Γ Ι Α Ρ Θ Ρ Ω Σ Ι Κ Δ Λ Δ Ξ Δ Ι

Transcript

1 ΝΔΟΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Π Α Ρ Α Γ Ρ Α Φ Ο Παξάγξαθνο είλαη κηθξφ ηκήκα θεηκέλνπ ζηνλ πεδφ ιφγν, πνπ απνηειείηαη απφ πεξηφδνπο θαη έρεη λνεκαηηθή απηνηέιεηα. Σα δνκηθά ζηνηρεία ηεο παξαγξάθνπ: Σε θάζε παξάγξαθν δηαθξίλνπκε ηα εμήο ζηνηρεία: α. Σε ζεκαηηθή πξόηαζε ή ζεκαηηθή πεξίνδν: Βξίζθεηαη, ζπλήζσο, ζηελ αξρή θαη εθθξάδεη ην θχξην ζέκα ηεο παξαγξάθνπ. Η ζεκαηηθή πξφηαζε δελ είλαη απαξαίηεην λα βξίζθεηαη ζηελ αξρή ηεο παξαγξάθνπ. Μπνξεί λα βξίζθεηαη θαη ζε άιια ζεκεία, αθφκε θαη ζην ηέινο, ή κπνξεί λα κελ ππάξρεη θαζφινπ, νπφηε ελλνείηαη. β. Σηο ιεπηνκέξεηεο ή ζρόιηα ή αλάπηπμε: αλαιχεηαη, αλαπηχζζεηαη ή δηαζαθελίδεηαη απηφ πνπ δηαηππψλεηαη ζηε ζεκαηηθή πξφηαζε. γ. Σελ πξόηαζε - θαηαθιείδα. Η πξφηαζε απηή αλαθεθαιαηψλεη, ζπλνςίδεη φζα αλαθέξζεθαλ ζηηο ιεπηνκέξεηεο (αλάπηπμε) θαη νινθιεξψλεη ηε κνξθή ηεο παξαγξάθνπ, ππελζπκίδνληαο, ζπλήζσο, ην θχξην ζέκα ηεο παξαγξάθνπ. Σπλήζσο πεξηέρεη ηηο ιέμεηο: λοιπόν, επομένωρ θ.ιπ. Η πξφηαζε - θαηαθιείδα δελ είλαη απαξαίηεηε. Όηαλ αλαπηχζζνπκε έλα ζέκα κε αιιεπάιιειεο παξαγξάθνπο, ηφηε δε ρξεζηκνπνηνχκε ηελ πξφηαζε - θαηαθιείδα ζε θάζε παξάγξαθν. Σε πεξίπησζε πνπ ζα ηε ρξεζηκνπνηήζνπκε ε ζέζε ηεο είλαη ζην ηέινο ηεο ηειεπηαίαο παξαγξάθνπ Παξάδεηγκα: Σεκαληηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ λένπ παίδεη ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Απηφ ζα ηνπ πξνζθέξεη πλεπκαηηθή θαιιηέξγεηα θαη εζηθή ζπγθξφηεζε, ζα ηνπ ππνδείμεη πσο ην κπαιφ ηνπ είλαη ηζρπξφηεξν απφ ηε γξνζηά ηνπ θαη ζα ηνπ κάζεη φηη ν δηάινγνο είλαη ην θπξηφηεξν κέζν επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ. Σ' απηφ, εμάιινπ, ην πεξηβάιινλ ην άηνκν ζπλεζίδεη επθνιφηεξα ζηελ θνηλσληθή δσή, ζπλάπηεη δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο, θαιιηεξγεί ην πλεχκα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη άκηιιαο, αζθεί απηνθξηηηθή, απηνπξνζδηνξίδεηαη θαη βειηηψλεηαη. [Αθνχ, ινηπφλ, ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ εθνδηάδεη ην άηνκν κε ηφζεο αξεηέο, δίθαηα ζεσξείηαη ν θπξηφηεξνο παξάγνληαο αγσγήο]. α. ζεκαηηθή πξόηαζε: Σεκαληηθφ πεξηβάιινλ. β. ιεπηνκέξεηεο ή ζρόιηα ή αλάπηπμε: Απηφ ζα βειηηψλεηαη. γ. θαηαθιείδα: Αθνχ, ινηπφλ αγσγήο. Α ξ ε η έ ο κ η α ο θ α ι ή ο π α ξ α γ ξ ά θ ν π αθήο ζηόρνο: Η ζεκαηηθή πξφηαζε πξέπεη λα πεξηέρεη κε ζαθήλεηα απηφ πνπ ζέινπκε λα πνχκε, λα δηεξεπλήζνπκε ή λα αλαιχζνπκε. Αλ ν ζηφρνο, ν ζθνπφο καο είλαη αζαθήο, αφξηζηνο θαη γεληθφο, δελ είλαη δπλαηφλ λα πξνζδηνξίζνπκε ηελ πνξεία θαη ην πεξηερφκελν ησλ ιεπηνκεξεηψλ, δε ζα μέξνπκε γηα πνην ζπγθεθξη κέλν ζέκα πξέπεη λα κηιήζνπκε, απφ πνηα νπηηθή γσλία πξέπεη λα δνχκε ην ζέκα. Δπάξθεηα ιεπηνκεξεηώλ: Οη κεξηθφηεξεο ιεπηνκέξεηεο, πνπ απνηεινχλ ην απνδεηθηηθφ ζηνηρείν, ηελ αηηηνιφγεζε, ηελ ηεθκεξίσζε ηεο ζεκαηηθήο πξφηαζεο, πξέπεη λα είλαη επαξθείο, γηαηί δηαθνξεηηθά κέλεη αζηήξηθηε, αλαπφδεηθηε ε ζεκαηηθή πξφηαζε. Δίλαη θπζηθφ φηη νη ιεπηνκέξεηεο ζα πξέπεη λα αλαθέξνληαη άκεζα ζην ζέκα ηεο παξαγξάθνπ. Οη παξεθβάζεηο απνηεινχλ αξλεηηθά ζηνηρεία ηεο παξαγξάθνπ. Αιιεινπρία λνεκάησλ: Οη ιεπηνκέξεηεο πξέπεη λα εληάζζνληαη κε ηέηνην ηξφπν ζηελ παξάγξαθν, ψζηε ην θάζε λφεκα λα πξνθχπηεη αβίαζηα απφ ην πξνεγνχκελν. Δλόηεηα: Όηαλ ιέκε ελφηεηα παξαγξάθνπ, ελλννχκε φηη ηα ζηνηρεία πνπ απαξηίδνπλ ηηο ιεπηνκέξεηεο αλαθέξνληαη άκεζα θαη απνδεηθηηθά ζηε ζεκαηηθή πξφηαζε. Οη παξεθβάζεηο, νη πεξηηηνινγίεο θαη νη πιαηεηαζκνί θαηαζηξέθνπλ ηελ ελφηεηα ηεο παξαγξάθνπ. Έκθαζε: Δίλαη ε ηδηαίηεξε πξνζνρή πνπ δίλνπκε ζε θάπνην λφεκα, ε ππνγξάκκηζε, ε εζηίαζε ηεο πξνζνρήο καο ζε θάπνην ζέκα. Η έκθαζε πεηπραίλεηαη: α. κε ηα θαηάιιεια εθθξαζηηθά κέζα θαη β. κε ηε ζέζε πνπ ηνπνζεηνχκε ην ζπγθεθξηκέλν λφεκα ζηελ παξάγξαθν. Σπλήζσο ην ηνπνζεηνχκε ζηελ αξρή ή ζηελ θαηαθιείδα ηεο παξαγξάθνπ. πλνρή ή πλεθηηθόηεηα: Σπλνρή είλαη ε ινγηθή ζχλδεζε ησλ ζθέςεσλ πνπ πεξηέρνληαη ζηηο ιεπηνκέξεηεο. Η λνεκαηηθή ζπλάθεηα θαη ζπγγέλεηα πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηηο πξνηάζεηο ζπληζηά απηφ πνπ νλνκάδεηαη ζπλεθηηθφηεηα θεηκέλνπ. Η ζπλνρή πεηπραίλεηαη κε ηε ρξήζε, ζπλήζσο, δηαξζξσηηθψλ ή κεηαβαηηθψλ ιέμεσλ ή θξάζεσλ. Τέηνηεο ιέμεηο είλαη θπξίσο νη ζχλδεζκνη (ζπκπιεθηηθνί, αληηζεηηθνί, δηαδεπθηηθνί), θαζψο θαη πνιιά επηξξήκαηα ή άιιεο θξάζεηο. Γ Ι Α Ρ Θ Ρ Ω Σ Ι Κ Δ Λ Δ Ξ Δ Ι Φπονική ζσέζη: έπεηηα, χζηεξα, πξνεγνπκέλσο, αξγφηεξα, φηαλ, ελ ησ κεηαμχ, παξάιιεια, ηαπηφρξνλα, πξσηαξρηθά, πξηλ, αξρηθά, θαη' αξράο... Ανηίθεζη - ενανηίωζη: αιιά, φκσο, σζηφζν, εμάιινπ, αληίζεηα, εληνχηνηο, αλ θαη, θαη αλ, αιιά θαη, απφ ηελ άιιε πιεπξά, κνιαηαχηα, κάιηζηα, παξφιν πνπ... Αίηιο: επεηδή, δηφηη, γη' απηφλ ηνλ ιφγν, εμαηηίαο... Αποηέλεζμα - ζςμπέπαζμα: επνκέλσο, ζπλεπψο, ινηπφλ, ζπκπεξαζκαη ηθά ζα ιέγακε φηη, κε φια απηά πνπ είπα, θαηαιήγνληαο, ηειεηψλνληαο, ηέινο, θιείλνληαο ηε ζπδήηεζε, γηα λα ζπλνςίζνπκε, ζπγθεθαιαηψλνληαο... Δπεξήγηζη: δειαδή, κε άιια ιφγηα, κε φζα είπα πξνεγνπκέλσο ελλννχζα, γηα λα γίλσ ζαθέζηεξνο, ήηνη... Ππόζθεζη ή πποζθήκη: αθφκε, έλαο αθφκε ιφγνο, επηπξφζζεηα, επίζεο, εθηφο απφ απηά πνπ εηπψ ζεθαλ, επηπιένλ,... Δπιδοηική ζύνδεζη: φρη κφλν... αιιά θαη, φρη κφλν... παξά... Απαπίθμηζη: πξψην, δεχηεξν, ηξίην, ην επφκελν επηρείξεκα, θαη' αξρήλ... Πποϋπόθεζη ή όπορ: αλ, εθηφο αλ, ζε πεξίπησζε πνπ, κε ηνλ φξν φηη, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη... Τπόπορ: νκνίσο, έηζη, κε ηνλ ηξφπν απηφ... Παπάδειγμα: γηα παξάδεηγκα, ιφγνπ ράξε, παξαδείγκαηνο ράξε... Έμθαζη: ζα ήζεια λα επηζηήζσ ηελ πξνζνρή ζαο, ζα ήζεια λα ηνλίζσ ην εμήο, είλαη αμηνζεκείσην φηη... 1

2 Σ ξ ό π ν η α λ ά π η π μ ε ο π α ξ α γ ξ ά θ ν π Μία παξάγξαθνο, αλάινγα κε ηε ζεκαηηθή πξφηαζε θαη ηηο εηδηθέο ιεπηνκέξεηεο (αλάπηπμε), κπνξεί λα αλαπηπρζεί κε ηνπο εμήο, θπξίσο, ηξφπνπο: α ) κ ε α η η η ν ι ό γ ε ζ ε, β ) κ ε α λ α ι ν γ ί α γ ) κ ε π α ξ α δ ε ί γ κ α η α δ ) κ ε ζ ύ γ θ ξ η ζ ε / α λ η ί ζ ε ζ ε ε) κ ε δ η α ί ξ ε ζ ε ζ η ) κ ε α ί η η ν - α π ν η έ ι ε ζ κ α ή α π ν η έ ι ε ζ κ α - α ί η η ν δ ) κ ε ν ξ η ζ κ ό ε ) κ ε ζ π λ δ π α ζ κ ό η σ λ π α ξ α π ά λ σ η ξ ό π σ λ. α ) κ ε α η η η ν ι ό γ ε ζ ε Πξνβάιιεηαη κηα ζέζε (απόθαλζε) θαη ύζηεξα ζηεξίδεηαη κε απνδεηθηηθό πιηθό, αηηηνινγείηαη. Η ζέζε ζπλήζσο πξνεγείηαη θαη νη απνδείμεηο έπνληαη ζα κπνξνύζε όκσο θαη λα αθνινπζεί ή λα είλαη κέζα ζην ππνζηεξηθηηθό πιηθό. Η ππνζηήξημε ηεο ζέζεο κέζα ζε κηα παξάγξαθν ή ζε επξύηεξν θείκελν κπνξεί λα γίλεη κε πνηθίινπο ηξόπνπο αηηηνιόγεζεο θαη πεηζνύο, όπσο είλαη π.ρ. νη ζπιινγηζκνί, νη ζηαηηζηηθέο ελδείμεηο, νη καξηπξίεο ησλ εηδηθώλ θηι. Απηνί νη ηξόπνη εθθξάδνληαη ζπλήζσο κε αηηηνινγηθέο πξνηάζεηο, νη νπνίεο εηζάγνληαη κε ηνπο αηηηνινγηθνύο ζπλδέζκνπο (γηαηί, δηόηη, επεηδή, αθνύ. πνπ. θαζώο θηι.) ή κε άιια εθθξαζηηθά κέζα, π.ρ. κε ππνζεηηθνύο ιόγνπο, όηαλ κε ηελ ππόζεζε εθθξάδεηαη παξαζηαηηθόηεξα ην αίηην εθείλνπ πνπ πεξηέρεηαη ζηελ απόδνζε. Η αηηηνιόγεζε αλαγλσξίδεηαη σο εμήο: Ρσηάκε: γηαηί + ηε ζέζε/απόθαλζε. Η απάληεζε είλαη ην απνδεηθηηθό πιηθό. 1. Γελ ππάξρεη θακηά αληίξξεζε φηη ν ηξνρφο απνηέιεζε ηε βάζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ πνιηηηζκνχ καο. Φσξίο απηφλ δε ζα είρακε νχηε απηνθίλεηα, νχηε ηξέλα, νχηε αεξνπιάλα. Η πην απιή ζπζθεπή αιιά θαη ην ηειεηφηεξν δηαζηεκφπινην νθείινπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο ζηνλ ηξνρφ. Οηηδήπνηε θηλείηαη, βαζίδεηαη ζ' έλα ζχζηεκα ηξνρψλ πνπ πνιιαπιαζηάδεη ηε δχλακε ηνπ αλζξψπνπ, αιιά θαη νδεγεί ζε λέεο αλαθαιχςεηο θαη εθεπξέζεηο. Δίλαη, επνκέλσο, θπζηθφ ν ηξνρφο λα ζεσξείηαη ν θπξηφηεξνο ζπληειεζηήο ηεο αλάπηπμεο ηνπ πνιηηηζκνχ καο. 2. Η εθπαίδεπζε δελ λνείηαη πηα σο ε απιή, θαλνληζηηθή κεηάδνζε γλψζεσλ απφ ηηο κεγαιχηεξεο γεληέο ζηηο λεφηεξεο, φπσο ηελ φξηδε ν E. Durkheim θαηά ηνλ 19 ν αηψλα. Καη ηνχην επεηδή, ηφζν ην πεξηερφκελν ηεο εθάζηνηε εθπαηδεπηηθήο πξάμεο φζν θαη ν ρξφλνο πνπ αθηεξψλεηαη ζε απηήλ, απνηεινχλ αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο αλάκεζα ζηηο δηαθνξεηηθέο γεληέο, ηα δχν θχια θαη ηηο δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο ησλ αλζξψπσλ, γεγνλφο πνπ παξαηεξείηαη ζε φιεο ηηο ζχγρξνλεο πξαθηηθέο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο. Η εθπαηδεπηηθή πξάμε θαζίζηαηαη επνκέλσο κηα δηαδηθαζία πνπ δελ πεξηνξίδεηαη ζην ρψξν (ην ζρνιείν) θαη ην ρξφλν (πεξίνδνο ηεο λεφηεηαο), αιιά επεθηείλεηαη ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο θαη πέξαλ ησλ ζρνιηθψλ ηεηρψλ. 3. Γελ ππάξρεη θαζφινπ ειεπζεξία, αλ ε δηθαζηηθή εμνπζία δελ είλαη ρσξηζκέλε απφ ηε λνκν ζεηηθή ή ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία. Αλ ήηαλ ελσκέλε κε ηε λνκνζεηηθή εμνπζία, ε θπξηαξρία πάλσ ζηε δσή θαη ζηελ ειεπζεξία ησλ πνιηηψλ ζα ήηαλ δεζπνηηθή, γηαηί ν δηθαζηήο ζα ήηαλ θαη λνκνζέηεο. Αλ ήηαλ ελσκέλε κε ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ν δηθαζηήο ζα κπνξνχζε λα έρεη ηε δχλακε ελφο θαηαπηεζηή. (Μονηεζκιέ: Το πνεύμα ηων νόμων) β ) κ ε α λ α ι ν γ ί α Η αλαινγία απνηειεί κηα κνξθή αλαπηπγκέλεο παξνκνίσζεο. Πξνβάιιεηαη κηα ιαλζάλνπζα νκνηόηεηα αλάκεζα ζε δπν όξνπο (κέξε/ ζθέιε), πνπ θαηλνκεληθά είλαη εληειώο δηαθνξεηηθνί. Ο Α όξνο δεηθηηθό κέξνο (απηόλ ζέινπκε λα εμεγήζνπκε) ζπζρεηίδεηαη κε ηνλ Β όξν αλαθνξηθό κέξνο, πνπ είλαη πην γλσζηόο θαη πην εύθνινο σο πξνο ηελ θαηαλόεζε. Σνπο δπν όξνπο ζπλδέεη έλα θνηλό ζηνηρείν, κηα θνηλή ηδηόηεηα, έλαο θνηλόο όξνο. Λέμεηο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη: όπωο, κνηάδω, παξνκνηάδω, παξαιιειίδω, αλάινγα, θαη αλαινγία, όκνηα, παξόκνηα, έηζη θαη θ.ιπ. 1. Οη ζηίρνη ελόο δεκνηηθνύ ηξαγνπδηνύ (Α όξνο) κνηάδνπλ, ζα κπνξνχζε λα πεη θάλεηο, κε ηνπο ιηζόπιηλζνπο (Β όξνο) ελφο αξραίνπ ηζνδνκηθνχ ηνίρνπ, πνπ κπνξνχλ λα θάζνληαη θαη κφλν κε ην βάξνο ηνπο ρσξίο λα ππάξρεη ζπλδεηηθή χιε κεηαμχ ηνπο. Αλ αθαηξεζνχλ κεξηθνί ιηζφπιηλζνη. ν ηνίρνο εμαθνινπζεί λα δηαηεξεί ηε ζπλνρή θαη ηελ αληνρή ηνπ. Έηζη θαη νη ζηίρνη ηνπ δεκνηηθνχ ηξαγνπδηνχ - είλαη απηνηειείο θαη θάπνηνη απφ απηνχο κπνξνχλ λα ιείςνπλ απφ ην ηξαγνχδη, ρσξίο ζπλέπεηεο γηα ηε λνεκαηηθή ελφηεηά ηνπ. Η διδαζκαλία ηος δημοηικού ηπαγοςδιού ζηη Μέζη Δκπαίδεςζη και ζηο Πανεπιζηήμιο. Φιλόλογορ 21. Θεζζαλονίκη. Ιούνιορ ζ Όπσο νη πιεξνθνξίεο (Β όξνο) είλαη αλαγθαίεο ζηνλ άλζξσπν, γηα λα επηιέμεη ζσζηά, λα πάξεη νξζέο απνθάζεηο θαη λα νξγαλψζεη ηε δσή ηνπ κε ηνλ θαιχηεξν γη' απηφλ ηξφπν, έηζη αλαγθαία είλαη θαη ε δηαθήκηζε, (Α όξνο), αθνχ ηνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα γλσξίζεη, λα επηιέμεη θαη λα απνιαχζεη ηα λέα πξντφληα. Άιισζηε θαη ε δηαθήκηζε πιεξνθνξία είλαη, κφλν πνπ δελ είλαη πάληα αθξηβήο θαη αμηφπηζηε. Καη γη' απηφλ αθξηβψο ην ιφγν ε δηαθήκηζε, αλ ηελ πηζηέςνπκε άθξηηα, κπνξεί λα γίλεη ηφζν επηθίλδπλε, φζν σθέιηκε κπνξεί λα είλαη κ ηα θαιή πιεξνθνξία.(κούηπαρ, Πειζηικόρ Λόγορ) γ ) κ ε π α ξ α δ ε ί γ κ α η α 1. Η θηιία ππήξμε αλέθαζελ απφ ηνπο πην ηζρπξνχο δεζκνχο αλάκεζα ζηα άηνκα. Πνιιά παξαδείγκαηα επαιεζεχνπλ ηελ εθηίκεζε απηή. Η θηιία αλάκεζα ζην Γάκσλα θαη ην Φηληία, ηνλ Οξέζηε θαη ηνλ Ππι άδε, ηνλ Αρηιιέα θαη ηνλ Πάηξνθιν, ηνλ Πνιχδσξα θαη ηνλ Δξσηφθξηην απνηεινχλ κεξηθέο κφλν αλαθνξέο πνπ δηθαηψλνπλ ηε δηαρξνληθφηεηα ηεο άπνςεο ηνπ Αξηζηνηέιε φηη ε θηιία είλαη κία ςπρή πνπ θαηνηθεί ζε δπν ζψκαηα. 2. Όζν πην θνληά καο δηαδξακαηίδεηαη έλα γεγνλφο, ηφζν πην ελδηαθέξνλ είλαη. Γηα ηελ αζελατθή εθεκεξίδα ε δηαθνπή ηνπ ξεχκαηνο ζηελ Αζήλα είλαη ε πξψηε είδεζε, γηα ηνπο «Τάηκο ηεο Ν. Υφξθεο» δελ είλαη νχηε κνλφζηειν. Οη δέθα πξφζθνπνη πνπ ράζεθαλ ζηελ Πάξλεζα είλαη γηα. καο ζπνπδαίν ζέκα, ελψ νη εθαηφ Ιλδνί ζηξαηηψηεο πνπ ράζεθαλ ζηα Ικαιάηα πάλε θαηεπζείαλ ζην θαιάζη. Η έδξα ηεο εθεκεξίδαο ή ηνπ πξαθηνξείνπ εηδήζεσλ παίδεη 2

3 απνθαζηζηηθφ ξφιν ζηελ επηινγή θαη ηελ ηεξάξρεζε ησλ εηδήζεσλ. Γηα ηελ ηνπηθή εθεκεξίδα ηεο Καιιηζέαο πξψην ζέκα είλαη ν ζάλαηνο ηνπ δεκάξρνπ ηεο θαη φρη ν ζάλαηνο ηνπ Μπξέδληεθ. Τν δεχηεξν, ινηπφλ, αζηέξη ηεο είδεζεο είλαη ε εγγχηεηα. δ ) κ ε ζ ύ γ θ ξ η ζ ε / α λ η ί ζ ε ζ ε πγθξίλνληαη δύν όξνη (πξόζσπα, θαηαζηάζεηο, γεγνλόηα, ηδέεο θ.ιπ. ) θαη εληνπίδνληαη νκνηόηεηεο (ζύγθξηζε), δηαθνξέο (αληίζεζε). 1. Ο θαλαηηζκφο δελ απνηειεί απνθιεηζηηθφ θαηλφκελν ηεο επνρήο καο. Ωο θνηλσληθνπνιηηηθφ θαη ζξεζθεπηηθφ θαηλφκελν ππήξρε πάληα θαη κάιηζηα κε κεγαιχηεξε έληαζε. Ο πνιηηηθφο θαλαηηζκφο ζηελ αξραία Διιάδα νδήγεζε ζηνλ εμνζηξαθηζκφ θαη ηε ζθιεξή ηηκσξία πνιιψλ αμηφινγσλ πξνζψπσλ. Γελ πξέπεη, αθφκε, λα καο δηαθεχγεη ν θαλαηηζκφο ηεο Ιεξήο Δμέηαζεο, ην Μεζαίσλα, πνπ ζπληέιεζε ζην λα νδεγεζνχλ ζηελ ππξά ρηιηάδεο ρξηζηηαλνί. Αιιά θαη ν ζξεζθεπηηθφο θαλαηηζκφο ησλ Αξάβσλ δελ ήηαλ κηθξφηεξεο έληαζεο. Οη πην πάλσ επηιεθηηθέο αλαθνξέο νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ν θαλαηηζκφο απνηειεί γλψξηζκα φισλ ζρεδφλ ησλ επνρψλ. (ζύγθξηζε) 2. Έλα ράζκα ρσξίδεη ην Σσθξάηε απφ ηνπο ζνθηζηέο. Ο Σσθξάηεο δήηεζε ηε κία θαη θαζνιηθή έλλνηα, ηε κία θαη θαζνιηθή αιήζεηα, ελψ νη ζνθηζηέο ππνζηήξηδαλ ηηο πνιιέο γλψκεο γηα ην ίδην πξάγκα. Δπίζεο θαη ζηνλ ηξφπν ηεο δσήο ππάξρεη ξηδηθή αληίζεζε κεηαμχ ζνθηζηψλ θαη Σσθξάηε. Οη ζνθηζηέο ήηαλ έκπνξνη γλψζεσλ, ελψ ν Σσθξάηεο ππήξμε έλαο άκηζζνο δάζθαινο θαη εξεπλεηήο ηεο αιήζεηαο. Τν κφλν θνηλφ κεηαμχ ησλ ζνθηζηψλ θαη ηνπ Σσθξάηε ήηαλ φηη θαη απηφο θαη εθείλνη δηαπίζησζαλ φηη ε παξαδεδνκέλε κφξθσζε θαη παηδεία δελ ήηαλ αξθεηή γηα ηελ επνρή ηνπο.(ζύγθξηζε + αληίζεζε). 3. Η ηειεφξαζε, φζν ρξεηάδεηαη ηε ινγνηερλία, άιιν ηφζν ηελ ερζξεχεηαη θαη ηελ ερζξεχεηαη, γηαηί είλαη αληαγσληζηηθή πξνο απηήλ. Κνηλά έρνπλ ηελ αλάγθε γηα κχζν, γηα πινθή, γηα ςπραγσγία. Αληίζεηα έρνπλ φια η' άιια: ηελ απηνθξαηνξία ηεο εηθφλαο ζηε κηα πεξίπησζε, ηεο ιέμεο ζηελ άιιε, ηνπο ξπζκνχο, ηε ζπλζεηηθή πξφηαζε ηεο κηαο, ηελ αλαιπηηθή ηεο άιιεο. Κπξίσο φκσο έρνπλ ην δηαθνξεηηθφ ηξφπν κε ηνλ νπνίν αληηκεησπίδνπλ ηνλ ίδην ηνλ θαηαλαισηή ηνπ πιηθνχ ηνπο: αθφκα θη έλα εχθνιν, έλα ξνδ κπζηζηφξεκα, έρεη αλάγθε απφ ηελ ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ηνπ αλαγλψζηε, απαηηεί φιε ηε ζπκκεηνρή ηνπ θη φιε ηε θαληαζία ηνπ. Σηελ ηειεφξαζε ν ζεαηήο έρεη κάζεη ζηνλ απνζπαζκαηηθφ ραξαθηήξα ηεο αθήγεζεο- θαη κπνξεί λα παξαθνινπζεί έλα πξφγξακκα καγεηξεχνληαο, θάλνληαο γπκλαζηηθή ή θαη θνπβεληηάδνληαο γηα άζρεηα ζέκαηα κε ηελ νηθνγέλεηα. Οη ίδηεο νη δη αθνπέο γηα δηαθεκίζεηο δηαιχνπλ ηελ φπνηα πξνζνρή ηνπ, ηνλ πείζνπλ φηη δελ είλαη αλαγθαία ε απφιπηε ζπκκεηνρή ηνπ. (ζύγθξηζε + αληίζεζε. ε ) κ ε δ η α ί ξ ε ζ ε Με ηε δηαίξεζε αλαιύνπκε έλα όιν (γέλνο/δηαηξεηέα έλλνηα) ζηα κέξε ηνπ (είδε) κε βάζε θάπνην νπζηώδεο γλώξηζκά ηνπο (δηαηξεηηθή βάζε). π.σ. 1. Τα είδε ησλ πξνηάζεσλ σο πξνο ην πεξηερφκελφ ηνπο είλαη: α) πξνηάζεηο θξίζεσο,...β) πξνηάζεηο επηζπκίαο,...γ) πξνηάζεηο επηθσλεκαηηθέο,...δ) πξνηάζεηο εξσηεκαηηθέο,... Γηαηξεηέα έλλνηα (γέλνο): Πξνηάζεηο Γηαηξεηηθή βάζε: σο πξνο ην πεξηερφκελν Δίδε (Μέξε) ηεο δηαίξεζεο: πξνηάζεηο θξίζεσο, επηζπκίαο, επηθσλεκαηηθέο, εξσηεκαηηθέο Η δηαίξεζε πξέπεη λα γίλεηαη θάζε θνξά κε κηα νξηζκέλε θαη εληαία δηαηξεηηθή βάζε, λα είλαη ηέιεηα θαη ζπλερήο. Η δηαίξεζε κηαο έλλνηαο κπνξεί λα εθηείλεηαη ζε ιίγεο γξακκέο, νπόηε απιώο αλαθέξνληαη ηα «είδε» ηεο δηαηξεηέαο έλλνηαο. Ωζηόζν ζπρλά ε δηαίξεζε θαιύπηεη κία ή πεξηζζόηεξεο παξαγξάθνπο ή έλα εθηεηακέλν θείκελν, νπόηε ζηελ αξρή δίλεηαη κηα πξσηνβάζκηα δηαίξεζε θαη ζηε ζπλέρεηα αλαπηύζζνληαη πην αλαιπηηθά ηα «είδε» ηεο δηαηξεηέαο έλλνηαο. 2. Σχκθσλα κε κία απφ ηηο ηαμηλνκήζεηο ηεο, ε αμηνιφγεζε κπνξεί λα δηαθξηζεί ζε αηνκηθή θαη ζπγθξηηηθή, αλάινγα κε ην αλ πεξηνξίδεηαη ζε έλα άηνκν, ή αληίζεηα επεθηείλεηαη ζηε ζχγθξηζε ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ ελφο καζεηή κε ησλ άιισλ καζεηψλ ηεο ηάμεο, ηνπ ζρνιείνπ, ηεο ειηθίαο ηνπ θηι. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε αηνκηθή αμηνιφγεζε ζηνρεχεη ζην άηνκν θαη ηελ ηδηαηηεξφηεηά ηνπ ζηα ηδηαίηεξα πξνβιήκα ηα πνπ αληηκεησπίδεη, ζηε βειηίσζε ή φρη ηεο πξνζπάζεηάο ηνπ θηι. Φπζηθά κηα αμηνιφγεζε ηέηνηνπ είδνπο δελ κπνξεί λα ζηεξίδεηαη ζε βαζκνχο, αιιά εθθξάδεηαη κε ζρφιηα. Μνινλφηη αθαηάιιειε γηα θάζε είδνπο εμεηάζεηο, απνηειεί κηα πξνζσπηθή επηθνηλσλία αλάκεζα ζην καζεηή θαη ζηνλ θαζεγεηή θαη είλαη εκθαλήο ε ζπνπδαηφηεηά ηεο γηα ηε δηαγλσζηηθή αμηνιφγεζε. Η ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε, απ' ηελ άιιε κεξηά, θαιχπηεη ηηο ηππηθέο αλάγθεο ηεο αμηνιφγεζεο ζηελ εθπαίδεπζε: νη καζεηέο ηνπνζεηνχληαη ζε κηα βαζκνινγηθή θιίκαθα, θαη νη «ηθαλφηεξνη» (απηνί πνπ βξίζθνληαη ζηηο πςειφηεξεο βαζκίδεο ηεο θιίκαθαο) επηιέγνληαη ηειηθά γηα θάπνηεο ζέζεηο ζε ΑΔΙ. 3. Ο πνιηηηζκφο ζηελ επνρή καο δηαθξίλεηαη ζε ηερληθφ θαη εζηθνπλεπκαηηθφ. Ο πξψηνο απνβιέπεη ζηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ δσήο, κε πξσηαξρηθνχο ζηφρνπο ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ πιηθψλ αγαζψλ, ηελ αχμεζε ηνπ κέζνπ φξνπ δσήο θαη ηελ απαιιαγή ηνπ αλζξψπνπ απφ ηνλ πφλν θαη ην κφρζν. Ο δεχηεξνο ζηνρεχεη ζηελ εζηθή θαη πλεπκαηηθή βειηίσζε ηνπ αηφκνπ, ζηνλ εμαλζξσπηζκφ ηνπ, ζηε δεκηνπξγία εζηθνχ ραξαθηήξα. Δπίζεο απνβιέπεη ζηελ επίιπζε ησλ πλεπκαηηθψλ αλεζπρηψλ ηνπ, ζηελ φμπλζή ηνπ. ζ η ) κ ε α ί η η ν α π ν η έ ι ε ζ κ α ή α π ν η έ ι ε ζ κ α - α ί η η ν 1. Τα απνηειέζκαηα ηεο δσξηθήο εηζβνιήο δελ άξγεζαλ λα θαλνχλ. Όπνπ εγθαηαζηάζεθαλ νη Γσξηείο, ζηακάηεζε θάζε πξφνδνο, ε ηέρλε νπηζζνδξφκεζε θαη νη άλζξσπνη μαλαγχξηζαλ ζηηο πξσηφγνλεο ζπλήζεηεο. Τα αγγεία ηψξα είλαη ρνληξνεηδή θαη κεγάια κε άηερλεο παξαζηάζεηο ή απιά γεσκεηξηθά ζρήκαηα ελ αληηζέζεη πξνο ηα 3

4 θνκςά θξεηνκπθελατθά κε ηηο θπζηθφηαηεο παξαζηάζεηο. Η ζαιαζζνθξαηία πέξαζε ζηα ρέξηα ησλ Φνηλίθσλ. Αθνινχζεζαλ θχκαηα κεηαλαζηεχζεσλ πξνο ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο θαη ηα κηθξαζηαηηθ ά παξάιηα. 2. Η δεκηνπξγία θαη ε ζεκεξηλή ζξηακβεπηηθή εκθάληζε ηεο δηαθήκηζεο είλαη ζπλπθαζκέλε κε ηε δεκηνπξγία θαη ηελ επηθξάηεζε ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Απηά ηα δχν είλαη αδηαρψξηζηα. Κπξίσο, κεηά ην Β' Παγθφζκην πφιεκν ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε βαζίζηεθε ζηελ ππεξπαξαγσγή αγαζψλ. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηε ξαγδαία αλάπηπμε ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο, ηνπ εκπνξίνπ θαη, θαηά ζπλέπεηα, ηελ πιήξε απαζρφιεζε. Γηα λα απνηξαπεί, ινηπφλ, ε θξίζε θαη ε ρξενθνπία ησλ ζχγρξνλσλ νηθνλνκηψλ ηεο αθζνλίαο, είλαη α λαγθαία ε καδηθή θαηαλάισζε ησλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη. Τε ιεηηνπξγία απηή εθπιεξψλεη ε δηαθήκηζε. Καη δελ είλαη ε κφλε, αθνχ παξάιιεια επηηειεί θαη άιιεο ζνβαξέο ιεηηνπξγίεο..(κούηπαρ, Πειζηικόρ Λόγορ). δ ) κ ε ν ξ η ζ κ ό. Οξηζκόο είλαη ε έθζεζε ησλ θύξησλ γλσξηζκάησλ κηαο έλλνηαο. Ο νξηζκόο απνηειείηαη από :α) ηελ νξηζηέα έλλνηα β) ην γέλνο (=επξύηεξε έλλνηα ζηελ νπνία αλήθεη ε νξηζηέα) θαη γ) ηελ εηδνπνηό δηαθνξά (= ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο νξηζηέαο έλλνηαο, πνπ ηε δηαθξίλνπλ από ηηο ππόινηπεο έλλνηεο νη νπνίεο αλήθνπλ ζην ίδην γέλνο). π.ρ. Έλα ηεηξάπιεπξν πνπ έρεη ηηο απέλαληη πιεπξέο ηνπ παξάιιειεο ιέγεηαη παξαιιειφγξακκν. Οξηζηέα έλλνηα: παξαιιειφγξακκν Γέλνο: ηεηξάπιεπξν Δηδνπνηόο δηαθνξά: νη απέλαληη πιεπξέο ηνπ είλαη παξάιιειεο π.ρ. Οη παξαινγέο είλαη δεκνηηθά ηξαγνχδηα πνιχζηηρα θαη αθεγεκαηηθά. [ ] αθεγνχληαη ηηο δξακαηηθέο θπξίσο πεξηπέηεηεο ηεο αλζξψπηλεο δσήο κε ηνλ ηξφπν ησλ παξακπζηψλ. Οξηζηέα έλλνηα: παξαινγέο Γέλνο: δεκνηηθά ηξαγνχδηα Δηδνπνηόο δηαθνξά: πνιχζηηρα θαη αθεγεκαηηθά, αθεγνχληαη ηηο δξακαηηθέο θπξίσο πεξηπέηεηεο ηεο αλζξψπηλεο δσήο κε ηνλ ηξφπν ησλ παξακπζηψλ. Οη νξηζκνί δηαθξίλνληαη ζε αλαιπηηθνύο θαη ζπλζεηηθνύο. Αλαιπηηθόο ιέγεηαη ν νξηζκόο πνπ παξηζηάλεη ηελ νπζία κηαο έλλνηαο εθζέηνληαο ηα γλσξίζκαηα πνπ πεξηέρνληαη ζηελ έλλνηα απηή. πλζεηηθόο ή γελεηηθόο ιέγεηαη ν νξηζκόο, όηαλ πεξηγξάθεηαη ε δηαδηθαζία ηεο γέλεζεο κηαο έλλνηαο/ελόο πξάγκαηνο από ηα αλαγθαία θαη νπζηώδε ζπζηαηηθά ηεο/ηνπ κέξε. Οη νξηζκνί κπνξνύλ αθόκε λα ηαμηλνκεζνύλ, κε θξηηήξην ηελ έθηαζή ηνπο, ζε ζπληόκνπο θαη εθηεηακέλνπο. Οη ζύληνκνη, όπσο είλαη ζπλήζσο νη νξηζκνί ησλ ιεμηθώλ θαη ησλ ζρνιηθώλ εγρεηξηδίσλ, εθηείλνληαη ζε κεξηθνύο ζηίρνπο, ελώ νη εθηεηακέλνη κπνξνύλ λα θαιύςνπλ κία ή πεξηζζόηεξεο παξαγξάθνπο. Τπάξρεη αθόκε ε πεξίπησζε έλα νιόθιεξν θείκελν λα αζρνιείηαη κε ηνλ νξηζκό κηαο έλλνηαο, όπσο γίλεηαη ζπλήζσο ζ' έλα δνθίκην, έλα επηζηεκνληθό θείκελν θηι. Πνιιέο θνξέο, γηα λα αλαιπζεί ζε βάζνο κηα έλλνηα, δίλεηαη ζ ηελ αξρή έλαο πξσηνβάζκηνο νξηζκόο θαη έπεηηα αλαπηύζζνληαη αλαιπηηθά νη όξνη πνπ ηνλ απνηεινύλ 1. Γιψζζα είλαη θψδηθαο ζεκείσλ νξηζκέλεο κνξθήο (γισζζηθήο), κε ηα νπνία επηηπγράλεηαη ε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο γισζζηθήο θνηλφηεηαο. αλαιπηηθόο ζύληνκνο. 2. Γηαθήκηζε είλαη ε γλσζηνπνίεζε, κε έληππα θαη νπηηθναθνπζηηθά κέζα, ελφο πξντφληνο ή κηαο ππεξεζίαο θαη ησλ ηδηνηήησλ ή ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ έρνπλ, κε ζθνπφ λα πξνζειθπζηεί ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ. αλαιπηηθόο ζύληνκνο. 3. Έθιεηςε ιέγεηαη ην θαηλφκελν κε ην νπνίν θάπνην νπξάλην ζψκα γίλεηαη αθαλέο είηε φηαλ παξεκβιεζεί έλα άιιν ζψκα αλάκεζα ζ απηφ θαη ηε γε είηε φηαλ ην νπξάλην ζψκα είλαη εηεξφθσην θαη εηζέξρεηαη ζε ζθηά: ζπλζεηηθόο ή γελεηηθόο ζύληνκνο. 4. Θα κπνξνχζακε λα νξίζνπκε ηελ επηπρία σο κηα θαηάζηαζε πνπ θαηαιχεη ην θφβν, ηελ επίκνλε θαη βαζαληζηηθή αλάγθε, ηε κνλαμηά, ην άγρνο, πνπ θέξλεη ηελ πιήξσζε θαη ηε γαιήλε ζηελ αλζξψπηλε θαξδηά, πνπ δεκηνπξγεί ζηε δσή κηα δειεπηή ηζνξξνπία. Δλψ, ινηπφλ, ε επηπρία είλαη έλα γεγνλφο πλεπκαη ηθφ, κηα θαηάζηαζε ςπρήο, νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη πηζηεχνπλ πσο γελληέηαη απφ νξηζκέλνπο, εμσηεξηθνχο, θαηλνκεληθνχο παξάγνληεο. Όηαλ, ιφγνπ ράξε, είζαη γεξφο θαη ρνξηάηνο, φηαλ είζαη θαινληπκέλνο θη έρεηο ην ζπίηη ζνπ, φηαλ ηξηγχξσ ζνπ βξίζθνληαη εθείλνη πνπ αγαπάο θαη πνπ θαη εθείλνη ζε αηελίδνπλ κε αγάπε, φηαλ ε πνξεία ηεο δσήο ζνπ κέζα ζην κέιινλ δε ζε ηξνκάδεη, δε ζε αλεζπρεί, γηαηί ζνπ θαίλεηαη ζίγνπ ξε θαη εμαζθαιηζκέλε, ηφηε, θαηά ηελ θνηλή αληίιεςε, πξέπεη λα είζαη επηπρηζκέλνο. Η επηπρία, επνκέλσο, δελ είλαη παξά ε πιήξσζε ησλ βαζαληζηηθψλ ζνπ αλαγθψλ, εθείλσλ πνπ ε χπαξμε ηνπο δε ζ' αθήλεη λα ραξείο ηελ ειεπζεξία ζνπ. αλαιπηηθόο εθηεηακέλνο. 5. Η Παηδαγσγηθή είλαη κηα θνηλσληθή επηζηήκε, ε νπνία εμεηάδεη ηνλ άλζξσπν, δειαδή ηηο αιιαγέο ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ θπξίσο ζηελ παηδηθή θαη εθεβηθή ηνπ ειηθία, ππφ ην πξίζκα ησλ επηδξάζεσλ ηεο δηαδηθαζίαο αγσγήο θαη κάζεζεο. Απφ ηνλ πξσηνβάζκην απηφλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο Παηδαγσγηθήο Δπηζηήκεο πξνθχπηεη φηη είλαη απαξαίηεην λα απνζαθεληζηεί κε επηζηεκνληθνχο φξνπο απηφ πνπ νλνκάδνπκε ζηελ πξνεπηζηεκνληθή ήδε ρξήζε «αγσγή» θαη «κάζεζε». Ωο «αγσγή» ραξαθηεξίδνληαη νη επηδξάζεηο ησλ ελειίθσλ θαη επξχηεξα ηνπ θνηλσληθνπνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο πάλσ ζην παηδί. Δπίκαρν φκσο είλαη ην εξψηεκα, αλ απηφ πνπ νλνκάδνπκε αγσγή απνηειεί έλα πιέγκα απφ απνθιεηζηηθά ζθφπηκεο θαη κεζνδεπκέλεο επηδξάζεηο («ζηελή έλλνηα ηεο αγσγήο») ή αλ εκπεξηέρεη θαη επηδξάζεηο ρσξίο άκεζε πξφζεζε θαη κεζφδεπζε («επξεία έλλνηα ηεο αγσγήο»). Γελ είλαη δπλαηφ λα κεηαθεξζεί εδψ φιε ε ζρεηηθή επηρεηξεκαηνινγία, παξά κφλν νξηζκέλα απφ ηα βαζηθφηεξα ζεκεία ηεο [...] 4

5 Σηελ παξαπάλσ νξηνζέηεζε ραξαθηήξηζα κε ηνλ φξν αγσγή ηηο επηδξάζεηο πνπ δέρεηαη ην παηδί απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ ηε δηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα νλνκάδσ κάζεζε θαη ελλνψ ηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα απνθηήζεη εκπεηξίεο ή ηχπνπο ζπκπεξηθνξάο, γηα λα αλαπηχμεη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ θαη λα αληηκεησπίζεη κε απηνηέιεηα ηηο απαηηήζεηο ηνπ θνηλσληθνχ πεξηβάιινληφο ηνπ. Τν ζχλνιν ηεο ακθίδξνκεο απηήο ζρέζεο θαη επηθνηλσλίαο νλνκάδεηαη «παηδαγσγηθή δηαδηθαζία» θαη απνηειεί ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Παηδαγσγηθήο Δπηζηήκεο.(εθηεηακέλνο κε πξωηνβάζκην νξηζκό θαη ζηε ζπλέρεηα αλάπηπμε ζρεηηθώλ όξωλ). ε) κε ζπλδπαζκό δηαθόξσλ ηξόπσλ 1. Μέζα ζηελ ηζηνξηθή πνξεία ηνπ πλεχκαηνο δχν αληίζεηα ξεχκαηα πθαίλνπλ κε ηελ νξκή ηνπο ηελ θίλεζε ησλ ηδεψλ: ε πξφνδνο θαη ε ζπληήξεζε. Τν έλα σζεί αθάζεθηα πξνο ηα εκπξφο, πξνο θάηη αλείπσην αθφκε, θάηη πνπ δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί, αιιά ζέιγεη ζαλ ππξεηψδεο πξνζκνλή. Τν άιιν αληηζηέθεηαη θαη πξνζπαζεί κε ζχλεζε θαη πεξίζθεςε λα θξαηήζεη ην κε αγψλεο πξαγκαηνπνηεκέλν, ην δνθηκαζκέλν, ηε ζεηηθή θαη ζίγνπξε θαηάθηεζε πνπ ιακπνθνπά ζαλ ψξηκνο θαξπφο.(δηαίξεζε + αληίζεζε). 2. Σ απηφλ ηνλ ππαξθηφ εθδεκνθξαηηζκφ ηεο γλψζεο νξζψλνληαη ηξεηο γθξίληεο. Η κία είλαη ε άξλεζε ηεο ηερλνινγίαο, εμαηηίαο ησλ πηζαλψλ θηλδχλσλ πνπ έρεη ε αλάπηπμή ηεο. Ο Πνι Βηξίιην, γηα παξάδεηγκα, έγξαςε ηελ «Πιεξνθνξηαθή Βφκβα». Δίλαη ζίγνπξνο φηη ε θνηλσλία ηεο γλψζεο ελέρεη θηλδχλνπο, αιιά άγλσζηνπο. Γελ ηνπο μέξεη, αιιά...ππάξρνπλ. Η δεχηεξε γθξίληα έρεη λα θάλεη κε ηα «παηδάθηα ηεο Αθξηθήο». Τν αθνχκε γηα θάζε λέα ηερλνινγία: «Τη λα ην θάλσ εγψ ην εκβφιην γηα ην Αιηζράηκεξ, φηαλ ηα παηδηά ηεο Αθξηθήο δελ έρνπλ νχηε αζπηξίλε γηα ηνλ ππξεηφ;». Τν επηρείξεκα έρεη ελ κέξεη ινγηθή. Πξαγκαηηθά «ηη λα ην θάλεηο ην εκβφιην γηα ην Αιηζράηκεξ, αλ δελ έρεηο Αιηζράηκεξ;». Αλ φκσο απνθηήζεηο, ην πξψην πνπ μερλάο είλαη ηα «παηδάθηα ηεο Αθξηθήο». Η ηξίηε γθξίληα έρεη λα θάλεη κε ην δηαβφεην «ςεθηαθφ ράζκα». Βέβαηα, θακηά ηερλνινγία, θακηά επηζηεκνλη θή επαλάζηαζε δελ δηαρέεηαη ακέζσο ζε φιε ηελ πθήιην. Ο Γνπηεκβέξγηνο ηχπσζε ηελ πξψηε Βίβιν ην 1455 σζηφζν ζηελ Διιάδα ε ηππνγξαθία ήξζε ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηψλα. Όζν γηα ην ηππσκέλν βηβιίν, αθφκε παζρίδνπκε λα γίλεη θηήκα ηνπ ειιεληθνχ ιανχ. Τν ζεκαληηθφ, φκσο, είλαη φηη ε επαλάζηαζε έγηλε θαη αθφκε πξνρσξεί. Δμάιινπ, απηνί πνπ κηινχλ γηα ςεθηαθφ ράζκα ζηελ Αθξηθή πξέπεη λα αλαινγηζηνχλ πνην είλαη ην ηππνγξαθηθφ ράζκα ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ κε ηελ Αθξηθή.(δηαίξεζε + παξαδείγκαηα). εμεηάζεηο Φαξαθηεξνινγηθά νη άλζξσπνη κπνξνχλ λα κνηξαζηνχλ ζε δχν θαηεγνξίεο: ζηνπο " αλζξψπνπο ηνπ λαη" θαη ηνπο " αλζξψπνπο ηνπ φρη". Οη πξψηνη, φηαλ πξνθαινχληαη λα εθδεισζνχλ (κε κηαλ απάληεζε, θίλεζε ή πξνζθνξά, κε ηε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζ' έλα αίηεκα ή ζ' έλα αληηιεγφκελν ζέκα), απζφξκεηα ζπκπεξηθέξνληαη ζεηηθά, έζησ θαη αλ αξγφηεξα, άκα θαινζθεθηνχλ θαη δπγίζνπλ πην ςχρξαηκα ηα δεδνκέλα, ληθεζνχλ απφ ηηο ακθηβνιίεο (ηηο ζεσξεηηθέο) ή ηηο δπζθνιίεο (ηηο πξαθηηθέο) θαη αλαζεσξήζνπλ ηελ αξρηθή ηνπο ηνπνζέηεζε. Τν "λαη" έξρεηαη εχθνια θαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ζην ζηφκα ηνπο: " σ, βέβαηα γίλεηαη", "κάιηζηα, δελ απνθιείεηαη", " δε ζαο ππφζρνκαη, αιιά ζα πξνζπαζήζσ", " ζα ην μαλαδψ, ειπίδσ λα ην πεηχρσ", " ζπκθσλψ, έρεη θαη απηή ε άπνςε ηελ αιήζεηα ηεο" θ.ν.θ. Αληίζεηα, νη άλζξσπνη ηεο άιιεο θαηεγνξίαο αξρίδνπλ πάληα κε ην " φρη", ε άξλεζε είλαη θαηά θαλφλα ε πξψηε αληίδξαζή ηνπο, αθφκα θαη φηαλ έπεηηα απφ ςπρξαηκφηεξε θξίζε ή επηγελέζηεξε ζπκπάζεηα θαλνχλ ππνρσξεηηθνί. Απηνί μεθηλνχλ αξλεηηθά: " αδχλαηνλ, δε γίλεηαη", " απνθιείεηαη, κελ ην ζπδεηείηε", " έρσ ηελ εληειψο αληίζεηε γλψκε", "κε καηαηνπνλείηε, ρακέλνο ν θφπνο", "δελ είλαη πνιιέο νη αιήζεηεο, αιιά κία" θ.ν.θ. Ννκίδεη θαλείο φηη, ζηελ θάζε πεξίπησζε, έρεη λα θάκεη κε έλα εληειψο δηαθνξεηηθφ ςπρηθφ θιίκα. Δθεί αηζξία, αλνηρηφο νξίδνληαο, θάηη ην καιαθφ θαη ην ιείν. Δδψ ζπλλεθηά, θιεηζνχξα, θάηη ην ζθιεξφ θαη ην ηξαρχ. (Δ. Παπανούηζος, Η κπίζη ηος πολιηιζμού μαρ, Μαλακοί και ζκληποί σαπακηήπερ) (δηαίξεζε + αληίζεζε). 4. Ο νξγαληζκφο θαηαλαιψλεη ελέξγεηα, φπσο θαη κία κεραλή. Τν απηνθίλεην ι.ρ. ή ε ζεξηδναισληζηηθή κεραλή εμαζθαιίδνπλ ηελ αλαγθαία γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπο ελέξγεηα θαίγνληαο βελδίλε. Τν ειεθηξηθφ ςπγείν ή ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο, δχν άιιεο κεραλέο, ρξεζηκνπνηνχλ ειεθηξηθή ελέξγεηα, ειεθηξηθφ ξεχκα. Κη ν νξγαληζκφο βξίζθεη ηελ αλαγθαία γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ελέξγεηα κε αλάινγν ηξφπν, θαίγνληαο ή δηαζπψληαο ρεκηθέο ελψζεηο. Ο κεραληζκφο απηφο ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο ιέγεηαη θαηαβνιηζκφο. Δίλαη θαλεξφ πσο ν θαηαβνιηζκφο είλαη θαηλφκελν θνηλφ θαη γηα ηνπο νξγαληζκνχο θαη γηα νξηζκέλεο κεραλέο, αθνχ θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπο θαηαλαιψλεηαη ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηε δηάζπαζε ρεκηθψλ ελψζεσλ. (Κ. Κπιμπά. I. Καλοπιζη. Μαθήμαηα Γενικήρ Βιολογίαρ. Β Λςκείος, ζ. 8) (αλαινγία, παξαδείγκαηα, νξηζκόο). 5. Σχκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ε ηειεξγαζία κπνξεί λα νξηζηεί σο ε κνξθή εξγαζίαο πνπ εθηειείηαη απφ έλα άηνκν θπξίσο ή ζε έλα ζεκαληηθφ κέξνο ηεο, ζε ηνπνζεζίεο εθηφο ηνπ παξαδνζηαθνχ εξγαζηαθνχ ρψξνπ, γηα έλαλ εξγνδφηε ή πειάηε, θαη ε νπνία πεξηιακβάλεη ηε ρξήζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη πξνεγκέλσλ ηερλνινγηψλ πιεξνθφξεζεο σο έλα νπζηαζηηθφ θαη θεληξηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο εξγαζίαο. Οη δχν βαζηθνί ηξφπνη ηειεξγαζίαο είλαη είηε θάπνηνο λα είλαη ππάιιεινο ζε έλαλ εξγνδφηε είηε ειεχζεξνο επαγγ εικαηίαο. Σηελ πξψηε πεξίπησζε, ν εξγαδφκελνο είλαη κφληκα ζπλδεδεκέλνο κε ην δίθηπν ησλ εξγνδνηψλ, ε εξγαζηαθή ηνπ δσή είλαη πνιχ πεξηζζφηεξν ειεγρφκελε κέζσ ηεο ηερλνινγίαο θαη έρεη πνιχ ιηγφηεξε επειημία σο πξνο ηνλ ηξφπν πνπ ζα νξγαλψζεη ηνλ εξγάζηκν ρξφλν ηνπ. Σηε δεχηεξε πεξίπησζε, ν εξγαδφκελνο είλαη πνιχ πεξηζζφηεξν ειεχζεξνο λα θαζνξίζεη ηνλ ξπζκφ εξγαζίαο ηνπ εθηειψληαο ηελ εξγαζία ηνπ ζηνλ πξνζσπηθφ ηνπ ππνινγηζηή θαη ζπλδεφκελνο κφλν, φηαλ είλαη απαξαίηεην, κε ην δίθηπν ηεο επηρείξεζεο, ην νπνίν κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε πνιιά επαγγέικαηα. Β ΛΥΚΔΙΟΥ 2001 (νξηζκόο, δηαίξεζε). ΠΗΓΔΣ: 1. Έκθπαζη-Έκθεζη Α και Β Λςκείος(ΟΔΓΒ) 2. Π. Σαλαγιάννη, Νεοελληνική Γλώζζα για ηιρ Δξεηάζειρ Β και Γ Λςκείος, η. Α και 3. Θέμαηα Πανελλαδικών Δξεηάζεων. Γισζζηθέο Αζθήζεηο, άζθεζε 12, ζζ