6. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ (ΒΔΣ)

Transcript

1 6. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ (ΒΔΣ) ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2014

2 Έκδοση Building SPP Η ομάδα έργου Building SPP, LNEG Laboratório Nacional de Energia e Geologia, Συγγραφείς: Paula Trindade, Συντονιστής έργου Building SPP, Ερευνητής, LNEG Ana Paula Duarte, Μέλος ομάδας έργου Building SPP, Ερευνητής, LNEG Antigone Dalamagas, Μέλος ομάδας έργου Building SPP, Oικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης Πολύνα Γκιόκα, Μέλος ομάδας έργου Building SPP, Oικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης Με τη συμμετοχή: Κώστας Γεωργίου, Μέλος ομάδας έργου Building SPP, ΕΠΤΑ Α.Ε. Leonor Sota, Building SPP team, Technician, LNEG Ana Cortiçada, Building SPP team, Research Fellow, LNEG Ανδριάνα Σταυρακάκη, Μέλος ομάδας έργου Building SPP, ΕΠΤΑ Α.Ε. Φίλιππος Κυρκίτσος, Μέλος ομάδας έργου Building SPP, Oικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης Copyright: Οι εταίροι του προγράμματος Building SPP, All rights reserved. Κανένα μέρος του παρόντος οδηγού δεν δύναται να αντιγραφεί ή αναπαραχθεί χωρίς την γραπτή συμφωνία της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης. Αποποίηση Ευθύνης: Η ευθύνη του περιεχομένου του παρόντος ανήκει αποκλειστικά στους συγγραφείς του παρόντος οδηγού. Δεν αντανακλά απαραίτητα την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση μπορεί να γίνει του περιεχομένου αυτού.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Τι είναι οι ΒΔΣ; Γιατί ΒΔΣ; Οφέλη των ΒΔΣ 9 Τα κύρια οφέλη των ΒΔΣ παρουσιάζονται παρακάτω. 9 Εξοικονόμηση χρημάτων: Προκλήσεις και εμπόδια για τις ΒΔΣ Βιβλιογραφία 12 2 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP Επισκόπηση του έργου Στόχοι και Δράσεις Στόχοι Δράσεις Αποτελέσματα και προκλήσεις 17 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ Στόχος και Σκοπός Αποδέκτες του οδηγού Πως Λειτουργεί 21 4 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εργαλεία Πολιτικής Οδηγίες της ΕΕ για τις Δημόσιες Συμβάσεις Σχετική Νομοθεσία Δικαστικές Αποφάσεις Το Πορτογαλικό θεσμικό πλαίσιο των ΒΔΣ/ΠΔΣ Ελληνικό Θεσμικό Πλαίσιο Ελληνικός Νόμος Προμηθειών Εθνικό ηλεκτρονικό σύστημα συμβάσεων - ESIDIS Σχετική Νομοθεσία για τις Δημόσιες Συμβάσεις στην Ελλάδα Βιβλιογραφία 38 5 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Καθορισμός των αναγκών Δουλεύοντας με την αγορά Καθορισμός Κριτηρίων ΒΔΣ 42

4 5.4 Εισάγοντας Περιβαλλοντικά και Κοινωνικά κριτήρια στις Δημόσιες Συμβάσεις Επιλογή προμηθευτή Τεχνικές Προδιαγραφές Κριτήρια αξιολόγησης και ανάθεσης Όροι Εκτέλεσης της Σύμβασης Προστατευόμενα Εργαστήρια Κοινές Προμήθειες Βιβλιογραφία 59 6 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Περιβαλλοντικά Εργαλεία EU GPP Toolkit Οικολογικά Σήματα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Άλλες Περιβαλλοντικές Πρωτοβουλίες Κοινωνικά Εργαλεία Κοινωνικά εργαλεία και σχετικές πρωτοβουλίες Συνθήκες ILO Συστήματα Κοινωνικής Υπευθυνότητας Εργαλεία Υπολογισμού της ΑΚΚΖ προϊόντων και υπηρεσιών Βιβλιογραφία ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΒΔΣ Εισαγωγή Προετοιμασία Στόχοι και Χάραξη Πολιτικής Ανάπτυξη Σχεδίου Δράσης Εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης Παρακολούθηση και Αναφορές Αναθεώρηση ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Εισαγωγή Παραδείγματα Μελέτη Περίπτωσης 1 Δήμος Αγιάς Μελέτη Περίπτωσης 2 Δήμος Ελευσίνας Μελέτη Περίπτωσης 3 Δήμος Loures Μελέτη περίπτωσης 4 LIPOR (Πορτογαλία) Μελέτη περίπτωσης 5 Δήμος Torres Vedras (Πορτογαλία) 150

5 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) 1 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Σκοπός Βιώσιμη Δημόσια Σύμβαση ορίζεται ως η προμήθεια προϊόντων, υπηρεσιών και εκτέλεση έργων από τους Δημόσιους φορείς, ενσωματώνοντας περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια σε όλες τις διαδικασίες υλοποίησης της προμήθειας κάνοντας χρήση της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής. Οι δημόσιες αρχές είναι σημαντικοί καταναλωτές στην Ευρώπη. Ξοδεύουν περίπου 2 τρισεκατομμύρια ευρώ ετησίως - 19% του ΑΕΠ της ΕΕ (ICLEI, 2007), και κατά συνέπεια, κρίσιμος παράγοντας είναι η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων στις δημόσιες προμήθειες. Οι δημόσιες αρχές, χρησιμοποιώντας την αγοραστική δύναμή τους να αποκτήσουν περισσότερα βιώσιμα αγαθά, υπηρεσίες και έργα, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και διεθνών στόχων βιωσιμότητας (ICLEI, 2007). Επίσης, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την αγορά, μειώνοντας την τιμή των βιώσιμων προϊόντων μέσω της αύξησης της προσφοράς και της ζήτησης. Με άλλα λόγια, όταν υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για ένα συγκεκριμένο τύπο προϊόντος, η τιμή πέφτει. Οι δημόσιες αρχές μέσω της αγοραστικής τους δύναμης μπορούν να δώσουν κίνητρο για το άνοιγμα της αγοράς για τα βιώσιμα προϊόντα. Κύρια Θέματα που εξετάζονται: Αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζει την έννοια των βιώσιμων δημόσιων συμβάσεων, τη σημασία τους σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, τα οφέλη, τις προκλήσεις και τα εμπόδια για τις ΒΔΣ. 1.1 Τι είναι οι ΒΔΣ; Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις (SPP) είναι η προμήθεια/υλοποίηση προϊόντων, υπηρεσιών και έργων από δημόσιους οργανισμούς, με την ενσωμάτωση όχι μόνον οικονομικών, αλλά και περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων σε όλες τις διαδικασίες προμηθειών, αλλά και τη χρήση της προσέγγισης του κύκλου ζωής. Έτσι οι ΒΔΣ λαμβάνουν υπόψη τα ακόλουθα θέματα : Οικονομικά: το κόστος των προϊόντων και των υπηρεσιών σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους, όπως η απόκτηση, η συντήρηση, η λειτουργία και το κόστος τέλους του κύκλου ζωής τους (συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης των αποβλήτων), η ποιότητα, η διαθεσιμότητα και η λειτουργικότητα, μεταξύ άλλων. 6. SPP Training Package 5

6 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Κοινωνικά: κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα και συνθήκες εργασίας. Περιβαλλοντικά: εκπομπές στον αέρα, το έδαφος και το νερό, κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα, χρήση των φυσικών πόρων και λειψυδρία, μεταξύ άλλων, καθ ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κύκλος ζωής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες και διεργασίες, από την εξόρυξη των πρώτων υλών και την επεξεργασία, ως την παραγωγή, τη διανομή, τη χρήση και την τελική εναπόθεση των απορριμμάτων. Εν ολίγοις, ΒΔΣ σημαίνει εξασφάλιση ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που προμηθεύεται ο οργανισμός σας έχουν όσο το δυνατόν πιο θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και την κοινωνία (ICLEI, 2007). Box 1 - Παραδείγματα βιώσιμων συμβάσεων: Ενεργειακά αποδοτικοί υπολογιστές Κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας -nzeb (υποχρεωτική για τα νέα δημόσια κτίρια και τα μεγάλα έργα ανακαίνισης, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2019, και όλα τα υπόλοιπα κτίρια, από την 1η Ιανουαρίου, 2021) Έπιπλα γραφείου από βιώσιμη ξυλεία Ανακυκλωμένο χαρτί Ηλεκτρικά οχήματα Βιολογικά τρόφιμα Ηλεκτρισμός από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ρουχισμός επαγγελματικής χρήσης με κοινωνικά κριτήρια σε όλη την αλυσίδα παραγωγής 1.2 Γιατί ΒΔΣ; Ένας από τους κύριους στόχους και ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας είναι η εξεύρεση βιώσιμων δράσεων σχετικά με τη παραγωγή και τη κατανάλωση. Η υλοποίηση μιας προμήθειας ως μεμονωμένη δράση δύναται να συμβάλει ή όχι θετικά στη βιωσιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση για την υλοποίηση ή μη μιας προμήθειας θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια και άρα θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις Βιώσιμες Προμήθειες. 6. SPP Training Package 6

7 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Οι ΒΔΣ μπορούν να λειτουργήσουν ως κινητήριος μοχλός τόσο στη παραγωγική διαδικασία όσο και στη καταναλωτική συμπεριφορά. Αύξηση στη ζήτηση για φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και υπηρεσίες με κοινωνικά υπεύθυνες προδιαγραφές ενθαρρύνουν την αγορά με τρόπο ώστε να παρέχουν περισσότερα και καλύτερα προϊόντα καθώς και οικολογικά αποδοτικές υπηρεσίες. Έτσι, οι ΒΔΣ μπορούν να αποτελέσουν σημαντική κινητήρια δύναμη για την καινοτομία, παρέχοντας στη βιομηχανία πραγματικά κίνητρα για την ανάπτυξη πράσινων / βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών, ιδίως σε τομείς όπου οι δημόσιες αναθέτουσες αρχές αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς, π.χ. κατασκευές, υπηρεσίες υγείας ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΕΕ, 2011). Σε τοπικό / περιφερειακό / παγκόσμιο επίπεδο οι ΒΔΣ μπορούν να συμβάλουν στην προστασία της υγείας, την προώθηση δίκαιων συνθηκών εργασίας, την προώθηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και τη βελτίωση των τοπικών δεξιοτήτων, τον περιορισμό της ρύπανσης του εδάφους, των υδάτων και του αέρα, κλπ. Οι ΒΔΣ μπορούν επίσης να ενισχύσουν το ρόλο της τοπικής αγοράς με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας προς την κατεύθυνση μιας πιο βιώσιμης κυκλικής οικονομίας. 6. SPP Training Package 7

8 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Box 2 Αστική Κοινότητα της Δουνκέρκης Γαλλία (Plas & Erdemenger, 2000) Προϊόντα καθαρισμού, χαρτί, μελάνια Στόχος είναι η χρήση προϊόντων με οικολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. 1. Ζητήθηκαν φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα που προέρχονται από τους συνήθεις προμηθευτές της. Αποτελέσματα: 20 προμηθευτές ανακυκλωμένου χαρτιού ήρθαν σε επαφή Στις προσφορές περιλαμβάνονταν διάφορα είδη ανακυκλωμένου χαρτιού από % ανακυκλωμένα υλικά. Οι προμηθευτές δεν γνώριζαν τα οικολογικά σήματα και ανέφεραν ότι το ανακυκλωμένο χαρτί είναι πιο ακριβό, που δεν ισχύει πάντα. 2. Ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων για τους στόχους και την αλλαγή του ρόλου τους 3. Δείγματα δοκιμής των οικολογικά αποδοτικών προϊόντων για μερικούς μήνες για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα και η ευκολία χρήσης τους, και να συγκριθούν με το παραδοσιακό προϊόν 4. Έκθεση με τα αποτελέσματα των δοκιμών Καθιέρωση διαδικασίας για την αγορά, προκειμένου να αντικαταστήσουν σταδιακά τα συμβατικά προϊόντα με πιο οικολογικά αποδοτικά 6. Αναφορά αποτελεσμάτων στο Δημοτικό Δελτίο. Σε επίπεδο οργανισμού, οι ΒΔΣ μπορούν να παρέχουν μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση πόρων για τις δημόσιες αρχές, ενώ παράλληλα προωθούν την προστασία του περιβάλλοντος, εφόσον εξετάζεται το κόστος κύκλου ζωής (LCC), δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο το κόστος της απόκτησης, αλλά και το κόστος της συντήρησης, της ενέργειας ή της κατανάλωσης νερού στη φάση της χρήσης, της ασφάλειας και του τέλους της ζωής (συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης). Η γνώση του συνόλου των δαπανών, που συνδέονται με την αγορά ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, μπορεί να οδηγήσει σε αγορά ενός προϊόντος που χρησιμοποιεί λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια ή νερό, διαρκεί περισσότερο ή είναι από εύκολα ανακυκλώσιμα ή ανακυκλωμένα υλικά. Με αυτόν τον τρόπο, ακόμη και αν θα μπορούσε να έχει υψηλότερο κόστος απόκτησης θα έχει χαμηλότερο συνολικό κόστος στο τέλος. Οι αρχές που εφαρμόζουν ΒΔΣ είναι καλύτερα προσαρμοσμένες για να ανταπεξέλθουν σε περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις, όπως η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η ενεργειακή αποδοτικότητα, οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, οι ευκαιρίες απασχόλησης, τα κοινωνικά και 6. SPP Training Package 8

9 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) εργασιακά δικαιώματα, η κοινωνική ένταξη, η προσβασιμότητα και ο σχεδιασμός για όλους, το ηθικό εμπόριο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, και άλλα. Box 3 Cascais, Πορτογαλία, (Estevan et al., 2011) LED φωτισμός δημόσιων χώρων Στο πλαίσιο του έργου SMART SPP με τίτλο «Καινοτομία μέσα από τις Βιώσιμες Προμήθειες» (Σεπτέμβριος 2008 Αύγουστος 2011), για πρώτη φορά έγινε η προώθηση νέων καινοτόμων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών CO2 με στόχο την ενθάρρυνση του διαλόγου μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών. Η πρωτοβουλία αυτή χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο Intelligent Energy, με συντονιστή τον Ευρωπαϊκό οργανισμό ICLEI. Εταίροι του έργου είναι ο Ενεργειακός οργανισμός της πόλης Cascais, ο Δήμος Cascais και ο Πορτογαλικός οργανισμός LNEG. Στο πλαίσιο του έργου έγινε εφαρμογή της μεθοδολογίας SMART-SPP για την προμήθεια ενεργειακά αποδοτικού δημοτικού φωτισμού με λάμπες τεχνολογίας LED δεδομένου ότι το 79% της καταναλισκόμενης ενέργειας για το Δήμο του Cascais οφειλόταν στον δημοτικό φωτισμό (2005). Ο Δήμος, προκειμένου να επιλέξει τον καταλληλότερο εξοπλισμό από τεχνικής και περιβαλλοντικής άποψης, υλοποίησε δημόσια διαβούλευση με 11 διαφορετικούς προμηθευτές εξοπλισμού φωτισμού λαμπών τεχνολογίας LED. Η εμπλοκή των προμηθευτών πριν από την διεξαγωγή της διαδικασίας προμήθειας κρίθηκε ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη των βιώσιμων κριτηρίων της προμήθειας καινοτόμων προϊόντων με αποτέλεσμα την αποφυγή περίπλοκων διαγωνιστικών διαδικασιών, μείωση του χρόνου διεξαγωγής της προμήθειας και συνεπώς την περαιτέρω εξοικονόμηση πόρων. Επιπρόσθετα, η πιλοτική εγκατάσταση έδειξε μια μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 30% μόνο και μόνο από την αντικατάσταση των λαμπτήρων Οφέλη των ΒΔΣ Τα κύρια οφέλη των ΒΔΣ παρουσιάζονται παρακάτω. Εξοικονόμηση χρημάτων: Η προμήθεια προϊόντων / εξοπλισμού, υπηρεσιών και κατασκευών χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, εξοικονόμησης νερού και φυσικών πόρων, μπορεί να βοηθήσει να μειωθούν σημαντικά οι λογαριασμοί και τα λειτουργικά κόστη (θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το κόστος κύκλου ζωής - LCC) και να επιτύχει υψηλότερα επίπεδα βιωσιμότητας με τα ίδια χρήματα, λόγω της καλύτερης ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών που αποκτούνται. Επίσης, η προμήθεια προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον μπορεί να μειώσει τα έξοδα διαχείρισης των αποβλήτων και τις δαπάνες για την πρόληψη της ρύπανσης (ICLEI, 2007). 6. SPP Training Package 9

10 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Οργανωτικά οφέλη: Οι ΒΔΣ μπορούν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια της διαδικασίας προμηθειών και των συναφών δομών, καθώς και τη δημόσια εικόνα ενώ παράλληλα βελτιώνουν τη νομιμότητα του οργανισμού. Επιτρέπουν την επίτευξη των περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων του οργανισμού, αυξάνουν τη συνεργασία και την αποτελεσματικότητα / συνοχή μεταξύ των τμήματων / υπηρεσίων του οργανισμού (οικονομικές, περιβαλλοντικές, συντήρηση, κ.λπ.) και ενθαρρύνουν μια πιο ανοιχτή συζήτηση. Επίτευξη τοπικών στόχων για το περιβάλλον, την υγεία και την κοινωνία: Βασικά κοινωνικά θέματα όπως οι συνθήκες εργασίας και η ένταξη των μειονοτικών ομάδων μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω συμβάσεων, ιδίως με την προμήθεια των υπηρεσιών (ICLEI, 2007). Οι βιώσιμες συμβάσεις μπορούν επίσης να είναι μια πολύ αποτελεσματική προσέγγιση για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων. Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας λεωφορεία και αυτοκίνητα χαμηλών εκπομπών βελτιώνεται η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Η προμήθεια βιολογικών τροφίμων για τα κυλικεία των σχολείων συμβάλει και στην καλύτερη υγεία και ανάπτυξη των παιδιών. Προώθηση της καινοτομίας: Δουλεύοντας μαζί με τους τακτικούς τοπικούς προμηθευτές σας για να ενθαρρυνθούν καινοτόμες προσεγγίσεις για το περιβάλλον και να δημιουργηθεί σχετική αγορά για τα προϊόντα αυτά, μπορεί να δώσει στους προμηθευτές ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε περιφερειακό ή εθνικό ακόμη και σε διεθνές επίπεδο (ICLEI, 2007). Συμβολή στην παγκόσμια βιωσιμότητα: Οι βιώσιμες συμβάσεις συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της αποψίλωσης των δασών, στη μείωση της φτώχειας και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Για παράδειγμα, η προμήθεια πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να μειώσει τις εκπομπές CO2 και η αγορά προϊόντων Δίκαιου Εμπορίου να ενθαρρύνει τις βέλτιστες περιβαλλοντικές και κοινωνικές πρακτικές στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Συμπερασματικά, οι ΒΔΣ δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες για: Καθοδήγηση της αγοράς προς βιώσιμα και καινοτόμα προϊόντα 6. SPP Training Package 10

11 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) Καθοριστική συμβολή στη προστασία του περιβάλλοντος και της κοινωνίας Επίδραση στη καταναλωτική συμπεριφορά των οργανισμών και των καταναλωτών Προώθηση της συνεργασίας μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών Προκλήσεις και εμπόδια για τις ΒΔΣ Οι κυριότερες προκλήσεις και τα εμπόδια που συναντάει κάποιος κατά την υλοποίηση ΒΔΣ αποτυπώνονται παρακάτω: Αγορά χωρίς απαιτήσεις: Οι δημόσιοι οργανισμοί εξακολουθούν να μην είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί. Είναι πολύ σημαντικό οι δημόσιοι και ημι-δημόσιοι οργανισμοί να δώσουν το παράδειγμα, καθώς μπορούν να επηρεάσουν την μεταστροφή της αγοράς προς την προμήθεια πιο βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί μέσω της αύξησης της ευαισθητοποίησης μεταξύ των αναθετουσών αρχών και την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Έλλειψη βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων για τους αγοραστές: Εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά και, όπου υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, οι αγοραστές / καταναλωτές έχουν πρόβλημα στην επιλογή. Αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη γνώσης, αλλά και στη μεγάλη ποικιλία των υφιστάμενων περιβαλλοντικών σημάτων και δηλώσεων που δημιουργούν παρανόηση στην επιλογή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί με την αύξηση της ευαισθητοποίησης των αναθετουσών αρχών και την παροχή πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον και την κοινωνική σήμανση. Υψηλότερα αρχικά κόστη: Τα πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες μπορεί να έχουν υψηλότερο αρχικό κόστος από τα συμβατικά προϊόντα, και έτσι χρειάζεται να αλλάξει η νοοτροπία επιλογής με βάση «μόνο την τιμή αγοράς". Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί με την παροχή απλών πληροφοριών σχετικά με τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν αν χρησιμοποιηθεί η προσέγγιση του κόστους κύκλου ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας (ICLEI, 2007). Έλλειψη γνώσης: Ένα σημαντικό εμπόδιο για την ευρεία χρήση των πρακτικών βιώσιμων προμηθειών, είναι η έλλειψη γνώσης των αναθετουσών αρχών σχετικά με το πώς να τις πετύχουν. Η εκπαίδευση για την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών και 6. SPP Training Package 11

12 ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΒΔΣ) κοινωνικών κριτηρίων είναι ζωτικής σημασίας για την αγορά πιο βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Αβεβαιότητα σχετικά με τις πραγματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων: Πολλοί επαγγελματίες προμηθειών δεν ξέρουν πώς να αποφασίσουν ποιο είναι το καλύτερο προϊόν / υπηρεσία, λόγω της έλλειψης γνώσεων σχετικά με τις πραγματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους. Η κατάρτιση και η ενημέρωση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων και υπηρεσιών μπορούν να βοηθήσουν να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο. Έλλειψη εμπλοκής της αγοράς: Οι ίδιοι οι προμηθευτές είναι απρόθυμοι να φέρουν νέα προϊόντα / υπηρεσίες που δεν διαθέτουν σαφώς καθορισμένη αγορά. Οι αγοραστές του δημοσίου πρέπει να συνεργαστούν με τους υπάρχοντες προμηθευτές για να βοηθήσουν στη διαμόρφωση της προσβασιμότητας στην αγορά των βιώσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Η συνεργασία μεταξύ των αγοραστών και των προμηθευτών είναι απαραίτητη για την προετοιμασία και την προσαρμογή της αγοράς στις επικείμενες μεταβολές στη ζήτηση για περισσότερα βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες. 1.3 Βιβλιογραφία European Commission, (2011). Buying green! A handbook on green public procurement. 2 nd edition. Estevan, H; Sala, M.C.; Trindade, P.; Duarte, A.P.; Cortiçada, A.; Sota, L.; Jessen, B.M.; Kiel, H.J.; Joyce, P.; Starling, D.; Twohy, K. and Willsher, K., (2011). As Compras Públicas com o envolvimento do Mercado para desenvolver soluções sustentáveis. Cinco estudos de caso da Cidade de Barcelona, da London Borough of Bromley, do Município de Cascais, da Esatern Shires Purchasing Organisation (ESPO) e do Município de Kolding. Editor Consórcio Smart SPP, ICLEI Local Governments for Sustainability ( in Portuguese). ICLEI, (2007). Procura + Manual A Guide to Cost-Effetive Sustainable Public Procurement. Plas,G. & Erdemenger, C., (2000). Green Purchasing Good Pratice Guide. Edição ICLEI. 6. SPP Training Package 12

13 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP 2 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP Σκοπός: Η ιδέα για την υλοποίηση του έργου Building SPP δημιουργήθηκε από την ανάγκη ευρείας διάδοσης και εφαρμογής των ΒΔΣ στην Πορτογαλία και την Ελλάδα. Σε αυτές τις δύο χώρες, ο δημόσιος τομέας είναι ένας μεγάλος καταναλωτής και έχει τη δυνατότητα να παρακινήσει τη βιομηχανία να αναπτύξει νέες και καλύτερες τεχνολογίες, καθώς και να ενθαρρύνει την καινοτομία τόσο στα προϊόντα όσο και στις υπηρεσίες. Το έργο έχει πολλές καινοτόμες πτυχές όπως: Τη δημιουργία ενός πορτογαλικού και ενός ελληνικού δικτύου. Εκπαιδευτικές συναντήσεις στο πλαίσιο λειτουργίας του δικτύου για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στην Πορτογαλία και την Ελλάδα. Συμμετοχή των προμηθευτών στον καθορισμό των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων (συμμετοχή της αγοράς). Ανάπτυξη δύο εργαλείων: Εργαλειοθήκη για τις ΒΔΣ και Εκπαιδευτικό Πακέτο για τις ΒΔΣ. Υλοποίηση πιλοτικών προγραμμάτων σε 5 τοπικούς φορείς (3 στην Πορτογαλία και 2 στην Ελλάδα). Ανάπτυξη προτάσεων θεσμικών ρυθμίσεων και προτάσεις ενσωμάτωσης τους στο Πορτογαλικό και Ελληνικό Σχέδιο Δράσης Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η επισκόπηση του έργου Building SPP, οι στόχοι και οι δράσεις, τα κύρια αποτελέσματα και οι προκλήσεις. 2.1 Επισκόπηση του έργου Το έργο Building SPP «Ανάπτυξη Δεξιοτήτων για τις Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις» ( ) χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα LIFE+ και στόχος του είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων για την προώθηση και ενσωμάτωση πρακτικών βιώσιμων συμβάσεων σε δήμους της Πορτογαλίας και της Ελλάδας. Το έργο έχει στόχο να δοκιμάσει προσεγγίσεις για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής δημοσίων συμβάσεων που -μέσω της εφαρμογής των πιλοτικών δράσεων- θα λαμβάνει υπόψη και θα συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων που μια δημόσια αρχή έχει δεσμευτεί να πετύχει. Ένας άλλος στόχος του έργου είναι η ευαισθητοποίηση, η δικτύωση, η συνεργασία και η εκπαίδευση των αγοραστών και των προμηθευτών για τις ΒΔΣ. 6. SPP Training Package 13

14 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP Τα κύρια σημεία του έργου παρουσιάζονται στο παρακάτω σχηματικό διάγραμμα: Εικόνα1 Δομή Έργου Building SPP Το έργο εστιάζει κυρίως στις δημόσιες αρχές, αλλά και σε άλλους οργανισμούς της κεντρικής διοίκησης. Οι ιδιωτικοί οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία που παράγονται στο πλαίσιο του έργου, όπως την Εργαλειοθήκη για τις ΒΔΣ, με ορισμένες προσαρμογές. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία στην οποία συμμετέχουν πολλοί εταίροι και εμπειρογνώμονες από οργανισμούς της Πορτογαλίας και της Ελλάδας. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα Στόχοι και Δράσεις Στόχοι Ο κύριος στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων για τις βιώσιμες συμβάσεις στην Πορτογαλία και την Ελλάδα, μέσω: 1. Της υποστήριξης των δημόσιων αρχών προκειμένου να θέσουν σε εφαρμογή μια στρατηγική προμηθειών, σύμφωνα με τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές τους 2. Της ενθάρρυνσης της συνεργασίας μεταξύ των προμηθευτών του δημοσίου και 6. SPP Training Package 14

15 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP 3. Της μεγαλύτερης εμπλοκής της αγοράς. Μια βασική δουλειά του έργου Building-SPP είναι η ανάπτυξη ενός δικτύου που θα επιτρέψει στους κεντρικούς και τοπικούς δημόσιους οργανισμούς να ανταλλάξουν πληροφορίες, βέλτιστες πρακτικές και εκπαίδευση σχετικά με τις Βιώσιμες Συμβάσεις Δράσεις Το έργο περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις, προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς και τους στόχους του: Δράση 2 ΔΙΚΤΥΟ ΒΔΣ Εικόνα 1 Δράσεις έργου Building SPP Δημιουργήθηκαν στην Πορτογαλία και την Ελλάδα Δίκτυα για τις ΒΔΣ προκειμένου: Να γίνει ανταλλαγή πρακτικών εμπειριών, Να αναπτυχθούν δεξιότητες για τις ΒΔΣ μεταξύ των δημόσιων προμηθευτών / τεχνικών, Να ενημερωθούν για τα οφέλη των ΒΔΣ τα στελέχη των τοπικών αυτοδιοικήσεων, Να διαδοθούν οι καλές πρακτικές. 6. SPP Training Package 15

16 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP Δράση 3 ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Προώθηση μεγαλύτερης εμπλοκής της αγοράς μεταξύ των αγοραστών και των προμηθευτών του δημοσίου και ανάπτυξη βιώσιμων κριτηρίων που προάγουν την καινοτομία. Στο πλαίσιο της δράσης αυτής, οι παρακάτω υποδράσεις έλαβαν χώρα: Προσδιορισμός των προϊόντων και υπηρεσιών προτεραιότητας, και αναγνώριση των προμηθευτών, Δημιουργία ομάδων εργασίας για συγκεκριμένα προϊόντα, Συζήτηση και επαλήθευση για τα κριτήρια προμηθειών. Δράση 4 ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΒΔΣ Ανάπτυξη μεθοδολογίας/ οδηγού προσαρμοσμένης στις πορτογαλικές και ελληνικές τοπικές αρχές για να καθοριστεί μια στρατηγική προμηθειών σύμφωνη με την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική πολιτική του οργανισμού η οποία κάνει πράξη την εμπλοκή της αγοράς. Δράση 5 ΠΙΛΟΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Δοκιμή της Εργαλειοθήκης για τις ΒΔΣ σε τοπικές αυτοδιοικήσεις της Πορτογαλίας και της Ελλάδας. Δράση 6 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΒΔΣ Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για Βιώσιμες Συμβάσεις που απευθύνεται στους πολιτικούς προϊστάμενους διαχείρισης, τα στελέχη των τμημάτων προμηθειών και άλλων τμημάτων. Δράση 7 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ Σε τοπικό και εθνικό επίπεδο: συστάσεις για τις Εθνικές Στρατηγικές για τις δημόσιες συμβάσεις. Δράση 8 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Για να γίνουν ευρύτατα γνωστές οι δράσεις του έργου και τα αποτελέσματα σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. 6. SPP Training Package 16

17 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP 2.3 Αποτελέσματα και προκλήσεις Το έργο παρουσίασε σημαντικά αποτελέσματα τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ελλάδα σε επίπεδο συνεργασίας, οργάνωσης και επίπεδο χάραξης πολιτικής. Σε επίπεδο συνεργασίας, η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των προμηθευτών ενισχύθηκε μέσω της δημιουργίας και λειτουργίας των εθνικών δικτύων για τις ΒΔΣ στο Πορτογαλικό δίκτυο Procura+ συμμετείχαν 33 δημόσιοι φορείς και στο Ελληνικό δίκτυο Procura+ συμμετείχαν συνολικά 114 εκπρόσωποι από τις τοπικές αρχές και άλλους εμπλεκόμενους φορείς. Οι δράσεις των δικτύων περιλάμβαναν τακτικές συναντήσεις, θεματικά εργαστήρια, επιλεγμένα θέματα συζήτησης και εκπαιδευτικά σεμινάρια στους προμηθευτές. Στο πλαίσιο ανταλλαγής καλών πρακτικών, η ομάδα του έργου δημιούργησε Λίστα Καλών Πρακτικών η οποία μέχρι σήμερα περιλαμβάνει 21 καλά παραδείγματα από την Πορτογαλία και 8 από Ελλάδα. Η δράση «Εμπλοκή της Αγοράς» ως στόχο είχε την ανάλυση και διερεύνηση της συνεργασίας μεταξύ προμηθευτών και των εκπροσώπων της αγοράς. Η δράση εστίασε στην ετοιμότητα της Ελληνικής και Πορτογαλικής αγοράς συγκριτικά με τα κριτήρια που έχει θέσει η Ε.Ε., καθώς και κοινωνικά κριτήρια για τις εξής κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών: φωτοαντιγραφικό χαρτί και χαρτί γραφής, υπηρεσίες και προϊόντα καθαρισμού, εξοπλισμός πληροφορικής γραφείου, τρόφιμα και υπηρεσίες τροφοδοσίας. Επιπρόσθετα, στη Πορτογαλία εξετάστηκαν και οι κατασκευές, ενώ στην Ελλάδα εξετάστηκε η κατηγορία εξοπλισμού για τον Δημοτικό φωτισμό. Το έργο Building SPP ως βασικό στόχο είχε την εφαρμογή ΒΔΣ σε επίπεδο οργανισμού (πχ. Δήμος). Για το λόγο αυτό, η ομάδα του έργου ανέπτυξε εργαλειοθήκη για τις ΒΔΣ η οποία περιέχει όλα τα απαραίτητα βήματα που απαιτούνται για την υλοποίηση ΒΔΣ σε στρατηγικό και επιχειρησιακό επίπεδο από τις τοπικές και δημόσιες αρχές. Η εργαλειοθήκη περιέχει επίσης και εκπαιδευτικό υλικό συμπεριλαμβανομένου του παρόντος οδηγού. Η εργαλειοθήκη ΒΔΣ εφαρμόστηκε σε 5 τοπικούς φορείς: Στη Πορτογαλία εφαρμόστηκε στους Δήμους Torres Vedras και Loures καθώς και στον Διαδημοτικό Φορέα Διαχείρισης Αποβλήτων της περιοχής του Πόρτο (LIPOR), ενώ στην Ελλάδα εφαρμόστηκε στους Δήμους Αγιάς (Λάρισας) και Ελευσίνας. Κατά τη διάρκεια των πιλοτικών εφαρμογών, οι τοπικές αρχές που μετείχαν, ανέπτυξαν πολιτική για τις ΒΔΣ, σχέδιο δράσης για τις ΒΔΣ, εκπαιδευτικά σεμινάρια, τεύχη δημοπράτησης με Βιώσιμα κριτήρια, δράσεις για την ενεργό εμπλοκή της αγοράς καθώς και δράσεις παρακολούθησης και αναφορών. Συνολικά υλοποιήθηκαν 9 προμήθειες με χρήση Βιώσιμων κριτηρίων και συγκεκριμένα στις κατηγορίες: Υπηρεσίες παρασιτικού ελέγχου, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (στολές) και σχολικά γεύματα στο Δήμο Torres Vedras, υπηρεσίες φύλαξης, υπηρεσία μεταφοράς μαθητών και υπηρεσία παρασιτικού ελέγχου στο Δήμο Loures, υπηρεσίες καθαρισμού στο LIPOR, 6. SPP Training Package 17

18 ΤΟ ΕΡΓΟ BUILDING-SPP καθώς και προμήθεια λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας για τους Δήμους Αγιάς και Ελευσίνας. Σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής, υλοποιήθηκε διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου έχοντας ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη προτάσεων θεσμικών ρυθμίσεων προς ενσωμάτωση στο Πορτογαλικό και Ελληνικό Σχέδιο για τις ΒΔΣ, αλλά και των πολιτικών ΒΔΣ γενικότερα. 6. SPP Training Package 18

19 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ Σκοπός: Το Εκπαιδευτικό Πακέτο απευθύνεται κυρίως στους υπαλλήλους των τμημάτων προμηθειών των οργανισμών, αλλά και σε άλλους εμπλεκόμενους υπαλλήλους. Μέσα στο πακέτο βρίσκονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες που απαιτούνται για την υλοποίηση ΒΔΣ και αποτελεί συμπληρωματικό υλικό της εργαλειοθήκης των ΒΔΣ. Το Εκπαιδευτικό Πακέτο είναι ένα χρήσιμο και απλό στη χρήση εγχειρίδιο που δημιουργήθηκε με βάση την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου Building SPP. Το Πακέτο, περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή των ΒΔΣ στο εσωτερικό ενός οργανισμού. Απευθύνεται κυρίως στις Τοπικές και Περιφερειακές αρχές, αλλά και στους κεντρικούς κυβερνητικούς φορείς που ισχύει ο νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις. Σε αυτόν τον οδηγό, μπορεί κάποιος να βρει όλη τη σχετική νομοθεσία που ισχύει στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την ΕΕ, μια βήμα προς βήμα ανάλυση σχετικά με το πώς να εφαρμοστούν οι ΒΔΣ, επιτυχημένες ιστορίες εφαρμογής στο πλαίσιο του έργου Building SPP και πολλά άλλα. Κύρια θέματα που εξετάζονται: Σκοπός και πεδίο εφαρμογής του Εκπαιδευτικού Πακέτου Το κοινό - στόχος Τρόπος λειτουργίας 3.1 Στόχος και Σκοπός Το εκπαιδευτικό πακέτο για τις ΒΔΣ είναι ένα χρήσιμο και απλοποιημένο εργαλείο που δημιουργήθηκε μέσα από την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την υλοποίηση του έργου Building SPP. Ο σχεδιασμός του παρόντος υλικού έχει ως βασικό στόχο να δώσει όλες εκείνες τις απαραίτητες πληροφορίες στους εμπλεκόμενους, έμμεσα ή άμεσα, με τις ΒΔΣ, προκειμένου να μπορέσουν να υλοποιήσουν δημόσιες συμβάσεις ενσωματώνοντας βιώσιμα κριτήρια, αλλά και, να οικοδομήσουν την κατάλληλη για τον οργανισμό τους στρατηγική για τις ΒΔΣ. Στόχος του παρόντος οδηγού είναι να αποτελέσει ένα συμπληρωματικό εργαλείο της εργαλειοθήκης των ΒΔΣ. Το εκπαιδευτικό υλικό για τις ΒΔΣ προορίζεται για τις Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές αλλά και οργανισμούς της κεντρικής διοίκησης όπου εφαρμόζεται ο Νόμος των Δημόσιων Προμηθειών. Στον παρόν οδηγό μπορεί κανείς να βρει 6. SPP Training Package 19

20 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ όλη τη σχετική νομοθεσία στην Ελλάδα, τη Πορτογαλία αλλά και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία καθώς και στοιχεία και πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση ΒΔΣ, περιλαμβάνοντας επίσης επιτυχημένες πρακτικές όπως αυτές αναγνωρίστηκαν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου BuildingSPP. Κατά την υλοποίηση του έργου Building SPP, οι Δημόσιες Συμβάσεις εξετάστηκαν διεξοδικά στο πλαίσιο της νομοθεσίας, των τεχνικών και διοικητικών ικανοτήτων των αρχών και της κατάρτισης των ενδιαφερομένων μερών. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι δύο χώρες, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, παρουσίασαν διαφορετικό επίπεδο προόδου, καθώς πολλοί Δήμοι της Πορτογαλίας είχαν ήδη ενσωματώσει πρακτικές ΒΔΣ στους οργανισμούς τους. Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα, μετά από πολλές συναντήσεις με τοπικές αρχές σε ολόκληρη τη χώρα, φάνηκε ότι οι ελληνικοί ΟΤΑ, δεν είχαν να παρουσιάσουν καλές πρακτικές και σε πολλές περιπτώσεις η νομοθεσία ήταν ένα "Μεγάλο Εμπόδιο" για την εφαρμογή των ΒΔΣ. Για τον παραπάνω λόγο, απαραίτητη ήταν η επανεξέταση της νομοθεσίας προκειμένου να μην υπάρχει καμία ασάφεια σχετικά με το νομικό πλαίσιο. Η επανεξέταση του νομικού πλαισίου παρουσιάστηκε στους Δήμους και άλλους σχετικούς φορείς στην Ελλάδα και την Πορτογαλία. Το Πακέτο αυτό περιέχει όλη τη σχετική με τις ΒΔΣ νομοθεσία, στο κεφάλαιο 4. Μετά την παρουσίαση του νομικού πλαισίου και του τρόπου λειτουργίας του, το επόμενο βήμα είναι η εκπαίδευση σχετικά με την εφαρμογή των ΒΔΣ σε έναν οργανισμό. Στο κεφάλαιο 5, υπάρχουν σημαντικές πληροφορίες για το πώς μπορεί να καθοριστεί η ανάγκη για ΒΔΣ σε έναν οργανισμό και ποια είναι τα απαραίτητα βήματα για να γίνει αυτό. Επιπλέον, ο χρήστης θα πρέπει να προσδιορίσει και να αξιολογήσει την " αγορά", και ιδιαίτερα την "τοπική αγορά", που είναι πιο ευάλωτη και δυσκολεύεται περισσότερο να ανταποκριθεί σε κριτήρια βιωσιμότητας, όσον αφορά τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές πτυχές στη φάση της υλοποίησης. Το κεφάλαιο αυτό παρέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία σχετικά με το πώς να υλοποιηθεί βήμα προς βήμα μια προμήθεια με την ενσωμάτωση Βιώσιμων κριτηρίων. Σε κάθε βήμα περιλαμβάνονται επιτυχημένες περιπτώσεις παραδείγματα τοπικών αρχών που συμμετείχαν στο έργο. Για να εφαρμόσουν τις ΒΔΣ, οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν διάφορα χρήσιμα εργαλεία που αυξάνουν τις περιβαλλοντικές και οικονομικές θετικές επιπτώσεις της προμήθειας. Αυτά τα εργαλεία παρουσιάζονται στο κεφάλαιο 6 του παρόντος οδηγού, συμπεριλαμβανομένου εργαλείων για τον υπολογισμό του Κόστους Κύκλου Ζωής και της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής, καθώς και υπολογισμού του ισοδύναμου CO2 των προϊόντων και υπηρεσιών. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει επίσης τα διαθέσιμα είδη περιβαλλοντικών και κοινωνικών προτύπων. Στη διάρκεια υλοποίησης του έργου, αναπτύχθηκε μια Εργαλειοθήκη για τις ΒΔΣ που περιλαμβάνει όλα τα απαιτούμενα βήματα για την επιτυχή εφαρμογή τους. Τα αποτελέσματα καθώς και οδηγίες χρήσης της Εργαλειοθήκης 6. SPP Training Package 20

21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ περιγράφονται στο κεφάλαιο 7. Η Εργαλειοθήκη συνοδεύεται από ένα αναλυτικό εγχειρίδιο χρήσης και είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του έργου. Τέλος στο κεφάλαιο 8 παρουσιάζονται οι καλές πρακτικές και τα επιτυχημένα παραδείγματα, από την Πορτογαλία και την Ελλάδα. 3.2 Αποδέκτες του οδηγού Αυτός ο οδηγός απευθύνεται σε όλους όσους σχετίζονται με τις δημόσιες συμβάσεις. Μέσα σε έναν οργανισμό, υπάρχουν πολλές υπηρεσίες ή τμήματα που εμπλέκονται στις προμήθειες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η τεχνική υπηρεσία είναι υπεύθυνη για τη διαδικασία του διαγωνισμού και την έκδοση, τόσο των σχετικών εγγράφων προσφοράς, όσο και την παρακολούθηση όλης της διαδικασίας. Ωστόσο, και η οικονομική υπηρεσία συμμετέχει στη διαδικασία του διαγωνισμού, αφού το οικονομικό μέρος της προσφοράς είναι το πιο σημαντικό. Τέλος, η ενημέρωση και εμπλοκή της διοίκησης του οργανισμού σχετικά με τις ΒΔΣ αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την υλοποίηση δημόσιων συμβάσεων με βιώσιμα κριτήρια. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, ο οδηγός αυτός απευθύνεται σε: Υπαλλήλους γραφείων προμηθειών Υπαλλήλους διευθύνσεων που σχετίζονται με τις προμήθειες Στη πολιτική διοίκηση των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης, των περιφερειών και της κεντρικής εξουσίας 3.3 Πως Λειτουργεί Το εκπαιδευτικό υλικό των ΒΔΣ παρουσιάζει συμβουλές για τον τρόπο με τον οποίο οι δημόσιες αρχές μπορούν να κάνουν τις προμήθειές τους πιο βιώσιμες. Το υλικό απαρτίζεται από 8 κεφάλαια τα οποία περιέχουν υλικό σχετικό για την εφαρμογή των ΒΔΣ: Πίνακας 1 Δομή Εκπαιδευτικού Πακέτου για τις ΒΔΠ Chapter 1. Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις (ΒΔΣ) 2. Το έργο Building SPP 3. Εισαγωγή στο Εκπαιδευτικό Πακέτο Contents Εισαγωγή στις ΒΔΣ, την σπουδαιότητά τους σε επίπεδο οργανισμού αλλά και σε Εθνικό κα ιπαγκόσμιο επίπεδο, τις προκλήσεις, τα οφέλη και τα εμπόδια κατά την εφαρμογή των ΒΔΣ. Επισκόπηση του έργου Building SPP, οι δράσεις και οι στόχοι του, τα κύρια αποτελέσματα και οι προκλήσεις. Παρουσίαση του εκπαιδευτικού πακέτου και συγκεκριμένα: Σκοπός και Στόχος του εκπαιδευτικού πακέτου 6. SPP Training Package 21

22 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ 4. Θεσμικό Πλαίσιο ΒΔΣ 5. Ενσωμάτωση των Βιώσιμων Κριτηρίων στις Δημόσιες Συμβάσεις 6. Εργαλεία ΒΔΣ 7. Ανάπτυξη Στρατηγικής ΒΔΣ. Η Εργαλειοθήκη των ΒΔΣ. 8. Παραδείγματα ΒΔΣ των ΒΔΣ Αποδέκτες εκπαιδευτικού πακέτου Πως λειτουργεί Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, συμπεριλαμβάνοντας τη συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εργαλεία πολιτικής ΒΔΣ, Ευρωπαϊκές οδηγίες σχετικές με τις ΒΔΣ, αποφάσεις και νομοθεσία σχετική με τις ΒΔΣ. Συμπεριλαμβάνεται συνοπτικά η Ελληνική και Πορτογαλική νομοθεσία. Παρουσιάζονται τα κύρια βήματα που απαιτούνται για την ενσωμάτωση βιώσιμων κριτηρίων στις διαδικασίες των Δημόσιων Συμβάσεων, όπως η αναγνώριση των αναγκών, ο ορισμός των κριτηρίων για τις ΒΔΣ, τεχνικές προδιαγραφές, επιλογή προμηθευτών, κριτήρια ανάθεσης και συγγραφή τευχών δημοπράτησης. Επίσης περιγράφονται οι κοινές προμήθειες καθώς και οδηγίες για το πώς μπορεί να εμπλακεί η αγορά. Εργαλεία υπολογισμού του Κόστους Κύκλου Ζωής (ΑΚΚΖ) και των εκπομπών CO2 προϊόντων και υπηρεσιών. Οικολογικά Σήματα για διάφορες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών. Κοινωνικά Σήματα και πιστοποιητικά που δύναται να εφαρμοστούν σε οργανισμούς αλλά και συμβάσεις προϊόντων και υπηρεσιών. Παρουσίαση της Εργαλειοθήκης των ΒΔΣ, η οποία αναπτύχθηκε και υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του έργου Building SPP και βασίζεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε και έχει ως στόχο να βοηθήσει τις τοπικές αρχές προκειμένου να υιοθετήσουν μια στρατηγική για τις Δημόσιες Προμήθειές τους. Επιτυχημένα παραδείγματα στην Ελλάδα και τη Πορτογαλία με έμφαση στις καλές πρακτικές ΒΔΣ. Όπως ήδη αναφέρθηκε, υπάρχουν πολλές διαφορετικές περιπτώσεις που παρουσιάζουν διαφορετικό επίπεδο δεξιοτήτων στις ΒΔΣ. Ο οδηγός αυτός περιλαμβάνει πληροφορίες από τις βασικές έως τις πιο προηγμένες που προέρχονται από έμπειρους στις ΒΔΣ παράγοντες. Κάποιος που για πρώτη φορά ασχολείται με τις ΒΔΣ θα βρει όλα τα κεφάλαια ενδιαφέροντα και χρήσιμα, ενώ ένας έμπειρος χρήστης μπορεί να διαθέσει περισσότερο χρόνο στα κεφάλαια 6 και 7, τα οποία εστιάζουν πιο αναλυτικά στις ΒΔΣ και τα σχετικά εργαλεία που θα ενισχύσουν το ρόλο των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων στην διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων. Όσον αφορά τους κεντρικούς κυβερνητικούς οργανισμούς, κάποιος μπορεί να θεωρήσει ότι αυτός ο οδηγός δεν είναι χρήσιμος, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένοι οργανισμοί που είναι υπεύθυνοι για την ενσωμάτωση των κριτηρίων στη διαδικασία προμήθειας (π.χ. στην Ελλάδα, όλες οι κεντρικές κυβερνητικές διαδικασίες εφαρμόζονται και παρακολουθούνται από την Γενική 6. SPP Training Package 22

23 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΔΣ Γραμματεία Εμπορίου μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας προμηθειών που ονομάζεται promitheus.gov.gr). Ωστόσο, αυτός ο οδηγός μπορεί να είναι χρήσιμος και να παρουσιάζει ενδιαφέρον για τους κεντρικούς κυβερνητικούς οργανισμούς, καθώς τα κεφάλαια 6 και 7 περιέχουν χρήσιμο υλικό για τις δημόσιες συμβάσεις, π.χ. εργαλεία ΚΚΖ και εργαλεία εκτίμησης των CO2. Τα κεφάλαια που ακολουθούν περιέχουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την εφαρμογή των ΒΔΣ. Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερα εργαλεία και δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία προμηθειών. Τα στοιχεία αυτά υπάρχουν στην ιστοσελίδα του έργου Building SPP 6. SPP Training Package 23

24 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ 4 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Σκοπός: Για την υλοποίηση των ΒΔΣ, είναι σημαντικό να αξιολογηθεί και να καταγραφεί το νομικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις, τόσο σε Εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζει το νομικό πλαίσιο και στις δύο χώρες, καθώς και το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Το νομικό πλαίσιο αποτελείται από νόμους, οδηγίες και πράξεις για τις δημόσιες συμβάσεις και την αειφόρο ανάπτυξη. Κύρια Θέματα που εξετάζονται: Το κεφάλαιο αυτό παρουσιάζει το ευρωπαϊκό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των εργαλείων πολιτικής, των οδηγιών της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις, των αποφάσεων νομολογίας και της σχετικής νομοθεσίας. Επίσης περιλαμβάνει μια περίληψη του Πορτογαλικού και του Ελληνικού νομικού πλαισίου. 4.1 Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο Σε αυτή την ενότητα, υπάρχει μια συλλογή από τη βασική Ευρωπαϊκή πολιτική και τα νομικά έγγραφα σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις, και ειδικότερα τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις (ΠΔΣ) / βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις (ΒΔΣ). Γίνεται μια γενική περιγραφή κάθε εγγράφου και μια περιγραφή της σχετικότητάς του με τις ΠΔΣ / ΒΔΣ Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πίνακας 2 Περιγραφή και παραπομπές στις ΒΔΣ/ΠΔΣ της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε. Έγγραφα/Περιγραφή Συνθήκη Λειτουργίας της Ε.Ε (TFEU) Καθορίζει τις βασικές αρχές της ελεύθερης διακίνησης των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών, των κεφαλαίων και των ανθρώπων, καθώς και της απαγόρευσης των διακρίσεων με βάση την εθνικότητα. Σχέση με τις ΒΔΣ/ΠΔΣ Στο πλαίσιο των βασικών αρχών έχουν αναπτυχθεί πιο συγκεκριμένες που εφαρμόζονται στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων: διαφάνεια, ίση μεταχείριση, αναλογικότητα και αμοιβαία αναγνώριση. Οι δημόσιες αρχές πρέπει να τηρούν αυτές τις αρχές κατά την εφαρμογή των ΠΔΣ / ΒΔΣ, όπως και σε όλους τους τομείς των συμβάσεων. Οι αρχές αυτές έχουν ευρύτερη εφαρμογή από ότι ορίζουν οι Ευρωπαϊκές οδηγίες, δηλαδή, ακόμα και διαδικασίες που εξαιρούνται ή ξεφεύγουν από τα κατώτατα όρια εφαρμογής των Οδηγιών πρέπει να εξακολουθούν να σέβονται τις αρχές. 6. SPP Training Package 24

25 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Εργαλεία Πολιτικής Πίνακας 3 Εργαλεία Πολιτικής Γενικά Περιβάλλον Περιβάλλον Κοινωνία Καινοτομία Σκοπός Έγγραφο / Περιγραφή Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM (2010) 2020 τελικό - «ΕΥΡΩΠΗ 2020: Μία στρατηγική για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» Ανακοίνωση της Ε.Ε. COM (2001) 274 τελικό - Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών πτυχών στις δημόσιες συμβάσεις Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM (2008) 397 τελικό - «Βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και Πολιτική Σχεδίου Δράσης για τη Βιώσιμη Βιομηχανία» Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM (2008) «Οι δημόσιες συμβάσεις στην υπηρεσία του περιβάλλοντος» Ανακοίνωση της ΕΕ COM(2003) 302 τελικό Ολοκληρωμένη Πολιτική Προϊόντος ΟΠΠ Ανακοίνωση της Ε.Ε. COM (2001) 274 τελικό - Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών πτυχών στις δημόσιες συμβάσεις Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM (2009) 215 τελικό - «Συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη: ο ρόλος του Δίκαιου Εμπορίου και των μη κυβερνητικών εμπορικών σχεδίων που σχετίζονται με την εξασφάλιση της βιωσιμότητας» Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM (2001) 566 «Ενσωμάτωση των κοινωνικών πτυχών στις δημόσιες συμβάσεις» Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM (2007) 799 τελικό - «Προ-εμπορικές δημόσιες συμβάσεις: προώθηση της καινοτομίας για την εξασφάλιση βιώσιμων και ποιοτικών δημόσιων υπηρεσιών στην Ευρώπη» Ανακοίνωση της Ε.Ε. COM (2007) 860 τελικό «Μια πρωτοβουλία για πρωτοπόρες αγορές στην Ευρώπη» Οδηγίες της ΕΕ για τις Δημόσιες Συμβάσεις Το 2014, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκριναν τις νέες Οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις με στόχο την αποσαφήνιση, την απλούστευση και τον εκσυγχρονισμό της υφιστάμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Σε αυτή την ενότητα θα βρείτε έναν πίνακα με μια επισκόπηση των νέων Οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις (2014/23/EU, 2014/24/EU, 2014/25/EU) 6. SPP Training Package 25

26 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ που τέθηκαν σε ισχύ στις αρχές του Στον πίνακα αναφέρονται οι κύριες αλλαγές στο πακέτο Οδηγιών για τις συμβάσεις σε σχέση με τις παλαιότερες, αναφορικά με τα κριτήρια για τις ΒΔΣ. Μια πιο εκτεταμένη ανάλυση της Οδηγίας 2014/24/EU για τις δημόσιες συμβάσεις υπάρχει στη συνέχεια αυτής της ενότητας. Πίνακας 4 ΝέεςΕυρωπαϊκέςΟδηγίες για τις Προμήθειες και πως σχετίζονται με τις ΠΔΣ/ΒΔΣ Έγγραφο / Περιγραφή Σχέση με τις ΒΔΣ/ΠΔΣ Οι νέοι κανονισμοί θα συμβάλουν στην υλοποίηση της Στρατηγικής Ευρώπη 2020 για μια πιο πράσινη, πιο κοινωνική, καινοτόμο και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία, μέσω: Του νέου κριτηρίου της «πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς» (MEAT) στη διαδικασία ανάθεσης που θα επιτρέψει στις δημόσιες αρχές να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα, τις περιβαλλοντικές και τις κοινωνικές πτυχές και την καινοτομία, ενώ εξακολουθεί να λαμβάνεται υπόψη η τιμή και το κόστος κύκλου ζωής για τις προμήθειες. Νέες Οδηγίες: Οδηγία 2014/24/ΕΚ για τις Δημόσιες Συμβάσεις και κατάργηση της Οδηγίας 2004/18/ΕΕ Οδηγία 2014/25/ΕΚ - για τις Δημόσιες Συμβάσεις σε αρχές που δραστηριοποιούνται στην ενέργεια, τα νερά, τις μεταφορές και τις ταχυδρομικές υπηρεσίες και κατάργηση της Οδηγίας2004/17/EΚ Οδηγία 2014/23/ΕΚ σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης. Της εισαγωγής της έννοιας του «Κόστους Κύκλου Ζωής», ενθαρρύνοντας τις δημόσιες αρχές να εξετάζουν τον πλήρη κύκλο ζωής των προϊόντων όταν αποφασίζουν για τις αγορές τους (θα περιλαμβάνει τα εσωτερικά κόστη και δαπάνες που καταλογίζονται σε περιβαλλοντικές εξωτερικότητες, όπως το αποτύπωμα CO2). Δυνατότητας να λαμβάνονται υπόψη τα κριτήρια που συνδέονται με τη διαδικασία παραγωγής των έργων, υπηρεσιών ή προμηθειών που πρόκειται να αγοραστούν. Δυνατότητας να απαιτούν τα έργα, οι προμήθειες ή οι υπηρεσίες να φέρουν ειδικά σήματα που πιστοποιούν περιβαλλοντικά, κοινωνικά ή άλλα χαρακτηριστικά, μόνο εφ όσον τα κριτήρια και τα χαρακτηριστικά της σήμανσης συνδέονται με το αντικείμενο της σύμβασης και ότι γίνονται δεκτά και τα ισοδύναμα. Επέκτασης των τρεχουσών συμβάσεων υπέρ των προστατευόμενων εργαστηρίων στους οικονομικούς φορείς των οποίων κύριος στόχος είναι η κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των ατόμων με αναπηρία και εργαζομένων σε μειονεκτική θέση. Το ελάχιστο απαιτούμενο ποσοστό των εργαζομένων ατόμων με αναπηρία ή σε μειονεκτική θέση μειώνεται από 50% σε 30%. Αυστηρότερων κανόνων για τις υπεργολαβίες, την καταπολέμηση του κοινωνικού ντάμπινγκ και τη διασφάλιση ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων γίνονται σεβαστά. Ευκολότερης πρόσβασης για τις μικρότερες επιχειρήσεις, μέσω της απλούστευσης της διαδικασίας υποβολής προσφορών και της ενθάρρυνσης της διαίρεσης των συμβάσεων σε τμήματα για να γίνει ευκολότερο για τις μικρότερες επιχειρήσεις να υποβάλουν προσφορά. Της νέας «διαδικασίας της καινοτομίας» που θα επιτρέψει στις δημόσιες αρχές την προκήρυξη διαγωνισμού για την επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος, χωρίς να 6. SPP Training Package 26

27 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ προεξοφλείται η λύση, αφήνοντας έτσι περιθώρια για την αναθέτουσα αρχή και τον προσφέροντα να καταλήξουν σε καινοτόμες λύσεις από κοινού. Η Οδηγία 2014/24/EΕ για τις δημόσιες συμβάσεις εγκρίθηκε στις 26 Φεβρουαρίου Είναι η βασική νομοθεσία της Ε.Ε. για τις δημόσιες συμβάσεις. Τα κράτη μέλη πρέπει να εναρμονίσουν τη νομοθεσία τους με την παρούσα Οδηγία έως τον Απρίλιο το Η Οδηγία καλύπτει όλες τις πτυχές των δημόσιων συμβάσεων. Περιλαμβάνει διατάξεις για την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πτυχών στις δημόσιες συμβάσεις. Ανάμεσα σε άλλα, αναφέρει αρκετές φορές ότι είναι σημαντικό για τις δημόσιες αρχές όχι μόνο να χρησιμοποιούν στρατηγικά τις δυνατότητες των δημοσίων συμβάσεων ως μέσο για την επίτευξη της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, αλλά και ότι «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αξιοποιηθεί πλήρως η δυνατότητα των δημόσιων συμβάσεων για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020 "(παρ. 95). Η Οδηγία ορίζει επίσης ότι «η έρευνα και η καινοτομία, συμπεριλαμβανομένης της οικολογικής και της κοινωνικής καινοτομίας θεωρούνται βασικές κινητήριες δυνάμεις της μελλοντικής ανάπτυξης» (παρ. 47). Η Οδηγία επίσης ζητά από τις αναθέτουσες αρχές να εξασφαλίσουν ότι μπορούν να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος με την καλύτερη σχέση ποιότητας - τιμής, μέσω της ένταξης. Η παρούσα Οδηγία διευκρινίζει με ποιο τρόπο οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι μπορούν να επιτύχουν την καλύτερη σχέση ποιότητας - τιμής, για τις συμβάσεις τους. Για να υποστηρίξει αυτό, παρέχει ένα μη εξαντλητικό κατάλογο των πιθανών κριτηρίων ανάθεσης, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πτυχών. Η παράγραφος 97 της Οδηγίας προχωρεί περισσότερο και λέει: ««... Με σκοπό την καλύτερη ενσωμάτωση κοινωνικών και περιβαλλοντικών πτυχών στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων, θα πρέπει να επιτρέπεται στις αναθέτουσες αρχές να χρησιμοποιούν κριτήρια ανάθεσης ή όρους εκτέλεσης της σύμβασης σχετικά με τα έργα, τις προμήθειες ή τις υπηρεσίες που θα παρέχονται στο πλαίσιο της δημόσιας σύμβασης σε οποιοδήποτε στάδιο του κύκλου ζωής τους, από την εξόρυξη των πρώτων υλών για το προϊόν ως το στάδιο της διάθεσης του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένων παραγόντων που εμπλέκονται στη συγκεκριμένη διαδικασία παραγωγής, παροχής ή εμπορίας και τις προϋποθέσεις των εν λόγω έργων, προμηθειών ή υπηρεσιών ή μια συγκεκριμένη διαδικασία σε μεταγενέστερο στάδιο του κύκλου ζωής τους, ακόμη και όταν αυτοί οι παράγοντες δεν αποτελούν μέρος της υλικής τους υπόστασης.... Αυτό περιλαμβάνει, επίσης, τα κριτήρια ανάθεσης ή τους όρους εκτέλεσης της σύμβασης σχετικά με την προμήθεια ή τη χρήση προϊόντων δίκαιου εμπορίου κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της σύμβασης 6. SPP Training Package 27

28 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ που πρόκειται να συναφθεί. Κριτήρια και προϋποθέσεις που αφορούν την εμπορία και τις προϋποθέσεις της μπορεί, για παράδειγμα, να αναφέρονται στο γεγονός ότι το υπό εξέταση προϊόν προέρχεται από δίκαιο εμπόριο, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης να πληρώσει μια ελάχιστη τιμή και πριμοδότηση των τιμών για τους παραγωγούς. Οι όροι εκτέλεσης της σύμβασης σχετικά με τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την παράδοση, τη συσκευασία και διάθεση των προϊόντων, και σχετικά με τα έργα και τις συμβάσεις υπηρεσιών, την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων ή την αποδοτικότητα των πόρων». Προειδοποιεί, επίσης, ότι οι προσφορές που φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές μπορεί να βασίζονται σε τεχνικά, οικονομικά ή νομικά αβάσιμες παραδοχές ή πρακτικές. Αν αυτό δεν μπορεί να εξηγηθεί και να αιτιολογηθεί επαρκώς, «η αναθέτουσα αρχή θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να απορρίψει την προσφορά". Επιπλέον, "η απόρριψη πρέπει να είναι υποχρεωτική στις περιπτώσεις όπου η... ασυνήθιστα χαμηλή τιμή ή το κόστος είναι αποτέλεσμα μη συμμόρφωσης με την υποχρεωτική νομοθεσία της Ένωσης ή με το εθνικό δίκαιο που αφορά στους τομείς του κοινωνικού, εργασιακού ή του περιβαλλοντικού δικαίου ή των διατάξεων του διεθνούς εργατικού δικαίου» (παρ. 103). Αρκετά άρθρα εξετάζουν τις διάφορες πτυχές των βιώσιμων συμβάσεων. Σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές προμήθειες, το άρθρο 20 για τις παραχωρούμενες συμβάσεις τονίζει ότι μπορούν να διατηρούν το δικαίωμα συμμετοχής προστατευόμενα εργαστήρια και οικονομικοί φορείς των οποίων κύριος στόχος είναι η κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των ατόμων με αναπηρία ή μειονεκτούντων ατόμων ή μπορούν να φροντίσουν αυτές οι συμβάσεις να εκτελεστούν στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευόμενης απασχόλησης, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το 30% των εργαζομένων στα εργαστήρια αυτά, στους οικονομικούς φορείς ή στα προγράμματα είναι άτομα με αναπηρία ή εργαζόμενοι σε μειονεκτική θέση. Το άρθρο 67 σχετικά με τα κριτήρια ανάθεσης σύμβασης αναφέρει ότι η σύναψη δημόσιων συμβάσεων θα πρέπει να βασίζεται στην πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά η οποία προσδιορίζεται με βάση την τιμή που προκύπτει χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση κόστουςαποτελεσματικότητας, όπως η κοστολόγηση του κύκλου ζωής «... μπορεί να περιλαμβάνει την καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής, η οποία θα αξιολογηθεί με βάση τα κριτήρια, συμπεριλαμβανομένων των ποιοτικών, περιβαλλοντικών ή / κοινωνικών πτυχών, που συνδέονται με το αντικείμενο...». Το άρθρο 68 αναφέρεται και καθορίζει τις διαδικασίες για την κοστολόγηση του κύκλου ζωής. Δηλαδή θα πρέπει να εξετάζεται το κόστος κύκλου ζωής ενός προϊόντος, υπηρεσίας ή έργου σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του, όπως, το κόστος χρήσης, όπως μεταξύ άλλων: η κατανάλωση ενέργειας και άλλων πόρων και το κόστους του τέλους ζωής, όπως είναι το κόστος συλλογής και ανακύκλωσης. Καθώς και «δαπάνες που καταλογίζονται σε εξωγενείς 6. SPP Training Package 28

29 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ περιβαλλοντικούς παράγοντες του κύκλου ζωής, εφόσον η χρηματική αξία του μπορεί να προσδιοριστεί και να επαληθευτεί. Οι δαπάνες αυτές μπορούν να περιλαμβάνουν το κόστος των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων, καθώς και άλλες δαπάνες για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής». eform_proposals/index_en.htm# Σχετική Νομοθεσία Πίνακας 5 Σχετική νομοθεσία με τις ΠΔΣ/ΒΔΣ Σκοπός Έγγραφα Οδηγία 2009/33/ΕΕ σχετικά με την προώθηση καθαρών και ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων οδικών μεταφορών Κανονισμός αριθ. 1222/2009 σχετικά με τη σήμανση των ελαστικών επισώτρων Οχήματα Κανονισμός αριθ. 595/2009 για την έγκριση τύπου των μηχανοκίνητων οχημάτων και κινητήρων όσον αφορά τις εκπομπές των βαρέων οχημάτων (EuroVI) και για την πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων Κανονισμός αριθ. 715/2007 σχετικά με την έγκριση τύπου μηχανοκίνητων οχημάτων όσον αφορά εκπομπές από ελαφρά επιβατηγά και εμπορικά οχήματα (Euro 5 και Euro 6) και σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων Οδηγία 2000/53/ΕΚ για την διαχείριση στο τέλος του κύκλου ζωής τους Απόβλητα Επικίνδυνα Απόβλητα Οδηγία 2012/19/EU του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Οδηγία 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα (Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα) Οδηγία 2011/65/ΕΕ σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών στα είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (RoHS) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1907/2006 για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) (επί του παρόντος υπό αναθεώρηση) 6. SPP Training Package 29

30 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Πίνακας 5 Σχετική νομοθεσία με τις ΠΔΣ/ΒΔΣ Σκοπός Έγγραφα Οδηγία 2010/30/ΕΕ για σήμανση σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας και λοιπών πόρων των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια Οδηγία 2010/31/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Ενέργεια / Προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια Οδηγία 2009/28/ΕΚ σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές Οδηγία 2009/125/ΕΕ για τη θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια Κανονισμός αριθ. 106/2008 σχετικά με το κοινοτικό πρόγραμμα σήμανσης της ενεργειακής απόδοσης του εξοπλισμού γραφείου Κανονισμός αριθ. 995/2010 για τις υποχρεώσεις των φορέων εκμετάλλευσης που διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στην αγορά Άλλη Σχετική Νομοθεσία Κανονισμός αριθ. 66/2010 σχετικά με το Οικολογικό Σήμα της ΕΕ Κανονισμός αριθ. 1221/2009 σχετικά με την εθελοντική συμμετοχή οργανισμών στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) Λοιπή Νομοθεσία Οδηγία 2004/42/ΕΕ σχετικά με τον περιορισμό των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώματα διακόσμησης και βερνίκια και σε προϊόντα φανοποιείας αυτοκινήτων 6. SPP Training Package 30

31 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Δικαστικές Αποφάσεις Πίνακας 6 Δικαστικές Αποφάσεις Δικαστική Απόφαση Ευρωπαϊκή Δυναμική κατά Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (Υπόθεση T-331/06 της 8ης Ιουλίου 2010) Περιγραφή Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) συνήψε σύμβαση για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών πληροφορικής. Η σύμβαση τέθηκε υπό αμφισβήτηση από διαγωνιζόμενο που απορρίφθηκε για μια σειρά από λόγους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ενός κριτηρίου ανάθεσης με βάση την περιβαλλοντική πολιτική. Το 10% της βαθμολογίας στο στάδιο ανάθεσης βασίστηκε στη «Γενική περιβαλλοντική πολιτική της εταιρείας». Ο υποψήφιος που απορρίφθηκε υποστήριξε ότι η αξιολόγηση του κριτηρίου αυτού ήταν εσφαλμένη, καθώς την υψηλότερη βαθμολογία απέσπασε μια εταιρεία η οποία είχε πιστοποίηση συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης από έναν τρίτο φορέα. Στα επίμαχα έγγραφα του διαγωνισμού διευκρινίζεται ότι οι πλειοδότες πρέπει να παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η υπόθεση 'Wienstrom' (Υπόθεση C- 448/01 στις 4 Δεκεμβρίου 2003) Οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να αποδείξουν ότι είχαν διαθέσει ή θα διέθεταν ένα ελάχιστο ποσό ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που αντιστοιχεί στην εκτιμώμενη ετήσια κατανάλωση των γραφείων της Αυστριακής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Επιπλέον, είχε συμπεριληφθεί ένα κριτήριο ανάθεσης, με συντελεστή βαρύτητας 45%. Οι βαθμοί θα δίνονταν με βάση το ποσό της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που ο διαγωνιζόμενος θα μπορούσε να προμηθεύσει πάνω από τις εκτιμώμενες ανάγκες. Η υπόθεση 'HelsinkiBus' (Σεπτέμβριος 2002) Η υπόθεση αυτή αφορούσε την επίμαχη ανάθεση μιας σύμβασης για την ανανέωση του δικτύου των λεωφορείων του Ελσίνκι. Το Δικαστήριο έπρεπε να απαντήσει σε ένα βασικό ερώτημα: Σε ποιο βαθμό μπορούν να ληφθούν υπόψη οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις στο στάδιο της ανάθεσης των συμβάσεων και επιπλέον τι βαρύτητα μπορούν να έχουν; 6. SPP Training Package 31

32 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ 4.2 Το Πορτογαλικό θεσμικό πλαίσιο των ΒΔΣ/ΠΔΣ Το πλαίσιο της Πορτογαλικής νομοθεσίας σχετικά με τις ΠΔΣ/ΒΔΣ περιλαμβάνει διάφορα εργαλεία χάραξης πολιτικής, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 7 Έγγραφα σχετικά με το Πορτογαλικό θεσμικό πλαίσιο για τις ΒΔΣ/ΠΔΣ Έγγραφο Σχέση με τις ΒΔΣ/ΠΔΣ Το Πορτογαλικό νομικό πλαίσιο σχετικά με τις ΠΔΣ / ΒΔΣ περιλαμβάνει εργαλεία πολιτικής όπως το Πορτογαλία το 2020 Εταιρική Συμφωνία , εθνική Στρατηγική για την Βιώσιμη Ανάπτυξη - ENDS 2015 (2007), Πορτογαλία προς το 2020 Εταιρική Συμφωνία Εθνική Στρατηγική για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ENDS 2015 (2007) εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ενεργειακή Απόδοση , εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, πρόγραμμα Ενεργειακής Αποδοτικότητας στη Δημόσια Διοίκηση, το πρόγραμμα Electric Mobility, το Περιεκτικό στρατηγικό σχέδιο για τον εξορθολογισμό και τη μείωση του κόστους στη Διοίκηση. Αναπτυξιακό εργαλείο για την βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας (2015). Παρέχει μία επαγόμενη εξοικονόμηση ενέργειας κατά 8,2 % μέχρι το Η συνεισφορά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατανέμεται στους διάφορους τομείς όπως: The contribution in reducing energy consumption are distributed across the various sectors of activity: PNAEE National Action Plan for Energy Efficiency PNAER 2020 Εθνικό Σχέδιο Δράσεων για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Μεταφορές Κτίρια (Κατοικίες και Εμπορικές Δραστηριότητες), Βιομηχανία, Κυβέρνηση, Γεωργία Οι τομείς αυτοί προσθέτουν επιπρόσθετα 10 προγράμματα τα οποία έχουν εμβέλεια από την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας έως την ζήτηση ενέργειας. Εισαγωγή στις ΑΠΕ σε 3 σημαντικούς τομείς Θέρμανση και Ψύξη Ηλεκτρισμός Μεταφορές 6. SPP Training Package 32

33 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Πίνακας 7 Έγγραφα σχετικά με το Πορτογαλικό θεσμικό πλαίσιο για τις ΒΔΣ/ΠΔΣ Έγγραφο ECO.AP Programme (2011) Πρόγραμμα Ενεργειακής Αποδοτικότητας στη Δημόσια Διοίκηση Ηλεκτρική Κινητικότητα (Μεταφορές) (Κοινή Υπουργική Απόφαση nº 20/2009) Αναλυτικό στρατηγικό σχέδιο περιορισμού και μείωσης δαπανών με τη χρήση της τεχνολογίας στη δημόσια διοίκηση. Σχέση με τις ΒΔΣ/ΠΔΣ Στόχος ενεργειακής αποδοτικότητας στο 30% έως το 2020 στις λειτουργίες του δημόσιου τομέα χωρίς να υπάρξει αύξηση των δημοσίων δαπανών στοχεύοντας στην ενίσχυση της οικονομίας στον τομέα της παροχής υπηρεσιών στην ενέργεια από εταιρείες προμηθειών σχετικά με την ενέργεια και τη διαχείριση της ενέργειας. Στόχος είναι η εισαγωγή και η χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων Πρόταση 25 μέτρων εξοικονόμησης πόρων με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας με στόχο τη μείωση των εξόδων της κεντρικής εξουσίας κυρίως σχετικά με τα λειτουργικά κόστη. Η πρόταση δεν επικεντρώνεται σε θέματα που σχετίζονται με θέματα ICT όπως είναι λογισμικό, υλικοτεχνικός εξοπλισμός υπολογιστών και πληροφορικής εν γένει, τηλεπικοινωνίες, κλπ, αλλά και στη διαχείριση κτιρίων, ανθρώπινων πόρων και άλλες λειτουργίες του δημοσίου οι οποίες μπορούν να διαχειριστούν με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας. Κώδικας Δημοσίων Έργων Ο Κώδικας Δημοσίων Έργων μεταφέρει τις Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο. Ο Κώδικας αυτό ρυθμίζει το σχεδιασμό και την εφαρμογή των δημοσίων συμβάσεων και καθορίζει όλες τις διαδικασίες από την απόφαση πρόσληψης μιας οντότητας μέχρι την εκτέλεση της σύμβασης. Οι κανόνες που προβλέπονται στον Κώδικα ισχύουν για το Δημόσιο Τομέα, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών από τον Government Enterprise Sector και Ιδιωτικές Επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς ύδατος, ενέργειας, μεταφορών και των ταχυδρομείων. Εθνικό Σύστημα Δημόσιων Προμηθειών Η Αρχή Shared Services στη Δημόσια Διοίκηση (espap) έχει ως κύριο στόχο να καθορίσει, υλοποιήσει, διαχειριστεί και να αξιολογήσει το Εθνικό Σύστημα για τις Δημόσιες Συμβάσεις, με σκοπό τον εξορθολογισμό των δαπανών του κράτους, τη μείωση της γραφειοκρατίας των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων, την απλοποίηση και ρύθμιση της πρόσβασης και της χρήσης της τεχνολογίας. Η Αρχή είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη και τη διαπραγμάτευση των συμφωνιών-πλαίσιο και της προεκπλήρωσης των προϋποθέσεων των 6. SPP Training Package 33

34 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ προμηθευτών για την προμήθεια αγαθών ή / και παροχής υπηρεσιών στη Δημόσια Διοίκηση. Εθνική Στρατηγική ΠΔΣ ( ) Η ομάδα εργασίας συστάθηκε με σκοπό την ανάπτυξη της Εθνικής Στρατηγικής για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις ( ), η οποία θα ενθαρρύνει τις δημόσιες αρχές να υιοθετήσουν μια πολιτική οικολογικών αγορών. Η στρατηγική καθορίζει 8 ομάδες προϊόντων και υπηρεσιών προτεραιότητας: τις κατασκευές, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού και του εξοπλισμού, τις μεταφορές, τον εξοπλισμό γραφείου, τα είδη γραφείου (συμπεριλαμβανομένου του χαρτιού), υγιεινής και τις υπηρεσίες καθαρισμού και συντήρησης. Η Εθνική Στρατηγική για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις για την περίοδο είναι στο στάδιο της προετοιμασίας από τον espap και τον Οργανισμό Περιβάλλοντος της Πορτογαλίας και αναμένεται να είναι πιο φιλόδοξη όσον αφορά τους στόχους και τις κατηγορίες των προϊόντων προτεραιότητας και των υπηρεσιών που καλύπτει. Άλλη Σχετική Νομοθεσία: Τέλος, υπάρχει και άλλη νομοθεσία σχετική με τις ΠΔΣ / ΒΔΣ, κυρίως για τα οχήματα (Νομοθετικό διάταγμα αριθ. 1/2012, 11 Ιανουαρίου, Νομοθετικό διάταγμα nº140/2010, της 29ης Δεκεμβρίου), για τα απόβλητα (νομοθετικό διάταγμα n.º178/2006, της 5ης Σεπτεμβρίου, το νομοθετικό διάταγμα n.º 230/2004, της 10ης Δεκεμβρίου νομοθετικό διάταγμα n.º46/2008, της 12ης Μαρτίου), για την Ενέργεια και τα προϊόντα που λειτουργούν με ενέργεια (νομοθετικό διάταγμα nº12/2011, της 24ης Ιανουαρίου νομοθετικό διάταγμα nº 29/2011, της 28ης Φεβρουαρίου νομοθετικό διάταγμα nº63/2011, από τις 9 Μαΐου, το νομοθετικό διάταγμα n.º118/2013, της 20ης Αυγούστου). 4.3 Ελληνικό Θεσμικό Πλαίσιο Ελληνικός Νόμος Προμηθειών Ένας νέος νόμος για τις δημόσιες προμήθειες εντάχθηκε στο Ελληνικό νομικό πλαίσιο τον Αύγουστο του Ο νέος νόμος 4281/2014 απλοποιεί τις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων και καταργεί όλους του προηγούμενους νόμους, τα προεδρικά διατάγματα και τις υπουργικές αποφάσεις που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις. Ο νόμος αυτός θα ισχύει για όλες τις δημόσιες αρχές της Ελλάδας, αλλά θα τεθεί σε ισχύ σε διαφορετικά στάδια. Ως τις 28/02/2015, ισχύουν τα εξής: 6. SPP Training Package 34

35 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Οι Οδηγίες της 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ όπως έχουν μεταφερθεί στην ελληνική νομοθεσία σύμφωνα με: Το Προεδρικό Διάταγμα No.59/2007 Το Προεδρικό Διάταγμα No.60/2007. Το Προεδρικό Διάταγμα 28/80 για τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών που ισχύει για την τοπική αυτοδιοίκηση Το Προεδρικό Διάταγμα 118/2007 Κανονισμός Δημόσιων Συμβάσεων (ισχύει για τις εθνικές αρχές αλλά όχι για την τοπική αυτοδιοίκηση) Η Υπουργική Απόφαση No.11389/93 για τις δημόσιες συμβάσεις προϊόντων που ισχύει για την τοπική αυτοδιοίκηση Ο Νόμος 3316/2005 Διαδικασία ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων και ανάθεσης μελετών και άλλων σχετικών υπηρεσιών "για το σύνολο του δημόσιου τομέα Ο Νόμος 3669/2008 για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων για το σύνολο των δημόσιων έργων Από τη 01/03/2015 και μετά, θα εφαρμόζεται ο νέος Νόμος: Νόμος 4281/2014 (εφαρμογή των Οδηγιών 2004/17/ΕΚ&2004/18/ΕΚ και καταργεί το Π.Δ.59/2007και το Π.Δ. 60/2007, καθώς και άλλη σχετική νομοθεσία). Αυτός ο νέος νόμος θα ισχύει για όλες τις δημόσιες συμβάσεις που υπερβαίνουν τα 2.500(χωρίς ΦΠΑ) και προωθεί τη χρήση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων στις δημόσιες συμβάσεις. Ωστόσο, για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων ισχύουν υποχρεωτικές διατάξεις για τη χρήση κριτηρίων βιώσιμων προμηθειών κατά τις δημόσιες προσφορές. Για παράδειγμα: Για τα νέα και ανακαινισμένα κτίρια, οι διατάξεις για την ενεργειακή αποδοτικότητα διατάξεις που απορρέουν από τους νόμους 3661/2008 και 4122/2013. Για τα οχήματα, ο Νόμος 3982/2011 που εισάγει την Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής του οχήματος και προωθεί τη χρήση καθαρών και ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων από τον δημόσιο τομέα (μεταφορά της Οδηγίας 2009/33 / ΕΚ) Εξοπλισμός Γραφείου, όπου εφαρμόζονται τα πρότυπα του Energy Star Επιπλέον, ο Νόμος 3855/2010, προς το παρόν υπό αναθεώρηση, προβλέπει την ίδρυση Διυπουργικής Επιτροπής για τις Ελληνικές Δημόσιες Συμβάσεις στην Ελλάδα με τις ακόλουθες αρμοδιότητες: 6. SPP Training Package 35

36 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Ανάπτυξη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ελληνική δημόσιες συμβάσεις και την ανάπτυξη εθνικής πολιτικής Ενημέρωση της τοπικής και εθνικής "αγοράς" για τις Ελληνικές Δημόσιες Συμβάσεις Ανάπτυξη πράσινων κριτηρίων και υιοθέτηση των κριτηρίων για τις ΠΔΣ της ΕΕ Προσδιορισμός των προϊόντων και υπηρεσιών που πρέπει να εφαρμοστούν ΠΔΣ Παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής και επικαιροποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης και της Εθνικής Πολιτικής Εθνικό ηλεκτρονικό σύστημα συμβάσεων - ESIDIS Το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων (ESIDIS) είναι ο κεντρικός διαδικτυακός κόμβος - ένα σημείο αναφοράς - για τις δημόσιες συμβάσεις στην Ελλάδα. Στόχος του είναι να εκσυγχρονίσει και να απλοποιήσει τη διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων και να υποστηρίξει τους κοινωνικούς εταίρους (πολίτες, αναθέτουσες αρχές, προμηθευτές, επόπτες). Το ηλεκτρονικό σύστημα τέθηκε σε ισχύ με το νόμο 4155/2013. Για όλες τις δημόσιες προσφορές πάνω από , η χρήση του συστήματος είναι υποχρεωτική: Για τις αρχές της Κεντρικής Κυβέρνησης από 01/07/2014 Για τον υπόλοιπο δημόσιο τομέα από 10/01/2014 Η χρήση του ESIDIS αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη και να εκσυγχρονίσει τις διαδικασίες για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, με αποτέλεσμα σημαντικές νομοθετικές αλλαγές και βελτιώσεις στον καθημερινό κώδικα συμπεριφοράς των δημοσίων αρχών, που θα επηρεάσουν τον ελληνικό δημόσιο τομέα και τους προμηθευτές του. Το ESIDIS είναι μια πλατφόρμα που όλοι οι φορείς του δημόσιου τομέα μπορούν να χρησιμοποιούν για όλα τα στάδια ενός δημόσιου διαγωνισμού (προκήρυξη διαγωνισμού, υποβολή των προσφορών, αξιολόγηση, ανάθεση σύμβασης κλπ). Το σύστημα θα χρησιμοποιηθεί επίσης για την παρακολούθηση της εφαρμογής των συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένων διαδικασιών, όπως η ηλεκτρονική παραγγελία, η ηλεκτρονική τιμολόγηση και η ηλεκτρονική πληρωμή. Επιπλέον, το σύστημα θα εισάγει νέες τεχνικές στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων, όπως οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες, τα δυναμικά συστήματα αγορών, καθώς και ο ανταγωνιστικός διάλογος και συμφωνίεςπλαίσιο, που δεν χρησιμοποιούνται συνήθως στην Ελλάδα. Συνοπτικά, τα οφέλη από την υλοποίηση και την εφαρμογή αυτού του συστήματος είναι τα ακόλουθα: 6. SPP Training Package 36

37 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Αυτοματοποιημένες, γρήγορες, απλουστευμένες, τυποποιημένες διαδικασίες για το σύνολο του δημόσιου τομέα Υποστήριξη, εφαρμογή και χρήση των νέων μοντέλων και πρακτικών Βελτίωση της διαφάνειας, της δημοσιότητας και της ίσης μεταχείρισης όσων εμπλέκονται στις δημόσιες συμβάσεις Συνοπτικά, τα πλεονεκτήματα από την εφαρμογή του προγράμματος αυτού είναι τα εξής: Πιο λεπτομερείς πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Ανοικτό σύστημα προσιτό σε όλους Αύξηση της ανταγωνιστικότητας Μείωση των δαπανών για τις δημόσιες συμβάσεις Μείωση κόστους και χρόνου Μείωση του κόστους συμμετοχής των επιχειρήσεων σε διαγωνισμούς Ο νόμος ολοκληρώνει την Υπουργική Απόφαση Π1/2380/2012, που με την οποία δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων. Το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων είναι ένα βασικό συστατικό του ΕΣΗΔΗΣ. Θα καταγράφει τα δεδομένα όλων των δημόσιων συμβάσεων για προϊόντα, υπηρεσίες και δημόσια έργα με κόστος άνω των Ο σκοπός του μητρώου είναι η διαφάνεια, η λογοδοσία και η ενίσχυση του ανταγωνισμού Σχετική Νομοθεσία για τις Δημόσιες Συμβάσεις στην Ελλάδα Εγκύκλιος αρ. Π1-155 / σχετικά με τα κατώτατα όρια για την εφαρμογή των οδηγιών 2004/17/ΕΕ, 2004/18/ΕΕ και 2009/81/ΕΕ στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) αρ. 1336/2013 Υπουργική Απόφαση υπ. Αριθμ. Π1/2380/2012 Συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία και τη διαχείριση του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Νόμος 4072 / 2012 άρθρο 238 "άρθρα σχετικά με την τροποποίηση του Κανονισμού Δημοσίων Συμβάσεων (Νόμος 4013/2011)» και άρθρο 239 «Διαδικασία ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων από την Γενική Γραμματεία Εμπορίου" Νόμος 4055 / 2012 άρθρο 63 «Τροποποίηση του Νόμου 3886 / 2010" Ν.3886/10 (ΦΕΚ 173 / ) «Δικαστική προστασία κατά τη σύναψη Δημόσιων Ʃυμβάσεων Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας με την οδηγία 89/665/ΕΟΚ του Ʃυμβουλίου της 21ηςΙουνίου 1989 (L395) και την Οδηγία 92/13/ΕΟΚ του Ʃυμβουλίου της 25ηςΦεβρουαρίου 1992 (L76), 6. SPP Training Package 37

38 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ όπως τροποποιήθηκαν με τη νοδηγία 2007/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ʃυμβουλίου της 11ηςΔεκεμβρίου 2007 (L335)» Υπουργική Απόφαση 56294/2009 «Κανονισμός Προμηθειών για τις Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας Νόμος 3463 / 2006 «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας» Νόμος 2854/2000 «Δικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της φάση ανάθεσης για τις οργανώσεις στον τομέα του τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, σύμφωνα με την οδηγία 92/13 / ΕΟΚ" Προεδρικό Διάταγμα 346/1998 «Προσαρμογή στην Ελληνική Νομοθεσία 92/50/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων" 4.4 Βιβλιογραφία Οδηγία 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ Οδηγία 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβούλιου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ ΟΔΗΓΙΑ 2014/23/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΫ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ της 26ης Φεβρουαρίου 2014 σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης Eco. AP Programme: Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Προμηθειών: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Buying green! Ένας οδηγός για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις,2 η έκδοση. Ε.Ε. ΠΔΣ Website: Γενική Γραμματεία Εμπορίου Ελλάδα: Πορτογαλική Διαδικτυακή πλατφόρμα Δημοσίων Συμβάσεων: Κώδικας Δημοσίων Προμηθειών στη Πορτογαλία: Shared Services Authority in Public Administration (espap): 6. SPP Training Package 38

39 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΔΣ Νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες Προμηθειών: rules/reform_proposals/index_en.htm# SPP Training Package 39

40 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 5 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Σκοπός: Οι Δημόσιοι φορείς που εμπλέκονται με τις Δημόσιες Συμβάσεις έχουν την υποχρέωση να επιλέγουν την καλύτερη σύμβαση σε σχέση τιμή/απόδοση αλλά και να είναι δίκαιοι στις προμήθειες. Η καλύτερη απόδοση κόστους / οφέλους περιλαμβάνει περιβαλλοντικές πτυχές αλλά επίσης παρέχει ίσες ευκαιρίες και εξασφαλίζει τη διαφάνεια. Στόχος του κεφαλαίου είναι η παρουσίαση διαφόρων σταδίων κατά τη διάρκεια μιας προμήθειας αλλά και πληροφορίες σχετικά με την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων. Κύρια Θέματα που εξετάζονται: Τα κύρια βήματα για την ενσωμάτωση βιώσιμων κριτηρίων στις Δημόσιες Συμβάσεις είναι ο προσδιορισμός της ανάγκης, των κριτηρίων, η επιλογή προμηθευτή, οι τεχνικές προδιαγραφές, τα κριτήρια ανάθεσης και τα τεύχη δημοπράτησης. Το κεφάλαιο αυτό περιέχει επίσης στοιχεία για τις κοινές προμήθειες και οδηγίες για την εμπλοκή της αγοράς. 5.1 Καθορισμός των αναγκών Πριν από την έναρξη της διαδικασίας προμηθειών, σημαντικό βήμα είναι η αποτίμηση των αναγκών του οργανισμού στο πλαίσιο των πιθανών περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων της σύμβασης. Η κατάλληλη διαβούλευση εσωτερικά του οργανισμού καθώς και η διαβούλευση με τους τελικούς χρήστες μπορεί να οδηγήσει σε επιλογές φιλικές προς το περιβάλλον. Σε αρκετές περιπτώσεις η καλύτερη λύση μπορεί να μην είναι η αγορά (Ε.Ε. 2011). Συνεπώς, πριν από την έναρξη οποιασδήποτε διαδικασίας, ο αρμόδιος τεχνικός υπάλληλος για την προμήθεια θα πρέπει να αναγνωρίσει τις ανάγκες των εμπλεκόμενων διευθύνσεων του οργανισμού και να κάνει τις ακόλουθες ερωτήσεις: Υπάρχει πραγματική ανάγκη της προμήθειας του συγκεκριμένου προϊόντος ή υπηρεσίας; Η ποσότητα που επιλέγεται είναι η σωστή; Υπάρχει άλλος τρόπος ικανοποίησης της ανάγκης; 6. SPP Training Package 40

41 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Είναι πολύ σημαντικό να γίνεται αποτίμηση των προμηθειών μιας και πολλές αποφάσεις λαμβάνονται βασιζόμενες μόνο στο τι αγοράστηκε στο παρελθόν και όχι με βάση τις πραγματικές ανάγκες του οργανισμού. Με την πραγματοποίηση της αποτίμησης της αναγκαιότητας υλοποίησης της σύμβασης πριν από την έναρξη της διαδικασία ςπρομήθειας, οι εμπλεκόμενοι υπάλληλοι δεν έχουν όλη την απαραίτητη πληροφορία προκειμένου να αποτιμήσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της σύμβασης (Ε.Ε., 2011). Για την πλήρη αποτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχετικά με ένα προϊόν ή μια υπηρεσία, οι εμπλεκόμενοι υπάλληλοι θα πρέπει να διαβουλευτούν από την αρχή και να συμβουλευτούν τα κριτήρια της Ε.Ε. για τις ΠΔΣ και τις προδιαγραφές των οικολογικών σημάτων (κεφάλαιο 6.1.). Επίσης, η ανάλυση της αγοράς πριν από την προμήθεια βοηθάει στην αναγνώριση πιθανών λύσεων για τη μείωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων των υπό προμήθεια προϊόντων και υπηρεσιών (Ε.Ε., 2011). Box 4 Δήμος Αγιάς Κατά τη διάρκεια του 2013, ο Δήμος Αγίας υλοποίησε ΒΔΣ με τίτλο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση της εισόδου και των κοινόχρηστων χώρων του Δήμου Αγίας" Αυτή η προμήθεια αναπτύχθηκε με περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του έργου Building SPP, ο Δήμος προχώρησε στο σχεδιασμό και καθορισμό μελλοντικών αναγκών σε προϊόντα και υπηρεσίες από την άποψη των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών οφελών. Οι κύριοι στόχοι του συγκεκριμένου διαγωνισμού είναι οι εξής: Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας Ανάπτυξη ζωνών άνεσης στο Δήμο Μεταμόρφωση του Δήμου σε μια βιώσιμη και ελκυστική πόλη Τα αναμενόμενα οφέλη αυτής της διαδικασίας του διαγωνισμού είναι τα εξής: 1) Έμμεσα οικονομικά οφέλη: ενεργειακή απόδοση, αναβάθμιση χρήσεων γης, προσέλκυση τουρισμού 2) Περιβαλλοντικά οφέλη: Βελτίωση της ποιότητας του αέρα, βελτιωμένη θερμική και οπτική άνεση 3) Οι κοινωνικές παροχές: Κοινωνική αναβάθμιση διαβίωσης, βελτίωση δημοτικών χώρων και της τοπικής αγοράς 5.2 Δουλεύοντας με την αγορά Για την επιλογή της διαδικασίας και του καλύτερου τρόπου να συμπεριληφθούν τα περιβαλλοντικά κριτήρια στις προαναφερθείσες ενότητες, είναι χρήσιμο να υπάρχουν δεδομένα σχετικά με την αγορά, π.χ. για τη διαθεσιμότητα, το κόστος και τις ενδεχόμενες πρακτικές επιπτώσεις των φιλικότερων προς το περιβάλλον λύσεων. 6. SPP Training Package 41

42 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Η διαβούλευση με την αγορά μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους όπως είναι η αναζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών στο διαδίκτυο, συναντήσεις με τους εκπροσώπους της αγοράς, διοργάνωση σεμιναρίων, κλπ. Επιπρόσθετα, για μεγαλύτερη ανάλυση τη ςαγοράς, η νομοθεσία επιτρέπει την διοργάνωση του «τεχνικού διαλόγου» με τους προμηθευτές προκειμένου να συλλέξουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα τεύχη δημοπράτησης. Οι συναντήσεις αυτές μπορούν να είναι πιο στοχευμένες σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια κλπ. (Ε.Ε., 2011). Η διαδικασία θα πρέπει να διενεργηθεί με ένα τρόπο ώστε να τηρείται η διαφάνεια και η ίση μεταχείριση προς όλους. (Ε.Ε., 2011) 5.3 Καθορισμός Κριτηρίων ΒΔΣ Η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ή/και κοινωνικών κριτηρίων θα πρέπει να γίνει με προσοχή και καθ όλη τη διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας όπως είναι η επιλογή του προμηθευτή, οι τεχνικές προδιαγραφές, οι ρήτρες της σύμβασης και τα κριτήρια επιλογής και φυσικά πάντα στο πλαίσιο της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας. Η αναγνώριση των κατάλληλων πηγών κριτηρίων ΠΔΣ είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα. Τα κριτήρια της Ε.Ε. για τις ΠΔΣ, τα οικολογικά σήματα αλλά και οι τεχνικές προδιαγραφές είναι πολύ σημαντικά για την απαιτούμενη πληροφορία. Η πληροφορία αυτή μπορεί να ενσωματωθεί άμεσα στη διαγωνιστική διαδικασία. Παρόλα αυτά θα πρέπει να υπάρξει προσοχή στην ενσωμάτωση κριτηρίων φωτογραφίζοντας ένα συγκεκριμένο οικολογικό σήμα ενώ όταν ζητείται κάποιο πιστοποιητικό θα πρέπει να αναφέρεται και η φράση «ή ισοδύναμο». Κριτήρια της Ε.Ε. για τις ΠΔΣ Η Ε.Ε. έχει αναπτύξει κριτήρια στις ΠΔΣ για έναν μεγάλο αριθμό προϊόντων και υπηρεσιών, τα οποία ανανεώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα κριτήρια έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει η δυνατότητα απευθείας ενσωμάτωσης τους στις συμβάσεις (EE, 2011). Η πληροφορία αυτή είναι διαθέσιμη στη παρακάτω διεύθυνση: Οικολογικά και Κοινωνικά Σήματα Τα οικολογικά σήματα θέτουν τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα προϊόντα ώστε να είναι πιστοποιημένα. Οι προδιαγραφές αυτές έχουν σχεδιαστεί ώστε να αποδεικνύεται η συμμόρφωση ενός προϊόντος με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά (Ε.Ε.,2011). Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες οικολογικών σημάτων όπως (Ε.Ε., 2011): 6. SPP Training Package 42

43 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Πολύτομεακά / Πολυκριτηριακά σήματα Αποτελούν τον κύριο τύπο σημάτων και χρησιμοποιούνται ευρέως στις ΠΔΣ. Βασίζονται σε επιστημονικές έρευνες και πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του. Παραδείγματα: o EU Ecolabel ( o Nordic Swan ( o Βlue Angel ( Θεματικά σήματα Βασίζονται σε ένα ή περισσότερα κριτήρια που σχετίζονται με μια θεματική π.χ. ενεργειακή εξοικονόμηση. Παραδείγματα: o EU Organic label ( ex_en.htm) o EU Energy Star label ( Τομεακά σήματα περιέχουν πιστοποιητικά δασών από οργανισμούς όπως το FSC (Forest Stewardship Council, ή PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification, Βαθμολογούμενα πιστοποιητικά Αυτά βαθμολογούν προϊόντα ή υπηρεσίες ανάλογα με την περιβαλλοντική επίδοσή τους σχετικά με ερώτηση που γίνεται και όχι με κριτήρια αποκλεισμού/ανάθεσης. Παραδείγματα: EU Energy Label (see: Μια γενική αρχή που εφαρμόζεται σε όλα τα σήματα (περιβαλλοντικά και κοινωνικά) είναι ότι, η αναθέτουσα αρχή μπορεί να ζητήσει πληροφορίες στα τεύχη δημοπράτησης σχετικά με τη συμβατότητα αυτών με τα ζητούμενα κριτήρια, αλλά δεν μπορεί να απαιτήσει τα προϊόντα να φέρουν συγκεκριμένη πιστοποίηση όπως Εμπόριο με δεοντολογικά κριτήρια/οικολογικό σήμα/πιστοποίηση (Ε.Ε., 2010). Περισσότερες πληροφορίες για τα οικολογικά σήματα υπάρχουν στην ενότητα και για τα κοινωνικά σήματα στην ενότητα καθώς και τις βασικές αρχές του ILO στην ενότητα Τεχνικές προδιαγραφές Συνήθως ένα επίσημο έγγραφο περιγράφει τα τεχνικά κριτήρια, μεθόδους, διεργασίες και πρακτικές. Τα τεχνικά πρότυπα μπορεί να εμφανιστούν με πολλές μορφές και να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα όπως τεχνικά τεστ, 6. SPP Training Package 43

44 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ μεθόδους, διαδικασίες κατασκευής, συστήματα διαχείρισης, περιβαλλοντικές προδιαγραφές και καινοτομία. Αυτά προκύπτουν από Ευρωπαϊκά πρότυπα (ENs), διαμέσου τεχνικών πιστοποιήσεων, κοινών τεχνικών προδιαγραφών, διεθνών προτύπων και άλλα συστήματα τεχνικών προδιαγραφών που έχουν ιδρυθεί από τις Ευρωπαϊκές υπηρεσίες τυποποίησης, τις Εθνικές αρχές τυποποίησης και τις Εθνικές τεχνικές προδιαγραφές (Ε.Ε.,2011). Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, τα στάνταρ προετοιμάζονται από τις Ευρωπαϊκές αρχές τυποποίησης: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN), Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης (CENELEC) και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων (ETSI). Στη Πορτογαλία, το Πορτογαλικό ινστιτούτοποιότητας (IPQ) είναι ο φορέας τυποποίησης ( Στην Ελλάδα είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (Ε.Λ.Ο.Τ. Στις ενότητας και γίνεται αναφορά στα συστήματα αυτά. 5.4 Εισάγοντας Περιβαλλοντικά και Κοινωνικά κριτήρια στις Δημόσιες Συμβάσεις Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται πληροφορίες και παραδείγματα σχετικά με την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ή/και κοινωνικών κριτηρίων στη διαδικασία προμηθειών. Σχετικά όμως με τα κοινωνικά κριτήρια, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι αυτά δεν δύναται να ενσωματωθούν σε όλες τις διαδικασίες της διαγωνιστικής διαδικασίας (Ε.Ε., 2010). Για παράδειγμα, κοινωνικά κριτήρια σχετικά με τις συνθήκες εργασίας και απασχόλησης δύναται να ενσωματωθούν στα άρθρα της σύμβασης και όχι ως κριτήρια ανάθεσης ή αποκλεισμού διαγωνιζόμενου κατά τη διάρκεια της προμήθειας (Ε.Ε. 2010) Επιλογή προμηθευτή Η αναθέτουσα αρχή μπορεί να επιλέξει υποψηφίους προμηθευτές ανάλογα με την τεχνική και οικονομική τους δυνατότητα να εκτελέσουν την σύμβαση. Τα κριτήρια επιλογής εστιάζουν στην ικανότητα του οικονομικού φορέα να εκτελέσει τη σύμβαση για την οποία υποβάλλονται προσφορές. Κατά την αξιολόγηση της ικανότητας των υποψηφίων να εκτελέσουν τη σύμβαση, οι αναθέτουσες αρχές δύναται να λάβουν υπόψη τους συγκεκριμένη πείρα και επάρκεια σχετικά με κοινωνικές ή περιβαλλοντικές πτυχές που σχετίζονται με το αντικείμενο της σύμβασης. Επίσης, μπορούν να αποκλείσουν οικονομικούς φορείς που έχουν παραβιάσει την περιβαλλοντική νομοθεσία σε ορισμένες περιπτώσεις και - μόνο στην περίπτωση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών ή έργων - να ζητήσουν συγκεκριμένη ενημέρωση σχετικά με την ικανότητά τους 6. SPP Training Package 44

45 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ να εφαρμόσουν μέτρα περιβαλλοντικής διαχείρισης κατά την εκτέλεση της σύμβασης. (ICLEI, 2007; Ε.Ε., 2011). Τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως το ΕΜΑS, μπορούν να αποτελέσουν (μη αποκλειστικό) μέσο απόδειξης της τεχνικής ικανότητας. Δεν επιτρέπεται ο καθορισμός απαιτήσεων περί συμμόρφωσης με συγκεκριμένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης είναι εργαλεία που απευθύνονται σε φορείς, τα οποία στοχεύουν στη βελτίωση της συνολικής περιβαλλοντικής απόδοσης του φορέα που δεσμεύεται με την εφαρμογή τους. Δίνουν στους φορείς τη δυνατότητα να αποκτήσουν σαφή εικόνα σχετικά με τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, τους βοηθούν να στοχεύουν σε όσες από αυτές είναι σημαντικές και να τις διαχειριστούν σωστά, ώστε να βελτιώνουν συνεχώς τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους. Στους τομείς που χρήζουν βελτίωσης θα μπορούσε να περιλαμβάνεται η χρήση των φυσικών πόρων, όπως το νερό και η ενέργεια, η κατάρτιση των εργαζομένων, η χρήση παραγωγικών μεθόδων φιλικών προς το περιβάλλον και η αγορά πιο οικολογικών ειδών γραφείου. Ένας φορέας που εφαρμόζει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης μπορεί να αιτηθεί πιστοποίησης βάσει ενός από τα δύο συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης που χρησιμοποιούνται στην Ε.Ε.: το «σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου» (EMAS), ή το ευρωπαϊκό/διεθνές πρότυπο σχετικά με τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης (EN/ISO 14001). Το σύστημα EMAS χρησιμοποιείται κυρίως σε φορείς με έδρα στην ΕΕ ή τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, αν και μπορεί επίσης να εφαρμοστεί από φορείς και εγκαταστάσεις σε άλλα μέρη. Το πρότυπο ISO είναι διαθέσιμο σε φορείς από όλον τον κόσμο. Στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου φορείς πιστοποιημένοι βάσει ISO και περίπου φορείς και εγκαταστάσεις με πιστοποίηση EMAS. Η πιστοποίηση EMAS περιλαμβάνει τις απαιτήσεις του EN/ ISO 14001, αλλά και επιπλέον στοιχεία που αφορούν την αναθεώρηση και τον έλεγχο, τη συμμετοχή των εργαζομένων, τη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης και την επικοινωνία με το κοινό και τους εργαζομένους. 6. SPP Training Package 45

46 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 5 Υπηρεσία καθαριότητας στον οργανισμό LIPOR To LIPOR υλοποίησε μια διαδικασία ανάθεσης υπηρεσίας καθαρισμού των εγκαταστάσεων του οργανισμού βάζοντας ως στόχο την επιλογή αναδόχου με την μεγαλύτερη απόδοση τιμής/υπηρεσίας. Τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια που τέθηκαν ήταν τα εξής: Κατάλογος των σχετικών έργων και τη δήλωση καλής εκτέλεσης των έργων αυτών ή, εναλλακτικά, αντίγραφο των εκτελεσμένων συμβάσεων, τονίζοντας την εμπειρία του προγράμματος σπουδών του υποψηφίου Βιογραφικό του εκπροσώπου της εταιρείας στην οποία ανατίθεται η σύμβαση Αποδεικτικά εκπαίδευσης προσωπικού στη χρήση των καθαριστικών Αποδεικτικά εναρμόνισης με το άρθρο 278 (compliance time) του εργατικού κώδικα; Πιστοποιητικό ISO 14001, ISO 9001, OHSAS 18001ή ισοδύναμο Αποτελέσματα: Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν πιστοποιημένοι με ISO14001 Όλοι οι συμμετέχοντες παρουσίασαν στοιχεία σχετικά με τις τακτικές πληρωμές των υπαλλήλων Τεχνικές Προδιαγραφές Οι τεχνικές προδιαγραφές αποτελούν την ελάχιστη συμμόρφωση στα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται με αποτέλεσμα την απόρριψη ή την αποδοχή των υποψηφίων αναδόχων. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά θα πρέπει να σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά της προκηρυγμένης σύμβασης είτε πρόκειται για έργο, υπηρεσία ή προϊόν. Είναι πολύ σημαντικό οι προδιαγραφές να είναι ξεκάθαρες, κατανοητές από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη με τον ίδιο τρόπο και να παρέχουν μετρήσιμες απαιτήσεις για τους υποψήφιους αναδόχους. Οι τεχνικές προδιαγραφές μπορεί να διαμορφωθούν ανάλογα με τις αντίστοιχες εθνικές, Ευρωπαϊκές και Παγκόσμιες προδιαγραφές. Επίσης δύναται να διαμορφώνονται ανάλογα με τα οριζόμενα στα οικολογικά πρότυπα και τα πρότυπα ηθικών συναλλαγών. 6. SPP Training Package 46

47 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Λειτουργικές ή προδιαγραφές βάση απόδοσης Μία αποδοτική ή λειτουργική απαίτηση περιγράφει το επιθυμητό αποτέλεσμα περιγράφοντας τα παραγόμενα αποτελέσματα (ποιοτικά, ποσοτικά ή αξιοπιστίας) με κατάλληλους μετρήσιμους δείκτες. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει την αύξηση της δημιουργικότητας των προμηθευτών και της αγοράς καθώς και τη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων/υπηρεσιών, κλπ (Ε.Ε., 2011). Κατά την υλοποίηση προδιαγραφών βάση απόδοσης, η αναθέτουσα αρχή θα πρέπει να σκεφτεί προσεκτικά πως θα αποτιμήσει και θα κάνει συγκριτική αξιολόγηση των προσφορών διατηρώντας τον δίκαιο χαρακτήρα της προκήρυξης και τη διαφάνεια. Συγγραφή μεθόδων παραγωγής προϊόντων Στο πλαίσιο των οδηγιών για τις προμήθειες, τα υλικά και ο τρόπος παραγωγής τους δύναται να ληφθούν υπόψη κατά τη διαμόρφωση των τεχνικών προδιαγραφών, αλλά μόνο αν σχετίζονται με τη παραγωγή των προϊόντων, υπηρεσιών και κατασκευή έργων. (EΕ, 2011). Οι αναθέτουσες αρχές έχουν το δικαίωμα να ρωτήσουν για τα προϊόντα που προμηθεύονται και να απαιτήσουν τον τρόπο παραγωγής τους όπως για παράδειγμα να περιέχουν ένα συγκεκριμένο ποσοστό ανακυκλώσιμων υλικών ή/και να μην περιέχουν ουσίες επικίνδυνες για το περιβάλλον και την υγεία όπως ορίζουν για παράδειγμα οι οδηγίες RoHS 1 ή REACH 2 και ο κανονισμός CLP 3. Τα οικολογικά σήματα και τα κριτήρια των ΠΔΣ είναι επίσης μια χρήσιμη πηγή. Σχετικά με τη διαδικασία παραγωγής και τις μεθόδους, οι αναθέτουσες αρχές για παράδειγμα, μπορούν να ορίσουν ότι η ηλεκτρική ενέργεια για τη παραγωγή τους θα πρέπει να προέρχεται από ΑΠΕ ή το φαγητό να είναι από μεθόδους ορθής γεωργικής πρακτικής, μέθοδοι που είναι ευρέως γνωστές στην Ε.Ε. Από την άλλη, δεν πρέπει να γίνεται φωτογραφική περιγραφή του τρόπου παραγωγής μιας μεθόδου μιας (πχ. να υπάρχει διαθέσιμη μόνο σε έναν προμηθευτή εκτός και αν υπάρχουν ειδικές περιγραφές στη προκήρυξη που να περιέχουν την φράση «ή ίσο» (Ε.Ε., 2011) Οδηγία 2002/95/ECτης ΕυρωπαϊκήςΕπιτροπής ΚανονισμόςτηςΕ.Ε. Νº 1907/2006 ΚανονισμόςτηςΕ.Ε. nº 1272/ SPP Training Package 47

48 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 6 Κατασκευή του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δήμος Torres Vedras Το αντικείμενο της προμήθειας ήταν η κατασκευή ενός κτιρίου, το οποίο ενσωματώνει ένα μεγάλο αριθμό αποτελεσματικών και βιώσιμων συστημάτων, επιτρέποντας την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τα πλεονεκτήματα ενός οικολογικού κτιρίου, την εξοικονόμηση φυσικών πόρων όπως η ενέργεια και το νερό και τη μείωση των εκπομπών CO2. Κατά συνέπεια, επιλέχθηκε το μοντέλο «πλέον οικονομικά συμφέρουσα τιμή» για την αξιολόγηση της ποιότητας των προσφορών και σύγκρισης των κοστολογίων. Τεχνικές Προδιαγραφές: 1) Κατασκευή κτιρίου με ενεργειακή κλάση Α+ (Πιστοποίηση ενεργειακής αποδοτικότητας και ποιότητα αέρα εσωτερικών χώρων). 2) Παθητικά Συστήματα Θέρμανσης Παθητικά Συστήματα Ψύξης. Υβριδικά συστήματα ΑΠΕ (ηλιακά και φωτοβολταϊκά πάνελ, ανεμογεννήτριες, μπαταρίες υδρογόνου και συστήματα ενεργειακής διαχείρισης) 3) Συστήματα συλλογής βρόχινου νερού για τις καλλιέργειες 4) Ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές με δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας. Κριτήρια Ανάθεσης: Box Σχήματ 6.1. Συντελεστές Βαρύτητας Βιώσιμα κριτήρια τέθηκαν σε κείμενα και σχέδια τα οποία όμως δεν λήφθηκαν υπόψη στο διαγωνισμό. Επαλήθευση: Παρακολούθηση της πλήρους εφαρμογής της σύμβασης με δράσεις όπως επιτόπιους ελέγχους και ελέγχων ποιότητας των προϊόντων. Αποτελέσματα: Οι διαγωνιζόμενοι παρουσίασαν αυξημένο ενδιαφέρον για τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές Κριτήρια αξιολόγησης και ανάθεσης Κατά την αξιολόγηση, η αναθέτουσα αρχή αξιολογεί την ποιότητα των προσφορών και συγκρίνει τις οικονομικές προσφορές. Οι προσφορές δύναται να συγκριθούν βασιζόμενες μόνο στη χαμηλότερη προσφορά ή με τη μέθοδο «της πλέον συμφέρουσας τιμής» λαμβάνοντας υπόψη τεχνική και οικονομική προσφορά (Ε.Ε. 2011). Καθώς η καλύτερη προσφορά επιλέγεται κατά κανόνα με βάση ορισμένα διαφορετικά επιμέρους κριτήρια, δύναται να γίνει χρήση διαφόρων τεχνικών 6. SPP Training Package 48

49 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ σύγκρισης και στάθμισης των κριτηρίων αυτών. Στις τεχνικές αυτές περιλαμβάνονται οι συγκριτικοί πίνακες, η σχετική στάθμιση και τα συστήματα bonus/malus. Τα κριτήρια ανάθεσης δεν πρέπει να αφορούν ζητήματα που αξιολογούνται ορθότερα ή που έχουν ήδη αξιολογηθεί στη φάση της επιλογής. Αυτό αποκλείει τα κριτήρια ανάθεσης που σχετίζονται, για παράδειγμα, με την προηγούμενη εμπειρία των προσφερόντων ή την τεχνική και χρηματοοικονομική τους ικανότητα. Οι οδηγίες επιτρέπουν στις αναθέτουσες αρχές να αποτιμήσουν την ποιότητα, τη ποσότητα, τη τιμή, το τεχνικό λειτουργικό και αισθητικό μέρος, την απόδοση κόστους οφέλους, την ποιότητα των υπηρεσιών μετά τη πώληση, την ημερομηνία παράδοσης κλπ. (EΕ, 2011). Η αξιολόγηση μπορεί να γίνει βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων ανάθεσης με την προϋπόθεση ότι τα κριτήρια αυτά: σχετίζονται με το αντικείμενο της σύμβασης, δεν δίνουν απεριόριστη ελευθερία επιλογής στην αναθέτουσα αρχή, αναφέρονται ρητά στην προκήρυξη και τη συγγραφή υποχρεώσεων, όπως και το ειδικό βάρος τους και τυχόν ισχύοντα επιμέρους κριτήρια, δεν αποτελούν κριτήρια επιλογής (π.χ. πείρα ή γενική ικανότητα), συνάδουν με τις θεμελιώδεις αρχές της νομοθεσίας της ΕΕ. Υπάρχει η δυνατότητα να συμπεριληφθούν επιπρόσθετα περιβαλλοντικά κριτήρια ακόμη και αν η αναθέτουσα αρχή έχει θέσει τα ελάχιστα. Με τον τρόπο αυτό, τα περισσότερα προσφερόμενα περιβαλλοντικά κριτήρια βαθμολογούνται περισσότερο (ICLEI, 2007). 6. SPP Training Package 49

50 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 7 Δημόσιος διαγωνισμός για την προμήθεια υπηρεσίας παρακολούθησης και προστασίας των εγκαταστάσεων του Δήμου Loures Στη προμήθεια αυτή ο Δήμος Loures έχει ως στόχο την εξασφάλιση ότι το προσωπικό ασφαλείας κάνει ανακύκλωση των αποβλήτων κατά την βάρδια τους και ακολουθούν ορθές πρακτικές σχετικά με τη κατανάλωση νερού, ενέργειας, χαρτιών κλπ. Με τον τρόπο αυτό επιλέχθηκε η «πλέον οικονομικά συμφέρουσα προσφορά». Κριτήρια Αξιολόγησης: Αποτελέσματα: Factors Weight (%) Sub-factors Price 85 Environmental suitability of the uniforms Use uniforms with Box Σχήμα 7.1. Συντελεστές βαρύτητας. biological fibers (produced under the EC Regulation n. 834/2007) 2. Use uniforms with recycled fibers 3. Use uniforms that are do not have hazardous substances in its production and final product, fulfilling OekoTex standard requirements Οι προμηθευτές αξιολόγησαν θετικά τη προμήθεια. Δεν εντοπίστηκαν δυσκολίες στα κριτήρια και δεν εμφανίστηκαν επιπρόσθετα κόστη. Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής ΑΚΚΖ Στο στάδιο της ανάθεσης μιας διαδικασίας δημόσιων συμβάσεων, το κόστος της προσφοράςαποτελεί συνήθως έναν από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες. Ωστόσο, η τιμή αγοράς είναι ένα μόνο από τα στοιχεία του κόστους της συνολικής διαδικασίας προμήθειας, ιδιοκτησίας και διάθεσης. Η κοστολόγηση του κύκλου ζωής αφορά τη συνεκτίμηση του συνολικούκόστους που θα προκύψει κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, ενός έργου ή μιας υπηρεσίας. Λαμβάνονται υπόψη τα εξής: Τιμή αγοράς και συναφείς δαπάνες (παράδοση, εγκατάσταση, θέση σε λειτουργία, κ.λπ.), κόστος λειτουργίας, που συμπεριλαμβάνει την ενέργεια, τα ανταλλακτικά και τη συντήρηση, 6. SPP Training Package 50

51 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Κόστος που προκύπτει στο τέλος του κύκλου ζωής (π.χ. κόστος παύσης λειτουργίας ήδιάθεσης). Εκτός από το κόστος χρηματοδότησης που επιβαρύνει άμεσα την αναθέτουσα αρχή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, δύναται να συνεκτιμηθούνοι περιβαλλοντικές εξωτερικές επιδράσεις, δηλαδή το κόστος ορισμένων περιβαλλοντικών επιδράσεων, όπως η κλιματική αλλαγή ή οξίνιση, για την κοινωνία. Η ΑΚΚΖ που λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές εξωτερικές επιδράσεις αναφέρεται ενίοτε με τον όρο «κοστολόγηση συνολικού κύκλου ζωής» (Wholelifecosting-WLC). Ένα παράδειγμα που μπορεί άμεσα κάποιος να αναγνωρίσει είναι η οδηγία της Ε.Ε. για τα «Καθαρά Οχήματα» (2009/33/ΕΕ) Τα διαθέσιμα εργαλεία ΑΚΚΖ και εκπομπών CO2 παρουσιάζονται στην ενότητα Box 8 ΑΚΚΖ του Δημοτικού Φωτισμού Δήμου Αγιάς Ο Δήμος αντικατέστησε περίπου 250 λάμπες ατμών υδραργύρου υψηλής πίεσης (400Watt) με λαμπτήρες μαγνητικής επαγωγής (120 Watt). Προκειμένου να γίνει να προσσεγγιστική εκτίμηση της αντικατάστασης, ΑΚΚΖ που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος DEEP, χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα. Πληροφορίες για τις διαθέσιμες επιλογές σε εξοπλισμό εισήχθησαν στην ΑΚΚΖ καθώς και κάποιες βασικές υποθέσεις όπως για παράδειγμα συντελεστές έκπτωσης, ενεργειακό κόστος κλπ. Το παρακάτω γράφημα παρουσιάζει τα αποτελέσματα. Είναι προφανές ότι οι συμβατικοί λαμπτήρες κοστίζουν πολύ περισσότερο από ό,τι οι ενεργειακά αποδοτικοί. Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι λαμπτήρες μαγνητικής επαγωγής μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε 3,6 εκατομμύρια εξοικονόμηση κόστους συνολικά για τα επόμενα 25 χρόνια. Box Εικόνα 8.1. Συγκριτική αξιολόγηση επιλογών 6. SPP Training Package 51

52 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 8 ΑΚΚΖ του Δημοτικού Φωτισμού Δήμου Αγιάς Box Εικόνα 8.2. Σύγκριση Ενεργειακής Κατανάλωσης Όροι Εκτέλεσης της Σύμβασης Οι όροι της σύμβασης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συνεκτίμηση των περιβαλλοντικών θεμάτων στο στάδιο της εκτέλεσης. Η αναθέτουσα αρχή μπορεί να διευκρινίσει ότι τα προϊόντα πρέπει να παρασχεθούν ή οι υπηρεσίες/τα έργα να πραγματοποιηθούν κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο αντίκτυπος στο περιβάλλον και ότι η περιβαλλοντική απόδοση μπορεί να συνδέεται με κυρώσεις ή επιβραβεύσεις βάσει της σύμβασης. Για να αποτρέψουν την αθέτηση των περιβαλλοντικών δεσμεύσεων, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να συμπεριλάβουν κατάλληλες κυρώσεις στη σύμβαση. Η συμμόρφωση με τους όρους της σύμβασης θα πρέπει να παρακολουθείται με προσοχή κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής της, ενώ στο κείμενο της σύμβασης πρέπει να γίνεται σαφώς λόγος για την ευθύνη συμμόρφωσης και υποβολής εκθέσεων. Οι όροι εκτέλεσης της σύμβασης δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιβολή περιβαλλοντικών απαιτήσεων που αποτελούν ουσιαστική τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, ήτοι απαιτήσεων που θα είχαν μεταβάλει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. Οι όροι εκτέλεσης της σύμβασης χρησιμοποιούνται για τον ορισμό του τρόπου εκτέλεσης της σύμβασης. Αναγνωρίζεται ότι μπορούν να συμπεριληφθούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα στους όρους εκτέλεσης της σύμβασης με την προϋπόθεση ότι έχουν δημοσιοποιηθεί στην προκήρυξη ή στις προδιαγραφές και συμμορφώνονται με το κοινοτικό δίκαιο 6. SPP Training Package 52

53 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 9 Κώδικας δεοντολογίας για τους Προμηθευτές και Υπεργολάβους του Πορτογαλικού οργανισμού LIPOR Το 2009 το LIPOR πιστοποιήθηκε με το κοινωνικό σήμαsa8000, και ως συνέπεια μειοδότες όλων των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων με αξία ίση ή μεγαλύτερη από ,00 ευρώ, συμμορφώνονται με τον κώδικα δεοντολογίας του οργανισμού. Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τους Προμηθευτές και Υπεργολάβους επιχειρεί την επίτευξη ενός συμβιβασμού μεταξύ των προμηθευτών και οργανισμού, σέβεται τις αρχές της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας και το Εθνικό πλαίσιο των Δημόσιων Συμβάσεων και της κοινοτικής νομοθεσίας. Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τους Προμηθευτές και Υπεργολάβους αποτελεί μέρος της συγγραφής υποχρεώσεων, και μόνο ο δικαιούχος προμηθευτής αποστέλλει στο LIPOR τη Διακήρυξη Δέσμευσης υπογεγραμμένη και σφραγισμένη. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων: Δυνατότητα των προμηθευτών - κανένας από τους προμηθευτές που ερωτήθηκαν δεν αμφισβήτησε τη διατύπωση ή το περιεχόμενο του Κώδικα Δεοντολογίας. Έξοδα - μόνο οι δαπάνες που συνδέονται με πιστοποίηση και εξωτερικούς ελέγχους στους προμηθευτές. Η εισαγωγή του κώδικα δεοντολογίας στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων δεν έχει σχετικές δαπάνες. Άλλα αποτελέσματα - αναγνώριση από τους εμπλεκόμενους φορείς του LIPOR του ενεργού ρόλου σε θέματα κοινωνικής υπευθυνότητας. Βελτίωση της «εικόνας» των προμηθευτών που συνεργάζονται με το LIPOR. Επαλήθευση: Προκειμένου να ελέγξει και να αξιολογήσει εάν οι προμηθευτές πληρούν όλες τις απαιτήσεις του κώδικα δεοντολογίας, το LIPOR καθιέρωσε ένα σύστημα ελέγχου το οποίο αποτελείται από: Ελέγχους από έναν εξωτερικό φορέα σε στρατηγικούς προμηθευτές Αυτοαξιολόγηση Μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί οποιαδήποτε μη συμμόρφωση των προμηθευτών που ελέγχθηκαν. Παρακάτω παρατίθενται παραδείγματα πιθανών όρων εκτέλεσης για συμβάσεις έργων ή παροχής υπηρεσιών: (ICLEI 2007,EE 2010,EE, 2011) Τρόπος παροχής της υπηρεσίας ή εκτέλεσης του έργου: Εφαρμογή ειδικών μέτρων περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπου ενδείκνυται σύμφωνα με σύστημα πιστοποιημένο από τρίτο φορέα, όπως το EMAS ή το ISO Ελαχιστοποίηση των αποβλήτων που σχετίζονται με τη σύμβαση, π.χ. συμπεριλαμβάνοντας ειδικούς στόχους ή μέγιστες ποσότητες και ρήτρες κυρώσεων ή επιβράβευσης. 6. SPP Training Package 53

54 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Αποδοτική χρήση πόρων, όπως η ηλεκτρική ενέργεια και το νερό, στην εγκατάσταση. Χρήση δεικτών δοσομέτρησης με στόχο την εξασφάλιση της χρήσης των ενδεδειγμένων ποσοτήτων προϊόντων καθαρισμού, κ.λπ. Κατάρτιση του προσωπικού του αναδόχου: Κατάρτιση του προσωπικού σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εργασίας τους και την περιβαλλοντική πολιτική που τηρείται στα κτίρια της οποίας πρόκειται να εργαστούν. Μεταφορά προϊόντων και εργαλείων στο χώρο των εργασιών: Συγκεντρωτική παράδοση των προϊόντων στο χώρο εργασίας και κατανομή τους σε μεταγενέστερο στάδιο. Χρήση κιβωτίων ή συσκευασίας πολλαπλών χρήσεων για τη μεταφορά των προϊόντων. Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ή άλλων αερίων του θερμοκηπίου που συνδέονται με τις μεταφορές. Διάθεση χρησιμοποιημένων προϊόντων και υλικών συσκευασίας: Ανάκτηση προϊόντων ή υλικών συσκευασίας για εκ νέου χρήση, ανακύκλωση ή κατάλληλη διάθεση από τον ανάδοχο. Box 10 Δημόσια Προμήθεια υπηρεσιών καθαριότητας των εγκαταστάσεων του Δήμου Loures O δήμος Loures επέλεξε να θέσει ρήτρες εκτέλεσης της σύμβασης, προκειμένου να εξαλειφθεί η χρήση επιβλαβών προϊόντων (π.χ. καθαριστικών), για να προωθήσει την αποτελεσματική διαχείριση των προϊόντων που χρησιμοποιούνται, την καλύτερη διάθεση των αποβλήτων συσκευασίας και τη συμμόρφωση με το εργατικό δίκαιο. Ρήτρες εκτέλεσης της σύμβασης : Συμμόρφωση με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία και συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά τις συνθήκες εργασίας και την κοινωνική ασφάλιση. Υπάρχουν κυρώσεις αν δεν εφαρμοστεί νομοθεσία. Παροχή δελτίων δεδομένων ασφαλείας των προϊόντων. Ο προμηθευτής πρέπει να συμμορφώνεται με το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του Δήμου: o Έγχρωμες τσάντες για την διαλογή στη πηγή των αποβλήτων o Ορθή συλλογή και διάθεση των αποβλήτων o Χρήση φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων καθαρισμού, ιδίως προϊόντα που φέρουν το οικολογικό σήμα. Παροχή Σχεδίου Περιβαλλοντικής Διαχείρισης για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Αποτελέσματα: Θετική αποτίμηση από τους συμμετέχοντες με τη συμβολή αποτελεσματικότερων μεθόδων διαλογής στη πηγή. Πλήρη συμμόρφωση με τα τεύχη δημοπράτησης. 6. SPP Training Package 54

55 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 5.5 Προστατευόμενα Εργαστήρια Κατά την εξέταση των κοινωνικών κριτηρίων στο πλαίσιο του έργου αυτού, μία από τις πτυχές που εξετάστηκαν ήταν η ένταξη των μειονεκτούντων και των εργαζομένων με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ) καθώς και οι όροι εκτέλεσης της σύμβασης τους. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τα προστατευόμενα εργαστήρια είναι μια αναγνωρισμένη νομική μορφή, στο πλαίσιο του σταδίου υποβολής προσφορών δύναται να ληφθεί υπόψη η δυνατότητα ενσωμάτωσης κοινωνικών κριτηρίων στο πλαίσιο της ΒΔΣ. Αν και ο ακριβής ορισμός «προστατευμένο εργαστήριο» μπορεί να διαφέρει από κράτος μέλος σε κράτος μέλος, η κύρια ερμηνεία είναι παρόμοια. Δηλαδή, τα προστατευόμενα εργαστήρια παρέχουν ευκαιρίες απασχόλησης σε άτομα με κάποια μορφή αναπηρίας ή εξαιρετικά μειονεκτικές ομάδες να εργαστούν σε ένα περιβάλλον που εστιάζεται στην προώθηση των ικανοτήτων τους και όχι να επικεντρωθεί σε ανταγωνιστικά επίπεδα παραγωγικότητας της εταιρείας. Τα Προστατευμένα εργαστήρια στην ΕΕ, είτε δίνουν έμφαση στην παροχή μόνιμης εργασία για άτομα με αναπηρία ή άτομα που δεν μπορούν να ενταχθούν στο γενικό εργατικό δυναμικό, ή να επικεντρωθεί στην παροχή εκπαίδευσης και δεξιοτήτων στα άτομα αυτά, ώστε να αποκτήσουν δυνατότητα ένταξης στο «γενικό εργατικό δυναμικό». Στο ελληνικό εθνικό πλαίσιο, τα προστατευόμενα εργαστήρια παραδοσιακά παρέχουν υπηρεσίες σε άτομα με ειδικές ανάγκες όπως άτομα με χρόνιες ψυχικές διαταραχές και διάφορα ψυχολογικά προβλήματα από άτομα εξιδεικευμένα στοχεύοντας στην ενσωμάτωση των ατόμων αυτών στην αγορά εργασίας. Αυτό θεσπίστηκε με τον νόμο 2646/1998 και συγκεκριμένα με το άρθρο 17 αυτού, ενώ προστατευόμενα εργαστήρια μπορούν να λειτουργούν υπό την αιγίδα των Υπουργείων και άλλων μη κερδοσκοπικών οργανισμών. Οι περιορισμοί που τίθενται είναι ότι οι απασχολούμενοι που έχουν ολοκληρώσει το 20 ο έτος και αντιμετωπίζουν ψυχική υστέρηση, αυτισμό, βαριές σωματικές και πολλαπλές αναπηρίες, είτε λαμβάνουν σύνταξη από θανόντα γονέα ή κοινωνικής πρόνοιας να ανέρχονται τουλάχιστον στο 60% του συνολικού εργατικού. Στη συνέχεια, ο νόμος 2716/99 επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη των ΚοιΣΠΕ που επέτρεψε τον σχηματισμό των κοινωνικών συνεταιρισμών με στόχο την κοινωνικο-οικονομική ενσωμάτωση και το έργο ένταξης των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Ο ΚοιΣΠΕ είχαν τη δυνατότητα να έχουν εμπορικές δραστηριότητες. Τα μέλη τους θα πρέπει να απαρτίζονται τουλάχιστον κατά 35% από άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, επαγγελματίες ψυχολόγους σε ποσοστό 45% και συμμετοχή δημόσιων ή/και ιδιωτικών φορέων σε ποσοστό έως και 20%. Με το Π.Δ. 60/2007 εναρμονίζεται στην Ελληνική νομοθεσία η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004/18/ΕΕ. Το άρθρο 18 του Π.Δ. ενσωματώνει το άρθρο 19 της 6. SPP Training Package 55

56 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Οδηγίας επιτρέποντας την εκτέλεση συμβάσεων προϊόντων, έργων και υπηρεσιών να υλοποιηθούν από προστατευμένα εργαστήρια στη περίπτωση που το σύνολο των εργαζομένων είναι άτομα με ειδικές ανάγκες τα οποία δεν μπορούν να εργαστούν υπό κανονικές συνθήκες εργασίας. Στη περίπτωση αυτή, η πρόσκληση ενδιαφέροντος θα πρέπει ρητά να κάνει αναφορά στο άρθρο αυτό. Για το λόγο αυτό, σήμερα έχουν ανατεθεί συμβάσεις σε τέτοια εργαστήρια από δημόσιους φορείς. Με νόμο του 2012, οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις απέκτησαν νομική μορφή. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τουλάχιστον το 40% των ατόμων με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να απασχολούνται στις επιχείρήσεις αυτές. Έτσι, η συμμετοχή του επιχειρήσεων αυτών είναι εφικτή στη συμμετοχή Δημόσιων Συμβάσεων. Το άρθρο 20 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2014/24/Ε.Ε. παρέχει επίσης την συμμετοχή σε συμβάσεις δηλώνοντας ότι: 1. Τα κράτη μέλη μπορούν να διατηρούν το δικαίωμα συμμετοχής στις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων σε προστατευόμενα εργαστήρια και οικονομικούς φορείς των οποίων κύριος στόχος είναι η κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των ατόμων με αναπηρία ή μειονεκτούντων ατόμων ή μπορεί να προβλέπει για τις συμβάσεις αυτές να εκτελούνται στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευόμενης απασχόλησης, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το 30% των εργαζομένων στα εργαστήρια αυτά, στους οικονομικούς φορείς ή στα προγράμματα είναι άτομα με αναπηρία ή εργαζομένων σε μειονεκτική θέση. 2. Η προκύρηξη θα πρέπει ρητά να κάνει αναφορά στο άρθρο αυτό. 5.6 Κοινές Προμήθειες Κοινή Προμήθεια (ΚΠ) ορίζεται ως η συνδιαζόμενη προμήθεια από 2 ή περισσότερους φορείς με την υλοποίηση κοινής πρόσκλησης ενδιαφέροντος καθώς και υπογραφής κοινής σύμβασης για λογαριασμό όλων των συμμετεχόντων. Υπάρχουν δύο διαφορετικά μοντέλα ΚΠ: Πλήρεις ΚΠ Στo μοντέλο αυτό υπάρχει ένας επισπεύδων εταίρος για την υλοποίηση των απαιτούμενων δράσεων. Όλοι οι συμμετέχοντες εμπλεκόμενοι φορείς δύναται να παρεμβαίνουν σε οποιοδήποτε στάδιο της προμήθειας προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι πληρούνται όλες οι προδιαγραφές. Ο ρόλος του συντονιστή εταίρου και των συνεργαζόμενων εταίρων κάθε φορά είναι διαφορετικός και δύναται να τροποποιείται αναλόγως των αναγκών. Piggy-backing Στο πλαίσιο του μοντέλου αυτού, η αναθέτουσα αρχή αναλαμβάνει την υλοποίηση της προμήθειας εξ ολοκλήρου δίνοντας όμως τη δυνατότητα και σε άλλες αρχές να διαβουλευτούν επί 6. SPP Training Package 56

57 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ των προδιαγραφών. Περιλαμβάνει λίγη επιπρόσθετη δουλειά από την αναθέτουσα αρχή (με την έννοια ότι άλλες αρχές μπορούν απευθείας να επιλέξουν τους ίδιους προμηθευτές χρησιμοποιώντας τις ίδιες προδιαγραφές της σύμβασης) και παρέχει άμεση πρόσβαση σε προϊόντα με περιβαλλοντικές προδιαγραφές από περισσότερους δημόσιους φορείς. Υπάρχει επίσης ένα ευρύ φάσμα διαφόρων τύπων ΚΠ, από τη δημιουργία φορέων για τις ανάγκες υλοποίησης ΚΠ έως και μη τυπικές μορφές οργανισμών για την υλοποίηση ΚΠ. Οι διαδικασίες ανάθεσης αλλάζουν σημαντικά από φορέα σε φορέα και αυτό είναι σημαντικό όταν ένας φορέας υπογράφει για λογαριασμό ενός άλλου φορέα που συμμετέχει στην ίδια ΚΠ. Μόνιμοι Οργανισμοί για τις ΚΠ Σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες, έχουν συσταθεί οργανισμοί για τη παροχή προμηθειών σε κεντρικό επίπεδο για λογαριασμό διαφορετικών φορέων. Παράδειγμα είναι ο οργανισμός ESPO στο Ηνωμένο Βασίλειο ο οποίος απαρτίζεται από Δήμους, η Eco- Procurement της Vorarlberg στην Austria (παρέχει ΚΠ σε 80 Δήμους της περιφέρειας Vorarlberg). Μάλιστα, στη τελευταία περίπτωση έχει υπολογιστεί ότι η εξοικονόμηση φτάνει το 30% και η μείωση της διοικητικής εργασίας έως και το 60% για όλες τις κατηγορίες των αγαθών. Συμφωνίες Συνεργασίας μεταξύ Αναθετουσών Αρχών Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους διαμέσου της συνεργασίας των εμπλεκόμενων τμημάτων προμηθειών των οργανισμών δημιουργώντας ομάδες εργασίας. Παράδειγμα παρόμοιας ομάδας εργασίας είναι η Ομάδα Συμβάσεων και Προμηθευτών του Λονδίνου. Η πιο απλή μορφή τέτοιας περίπτωσης μπορεί να είναι η οργάνωση κοινών δράσεων μεταξύ τοπικών αρχών. Η επισπεύδουσα τοπική αρχή μπορεί να αναλάβει την ευθύνη για τα τεύχη δημοπράτησης, την έρευνα αγοράς και να κανονίσει όλες τις υποστηρικτικές διαδικασίες για την επιτυχή υλοποίηση της. Σε βάθος χρόνου, οι τοπικές αρχές θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο της σύστασης κοινοπραξιών ή οργανισμών ειδικά για την υλοποίηση ΚΠ προκειμένου να επιτύχουν εξοικονόμηση κόστους και χρόνου. 6. SPP Training Package 57

58 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 11 Παράδειγμα Κοινής Προμήθειας στο πλαίσιο του έργου LEAP Ο στόχος του έργου LEAP ήταν να αναπτύξει εργαλεία για τις τοπικές αρχές και για τις συστηματικές, αποτελεσματικές και αποδοτικές πράσινες προμήθειες στο πλαίσιο του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ), και να εφαρμόσει τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου για τον έλεγχο κοινών προμηθειών που αφορούν διάφορες δημόσιες αρχές σε διάφορες χώρες για να ξεπεραστούν τα εμπόδια της αγοράς στην Ευρώπη για την πράσινη αγορά. Μία από τις κοινές δραστηριότητες προμηθειών που εμπλέκονται στην ανάπτυξη Κοινοπραξίας, η οποία αγόρασε ανακυκλωμένο χαρτί, προκειμένου να επιτευχθεί μια μειωμένη τιμή για ένα πιο πράσινο προϊόν, εξασφαλίζοντας έτσι οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Ο Δήμος Αμαρουσίου συντόνισε την κοινή δραστηριότητα συμβάσεων για την απόκτηση DIN Α4 ανακυκλωμένο χαρτί, δουλεύοντας μαζί με 6 ελληνικές αρχές (δημόσιους και ημι-δημόσιους οργανισμούς). Οι ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές που είχαν επιλεγεί για το ανακυκλωμένο χαρτί χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως σημείο αναφοράς κατά την οποία προσφορές συγκρίθηκαν στο στάδιο της ανάθεσης: o o Υλικό: Ο πλειοδότης υποχρεούται να παρουσιάσει ένα πιστοποιητικό για να αποδείξει ότι τουλάχιστον το 80% των ινών ανακυκλώθηκαν. Τα συστήματα πιστοποίησης ήταν το οικολογικό σήμα Blue Angel ή ισοδύναμο, ή μια υπεύθυνη δήλωση. Μέθοδοι λεύκανσης: Χαρτί / ίνες ελεύθερα χλωρίωσης (TCF totally chlorine free), σύμφωνα με τα στοιχεία ή βεβαίωση από τον κατασκευαστή o o o Άλλες προδιαγραφές: Λευκότητα χαρτιού³ 80 σύμφωνα με το ISO 2470 ή ισοδύναμο. Διάρκεια > 100 years, σύμφωνα με το ISO 9706, DIN 6738 ή ισοδύναμα. Συμβατότητα με τον εξοπλισμό: Συμμόρφωση με τα πρότυπα DIN 19309, AFNORQ ή ισοδύναμα. Κατά το στάδιο του σχεδιασμού, ελήφθη η απόφαση να χρησιμοποιούν τις τυποποιημένες διαδικασίες των συμμετεχόντων δήμων. Οι διαφορές με τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται συνήθως από Δήμους ήταν λίγες, αλλά παρ' όλα αυτά μόνο ένας εταίρος παρουσίασε πρόβλημα (ο Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας) κατά τη συμμετοχή στη δράση. Κατά τη προμήθεια δημιουργήθηκαν τα έγγραφα του διαγωνισμού (τεύχη δημοπράτησης, δημοσίευση, έκθεση αξιολόγησης, συμβόλαιο) και μια έρευνα αγοράς διεξήχθη σχετικά με τις τιμές και τη διαθεσιμότητα στην αγορά του προϊόντος. Οι ποσότητες που απαιτούνται ενσωματώθηκαν στα έγγραφα του διαγωνισμού, η οποία εγκρίθηκε από τους εταίρους. Η βασική αρχή ήταν ότι η κοινοπραξία θα καλέσει από κοινού για την υποβολή προσφορών και την αξιολόγηση των προσφορών, αλλά κάθε εταίρος θα υπογράψει ατομική σύμβαση ενός έτους με τον ανάδοχο, με τη δυνατότητα να επεκταθεί. Επιπλέον, η τιμή του ανακυκλωμένου χαρτιού με την κοινή προμήθεια, ήτοι 2,34 ανά πακέτο, παρουσιάστηκε πολύ μικρότερη συγκριτικά με την τιμή της «συμβατικής» τιμής για τον ίδιο όγκο χαρτιού στο Δήμο Αμαρουσίου, ήτοι 2,20. Ακόμα πιο εντυπωσιακή ήταν η περίπτωση του Δήμου Καλλιθέας Ρόδου, όπου το ποσό που καταβάλλεται για το συμβατικό χαρτί ήταν 2,40 ανά πακέτο (βλέπε παρακάτω γράφημα 3). Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση αυτή το ανακυκλωμένο χαρτί ήταν ακόμη φθηνότερο από το συμβατικό. 6. SPP Training Package 58

59 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Box 11 Παράδειγμα Κοινής Προμήθειας στο πλαίσιο του έργου LEAP Box Γράφημα 12.1 Δήμος Αμαρουσίου Box Γράφημα 12.2 Καλιθέα Ρόδος Τέλος, η πιλοτική δραστηριότητα έθεσε επίσης την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις δυνατότητες της ΚΠ. Μέσω της δημοσιότητας πολλοί δήμοι έδειξαν ενδιαφέρον για την ΚΠ. Όσον αφορά την ευρύτερη επίπτωση στην αγορά, η δραστηριότητα ΚΠ μπορεί να θεωρηθεί ως βοήθεια στην τόνωση της αγοράς για ανακυκλωμένο χαρτί. Η δραστηριότητα προώθησε σημαντικά την έννοια της πράσινης αγοράς, επιτυγχάνοντας ένα καλό περιβαλλοντικό πρότυπο για τις αγορές με ένα σαφές οικονομικό όφελος, δηλαδή την επίτευξη αισθητής μείωσης των τιμών. 5.7 Βιβλιογραφία Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2010 Κοινωνικές Αγορές - Ένας οδηγός που περιλαμβάνει τις κοινωνικές πτυχές στις Δημόσιες Συμβάσεις. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Buyinggreen! Ένας οδηγός για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις, 2 η έκδοση. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εργαλειοθήκη εκπαίδευσης ΠΔΣ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάθημα 1: Διαχείριση υλοποίησης ΠΔΣ, Κοινές προμήθειες, Φύλλο προδιαγραφών ICLEI, Procura + Manual A Guide to Cost-Effective Sustainable Public Procurement. 6. SPP Training Package 59

60 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ 6 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Σκοπός: Το κεφάλαιο αυτό παρουσιάζει τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά σήματα καθώς και άλλα εργαλεία των ΒΔΣ. Η πληροφορία αυτή βοηθάει τον χρήστη να αναγνωρίσει αυτά τα σήματα και εργαλεία αλλά και πώς να τα χρησιμοποιήσει στις δημόσιες προμήθειες. Κύρια Θέματα που εξετάζονται: Οικολογικά σήματα για διάφορες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών Κοινωνικά σήματα που εφαρμόζονται στους οργανισμούς Εργαλεία υπολογισμού του ΚΚΖ και των εκπομπών CO2 προϊόντων και υπηρεσιών Συστήματα διαχείρισης για τους οργανισμούς 6.1 Περιβαλλοντικά Εργαλεία Μία αναθέτουσα αρχή που ασχολείται με τις ΒΔΣ μπορεί να στηριχθεί σε ένα σύνολο εργαλείων που μπορούν να υποστηρίξουν την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής διάστασής της. Τα εργαλεία αυτά μπορεί να είναι συγκεκριμένα για τις δημόσιες συμβάσεις και να βοηθήσει στην εισαγωγή περιβαλλοντικών κριτηρίων στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων - όπως την εργαλειοθήκη των ΒΔΣ της Ε.Ε. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη των κριτηρίων που πρέπει να περιλαμβάνονται στις προσφορές ή να διαβεβαιώσουν ορθές πρακτικές και να καθορίσουν τις επιδόσεις των προϊόντων / υπηρεσιών. Επίσης τα εργαλεία αυτά περιλαμβάνουν και διαδικασίες επαλήθευσης οι οποίες διευκολύνουν τους οργανισμούς στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων - όπως τα οικολογικά σήματα, συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και τα συστήματα πιστοποίησης. Οι ενότητες που ακολουθούν παρουσιάζουν ορισμένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά εργαλεία που εφαρμόζονται στα προϊόντα, τις υπηρεσίες και οργανισμούς EU GPP Toolkit Η ΕΕ έχει αναπτύξει ένα σύνολο εργαλείων με στόχο να βοηθήσει τους αγοραστές για την ανάπτυξη κατάλληλων διαδικασιών στις ΠΔΣ. Αυτή η δέσμη εργαλείων αποτελείται από τρεις ενότητες, παρέχει εκπαιδευτικά κείμενα, κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πώς να αναπτύξει μια στρατηγική για τις ΠΔΣ, διευκρινίσεις σχετικά με νομικά ζητήματα, πρακτικά παραδείγματα και 6. SPP Training Package 60

61 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ έτοιμα περιβαλλοντικά κριτήρια με οδηγίες για το πώς να τα εντάξουν στις διαδικασίες του διαγωνισμού. Τα κριτήρια ΠΔΣ της Ε.Ε. έχουν εναρμονιστεί λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της αγοράς της Ε.Ε. και των κρατών μελών. Επί του παρόντος, τα κριτήρια ΠΔΣ της Ε.Ε. αφορούν 23 τομείς προτεραιότητας, θεωρείται ότι είναι η πλέον κατάλληλη για οικολογικές δημόσιες συμβάσεις. Στο Φύλλο 1 παρουσιάζονται περισσότερες λεπτομέρειες για το GPP Toolkit. EU GPP Toolkit ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: 23 κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργαλειοθήκη ΠΔΣ της ΕΕ αποτελείται από 3 ανεξάρτητες ενότητες, που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν από τους προμηθευτές του Δημοσίου και τους εκπαιδευτές των ΠΔΣ ή για ενσωμάτωση σε μαθήματα και εργαστήρια γενικής κατάρτισης των δημοσίων συμβάσεων. Οι τρεις ενότητες είναι αφιερωμένες στα παρακάτω θέματα: 1. Ενότητα 1 Σχέδιο Δράσης ΠΔΣ Στρατηγική ενότητα με στόχο την πολιτική υποστήριξη των ΠΔΣ. 2. Ενότητα 2 Νομική Ενότητα Νομική ενότητα που στόχο έχει τη διευκρίνιση νομικών θεμάτων. 3. Ενότητα 3 Πρακτική λειτουργική Ενότητα Μια λειτουργική ενότητα έχει ως βασικό αποδέκτη τον αρμόδιο υπάλληλο που εμπλέκεται με τις προμήθειες. Αυτή η ενότητα ομαδοποιεί τα κριτήρια ΠΔΣ της ΕΕ, η οποία είναι οργανωμένη σε συγκεκριμένα παραδείγματα άμεσα διαθέσιμα για να εισαχθούν σε έγγραφα του διαγωνισμού Οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον οδηγό «Buying Green! Making a Difference through GPP» ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Η εργαλειοθήκη ΠΔΣ της ΕΕ προορίζεται για εκπαίδευση και υποστηρίζει την εφαρμογή των διαδικασιών ΠΔΣ. Είναι ένα πολύτιμο υλικό που διευκολύνει τους εμπλεκόμενους φορείς για τη διάδοση των ΒΔΣ. 6. SPP Training Package 61

62 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ EU GPP Toolkit ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: 23 κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Μέχρι σήμερα οι κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών για τις οποίες η Ε.Ε. έχει εκδόσει προδιαγραφές είναι οι εξής 23: Προϊόντα και υπηρεσίες καθαρισμού Συστήματα Συμπαραγωγής Θερμότητας και Ενέργειας (CHP) Κατασκευές; Φωτοαντιγραφικό χαρτί και χαρτί γραφής Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός εξοπλισμός που χρησιμοποιείται στο τομέα της υγείας Ηλεκτρισμός Υπηρεσίες τροφοδοσίας και τρόφιμα Έπιπλα Υφάσματα Τουαλέτες και ουρητήρια Τοιχώματα Συστήματα θέρμανσης νερού o Τα κριτήρια ΠΔΣ βασίζονται σε δεδομένα από μια βάση στοιχείων, στα υφιστάμενα κριτήρια για το οικολογικό σήμα και στις πληροφορίες που συλλέγονται από φορείς της βιομηχανίας, της κοινωνίας των πολιτών και των κρατών μελών. Η βάση χρησιμοποιεί διαθέσιμες επιστημονικές πληροφορίες και δεδομένα, και υιοθετεί την προσέγγιση του κύκλου ζωής και δεσμεύει τους 6. SPP Training ενδιαφερόμενους Package οι οποίοι συναντώνται για να συζητήσουν θέματα και 62 ανάπτυξη συναίνεσης. Υπηρεσίες και προϊόντα κηπουρικής Σκληρές επενδύσεις δαπέδων Συσκευές απεικόνισης Εσωτερικός φωτισμός Εξοπλισμός ΙΤ γραφείου Έργα οδοποιίας και οδική σήμανση Οδοφωτισμός και φωτεινοί σηματοδότες Συστήματα υγιεινής Θερμομονωτικά υλικά Μεταφορές Υποδομές διαχείρισης υγρών αποβλήτων Η ΕΕ έχει δημιουργήσει μια ομάδα κριτηρίων ΠΔΣ που είναι πρότυπα για όλα τα κράτη μέλη, προκειμένου να αποφευχθεί η στρέβλωση της ενιαίας αγοράς και η μείωση του ανταγωνισμού σε επίπεδο ΕΕ. Οι τομείς προτεραιότητας για την εφαρμογή των ΠΔΣ επιλέχθηκαν μέσω ανάλυσης πολλαπλών κριτηρίων μεταξύ των οποίων: o o o o o o o o το πεδίο εφαρμογής για τη βελτίωση του περιβάλλοντος οι δημόσιες δαπάνες δυνητικές επιπτώσεις στους προμηθευτές δυνατότητες για να αποτελέσει καλό παράδειγμα για εμπορικούς ή και ιδιωτικούς καταναλωτές πολιτική ευαισθησία ύπαρξη κατάλληλων και εύκολα στη χρήση κριτηρίων τη διαθεσιμότητα της αγοράς και της οικονομικής αποδοτικότητας την τακτική ενημέρων των κριτηρίων

63 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ EU GPP Toolkit ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: 23 κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Για κάθε τομέα που καλύπτει ο χρήστης μπορεί να εφαρμόσει δύο είδη κριτηρίων: αναλυτικά ή στοιχειώδη. Βασικά κριτήρια αφορούν βασικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, απαιτούν ελάχιστη πρόσθετη προσπάθεια επαλήθευσης και είναι κατάλληλα για χρήση από οποιαδήποτε αναθέτουσα αρχή εντός των κρατών μελών. Τα αναλυτικά κριτήρια είναι πιο φιλόδοξα και κατάλληλα για όσους επιθυμούν να αγοράσουν τα καλύτερα περιβαλλοντικώς προϊόντα / υπηρεσίες της αγοράς. Πρόσθετες προσπάθειες επαλήθευσης ή μικρές αυξήσεις στο κόστος δύναται να λάβουν χώρα. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Εργαλειοθήκη ΠΔΣ: Παρουσιάσεις: Κριτήρια ΠΔΣ: Οικολογικά Σήματα Η περιβαλλοντική σήμανση είναι μια μορφή μέτρησης της βιωσιμότητας απευθυνόμενη στους καταναλωτέςπου επιτρέπει στους καταναλωτές να λαμβάνουν υπόψη την περιβαλλοντική απόδοση κατά την αγορά προϊόντων και να προμηθεύονται τα οικολογικότερα. Ένα οικολογικό σήμα προσδιορίζει ένα προϊόν που να ανταποκρίνεται σε ευρύ φάσμα κριτηρίων περιβαλλοντικής επίδοσης ή πρότυπα. Τα οικολογικά σήματα είναι προαιρετικά και έχουν αναπτυχθεί από κυβερνήσεις, κατασκευαστές, καθώς και τρίτους οργανισμούς. Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) έχει εντοπίσει τρεις μεγάλες κατηγορίες των εθελοντικών περιβαλλοντικών σημάτων, όπως περιγράφεται στον Πίνακα 8. Πίνακας 8 Τύποι Οικολογικών Σημάτων Type I Τα οικολογικά σήματα Τύπου Ι είναι αυτά που βασίζονται στα κριτήρια ελέγχου τρίτων οργανισμών με βάση την ανάλυση κύκλου ζωής ενός προϊόντος. Τα οικο-σήματα Τύπου Ι απονέμονται από ανεξάρτητους οργανισμούς σε παραγωγούς 6. SPP Training Package 63

64 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Πίνακας 8 Τύποι Οικολογικών Σημάτων και κατασκευαστές που αποδεδειγμένα χρησιμοποιούν πρακτικές και πρώτες ύλες «φιλικές προς το περιβάλλον» με σκοπό τα προϊόντα τους να διαφοροποιηθούν σημαντικά έναντι ανταγωνιστικών προϊόντων στον ίδιο κλάδο. Type II Type III Τα οικολογικά σήματα Τύπου ΙΙ είναι αυτά που αναδεικνύουν τους ισχυρισμούς των κατασκευαστών τους. Για παράδειγμα «κατασκευασμένο κατά 40% από ανακυκλωμένα υλικά». Τα οικολογικά σήματα Τύπου ΙΙΙ είναι αυτά που παρουσιάζουν εύκολα συγκρίσιμες πληροφορίες βάσει του κύκλου ζωής ενός προϊόντος αλλά δεν προβαίνουν σε ισχυρισμούς έναντι άλλων ανταγωνιστικών προϊόντων. Στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Οδηγιών 2004/18/EΚ και 2004/17/ΕΚ), τα οικολογικά σήματα, μπορούν να εφαρμοστούν στις Δημόσιες Προμήθειες. Συγκεκριμένα: o Οι αναθέτουσες αρχές δεν επιτρέπεται να απαιτήσουν ότι ένα προϊόν φέρει το οικολογικό σήμα, αλλά μπορεί να υποδηλώνει μόνο ότι τα κριτήρια που διέπουν ένα συγκεκριμένο οικολογικό σήμα, πρέπει να πληρούνται και ότι, το οικολογικό σήμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια μορφή απόδειξης της συμμόρφωσης. o Οι υπεύθυνοι των συμβάσεων μπορούν να χρησιμοποιούν μόνο τα κριτήρια του οικολογικού σήματος που αφορούν τα χαρακτηριστικά του προϊόντος ή της υπηρεσίας ή διαδικασίες παραγωγής, όχι εκείνα που αφορούν τη γενική διοίκηση της εταιρείας. o Οι υπεύθυνοι των συμβάσεων μπορεί να αναφέρονται μόνο σε οικολογικά σήματα που πληρούν μια σειρά απαιτήσεων. o Οι απαιτήσεις για το σήμα που βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία. o Τα οικολογικά σήματα υιοθετούνται με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, όπως οι κυβερνητικοί οργανισμοί, οι καταναλωτές, οι κατασκευαστές, οι διανομείς και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. o Θα είναι προσιτά σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το άρθρο 43 της νέας οδηγίας για τις δημόσιες συμβάσεις 2014/24/ΕΕ, η οποία θα πρέπει να εσνωματωθεί στην εθνική νομοθεσία μέχρι τον Απρίλιο του 2016, ορίζει ότι οι δημόσιοι οργανισμοί που προτίθενται να προμηθευτούν έργα, 6. SPP Training Package 64

65 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ προϊόντα ή υπηρεσίες με συγκεκριμένα περιβαλλοντικά, κοινωνικά ή άλλα χαρακτηριστικά μπορούν να ζητήσουν ειδική σήμανση στις τεχνικές προδιαγραφές, τα κριτήρια ανάθεσης ή τους όρους εκτέλεσης της σύμβασης, ως αποδεικτικό μέσο, υπό τον όρο ότι: οι απαιτήσεις του σήματος αφορούν αποκλειστικά τα κριτήρια που συνδέονται με το αντικείμενο της σύμβασης, τα σήματα βασίζονται σε αντικειμενικά επαληθεύσιμα και αμερόληπτα κριτήρια, τα σήματα καθιερώνονται μέσω ανοικτής και διαφανούς διαδικασίας στην οποία μπορούν να συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, τα σήματα είναι προσιτά σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι απαιτήσεις του σήματος καθορίζονται από τρίτο ανεξάρτητο μέρος του οικονομικού φορέα που υποβάλλει αίτηση. Είναι επίσης δυνατό να χρησιμοποιηθεί μέρος ή όλες οι απαιτήσεις του σήματος ως κριτήριο σύναψης συμβάσεων. Οι αναθέτουσες αρχές που απαιτούν ένα συγκεκριμένο σήμα αποδέχονται όλα τα κριτήρια που επιβεβαιώνουν ότι τα έργα, προμήθειες ή υπηρεσίες που πληρούν τις αντίστοιχες απαιτήσεις επισήμανσης. Άλλα κατάλληλα αποδεικτικά μέσα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ένα τεχνικό φάκελο από τον κατασκευαστή, πρέπει να γίνουν δεκτά ως απόδειξη πλήρωσης των απαιτήσεων ενός σήματος. Επί του παρόντος, υπάρχουν πάνω από 440 οικολογικά σήματα. Σε επίπεδο ΕΕ, το οικολογικό σήμα της ΕΕ είναι ένα εθελοντικό σύστημα ότι οι παραγωγοί, οι εισαγωγείς και οι έμποροι λιανικής πώλησης μπορούν να χρησιμοποιήσουν την επισήμανση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους. Η λειτουργία του οικολογικού σήματος της ΕΕ καθορίζεται μέσω ενός κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ((ΕΚ) αριθ. 66/2010). Επιπλέον, η οδηγία 2010/30/ΕΕ σχετικά με τα ενεργειακά σήματα, έχει ως στόχο να βοηθήσει τους καταναλωτές να επιλέγουν προϊόντα που εξοικονομούν ενέργεια και έτσι, χρήματα, και να παρέχουν κίνητρα για την ανάπτυξη της βιομηχανίας, αλλά και να επενδύσουν στον ενεργειακά αποδοτικό σχεδιασμό των προϊόντων. Η ΕΕ έχει επίσης αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και τη βιώσιμη βιομηχανική πολιτική, η οποία εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 16 Ιουλίου 2008, COM (2008) 397, η οποία συνδέει τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις (ΠΔΣ) με το οικολογικό σήμα της ΕΕ και τον Ενεργειακό σχεδιασμό χρησιμοποιώντας πιστοποιημένα προϊόντα. Τα επόμενα φύλλα περιέχουν επιλογή των πιο κοινών τύπων σημάτων και τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα στις ΠΔΣ/ΒΔΣ. 6. SPP Training Package 65

66 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 1 EU Ecolabel EU Ecolabel ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: 31 Προϊόντα και 2 Υπηρεσίες ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Κοινωνικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το οικολογικό σήμα της ΕΕ ξεκίνησε το 1992, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να αναπτύξει ένα πανευρωπαϊκό εθελοντικό περιβαλλοντικό πρόγραμμα που οι καταναλωτές θα μπορούσαν να εμπιστεύονται και να χρησιμοποιούν για τον προσδιορισμό των προϊόντων που είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Επί του παρόντος, το οικολογικό σήμα της ΕΕ μπορεί να βρεθεί σε περισσότερα από προϊόντα. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το οικολογικό σήμα της Ε.Ε. βοηθά τους καταναλωτές να κάνουν συνειδητές επιλογές σχετικά με προϊόντα και υπηρεσίες, και την προώθηση εκείνων που έχουν μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σύγκριση με άλλα προϊόντα της ίδιας ομάδας προϊόντων. Το οικολογικό σήμα της Ε.Ε. συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος με τον προσδιορισμό των προϊόντων που παράγουν λιγότερα απόβλητα και ρύπανση, σε σύγκριση με άλλα παρόμοια στην αγορά. Τα κριτήρια απόδοσης εξασφαλίζουν ότι τα προϊόντα με σήμα Ecolabel να είναι αποτελεσματικά, στην ενέργεια και εξοικονόμηση νερού και την ελαχιστοποίηση της χρήσης επικίνδυνων ουσιών. Κάθε προϊόν που φέρει το οικολογικό σήμα της ΕΕ, έχει το λογότυπο του οικολογικού σήματος της ΕΕ, το οποίο καθιστά απλό για τους καταναλωτές να γνωρίζουν ότι ένα προϊόν ή μια υπηρεσία είναι φιλικά προς το περιβάλλον αλλά και αναγνωρίσιμο για την ποιότητα και την αξιοπιστία του. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Για να είναι επιλέξιμο ένα προϊόν για το οικολογικό σήμα της ΕΕ, πρέπει να συμμορφώνεται με ένα σύνολο περιβαλλοντικών κριτηρίων που λαμβάνουν υπόψη το σύνολο κύκλου ζωής του προϊόντος, από την εξόρυξη των πρώτων υλών, την παραγωγή, τη συσκευασία και τη μεταφορά, έως την τελική χρήση και ανακύκλωση. Τα κριτήρια χορήγησης του οικολογικού σήματος της ΕΕ αναπτύσσονται με διαφανή τρόπο από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων και ενδιαφερόμενων φορέων και αναθεωρούνται κάθε τέσσερα χρόνια κατά μέσο όρο, αντικατοπτρίζοντας την τεχνική καινοτομία, όπως η εξέλιξη των υλικών, των διαδικασιών παραγωγής ή τη μείωση των εκπομπών και τις αλλαγές στην αγορά. Επειδή ο κύκλος ζωής του κάθε προϊόντος και υπηρεσίας είναι διαφορετική, τα κριτήρια προσαρμόζονται για να καλύψουν τα μοναδικά χαρακτηριστικά του κάθε τύπου προϊόντος. Κατά την ανάπτυξη των κριτηρίων απονομής του οικολογικού σήματος της Ε.Ε. για αγαθά, έμφαση δίνεται στα στάδια όπου το προϊόν έχει την υψηλότερη περιβαλλοντική επίπτωση, και αυτό διαφέρει από προϊόν σε προϊόν. Για παράδειγμα, τα υφάσματα έχουν ισχυρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής, ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός έχει πολύ σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη φάση της χρήσης του, ενώ για τα απορρυπαντικά, οι ουσίες που πηγαίνουν στα προϊόντα είναι ένας από τους βασικούς τομείς προτεραιότητας. 6. SPP Training Package 66

67 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 1 EU Ecolabel EU Ecolabel ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: 31 Προϊόντα και 2 Υπηρεσίες ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Κοινωνικός ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το οικολογικό σήμα της ΕΕ καλύπτει σήμερα μια τεράστια γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών, ομαδοποιούνται σε 31 ομάδες προϊόντων. Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τον ενδεικτικό αριθμό των προϊόντων με Ecolabel της ΕΕ ανά κατηγορία ομάδα προϊόντων (Ιανουάριος, 2012). ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 67

68 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ ΦΥΛΛΟ 2 - Nordic Swan ecolabel NordicSwan (Σκανδιναβία) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: 63 κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Από το 1989, το Nordic Ecolabel είναι το επίσημο οικολογικό σήμα για τις Σκανδιναβικές χώρες. Σκοπός του είναι να παρέχει στους καταναλωτές ένα εργαλείο που θα τους βοηθησει να επιλέξουν ένα από τα καλύτερα προϊόντα της αγοράς, από περιβαλλοντική άποψη. Επί του παρόντος, το Nordic Ecolabel, κοινώς γνωστό στις σκανδιναβικές χώρες "Νορβηγικός Κύκνος", είναι ένα παγκοσμίως ηγετικό οικολογικό σήμα με αυστηρά περιβαλλοντικά και κλιματικά κριτήρια και εφαρμόζεται σε 63 κατηγορίες προϊόντων. Υπάρχουν περισσότερα από σουηδικές εταιρείες που εμπορεύονται πάνω από προϊόντα της Nordic Ecolabel. ΧΡΗΣΕΙΣ/ΟΦΕΛΗ/ΣΤΟΙΧΟΙ: Το Nordic Ecolabel έχει ως στόχο να συμβάλει σε ένα βιώσιμο καταναλωτισμό. Είναι ένα πρακτικό εργαλείο για να βοηθήσει τις εταιρείες να κάνουν τα προϊόντα τους πιο βιώσιμα, καθώς και οι καταναλωτές να επιλέξουν τα πιο βιώσιμα προϊόντα. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Τα κριτήρια που έχουν αναπτυχθεί με τη χρήση της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ), δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που ένα προϊόν έχει, συμπεριλαμβανομένου, της ενέργειας τη χρήση του νερού, τα είδη των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται, τις απορρίψεις στον αέρα, το νερό και το έδαφος, την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση των διαφόρων ειδών αποβλήτων. Τα κριτήρια χορήγησης του οικολογικού αυτού σήματος αφορούν ομάδες προϊόντων που μπορούν να επιτύχουν τα υψηλότερα οφέλη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι ομάδες προϊόντων επιλέγονται με βάση τις δυνατότητες για περιβαλλοντικές βελτιώσεις τόσο σε όγκο όσο και τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς και για τη δυνατότητα να επηρεάσουν θετικά τις διαδικασίες παραγωγής. Τα κριτήρια αποφασίζονται σε μια ανοικτή διαδικασία με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από τον επιχειρηματικό κόσμο, περιβαλλοντικές οργανώσεις και αρχές. Τα κριτήρια συνεχώς αναθεωρούνται, προκειμένου να ωθήσουν τις εταιρείες σε μια πιο βιώσιμη παραγωγή. ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Σήμερα υπάρχουν 63 ομάδες αγαθών (συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών) που μπορούν να υποβάλουν αίτηση για σήμα Nordic Ecolabel. Για το σήμα μπορούν να υποβάλλουν επίσης, ξενοδοχεία, εστιατόρια, υπηρεσίες καθαρισμού, ενώ μεταξύ άλλων πιστοποιούνται προϊόντα όπως μπαταρίες, και, απορρυπαντικά. Το Nordic Ecolabel είναι ένα οικολογικό σήμα Τύπου 1. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 68

69 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 3 - The Blue Angel ecolabel Blue Angel (Γερμανία ) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα, Υπηρεσίες και Εταιρείες ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Κοινωνικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το Blue Angel είναι ένας αξιόπιστος οδηγός για την ασφαλή για το περιβάλλον αγορά προϊόντων. Το Blue Angel απονέμεται μόνο σε προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία από μια ολιστική άποψη έχουν σημαντικό όφελος για το περιβάλλον και πληρούν τα υψηλά πρότυπα της συντήρησης, της υγείας, καθώς και της επαγγελματικής προστασίας. Το σήμα τελεί υπό την εγγύηση ειδικής κριτικής επιτροπής που απαρτίζεται από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος, της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, καθώς και την RAL GmbH. Σήμερα υπάρχουν προϊόντα σε 120 κατηγορίες προϊόντων. ΧΡΗΣΕΙΣ/ΟΦΕΛΗ/ΣΤΟΙΧΟΙ: ΤοBlue Angel πιστοποιεί προϊόντα και υπηρεσίες που είναι φιλικά τόσο στο περιβάλλον όσο και την υγεία συγκριτικά με άλλα. Στοχεύει σε έλεγχο όλων των σημαντικών χαρακτηριστικών των προϊόντων «σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας και των καταναλωτών». Το περιβαλλοντικό όφελος που προσφέρει ένα προϊόν Blue Angel είναι εύκολα αναγνωρίσιμο, όπως το λογότυπο που ως κύριο στόχο εμφανίζει την προστασία του περιβάλλοντος. Ένα προϊόν φιλικό προς το κλίμα μπορεί συνεπώς να αναγνωριστεί από το σήμα «προστατεύει το κλίμα». Το λογότυπο του προϊόντος μπορεί επίσης να περιέχει και άλλα σήματα όπως "προϊόν ενεργειακής απόδοσης και χαμηλών εκπομπών." ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν τα προϊόντα ορίζονται από τα βασικά κριτήρια ανάθεσης για την αντίστοιχη ομάδα του προϊόντος (π.χ. χρώματα και βερνίκια, ανακυκλωμένο χαρτί). Τέτοια έγγραφα παρέχουν επίσης αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με το πώς να ελέγχεται η συμμόρφωση με αυτά τα κριτήρια. Τα κριτήρια ανάθεσης αναπτύχθηκαν με βάση την πρόταση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος), σε στενή διαβούλευση με τους κατασκευαστές των προϊόντων, τον έλεγχο οργανισμών και ενώσεων καταναλωτών. Η τελική απόφαση ή η υιοθέτηση των κριτηρίων ανάθεσης γίνεται από ανεξάρτητη επιτροπή, η οποία συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Οι συχνότερες κατηγορίες προϊόντων που φέρουν το σήμα είναι: "Χρώματα και Βερνίκια", "Ταπετσαρίες", "Χαρτί Υγιεινής", "Συστήματα Θέρμανσης" καθώς και "Είδη Χαρτιού και Φωτοαντιγραφικό Χαρτί" και "Έπιπλα". ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 69

70 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 4- NF Environnement NF Environnement (Γαλλία) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το σήμα «NF Environnement» είναι ένα εθελοντικό σήμα πιστοποίησης που εκδίδεται από τον οργανισμό Πιστοποίησης AFNOR. Το σήμα αυτό, το οποίο δημιουργήθηκε το 1991, είναι η γαλλική οικολογική/ πιστοποίηση. Απονέμεται σε προϊόντα που έχουν μειωμένη επίδραση στο περιβάλλον, ενώ προσφέρει μια ισοδύναμη απόδοση. ΧΡΗΣΕΙΣ/ΟΦΕΛΗ/ΣΤΟΙΧΟΙ: Το σήμα «NFEnvironnement» έχει ως στόχο να πιστοποιεί ότι τα προϊόντα ή / και υπηρεσίες επί των οποίων έχει τεθεί, έχουν ελάχιστες αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον, σε συνδυασμό με μια ικανοποιητική ποιότητα της χρήσης σε σχέση με άλλα παρόμοια προϊόντα ή υπηρεσίες που διατίθενται στην αγορά. Η χρήση των προϊόντων που φέρουν το σήμα «NF Environnement», όπως εκείνων που σημειώνονται με το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα, συμβάλλει οικολογικά στην υπεύθυνη καταναλωτική συμπεριφορά. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Σε κάθε στάδιο του κύκλου ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας, εφαρμόζεται, εφόσον είναι εφικτό, μια πολυκριτηριακή προσέγγιση. Για να εκδοθεί το σήμα «NF Environnement», το προϊόν πρέπει να συμμορφώνεται με οικολογικά κριτήρια και κριτήρια καταλληλότητας. Τα κριτήρια αυτά είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων μεταξύ των εκπροσώπων των παραγωγών, των καταναλωτών, των αρχών για την προστασία του περιβάλλοντος και των δημόσιων φορέων. ΑΛΛΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: Το σήμα NF μπορεί να βρεθεί σε πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης. Η πιστοποίηση «NF Environnement» μπορεί να ισχύει για τα προϊόντα ή/και υπηρεσίες που προορίζονται για τους καταναλωτές, καθώς και ενδιάμεσα προϊόντα ή/και υπηρεσίες. Μπορεί επίσης να αποδοθεί σε προϊόντα ή/και υπηρεσίες με τις λειτουργίες που συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 70

71 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 5 - Milieukeur ecolabel Milieukeur environmental quality label (Ολλανδία) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Εταιρείες και στα προϊόντα και υπηρεσίες τους. ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Κοινωνικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το ολλανδικό σήμα ποιότητας του περιβάλλοντος Milieukeur, έχει μια ευρεία προσέγγιση για τη βιώσιμη παραγωγή των προϊόντων και των υπηρεσιών. Τα συστήματα πιστοποίησης του Milieukeur αφορούν ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας, και αντιμετωπίζει σημαντικά θέματα αειφορίας. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΙΧΟΙ: Το σήμα ποιότητας Milieukeur αποσκοπεί στην τόνωση των παραγωγών για την επίτευξη μικρότερων περιβαλλοντικών επιπτώσεων και μεγαλύτερη προσοχή στη καλή μεταχείριση των ανθρώπων και των ζώων, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει στους καταναλωτές να αγοράζουν προϊόντα με μεγαλύτερη υπευθυνότητα. Λαμβάνει υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας και τη χρήση του νερού, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, επιβλαβείς ουσίες, τα λεπτά σωματίδια, τη συσκευασία και τα απόβλητα, τις πρώτες ύλες και τις συνθήκες εργασίας. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Τα κριτήρια που θέτει η πιστοποίηση Milieukeur αφορούν συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών. Αυτά αναπτύσσονται από μια ομάδα εργασίας ειδικών στον τομέα αγρο/τροφίμων και όχι μόνο. Οργανισμοί παραγωγών, εκπρόσωποι της αγοράς, υπουργεία, επιστήμονες, οικολόγοι, καταναλωτές και ενώσεις καταναλωτών είναι μέλη των ομάδων εργασίας. Επιπρόσθετα, δημόσιες διαβουλεύσεις με συμμετέχοντες καταναλωτές, εταιρείες και κοινωνικούς φορείς αποτελούν τον κύκλο διαβουλεύσεων των κριτηρίων. Η μέθοδος αυτή, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ολλανδικής Διαπίστευσης (RvA), εξασφαλίζει αξιόπιστούς ελέγχους. Οι έλεγχοι διενεργούνται σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την πιστοποίηση των προϊόντων (πρώην 45011, τώρα το πρότυπο ISO / IEC 17065: 2012). ΑΛΛΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: Από τον Δεκέμβριο του 2013 υπάρχουν 598 επιχειρήσεις με πιστοποιητικό προϊόντος Milieukeur. Παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών σύμφωνα με τις απαιτήσεις Milieukeur πραγματοποιείται επίσης στη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ισπανία, την Ιταλία και τη Νότια Αφρική. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 71

72 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 7 ΑΕΝΟR AENOR Medio Ambiente (ΙΣΠΑΝΙΑ) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Εταιρείες και στα προϊόντα τους ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το σήμα AENORτου ισπανικού οργανισμού πιστοποίησης, πιστοποιεί εταιρείες και προϊόντα σύμφωνα με τα πρότυπαiso, EMAS, AISE, κλπ. Το AENOR εγγυάται την εθελοντική δέσμευση για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, συνεργάζεται παράλληλα με άλλους οργανισμούς για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το AENOR προσφέρει 3 οικολογικά σήματα, σχετικά με το ανθρακικό αποτύπωμα: AENOR Περιβαλλοντική Σήμανση για τον υπολογισμό εκπομπών CO2eq - το αποτύπωμα υπολογίζεται χρησιμοποιώντας διεθνώς αναγνωρισμένες αναφορές. AENOR Περιβαλλοντική Σήμανση για αντιστάθμιση εκπομπών CO2eq. AENOR Περιβαλλοντική Σήμανση για μειωμένες εκπομπές CO2 το ανθρακικό αποτύπωμα υπολογίζεται χρησιμοποιώντας διεθνώς αναγνωρισμένες αναφορές, και η οργάνωση πρέπει να αποδείξει ότι έχει μειώσει τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Για να απονεμηθεί το οικολογικό σήμα "AENOR Medio Ambiente", ένα προϊόν ή μια υπηρεσία πρέπει να πληροί τις απαιτήσεις πιστοποίησης AENOR. Οι απαιτήσεις αυτές καλύπτουν διάφορα περιβαλλοντικά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένης της επιλογής των πρώτων υλών, τη χρήση επικίνδυνων ουσιών, διαχείριση αποβλήτων και ανακύκλωσης, καθώς και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Για να πιστοποιηθεί ένα προϊόν ή μια υπηρεσία πρέπει να έχει καλύτερες επιδόσεις σε αυτές τις κατηγορίες από τους ανταγωνιστές της, γεγονός που το καθιστά περιβαλλοντικά προτιμότερο προϊόν. Για να πιστοποιηθεί από την AENOR, μια εταιρεία πρέπει να υποβάλει αίτηση, η οποία, να εξηγεί πώς τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της ανταποκρίνονται στα κριτήρια πιστοποίησης. Η εταιρεία θα πρέπει στη συνέχεια να υποβάλει σε επιθεώρηση και / ή να παρέχει δείγματα του προϊόντος προς επιβεβαίωση ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες συμμορφώνονται με αυτά τα κριτήρια. ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΜΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: htttp:// 6. SPP Training Package 72

73 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ ΦΥΛΛΟ 8 EuroLeaf (Ευρωπαϊκό φύλλο) Ευρωπαϊκό λογότυπο για τα βιολογικά προϊόντα, (Ευρωπαϊκό φύλλο) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Τρόφιμα ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η χρήση του λογότυπου της Ε.Ε. για τα οργανικά προϊόντα είναι υποχρεωτική για προσυσκευασμένα οργανικά προϊόντα που παρασκευάζονται εντός της Ε.Ε. Είναι επίσης δυνατή η χρήση τους σε εθελοντική βάση για τα μη προ-συσκευασμένα βιολογικά προϊόντα που παράγονται εντός της Ένωσης και τα οποία πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στο πλαίσιο ή βάσει του κανονισμού (ΕΚ) 834/2007 ή τυχόν βιολογικών προϊόντων που εισάγονται από τρίτες χώρες και αναγνωρίζεται ως ισοδύναμο σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ 834/2007. Οι επιχειρηματίες δεν είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν το λογότυπο για τα βιολογικά προϊόντα, όταν αυτά τα προϊόντα διατίθενται μόνο σε αγορές τρίτων χωρών. Στις περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται το λογότυπο, οι νομικές διατάξεις της ΕΕ πρέπει να γίνονται σεβαστές. Αν χρησιμοποιηθεί σε ένα προϊόν, το βιολογικό λογότυπο της Ε.Ε. δηλώνει ότι το προϊόν αυτό είναι σε πλήρη συμμόρφωση με τους όρους και τους κανονισμούς που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τα μεταποιημένα προϊόντα σημαίνει ότι τουλάχιστον το 95% των γεωργικών συστατικών τους είναι βιολογικά. Δίπλα στο νέο βιολογικό λογότυπο της ΕΕ, εμφανίζεται ένας κωδικός αριθμός του φορέα ελέγχου, καθώς και ο τόπος παραγωγής των γεωργικών πρώτων υλών που συνθέτουν το προϊόν. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το σήμα αυτό εγγυάται ότι: Η παραγωγή σέβεται τη φύση. Τα προϊόντα παράγονται με βιώσιμο τρόπο. Οι φορείς της βιολογικής παραγωγής ελέγχονται μια φορά ετησίως από φορείς ή αρχές ελέγχου και εξασφαλίζεται ότι σέβονται όλους τους κανόνες της βιολογικής παραγωγής και όλους τους κανόνες για την υγεία και την προστασία των καταναλωτών. Τα ζώα βόσκουν ελεύθερα στην ύπαιθρο και αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις βελτιωμένες συνθήκες καλής διαβίωσης των ζώων. Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί δεν επιτρέπονται στη βιολογική γεωργία. Για τα τρόφιμα, υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί στη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και αντιβιοτικών Η βιολογική γεωργία περιορίζει αυστηρά τη χρήση των προσθέτων τροφίμων και βοηθητικά μέσα επεξεργασίας και άλλων εισροών. Οι πρώτες ύλες για την παραγωγή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων προέρχονται από το ίδιο το αγρόκτημα με τη χρήση τοπικών πόρων και τοπικής γνώσης. 6. SPP Training Package 73

74 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ ΦΥΛΛΟ 8 EuroLeaf (Ευρωπαϊκό φύλλο) Ευρωπαϊκό λογότυπο για τα βιολογικά προϊόντα, (Ευρωπαϊκό φύλλο) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Τρόφιμα ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Τα κριτήρια της βιολογικής γεωργίας της ΕΕ καθορίζονται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 2007 για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91. Ο παρών κανονισμός θεσπίζει το νομικό πλαίσιο για όλα τα επίπεδα της παραγωγής, της διανομής, τον έλεγχο και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων που μπορούν να προσφέρονται και αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στην ΕΕ. Καθορίζει τη συνεχή ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής μέσω της πρόβλεψης σαφώς ορισμένων στόχων και αρχών. Γενικές κατευθυντήριες γραμμές παραγωγής, ελέγχου και σήμανσης καθιερώθηκαν από τον κανονισμό του Συμβουλίου και, επομένως, μπορούν να μεταβληθούν μόνο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας. Ο προηγούμενος κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91 ταυτόχρονα καταργείται. Οι νέοι κανόνες επισήμανσης σε σχέση με την υποχρεωτική χρήση του βιολογικού λογότυπου της ΕΕ έχουν εφαρμοστεί από την 1η Ιουλίου 2010, με μεταβατική περίοδο έως την 1η Ιουλίου Ο Κανονισμός του Συμβουλίου ισχύει για τα ακόλουθα αγροτικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των υδατοκαλλιεργειών και της μαγιάς: προϊόντα επεξεργασμένα ή ανεπεξέργαστα Επεξεργασμένα τρόφιμα Ζωοτροφές Σπόροι και πολλαπλασιαστικό υλικό Συλλογή άγριων φυτών και φυκιών, επίσης, περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, Δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της: Προϊόντα κυνηγιού και αλιείας άγριων ζώων. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Στην Ελλάδα υπάρχουν διαθέσιμα εθνικά και ιδιωτικά πρότυπα σε συμμόρφωση με τα Ευρωπαϊκά. Συγκεκριμένα αυτά είναι: BIO HELLAS, DIONET, AGROCERT, Στην Πορτογαλία αντίστοιχα είναι: AGROBIO, Portuguese Association for Organic Agriculture, 6. SPP Training Package 74

75 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 9 - Πιστοποίηση Energy Star Energy Star ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα κατανάλωσης ενέργειας ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το ENERGYSTAR είναι αναγνωρισμένο σήμα για την ενεργειακή απόδοση, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση χρημάτων στους καταναλωτές και στη προστασία του περιβάλλοντος μέσω ενεργειακά αποδοτικών προϊόντων και πρακτικών. Το σήμα ENERGYSTAR ιδρύθηκε με στόχο τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων που προκαλούνται από τη μη αποδοτική χρήση της ενέργειας. Στόχος του είναι να βοηθήσει τους καταναλωτές να αναγνωρίζουν και να αγοράζουν ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα που προσφέρουν εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ενέργειας και συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος με την εξοικονόμηση ενέργειας, χωρίς να θυσιάζει τις επιδόσεις, τα χαρακτηριστικά και την άνεση. Δεδομένου ότι ο εξοπλισμός ΙΤ γραφείου διακινείται παγκοσμίος, το 2000 υπογράφηκε μια συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. προκειμένου να θεσπιστεί και να οργανωθεί πρόγραμμα πιστοποίησης ενεργειακά αποδοτικών συσκευών. Ο Κανονισμός που θεσπίστηκε το 2001 καθιέρωσε τους γενικούς κανόνες και διαδικασίες για την εφαρμογή του προγράμματος Energy Star. Μια νέα συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για το Energy Star σχετικά με τον εξοπλισμό γραφείου αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων και τέθηκε σε ισχύ το Δεκέμβριο του Αυτό έλαβε υπόψη τις εμπειρίες από την πρώτη περίοδο της εφαρμογής του προγράμματος, και περιείχε νέα απαιτητικά και καινοτόμα κριτήρια ενεργειακής απόδοσης. Το πρόγραμμα διαχειρίζεται η ΕΕ. Το ENERGY STAR είναι μέρος της κοινοτικής στρατηγικής για την καλύτερη διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης, συμβάλλοντας στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και τη μετρίαση της κλιματικής αλλαγής. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το EnergyStar απονέμεται σε ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα. Τα προϊόντα που εξοικονομούν ενέργεια, χωρίς να θυσιάζουν τις λειτουργίες τους ή να αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά τους, δύναται να πιστοποιηθούν με ENERGY STAR από ανεξάρτητους φορείς. Η εξοικονόμηση ενέργειας βοηθά στην πρόληψη της κλιματικής αλλαγής και βοηθά επίσης τους καταναλωτές να εξοικονομούν χρήματα από τους λογαριασμούς ενέργειας και να συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. 6. SPP Training Package 75

76 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 9 - Πιστοποίηση Energy Star Energy Star ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα κατανάλωσης ενέργειας ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Τα προϊόντα μπορούν να πάρουν το σήμα ENERGY STAR, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης που ορίζονται στις προδιαγραφές των προϊόντων ENERGY STAR. Οι προδιαγραφές με βάση την ακόλουθη σειρά βασικών κατευθυντήριων αρχών: Κατηγορίες προϊόντων που συμβάλουν σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας σε εθνικό επίπεδο. Τα πιστοποιημένα προϊόντα πρέπει να πληρούν τα χαρακτηριστικά και τις επιδόσεις που απαιτούνται από τους καταναλωτές, εκτός από την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Αν το εξειδικευμένο προϊόν κοστίζει περισσότερο από ό,τι ένα συμβατικό, ο καταναλωτής αναμένεται να εξοικονομήσει χρήματα μέσω της μείωσης των λογαριασμών κοινής ωφελείας, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Η ενεργειακή απόδοση μπορεί να επιτευχθεί μέσω τεχνολογιών που προσφέρονται από περισσότερους από έναν κατασκευαστή. Η κατανάλωση ενέργειας του προϊόντος και η απόδοση του μπορεί να μετρηθεί και να επαληθεύονται με δοκιμή. Τα κριτήρια καλύπτουν την κατανάλωση ενέργειας τόσο σε κατάσταση αναμονής όσο και στη φάση της χρήσης, και έχουν αναπτυχθεί και προσαρμοστεί στις μελλοντικές εξελίξεις της τεχνολογίας και της αγοράς. Επί του παρόντος, το σήμα ENERGY STAR χρησιμοποιείται συνήθως ως πιστοποίηση για τον εξοπλισμό γραφείου (υπολογιστές, οθόνες, συσκευές απεικόνισης, κλπ) και τα ηλεκτρονικά. Είναι επίσης διαθέσιμο και για άλλους τύπους προϊόντων, όπως η θέρμανση και ψύξη του εξοπλισμού, οικοδομικά προϊόντα, συσκευές κ.λπ. Το 2014 προστέθηκαν προδιαγραφές για servers και μονάδες UPS. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Η βάση δεδομένων ENERGY STAR έχει δημιουργηθεί, ώστε οι καταναλωτές να αναγνωρίσουν τα πιο ενεργειακά αποδοτικά μοντέλα, στη κατηγορία προϊόντων εξοπλισμού γραφείου σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: SPP Training Package 76

77 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 10 Νέο Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Σήμα Νέο Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Σήμα ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Η ενεργειακή σήμανση των οικιακών συσκευών έχει γίνει γνωστή από τους καταναλωτές από το 1995 και ιδρύθηκε από την οδηγία 92/75/ΕΚ, η παρούσα οδηγία πλαίσιο έχει αντικατασταθεί από την οδηγία 2010/30/ΕΕ. Αυτό το σύστημα σήμανσης έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ επιτυχημένο, με την προώθηση της ζήτησης στην αγορά για τα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και κατά συνέπεια την ανάπτυξη αποδοτικότερων τεχνολογιών από τους προμηθευτές. Η οδηγία 2010/30/ΕΕ θέτει σε ισχύ το νέο ενεργειακό σήμα, το οποίο αναθεωρήθηκε προκειμένου να είναι επικαιροποιημένο και σύμφωνο με τις τεχνολογικές προόδους. Μια νέα διάταξη για την ενεργειακή σήμανση, σημαντική αλλαγή ήταν η προσθήκη τριών ακόμη βαθμών της ενεργειακής αποδοτικότητας στην ετικέτα (Α +. Α ++, Α +++). Το σήμα κατατάσσει προϊόντα μέσω επτά κατηγοριών ενεργειακής απόδοσης που κυμαίνεται από το Α έως το G, όπου το Α είναι το πιο ενεργειακά αποδοτικό, το G το λιγότερο αποτελεσματικό. Το σήμα πρέπει να εμφανίζεται όταν το προϊόν είναι προς πώληση, σε καταλόγους και ιστοσελίδες. Άλλες χρήσιμες πληροφορίες παρέχονται επίσης, π.χ. στάθμη θορύβου, η οποία είναι υποχρεωτική για ορισμένες κατηγορίες, η κατανάλωση νερού ή άλλες δυνατότητες. Επί του παρόντος, η ετικέτα επιβάλλεται στις κατηγορίες: Ψυγεία, καταψύκτες, συσκευές συντήρησης κρασιών, πλυντήρια, στεγνωτήρια, πλυντήρια πιάτων, τηλεοράσεις, κλιματιστικά, ηλεκτρικές σκούπες, φούρνους και απορροφητήρες. Περισσότερες κατηγορίες προϊόντων θα ακολουθήσουν την πάροδο του χρόνου. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Στόχος του σήματος είναι η ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας, τις επιδόσεις και άλλα χαρακτηριστικά των ενεργοβόρων προϊόντων. Αυτό στη συνέχεια επιτρέπει να προσδιορίσουν την αποτελεσματικότητα του προϊόντος, να το συγκρίνουν με άλλα προϊόντα και να αξιολογήσουν τη δυνατότητά μείωσης του ενεργειακού κόστους. Με την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και των πόρων, το προϊόν που φέρει το σήμα συμβάλλει στην πρόληψη της κλιματικής αλλαγής και της γενικότερης προστασίας του περιβάλλοντος. 6. SPP Training Package 77

78 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Όπως προβλέπεται από την Οδηγία 2010/30 / ΕΕ, κάθε κανονισμός καθορίζει, μεταξύ άλλων, τις σχετικές πληροφορίες: Ακριβής ορισμός του τύπου των προϊόντων που πρόκειται να συμπεριληφθούν. Πρότυπα και οι μέθοδοι μέτρησης που πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη λήψη των πληροφοριών που παρατίθενται στο σήμα, όπως η κατανάλωση ενέργειας και κατανάλωση άλλων βασικών πόρων αλλά και του θορύβου. Τα στοιχεία του τεχνικού φακέλου που απαιτούνται για την αξιολόγηση της ακρίβειας των πληροφοριών που περιέχονται στο σήμα. Ο σχεδιασμός και το περιεχόμενο του σήματος για τη συγκεκριμένη κατηγορία του προϊόντος το οποίο, στο μέτρο του δυνατού, πρέπει να διατηρεί τη βασική αρχή που ορίζει η οδηγία-πλαίσιο. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το άρθρο 9 της οδηγίας 2010/30/ΕΕ αφορά ειδικότερα τις δημόσιες συμβάσεις. Αναφέρει ότι για κάθε προϊόν που καλύπτεται από κατ 'εξουσιοδότηση πράξη "(...) οι αναθέτουσες αρχές προσπαθούν να προμηθεύονται μόνον προϊόντα τα οποία πληρούν τα κριτήρια, έχουν τα υψηλότερα επίπεδα επιδόσεων και ανήκουν στην υψηλότερη κατηγορία ενεργειακής απόδοσης (...). Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν τα εν λόγω κριτήρια κόστους-αποτελεσματικότητας, τις οικονομικές δυνατότητες και την τεχνική καταλληλότητα ( )»(παρ.1). Οι διατάξεις αυτές ισχύουν μόνο για "(...) στις συμβάσεις που έχουν τιμή ίση ή μεγαλύτερη από τα κατώτατα όρια που προβλέπονται στο άρθρο 7 της οδηγίας 2004/18 / ΕΚ» (παρ. 2). Στην Πορτογαλία, το νομοθετικό πλαίσιο για την επισήμανση έχει τεθεί σε ισχύ με το νομοθετικό διάταγμα υπ. Αριθμ. 63/2011, καθιστώντας υποχρεωτική την αναγραφή του ενεργειακού σήματος σε όλες τις προαναφερόμενες κατηγορίες προϊόντων. Η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας και Γεωλογίας είναι ο δημόσιος φορέας που συντονίζει την εφαρμογή της νομοθεσίας, και η Αρχή Τροφίμων και οικονομικής ασφάλειας, είναι ο δημόσιος φορέας αρμόδιος για την επαλήθευση του καθεστώτος σήμανσης στην αγορά. Στην Ελλάδα, η οδηγία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με την ΚΥΑ 12400/1108/ (ΦΕΚ 2301/Β/ ). Ο αρμόδιος φορέας για τον συντονισμό της υλοποίησης της απόφασης είναι η Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: SPP Training Package 78

79 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 11 Ενεργειακή Αποδοτικότητα και Πιστοποίηση Κτιρίων Ενεργειακή Αποδοτικότητα και Πιστοποίηση Κτιρίων ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Κτήρια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Η ενεργειακή αποδοτικότητα και σύστημα πιστοποίησης των κτιρίων έχει τεθεί σε εφαρμογή με Οδηγία EPDB2002/91/ΕΕ (Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων) και εμπλουτίστηκε με την οδηγία 2010/31/ΕΕ. Η EPDB σε συνδυασμό με την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση (οδηγία 2012/27/ΕΕ), στοχεύει στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων που έχουν βρεθεί να αντιπροσωπεύουν το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και το 36% των εκπομπών CO2 στην ΕΕ. Η εφαρμογή αυτών των οδηγιών θα μπορούσε να μειώσει τη συνολική κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ κατά 5% έως 6% και μείωση των εκπομπών CO2 κατά περίπου 5%. Μεταξύ άλλων σχετικών διατάξεων, η EPDB ορίζει ότι το κράτος μέλος πρέπει να λάβει τις απαραίτητες μετρήσεις για την εφαρμογή συστήματος πιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και να καταστήσει υποχρεωτική την παρουσίαση των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης σε τα πωλητήρια και ενοικιαστήρια των κτιρίων. Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης επιτρέπει στους χρήστες να λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και τιμές αναφοράς, όπως ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, καθιστώντας δυνατή για τους ιδιοκτήτες ή τους ενοικιαστές του κτιρίου ή της κτιριακής μονάδας να συγκρίνουν και να αξιολογούν την ενεργειακή απόδοσή του. Επιπλέον, σε ό,τι αφορά τα νέα κτίρια, το πιστοποιητικό παρουσιάζεται ως ένας μηχανισμός για τον έλεγχο των θερμικών αναγκών στις οποίες τα κτίρια υποβάλλονται στο πλαίσιο της οδηγίας EPDB. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα συστήματα πιστοποίησης ενεργειακών επιδόσεων έχουν ως στόχο να ενημερώσουν τους υποψήφιους ιδιοκτήτες σπιτιού ή τους ενοικιαστές για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και τιμές αναφοράς, όπως ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Οι πληροφορίες αυτές στα χέρια του ευρύτερου κοινού, μπορεί να οδηγήσει την αγορά κατοικίας, προς ολοένα και πιο αποτελεσματικές λύσεις. Με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, σημαντικές μειώσεις της κατανάλωσης ενέργειας είναι δυνατόν να επιτευχθούν. 6. SPP Training Package 79

80 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 11 Ενεργειακή Αποδοτικότητα και Πιστοποίηση Κτιρίων Ενεργειακή Αποδοτικότητα και Πιστοποίηση Κτιρίων ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Κτήρια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Κάθε κράτος-μέλος είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του συστήματος πιστοποίησης για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στη χώρα του. Τα συστήματα πιστοποίησης πρέπει να ακολουθούν ορισμένες βασικές διατάξεις της οδηγίας, όπως: Το πιστοποιητικό περιλαμβάνει την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και τιμές αναφοράς, όπως ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πρόσθετες πληροφορίες όπως η ετήσια κατανάλωση ενέργειας για μη οικιστικά κτίρια και το ποσοστό της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στη συνολική κατανάλωση ενέργειας. Το πιστοποιητικό πρέπει να περιλαμβάνει τεχνικά εφικτές συστάσεις για τη βέλτιστη από πλευράς κόστους ή οικονομικά συμφέρουσα βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου ή της κτιριακής μονάδας, εκτός εάν δεν υπάρχει εύλογη δυνατότητα σχετικής βελτίωσης σε σύγκριση με τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης σε ισχύ. Το πιστοποιητικό πρέπει να παρέχει ενδείξεις για το πώς ο ιδιοκτήτης ή ο ενοικιαστής μπορεί να λάβει πιο λεπτομερείς πληροφορίες (όπως σχετικά με τις συστάσεις, τα κίνητρα και δυνατότητες χρηματοδότησης). Η μεθοδολογία για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων λαμβάνει υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα, και συνίσταται στον προσδιορισμό της υπολογιζόμενης ή της πραγματικής ετήσιας ενέργειας που καταναλώνεται για να καλυφθούν οι διάφορες ανάγκες που συνδέονται με τη συνήθη χρήση του κτιρίου, αντανακλώντας τις ενεργειακές ανάγκες θέρμανσης και ψύξης, τις επιθυμητές συνθήκες θερμοκρασίας του κτιρίου και τις ανάγκες ζεστού νερού. Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου εκφράζεται με διαφανή τρόπο, και περιλαμβάνει δείκτη ενεργειακής απόδοσης και αριθμητικό δείκτη για τη χρήση πρωτογενούς ενέργειας. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Στην Πορτογαλία έχει τεθεί σε ισχύ το διάταγμα νόμου υπ. Αριθμ.118/2013. Το ADENE (Οργανισμός Ενέργειας) είναι ο δημόσιος φορέας που είναι αρμόδιος για τη διαχείριση του Εθνικού Συστήματος Πιστοποίησης Ενέργειας. Στην Ελλάδα, ο νόμος 4122/13 εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την οδηγία. Η Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι το αρμόδιο όργανο για τη διαχείριση και παρακολούθηση του Εθνικού Συστήματος Πιστοποίησης Ενέργειας. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: Ευρωπαϊκή Νομοθεσία: energy efficiency buildings; Νομοθεσία ΕΕ Πορτογαλία: Ελλάδα: 6. SPP Training Package 80

81 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ένα Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) αναφέρεται σε ένα σύνολο διαδικασιών και πρακτικών που ένας οργανισμός μπορεί να υλοποιήσει, προκειμένου να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του και να αυξήσει την αποδοτικότητα της λειτουργίας του. Είναι ένα εργαλείο που παρέχει στους οργανισμούς μια μέθοδο για τη συστηματική διαχείριση και τη βελτίωση των περιβαλλοντικών πτυχών της επιχείρησης. Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) ορίζει ένα ΣΠΔ ως μέρος του συνολικού συστήματος διαχείρισης που περιλαμβάνει την οργανωτική δομή, δραστηριότητες σχεδιασμού, αρμοδιότητες, πρακτικές, διαδικασίες, διεργασίες και τους πόρους για την ανάπτυξη, την επιτυχία, την αναθεώρηση και τη διατήρηση της περιβαλλοντικής πολιτικής. Ένα ΣΠΔ μπορεί να υλοποιηθεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τον κλάδο ή δραστηριότητα της επιχείρησης και τις ανάγκες που καταγράφηκαν από τη διοίκηση. Ωστόσο, οι κοινές αρχές λειτουργίας ενός ΣΠΔ ακολουθούν ένα κύκλο γνωστό ως «Κύκλος Plan-Do-Check-Act». Πιο συγκεκριμένα: Καθιέρωση της περιβαλλοντικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των σκοπών και στόχων. Εφαρμογή μιας οργανωτικής δομής, την κατανομή των πόρων και τον καθορισμό αρμοδιοτήτων για την επίτευξη των σκοπών και στόχων Διαδικασίες κατάρτισης και επικοινωνίας Συλλογή, ανάλυση, παρακολούθηση, μέτρηση και έλεγχος των αποτελεσμάτων. Η αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδοσης και η αναθεώρηση / επανεξέταση της περιβαλλοντικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των σκοπών και στόχων, των διαδικασιών και διεργασιών, γίνεται με στόχο τη συνεχή περιβαλλοντική επίδοση. Σχήμα 3 Ο κύκλος PDCA 6. SPP Training Package 81

82 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Στην Ευρώπη, τα δύο πιο σημαντικά συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης είναι το κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) και το πρότυπο ENISO 14001, που περιγράφονται στις ακόλουθες ενότητες. 6. SPP Training Package 82

83 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 12 - EMAS EMAS (EU) -Eco-Management and Audit Scheme. ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους Φορείς ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός, Κοινωνικός, Οικονομικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Απόδοση: Το EMAS είναι ένα εθελοντικό εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης που βασίζεται σε ένα εναρμονισμένο σύστημα σε ολόκληρη την ΕΕ. Στόχος του είναι η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των οργανισμών μέσω δεσμεύσεων και συγκεκριμένων δράσεων και η συνεχής αξιολόγηση και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων τους. Αξιοπιστία: Η εξωτερική και ανεξάρτητη φύση της διαδικασίας καταχώρισης στο EMAS (αρμόδιοι φορείς, διαπίστευσης / φορέων χορήγησης αδειών και επιθεωρητές περιβάλλοντος υπό τον έλεγχο των κρατών μελών της ΕΕ) διασφαλίζει την αξιοπιστία του συστήματος. Αυτό περιλαμβάνει, τόσο τα μέτρα που ελήφθησαν από τον οργανισμό για τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών του επιδόσεων, όσο και την επικοινωνία των επιδόσεων του οργανισμού στο ευρύ κοινό μέσα από την περιβαλλοντική δήλωση. Διαφάνεια: Η παροχή στο κοινό διαθέσιμων πληροφοριών για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις ενός οργανισμού αποτελεί σημαντική πτυχή διαφάνειας του συστήματος. Το λογότυπο του EMAS μπορεί να εμφανιστεί, μεταξύ άλλων σε, επιστολόχαρτα, διαφημίσεις για προϊόντα, δραστηριότητες και υπηρεσίες και είναι ένα ελκυστικό οπτικό εργαλείο το οποίο αποδεικνύει τη δέσμευση του οργανισμού για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεών του και δείχνει την αξιοπιστία των παρεχόμενων πληροφοριών. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα τρία πιο κοινά οφέλη από την εφαρμογή του EMAS είναι: Αυξημένη εξοικονόμηση πόρων Μείωση των αρνητικών συμβάντων Βελτίωση των σχέσεων των ενδιαφερομένων. 6. SPP Training Package 83

84 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 12 - EMAS EMAS (EU) -Eco-Management and Audit Scheme. ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους Φορείς ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός, Κοινωνικός, Οικονομικός ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Για την καταχώριση στο EMAS πρέπει ο οργανισμός να συμμορφώνεται με τα ακόλουθα βήματα: Διενέργεια περιβαλλοντικής ανασκόπησης λαμβάνοντας υπόψη όλες τις περιβαλλοντικές πτυχές των δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιών, των μεθόδων για την αξιολόγηση αυτών, σχετικό νομικό και κανονιστικό πλαίσιο και τις υφιστάμενες πρακτικές και διαδικασίες περιβαλλοντικής διαχείρισης. Υιοθέτηση περιβαλλοντικής πολιτικής που περιέχει δέσμευση, τόσο για να συμμορφωθεί με τη σχετική περιβαλλοντική νομοθεσία και να επιτευχθεί η συνεχής βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης. Ανάπτυξη περιβαλλοντικού προγράμματος που περιέχει πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους. Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα είναι ένα εργαλείο για να βοηθήσει την επιχείρηση στο καθημερινό της έργο κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή των βελτιώσεων. Με βάση τα αποτελέσματα της επανεξέτασης, γίνεται καθιέρωση ενός αποτελεσματικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ) με στόχο την επίτευξη της περιβαλλοντικής πολιτικής και βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει ότι το πρότυπο ISO μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο λίθο για το EMAS. Οι απαιτήσεις του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO 14001: 2004 αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του EMASIII (παράρτημα ΙΙ του EMASIII). Ωστόσο, το EMAS λαμβάνει υπόψη πρόσθετα στοιχεία για να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις για συνεχή και σημαντική βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 84

85 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ ΦΥΛΛΟ 13 - ISO ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: ISO14001:2004 Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO14004:2004 Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους Φορείς ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΤοISO μελετά τις διάφορες πτυχές της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Παρέχει πρακτικά εργαλεία για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς που αναζητούν να εντοπίσουν και να ελέγξουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθώς και να βελτιώνουν συνεχώς την περιβαλλοντική τους επίδοση. Το ISO 14001: 2004 και το ISO 14004: 2004 εστιάζουν κυρίως στα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα άλλα πρότυπα της οικογένειας ISO εστιάζουν σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πτυχές, όπως η ανάλυση του κύκλου ζωής, ο έλεγχος και η επικοινωνία. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το ISO 14001: 2004 μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιαδήποτε οργάνωση, ανεξάρτητα από τη δραστηριότητα ή τομέα. Χρησιμοποιώντας το πρότυπο ISO 14001: 2004, παρέχονται εγγυήσεις για τη διαχείριση της εταιρείας και των εργαζομένων, καθώς τα εξωτερικά εμπλεκόμενα μέρη ενημερώνονται για την περιβαλλοντική επίπτωση του οργανισμού αλλά την επίδοση του. Τα οφέλη από τη χρήση του προτύπου ISO 14001: 2004 μπορεί να περιλαμβάνουν: Μείωση του κόστους της διαχείρισης των αποβλήτων Εξοικονόμηση στην κατανάλωση ενέργειας και υλικών Μείωση του κόστους διανομής ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το ISO 14001: 2004 καθορίζει τα κριτήρια για ένα σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Χαράσσει ένα πλαίσιο που μια εταιρεία ή οργανισμός μπορεί να ακολουθήσει για να δημιουργήσει ένα αποτελεσματικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ισχύει για τα περιβαλλοντικά ζητήματα που ο οργανισμός αναγνωρίζει και δύναται να ελέγξει και επηρεάσει. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΜΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 85

86 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 14 ISO ISO Σύστημα Ενεργειακής Διαχείρισης ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους φορείς ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΣΥΝΟΠΤΙΚΗΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: To ISO υποστηρίζει τους οργανισμούς σε όλους τους τομείς που χρησιμοποιούν την ενέργεια με αποτελεσματικό τρόπο, μέσω της ανάπτυξης ενός συστήματος διαχείρισης ενέργειας (EnMS). Διευκολύνει την ολοκληρωμένη διαχείριση της ενέργειας και την προσπάθεια του οργανισμού να βελτιώσει την ποιότητα και την περιβαλλοντική διαχείριση. Το ISO 50001: 2011 παρέχει ένα πλαίσιο απαιτήσεων στους οργανισμούς για: χάραξη πολιτικής για την αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας, σταθερούς στόχους και στόχους για την αντιμετώπιση της πολιτικής χρήση των δεδομένων προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα και να λάβουμε αποφάσεις σχετικά με τη χρήση της ενέργειας μετρήσιμα αποτελέσματα επανεξέταση της πολιτικής, και συνεχή βελτίωση της διαχείρισης της ενέργειας. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Η ενεργειακή εξοικονόμηση βοηθά τους οργανισμούς να εξοικονομήσουν χρήματα καθώς και να συμβάλουν στη διατήρηση των πόρων και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το ISO 50001: 2011 καθορίζει τις απαιτήσεις που ισχύουν για τη χρήση και την κατανάλωση ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης, την τεκμηρίωση και την υποβολή εκθέσεων, το σχεδιασμό και την προμήθεια, πρακτικές για τον εξοπλισμό, τα συστήματα, τις διαδικασίες και το προσωπικό που συμβάλλουν στην ενεργειακή απόδοση. Ισχύει για όλες τις μεταβλητές που επηρεάζουν την ενεργειακή απόδοση που μπορεί να παρακολουθούνται και να επηρεάζονται από τον οργανισμό, αν και, δεν επιβάλλει ειδικά κριτήρια απόδοσης σε σχέση με την ενέργεια. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΜΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: 6. SPP Training Package 86

87 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Άλλες Περιβαλλοντικές Πρωτοβουλίες Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός προϊόντος μπορεί να παρέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία που αναπτύχθηκε από την ΕΕ στο φύλλο 15. Φύλλο 15 Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα Προϊόντος Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα Προϊόντος (EU) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το ΠΑΠ αποσκοπεί στο να παρέχει τεχνικές οδηγίες σχετικά με το πώς διεξάγεται μια μελέτη περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Βιομηχανιών χαρτιού (CEPI), έχει δοκιμάσει την εν λόγω μελέτη με στόχο την ανάπτυξη Κανόνων για το ΠΑΠ του χαρτιού. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτήν την άσκηση ελέγχου είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Η ΓΔ Περιβάλλοντος έχει συνεργαστεί με το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (JRCIES) και άλλες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς την ανάπτυξη μιας εναρμονισμένης μεθοδολογίας για τον υπολογισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των προϊόντων (συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών CO2). Αυτή η μεθοδολογία έχει αναπτυχθεί με βάση το Διεθνές Σύστημα Κύκλου Ζωής δεδομένων αναφοράς (ILCD), καθώς βασίστηκε και σε άλλα υφιστάμενα μεθοδολογικά πρότυπα και έγγραφα καθοδήγησης (ISO , PAS 2050, η BP X30, το πρωτόκολλο WRI / WBCSD αερίων του θερμοκηπίου, Αειφορία Κοινοπραξία, ISO 14025, Οικολογικό Αποτύπωμα, κλπ). ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Η τελική μεθοδολογία δημοσιεύθηκε ως παράρτημα της σύστασης της Επιτροπής σχετικά με τη χρήση κοινών μεθόδων για τη μέτρηση και επικοινωνία του κύκλου ζωής των περιβαλλοντικών επιδόσεων των προϊόντων και των οργανισμών. Αυτή η έκδοση αναπτύχθηκε λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της πιλοτικής δοκιμής του 2011, τα αποτελέσματα της διαβούλευσης εμπειρογνωμόνων και της διαβούλευσης μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Final Product Environmental Footprint Method: ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: SPP Training Package 87

88 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ 6.2 Κοινωνικά Εργαλεία Τα εργαλεία ενίσχυσης της κοινωνικής λογοδοσίας και των κοινωνικών επιδόσεων διαφέρουν ανάλογα με τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται κάθε φορά και τον τύπο των αγαθών. Η ενότητα αυτή παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα πιο σημαντικά κοινωνικά εργαλεία που εφαρμόζονται σε προϊόντα/υπηρεσίες και οργανισμούς Κοινωνικά εργαλεία και σχετικές πρωτοβουλίες Φύλλο 16 Το σήμα FairTrade FLO Label Fair trade label ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός.. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το σήμα FLO είναι μια εναλλακτική προσέγγιση στο συμβατικό εμπόριο που βασίζεται σε μια εταιρική σχέση μεταξύ των παραγωγών και των εμπόρων, των επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Όταν οι αγρότες μπορούν να πωλούν σε όρους Fairtrade, τους παρέχει μια καλύτερη διαπραγμάτευση και καλύτερους όρους εμπορίου. Αυτό τους δίνει την ευκαιρία να βελτιώσουν τη ζωή τους και να σχεδιάσουν το μέλλον τους. Το FLO προσφέρει στους καταναλωτές ένα ισχυρό μέσο μείωσης της φτώχειας μέσω της καθημερινής τους καταναλωτικής συμπεριφοράς. Όταν ένα προϊόν φέρει το σήμα Fairtrade, σημαίνει ότι οι παραγωγοί και οι έμποροι πληρούν τα πρότυπα δίκαιου εμπορίου. Τα πρότυπα δίκαιου εμπορίου έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών στο εμπόριο, και τις αδικίες που παρουσιάζονται στο παραδοσιακό εμπόριο. Το διεθνές σύστημα Fairtrade, που αποτελείται από το Fairtrade International και οργανώσεις-μέλη του, αποτελεί το μεγαλύτερο και πιο αναγνωρισμένο σύστημα δίκαιου εμπορίου παγκοσμίως. ΧΡΗΣΕΙΣ/ΟΦΕΛΗ/ΣΤΟΧΟΙ: Η πιστοποίηση Fairtrade είναι ένα σύστημα πιστοποίησης προϊόντων, όπου οι κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές πτυχές της παραγωγής πιστοποιημένων κατά το πρότυπο Fairtrade παραγωγών και εμπόρων. Το σύστημα παρακολουθεί την αγορά και την πώληση του προϊόντος μέχρι τον τελικό καταναλωτή. Τα πιστοποιητικά εκδίδονται μόνο μετά από επιθεώρηση και επιβεβαίωση ότι όλες οι προδιαγραφές του προτύπου τηρούνται. Οι βασικοί στόχοι των προτύπων είναι οι εξής: Διασφάλιση ότι οι παραγωγοί λαμβάνουν τιμές που καλύπτουν το μέσο κόστος της αειφόρου παραγωγής 6. SPP Training Package 88

89 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 16 Το σήμα FairTrade FLO Label Fair trade label ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός.. Παροχή ενόςπροτύπου Fairtrade Premium για αγαθά που ενισχύουν την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ανάπτυξη Δύναται εφικτή η προχρηματοδότηση για τους παραγωγούς που ζητούν διευκόλυνση των μακροπρόθεσμων εμπορικών συνεργασιών και επιτρέπει μεγαλύτερο έλεγχο της παραγωγής κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαπραγμάτευσης Θέτουν σαφή στοιχειώδη και αναλυτικά κριτήρια για τη διασφάλιση ότι οι όροι της παραγωγής και του εμπορίου όλων των πιστοποιημένων προϊόντων Fairtrade είναι κοινωνικά, οικονομικά δίκαιοι και περιβαλλοντικά υπεύθυνοι. Οι τέσσερις πρωταγωνιστές στον τομέα του δίκαιου εμπορίου είναι οι εξής: IFAT-Διεθνής Ομοσπονδία Εναλλακτικού Εμπορίου, ΕΖΕΣ-Ευρωπαϊκή Ένωση, FLO-Fair Trade Labelling Organisations International και NEWS Network of European World Shops που προωθούν από κοινού το σήμα FLO. Το Fairtrade διοικείται από μια ξεχωριστή εταιρεία με την επωνυμία FLO-CERT με έδρα στη Βόννη της Γερμανίας, έδρα που επιτρέπει την πρόσβαση σε όλες τις ευρωπαϊκές αγορές. Η αποστολή της FLO-CERT είναι: «Να συμβάλει στη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των αγροτών και των εργαζομένων μέσω ενός συστήματος αξιόπιστης και ολοκληρωμένης Πιστοποίησης» ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Fair trade standards: Contract production standard: uments/ _cp_en.pdf 6. SPP Training Package 89

90 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 17 Πρωτοβουλία Ethical Trading ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Πρωτοβουλία Ethical Trading (ΕΤΙ) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός Τα μέλη της πρωτοβουλίας Ethical Trading (επιχειρήσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις και εθελοντικές οργανώσεις) συνεργάζονται προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις πολλές περίπλοκες ερωτήσεις για το τι βήματα πρέπει να ακολουθήσουν προκειμένου να οδηγηθούν σε ένα περισσότερο ηθικό εμπόριο και να κάνουν μια θετική διαφορά στις ζωές των εργαζομένων. Μέλη του ΕΤΙ περιλαμβάνουν παγκόσμιες εταιρείες με χιλιάδες προμηθευτές, διεθνείς συνδικαλιστικούς φορείς, εξειδικευμένες οργανώσεις για τα δικαιώματα της εργασίας και την ανάπτυξη των φιλανθρωπικών οργανώσεων. Όλα τα εταιρικά μέλη του ΕΤΙ συμφωνούν να υιοθετήσουν τον Βασικό Κώδικα του ETIγια την εργασιακή πρακτική, η οποία βασίζεται στα πρότυπα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO). Για να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά, οι εταιρείες μπορούν να λάβουν μέτρα για την εφαρμογή του κώδικα στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Τα έργα και οι ομάδες εργασίας του ΕΤΙ εργάζονται προκειμένου να αναπτύξουν και να δοκιμάσουν νέες ιδέες και να εφαρμόσουν πιλοτικά τις προσεγγίσεις αυτές στις χώρες προέλευσης. Με τη συμμετοχή τους σε αυτές τις ομάδες εργασίας καθώς και σε συζητήσεις - διαβουλεύσεις τα μέλη θεσπίζουν ορθές πρακτικές στο ηθικό εμπόριο. Οι κώδικες πρακτικής εργασίας μπορεί, και πρέπει, να συμβάλουν στη δημιουργία χώρου για τους εργαζόμενους και να διαπραγματεύονται με τη διοίκηση μέσω των συνδικάτων. Σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο το ETI υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες που ευαισθητοποιούν τους εργαζόμενους σχετικά με τα δικαιώματά τους και τους βοηθά να δημιουργήσουν πολιτισμούς εργασίας όπου οι εργαζόμενοι μπορούν με σιγουριά να διαπραγματευθούν με τη διοίκηση σχετικά με τα θέματα που τους αφορούν. ΚΡΙΤΗΡΙΑ/ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ETI εταιρικές υποχρεώσεις των μελών Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο ΕΤΙ, πρέπει να υιοθετήσουν τον Βασικό Κώδικα ETI στο ακέραιο. Ο κώδικας αναγνωρίζεται ευρέως ως ένα πρότυπο κώδικα πρακτικής εργασίας, και προέρχεται από τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO). Με την υιοθέτηση του Κώδικα τα μέλη δεσμεύονται να αναγνωρίσουν ότι: 1) Η απασχόληση επιλέγεται ελεύθερα 2) Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και το δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης τηρούνται 3) Τηρούνται οι όροι υγειινής και ασφάλειας 4) Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται παιδική εργασία 5) Οι μισθοί διαβίωσης, καταβάλλονται 6) Οι ώρες εργασίας δεν είναι υπερβολικές 6. SPP Training Package 90

91 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 17 Πρωτοβουλία Ethical Trading Πρωτοβουλία Ethical Trading (ΕΤΙ) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός 7) Δεν ασκείται καμία διάκριση 8) Παρέχεται τακτική απασχόληση 9) Δεν επιτρέπεται σκληρή ή απάνθρωπη μεταχείριση Όπως και με την υιοθέτηση του Βασικού Κώδικα, τα μέλη πρέπει επίσης να εγγαφούν στις Αρχές Υλοποίησης ΕΤΙ, στα οποία καθορίζονται οι προσεγγίσεις για το ηθικό εμπόριο που εταιρείες-μέλη θα πρέπει να ακολουθήσουν. Αυτά απαιτούν από τις εταιρείες να: επιδείξουν σαφή δέσμευση για το ηθικό εμπόριο ενσωματώσουν το ηθικό εμπόριο στις βασικές επιχειρηματικές πρακτικές τους βελτιώνουν χρόνο με το χρόνο τις συνθήκες εργασίας τους να υποστηρίξουν τους προμηθευτές για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, όπως για παράδειγμα της παροχής συμβουλών και κατάρτισης, και να εκπονούν έκθεση με διαφάνεια και ακρίβεια σχετικά με τις δραστηριότητές τους. Τα μέλη πρέπει επίσης να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στις δραστηριότητες της ETI παράλληλα με τα συνδικάτα και τις ΜΚΟ, σε συνεργασία με έργα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση βασικών ηθικών ζητημάτων εμπορίου, καθώς να συμμετέχουν και σε μαθησιακές δραστηριότητες και άλλες συναντήσεις. Μέτρηση της επίδοσης των μελών Τα μέλη πρέπει να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις στο συμβούλιο της ΕΤΙ, το οποίο καθόρισε τις ενέργειες που λαμβάνουν για την αντιμετώπιση των συνθηκών εργασίας στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Θα πρέπει να πούνε: ποιος οδηγεί την ηθική εμπορική στρατηγική της εταιρείας πόσα χρήματα έχουν δαπανηθεί για τις δραστηριότητες του ηθικού εμπορίου το είδος εκπαίδευσης που έγινε στο προσωπικό και τους προμηθευτές την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι επιχειρηματικές τους πρακτικές στην ενσωμάτωση του ηθικού εμπορίου πώς αξιολογούν τις συνθήκες εργασίας στα εργοτάξια των προμηθευτών τους πώς θα διασφαλιστεί ότι οι τυχόν βελτιώσεις που ζητήθηκαν από τους προμηθευτές τους έχουν πραγματοποιηθεί. Οι συγκεκριμένες αλλαγές στις συνθήκες των εργαζομένων καταγράφονται. Κάθε χρόνο, η γραμματεία του ΕΤΙ, μαζί με εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των μελών των ΜΚΟ, διεξάγει τυχαίες επισκέψεις επαλήθευσης σε τουλάχιστον 20% των μελών. Ο σκοπός αυτών των επισκέψεων είναι να ελέγχει ότι οι 6. SPP Training Package 91

92 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 17 Πρωτοβουλία Ethical Trading Πρωτοβουλία Ethical Trading (ΕΤΙ) ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός διαδικασίες και τα συστήματα συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιούνται στην ετήσια έκθεσή για τη διαχείριση της εταιρείας είναι συνεπείς και αξιόπιστες. Οι επισκέψεις βοηθούν επίσης στην αξιοποίηση του διαλόγου με τις εταιρίες μέλη σχετικά με την πρόοδο που έχουν κάνει καθώς και για τυχόν προβλήματα που προκύπτουν. Όταν οι ετήσιες εκθέσεις της εταιρείας έχουν ελεγχθεί από το συμβούλιο του ΕΤΙ, η γραμματεία παρέχει λεπτομερή πληροφόρηση σε κάθε εταιρεία, με την πρόοδο που έχουν εντοπίσει και τις περαιτέρω απαιτούμενες δράσεις. Εάν οι εταιρείες μέλη δεν κάνουν επαρκή πρόοδο, ή αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις των μελών τους, η ETI τερματίζει την ένταξη τους. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ Φύλλο 18 ISEAL Alliance ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Διεθνής Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός οργανισμός πιστοποίησης ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός Ο οργανισμός ISEAL είναι η παγκόσμια ένωση των μελών για τα πρότυπα αειφορίας. Είναι μια μη-κυβερνητική οργάνωση, η αποστολή της οποίας είναι η ενίσχυση των προτύπων αειφορίας προς όφελος των ανθρώπων και του περιβάλλοντος. Η σύνθεσή της είναι ανοικτή σε όλα τα πρότυπα βιωσιμότητας πολλών ενδιαφερομένων και των οργανισμών διαπίστευσης που αποδεικνύουν την ικανότητά τους να ανταποκριθούν στους κώδικες ορθής πρακτικής της ISEAL και τις συνοδευτικές απαιτήσεις, και να δεσμευτεί για μάθηση και βελτίωση. Μέσω της συμμετοχής στην ISEAL, τα συστήματα πρότυπων δείχνουν μια δέσμευση για την υποστήριξη ενός ενιαίου συστήματος προτύπων αειφορίας. Η ISEAL έχει επίσης μία κατηγορία μη-μέλους, μια κατηγορία συνδρομητή με στόχο τη συνεργασία με τις κυβερνήσεις, ερευνητές, συμβούλους, οργανώσεις του ιδιωτικού τομέα, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς που έχουν αποδεδειγμένη προσήλωση στους στόχους της ISEAL. Ως μέρος των πιο καταξιωμένων προτύπων διεθνώς, τα πλήρη μέλη της ISEAL αναγνωρίζουν την επίδραση που μπορούν να έχουν τα πρότυπα στις παγκόσμιες αγορές και τις αλυσίδες εφοδιασμού μέσω της συνεργασίας με τις επιχειρήσεις, τις κυβερνήσεις, τους παραγωγούς και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Η γνώση και η εμπειρία τους βοηθά στην τόνωση της καινοτομίας και της συνεργασίας στην κοινότητα της ISEAL και καθοδηγεί επίσης νέες πρωτοβουλίες και πρότυπα. Η δέσμευση των τακτικών μελών για την ορθή πρακτική και να μαθαίνουν μαζί με τους ομοϊδεάτες τους συνομήλικούς τους να βελτιώσουν τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων 6. SPP Training Package 92

93 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 18 ISEAL Alliance Διεθνής Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός οργανισμός πιστοποίησης ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός τους, τους καθιστά πρότυπο για την ανάπτυξη και εφαρμογή προτύπων αειφορίας. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα πλήρη μέλη της ISEAL είναι οργανισμοί θέσπισης προτύπων και οργανισμών διαπίστευσης, που είναι ηγέτες σε έναν αυξανόμενο αριθμό τομέων, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, των προϊόντων άνθρακα, το κλίμα, τη δασοκομία, την αλιεία, την κατασκευή, τα υφάσματα, την εξόρυξη και τα ορυκτά, το νερό, και τους αναδυόμενους τομείς. Οι τέσσερις στόχοι του ISEAL Συμμαχίας είναι: Βελτίωση των επιπτώσεων των προτύπων Ο ορισμός της αξιοπιστίας των προτύπων αειφορίας Αύξηση των αξιόπιστων προτύπων αειφορίας Βελτίωση της αποτελεσματικότητας των προτύπων Τακτικά μέλη είναι πρότυποι οργανισμοί βιωσιμότητας που έχουν επιδείξει ένα υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης με τους Κώδικες Ορθής Πρακτικής ISEAL, και επιβεβαιώνονται μέσω ανεξάρτητων διαδικασιών αξιολόγησης και επανεξέτασης. Μέσα από συστήματα, αποδεδειγμένα για την αξιοπιστία τους και αποτελεσματικότητας του, δεσμεύονται για τη συνεχή βελτίωση των επιδόσεών τους. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Η ISEAL είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στον καθορισμό και την επικοινωνία ορθών πρακτικών, όπως για τα πρότυπα αειφορίας. Μέσα από αυτό το έργο, η ISEAL βοηθά τα πρότυπα κίνησης προς την εκπλήρωση των πιο θετικών αντικτύπων. Οι Αρχές αξιοπιστίας της ISEAL είναι το αποτέλεσμα της παγκόσμιας διαβούλευσης με πολλούς ενδιαφερομένους και ο καθορισμός ενός συστήματος προτύπων για την επίτευξη θετικών κοινωνικών ή περιβαλλοντικών επιπτώσεων. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 93

94 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 19 4C Association 4CAssociation ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Καλλιεργητές καφέ, βιομηχανία και κοινωνία ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικές, Περιβαλλοντικές και Οικονομικές ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Η 4C Association είναι ένας οργανισμός μελών των καλλιεργητών καφέ, το εμπόριο, βιομηχανία και την κοινωνία των πολιτών. Έχει έδρα στη Βόννη της Γερμανίας. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Η 4C δεν χρησιμοποιεί προϊόντική σήμανση. Μια σήμανση προϊόντος ή σφραγίδα χρησιμεύει συνήθως ως εγγύηση για ένα ορισμένο σύνολο κριτηρίων έναντι των καταναλωτών. Ο καφές σε μία συσκευασία με κατάλληλη σήμανση επικοινωνεί τη πληροφορία ότι έχει παραχθεί με ορισμένες προδιαγραφές και για το λόγο αυτό η σήμανση εξασφαλίζει την ορθότητα αυτού του ισχυρισμού. Η 4C ως βασικό πρότυπο είναι διαφορετικό. Κεντρική ιδέα του είναι η διαδικασία βελτίωσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο συνεταιρισμός 4C συνεργάζεται με ανεξάρτητους ελεγκτές προκειμένου να επιβεβαιώσει ότι τα μέλη της έχουν θέσει σε εφαρμογή μηχανισμούς για τη μέτρηση τόσο της διαδικασίας βελτίωσης τους αλλά και να διαβεβαιώσουν ότι πληρούν το βασικό επίπεδο της βιωσιμότητας. Στις συσκευασίες καφέ, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν ότι ο ψήστης υποστηρίζει την προσέγγιση της βιωσιμότητας 4C. Τα μέλη εργάζονται από κοινού για τη βελτίωση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνθηκών για όλους όσους βγάζουν τα προς το ζην στον τομέα του καφέ. Η 4C στηρίζεται σε εθελοντικό Κώδικα Δεοντολογίας και περιλαμβάνει τις βασικές κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές πρακτικές στην παραγωγή του καφέ, επεξεργασία και εμπορία. Ο Κώδικας έχει σχεδιαστεί για να προκαλέσει μια διαδικασία συνεχούς βελτίωσης με στόχο την αειφορία. Η επαλήθευση είναι δωρεάν για τους αγρότες και καλύπτεται από τις συνδρομές των μελών. Ένα δίκτυο υποστήριξης παρέχει πρόσβαση σε προγράμματα κατάρτισης, προάγει την καλή γεωργική και την ορθή διαχείριση των πρακτικών ενώ, διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών και ενισχύει την αυτο-οργάνωση των αγροτών. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Οι αγρότες πρέπει να αποκλείουν δέκα απαράδεκτες πρακτικές: Τις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας Την καταναγκαστική εργασία Την εμπορία των ανθρώπων Απαγόρευση των συνδικάτων Απολύσεις χωρίς επαρκή αποζημίωση Αδυναμία παροχής επαρκούς στέγασης για τους εργαζόμενους, όπου απαιτείται Η μη παροχή πόσιμου νερού σε όλους τους εργαζομένους Κοπή των πρωτογενών δασικών περιοχών ή την καταστροφή των άλλων μορφών των φυσικών πόρων που χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες περιοχές από την εθνική ή / και διεθνή νομοθεσία 6. SPP Training Package 94

95 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 19 4C Association 4CAssociation ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Καλλιεργητές καφέ, βιομηχανία και κοινωνία ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικές, Περιβαλλοντικές και Οικονομικές Η χρήση των φυτοφαρμάκων που έχουν απαγορευθεί δυνάμει της Σύμβασης της Στοκχόλμης και περιλαμβάνονται στη σύμβαση του Ρότερνταμ σχετικά με τους οργανικούς ρύπους (POPs) Ανήθικες συναλλαγές στις επιχειρηματικές σχέσεις σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, το εθνικό δίκαιο και τις πρακτικές. Οι αγρότες πρέπει στη συνέχεια να μετρήσουν την απόδοση και την πρόοδό τους βάση 28 αρχών. Τα κριτήρια του Συνδέσμου για τη μέτρηση της προόδου αυτής ορίζεται σε ένα εύκολο σύστημα «φανάρι κόκκινο, κίτρινο και πράσινο». Το κόκκινο σημαίνει "να διακοπεί" Το κίτρινο σημαίνει "να βελτιωθεί" Πράσινο υποδεικνύει ότι η συμμόρφωση έχει επιτευχθεί με το υψηλότερο επίπεδο της βιωσιμότητας του Κώδικα. Αυτό το σύστημα βοηθά τους αγρότες καφέ να εντοπίζουν εύκολα τις περιοχές όπου βρίσκονται σε καλό δρόμο, και εκείνες που απαιτούν περισσότερη δουλειά και προσοχή. Είναι ένας πολύτιμος οδηγός για το ταξίδι τους προς την αειφορία. Παράδειγμα: Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα στη παιδεία και την εκπαίδευση Πράσινο Κίτρινο Κόκκινο Προσπάθειες απομάκρυνσης των Τα δικαιώματα των παιδιών Δεν υπάρχουν μέτρα παιδιών από την παιδική εργασία και στην εκπαίδευση εφαρμόζονται υπολογισμού της παιδείας εισαγωγή στη παιδεία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι αγρότες για να είναι μέλη της 4C θα πρέπει να έχουν κατά μέσο όρο το λιγότερο κίτρινη σήμανση, η οποία πιστοποιείται από ανεξάρτητο φορέα, πριν να είναι σε θέση να εμπορεύονται συμβατό καφέ κατά 4C. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχουν κάποιες κόκκινες ενδείξεις, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει ίσος αριθμός πράσινων δεικτών. Περισσότεροι κόκκινοι δείκτες από το πράσινο δεν είναι αποδεκτά. Ο απώτερος στόχος είναι φυσικά για όλους τους δείκτες να είναι πράσινοι. Αναλυτικές πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της 4C (βλέπε σελίδα INFO / ιστοσελίδα παρακάτω). ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες μέλος του ISEAL ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Οδηγός: SPP Training Package 95

96 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 20 Bonsucro ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΑΦΗ: Bonsucro ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανώσεις ζαχαροκάλαμου και τα προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός Το Bonsucro είναι μια παγκόσμια πολυμερής μη-κερδοσκοπική οργάνωση αφιερωμένη στην μείωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων της παραγωγής ζαχαροκάλαμου, αναγνωρίζοντας παράλληλα την ανάγκη για οικονομική βιωσιμότητα. Το Bonsucro συνδέει το όνομά του με ένα προϊόν ή διαδικασία που έχει πιστοποιηθεί από ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης σε συμμόρφωση με το πρότυπο Bonsucro. Είναι το πρώτο παγκόσμιο μετρικό πρότυπο για το ζαχαροκάλαμο. Με μια συνεχώς αυξανόμενη λίστα μελών, έχει πάνω από 100 μέλη από 27 χώρες, που αντιπροσωπεύουν όλους τους τομείς της αλυσίδας εφοδιασμού, και ένα διοικητικό συμβούλιο που είναι εξίσου αντιπροσωπευτικό της ποικιλίας των παραγόντων της βιομηχανίας. Το Bonsucro είναι μια εξαιρετικά ισχυρή, διαφανή και δημοκρατική οργάνωση που το όραμα της είναι «ένας τομέας ζαχαροκάλαμου που βελτιώνεται συνεχώς και να επαληθεύεται ως βιώσιμος». ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Να εφαρμόσει παγκόσμια εφαρμόσιμες αρχές αποδοτικότητας, κριτήρια, δείκτες και πρότυπα για την παραγωγή ζαχαροκάλαμου, που βασίζονται σε μια αξιόπιστη και διαφανή διαδικασία, η οποία επικεντρώνεται στις βασικές κινητήριες δυνάμεις της βιωσιμότητας στην παραγωγή ζαχαροκάλαμου. Να προωθήσει μετρήσιμες βελτιώσεις στις βασικές οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις της παραγωγής ζαχαροκάλαμου και την πρωτογενή επεξεργασία. Να διατηρήσει τη συνεχή βελτίωση ενός συστήματος πιστοποίησης που επιτρέπει στους παραγωγούς, τους αγοραστές και τους άλλους να αποκτήσουν προϊόντα ζαχαροκάλαμου που προέρχονται από ζαχαροκάλαμο που έχει παραχθεί σύμφωνα με αξιόπιστα, διαφανή και μετρήσιμα κριτήρια. Να υποστηρίξει τη μετάβαση του Bonsucro με διεθνώς αποδεκτό τρόπο σε μια παγκόσμια πλατφόρμα για το ζαχαροκάλαμο και τα παράγωγα προϊόντα της, προϊόντα που είναι οικονομικά αυτάρκη και παρέχει ένα φόρουμ για τη συνεχή βελτίωση της αποδοτικότητας της παραγωγής και της αειφορίας. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Σε αντίθεση με άλλους, το πρότυπο παραγωγής Bonsucro δεν καθορίζει ή αξιολογεί τις πρακτικές διαχείρισης (π.χ. γεωργικές πρακτικές), αλλά θέτει μετρήσιμους στόχους στους μύλους και τους προμηθευτές ζαχαροκάλαμου τους πρέπει να πληρούνται. Απευθύνεται σε βασικά ζητήματα βιωσιμότητας που αφορούν ειδικά τον τομέα ζαχαροκάλαμο, όπως: έλλειψη της γεωργίας και τεχνικές αποτελεσματικής άλεσης, κακές συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων 6. SPP Training Package 96

97 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 20 Bonsucro Bonsucro ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανώσεις ζαχαροκάλαμου και τα προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός μετατροπή των εδαφών με υψηλή βιοποικιλότητα σε ζαχαροκάλαμο. φτωχές αποδόσεις, ρύπανση από λιπάσματα, μη-εμπλοκή των τοπικών κοινοτήτων, δυσμενείς επιπτώσεις για την ύδρευση, θέματα χρήσεων γης και αποτυχία της κυβέρνησης να εφαρμόσει τους νόμους ή τις διεθνείς συμβάσεις. Το Bonsucro παρέχει ένα χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο τομέας του ζαχαροκάλαμου, και ότι οι φορείς που εμπλέκονται θέλουν να δουν να αντιμετωπίζεται με επιτυχία. Τα πρότυπα αναπτύχθηκαν ακολουθώντας τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής που καθορίζονται από τον οργανισμό ISEAL. Το Bonsucro έχει αναπτύξει δύο διεθνή πρότυπα. Στάνταρ Παραγωγής Ισχύει για τους μύλους και τα παραπροϊόντα ζαχαροκάλαμου. Το πρότυπο χωρίζεται σε πέντε αρχές, 28 κριτήρια και 69 δείκτες. Οι πρώτες πέντε αρχές αξιολογούν τη βιωσιμότητα του κλάδου ζαχαροκάλαμου, για την αντιμετώπιση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών προκλήσεων: Τήρηση του νόμου Σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων και προτύπων εργασίας Διαχείριση των εισροών, την παραγωγή και την επεξεργασία βελτίωση της αποτελεσματικότητας για την ενίσχυση της βιωσιμότητας Ενεργή διαχείριση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημικών υπηρεσιών Συνεχής βελτίωση σε βασικούς τομείς της επιχείρησης. Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της συμμόρφωση, είτε εφαρμόζονται στο μύλο ή στο αγρόκτημα, ή και στα δύο. Το Bonsucro έχει αναπτύξει ένα εργαλείο για τη μέτρηση της συμμόρφωσης: το υπολογιστικό εργαλείο Bonsucro. Χρησιμοποιεί τα δεδομένα παραγωγής που μύλοι και αγροκτήματα πρέπει να συλλέγουν. Μόλις πιστοποιηθεί, οι μύλοι δικαιούνται να πωλούν τα πιστοποιημένα προϊόντα Bonsucro στην αγορά. Chain of Custody Standard Ισχύει για κάθε εταιρεία που αγοράζει πιστοποιημένα προϊόντα μετά την επεξεργασία στους μύλους. Διασφαλίζει την ιχνηλασιμότητα των προϊόντων και της απαίτησης της αειφορίας. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες Μέλος της ISEAL. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 97

98 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 21 Forest Stewardship Council Forest Stewardship Council ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Δασικά Προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το Συμβούλιο Διαχείρισης Δασών (FSC) είναι ένας διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε για να προωθήσει την υπεύθυνη διαχείριση των δασών παγκοσμίως. Το FSC είναι ένα σύστημα πιστοποίησης που παρέχει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο, τη διασφάλιση του εμπορικού σήματος και πιστοποίησης σε εταιρείες, οργανισμούς και κοινότητες που ενδιαφέρονται για υπεύθυνη δασοκομία. Το FSC International Center έχει έδρα στη Βόννη της Γερμανίας. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το σήμα FSC παρέχει μια αξιόπιστη σύνδεση μεταξύ της υπεύθυνης παραγωγής και κατανάλωσης των δασικών προϊόντων, επιτρέποντας στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να κάνουν αγοραστικές αποφάσεις που ωφελούν τους ανθρώπους και το περιβάλλον, καθώς και την παροχή συνεχoύς επιχειρηματικής αξίας. Σχεδόν 1000 οργανώσεις μέλη που εκπροσωπούν κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά συμφέροντα καθορίζουν τις πολιτικές και τις διαδικασίες της FSC. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Οι δέκα FSC Αρχές απαιτούν από τον ιδιοκτήτη ή τον διαχειριστή του δάσους να κάνει τα εξής: Αρχή 1: Η συμμόρφωση με τους νόμους και FSC Αρχές - να συμμορφώνεται με όλους τους νόμους, τους κανονισμούς, τις συνθήκες, συμβάσεις και συμφωνίες, μαζί με όλες τις Αρχές FSC και Κριτηρίων. Αρχή 2: Θητεία και χρήση των δικαιωμάτων και των ευθυνών - να προσδιορίσει, να καταγράψει και να κατοχυρώσει νομικά τη δημιουργία μακροπρόθεσμης θητείας και χρήση δικαιωμάτων. Αρχή 3: Τα δικαιώματα των λαών - να εντοπίσει και να υποστηρίξει τους αυτόχθονες πληθυσμούς των δικαιωμάτων της ιδιοκτησίας και χρήσης της γης και των πόρων. Αρχή 4: Κοινοτικές σχέσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων - για να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν τις τοπικές κοινότητες, την κοινωνική και οικονομική ευημερία των δασεργατών. Αρχή 5: Οφέλη από το δάσος - να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν τα μακροπρόθεσμα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη από το δάσος. Αρχή 6: Περιβαλλοντικές επιπτώσεις - να διατηρηθεί ή να αποκατασταθεί το οικοσύστημα, η βιοποικιλότητα, οι πόροι και τα τοπία. Αρχή 7: Σχέδιο διαχείρισης - να έχουμε ένα σχέδιο διαχείρισης, εφαρμογή, παρακολούθηση και τεκμηρίωση. Αρχή 8: Παρακολούθηση και αξιολόγηση - για να αποδείξει την πρόοδο προς τους στόχους διαχείρισης. Αρχή 9: Τήρηση υψηλής αξίας διατήρησης δασών - να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν τέτοια δάση. 6. SPP Training Package 98

99 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 21 Forest Stewardship Council Forest Stewardship Council ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Δασικά Προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, Περιβαλλοντικός και Οικονομικός. Αρχή 10: Φυτείες - να σχεδιάζουν και να διαχειρίζονται τις φυτείες, σύμφωνα με το FSC αρχών και κριτηρίων. Περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνση: Τύποι Πιστοποίησης Η FSC έχει 3 τύπους πιστοποιητικών: διαχείριση των δασών, της Αλυσίδας Παρακολούθησης και την ελεγχόμενη ξυλεία. Οι διαφορετικοί τύποι πιστοποιητικών αφορούν διάφορα στάδια της παραγωγής και της συνακόλουθης προόδου των δασικών προϊόντων μέσω της αλυσίδας. Η επαλήθευση σε σχέση με όλες τις απαιτήσεις FSC διασφαλίζει ότι τα υλικά και τα προϊόντα με το σήμα FSC προέρχονται από την υπεύθυνη διαχείριση των δασών. Η πιστοποίηση της διαχείρισης του Δάσους απονέμεται στους διαχειριστές δασών ή τους ιδιοκτήτες των οποίων οι πρακτικές διαχείρισης πληρούν τις απαιτήσεις των αρχών και κριτηρίων του FSC. Πιστοποίηση της Αλυσίδας Παρακολούθησης ισχύει για τους παρασκευαστές, τους μεταποιητές και εμπόρους με πιστοποίηση FSC δασικών προϊόντων. Επιβεβαιώνει ότι το υλικό είναι πιστοποιημένο κατά FSC καθώς και τα προϊόντα σε όλη την αλυσίδα παραγωγής. Η Ελεγχόμενη ξυλεία έχει σχεδιαστεί για να επιτρέπει στους οργανισμούς να αποφύγει τις κατηγορίες του ξύλου που θεωρούνται μη αποδεκτές. Ξύλο πιστοποιημένο κατά FSC μπορεί να αναμιγνύεται μόνο με ξύλο με πιστοποίηση FSC σε προϊόντα που φέρουν σήμανση FSC Mix. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες μέλος της ISEAL. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ 6. SPP Training Package 99

100 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 22 GoodWeave ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: GoodWeave ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Χαλιά ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός. Το GoodWeave είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που εδρεύει στην Ουάσινγκτον και επιδιώκει να τερματίσει την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας στον κλάδο του χαλιού και να προσφέρει εκπαιδευτικές ευκαιρίες για τα παιδιά και την υποστήριξη στις κοινότητες που πλήττονται από πρακτικές εκμετάλλευσης. Η βιομηχανία του χειροποίητου χαλιού εκμεταλλεύεται σχεδόν παιδιά. Η GoodWeave βοηθά στην καταπολέμηση αυτού του προβλήματος και να μεταμορφώσει τον κλάδο με την πιστοποίηση του χωρίς χρήση παιδικής εργασίας και παρέχοντας ευκαιρίες εκπαίδευσης προκειμένου να διασωθούν και τα παιδιά σε κίνδυνο. Η πιστοποίηση GoodWeave υλοποιείται από τον διεθνή οργανισμό GoodWeave. Για να κερδίσουν την σήμανση GoodWeave, οι εξαγωγείς και εισαγωγείς χαλιών πρέπει να έχουν άδεια από το πρόγραμμα πιστοποίησης GoodWeave και να υπογράφουν μια νομικά δεσμευτική σύμβαση που τους αναγκάζει να τηρούν το πρότυπο εργασίας χωρίς παιδιά. Οι εισαγωγείς συμφωνούν να προμηθεύονται μόνο από πιστοποιημένους GoodWeave εξαγωγείς στην Ινδία, το Νεπάλ και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στην οποία τα χαλιά είναι διαθέσιμα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες που εισάγουν χαλιά, άδεια έχουν μόνο εισαγωγείς που φέρουν προϊόντα με το σήμα GoodWeave. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Αυτό το Πρότυπο εφαρμόζεται σε διαδικασίες παραγωγής χαλιών όπως το εργοστάσιο, το σπίτι και στη τοπική κοινότητα -με βάση τις καταστάσεις οικοτεχνίας. Απευθύνεται σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, καθώς και τη διαφάνεια που απαιτείται για τη διασφάλιση της εφαρμογής. Το Πρότυπο δεν περιλαμβάνει την αλυσίδα προμήθειας πρώτων υλών για τους παραγωγούς. Ωστόσο, αυτό δεν περιλαμβάνει ορισμένα στοιχεία για τα οποία θα πρέπει να ζητούνται πληροφορίες από τους προμηθευτές, π.χ. Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας (MSDS). ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το πρότυπο έχει οργανωθεί σε 7 βασικές αρχές: 1) Όχι στη παιδική εργασία. 2) Κανένα καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας. 3) Αναγνωρίζονται η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και των συλλογικών διαπραγματεύσεων. 4) Δεν γίνονται διακρίσεις στην πράξη. 5) Αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας για τους ενήλικες εργαζόμενους (υγεία και ασφάλεια, μισθός, ώρες εργασίας). 6) Οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής εντοπίζονται και ελαχιστοποιούνται. 7) Οι επιχειρηματικές διεργασίες είναι διαφανείς και νομότυπες. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες μέλος του ISEAL. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: ; 6. SPP Training Package 100

101 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 23 Rainforest Alliance ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Rainforest Alliance / Sustainable Agriculture Network ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Αγροτικές εταιρείες και προϊόντα. ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός Η Rainforest Alliance είναι μια ΜΚΟ που εργάζεται για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη διασφάλιση των φυσικών πόρων με τη μετατροπή των πρακτικών χρήσεων γης, επιχειρηματικές πρακτικές και τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Το Βιώσιμο Δίκτυο Γεωργίας (SAN) προωθεί την αποτελεσματική και παραγωγική γεωργία, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την αειφόρο ανάπτυξη της κοινότητας, με τη δημιουργία κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων. Η Rainforest Alliance προωθεί πρότυπα που αναπτύχθηκαν από το SAN με στόχο τη διαφύλαξη της άγριας ζωής, των δασών και δασικών εκτάσεων και να διασφαλίσει την ευημερία των εργαζομένων και των κοινοτήτων τους. Η Rainforest Alliance και το SAN είναι συγκύριοι του πιστοποιημένου συστήματος Rainforest Alliance. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το πλαίσιο λειτουργίας του SAN καθοριζεται από τις δέκα κατευθυντήριες αρχές που περιγράφονται παρακάτω: 1) Σύστημα Διαχείρισης Τα Κοινωνικά και Περιβαλλοντικά συστήματα διαχείρισης του περιβάλλοντος (ανάλογα με την πολυπλοκότητα της λειτουργίας) θα πρέπει να είναι σε θέση, έτσι ώστε οι ελεγκτές να μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι οι αγροκαλλιέργειες λειτουργούν σε συμμόρφωση με το SAN και το νομικό πλαίσιο των αντίστοιχων χωρών. Οι περισσότεροι αγρότες διαπιστώνουν ότι ένα τέτοιο σύστημα όχι μόνο βελτιώνει τις συνθήκες για τους εργαζόμενους και το περιβάλλον, αλλά επίσης οδηγεί σε καλύτερα οργανωμένη και πιο αποτελεσματική αγροκαλλιέργεια. 2) Διατήρηση οικοσυστήματος Οι αγρότες πρέπει να διατηρούν τα υφιστάμενα οικοσυστήματα και να βοηθούν στην οικολογική αποκατάσταση των κρίσιμων περιοχών. Αυτό δύναται να επιτευχθεί με τη λήψη μέτρων για την προστασία ρεμάτων και των υγροτόπων από τη διάβρωση και τη ρύπανση, την απαγόρευση της υλοτομίας και της αποψίλωσης των δασών και να προλαμβάνουν αρνητικές επιπτώσεις στο εξωτερικό φυσικό περιβάλλον. 3) Προστασία Άγριας Ζωής Οι πιστοποιημένες μονάδες χρησιμεύουν ως καταφύγιο για την άγρια ζωή, και ως εκ τούτου, οι αγρότες θα πρέπει να παρακολουθούν τα είδη της άγριας πανίδας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα απειλούμενα είδη και τους οικοτόπους για τα οποία οι αγρότες θα πρέπει να λάβουν ειδικά μέτρα για την προστασία τους. Αυτό περιλαμβάνει την εκπαίδευση των εργαζομένων στην απαγόρευση του κυνηγιού και την απομάκρυνση των φυτών και των ζώων από τα εδάφη τους, την προστασία των τόπων φωλιάσματος, την καταγραφή των ζώων στις αρμόδιες αρχές και την απελευθέρωση της άγριας πανίδας. 6. SPP Training Package 101

102 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 23 Rainforest Alliance 4) Εξοικονόμηση Νερού Rainforest Alliance / Sustainable Agriculture Network ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Αγροτικές εταιρείες και προϊόντα. ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός Το πρότυπο SAN απαιτεί ότι οι αγρότες εξοικονομούν νερό από την παρακολούθηση των πηγών νερού και την κατανάλωση. Οι γεωργικές πρακτικές και μηχανήματα μπορεί να χρειαστεί να υποστούν κατάλληλες τροποποιήσεις ή εγκατάσταση νέας τεχνολογίας - προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση νερού ή για την αποφυγή μόλυνσης των πηγών και των ποταμών που βρίσκονται πλησίον της ιδιοκτησίας. Οι αγρότες θα πρέπει να έχουν τις κατάλληλες άδειες για τη χρήση του νερού, τη επεξεργασία υγρών αποβλήτων και την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων. 5) Συνθήκες εργασίας Οι αγρότες πρέπει να εξασφαλίζουν καλές συνθήκες εργασίας για όλους τους εργαζομένους, όπως ορίζονται από διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη και τον ILO. Τα πρότυπα SAN απαγορεύουν την καταναγκαστική και παιδική εργασία καθώς και όλες τις μορφές διακρίσεων και καταχρήσεων. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και τις αγροτικές πολιτικές. Θα πρέπει να επωφελούνται από νόμιμα ωράρια εργασίας και νόμιμες μισθοδοσίες. Στη περίπτωση παροχής στέγασης, αυτή θα πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση, με πόσιμο νερό, εγκαταστάσεις υγιεινής και συχνή αποκομιδή απορριμμάτων. Οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση. 6) Εργασιακή Υγεία Οι πιστοποιημένες αγροτικές μονάδες πρέπει να έχουν προγράμματα για την υγεία και την ασφάλεια για τη μείωση του κινδύνου ατυχημάτων. Αυτό προϋποθέτει ότι οι εργαζόμενοι λαμβάνουν κατάρτιση σε θέματα ασφαλείας - ειδικά όσον αφορά τη χρήση των αγροχημικών - και ότι οι αγρότες παρέχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό ασφαλείας, διασφαλίζουν ότι οι υποδομές, τα μηχανήματα και ο λοιπός εξοπλισμός είναι σε καλή κατάσταση και δεν παρουσιάζει κανένα κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Το πρότυπο SAN περιέχει αναλυτικά κριτήρια για τη δημιουργία ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος. Αυτό περιλαμβάνει την αποφυγή των δυνητικά επιβλαβών επιπτώσεων των αγροχημικών για τους εργαζόμενους και τους άλλους, τον εντοπισμό και μετριασμό των κινδύνων για την υγεία και την προετοιμασία για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. 7) Κοινοτικές Σχέσεις Το πρότυπο SAN απαιτεί από τους γεωργούς να είναι καλοί γείτονες με συχνή ενημέρωση των γύρω κοινοτήτων και τοπικών ομάδων σχετικά με τις δραστηριότητες και τα σχέδιά τους. Θα πρέπει να διαβουλεύονται με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της εκμετάλλευσής τους και να συμβάλουν στην τοπική ανάπτυξη μέσω της απασχόλησης, της κατάρτισης και των δημοσίων έργων. 8) Η ολοκληρωμένη διαχείριση καλλιεργειών Το SAN ενθαρρύνει την εξάλειψη των χημικών προϊόντων που ενέχουν κινδύνους για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Οι διαχειριστές των αγροκτημάτων πρέπει να παρακολουθούν τα παράσιτα και να χρησιμοποιούν βιολογικές ή μηχανικές εναλλακτικές λύσεις για τα φυτοφάρμακα, όπου είναι δυνατόν - και, εάν κρίνουν ότι τα αγροχημικά είναι αναγκαία για την προστασία των καλλιεργειών, είναι υποχρεωμένοι να 6. SPP Training Package 102

103 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 23 Rainforest Alliance Rainforest Alliance / Sustainable Agriculture Network ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Αγροτικές εταιρείες και προϊόντα. ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός επιλέξουν τα διαθέσιμα ασφαλέστερα προϊόντα και να χρησιμοποιούν κάθε δυνατή εγγύηση για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. 9) Προστασία Εδάφους Ένας στόχος του SAN είναι η μακροπρόθεσμη βελτίωση των εδαφών, όπου τα πιστοποιημένα αγροκτήματα πρέπει να λάβουν μέτρα για την πρόληψη της διάβρωσης, τη βάση για τις απαιτήσεις λίπανσης των καλλιεργειών και τα χαρακτηριστικά του εδάφους και τη χρήση της οργανικής ύλης για τον εμπλουτισμό του εδάφους. Η φυτοκάλυψη του εδάφους και το μηχανικό ξεχορτάριασμα χρησιμοποιούνται όποτε είναι εφικτό για τη μείωση της χρήσης αγροχημικών. 10) Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων Τα πιστοποιημένα αγροκτήματα θα πρέπει να είναι καθαρά και να υλοποιούν ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων μέσω της ανακύκλωσης, τη μείωση της κατανάλωσης και την επαναχρησιμοποίηση. Τα απόβλητα διαχωρίζονται, ενώ η επεξεργασία και η διάθεση τους γίνεται με τρόπους που ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος και της υγείας. Οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται στη σωστή διαχείριση των αποβλήτων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και στις κοινότητές τους. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Για τη λήψη της πιστοποίησης, τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να υλοποιήσουν σειρά πιστοποιήσεων και εξωτερικών ελέγχων υπό την επίβλεψη ενός εξωτερικού πιστοποιημένου σώματος επιθεωρητών και να συμμορφώνονται με όλα τα κριτήρια. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες μέλος του ISEAL. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Rain Forest Alliance: SAN standards: Φύλλο 24 Union for Ethical Bio Trade Union for Ethical BioTrade ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Εταιρείες και προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός 6. SPP Training Package 103

104 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 24 Union for Ethical Bio Trade ΣΥΝΤΟΜΗΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Union for Ethical BioTrade ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Εταιρείες και προϊόντα ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός Η UEBT είναι μια μη κερδοσκοπική ένωση που προωθεί την χρήση των πόρων με σεβασμό καθώς και των συστατικών που προέρχονται από τη φυσική βιοποικιλότητα. Η ηθική χρήση της βιοποικιλότητας αφορά πρακτικές που προάγουν την αειφόρο χρήση των φυσικών συστατικών που προέρχονται από τη χλωρίδα και την πανίδα που εμφανίζονται στην περιοχή ενδιαφέροντος. Η Γραμματεία UEBT εδρεύει στο Άμστερνταμ, Ολλανδία. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα μέλη δεσμεύονται ότι σταδιακά οι πρακτικές τους συμβάλουν στη προώθηση της διατήρησης της βιοποικιλότητας, σέβονται την παραδοσιακή γνώση και εξασφαλίζουν την ισότιμη κατανομή των οφελειών σε όλο το φάσμα της αλυσίδας εφοδιασμού. Τα πρότυπα της αντικατοπτρίζουν τους στόχους της Συνθήκης για τη Βιολογική Ποικιλότητα (CBD), τη Συνθήκη για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας (CITES), καθώς και τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το σύστημα επαλήθευσης UEBT βασίζεται στο πρότυπο Ethical Bio trade. Προκειμένου να εφαρμοστεί σταδιακά το πρότυπο σε όλες τις λειτουργίες του οργανισμού με προτεραιότητα στις αλυσίδες εφοδιασμού, ένα μέλος των συναλλαγών UEBT δεσμεύεται για: Ανάπτυξη ενός Συστήματος Διαχείρισης Βιοποικιλότητας - πλαίσιο πρακτικών της εταιρείας. Καθορισμός δημοσιότητας των διαθέσιμων στόχων του Ethical Bio Trade. Ανάπτυξη τριετών σχεδίων εργασίας για τη σταδιακή εφαρμογή του προτύπου UEBT. Αξιολόγηση του βαθμού προτεραιότητας των αλυσίδων εφοδιασμού με τη βοήθεια του εργαλείου «Ingredient Portfolio Assessment Tool» (IPA) Πραγματοποίηση εξωτερικών ανεξάρτητων επιθεωρήσεων κάθε 3 χρόνια. Υποβολή των ετήσιων εκθέσεων για την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Συνεχής βελτίωση του προτύπου Ethical Bio Trade ανά τακτά χρονικά διαστήματα με επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων, που υποβάλλονται σε ανεξάρτητη επαλήθευση και επικαιροποίηση και ανανέωση ετήσιων προγραμμάτων εργασίας ανά τριετία. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες μέλος του ISEAL. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: SPP Training Package 104

105 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 25 UTZ certification ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: UTZ CERTIFIED ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Αγροκτήματα και τους συνεταιρισμούς του καφέ, τσάι και κακάο ΣΚΟΠΟΣ : Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός Η πιστοποίηση UTZ αντιπροσωπεύει τη βιώσιμη γεωργία και τις καλύτερες ευκαιρίες για τους αγρότες, τις οικογένειές τους και τον πλανήτη μας. Το πρόγραμμα UTZ δίνει τη δυνατότητα στους αγρότες να μάθουν καλύτερα τις μεθόδους καλλιέργειας, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους και να λαμβάνουν την καλύτερη φροντίδα για το περιβάλλον και τα παιδιά τους. Μέσα από το πρόγραμμα UTZ, οι αγρότες βελτιώνουν τις καλλιέργειες τους, παράγουν περισσότερο εισόδημα και δημιουργούν καλύτερες ευκαιρίες, ενώ παράλληλα προστατεύουν το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους της γης, τώρα και στο μέλλον. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα αγροκτήματα και οι συνεταιρισμοί χρησιμοποιούν την πιστοποίηση UTZ για να αποδείξουν ότι καλλιεργούν τον καφέ, το τσάι ή το κακάο τους με επαγγελματισμό και με φροντίδα για τις τοπικές κοινωνίες τους και το περιβάλλον. Οι παραγωγοί συμμορφώνονται με τον κώδικα δεοντολογίας της πιστοποίησης UTZ, ο οποίος θέτει τα κριτήρια για την αποτελεσματική διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη παραγωγή του καφέ, κακάο και τσαγιού. Η κατάρτιση στο πλαίσιο της πιστοποίησης UTZ για τις ορθές γεωργικές και επιχειρηματικές πρακτικές επιτρέπει στους παραγωγούς να μειώσουν το κόστος και να αυξήσουν την απόδοση χωρίς συμβιβασμούς για το περιβάλλον ή τους ανθρώπους που εμπλέκονται. Οι παραγωγοί ελέγχονται ετησίως από ανεξάρτητους ελεγκτές, για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον κώδικα δεοντολογίας. Η πιστοποίηση UTZ προσφέρει σε πραγματικό χρόνο μάρκες και λιανοπωλητές που φέρουν τη πιστοποίηση με ένα εργαλείο που αναδεικνύει τις υπεύθυνες πρακτικές χρήσης φυσικών πόρων. Η έδρα της UTZ Certified είναι στο Άμστερνταμ, Ολλανδία. 6. SPP Training Package 105

106 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 25 UTZ certification UTZ CERTIFIED ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Αγροκτήματα και τους συνεταιρισμούς του καφέ, τσάι και κακάο ΣΚΟΠΟΣ : Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΚΡΙΤΗΡΙΑ Coffee Code of Conduct and Chain of Custody 80&Itemid=undefined#_blank Cocoa Code of Conduct and Chain of Custody 82&Itemid=undefined#_blank Tea Code of Conduct and Chain of Custody 84&Itemid=undefined#_blank ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πλήρες μέλος του ISEAL. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 106

107 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 26 Equitable Origin ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Equitable Origin ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανώσεις πετρελαίου και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου ΣΚΟΠΟΣ:ΚοινωνικόςκαιΠεριβαλλοντικός. Η Equitable Origin είναι το πρώτο σύστημα κοινωνικής και περιβαλλοντικής πιστοποίησης που αποτελείται από εμπλεκόμενους ιδιωτικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα εξερεύνησης και παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στόχος του είναι να αναδείξει με διαφανείς διαδικασίες και υπευθυνότητα τις δραστηριότητες που σχετίζονται με το πετρέλαιο και φυσικό αέριο, στο χώρο των εξορύξεων, εξασφαλίζοντας ότι οι παραγωγοί λειτουργούν με τα υψηλότερα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Στόχος του προτύπου είναι ένα ανεξάρτητο σύστημα πιστοποίησης και ένα πρόγραμμα για το οικολογικό σήμα που ανταμείβει υπεύθυνες πρακτικές που σχετίζονται με τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές επιδόσεις και επιδόσεις ασφαλείας. Το πρότυπο του οργανισμού EO100 επικεντρώνεται σε έξι αρχές: την εταιρική διακυβέρνηση, τη λογοδοσία και τη δεοντολογία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις κοινωνικές επιπτώσεις και την ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων, τη δίκαιη εργασία και τις συνθήκες εργασίας, τα δικαιώματα των ιθαγενών πληθυσμών, την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον, και την ορθή διαχείριση του κύκλου ζωής των εργασιών. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Πρότυπα Το πρότυπο EO100 έχει σχεδιαστεί για να είναι ένα διεθνές σύστημα που καλύπτει επιχειρησιακές πρακτικές και τις επιπτώσεις τους σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών, περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διακυβέρνηση και τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνδέονται συνήθως με την ανάπτυξη του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η κλίμακα και η ένταση των επιπτώσεων από την ανάπτυξη του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από περιοχή σε περιοχή ή και ανάλογα των διαφορετικών μεθόδων εξόρυξης. Η πιστοποίηση EO100 επαληθεύει ότι οι φορείς εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου: Ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ευημερία των τοπικών κοινοτήτων, συμπεριλαμβάνοντας άμεσα αυτές τις κοινότητες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της εξερεύνησης και παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου Επιτρέπουν σε παραδοσιακά υποεκπροσωπούμενες ομάδες όπως οι τοπικές κοινότητες να αυτοπροσδιορίζονται στο πλαίσιο της οικονομικής τους 6. SPP Training Package 107

108 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 26 Equitable Origin Equitable Origin ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανώσεις πετρελαίου και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου ΣΚΟΠΟΣ:ΚοινωνικόςκαιΠεριβαλλοντικός. ανάπτυξης και να έχουν τη διαβεβαίωση ότι, εάν η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου επιτρέπεται στις περιοχές τους, η διαδικασία θα σέβεται τα δικαιώματα, τον πολιτισμό και την ικανότητα να επιβιώνουν στα εδάφη τους. Συμβάλουν στη προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή όπου το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο παράγεται και παρέχουν στις πληγείσες κοινότητες ένα πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Συμβάλουν στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον και στη διατήρηση της ακεραιότητας των αποθεμάτων νερού, της ποιότητας του αέρα και του εδάφους. Μειώνουν τη χρήση ουσιών που καταστρέφουν το όζον και παράγουν αέρια του θερμοκηπίου (GHG), για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από την εξερεύνηση και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Διατηρηρούν και αποκαθιστούν την ακεραιότητα των φυτών, των ζώων και τη βιοποικιλότητα του οικοσυστήματος μαζί με άλλες αξίες διατήρησης. Αμβλύνουν τις έμμεσες και σωρευτικές επιπτώσεις των οικοτόπων, των κοινοτήτων και ζωνών βιοποικιλότητας όπου παράγεται το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η πιστοποίηση για το EO100 ορίζει τα εξής: Ένα πρωτόκολλο για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων σε ένα παραγωγικό διάλογο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την τεκμηριωμένη υποστήριξη των σχεδίων των φορέων Ανεξάρτητο, αξιόπιστο έλεγχο της απόδοσης μιας επιχείρησης πετρελαίου και του φυσικού αερίου Δημόσια πιστοποίηση που έχει την υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων, των διεθνών ΜΚΟ, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων. Ένα σύστημα πιστοποίησης και ένα σύστημα οικολογικού σήματος που συνδέει πιστοποιημένους παραγωγούς και καταναλωτές και ευαισθητοποιεί τους εμπλεκόμενους φορείς για τις καλές πρακτικές και επιβραβεύει τις καλύτερες εταιρείες. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Συνεργαζόμενο μέλος της ISEAL. 6. SPP Training Package 108

109 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 26 Equitable Origin Equitable Origin ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οργανώσεις πετρελαίου και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου ΣΚΟΠΟΣ:ΚοινωνικόςκαιΠεριβαλλοντικός. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: EO100 Standard: standard/register/eo100en/#_blank Equitable Origin website 6. SPP Training Package 109

110 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Συνθήκες ILO Φύλλο 27 ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Σε εργασιακούς χώρους ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Εγκρίθηκε το 1998, η διακήρυξη της ILO για τις θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα στην εργασία αποτελεί έκφραση της δέσμευσης των κυβερνήσεων, των εργοδοτών και των συνδικαλιστικών οργανώσεων για την υπεράσπιση των βασικών ανθρώπινων αξιών - αξίες που είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική και οικονομική μας ζωή. Η Διακήρυξη καλύπτει τέσσερις θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα στην εργασία: Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και η ουσιαστική αναγνώριση του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων Εξάλειψη όλων των μορφών καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας en/index.htm Εξάλειψη της παιδικής εργασίας Εξάλειψη του ρατσισμού στην εργασία en/index.htm ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΚΟΠΟΙ: Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και η ουσιαστική αναγνώριση του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι είναι το δικαίωμα των εργαζομένων και των εργοδοτών να ιδρύουν ελεύθερα ή να συμμετέχουν σε οργανώσεις που προωθούν και υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους στο χώρο εργασίας, χωρίς παρεμβάσεις από το ένα ή το άλλο μέρος ή από το κράτος. Το δικαίωμα οργάνωσης ισχύει για όλους τους εργαζόμενους και τους εργοδότες, συμπεριλαμβανομένων των προσώπων του «ανεπίσημου τομέα», δηλαδή, κατά κανόνα εκείνων που δεν εργάζονται με συμβάσεις εργασίας. Το δικαίωμα αυτό θα πρέπει να διασφαλίζεται από το κράτος, ανεξάρτητα από το επάγγελμα, το φύλο, το χρώμα, τη φυλή, το θρήσκευμα, την εθνικότητα ή των πολιτικών πεποιθήσεων. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι μια εθελοντική διαδικασία μέσω της οποίας οι εργοδότες (ή των οργανώσεών τους), καθώς και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (ή σε περίπτωση απουσίας τους, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων) συζητούν και διαπραγματεύονται τις σχέσεις και την αλληλεπίδραση τους στο χώρο εργασίας, όπως η αμοιβή και τους άλλους όρους και τις συνθήκες εργασίας. Αυτή η διαδικασία της διαπραγμάτευσης έχει ως στόχο αμοιβαία αποδεκτές συλλογικές συμβάσεις. 6. SPP Training Package 110

111 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 27 ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Σε εργασιακούς χώρους ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός Η αποτελεσματική αναγνώριση του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων σημαίνει ότι οι οργανισμοί των εργαζομένων είναι ανεξάρτητα και όχι κάτω από τον έλεγχο των εργοδοτών και οι αρχές δεν εμπλέκονται στη διαδικασία των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της ILO (1919), η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και η αποτελεσματική αναγνώριση του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων αποτελούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στην εργασία. Τα δικαιώματα αυτά στηρίζουν τη δημοκρατική εκπροσώπηση και τη διακυβέρνηση. Η Διακήρυξη της ILO για τις θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα στην εργασία, που εγκρίθηκε από τα κράτη μέλη της ILO στη Διεθνή Διάσκεψη Εργασίας το 1998, υπογραμμίζει ότι όλες οι χώρεςμέλη έχουν την υποχρέωση να τηρούν τις θεμελιώδεις αρχές που εμπλέκονται, αν έχουν ή δεν έχουν επικυρώσει τις σχετικές συμβάσεις της ILO. Όλοι οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες έχουν το δικαίωμα να δημιουργούν οργανώσεις. Οι μόνες εξαιρέσεις είναι οι ένοπλες δυνάμεις και η αστυνομία. Μελέτες από τη ILO υποστηρίζουν ότι τα δικαιώματα αυτά και σε συνδυασμό με τη δημοκρατία δύναται να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών και η αύξηση της παραγωγικότητας και της καινοτομίας. Επιπλέον, οι συλλογικές συμφωνίες μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών μπορούν να κάνουν επιχειρηματικές διαπραγματεύσεις προβλέψιμες με υπευθυνότητα και διαφάνεια. Αυτό συμβάλλει στην ασφάλεια και τη σταθερότητα στη θέση εργασίας που είναι απαραίτητη για τη λήψη ορθών επενδυτικών αποφάσεων. Υπάρχει επίσης αυξανόμενη αναγνώριση ότι η μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στην επιχείρηση μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της λήψης αποφάσεων διαχείρισης. Ιδιαίτερες προκλήσεις προκύπτουν όσον αφορά την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και των συλλογικών διαπραγματεύσεων των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα, τις ζώνες επεξεργασίας, τη γεωργία, τους μετανάστες και τους οικιακούς εργαζόμενους. Οι γυναίκες τείνουν να εκπροσωπούνται δυσανάλογα σε αυτές τις κατηγορίες. Εξάλειψη όλων των μορφών καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας Η καταναγκαστική εργασία λαμβάνει χώρα όπου η εργασία ή η υπηρεσία αυτή επιβάλλεται από το κράτος ή τα άτομα που έχουν τη θέληση και τη δύναμη να απειλούν τους εργαζόμενους με σοβαρές στερήσεις, όπως η στέρηση των τροφίμων ή γης ή των μισθών, τη σωματική βία ή τη σεξουαλική κακοποίηση, τον περιορισμό των μετακινήσεων των λαών ή τη φυλάκιση. Η Διακήρυξη της ILO για τις θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα στην εργασία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εξαλείψουν τη καταναγκαστική εργασία. Η σχέση εργασίας θα πρέπει να επιλέγεται ελεύθερα και χωρίς απειλές. Οι χώρες μπορούν να έχουν ορισμούς της καταναγκαστικής εργασίας που είναι πιο περιεκτικοί από της ILO. Η ILO καθορίζει τις ελάχιστες προδιαγραφές που καθορίζουν την κατώτατη γραμμή κάτω από την οποία μεμονωμένες χώρες δεν πρέπει να ξεπεράσουν αρνητικά, αλλά μπορεί φυσικά να επιτύχουν υψηλότερα πρότυπα προστασίας των εργαζομένων. 6. SPP Training Package 111

112 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 27 ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Σε εργασιακούς χώρους ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός Κάθε κορίτσι και αγόρι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σωματικά και ψυχικά. Η αρχή της αποτελεσματικής κατάργησης της παιδικής εργασίας έχει ως στόχο να σταματήσει όλες τις εργασίες από τα παιδιά που θέτουν σε κίνδυνο την εκπαίδευση και την ανάπτυξη τους. Αυτό δεν σημαίνει διακοπή όλων των εργασιών που εκτελούνται από παιδιά. Τα διεθνή πρότυπα εργασίας επιτρέπουν τη διάκριση μεταξύ του τι αποτελεί αποδεκτές και απαράδεκτες μορφές εργασίας για τα παιδιά σε διαφορετικές ηλικίες και στάδια ανάπτυξης. Εξάλειψη των διακρίσεων όσον αφορά την απασχόληση και των διακρίσεων στο χώρο εργασίας μπορεί να συμβεί σε κάθε εργασιακό χώρο και με διάφορες μορφές. Μπορεί να επηρεάσει τους άνδρες ή τις γυναίκες βάσει του φύλου τους, ή το χρώμα του δέρματος, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης τους, της θρησκείας ή των πολιτικών πεποιθήσεων που διαφέρουν από εκείνες άλλων. Οι διακρίσεις στην εργασία αφαιρούν το δικαίωμα για ίσες ευκαιρίες και μπορεί να είναι: 1.Άμεση - όταν οι νόμοι, κανόνες ή πρακτικές που αναφέρουν ρητά ένα συγκεκριμένο λόγο, όπως το φύλο, τη φυλή, κ.λπ., αρνούνται την ισότητα των ευκαιριών. Ή 2. Έμμεσες - όπου οι κανόνες ή πρακτικές εμφανίζονται στην επιφάνεια για να είναι ουδέτερες, αλλά στην πράξη οδηγούν σε αποκλεισμούς. (π.χ. τους υποψηφίους να είναι ένα ορισμένο ύψος θα μπορούσε να αποκλείσει δυσανάλογα τις γυναίκες και τα μέλη ορισμένων εθνικοτήτων). Εκτός αν το συγκεκριμένο ύψος είναι απολύτως αναγκαία για την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας, αυτό θα απεικονίζουν έμμεση διάκριση. Η δήλωση διευκρινίζει ότι αυτά τα δικαιώματα είναι παγκόσμια, και ότι ισχύουν για όλους τους ανθρώπους σε όλα τα κράτη - ανεξάρτητα από το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης. 6. SPP Training Package 112

113 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 27 ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Σε εργασιακούς χώρους ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός Η Δήλωση και η συνέχειά της παρέχει τρεις τρόπους για να βοηθήσει τις χώρες, τους εργοδότες και τους εργαζόμενους να επιτύχουν πλήρως τους στόχους της Διακήρυξης Μια ετήσια αναθεώρηση αποτελείται από εκθέσεις από τις χώρες που δεν έχουν ακόμη επικυρώσει μία ή περισσότερες από τις συμβάσεις της ILO που σχετίζονται άμεσα με τις αρχές και τα δικαιώματα που αναφέρονται στη Διακήρυξη. Αυτή η διαδικασία υποβολής εκθέσεων παρέχει στις κυβερνήσεις την ευκαιρία να δηλώσουν τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την επίτευξη του σεβασμού των όρων της Διακήρυξης. Δίνει επίσης στις οργανώσεις των εργοδοτών και των εργαζομένων την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με την πρόοδο και τα μέτρα που έχουν ληφθεί, ( en/index.htm). Η Παγκόσμια Έκθεση κάθε χρόνο παρέχει μια δυναμική παγκόσμια εικόνα της τρέχουσας κατάστασης των αρχών και των δικαιωμάτων που εκφράζονται στη διακήρυξη. Η Παγκόσμια Έκθεση είναι μια αντικειμενική εικόνα για τις παγκόσμιες και περιφερειακές τάσεις σχετικά με τα ζητήματα που σχετίζονται με τη δήλωση και χρησιμεύει για να τονίσει τους τομείς που απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή. Χρησιμεύει ως βάση για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων για τεχνική συνεργασία, ( Τα έργα τεχνικής συνεργασίας που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση προσδιορισμένων αναγκών σε σχέση με τη Δήλωση και να ενισχύσουν τις τοπικές δυνατότητες μεταφράζοντας έτσι τις αρχές στην πράξη, ( ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 113

114 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Συστήματα Κοινωνικής Υπευθυνότητας Οι ακόλουθες πιστοποιήσεις ισχύουν για οργανισμούς και παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με την κοινωνική ευθύνη. Φύλλο 28 ISO ISO 26000: 2010 Guidance on Social Responsibility ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, περιβαλλοντικός και Οικονομικός. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το ISO 26000: 2010 είναι διαφορετικό από τα άλλα πρότυπα ISO, διότι παρέχει καθοδήγηση και όχι απαιτήσεις. Πρόκειται για ένα εθελοντικό πρότυπο καθοδήγησης για την κοινωνική ευθύνη, με στόχο να διευκρινίσει τη κοινωνική ευθύνη και να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς να μετασχηματίσουν τις αρχές σε αποτελεσματικές δράσεις, να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με την κοινωνική ευθύνη, σε παγκόσμιο επίπεδο. Καθώς το πρότυπο ISO 26000, δεν περιέχει απαιτήσεις δεν είναι ένα πρότυπο σύστημα διαχείρισης και δεν προορίζεται για σκοπούς πιστοποίησης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους τύπους των οργανισμών. Εκπρόσωποι από κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς, τη βιομηχανία, τις οργανώσεις καταναλωτών και εργασίας σε όλο τον κόσμο συνέβαλαν στην ανάπτυξη του προτύπου ISO Μετά από 5 έτη διαπραγματεύσεων, τυπικά ξεκίνησε η ισχύς του το Το ISO 26000: 2010 παρέχει καθοδήγηση σε όλους τους τύπους των οργανισμών, ανεξαρτήτως του μεγέθους ή της θέσης τους, για: α) έννοιες, όρους και ορισμούς που σχετίζονται με την κοινωνική ευθύνη β) το υπόβαθρο, τις τάσεις και τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής ευθύνης γ) τις αρχές και πρακτικές που σχετίζονται με την κοινωνική ευθύνη δ) τα βασικά αντικείμενα και τα θέματα της κοινωνικής ευθύνης ε) την ενσωμάτωση, την εφαρμογή και την προώθηση της κοινωνικά υπεύθυνης συμπεριφοράς σε όλη την οργάνωση στο εξωτερικό περιβάλλον επιρροής της στ) τον προσδιορισμό και τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών ζ) την επικοινωνία, δεσμεύσεις, επιδόσεις και άλλες πληροφορίες που σχετίζονται με την κοινωνική ευθύνη. 6. SPP Training Package 114

115 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 28 ISO ISO 26000: 2010 Guidance on Social Responsibility ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, περιβαλλοντικός και Οικονομικός. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το ISO έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τους οργανισμούς να αντιμετωπίσουν τη συμμόρφωσή τους με τη νομοθεσία ως ένα ουσιαστικό μέρος της κοινωνικής τους ευθύνης και να κάνουν ένα βήμα παραπέρα συμβάλοντας στην αειφόρο ανάπτυξη. Επίσης, στοχεύει στην προώθηση της κοινής κατανόησης της κοινωνικής ευθύνης. Οι βασικές αρχές των κατευθυντήριων γραμμών είναι: Λογοδοσία Διαφάνεια δεοντολογική συμπεριφορά, σεβασμός για τα συμφέροντα των ενδιαφερομένων σεβασμός του κράτους δικαίου σεβασμός των διεθνών κανόνων συμπεριφοράς σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Σύμφωνα με το πρότυπο ISO ο στόχος του κάθε οργανισμού που ασκούν αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, θα ήταν «να μεγιστοποιηθεί η συμβολή του στην αειφόρο ανάπτυξη." ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το ISO περιέχει 7 βασικές θεματικές. Αυτές βασίζονται στην οργανωτική διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις πρακτικές εργασίας, το περιβάλλον, τις δίκαιες πρακτικές λειτουργίας, τα θέματα καταναλωτών, τη συμμετοχή της κοινότητας και της ανάπτυξης. Οι επιμέρους θέματα για κάθε κατηγορία με κεντρικό θέμα είναι τα εξής: Οργανωτική διακυβέρνηση και ανθρώπινα δικαιώματα: ανθρώπινα δικαιώματα, καταστάσεις υψηλού κινδύνου, αποφυγή της συνενοχής, επίλυση, διακρίσεις και ευάλωτες ομάδες, αστικά και πολιτικά δικαιώματα, θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα στην εργασία. Πρακτικές εργασίας: Απασχόληση και εργασιακές σχέσεις, συνθήκες εργασίας και κοινωνική προστασία, κοινωνικός διάλογος, υγεία και ασφάλεια στην εργασία, ανθρώπινη ανάπτυξη και την κατάρτιση στο χώρο εργασίας. Το περιβάλλον: πρόληψη της ρύπανσης, αειφόρος χρήση των πόρων, περιορισμός της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής σε αυτή, προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και αποκατάσταση των φυσικών οικοτόπων. Δίκαιες πρακτικές λειτουργίας: καταπολέμηση της διαφθοράς, υπεύθυνη πολιτική συμμετοχή θεμιτού ανταγωνισμού, προωθώντας την κοινωνική ευθύνη στην αλυσίδα 6. SPP Training Package 115

116 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 28 ISO ISO 26000: 2010 Guidance on Social Responsibility ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, περιβαλλοντικός και Οικονομικός. αξίας, σεβασμός των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Τα θέματα των καταναλωτών: δίκαιοι όροι μάρκετινγκ, αντικειμενικές και αμερόληπτες πληροφορίες, προστασία της υγείας και της ασφάλειας των καταναλωτών, βιώσιμη κατανάλωση, εξυπηρέτηση του καταναλωτή, υποστήριξη καταγγελία και επίλυση διαφορών, προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής των καταναλωτών, πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Κοινοτική συμμετοχή και ανάπτυξη: συμμετοχή της κοινότητας, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, δημιουργία θέσεων απασχόλησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, ανάπτυξη τεχνολογίας και προσβασιμότητας, δημιουργία πλούτου και εισοδήματος, υγεία, κοινωνικές επενδύσεις. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Σχηματική απεικόνιση του ISO SPP Training Package 116

117 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 29 NP 4459 PORTUGUESESTANDARD - NP (2008); NP (2010) Σύστημα Διαχείρισης Κοινωνικής Υπευθυνότητας Μέρος 1: Οδηγίες χρήσεις και απαιτήσεις Μέρος 2: Εφαρμογή ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, περιβαλλοντικός και οικονομικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το Πρότυπο αυτό εκπονήθηκε από την Τεχνική Επιτροπή Τυποποίησης της Πορτογαλίας CT 164 «κοινωνικής ευθύνης», στο πλαίσιο του Συστήματος Ποιότητας της Πορτογαλίας, η δραστηριότητα των οποίων εξασφαλίζεται από την πορτογαλική Ένωση για την Ηθική στην Επιχειρηματικότητα, και έχει την ιδιότητα του εθνικού προτύπου. Για τους σκοπούς του παρόντος Προτύπου, ως κοινωνική ευθύνη, αναγνωρίζονται εθελοντικές δράσεις που αναλαμβάνονται από οργανώσεις, προκειμένου να δημιουργήσουν ή να μεγιστοποιήσουν τις θετικές επιπτώσεις τους, καθώς και για τη μείωση ή την εξάλειψη των αρνητικών επιπτώσεών τους. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Ο γενικός στόχος της παρούσας είναι να ενθαρρύνει και να καθοδηγήσει τους φορείς προς την κατεύθυνση μιας πιο κοινωνικά υπεύθυνης επίδοσης, στο πλαίσιο των προκλήσεων της αειφόρου ανάπτυξης. Ωστόσο, η εφαρμογή και τελικά η πιστοποίηση του κοινωνικά υπεύθυνου συστήματος διαχείρισης σύμφωνα με τις απαιτήσεις του παρόντος προτύπου δεν σημαίνει, από μόνο του, ότι ο οργανισμός είναι κοινωνικά υπεύθυνος, αλλά αποκλειστικά και μόνο ότι η διαχείριση του διαθέτει τους μηχανισμούς για να γίνει, ενδεχομένως, καλύτερος. Αυτό το πρώτο μέρος αυτού του Προτύπου καθορίζονται όλες οι απαιτήσεις για ένα σύστημα διαχείρισης της κοινωνικής ευθύνης και ισχύει για όλους τους οργανισμούς όλων των τύπων και διαστάσεων, και μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικές γεωγραφικές, πολιτιστικές και κοινωνικές συνθήκες. Προκειμένου να διευκολυνθεί η έναρξη λειτουργίας του ΝΡ : 2008, αποφασίστηκε να αναπτυχθεί ένα δεύτερο μέρος του Προτύπου που θα βοηθήσει στην ερμηνεία των απαιτήσεων του πρώτου μέρους. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το μοντέλο που υιοθετείται από αυτό το Πρότυπο βασίζεται σε δύο διασυνδεδεμένους κύκλους, ένας εκ των οποίων για τη στρατηγική διαχείριση και ο άλλος για τη λειτουργική διαχείριση. Η στρατηγική κύκλου διαχείρισης ξεκινά με τον ορισμό των κατευθυντήριων αρχών και αξιών του οργανισμού και με τη δέσμευση από την ανώτατη διοίκηση για συνεχή βελτίωση και το σύστημα διαχείρισης της κοινωνικής ευθύνης. Στον κύκλο αυτό, είναι πολύ σημαντικό να αναλυθεί η περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική συγκυρία του 6. SPP Training Package 117

118 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 29 NP 4459 PORTUGUESESTANDARD - NP (2008); NP (2010) Σύστημα Διαχείρισης Κοινωνικής Υπευθυνότητας Μέρος 1: Οδηγίες χρήσεις και απαιτήσεις Μέρος 2: Εφαρμογή ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, περιβαλλοντικός και οικονομικός οργανισμού, προκειμένου να πραγματοποιήσει μια πρώτη ταυτοποίηση των ενδιαφερομένων μερών και των πτυχών της κοινωνικής ευθύνης στην οργάνωση, η οποία θα αποτελέσει τη βάση για τον καθορισμό της κοινωνικής πολιτικής ευθύνης. Κάθε φορά που η οργάνωση, είτε για ενδογενείς ή εξωγενείς λόγους (σχετικές αλλαγές πλαίσιο, η επέκταση των δραστηριοτήτων της, τις καταστάσεις κρίσης, κλπ), θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να αλλάξει τη στρατηγική της, θα πρέπει να επανεκκινήσει τον κύκλο αυτό. Έξοδος από το στρατηγικό κύκλο αναθεώρησης θα πρέπει να δημιουργήσει ένα νέο κύκλο λειτουργικής διαχείρισης. Ο λειτουργικός κύκλος διαχείρισης δίνει τη δυνατότητα στον οργανισμό να εκπληρώσει την κοινωνική πολιτική ευθύνη μέσω δραστηριοτήτων σχεδιασμού, την υλοποίηση, τον έλεγχο και την αξιολόγηση, καθώς και μέσω της βελτίωσης των επιδόσεων του οργανισμού στον τομέα της κοινωνικής ευθύνης. Ο κύκλος αυτός βασίζεται στον συνεχή κύκλο βελτίωσης, επίσης γνωστό ως κύκλος Deming, ή του Κύκλου PDCA (Plan, Do, Check, Act). Σχηματική απεικόνιση μοντέλου κοινωνικής υπευθυνότητας σύμφωνα με το NP SPP Training Package 118

119 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 29 NP 4459 PORTUGUESESTANDARD - NP (2008); NP (2010) Σύστημα Διαχείρισης Κοινωνικής Υπευθυνότητας Μέρος 1: Οδηγίες χρήσεις και απαιτήσεις Μέρος 2: Εφαρμογή ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός, περιβαλλοντικός και οικονομικός ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Τα ακόλουθα πρότυπα θεωρήθηκαν για το σχεδιασμό αυτού του Προτύπου: NPENISO 9001: 2000, NPENISO 14001: 2004, NP 4397: 2001 και NP έως 1: 2007, με σκοπό τη διευκόλυνση της οργάνωσης να ενσωματώσει το δικό τους σύστημα κοινωνικής διαχείρισης ευθύνης με τις απαιτήσεις των άλλων σχετικών συστημάτων διαχείρισης, προς όφελος των χρηστών του. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: Πορτογαλικό Ινστιτούτο (in Portuguese) 6. SPP Training Package 119

120 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 30 SA 8000 SA 8000 Social Accountability ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Η πρόθεση του SA8000 είναι να παρέχει ένα πρότυπο που βασίζεται σε διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εθνική εργατική νομοθεσία που θα προστατεύουν και θα ενισχύουν το σύνολο του προσωπικού στο πεδίο εφαρμογής μιας εταιρείας ελέγχου και επιρροής, που παράγουν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες για την εν λόγω εταιρεία, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού που απασχολείται από την εταιρεία, καθώς και από τους προμηθευτές / υπεργολάβους της, υποπρομηθευτές και οι εργαζόμενους στο σπίτι. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το SA8000 επαληθεύεται μέσω μιας διαδικασίας. Οι απαιτήσεις του εφαρμόζονται καθολικά, ανεξάρτητα από το μέγεθος της εταιρείας, τη γεωγραφική θέση, ή τον τομέα της βιομηχανίας. Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις για την κοινωνική λογοδοσία της με το πρότυπο αυτό σημαίνει ότι η μια εταιρεία πρέπει να: Αναπτύξει, συντηρήσει και επιβάλει πολιτικές και διαδικασίες, προκειμένου να διαχειριστεί τα ζητήματα τα οποία μπορεί να ελέγξει ή να επηρεάσει Αποδείξει κατά τρόπο αξιόπιστο στα ενδιαφερόμενα μέρη ότι οι υφιστάμενες πολιτικές της εταιρείας, οι διαδικασίες και οι πρακτικές είναι σύμφωνες με τις απαιτήσεις του παρόντος προτύπου. 6. SPP Training Package 120

121 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 30 SA 8000 SA 8000 Social Accountability ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Η εταιρεία θα συμμορφωθεί με τους εθνικούς και όλους τους ισχύοντες νόμους, τα ισχύοντα πρότυπα της βιομηχανίας, άλλες απαιτήσεις τις οποίες προσυπογράφει η εταιρεία, και αυτό το πρότυπο. Η εταιρεία πρέπει επίσης να τηρεί τις αρχές από τις ακόλουθες διεθνείς συμβάσεις: ILO Convention 1 (Hours of Work Industry) and Recommendation 116 (Reduction of Hours of Work); ILO Conventions 29 (Forced Labour) and 105 (Abolition of Forced Labour) ILO Convention 87 (Freedom of Association); ILO Convention 98 (Right to Organise and Collective Bargaining); ILO Conventions 100 (Equal Remuneration) and 111 (Discrimination Employment and Occupation); ILO Convention 102 (Social Security Minimum Standards); ILO Convention 131 (Minimum Wage Fixing); ILO Convention 135 (Workers Representatives) ILO Convention 138 and Recommendation 146 (Minimum Age); ILO Convention 155 and Recommendation 164 (Occupational Safety and Health); ILO Convention 159 (Vocational Rehabilitation and Employment Disabled Persons); ILO Convention 169 (Indigenous and Tribal Peoples); ILO Convention 177 (Home Work); ILO Convention 182 (Worst Forms of Child Labour); ILO Convention 183 (Maternity Protection); ILO Code of Practice on HIV/AIDS and the World of Work Universal Declaration of Human Rights; The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights; The International Covenant on Civil and Political Rights; The United Nations Convention on the Rights of the Child; The United Nations Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women; The United Nations Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. 6. SPP Training Package 121

122 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 30 SA 8000 SA 8000 Social Accountability ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Ιδιωτικούς και Δημόσιους οργανισμούς ΣΚΟΠΟΣ: Κοινωνικός. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Η διαδικασία διαπίστευσης για την πιστοποίηση SA8000 οργανώνεται και υλοποιείται από την υπηρεσία διαπίστευσης κοινωνικής υπευθυνότητας. Η διαπίστευση είναι μια διαδικασία παρόμοια με την αδειοδότηση, όπου η υπηρεσία αξιολογεί την ικανότητα του αιτούντος εταιρεία πιστοποίησης να ελέγχει πλήρως ένα χώρο εργασίας για τη συμμόρφωση με το SA8000. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει έλεγχο των γραπτών μέτρων, διαδικασιών και τεκμηρίωσης της εταιρείας. Οι υποψήφιοι πρέπει να αποδεικνύουν την τήρηση των κριτηρίων διαπίστευσης. Μια εγκατάσταση που επιθυμεί να ζητήσει την πιστοποίηση για SA8000 πρέπει να εφαρμόζεται από διαπιστευμένη ελεγκτική εταιρεία ή οργανισμό πιστοποίησης. Ελεγκτές από αυτούς τους οργανισμούς πιστοποίησης που επισκέπτονται τις εγκαταστάσεις και αξιολογούν την εταιρική πρακτική σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με το σύστημα SA8000 και αξιολογούν την κατάσταση των συστημάτων διαχείρισης μιας επιχείρησης, είναι απαραίτητο να διασφαλίζουν τις συνεχείς αποδεκτές πρακτικές με τις απαιτήσεις SA8000. Όταν ένας οργανισμός έχει εφαρμόσει τις αναγκαίες βελτιώσεις για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του Προτύπου, μπορεί να πιστοποιηθεί με το SA8000. Η πιστοποίηση διαρκεί τρία χρόνια, με μια σειρά από απαιτούμενους ελέγχους επιτήρησης καθ όλη τη διάρκεια των 3 χρόνων. Οι έλεγχοι επιτήρησης είναι μια συνεχής περιοδική επανεξέταση του συστήματος διαχείρισης της ποιότητας και διασφάλισης της συνεχούς βελτίωσης όσον αφορά την τήρηση του προτύπου. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Για περισσότερες πληροφορίες: SA8000 certified facilities list (worldwide): 6. SPP Training Package 122

123 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ 6.3 Εργαλεία Υπολογισμού της ΑΚΚΖ προϊόντων και υπηρεσιών Στο στάδιο της ανάθεσης μιας διαδικασίας δημόσιων συμβάσεων, το κόστος της προσφοράς αποτελεί συνήθως έναν από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες. Όταν αγοράζεται ένα προϊόν, μια υπηρεσία ή ένα έργο, πάντα καταβάλλεται κάποιο τίμημα. Ωστόσο, η τιμή αγοράς είναι ένα μόνο από τα στοιχεία του κόστους της συνολικής διαδικασίας προμήθειας, ιδιοκτησίας και διάθεσης. Η κοστολόγηση του κύκλου ζωής αφορά τη συνεκτίμηση του συνολικού κόστους που θα προκύψει κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, ενός έργου ή μιας υπηρεσίας. Λαμβάνονται υπόψη τα εξής: Τιμή αγοράς και συναφείς δαπάνες (παράδοση, εγκατάσταση, θέση σε λειτουργία, κ.λπ.), Κόστος λειτουργίας, που συμπεριλαμβάνει την ενέργεια, τα ανταλλακτικά και τη συντήρηση, Κόστος που προκύπτει στο τέλος του κύκλου ζωής (π.χ. κόστος παύσης λειτουργίας ή διάθεσης). Σχήμα 4 Σχηματική απεικόνιση της ΑΚΚΖ Η χρήση της ΑΚΚΖ ενδείκνυται άσχετα με τους περιβαλλοντικούς στόχους της δημόσιας αρχής. Με την εφαρμογή της γίνεται συνυπολογισμός του συνολικού κόστους χρήσης πόρων και της συντήρησης και διάθεσης που δεν περιλαμβάνεται στην τιμή αγοράς. Με αυτόν τον τρόπο συχνά συνάγονται λύσεις με αμφίπλευρο κέρδος, σύμφωνα με τις οποίες το προϊόν, το έργο ή η υπηρεσία που βλάπτει λιγότερο το περιβάλλον προσφέρει και το χαμηλότερο συνολικό κόστος. Ακολουθεί περιγραφή των βασικών δυνατοτήτων εξοικονόμησης κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, ενός έργου ή μιας υπηρεσίας. 6. SPP Training Package 123

124 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 31 Εργαλεία ΑΚΚΖ του Σουηδικού Οργανισμού Προμηθειών Σουηδικός Οργανισμός Προμηθειών Εργαλεία ΑΚΚΖ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ:Επαγγελματικές κουζίνες, λευκά είδη ελαφρά οχήματα, εσωτερικού και εξωτερικού φωτισμού, Αυτόματους πωλητές καφέ ΣΚΟΠΟΣ:Περιβαλλοντικός, Κοινωνικός και Οικονομικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η σουηδική αρχή ανταγωνισμού συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη, με τη στήριξη των επιχειρήσεων και των δημόσιων οργανισμών, έτσι ώστε περιβαλλοντικά οι εργασίες τους να μπορούν να πραγματοποιηθούν με στρατηγικά και οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Ως εκ τούτου η σουηδική αρχή ανταγωνισμού έχει δημιουργήσει ένα γενικό εργαλείο για τον υπολογισμό του κόστους κύκλου ζωής στις δημόσιες συμβάσεις. Εκτός από αυτό, έχει αναπτύξει εξειδικευμένα εργαλεία ΑΚΚΖ που πρέπει να χρησιμοποιούνται για επαγγελματικές κουζίνες και τα λευκά είδη (ψυγεία και καταψύκτες), ελαφρά οχήματα, εσωτερικού και εξωτερικού φωτισμού, αυτόματης πώλησης και μηχανές καφέ. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα εργαλεία ΑΚΚΖ έχουν αναπτυχθεί για να παρέχουν υποστήριξη για πράσινες προμήθειες σε επαγγελματίες αγοραστές. Τα εργαλεία ΑΚΚΖ δύναται να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της διαδικασίας αγοράς, τόσο σε αρχικό στάδιο (αξιολόγηση των αναγκών) όσο και κατά τη φάση της αξιολόγησης. Παρέχουν πληροφορίες για το πραγματικό κόστος ενός προϊόντος όταν χρησιμοποιείται. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το Εργαλείο της ΑΚΚΖ εξετάσει το συνολικό κόστος για ένα προϊόν κάτω από ολόκληρο τον κύκλο ζωής του, συμπεριλαμβανομένων δύο βασικών επενδύσεων, καθώς και τις δαπάνες για τη χρήση του προϊόντος / λειτουργίας και συντήρησης. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Τα κριτήρια προμηθειών της Σουηδικής Αρχής Ανταγωνισμού αποτελούνται από προτάσεις για περιβαλλοντικές και κοινωνικές απαιτήσεις που πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά την αγορά αγαθών, υπηρεσιών και των συμβάσεων εργασίας. Όλα τα κριτήρια αυτά βασίζονται σε μια ολιστική άποψη των περιβαλλοντικών πτυχών, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάλυση του κύκλου ζωής, και συμμορφώνονται με τη Σουηδική (και της ΕΕ) νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων. Τα κριτήρια προμηθειών που αναπτύχθηκαν μέσα από μια ανοιχτή συμμετοχική διαδικασία, όπου δημόσιοι και ιδιωτικοί ενδιαφερόμενοι φορείς παρακολουθούν τις συνεδριάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων. Ο κύριος στόχος για την ανάπτυξη έτοιμων προς χρήση κριτηρίων είναι να καταστήσει τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις διαθέσιμες σε ένα ευρύ φάσμα επαγγελματιών. Επίσης, οι προμηθευτές και οι εργολάβοι έχουν επίγνωση της μελλοντικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η τελική φάση της διαδικασίας καθορισμού κριτηρίων είναι η διασφάλιση της ποιότητας και ο έλεγχος τους διενεργείται από ειδικούς ελεγκτές. 6. SPP Training Package 124

125 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 31 Εργαλεία ΑΚΚΖ του Σουηδικού Οργανισμού Προμηθειών Σουηδικός Οργανισμός Προμηθειών Εργαλεία ΑΚΚΖ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ:Επαγγελματικές κουζίνες, λευκά είδη ελαφρά οχήματα, εσωτερικού και εξωτερικού φωτισμού, Αυτόματους πωλητές καφέ ΣΚΟΠΟΣ:Περιβαλλοντικός, Κοινωνικός και Οικονομικός ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 125

126 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 32 SMART SPP LCC CO2 Tool ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ SMART SPP LCC-CO2 Excel tool ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα και υπηρεσίες που καταναλώνουν ενέργεια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός. SMART SPP - Καινοτομία μέσω των βιώσιμων προμηθειών ήταν ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα (ΙΕΕ), που προώθησε την εισαγωγή νέων, καινοτόμων τεχνολογιών με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και ολοκληρωμένες λύσεις στην ευρωπαϊκή αγορά. Το πρόγραμμα SMART-SPP ανέπτυξε και δοκίμασε ένα εργαλείο για τις δημόσιες αρχές που υπολογίζει το κόστος κύκλου ζωής (ΑΚΖ) και σημαντικές εκπομπές (CO2, CO2eq, NOx, SO2, NMHC και PM) των διαφόρων προϊόντων, έργων και υπηρεσιών για να βοηθήσει στην απόφαση της προσφορότερης προμήθειας. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Το εργαλείο SMARTSPPLCC-CO2, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση του κόστους κύκλου ζωής και των εκπομπών CO2 από διαφορετικές επιλογές προϊόντων. Έως 15 διαφορετικά προϊόντα μπορούν να συγκριθούν με το εργαλείο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα στάδια της διαδικασίας προμήθειας: Στο προπαρασκευαστικό στάδιο, αξιολογεί τις ΑΚΚΖ ή / και τις εκπομπές CO2 από την τρέχουσα λύση. Αυτό παρέχει μια βάση, προσδιορίζει τα επιμέρους κόστη που σχετίζονται με το προϊόν, επιτρέπει την καλύτερη επικοινωνία σχετικά με τα οφέλη των νέων τεχνολογιών, και βοηθά στον προσδιορισμό κάποιων γενικών απαιτήσεων απόδοσης για τις νέες λύσεις. Πριν από την υποβολή προσφορών, το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μια πρώτη αξιολόγηση διαφορετικών προτάσεων από τους προμηθευτές ή στον περιορισμό των διαφόρων τεχνολογικών λύσεων που πρέπει να εξεταστούν. Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σύγκριση του κόστους κύκλου ζωής και των αναμενόμενων εκπομπών CO2 των διαφορετικών προσφορών για να βοηθήσει στην αξιολόγησή τους. Αν το εργαλείο που χρησιμοποιείται κατά τη φάση της αξιολόγησης, η αρμόδια αρχή πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι πληροφορίες που παρέχονται από τις εταιρείες είναι ακριβείς και συγκρίσιμες με τον προσδιορισμό στην προσφορά ενός συνόλου προτύπων και κανόνων ενώ ζητά από τους προμηθευτές να παρέχουν αποδείξεις για την υποστήριξη των πληροφοριών που παρέχονται, κατά προτίμηση επαλήθευσης τρίτων μερών. Μετά το διαγωνισμό το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αξιολογήσει και να κοινοποιήσει τις βελτιώσεις στο κόστους κύκλου ζωής και τις εκπομπές CO2 του προϊόντος, σε σύγκριση με την τρέχουσα κατάσταση ή / και άλλα προϊόντα και την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. 6. SPP Training Package 126

127 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 32 SMART SPP LCC CO2 Tool SMART SPP LCC-CO2 Excel tool ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα και υπηρεσίες που καταναλώνουν ενέργεια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το εργαλείο LCC-CO2 υπολογίζει την ΑΚΚΖ και τις εκπομπές CO2 των διαφόρων προϊόντων, έργων και υπηρεσιών για να βοηθήσει στην προμήθεια λήψη αποφάσεων. Η ΑΚΚΖ λαμβάνει υπόψη το κόστος κτήσης, το κόστος λειτουργίας (κυρίως κατανάλωση ενέργειας και νερού), κόστος συντήρησης, τους φόρους και το κόστος διάθεσης / αξία μεταπώλησης. Το εργαλείο μπορεί επίσης να υπολογίσει τις εκπομπές CO2 των προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις εκπομπές που προκύπτουν από τη λειτουργία του προϊόντος (εκπομπές λειτουργία - κυρίως προερχόμενες από την κατανάλωση ενέργειας), καθώς και ενσωματωμένες εκπομπές (δηλαδή, οι εκπομπές που προκαλούνται κατά την παραγωγή (περιλαμβανομένης και της εξόρυξης πρώτων υλών), μεταφορά, εγκατάσταση και διάθεση). Το εργαλείο παρέχει επίσης μια διαφοροποίηση μεταξύ των εκπομπών που προκύπτουν από την απευθείας καύση των καυσίμων και εκπομπών που οφείλονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (που χρησιμοποιείται για την παραγωγή του προϊόντος). Το Εργαλείο μπορεί να υπολογίσει και τις εκπομπές CO2 λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο του φυσικού κύκλου ζωής ενός προϊόντος, από την παραγωγή έως τη διάθεση. Οι ακόλουθες φάσεις του κύκλου ζωής δύναται να καλυφθούν: Παραγωγή, συμπεριλαμβανομένης και της εξόρυξης των πόρων, την παραγωγή των προϊόντων, των μεταφορών στην αλυσίδα εφοδιασμού, καθώς και τη συναρμολόγηση και την εγκατάσταση του τελικού προϊόντος. Όσον αφορά την ΑΚΚΖ, περιλαμβάνει και όλα τα στοιχεία κόστους που ενσωματώνονται στο κόστος αγοράς και εγκατάστασης. Λειτουργία, συμπεριλαμβανομένων όλων των δαπανών και των εκπομπών CO2 για υλικά και υπηρεσίες που έχουν σχέση κατά τη διάρκεια της χρήσης του προϊόντος, όπως η ηλεκτρική ενέργεια, τα καύσιμα, φυσικό αέριο, άλλα αναλώσιμα, εκπαίδευση, επισκευή και συντήρηση και άλλοι (π.χ. φόροι, έξοδα ασφάλισης, κ.λπ.) Τέλος του κύκλου ζωής / διάθεσης, περιλαμβανομένης της ανακύκλωσης ή / και διάθεσης. Η ΑΚΚΖ περιλαμβάνει την αξία εκποίησης, καθώς και το κόστος επεξεργασίας αποβλήτων (αν ισχύει), ενώ όλες οι σχετικές εκπομπές CO2 θα πρέπει να περιλαμβάνονται στις ενσωματωμένες εκπομπές. Πρέπει να προκύπτουν ως παράμετροι εισόδου από μια χωριστή ΑΚΖ, η οποία πρέπει να εφαρμοστεί με συνέπεια για όλα τα προϊόντα που καλύπτονται με ενσωματωμένες εκπομπές. Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τα προϊόντα τα οποία είναι καινοτόμα και ακόμα υπό ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, μπορεί να μην είναι δυνατόν να συμπεριληφθούν οι εκπομπές που προέρχονται από άλλες φάσεις του κύκλου ζωής, εκτός από τη φάση λειτουργίας. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το εργαλείο LCC-CO2 Excel είναι διαθέσιμο διαδικτυακά. INFO PAGE/WEB SITE: 6. SPP Training Package 127

128 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 33 DEEP s LCC Tool DEEP Life-Cycle Cost Analysis Tool ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Κτίρια Ενεργειακής Αποδοτικότητας ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το ευρωπαϊκό έργο DEEP (χρηματοδότηση ΙΕΕ) έχει στόχο την προώθηση των ευκαιριών για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των δημόσιων κτιρίων. Για να συμβάλει στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο δημόσιο τομέα το έργο παρήγαγε μια σειρά από εργαλεία, περιλαμβανομένων το Energy Efficient Toolkit. Αυτό περιείχε ένα εργαλείο LCC - για την ενσωμάτωση του κόστους κύκλου ζωής (LCC) στις δημόσιες συμβάσεις. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Η κοστολόγηση του κύκλου ζωής ως εργαλείο ανάλυσης συγκρίνει το κόστος του κύκλου ζωής και των επιπτώσεων των εκπομπών CO2. Το εργαλείο υπολογισμού επιτρέπει τη σύγκριση του κύκλου ζωής και του κόστους των επιπτώσεων από τις εκπομπές CO2των διαφόρων προϊόντων. Το εργαλείο έχει ως στόχο την προμήθεια ή / και του προσωπικού διαχείρισης της ενέργειας και απαιτεί ελάχιστες τεχνικές γνώσεις. Έχει τρία στοιχεία: Το ίδιο το εργαλείο - ένα υπολογιστικό φύλλο Excel βάση του οποίου έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για να κάνει μια αξιόπιστη σύγκριση κόστους Μια βασική εισαγωγή σε PowerPoint με θέμα «Πώς να χρησιμοποιήσετε" το εργαλείο ΑΚΚΖ με τη λειτουργία "Σημειώσεις σελίδας" για να δείτε τις συνοδευτικές πληροφορίες Έναν οδηγό ΑΚΖ για τα διευθυντικά στελέχη σε παρουσίαση PowerPoint που εστιάζει στα οφέλη της Κόστους Κύκλου Ζωής, με στόχο την ενημέρωση της ανώτερης διοίκησης. Είναι εσκεμμένα σύντομο και απλό, αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς του χρόνου του κοινού-στόχου. Η παρουσίαση είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί από έναν υποστηρικτή του Κόστους Κύκλου Ζωής, όπως εμπλεκόμενους με την ανάπτυξη της βιώσιμης πολιτικής προμηθειών, ή από κάποιον με ευθύνη για τη διαχείριση της ενέργειας. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Ο κύκλος ζωής Κόστος εργαλείο ανάλυσης επιτρέπει τη σύγκριση του κόστους κύκλου ζωής των διαφόρων προϊόντων, αναλύοντας τα έξοδα τα οποία συνήθως δεν συνυπολογίζονται οι συγκρίσεις αρχικό κόστος. Αυτές περιλαμβάνουν την κατανάλωση ενέργειας και νερού, συντήρηση και αντικαταστάσεις. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το εργαλείο Ανάλυσης Κύκλου Κόστους Ζωής είναι ένα υπολογιστικό φύλλο Excel βάση, διαθέσιμο για να το κατεβάσετε, κατά το οποίο οι αναγκαίες πληροφορίες μπορούν να εισαχθούν για να κάνει μια αξιόπιστη σύγκριση κόστους. ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: 6. SPP Training Package 128

129 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 34 Clean Vehicles Portal Clean Vehicle Portal ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Οχήματα ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός και Οικονομικός ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Η διαδικτυακή πύλη «Καθαρό όχημα» έχει στόχο να εξασφαλίσει ένα επίπεδο ζήτησης για τα οχήματα καθαρά και ενεργειακώς αποδοτικών οχημάτων οδικών μεταφορών και να ενθαρρύνει τους κατασκευαστές να επενδύσουν στην ανάπτυξη των οχημάτων με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας, τις εκπομπές CO2 και τις εκπομπές ρύπων. Η πύλη παρέχει πρόσβαση σε ένα μεγάλο και πρωτοποριακό σύστημα βάσης δεδομένων των στοιχείων του οχήματος, όπου οι χρήστες μπορούν να αναζητήσουν και να επιτύχουν συγκρίσιμες καταχωρήσεις των οχημάτων σε σχέση με τους όρους αναζήτησης και τις απαιτήσεις προμηθειών. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Τα κύρια χαρακτηριστικά της βάσης δεδομένων είναι τα ακόλουθα: Πρόσβαση σε μεγαλύτερη βάση δεδομένων οχημάτων στην Ευρώπη Διάρκεια ζωής-υπολογισμό του κόστους, σύμφωνα με την "οδηγία για τα καθαρά οχήματα» (2009/33 / ΕΚ) Κοινές προμήθειες Πληροφορίες σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τους ισχύοντες κανόνες προμηθειών και του καθεστώτος παροχής κινήτρων για καθαρά οχήματα Πληροφορίες σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την αγορά μετοχών των καθαρών οχημάτων Ισχυρό και εύκολο στη χρήση διαδικτυακό εργαλείο Υπολογίστε τις ατομικές δαπάνες σας με το εργαλείο υπολογισμού του κόστους διάρκειας ζωής. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Το εργαλείο βασίζεται στην οδηγία για την προώθηση καθαρών και ενεργειακώς αποδοτικών οχημάτων οδικών μεταφορών (2009/33/ΕΕ). Η οδηγία στοχεύει σε μια ευρεία εισαγωγή στην αγορά των φιλικών προς το περιβάλλον οχημάτων. Απαιτεί ότι οι επιπτώσεις της ενέργειας και του περιβάλλοντος που συνδέονται με τη λειτουργία των οχημάτων πάνω από ολόκληρη τη ζωή τους λαμβάνονται υπόψη σε όλες τις αγορές οχημάτων οδικών μεταφορών, οι οποίες καλύπτονται από τις οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις και τον κανονισμό της δημόσιας υπηρεσίας. Εάν οι επιπτώσεις αποτιμώνται χρηματικά για να συμπεριληφθούν στην απόφαση αγοράς, οι κοινοί κανόνες πρέπει να ακολουθούνται για τον υπολογισμό του κόστους ζωής που συνδέονται με τη λειτουργία των οχημάτων. Οι κανόνες αυτοί ορίζονται στην οδηγία. ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: 6. SPP Training Package 129

130 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Το εργαλείο είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Φύλλο 35 BuySmart+ ΑΚΚΖ Εργαλείο ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ BuySmart+ Εργαλείο ΑΚΚΖ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός, Κοινωνικός και Οικονομικός Το έργο BuySmart+, το οποίο χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη», παρέχει δωρεάν συμβουλές και πληροφοριακό υλικό για τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις. Ο κεντρικός στρατηγικός στόχος του προγράμματος είναι να αυξηθεί το μερίδιο των ενεργειακά αποδοτικών προμηθειών στην Ευρώπη. Αυτό θα οδηγήσει σε υψηλότερο αντίκτυπο στην αγορά και ως εκ τούτου, υποστηρίζει την παραγωγή και τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών προϊόντων και υπηρεσιών. ΧΡΗΣΕΙΣ / ΟΦΕΛΗ / ΣΤΟΧΟΙ: Μέσω της χρήσης των εργαλείων ο αγοραστής μπορεί να υπολογίσει το κόστος κύκλου ζωής και να αξιολογήσει την πλέον συμφέρουσα προσφορά, σύμφωνα με την εξέταση των σχετικών κριτηρίων ενέργειας. ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ: Το πρόγραμμα κάνει χρήση και συνιστά τη χρήση των κριτηρίων ΠΔΣ της ΕΕ (βλέπε Φύλλο 1) Το έργο παρέχει εργαλεία προμηθειών για τα ακόλουθα προϊόντα: οχήματα οικιακές συσκευές φωτισμός εξοπλισμός γραφείου πράσινη ηλεκτρική ενέργεια δομικά στοιχεία Τα εργαλεία υπολογισμού είναι σε περιβάλλον εγγράφων Excel και μπορεί να προσαρμοστεί στις ατομικές ανάγκες. Το εργαλείο υπολογισμού του κόστους κύκλου ζωής (που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας) για προϊόντα μπορούν να μεταφορτωθούν από την ιστοσελίδα: Ειδικά εργαλεία υπολογισμού είναι επίσης διαθέσιμα κάτω από τις επιλεγμένες ομάδες προϊόντων. 6. SPP Training Package 130

131 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΒΔΣ Φύλλο 35 BuySmart+ ΑΚΚΖ Εργαλείο BuySmart+ Εργαλείο ΑΚΚΖ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ: Προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια ΣΚΟΠΟΣ: Περιβαλλοντικός, Κοινωνικός και Οικονομικός ΑΛΛΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Οι εκπαιδευτικές ενότητες προσφέρουν μία σύντομη επισκόπηση στις διάφορες ομάδες προϊόντων και βοηθάει στην εκπαίδευση. Αυτά περιλαμβάνουν: ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Συνοπτική παρουσίαση της κατάρτισης Δομικά στοιχεία Ενότητα για την πράσινη ενέργεια Ενότητα για τις οικιακές συσκευές Ενότητα για τον Φωτισμό Ενότητα Εξοπλισμός Γραφείου Ενότητα Οχήματα Ανταγωνιστικός διάλογος Η κοινή προμήθεια Βιβλιογραφία Clement, S.; Tepper, P.; Acker, H.; Seeback, D. and Adell, A., Driving energy efficient innovation through procurement. A practical guide for public authorities. Smart SPP consortium, ICLEI Local Governments for Sustainability. European Commission, 2010 Buying Social A Guide to Taking Account of Social Considerations in Public Procurement. European Commission, Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities, Directorate-General for the Internal Market and Services. European Commission, Buying green! A handbook on green public procurement. 2 nd edition. ICLEI, Procura + Manual A Guide to Cost-Effective Sustainable Public Procurement. 6. SPP Training Package 131

132 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΒΔΣ 7 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΒΔΣ Σκοπός: Οι μελέτες που έγιναν σχετικά με τις ΒΔΣ έχουν δείξει ότι πολλές τοπικές αρχές εκτελούν πράσινες δημόσιες συμβάσεις, αλλά η δράση αυτή είναι διάσπαρτη και δεν προκύπτει από μια ολοκληρωμένη στρατηγική σύναψης δημοσίων συμβάσεων που ενσωματώνει όλες τις άλλες περιβαλλοντικές και κοινωνικές πολιτικές / δεσμεύσεις. Ο κύριος στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει μια μεθοδολογία, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου Building SPP και με βάση την πρακτική εμπειρία να βοηθήσει τις τοπικές αρχές να καθορίζουν μια στρατηγική προμηθειών. Κύρια Θέματα που εξετάζονται: Προκαταρτικά βήματα Στόχοι και ανάπτυξη πολιτικής Ανάπτυξη του Σχεδίου Δράσης Εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης Παρακολούθηση και αναφορά Επισκόπηση 7.1 Εισαγωγή Η εργαλειοθήκη για τις ΒΔΣ είναι μια μεθοδολογία που αναπτύχθηκε για να βοηθήσει τις αρχές να καθορίσουν μια στρατηγική προμηθειών. Ο παρόν οδηγός σχεδιάστηκε ειδικά για την επίλυση των πρακτικών ζητημάτων σχετικά με τις ΒΔΣ και έχει ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία στην Πορτογαλία και την Ελλάδα. Η εργαλειοθήκη είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του έργου. Το εργαλείο χωρίζεται στα παρακάτω 6 βασικά βήματα. 6. SPP Training Package 132

133 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΒΔΣ Σχήμα 5 Δομή Εργαλειοθήκης 7.2 Προετοιμασία Στόχος του βήματος είναι η υποστήριξη των δράσεων ΒΔΣ εντός του οργανισμού. Στόχος είναι η οργάνωση της ομάδας ειδικών εντός του οργανισμού, την επιλογή προϊόντων και υπηρεσιών για «πρασίνισμα» και την οργάνωση των δράσεων. 7.3 Στόχοι και Χάραξη Πολιτικής Ο στόχος αυτού του βήματος είναι να αναπτύξει την πολιτική ΒΔΣ, η οποία παρέχει το πλαίσιο δέσμευσης για την εφαρμογή της ΒΔΣ, περιγράφοντας τους σκοπούς και τους στόχους που η αρχή θα έχει ως στόχο να ανταποκριθεί, και βάσει των οποίων μπορεί να κριθεί η πρόοδος. Περιλαμβάνει επίσης ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τον ορισμό των ΒΔΣ αλλά και το μακροχρόνιο σχεδιασμό. Το όραμα των ΒΔΣ μπορεί να ενσωματωθεί στο ευρύτερο όραμα του οργανισμού. Επιπλέον, ο ορισμός των δράσεων για την επικοινωνία της πολιτικής ΒΔΣ σε εσωτερικούς και εξωτερικούς φορείς είναι μία πολύ σημαντική ενέργεια σε αυτό το βήμα. 6. SPP Training Package 133