αποτελεί µια πηγή αυτής της ανεργίας. Εποχική ανεργία. Οφείλεται στην εποχικότητα απασχόλησης που παρουσιάζουν κάποιοι κλάδοι µιας οικονοµίας (π.χ. τουρισµός). ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ Νοµισµατική και ηµοσιονοµική πολιτική 39 40

21 Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Οικονοµική δραστηριότητα Το γενικό επιχειρηματικό κλίμα είναι ευνοϊκό και επικρατεί αισιοδοξία για το μέλλον. Η ζήτηση και η παραγωγή αυξάνεται και η ανεργία υποχωρεί. Εισοδήµατα και κέρδη αυξάνονται. Ανάκαµψη (Recovery) Κορυφή (Peak) Ύφεση (Recession) Εφαρµογή περιοριστικών πολιτικών για να αποφευχθεί η υπερθέρµανση και ο πληθωρισµός (Fine tuning) Πάτος (Trough) Το γενικό επιχειρηματικό κλίμα δεν είναι ευνοϊκό για την ανάληψη επενδύσεων και επικρατεί απαισιοδοξία για το μέλλον. Ανεπαρκής ζήτηση καταναλωτικών αγαθών και ανεργία. Η παραγωγή, τα εισοδήματα και τα κέρδη των επιχειρήσεων βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο τους. Εφαρµογή επεκτατικών πολιτικών για να επιτευχθεί η αναθέρµανση της οικονοµίας και να αναστραφεί η ύφεση (fine tuning) Χρόνος 41 42

22 LEADING INDICATORS Η ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Νέες παραγγελίες Άδειες οικοδοµών είκτες καταναλωτικών προσδοκιών είκτες προσφοράς χρήµατος Απώλειες θέσεων εργασίας Εργάσιµες ώρες είκτες τιµών κοινών µετοχών Χρόνος εξυπηρέτησης προµηθευτών ΣΤΟΧΟΙ Απασχόληση Σταθερότητα τιµών Ισοζύγιο πληρωµών Ανάπτυξη «Ισότητα» ΕΡΓΑΛΕΙΑ Νοµισµατική πολιτική ηµοσιονοµική πολιτική (Φόροι/ απάνες) Νοµοθεσία/ ιοικητικές παρεµβάσεις 43 44

23 ΧΡΗΜΑ Ως χρήµα ορίζεται κάθε γενικώς αποδεκτό µέσο πληρωµής για ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών ή για το διακανονισµό χρέους. Λειτουργίες του χρήµατος Συναλλακτική (Εγχρήµατος οικονοµία- διευκόλυνση των συναλλαγών) Μονάδα µέτρησης αξίας (µέσο σύγκρισης αξίας των προϊόντων) Μέσο συσσώρευσης πλούτου (µορφή συνολικού πλούτου υπό µορφή ρευστών διαθεσίµων) ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Μ0 = ποσότητα χαρτονοµισµάτων και κερµάτων σε κυκλοφορία (Νοµισµατική Βάση) Μ1 = Μ0 + καταθέσεις όψεως Μ2 = Μ1 + καταθέσεις προθεσµίες στις εµπορικές τράπεζες (εύκολα ρευστοποιήσιµες) Μ3 = Μ2 + προθεσµιακές καταθέσεις και τα πιστοποιητικά καταθέσεων του ιδιωτικού τοµέα, σε εγχώριο και σε ξένο νόµισµα Μ4 = Μ3 + τοποθετήσεις ιδιωτών σε τίτλους διάρκειας µέχρι ένα έτος (έντοκα γραµµάτια και οµόλογα) 45 46

24 ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Συναλλακτική. Εξαρτάταιαπό: (α) τοεισόδηµα, (β) τη συχνότητα είσπραξης του εισοδήµατος και (γ) το βαθµό ανάπτυξης του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος της οικονοµίας (πιστωτικέςκάρτες, ΑΤΜ). Θετικήσυνάρτησητουεισοδήµατος. Κερδοσκοπική. Κόστος ευκαιρίας παρακράτησης ρευστών διαθεσίµων ονοµαστικό επιτόκιο. Αρνητική σχέση ως προς το επιτόκιο. Τα άτοµα αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους επένδυσης καθώςταχρήµαχάνειτηναξίατου. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Προσφορά χρήµατος ονοµάζουµε την ποσότητα χρήµατος που είναι διαθέσιµη σε µια οικονοµία και µπορεί να µετρηθεί σε µια δεδοµένη χρονική στιγµή ως απόθεµα περιουσιακών στοιχείων. Ηπροσφοράχρήµατοςελέγχεταιαπότιςνοµισµατικέςαρχές, δηλαδή την Κεντρική Τράπεζα της χώρας που στην Ευρωζώνη είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η Κεντρική Τράπεζα των χωρών που ανήκουν στην ευρωζώνη είναι ανεξάρτητο ίδρυµα. Ο έλεγχος της λειτουργίας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος µιας χώρας και η άσκηση της νοµισµατικής πολιτικής είναι οι δύο βασικές λειτουργίες της Κεντρικής Τράπεζας

25 ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Η ισορροπία στην αγορά χρήµατος επιτυγχάνεται όταν η ζήτηση για πραγµατικά ρευστά διαθέσιµα, η οποία εξαρτάται από το εισόδηµα των νοικοκυριών και το επιτόκιο, είναι ίση µε την πραγµατική προσφορά χρήµατος (Η ονοµαστική προσφορά χρήµατος Μ διαιρείται µε το γενικό επίπεδο τιµών P). Για κάθε δεδοµένο επίπεδο εισοδήµατος το οποίο προσδιορίζεται από την ισορροπία στην αγορά αγαθών υπάρχει ένα επίπεδο επιτοκίου το οποίο εξισώνει την προσφορά µε την ζήτηση χρήµατος. ΘΕΜΑΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Μεταβολή του Προεξοφλητικού Επιτοκίου. Ως προεξοφλητικό επιτόκιο ορίζεται το επιτόκιο µε το οποίο οι εµπορικές τράπεζες δανείζονταιαπότηνκτ. Πράξεις ανοικτής αγοράς. Αγορά ή πώληση κρατικών οµολόγων στην διατραπεζική αγορά. Μεταβολή Ποσοστού Υποχρεωτικών ιαθεσίµων. Οι Εµπορικές Τράπεζες υποχρεούνται να διατηρούν υπό µορφή ρευστών διαθεσίµων ένα ποσοστό των καταθέσεων τους σε ρευστά διαθέσιµα. Έκδοση Χαρτονοµισµάτων και Κερµάτων. Η Κεντρική Τράπεζα έχειτοαποκλειστικόπρονόµιοέκδοσηςχρήµατος

26 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Παράµετροι πολιτικής : Επιτόκιο / Προσφορά χρήµατος Συναλλαγµατική πολιτική ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Καθυστερήσεις στην εφαρµογή της πολιτικής επιτείνουν το εύρος της διακύµανσης ΧΡΟΝΟΣ Αύξηση επιτοκίων Πώληση οµολόγων Αύξηση υποχρεωτικών διαθεσίµων Μείωση επιτοκίων Αγορά οµολόγων Μείωση υποχρεωτικών διαθεσίµων 51 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ: Έσοδο Εργαλείο αναδιανοµής Εργαλείο πολιτικής ΜΟΡΦΕΣ: Άµεση Έµµεση Progressive Regressive 52

27 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Παράµετροι πολιτικής : Φόροι / ηµόσιες απάνες Κeynes Fine Tuning policy : ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Αύξηση φόρων Μείωση δαπανών SWOT Ανάλυση Πλεονεκτήματα Αδυναμίες Καθυστερήσεις στην εφαρµογή της πολιτικής επιτείνουν το εύρος της διακύµανσης ΧΡΟΝΟΣ Μείωση φόρων Αύξηση δαπανών Ευκαιρίες Απειλές 53 54