21/10/16. Μεθοδολογία Έρευνας Προχωρημένου Επιπέδου. Θεματολογία. Ορισμός. Ορισμός. Ορισμός του όρου «έρευνα»

Transcript

1 Μεθοδολογία Έρευνας Προχωρημένου Επιπέδου Βασίλης Γραμματικόπουλος, Επίκουρος καθηγητής Θεματολογία Ορισμός του όρου «έρευνα» Ιστορική αναδρομή & φιλοσοφία της έρευνας Διαδικασία διεξαγωγής της έρευνας Ερευνητικό πρόβλημα Ορισμός Η έρευνα είναι ένας τρόπος, μία διαδικασία κατάκτησης της γνώσης Άλλοι τρόποι είναι: ενόραση, θεία έμπνευση, αποδοχή δογμάτων & αξιωμάτων Διαδικασία συστηματικής διερεύνησης που σχεδιάζεται για να συλλέξει, αναλύσει, ερμηνεύσει δεδομένα με σκοπό να κατανοήσει,περιγράψει, προβλέψει/ελέγξει ένα φαινόμενο ή να ενδυναμώσει τα άτομα μέσα σε τέτοια περιβάλλοντα-πλαίσια Ορισμός Η έρευνα είναι μία διαδικασία λογικών βημάτων: α) Θέτουμε ένα ερώτημα, β) συλλέγουμε δεδομένα για να απαντήσουμε, γ) παρουσιάζουμε την απάντηση Η έρευνα είναι μία διαδικασία για τη συγκέντρωση και ανάλυση πληροφοριών ώστε να αυξήσουμε την κατανόηση ενός θέματος ή ζητήματος (Creswell, 2015) 1

2 Παραδείγματα Στα τέλη του 19 ου αιώνα επικρατούσε η άποψη ότι οι γυναίκες υστερούν σε ευφυία σε σχέση με τους άνδρες Mary Calkins, 1887 Στα μέσα του 19 ου αιώνα επικρατούσε η άποψη της σταθερότητας των ειδών μέσα από την οπτική φυσικής θεολογίας Charles Darwin, 1859 Στάδια της έρευνας Creswell (2014) Mertens (2015) αναγνώριση ενός ερευνητικού προβλημάτος ανασκόπηση της βιβλιογραφίας προσδιορισμός του σκοπού της έρευνας συγκέντρωση δεδομένων ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων αναφορά και αξιολόγηση της έρευνας προσδιορισμός της θεωρητικής θέσης & εντοπισμός του προβλήματος επισκόπηση της βιβλιογραφίας, ερωτήματα της έρευνας προσδιορισμός της μεθόδου προσδιορισμός και επιλογή των πηγών των δεδομένων προσδιορισμός και επιλογή των μεθόδων συλλογής δεδομένων και εργαλείων συλλογής τους ανάλυση των δεδομένων, παρουσίαση & χρησιμοποίηση τους προσδιορισμός μελλοντικών κατευθύνσεων της έρευνας Η ιστορία της έρευνας Θεωρητικό «παράδειγμα ή «παράδειγμα» (paradigm) Τρόπος θεώρησης του κόσμου Έχει φιλοσοφικές υποθέσεις που οδηγούν και κατευθύνουν τη σκέψη & τη δράση Η κατηγοριοποίηση είναι δύσκολη Τέσσερα είναι τα πιο σημαντικά «παραδείγματα» που αναγνωρίζονται Όροι που συνδέονται με «παραδείγματα» Θετικιστικό Κονστρουκτιβιστικό Μετασχηματιστικό Πραγματιστικό Πειραματικό Νατουραλιστικό Κριτική θεωρία Μεικτές Οιονεί Φαινομενολογικό Νεομαρξιστικό μέθοδοι πειραματικό Ερμηνευτικό Φεμινιστικό Μεικτά Συσχετιστικό Εθνογραφικό Συμμετοχικό μοντέλα Αιτιακόσυγκριτικό Χειραφετικό Ποιοτικό Έρευνα δράσης Ποσοτικό Τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη Βασικές αντιλήψεις που συνδέονται με «παραδείγματα» Αντιλήψεις Positivism Constructivism Transformative Pragmatism οντολογία (φύση πραγματικότητας) επιστημονολογία (φύση της γνώσης) μεθοδολογία (προσέγγιση στη συστηματική διερεύνηση) Μία πραγματικότητα με πιθανότητες να γίνει γνωστή Αντικειμενικότητα ο ερευνητής αμερόληπτος Ποσοτική πρωτίστως, παρεμβατική, αποσυνδεδεμένη από το πλαίσιο αναφοράς Πολλαπλές πραγματικότητες, κοινωνικά διαμορφωμένες Αλληλεπιδραστική σχέση μεταξύ ερευνητή & συμμετεχόντων Ποιοτική πρωτίστως, ερμηνευτική, διαλεκτική, περιγράφονται οι παράγοντες που σχετίζονται με το πλαίσιο Πολλαπλές πραγματικότητες διαμορφωμένες από κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστμικές, οικονομικές, εθνικές, σχετικές με το φύλο Αλληλεπιδραστική σχέση μεταξύ ερευνητή & συμμετεχόντων, η γνώση είναι ορισμένη κοινωνικά & ιστορικά Ποιοτική + ποσοτική + μεικτή, περιγράφονται οι παράγοντες που σχετίζονται με το πλαίσιο, καθώς και ιστορικοί Μία πραγματικότητα και ο καθένας έχει τη δική του μοναδική ερμηνεία αυτής Οι σχέσεις ορίζονται κατά περίπτωση από τι θεωρείται καταλληλότερο Συνδυασμός μεθόδων με συγκεκριμένες ερωτήσεις και σκοπούς Μεικτές μέθοδοι 2

3 Θετικισμός Μεταθετικισμός ο κοινωνικός κόσμος μπορεί να μελετηθεί όπως ο φυσικός, μπορεί να εξηγηθεί μία αιτιώδης σχέση μία πραγματικότητα - όχι πλήρως γνωστή ερευνητής & αντικείμενο μελέτης δεν είναι ανεξάρτητα Κονστρουκτιβισμός πραγματικότητα είναι κοινωνικά κατασκευασμένη η έρευνα είναι προϊόν των αξιών των ερευνητών και όχι ανεξάρτητη από αυτούς η αντίληψη της πραγματικότητας μπορεί να αλλάξει καθώς εξελίσσεται η έρευνα η γνώση δεν αποκαλύπτεται αλλά κατασκευάζεται (Schwandt, 2000) ο ερευνητής και τα υποκείμενα τηης έρευνας αλληλεπιδρούν και αλληοεπηρεάζονται τα ερευνητικά ερωτήματα τροποποιούνται κατά την εξέλιξη της έρευνας πραγματισμός η αλήθεια δεν μπορεί να προσεγγίζεται μόνο από μία μέθοδο αποτελεσματικότητα είναι το κριτήριο αξιολόγησης ο ερευνητής ούτε είναι αποστασιοποιημένος, ούτε ενταγμένος, απλά μόνος του αποφασίζει τι θα ερευνήσει και πως η επιλογή της μεθόδου βασίζεται στο ερευνητικό ερώτημα & σκοπό της έρευνας, κριτήριο είναι εάν πετυχαίνει το στόχο της η μεικτή μεθοδολογία είναι αυτή που ξεπερνάει τα προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση μόνο μιας μεθόδου επεκτείνοντας τη σκέψη μας Αντικειμενικότητα & σχετικισμός (objectivity & relativism): Οι θετικιστές διδάσκουν την αξία της αντικειμενικότητας και την ανακάλυψη της αντικειμενικής αλήθειας. Οι κονστρουκτιβιστές διδάσκουν ότι δεν υπάρχει μία πραγματικότητα, αλλά πολλές που εξαρτώνται από την οπτική του ερευνητή που επιλέγεται (ριζοσπαστικός σχετικισμός). Σημασία της έρευνας 1/3 Σημασία της έρευνας 2/3 Η έρευνα αυξάνει τις γνώσεις μας Καλύπτει κενά Επεκτείνει Επαναλαμβάνει/επαληθεύει Εμπλουτίζει τις γνώσεις Η έρευνα συνεισφέρει στη βελτίωση της πρακτικής στην εκπαίδευση Ερευνητικά δεδομένα ενισχύουν την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών Προσφέρει νέες, φρέσκιες ιδέες για εφαρμογή στην πράξη Βοηθάει τους εκπαιδευτικούς να αξιολογούν διαδικασίες 3

4 Σημασία της έρευνας 3/3 Προβλήματα Η έρευνα ενημερώνει/πληροφορεί την πολιτική (p0licy makers) Βοηθάει στην αξιολόγηση διαφόρων απόψεων Προσφέρει νέες, φρέσκιες ιδέες για εφαρμογή στην πράξη Ενημερώνονται για τους πιο επίκαιρους προβληματισμούς Αντιφατικά ή αόριστα ευρήματα Αμφισβητήσιμα δεδομένα Ασάφειες σχετικά με το σκοπό και τη διατύπωση του προβλήματος Αδιαφάνεια της διαδικασίας συλλογής δεδομένων Η διαδικασία της έρευνας 1. αναγνώριση ενός ερευνητικού προβλημάτος 2. ανασκόπηση της βιβλιογραφίας 3. προσδιορισμός του σκοπού της έρευνας 4. συγκέντρωση δεδομένων 5. ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων 6. αναφορά και αξιολόγηση της έρευνας Αναγνώριση ερευνητικού προβλημάτος 1/6 Προσδιορισμός του προβλήματος Αιτιολόγηση του προβλήματος Υποστήριξη της ανάγκης για μελέτη του προβλήματος Ανασκόπηση βιβλιογραφίας 2/6 Εντοπισμός πηγών Βιβλία περιοδικά ηλεκτρονικές πηγές Επιλογή πηγών που θα συμπεριληφθούν στην ανασκόπηση Σύνοψη της βιβλιογραφίας σε ένα γραπτό κείμενο 4

5 Προσδιορισμός του σκοπού 3/6 Συλλογή δεδομένων 4/6 Αναγνώριση του σκοπού (δήλωση) Η βασική πρόθεση της έρευνας οι συμμετέχοντες η τοποθεσία (site) Περιορισμός του σκοπού σε ερευνητικά ερωτήματα Καθορισμός της διαδικασίας Επιλογή συμμετεχόντων Εξασφάλιση άδειας/αδειών Σχεδιασμός οργάνων συλλογής δεδομένων & περιγραφή διαδικασιών συλλογής Συλλογή δεδομένων Ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων 5/6 Επιμέρους ανάλυση δεδομένων Παρουσίαση δεδομένων Επεξήγηση των συμπερασμάτων που πηγάζουν από τα δεδομένα Αναφορά & αξιολόγηση της έρευνας 6/6 Αναφορά (report) της έρευνας Καθορισμός του κοινού για την αναφορά Δομή της αναφοράς Συγγραφή της αναφοράς με ακρίβεια & ευαισθησία Αξιολόγηση της έρευνας Αξιολόγηση ποιότητας με βάση αναγνωρισμένα πρότυπα Επιλογή προτύπων (ακαδημαϊκή κοινότητα, σχολικές περιφέρειες, κρατικοί φορείς) Δεοντολογικά θέματα στην έρευνα (ethics) Μάθε σχετικά με τις διαδικασίες και ζήτησε έγκριση Ακολούθησε τις οδηγίες από τους επαγγελματικούς οργανισμούς Χρησιμοποίησε ηθικές πρακτικές κατά τη διεξαγωγή Χρησιμοποίησε με σεβασμό τις διαδικασίες συλλογής δεδομένων Δείξε σεβασμό στο κοινό που απευθύνεται η έρευνα 5

6 Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2... είναι ένα εκπαιδευτικό θέμα ή ζήτημα που ένας ερευνητής παρουσιάζει και αιτιολογεί σε μία έρευνητική μελέτη Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2 Μπορεί να είναι: ένα εκπαιδευτικό ζήτημα μία διαμάχη ένας προβληματισμός Εντοπισμός ερευνητικού προβλήματος 1/2 Εντοπίζουμε ένα θέμα για μελέτη Προσδιορίζοντας το θέμα εστιάζουμε στο «πρόβλημα» π. χ. Το κάπνισμα στους εφήβους οδηγεί σε πολλούς πρόωρους θανάτους ή η έξαρση της ενδοσχολικής βίας στις αστικές περιοχές Εντοπισμός ερευνητικού προβλήματος 2/2 Εντοπισμός του προβλήματος διαβάζοντας μία έρευνα ποιό είναι το ζήτημα, η διαμάχη που προσεγγίζει ο ερευνητής; ποιά διαμάχη οδηγεί σε αυτήν τη μελέτη; ποιό ζήτημα προσεγγίζεται; υπάρχει η διατύπωση π.χ. «το πρόβλημα που μας απασχόλησε σε αυτήν τη μελέτη...» τα προβλήματα εντοπίζονται στην αρχή μιας εργασίας Γιατί είναι σημαντικό; Σηματοδοτεί τη σημαντικότητα του ζητήματος Δημιουργεί ενδιαφέρον στο κοινό που απευθύνεται Επικεντρώνει την προσοχή του αναγνώστη στο πως η μελέτη συνεισφέρει στη βιβλιογραφία Ερευνητικό πρόβλημα & άλλα μέρη της έρευνας Ερευνητικό θέμα Ερευνητικό πρόβλημα Σκοπός της έρευνας Ερευνητικά ερωτήματα 6

7 Ερευνητικό πρόβλημα & άλλα μέρη της έρευνας Ερευνητικό θέμα ένα ευρύτερο ζήτημα που ασχολείται μία μελέτη Ερευνητικό πρόβλημα ένα πρόβλημα, διαμάχη, ένα γενικό ζήτημα που εξετάζεται μέσα σε ένα πλαίσιο που καθορίζει η έρευνα Σκοπός της έρευνας η κύρια πρόθεση της έρευνας, το γιατί της έρευνας Ερευνητικά ερωτήματα η κατάτμηση του σκοπού σε συγκεκριμένες ερωτήσεις που θέλει να απαντήσει η έρευνα γενικό ειδικό θέμα πρόβλημα σκοπός - ερωτήματα θέμα πρόβλημα σκοπός ερωτήματα μάθηση μέσω νέων τεχνολογιών η έλλειψη δεξιοτήτων χρήσης νέων τεχνολογιών από τους εκπαιδευτικούς να διαπιστωθεί εάν η μη χρήση νέων τεχνολογιών από τους εκπαιδευτικούς οφείλεται σε έλλειψη επιμόρφωσης τους οι εκπαιδευτικοί που έχουν γνώσεις χρήσης νέων τεχνολογιών τις χρησιμοποιούν στη διδασκαλία τους οι εκπαιδευτικοί εάν επιμορφωθούν στη χρήση νέων τεχνολογιών θα ενσωματώσουν τη χρήση τους στην διδασκαλία Αξιολόγηση ερευνητικού προβλήματος 1/2 Μπορεί να μελεητηθεί; Πρόσβαση στην ερευνητική τοποθεσία Χρόνος, πόροι, δεξιότητες Πρέπει να μελετηθεί; Προαγωγή γνώσης Συνεισφορά στην εκπαιδευτκή πράξη/πρακτική Αξιολόγηση ερευνητικού προβλήματος 2/2 Ερευνάται ένα «κενό» στην υπάρχουσα βιβλιογραφία; Επαναλαμβάνεται μία μελέτη με διαφορετικούς συμμετέχοντες σε διαφορετικό περιβάλλον; Επεκτείνει ένα θέμα προηγούμενων ερευνών ή εξετάζει το θέμα αυτό σε μεγαλύτερο βάθος; Δίνει φωνή σε πληθυσμούς που δεν έχουν μέχρι τώρα ακουστεί; Θα βελτιώσει την εκπαιδευτική πράξη/πρακτική; Διαφορές σε ποσοτική & ποιοτική έρευνα Ποσοτική Μετράτε τις μεταβλητές; Αξιολογείτε τον αντίκτυπο των μεταβλητών σε κάποιο αποτέλεσμα; Εξετάζετε θεωρίες ή γενικές εξηγήσεις; Εφαρμόζετε τα αποτελέσματα σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων; Ποιοτική Μαθένετε για τις απόψεις των ατόμων τα οποία σχεδιάζετε να μετρήσετε; Αξιολογείτε μία διαδικασία μέσα στο χρόνο; Διατυπώνετε θεωρίες βασισμένες στις απόψεις των συμμετεχόντων; Εξασφαλίζετε λεπτομερείς πληροφορίες για μερικούς ανθρώπους ή τόπους έρευνας; 7