Βουδούρη Ε., Επίκ. Καθηγήτρια Γκούρας Αθ., Διδακτορικός ερευνητής Λαντζούνη Παν., Ερευνήτρια

Transcript

1 Ομάδα Έρευνας: Λιούκας Σπ., Καθηγητής ΟΠΑ Βουδούρη Ε., Επίκ. Καθηγήτρια Γκούρας Αθ., Διδακτορικός ερευνητής Λαντζούνη Παν., Ερευνήτρια

2 Η καινοτομία είναι η λύση Απαραίτητη για την ανταγωνιστικότητα και ευημερία ιδιαίτερα για μια χώρα ακριβή όπως η Ελλάδα είναι δυνατή και για μικρές χώρες Προωθεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες της χώρας Για την τοποθέτηση των προϊόντων στις διεθνείς αγορές Η κρίση ας δώσει αφορμή για να βρούμε ένα μοντέλο στρατηγικής που να στηρίζεται σε εφικτή, βιώσιμη για την Ελλάδα καινοτομία

3 Διεθνείς δείκτες: ευκαιρία για μέτρηση και αυτογνωσία Ετήσιες εκθέσεις για καινοτομία και ανταγωνιστικότητα Καλύπτουν πολλές πτυχές της καινοτομίας, με πολλούς δείκτες Επηρεάζουν την εικόνα της χώρας διεθνώς Υλικό προς αξιοποίηση Για συγκριτική αξιολόγηση της χώρας για παραγωγή πολιτικής

4 Πηγέςπαρούσαςμελέτης The European Innovation Scoreboard Index (EIS) The World Competitiveness Yearbook Index of IMD The Global Competitiveness Report (GCR) of the WEF Other sources used National Culture indicators (Hofstede) Trust indicators (World Values Survey)

5 Μεθοδολογία Έρευνας: Επιλογή δεικτών για Εισροές Συνθήκες Εκροές Εισροές Καινοτομίας Συνθήκες Καινοτομίας 1 (δημόσιες πολιτικές) Συνθήκες Καινοτομίας 2 (ποιοτικές στάσεις) Εκροές Καινοτομίας Εκπαίδευση Κεφάλαια Επιχειρηματικού Κινδύνου Κουλτούρα Νέα προϊόντα & νέες ιδέες Συνεργασίες Πανεπιστημίων/ Βιομηχανιών Ευκολία δημιουργίας Επιχείρησης Αξίες κοινωνίας Εταιρίες που παράγουν νέα προϊόντα Μηχανικοί και Επιστήμονες Ιδιοκτησιακά Δικαιώματα Εμπιστοσύνη και κοινωνική ισότητα Πατέντες & εμπορικά σήματα Προσωπικό για Ε&Α Πνευματικά δικαιώματα Ανοιχτή οικονομία Δημοσιευμένα άρθρα Δαπάνες για Τεχνολογία Πληροφορικής & Επικοινωνιών Υποδομές Επιχειρηματικότητα Ευκαιρίες για επιχειρηματικότητα Δαπάνες για Ε&Α Προσανατολισμός στον πελάτη Απασχολησιμότητα σε βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας Επενδύσεις Ποιότητα εκπαιδευτικών ιδρυμάτων

6 The European Innovation Scoreboard (EIS) Στοιχεία από αξιόπιστους οργανισμούς (Eurostat, World Bank, OECD κ.α) Παρουσιάζει συνοπτικό δείκτη καινοτομίας Μέσοςόροςυποδεικτών Περιέχει τάσεις τελευταίων ετών Η 5 η έκθεση EIS έχει δημοσιευθεί

7 The European Innovation Scoreboard (Summary index 2008) Greece

8 The European Innovation Scoreboard : Κατάταξη μεταξύ 35 χωρών

9 EIS 2007: Κατάταξη Ελλάδας μεταξύ 35 χωρώνσεεισροές Συνθήκες - Εκροές Δημόσιες δαπ. Ε&Α Επιχ. δαπάνες Ε&Α Δαπάνες για ΤΕ&Π Δαπάνες καινοτομίας Εκπαίδευσης Νέων Αν. εκπαίδευση Απόφοιτοι θ. επιστ. Διαθέσιμα VC's Ευρυζωνικές Γραμμές Επιχορήγηση από το Δημόσιο Ε&Α μεσαίας-υψηλής τεχνολογίας ΜΜΕ εσωτερική καινοτομία ΜΜΕ καινοτομικές συνεργασίες ΜΜΕ για οργ. καινοτομίες Δια βίου μάθηση Υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας Εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας «Nέα στην αγορά» προϊόντα «Nέα στην εταιρία» προϊόντα Υπηρεσίες μέσο-υψηλής τεχνολογίας Πατέντες EPO Πατέντες USPTO Τριαδικές Παντέντες Αριθμός εμπορικών σημάτων Αριθμός νέων σχεδιασμών

10 The World Competitiveness Yearbook (IMD) Περιλαμβάνει πολλούς δείκτες καινοτομίας σε Εισροές Συνθήκες Εκροές Πηγές: αντικειμενικά δεδομένα αλλά και υποκειμενικά αντικειμενικά: OECD, Eurostat, Wold Bank, NFS Science and Engineering Indicators, κ.α. υποκειμενικά: αντιδράσεις στελεχών σε έρευνες ερωτηματολογίου Δεν έχει συνοπτικό δείκτη καινοτομίας

11 17 IMD 2007: Κατάταξη Ελλάδας μεταξύ 35 χωρών σε Εισροές Συνθήκες - Εκροές Ειροές-Συνθήκες-Εκροές Eξειδ εργ. δυναμικό Ικανά Αν. Στελέχη Σύνολο προσωπικού για Ε&Α Εκπαιδευμένο ξένο προσωπικό Εκπαίδευση σε Management Δεξιότητες σε ICT Προσέλκυση ταλέντων από εταιρίες Τεχν. Συνεργασίες Γραφειοκρατία Παράλληλη οικονομία Προστασία περιουσίας & ασφάλείας Μεταφορά γνώσης εταιρ & πανεπ Ευκολία δημιουργίας επιχ Επενδύσεις δημ. και ιδιωτ. τομέα Δωροδοκία και Διαφθορά Εθνική κουλτούρα Ευελιξία και προσαρμ. Σύστημα Αξιών Trade to GDP ratio Αξιοπιστία των στελεχών Αριθμός διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας Δημοσιευμένα άρθρα Αμεσες Ροές Επενδ. στο εξωτερικό

12 The Global Competitiveness Report (GCR - WEF) Περιλαμβάνει πολλούς δείκτες σχετικούς με καινοτομία Στατιστικά Δεδομένα: Αντικειμενικά αλλά και υποκειμενικά αντικειμενικά: ίδιες πηγές υποκειμενικά: αντίδραση ανώτερων στελεχών επιχειρήσεων σε ερωτήσεις περισσότερα υποκειμενικά στοιχεία από τον IMD Δεν έχει συνοπτικό δείκτη καινοτομίας

13 GCR (WEF) 2007: Κατάταξη Ελλάδας μεταξύ 35 χωρών σε Εισροές Συνθήκες - Εκροές) Επιχειρησιακές Δαπάνες για Ε&Α Συνεργασία πανεπ/βιομηχανιας Διαθεσιμ. Επιστ. & Μηχανικών Τριτοβ. Εκπαίδευση Βαθμός εκπάιδευσης προσωπικού Αμ.Ξένες Επενδύσεις και μετ. τεχνολογίας Διαδικασίες για να ξεκινήσει μια επιχείρηση Προστασία Διαν. Κεφ. Κατοχύρωση ξενης τεχνολογίας Διαθεσιμότητα VC's Ιδιοκτησιακά Δικαιώματα Απορροφ. Τεχνολογίας Βαθμός προς/σμου στον πελάτη Ποιότητα ερευνητικών ιδρυμάτων Ποιότητα Εκ. Συστήματος Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας Παραγωγή καινοτομίας από επιχ "Διαρροή Ταλέντων" Κατάταξη

14 Γενικά συμπεράσματα Η Ελλάδα υστερεί σε καινοτομική επίδοση πολύ χαμηλά σε εκροές / αποτελέσματα καινοτομίας χαμηλά στους περισσότερους δείκτες εισροών και συνθηκών καινοτομίας Καλή σχετικά επίδοση σε λίγα σημεία Η υστέρηση είναι συστημική, σε πολλούς τομείς της κοινωνίας / οικονομίας Γι αυτό η έξοδος είναι δύσκολη

15 Τα δυνατά σημεία είναι λίγα και σε κάποιο βαθμό αυτοαναιρούνται (1) Κατατάσσεται υψηλά σε «νέα για την εταιρεία» προϊόντα αλλά μπορεί να μην είναι καθόλου «νέα για την αγορά», και μάλιστα τη διεθνή Πολύ υψηλά σε συνολικές δαπάνες επιχειρήσεων για «καινοτομία», και σε επιδοτήσεις προς επιχειρήσεις αλλά πολύ χαμηλά σε δαπάνες για Ε&Α οι δαπάνες δεν φαίνεται να βελτιώνουν την κατάταξη της χώρας

16 Τα δυνατά σημεία είναι λίγα και σε κάποιο βαθμό αυτοαναιρούνται (2) Πολύ υψηλά σε αριθμούς φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και σε διαθεσιμότητα επιστημόνων & μηχανικών αλλά χαμηλά σε ποιότητα εκπαιδευτικού συστήματος, και σε διατήρηση ταλέντων Σχετικά ανοιχτή σε νέες ιδέες αλλά λίγες καταλήγουν σε προϊόντα στην αγορά

17 Δεν φαίνεται να υπάρχει σύγκλιση προς μέσο ΕΕ Όταν άλλες μικρές χώρες κάνουν βήματα προς τα μπρος π,χ. Κύπρος, Εσθονία, Τσεχία, Ισραήλ Όταν μικρές χώρες είναι ηγέτιδες της καινοτομίας π.χ. Ελβετία, Σουηδία, Δανία, Φιλανδία

18 Πρόσθετες αναλύσεις: Κοινωνικές αξίες Μικτή η εικόνα σε αξίες που προωθούν την ανταλλαγή & διάχυση ιδεών, ανοιχτή καινοτομία Πάνωαπότομέσοσεδείκτεςόπως: «ανοιχτοί σε νέες ιδέες» Πάνωαπότομέσοσεσυλλογικότητα(Hofstede) Κοντά στο μέσο σε αξίες εμπιστοσύνης (trust) Κυρίως πρώτοι σε αποφυγή αβεβαιότητας δεν ευνοεί τις μεγάλες καινοτομίες υψηλού κινδύνου Το κοινωνικό περιβάλλον μάλλον ταιριάζει για μικρές καινοτομίες χαμηλού κινδύνου

19 Εθνικό Σύστημα Καινοτομίας: Πολλοί φορείς, κατακερματισμός Αριθμός φορέων που εμπλέκονται στην καινοτομία Ελλάδα 41 Ισπανία 40 Ιταλία 19 Πορτογαλία 35 Σουηδία 13

20 Εθνικό Σύστημα Καινοτομίας: Συμπεράσματα Πολλοί φορείς, πολλά προγράμματα Διαφορετικές ομάδες ενδιαφερομένων σε κάθε φορέα Περιορισμένη οριζόντια ολοκλήρωση μεταξύ φορέων και προγραμμάτων Οι πολιτικές για επιχειρηματικότητα, Ε&Α και καινοτομία φαίνεται να εξελίσσονται ασύνδετα Στηρίζεται η γενική επιχειρηματικότητα παρά η καινοτομική

21 Τρεις περιοχές πολιτικής έχουν εξελιχθεί κατά πολύ ανεξάρτητα Επιχειρηματικότητα (Γενική, ρίζες σε πολιτική για ΜΜΕ) Έρευνα & Τεχνολογία (δική της εξέλιξη) Καινοτομία (υστερεί, σε νηπιακή φάση)

22 Έλλειψη σαφούς στρατηγικής για καινοτομία & ανταγωνιστικότητα Οι πόροι διαχέονται ρηχά σε πολλούς τομείς χωρίς εστίαση Το Εθνικό σχέδιο για Ε&Τ&Κ θετικόβήμα αλλά δεν δίνει σαφή κατεύθυνση Η «ανοιχτή καινοτομία» ουσιαστικά υποβαθμίζεται Η υπάρχουσα στρατηγική δεν οδηγεί σε αποτελέσματα Οι πολιτικές καινοτομίας είχαν περιορισμένη επίπτωση στην οικονομία και τη απασχόληση αν και μερικά μεμονωμένα προγράμματα είναι εφάμιλλα μετιςκαλλίτερεςευρωπαϊκέςπρακτικές

23 Η ολοκλήρωση θα ανοίξει προοπτικές Επιχειρηματικότητα Έρευνα & Τεχνολογία Καινοτομία Ευκαιρίες για ανταγωνιστικότητα

24 Τι είναι ανοιχτή καινοτομία Εξωστρέφεια στην καινοτομία Αξία από ιδέες που έρχονται απέξω, έξω από μονάδες Ε&Α Από πελάτες, συνεργάτες, εργαζόμενους, διεθνείς ανταγωνιστές... Οι δαπάνες για Ε&Α δενεξασφαλίζουν καλλίτερη επίδοση Ιδέες που έρχονται απέξω πετυχαίνουν σε μεγαλύτερα ποσοστά

25 Τελικά τι επικρατεί στην πράξη, στις επιχειρήσεις; (1) Χαμηλή Ε&Α, σε μεγάλο βαθμό απομονωμένη από την αγορά, τις επιχειρήσεις Μάλλον επικρατεί ένα μοντέλο απορρόφησης και διάχυσης καινοτομίας (ΜΟΝΤΕΛΟ I) Πρόσκτηση ιδεών που έχουν προαχθεί αλλού, πιο συχνά πιθανό στο εξωτερικό, και εφαρμογή τους Πιθανόν ελληνοποίηση με μικρή προσαρμογή Οριακές παρά ριζικές καινοτομίες

26 Τελικά τι επικρατεί στην πράξη, στις επιχειρήσεις; (2) Αλλά τα προγράμματα και οι δημόσιες πολιτικές είναι αντίθετα προσανατολισμένα Μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό ή να χτίσουμε σε αυτό; Η απορρόφηση κονδυλίων και οι δαπάνες δεν φαίνεται να έχουν αποδώσει απέχουμε τόσο πολύ σε Ε&Α Ένα μοντέλο έντασης Ε&Α, Σκανδιναβικού τύπου (ΜΟΝΤΕΛΟ II), ίσως δεν είναι εφικτό παρά μακροπρόθεσμα Θέλουμε πιο άμεσα αποτελέσματα

27 Προς μια νέα στρατηγική (1) Επένδυση στην πρόσκτηση, προσαρμογή & διάχυση ιδεών (ΜΟΝΤΕΛΟ Ι),με ενίσχυση δικτύωσης και συνεργασιών, κυρίως διεθνών παγκόσμια έρευνα και συλλογή πληροφοριών για νέες αποδεδειγμένες ιδέες και τεχνολογίες ενθάρρυνση σειράς οριακών καινοτομιών στην εφαρμογή, στην προσαρμογή Ο Ελληνισμός ήταν πάντα ανοιχτός στο να προσλαμβάνει, να προσαρμόζει και να δημιουργεί

28 Προς μια νέα στρατηγική (2) Ένταξη της ανοιχτής καινοτομίας ως κυρίου συστατικού στα δημόσια προγράμματα με έμφαση στα τελευταία στάδια δοκιμασμένες λύσεις χαμηλού κινδύνου ισότιμα με την προσέγγιση ενδογενούς Ε&Α Ανακατανομή πόρων από ΜΟΝΤΕΛΟ II σε ΜΟΝΤΕΛΟ I με συγκέντρωση πόρων σε κέντρα/ προγράμματα αριστείας παρά ρηχή διάχυση παντού

29 Προς μια νέα στρατηγική (3) Προσανατολισμός Ε&Α στη στήριξη του ΜΟΝΤΕΛΟΥ I Εστίασησεμικρέςκαινοτομίες Δημιουργία συνθηκών, ενίσχυση ικανοτήτων / μηχανισμών απορρόφησης με ειδικά προγράμματα και δομές Η μόνη ίσως διέξοδος για γρήγορη σύγκλιση όταν τα αδιέξοδα έχουν παγιωθεί