ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής Θέμα πτυχιακής εργασίας : Στατιστική παρουσίαση των γεωργικών προϊόντων του Νομού Ξάνθης υποβληθείσα στην Καθηγήτρια Φλώρου Γιαννούλα από την σπουδάστρια Χασάπη Ελένη (Προύθου 9, Ξάνθη) Έναρξη : Δεκέμβριος 2008 Παράδοση : Μάιος 2009 Καβάλα 2009

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Πίνακας συντμήσεων Κατάλογος διαγραμμάτων και στατιστικών πινάκων Εισαγωγή Γενικά στοιχεία του Νομού Ξάνθης Γ ενικά γεωγραφικά στοιχεία του Νομού Ξάνθης Κατανομή του αγροτικού πληθυσμού του Νομού Ξάνθης σε ηλικιακές ομάδες Στοιχεία φυτικής παραγωγής του Νομού Ξάνθης Η Πορεία της γεωργίας Σιτηρά - Δημητριακά Αραβόσιτος Κριθάρι Σιτάρι Βιομηχανικά φυτά Καπνός Βαμβάκι Ζαχαρότευτλα Βιομηχανική τομάτα Εμπειρική Έρευνα Γενικά συμπεράσματα Βιβλιογραφία...137

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της Ελλάδας και χαρακτηρίζονται ως ζωτικός χώρος για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Η αγροτική ανάπτυξη αποτελεί βασικό εργαλείο για την αναδιάρθρωση του γεωργικού τομέα και για την ενθάρρυνση της διαφοροποίησης και της καινοτομίας στις αγροτικές περιοχές. Στο Νομό Ξάνθης παράγονται αρκετά αγροτικά προϊόντα. Με τη βοήθεια της Στατιστικής παρουσιάζονται αυτά τα αγροτικά προϊόντα αναλυτικά καθώς και οι βλέψεις των γεωργών για τις επόμενες γεωργικές περιόδους στις επόμενες σελίδες της πτυχιακής αυτής διατριβής.

4 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΕΣΥΕ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος ΚΑΠ Κοινή Αγροτική Πολιτική

5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ / ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Διάγραμμα 1.2.2: Κατανομή πληθυσμού Ν. Ξάνθης σελ 5 Διάγραμμα 3.1.1: Έκταση αραβοσίτου πανελλαδικά σελ 13 Διάγραμμα 3.1.3: Εκτάσεις καλλιέργειας αραβοσίτου στην Θράκη σελ 14 Διάγραμμα 3.1.4: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις του Νομού Ξάνθης κατά τα έτη σελ 15 Διάγραμμα 3.1.5: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 16 Διάγραμμα 3.1.7: Κατανομή παραγωγής αραβοσίτου ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 17 Διάγραμμα 3.1.9: Κατανομή παραγωγής ανά νομό στη Θράκη σελ 18 Διάγραμμα : Παραγωγή αραβοσίτου στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 19 Διάγραμμα : Παραγωγή αραβοσίτου ανά νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 21 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση των Νομών Θράκης κατά το έτος 2006 σελ 22 Διάγραμμα : Τιμή αραβοσίτου κατά την επταετία σελ 23 Διάγραμμα 3.2.2: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις κριθαριού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά τα έτη σελ 25 Διάγραμμα 3.2.4: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις κριθαριού στη Θράκη κατά τα έτη σελ 27 Διάγραμμα 3.2.5: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις των Δήμων του Νομού Θράκης σελ 28 Διάγραμμα 3.2.7: Παραγωγή ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά τα έτη σελ 30 Διάγραμμα 3.2.9: Παραγωγή σε τόνους στους Νομούς της Θράκης σελ 31 Διάγραμμα : Παραγωγή σε τόνους στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 32 Διάγραμμα : Παραγωγή κριθαριού ανά δήμο του Νομού Ξάνθης σελ 33 Διάγραμμα : Πληθυσμός παραγωγών κριθαριού κατά τα έτη σελ 34 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση στους Νομούς της Θράκης κατά τα έτη σελ 35 Διάγραμμα : Εμπορική τιμή κριθαριού κατά τα έτη σελ 36 Διάγραμμα 3.3.2:Κατανομή των καλλιεργήσιμων εκτάσεων πανελλαδικά σελ 39 Διάγραμμα 3.3.3: Κατανομή του σιταριού μαλακού και σκληρού πανελλαδικά σελ 40 Διάγραμμα 3.3.4: Εκτάσεις σιταριού σελ 41

6 Διάγραμμα 3.3.6: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις σιταριού κατά το έτος 2003 στους νομούς της Θράκης σελ 42 Διάγραμμα 3.3.7: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις σιταριού κατά το έτος 2006 στους νομούς της Θράκης σελ 43 Διάγραμμα 3.3.8: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις μαλακού σιταριού κατά τα έτη ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης σελ 44 Διάγραμμα 3.3.9: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις σκληρού σιταριού κατά τα έτη ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης σελ 45 Διάγραμμα : Παραγωγή σιταριού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σε όλη την Ελλάδα το έτος 2003 σελ 47 Διάγραμμα : Παραγωγή σιταριού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σε όλη την Ελλάδα το έτος 2006 σελ 48 Διάγραμμα : Παραγωγή σιταριού στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Θράκης κατά τα έτη σελ 49 Διάγραμμα : Παραγωγή μαλακού και σκληρού σιταριού στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 50 Διάγραμμα : Παραγωγή σιταριού μαλακού ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 51 Διάγραμμα : Παραγωγή σιταριού σκληρού ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 52 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση σκληρού σιταριού των νομών Θράκης κατά τα έτη σελ 53 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση μαλακού σιταριού των νομών Θράκης κατά τα έτη σελ 53 Διάγραμμα : Πλήθος παραγωγών στο μαλακό σιτάρι κατά τα έτη σελ 55 Διάγραμμα : Πλήθος παραγωγών στο σκληρό σιτάρι κατά τα έτη σελ 55 Διάγραμμα : Τιμή σιταριού μαλακού και σκληρού κατά τα έτη σελ 56 Διάγραμμα 4.1.2: Γεωγραφική κατανομή των εκτάσεων καπνού σελ 60 Διάγραμμα 4.1.3: Εκτάσεις καπνού στους νομούς Θράκης σελ 61 Διάγραμμα 4.1.4: Απεικόνιση στρεμμάτων καπνού στους δήμους του Ν. Ξάνθης σελ 62 Διάγραμμα 4.1.5: Παραγωγή καπνού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 63 Διάγραμμα 4.1.7: Παραγωγή καπνού των νομών Θράκης σελ 65 Διάγραμμα 4.1.9: Παραγωγή καπνού στο νομό Ξάνθης σελ 66

7 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση στους Νομούς της Θράκης σελ 67 Διάγραμμα : Ηλικιακή κατανομή παραγωγών καπνού Ν. Ξάνθης σελ 68 Διάγραμμα : Αριθμός παραγωγών Ν. Ξάνθης ανά έτος σελ 69 Διάγραμμα : Μέση εμπορική τιμή καπνού σελ 70 Διάγραμμα 4.2.2: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά τα έτη σελ 74 Διάγραμμα 4.2.4: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις στους Νομούς της Θράκης κατά τα έτη σελ 76 Διάγραμμα 4.2.5: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις βαμβακιού κατά τα έτη σελ 77 Διάγραμμα 4.2.6: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις Νομού Ξάνθης ανά Δήμο κατά τα έτη σελ 78 Διάγραμμα 4.2.8: Παραγωγή βαμβακιού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα ανά τα έτη σελ 80 Διάγραμμα : Παραγωγή βαμβακιού στους Νομούς Θράκης κατά τα έτη σελ 81 Διάγραμμα : Παραγωγή βαμβακιού στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 82 Διάγραμμα : Παραγωγή βαμβακιού ανά Δήμο στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 82 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση στους Νομούς της Θράκης κατά τα έτη σελ 83 Διάγραμμα : Πλήθος παραγωγών βαμβακιού στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 84 Διάγραμμα : Μέση εμπορική τιμή βαμβακιού κατά τα έτη σελ 85 Διάγραμμα 4.3.2: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ζαχαρότευτλων ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά τα έτη σελ 88 Διάγραμμα 4.3.4: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις στους Νομούς της Θράκης κατά τα έτη σελ 89 Διάγραμμα 4.3.6: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ζαχαρότευτλων στο Νομό Ξάνθης σελ 90 Διάγραμμα 4.3.7: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανά Δήμο του Νομού Ξάνθης κατά τα έτη σελ 91 Διάγραμμα Παραγωγή ζαχαρότευτλων ανά γεωγραφικό διαμέρισμα τα έτη σελ 93 Διάγραμμα Παραγωγή ζαχαρότευτλων στη Θράκη τα έτη σελ 94

8 Διάγραμμα Παραγωγή ζαχαρότευτλων στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη σελ 95 Διάγραμμα Παραγωγή ζαχαρότευτλων ανά Δήμο στο Νομό Ξάνθης σελ 96 Διάγραμμα Στρεμματική απόδοση στους Νομούς Θράκης κατά τα έτη σελ 97 Διάγραμμα : Μέση εμπορική τιμή ζαχαρότευτλων από το έτος σελ 98 Διάγραμμα 4.4.2:Γεωγραφική κατανομή των εκτάσεων της βιομηχανικής τομάτας σελ 101 Διάγραμμα 4.4.3: Εκτάσεις της βιομηχανικής τομάτας στους Νομούς της Θράκης σελ 102 Διάγραμμα 4.4.5: Εκτάσεις κατά τα έτη σελ 103 Διάγραμμα : Παραγωγή βιομηχανικής τομάτας ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 105 Διάγραμμα 4.4.9: Παραγωγή βιομηχανικής τομάτας στους νομούς Θράκης σελ 106 Διάγραμμα : Παραγωγή βιομηχανικής τομάτας κατά τα έτη σελ 108 Διάγραμμα : Πληθυσμός παραγωγών βιομηχανικής τομάτας κατά τα έτη σελ 109 Διάγραμμα : Στρεμματική απόδοση στους τρεις νομούς της Θράκης κατά τα έτη 2003 και σελ 110 Διάγραμμα : Παραγωγή ανά δημοτικό διαμέρισμα Νομού Ξάνθης το 2004 σελ 111 Διάγραμμα : Παραγωγή ανά δημοτικό διαμέρισμα Νομού Ξάνθης το σελ 112 Διάγραμμα : Παραγωγή ανά δημοτικό διαμέρισμα του νομού Ξάνθης το 2006 σελ 113 Διάγραμμα : Παραγωγή ανά δημοτικό διαμέρισμα στο νομό Ξάνθης το έτος 2007 σελ 114 Διάγραμμα : Τιμή βιομηχανικής τομάτας κατά τα έτη σελ 115 Διάγραμμα 5.1: Ποσοστό αγροτών ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης σελ 118 Διάγραμμα 5.2: Ερωτηθέντες αγρότες ανά δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Αβδήρων σελ 118 Διάγραμμα 5.3: Ερωτηθέντες αγρότες ανά δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Βιστωνίδας σελ 119 Διάγραμμα 5.4.: Ερωτηθέντες αγρότες ανά δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Τοπείρου σελ 119 Διάγραμμα 5.5: Ερωτηθέντες αγρότες ανά δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Σταυρούπολης σελ 120 Διάγραμμα 5.6: Ερωτηθέντες αγρότες ανά δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Μύκης σελ 120 Διάγραμμα 5.7: Ερωτηθέντες αγρότες στο Δήμο Ξάνθης και στο Δήμο Σατρών σελ 121 Διάγραμμα 5.8: Κατανομή αγροτικών προϊόντων κατά την περίοδο του 2007 σελ 122 Διάγραμμα 5.9: Κατανομή αγροτικών προϊόντων κατά την περίοδο 2008 σελ 123

9 Διάγραμμα 5.10: Σύνολο στρεμμάτων ερωτηθέντων αγροτών σελ 124 Διάγραμμα 5.11: Κατανομή αγροτικών προϊόντων την περίοδο του 2009 σελ 125 Διάγραμμα 5.12: Καλλιέργειες ερωτηθέντων αγροτών για την περίοδο 2009 σελ 126 Διάγραμμα 5.13: Ικανοποίηση στην παραγωγή κατά την περίοδο 2007 σελ 126 Διάγραμμα 5.14: Ικανοποίηση στην παραγωγή κατά την περίοδο 2008 σελ 127 Διάγραμμα 5.15: Ικανοποίηση από τιμή στους ερωτηθέντες αγρότες την περίοδο 2007 σελ 127 Διάγραμμα 5.16: Ικανοποίηση από τιμή στους ερωτηθέντες αγρότες την περίοδο 2008 σελ 128 Διάγραμμα 5.20: Ποσοστό ερωτηθέντων αγροτών οι οποίοι είναι ενταγμένοι στο πρόγραμμα ΝΛΤϋΚΛ σελ 131 Διάγραμμα 5.21: Σύγκριση ποσοστών αγροτικών προϊόντων κατά τα έτη σελ. 132 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1.2.1: Κατανομή πληθυσμού ανά ομάδες ηλικιών σελ 4 Πίνακας 1.3.1: Διάρθρωση των κυριότερων καλλιεργειών στο Νομό Ξάνθης σελ 6 Πίνακας 3.1.2: Εκτάσεις των νομών Θράκης κατά το έτος 2006 σελ 13 Πίνακας 3.1.6: Παραγωγή αραβοσίτου ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 17 Πίνακας 3.1.8: Παραγωγή αραβοσίτου ανά νομό σελ 18 Πίνακας : Πλήθος παραγωγών αραβοσίτου σε σχέση με την παραγωγή κατά τα έτη σελ 20 Πίνακας 3.2.1: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις κριθαριού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 25 Πίνακας 3.2.3: Καλλιέργειες Νομών Θράκης κατά τα έτη σελ 26 Πίνακας 3.2.6: Παραγωγή κριθαριού στην Ελλάδα κατά τα έτη σελ 29 Πίνακας 3.2.8: Παραγωγή των Νομών Θράκης κατά τα έτη σελ 30 Πίνακας : Παραγωγή κριθαριού του Νομού Ξάνθης κατά τα έτη σελ 32 Πίνακας 3.3.1: Εκτάσεις σε στρέμματα σε όλη την Ελλάδα σελ 38 Πίνακας 3.3.5: Καλλιεργούμενες εκτάσεις Νομών Θράκης σελ 42 Πίνακας : Παραγωγή σιταριού σε όλη την Ελλάδα κατά τα έτη σελ 46 Πίνακας : Παραγωγή σιταριού στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Θράκης σελ 49 Πίνακας 4.1.1: Εκτάσεις των καπνών ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 59 Πίνακας 4.1.6: Παραγωγή καπνού στους νομούς Θράκης σελ 64 Πίνακας 4.1.8: Παραγωγή καπνού κατά τα έτη σελ 65

10 Πίνακας : Παραγωγοί καπνού Ν. Ξάνθης σελ 68 Πίνακας : Ο αριθμός των παραγωγών ανά έτος σελ 69 Πίνακας 4.2.1: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανά γεωγραφικό διαμέρισμα τα έτη σελ 73 Πίνακας 4.2.3: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις βαμβακιού στους Νομούς Θράκης κατά τα έτη σελ 75 Πίνακας 4.2.7: Παραγωγή βαμβακιού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά τα έτη σελ 79 Πίνακας 4.2.9: Παραγωγή βαμβακιού στους Νομούς της Θράκης κατά τα έτη σελ 80 Πίνακας 4.3.1: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ζαχαρότευτλων ανά γεωγραφικό διαμέρισμα στην Ελλάδα κατά τα έτη σελ 87 Πίνακας 4.3.3: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις στους τρεις Νομούς της Θράκης κατά τα έτη σελ 88 Πίνακας 4.3.5: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις σε στρέμματα κατά τη διάρκεια των ετών σελ 89 Πίνακας 4.3.8: Παραγωγή ζαχαρότευτλων ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά τα έτη σελ 92 Πίνακας Παραγωγή ζαχαρότευτλων στους Νομούς της Θράκης σελ 93 Πίνακας Παραγωγή ζαχαρότευτλων κατά τα έτη στο Νομό Ξάνθης σελ 95 Πίνακας 4.4.1: Εκτάσεις βιομηχανικής τομάτας πανελλαδικά σελ 100 Πίνακας 4.4.4: Εκτάσεις βιομηχανικής τομάτας κατά τα έτη σελ 103 Πίνακας 4.4.6: Παραγωγή βιομηχανικής τομάτας ανά γεωγραφικό διαμέρισμα σελ 104 Πίνακας 4.4.8: Παραγωγή στους νομούς Θράκης σελ 106 Πίνακας : Παραγωγή & πλήθος παραγωγών βιομηχανικής τομάτας σελ 107 Πίνακας : Τιμές βιομηχανικής τομάτας κατά τα έτη σελ 115 Πίνακας 5.17: Ικανοποιημένοι και μη από παραγωγή κατά τις περιόδους 2007 και 2008 σελ 129 Πίνακας 5.18: Ικανοποιημένοι ή μη τιμής κυριότερων αγροτικών προϊόντων κατά την περίοδο 2007 σελ 129 Πίνακας 5.19: Ικανοποιημένοι ή μη τιμής κυριότερων αγροτικών προϊόντων κατά την περίοδο 2008 σελ 130

11

12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον ο αγροτικός τομέας του Νομού Ξάνθης θα πρέπει να δώσει μάχη επιβίωσης. Η ενίσχυση της συλλογικής δράσης, ο εκσυγχρονισμός των καλλιεργειών, η βελτίωση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων και η ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων, αποτελούν τις πιο βασικές προϋποθέσεις για την αύξηση της απασχόλησης και τη βελτίωση του εισοδήματος των κατοίκων της υπαίθρου, την αντιστροφή του ρεύματος εγκατάλειψης του αγροτικού επαγγέλματος και την εδραίωση των τελευταίων στις εστίες τους. Στην πτυχιακή αυτή διατριβή, εξετάζονται και λαμβάνονται υπόψη όλοι οι παράμετροι που σχετίζονται με την καλλιέργεια, την παραγωγή και την τιμή των κύριων αγροτικών προϊόντων στο Νομό Ξάνθης. Συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο πραγματοποιείται οριοθέτηση του Νομού Ξάνθης, δηλαδή από ποιες περιοχές αποτελείται, τη μορφολογία του, το κλίμα του. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, γίνεται αναφορά στον πληθυσμό του Νομού Ξάνθης, ανάλυση της υποδομής του Νομού, τι είδους καλλιέργειες υπάρχουν και πώς ταξινομούνται τα στοιχεία της φυτικής παραγωγής. Στο δεύτερο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στην πορεία της γεωργίας και την αντιμετώπιση των αγροτών με νέες Αγροτικές Πολιτικές. Στο τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα αγροτικά προϊόντα που εντάσσονται στην κατηγορία Σιτηρών - Δημητριακών που είναι ο Αραβόσιτος, το Κριθάρι και το Σιτάρι αναλύοντας τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, την παραγωγή και την τιμή τους στο Νομό Ξάνθης και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στο τέταρτο κεφάλαιο, περιγράφονται τα αγροτικά προϊόντα που ανήκουν στα Βιομηχανικά Φυτά που είναι ο Καπνός, το Βαμβάκι, τα 1

13 Ζαχαρότευτλα και η Βιομηχανική Τομάτα αναλύοντας τις εκτάσεις, την παραγωγή και την τιμή τους πανελλαδικά αλλά και στο Νομό Ξάνθης. Στο πέμπτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα μίας εμπειρικής έρευνας σε αγρότες που πραγματοποιήθηκε στο Νομό Ξάνθης. Στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο αναφέρονται τα τελικά συμπεράσματα της πτυχιακής αυτής διατριβής. 2

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ν. ΞΑΝΘΗΣ Ο Νομός Ξάνθης ανήκει στη Διοικητική Περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία βρίσκεται στο Βορειοανατολικότερο σημείο της Ελλάδας. Έχει έκταση τετραγωνικά χιλιόμετρα η οποία αναλύεται ως εξής : Γεωργική γη : 485 τετραγωνικά χιλιόμετρα Δάση - Δασικές εκτάσεις : τετραγωνικά χιλιόμετρα Άγονες εκτάσεις : 86 τετραγωνικά χιλιόμετρα Εκτάσεις οικισμών : 43,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα Βιομηχανική έκταση : 7 τετραγωνικά χιλιόμετρα Βοσκότοποι πεδινής περιοχής : 52,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα Συνορεύει βόρεια με την Βουλγαρία, ανατολικά με τους νομούς Δράμας (βόρεια) και Καβάλας (νότια), δυτικά με τον νομό Ροδόπης και νότια βρέχεται από το Θρακικό πέλαγος. Το φυσικό περιβάλλον του Νομού Ξάνθης αποτελείται από περιοχές με έντονο οικολογικό ενδιαφέρον, όπως είναι η λίμνη Βιστωνίδα, ο καταρράκτης του Λειβαδίτη, το Δέλτα του Νέστου όπως και τα Στενά του Νέστου. Έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και η δασοκάλυψη στον ορεινό όγκο αφού ανέρχεται στα στρέμματα δάσους και σε στρέμματα μερικώς δασοσκεπή. Το ανάγλυφο του Νομού Ξάνθης κυριαρχείται από τη μεγάλη οροσειρά της Ροδόπης και καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νομού, με ψηλότερη 3

15 κορυφή το Γυφτόκαστρο (1.827 μ.) και την οροσειρά της Κούλας, στο όριο των νομών Ξάνθης και Δράμας. Όσον αφορά το κλίμα του Νομού, αυτό χαρακτηρίζεται γενικά σαν ήπιο ηπειρωτικό ενώ το παράκτιο τμήμα του Νομού έχει χαρακτηριστικά μεσογειακού κλίματος. 1.2 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΟΜΑΛΕΣ Ακολουθεί ο πίνακας 1.2.1, με τις ηλικίες του πληθυσμού για το σύνολο του Νομού Ξάνθης από το οποίο φαίνεται σημαντική αύξηση των παιδικών ηλικιών (0-14 ετών) αλλά και μία υστέρηση στις νεότερες ομάδες ηλικιών του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (έως 50 ετών). Πίνακας 1.2.1: Κατανομή πληθυσμού ανά ομάδες ηλικιών ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΑΡΡΕΝΕΣ ΘΗΛΥΣ και άνω ΣΥΝΟΛΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Πηγή : ΕΣΥΕ

16 Ο Νομός Ξάνθης υπερτερεί στις παιδικές ηλικίες (0-14 ετών) αλλά και στις νεανικές ηλικίες (25-39) και μπορεί να χαρακτηριστεί ένας από τους νεανικούς νομούς. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι και το γεγονός πως το 45% του συνολικού πληθυσμού του Νομού Ξάνθης ασχολείται με την γεωργία. Ταυτοχρόνως όμως κατά τα έτη παρατηρήθηκε μία σημαντική μείωση του πληθυσμού των αγροτικών και ιδιαίτερα των ορεινών περιοχών και συγκέντρωσης τους στην πρωτεύουσα του νομού. Η μείωση αυτή είναι της τάξης του 11,9%. Διάγραμμα 1.2.2: Κατανομή πληθυσμού Ν. Ξάνθης 5

17 1.3 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ Ο Νομός, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ (έτους 2004) διαθέτει 485 τετραγωνικά χιλιόμετρα γεωργικής γης, τα οποία αναλύονται σε στρέμματα αροτραίων καλλιεργειών, σε στρέμματα κηπευτικής γης, σε στρέμματα δενδρωδών καλλιεργειών, σε στρέμματα ελαιώνων, σε 551 στρέμματα αμπέλων - σταφιδαμπέλων και τέλος σε στρέμματα σε αγρανάπαυση 1-5 ετών. Η έκταση των αρδευόμενων καλλιεργειών ανέρχεται στα στρέμματα. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι καλλιέργειες που επικρατούν στο Νομό Ξάνθης, οι εκτάσεις στις οποίες καλλιεργήθηκαν αλλά και η παραγωγή τους κατά τα έτη Πίνακας 1.3.1: Διάρθρωση των κυριότερων καλλιεργειών στο Νομό Ξάνθης ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ ΣΙΤΑΡΙ ΜΑΛΑΚΟ ΣΙΤΑΡΙ ΣΚΛΗΡΟ ΚΡΙΘΑΡΙ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ ΖΑΧΑΡΟΤΕΥΤΛΑ ΒΑΜΒΑΚΙ ΜΗΔΙΚΗ ΚΑΠΝΟΣ ΠΑΤΑΤΕΣ ΝΤΟΜΑΤΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΚΑΠΝΑ ΒΕΡΤΖΙΝΙΑ ΣΠΑΡΑΓΓΙΑ Πηγή : ΕΣΥΕ

18 Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αστυφιλίας με αποτέλεσμα να υπάρχει εγκατάλειψη της γεωργίας και συνεπώς ερήμωση της των αγροτικών περιοχών του Νομού Ξάνθης. Σημαντική θέση παρόλα αυτά έχουν κυρίως τα αγροτικά προϊόντα του πρωτογενή τομέα και τομέα μεταποίησης. Επιπλέον, σύμφωνα με τη διάρθρωση των κυριότερων καλλιεργειών του Ν. Ξάνθης, στο σιτάρι μαλακό, στο κριθάρι, στα ζαχαρότευτλα, στο βαμβάκι, στη μηδική, στις πατάτες, και στις βιομηχανικές ντομάτες εμφανίζεται μείωση στον τομέα τόσο της έκτασης όσο και της παραγωγής του Νομού. Αντίθετα, οι υπόλοιπες καλλιέργειες όπως το σιτάρι σκληρό, το καλαμπόκι, ο καπνός, η ποικιλία του καπνού Βερτζίνια κυμαίνονται σχετικά σταθερά οι αυξομειώσεις τόσο της παραγωγής όσο και της έκτασης. 7

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Η γεωργία συνιστά παραγωγική δραστηριότητα με σημαντική συμβολή στην οικονομική, κοινωνική και οικολογική ισορροπία του αγροτικού χώρου. Στην Ελλάδα κατά τα παλαιότερα έτη η γεωργία ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα, πιο κερδοφόρα και πιο παραγωγικά επαγγέλματα που υπήρχαν. Με την εξέλιξη όμως των χρόνων πολλά πράγματα άλλαξαν. Το υψηλό κόστος της επαγγελματικής εκκίνησης στη γεωργία, οι δυσμενείς διαρθρωτικές συνθήκες των εκμεταλλεύσεων όπως το μικρό μέγεθος, η μεγάλη αναλογία των εκμεταλλεύσεων μεταξύ των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών και η χαμηλή κινητικότητα της αγοράς της γης είναι μερικά από τα κίνητρα πολλών αγροτών να εγκαταλείψουν τη γεωργία και να ακολουθήσουν κάποια άλλη επαγγελματική δραστηριότητα. Έτσι επικρατεί η γήρανση του απασχολούμενου αγροτικού πληθυσμού και επιπλέον η δυσκολία διαδοχής των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Αυτά αποτελούν κάποια από τα διαρθρωτικά προβλήματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής αλλά και της ελληνικής γεωργίας. Σύμφωνα, με τα στοιχεία της έρευνας, της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ), περίπου αγρότες εγκατέλειψαν κατά το έτος 2007 την αγροτική δραστηριότητα, μειώνοντας έτσι κατά 3,7 % τον συνολικό αριθμό των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας. Για πρώτη φορά το έτος 2007 ο αριθμός των αγροτών βρέθηκε κάτω από το όριο των ενεργών ατόμων. Η μείωση του αγροτικού πληθυσμού κατά την τελευταία δεκαετία έφτασε το σημαντικό ποσοστό του 30%. Στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2007 ο συνολικός αριθμός των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα μειώθηκε στα άτομα, έναντι ατόμων την ίδια χρονική περίοδο του 2006 και ατόμων την 8

20 αντίστοιχη χρονική περίοδο του Κατά τη δεκαετία ο αριθμός των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα μειώθηκε συνολικά κατά 30% αφού άλλαξαν επαγγελματική δραστηριότητα. Το ποσοστό του αγροτικού πληθυσμού μέχρι το έτος 2008 είναι 10,9 % του συνόλου των απασχολούμενων στη χώρα,ενώ κατά μία δεκαετία πριν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν της τάξης του 17,5 %. Η συνολική μείωση που επήλθε από την τελευταία δεκαετία είναι 7,5 %. Η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής γεωργίας. Το 56% των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών το έτος 2000 ήταν ηλικίας άνω των 55 ετών και από αυτούς το 31% πάνω από 65 ετών και το δε ποσοστό των νέων αγροτών ηλικίας κάτω των 35 ετών άγγιζε μόλις το 9%. Επιπλέον, η συνολική διάρθρωση του αγροτικού πληθυσμού στην Ελλάδα είναι 75% άντρες και το υπόλοιπο 25 % είναι γυναίκες. Το εισόδημα των αγροτών μειώθηκε κατά 24 % την τελευταία δεκαετία λόγω μείωσης της φυτικής παραγωγής κατά 15 %,αύξησης κόστους παραγωγής κατά 22 % και αύξησης ανάλωσης παγίου κεφαλαίου κατά 101 %. Το μερίδιο των επιδοτήσεων στο γεωργικό εισόδημα έφθανε το ποσοστό του 39 % το έτος Πρόκειται για μία αύξηση της τάξης 12 % σε σύγκριση προς το 1996, όταν το ποσοστό των επιδοτήσεων στη χώρα μας ήταν 27 %. Παρόλα αυτά η Ευρωπαϊκή Κοινότητα από το 2005 συντέλεσε την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΑΠ Διάγραμμα 1.2.2: Κατανομή πληθυσμού Ν. Ξάνθης) η οποία είναι ένα μέσο που καθιστά δυνατή τη δημιουργία ενός ειδικού γεωργικού μοντέλου για το κάθε κράτος - μέλος. Στηρίζει τα εισοδήματα των αγροτών, τους ενθαρρύνει να παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας και τους παρακινεί να αναζητήσουν νέες προοπτικές ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους χωρίς βέβαια να επιβαρύνουν το περιβάλλον. Οι 9

21 ενισχύσεις των γεωργικών εκμεταλλεύσεων επικεντρώνονται ειδικότερα στις ανησυχίες των καταναλωτών και στις προτεραιότητες του γενικού κοινωνικού συνόλου. Οι ενισχύσεις αυτές εξαρτώνται απόλυτα από την τήρηση των κριτηρίων όσον αφορά την ποιότητα, το περιβάλλον αλλά και την ασφάλεια των τροφίμων. Έτσι, οι γεωργοί δεν πληρώνονται πλέον για να παράγουν μόνο προϊόντα διατροφής. Έπειτα, η Κοινή Γεωργική Πολιτική αφήνει στους αγρότες την ελευθερία να παράγουν σε συνάρτηση με την προσφορά και τη ζήτηση που παρατηρούνται στην αγορά. Ένα πρόγραμμα το οποίο ελκύει όλο και περισσότερους αγρότες που βέβαια πρέπει να τηρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις είναι το πρόγραμμα ΝΛΤϋΚΛ. Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στη διασφάλιση της διατήρησης ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος. Το δίκτυο ΝΛΤυΚΛ 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών : τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας και τους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας. Οι προϋποθέσεις για να μπει ένας αγρότης στο πρόγραμμα αυτό πρέπει το έτος 2002 και το έτος 2003 να καλλιεργούσε τα εξής αγροτικά προϊόντα όπως αραβόσιτο, βαμβάκι, μηδική και τριφύλλι. Για να μπει στο πρόγραμμα ο αγρότης χρειάζεται σχέδιο περιβαντολογικής διαχείρισης σύμφωνα με το Έγγραφο προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης κανονισμός Ευρωπαϊκής Κοινότητας 1259/1999 που συντάσσει γεωπόνος. Σύμφωνα με αυτό συντάσσεται ένα σχέδιο πενταετές με καλλιεργητικές επεμβάσεις στα αγροτεμάχια όπου ορίζεται η κύρια καλλιέργεια, η αγρανάπαυση καλλιέργειας (22 %), το ακαλλιέργητο περιθώριο (3% ) και τέλος καλλιέργεια αμειψισποράς. Στο Νομό Ξάνθης οι αγρότες που 10

22 είναι εντεταγμένοι στο πρόγραμμα ΝΛΤϋΚΛ φθάνουν τον αριθμό των 217 για το έτος

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΙΤΗΡΑ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ 3.1 ΑΡΑΒΟΣΙΤΟΣ Το καλαμπόκι ή αραβόσιτος είναι σιτηρό της οικογένειας των Αγρωστωδών και κατάγεται από την Αμερικανική ήπειρο. Η ελληνική ονομασία του, «αραβόσιτος», σημαίνει «η σίτος των Αράβων» και εισήχθη στην Ελλάδα το 1600 από την Βόρεια Αφρική. Το καλαμπόκι και η καλλιέργειά του είναι διαδεδομένη παγκοσμίως. Οι Η.Π.Α. έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή στον κόσμο με 285 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Ακολουθούν η Κίνα, η Βραζιλία και το Μεξικό. Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Στερεά Ελλάδα αλλά και την Πελοπόννησο. Η ετήσια παραγωγή αγγίζει το 1,5 εκατομμύριο τόνους. Στη Θράκη και πιο συγκεκριμένα στον Νομό Ξάνθης καλλιεργείται ένα μεγάλο μέρος των αγροτικών τεμαχίων από αραβόσιτο. Ο αραβόσιτος θεωρείται πλέον από τα πιο δημοφιλή αγροτικά προϊόντα διότι είναι εύκολη η καλλιέργειά τους και συνήθως επιφέρει αρκετά μεγάλα κέρδη στους αγρότες ανάλογα πάντα με την έκταση αγροτικής γης που διαθέτει ο καθένας. Επιπλέον, έχει και πολλές χρήσεις στη βιομηχανία όπως το αλεύρι, το λάδι αλλά και το ψωμί από καλαμπόκι και το καλάμι του το οποίο μεταποιείται σε χαρτόνι ή ακόμη και σε χαρτί. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε αναλυτικά με την βοήθεια των στατιστικών διαγραμμάτων την πορεία του αραβοσίτου στον Νομό Ξάνθης. Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει την γενική κατανομή σε έκταση του αραβοσίτου σε όλη την χώρα. 12

24 Διάγραμμα 3.1.1: Έκταση αραβοσίτου πανελλαδικά (Πηγή : ΕΣΥΕ 2006) ΝΗΣΟΙ ΑΙΓΑΙΟΥ 0% ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ Π Ε Λ Λ Ο Π Ο Ν Η ΣΟ Σ ΙΟΝΙΟΙ ΝΗΣΟΙ ΗΠΕΙΡΟΣ Θ ΕΣΣΑΛΙΑ Μ ΑΚΕΔΟ ΝΙΑ ΘΡΑΚΗ ΝΗΣΟΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΡΗΤΗ Από τα στοιχεία του διαγράμματος 3.1.1,η Θράκη καταλαμβάνει την δεύτερη θέση σε έκταση γεωργικών εκμεταλλεύσεων του αραβοσίτου με ποσοστό 13 % έναντι της Μακεδονίας με ποσοστό 49 % μέχρι το έτος Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο πίνακας ο οποίος περιέχει την συνολική έκταση των νομών της Θράκης αλλά και αναλυτικά την έκταση του κάθε νομού ξεχωριστά. Πίνακας 3.1.2: Εκτάσεις των νομών Θράκης κατά το έτος 2006 ΝΟΜΟΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΕΒΡΟΣ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΗ ΣΥΝΟΛΟ Πηγή : ΕΣΥΕ

25 Με βάση τα δεδομένα του παραπάνω πίνακα προκύπτει το παρακάτω διάγραμμα που μας δείχνει σφαιρικά την έκταση των καλλιεργειών του κάθε νομού. Διάγραμμα 3.1.3: Εκτάσεις καλλιέργειας αραβοσίτου στην Θράκη ΡΟΔΟΠΗ 8% ΞΑΝΘΗ 46% ΕΒΡΟΣ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΗ Στο διάγραμμα 3.1.3, φαίνεται η συνολική έκταση της καλλιέργειας του αραβοσίτου στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Θράκης και προκύπτει πως ο Νομός Ξάνθης έρχεται πρώτη στην καλλιέργεια αυτή με ποσοστό 46 % έναντι του Νομού Έβρου με ποσοστό 46 % και του Νομού Ροδόπης με ποσοστό 8 %. Παρατηρούμε στον Νομό Έβρου μία αντίφαση της καλλιέργειας του αραβοσίτου και της γεωγραφικής του έκτασης που σημαίνει πως οι προτιμήσεις των αγροτών στρέφονται σε διαφορετικά αγροτικά προϊόντα. Ο Νομός Ροδόπης κατέχει ένα πολύ μικρό ποσοστό στις συνολικές εκτάσεις της Θράκης. Αντίθετα στον Νομό Ξάνθης υπάρχει μία συνεχής αύξηση των καλλιεργειών του αραβοσίτου που σημαίνει πως οι αγρότες είχαν επικερδής παραγωγές κατά τα προηγούμενα έτη. 14

26 Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις αραβοσίτου στο Νομό Ξάνθης από το έτος 2003 έως το έτος 2007 με τη μορφή διαγράμματος. Διάγραμμα 3.1.4: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις του Νομού Ξάνθης κατά τα έτη I Η LU ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ Από τα δεδομένα του διαγράμματος, προκύπτει ότι το έτος 2003 υπήρχαν οι περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις στο Νόμο Ξάνθης. Στη συνέχεια υπήρξε μείωση των εκτάσεων κατά 8,5 % μέχρι το έτος Κατά τη διάρκεια των ετών υπήρχε και πάλι κάποια αύξηση της τάξεως 5,1 %. Έπειτα, κατά τα έτη οι εκτάσεις μειώθηκαν κατά 7,2 %. Τέλος, το έτος 2007 οι εκτάσεις αυξήθηκαν κατά ένα ποσοστό περίπου στο 2,9 %. Τα περισσότερα στρέμματα αραβοσίτου υπήρχαν το έτος 2003 ενώ τα λιγότερα στρέμματα ήταν το έτος Στο επόμενο διάγραμμα απεικονίζονται τα στοιχεία για τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις αραβοσίτου ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης κατά τη διάρκεια των ετών

27 Διάγραμμα 3.1.5: Καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανά δήμο στο Νομό Ξάνθης κατά τα έτη III 0. Η ΙλΙ ιυ Ια Ι Ια ] III Ια Ι ί ιυ ΓΤΤΓΝ X < III 1 ΤΟΠΕΙΡΟ Σ II < 1 Ο Χ < 00 <, 1 1 X Μ < ^ ίΐι 1 >- 2 α 2 ο- ρ ίΐι 1^1 00 X < >- 1 Ο Ια Ι ι_υ Ω_ Η < Ια Ι ο X >- Ο Ο >- ί Ια Ι Δ Η Μ Ο Ι Ξ Α Ν Θ Η Σ 2007 Οι περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις συνολικά ήταν στο Δήμο Τοπείρου από το έτος 2003 έως το έτος Όπως φαίνεται, στα δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Τοπείρου το 85 % των καλλιεργητών είχε στις εκτάσεις του καλλιεργημένο αραβόσιτο. Ο Δήμος Μύκης είναι ο δήμος με τις λιγότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις αραβοσίτου λόγω της ορεινής του τοποθεσίας στο Νομό Ξάνθης. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται τα στοιχεία για την παραγωγή του αραβοσίτου σε όλη την Ελλάδα ανά γεωγραφικό διαμέρισμα. 16