Η ΒΙΟΗΑΕΚΤΡΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΩΝΩΝ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ

Transcript

1 J. \J ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝ*» ' ' " ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΝ (ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΝΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ) Δ/ΝΤΗΣ : ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Σ. ΣΚΑΡΠΑΛΕΖΟΧ Η ΒΙΟΗΑΕΚΤΡΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΩΝΩΝ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ (ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ) ΥΠΟ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΘ. ΤΡΙΚΑΤΖΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΥ - ΨΥΧΙΑΤΡΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΒΟΗΘΟΥ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΕΠΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΑ ΑΘΗΝΑΙ

2 fjpttsf ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΝ (ΕΡΓΑΙΤΗΡΙΟΝ ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΠΚΟΝ ΕΡΕΥΝΑΝ) Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Σ. ΣΚΑΡΠΑΛΕΖΟΣ Η ΒΙΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΩΝΩΝ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ (ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΠΚΗ ΜΕΛΕΤΗ) ΥΠΟ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΘ. ΤΡΙΚΑΤΖΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΥ - ΨΥΧΙΑΤΡΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΒΟΗΘΟΥ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΕΠΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΑ ΑΘΗΝΑΙ

3 Ή εγκρισις διδακτορικής διατριβής ύπο τής 'Ιατρικής Σχολής τοο Πανεπιστημίου 'Αθηνών δέν ύποδηλοΐ άποδοχήν των γνωμών του συγγραφέως. ('Οργανισμός τοο Πανεπιστημίου Άθηνων, αρθρ τοϋ Ν. 5343). 2

4 ΕΙς τους γονείς μου καΐ την οίκογένειάν μου ελαχίστη εκφρααις της προς αυτούς αγάπης μου. 3

5

6 Εις τους σεβαστούς μου Διδασκάλους κ. κ. Σ. ΣΚΑΡΠΑΛΕΖΟΝ και Κ. ΣΤΕΦΑΝΗΝ Καθηγητάς τοϋ Πανεπιστημίου Αθηνών. 5

7

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ '...' Σελίς ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΥΛΟΓΟΝΙΚΗ προέλευσις Μέσου "Εγκεφάλου» 9 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ έπισκόπησις Μέσου 'Εγκεφάλου» 13 ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ Έρυθροϋ Πυρήνος» 15 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ»»» 15 ΑΓΓΕΙΩΣΙΣ»»» 17 ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ»»» 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΥΛΙΚΟΝ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ (3 Στάδια) Ι. ΕΛΕΓΧΟΣ-ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΗΛ/ΔΙΩΝ&ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΔΙΑΛΠΏΝ ΟΥΣΙΩΝ α) Μάκρο-ηλ)δια ερεθισμού έπιφαν. & έν τω βάθεν» 18 β) Μόνο-μικροηλ)δια δια ένδοκ)άριον & έξωκ)άριον απαγωγή» 19 γ) Πέντο-μικροηλ)διαπρος μικροϊοντοφορητική χορήγησιν ουσιών» 20 δ) Παρασκευή διαλυμάτων ουσιών & πλήρωσις ηλεκτροδίων» ΕΛΕΓΧΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ α) Όργανα κλωβοο FARADAY (στερεοταξική τράπεζα» 23 ήλεκτροδιοκάτοχοι» 26 ενισχυτής πολυμικρομετρικός» 26 προενισχυτής καθοδικός παλμογράφος» 26 ενισχυτής ακουστικής συχντότητος - μαγνητόφωνο» 26 σύστημα καθοδικού παλμογράφου & κυμογραφικής μηχανής» 27 ήλεκτροφορητ μονάςική» 28 δυνογράφος-ρυθμόμετρον» 28 έρεθιστής-μονάς απομονώσεως ρεύματος)» 29 β) Λοιπά όργανα» ΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ α) Προεγχειρητική φάσις» 29 β) Κυρίως εγχειρητική φάσις» 30 γ) Γενικαί προϋποθέσεις» 30 Πίναξ βασικού ύλικοϋ» 31 Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΗΜΕΤΕΡΑΙ ΕΡΕΥΝΑΙ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ α) 'Αντιπροσωπευτικοί περιπτώσεις έκ των συνδέσεων τοο Ε.Π» 35 β)»» ενδοκυττάριου καταγραφής» 37 γ)»» έκ τής δράσεως των ουσιών» 38 δ) Μεταβολαί συχνοτήτων αυτομάτων έκφορτίσεων τών κυττάρων τοϋ Ε.Π. κατόπιν έρεθισμοο» 40 II 7

9 ε) Μεΐασυναπτικά Δυναμικά (PSPç)» 41 στ)τοπογραφία τοο Ε.Π. δια καταγραφής δυναμικών πεδίου (F.Pç)» 42 ζ) Ταχυτης 'Αγωγής (C.V.)» 43 η) Συμπεράσματα έκ τής δράσεως των δια μικροηλεκτροφορήσεως χορηγη θεισων ουσιών (ΓλουταμινικοΟ & Όμοκυστεϊκοο οξέος» 45 Γλυκίνης, Άκετυλχολίνης» 46 Νόρ-Άδρεναλίνης, Γ-άμινο-βουτυρικοΟ οξέος» 50 Σεροτονίνης)» 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ III ΣΥΖΗΤΗΣΙΣ» 53 ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ» 59 SUMMARY» 61 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ» 62 8

10 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟ Υ «Τότε γαρ οΐόμεθα γιγνώσκειν εκαστον, όταν τα αίτια γνωρίσωμεν τα πρώτα κάί τάς αρχάς τάς πρώτας και μέχρι των στοιχείων». ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Κατά την διάρκειαν τον παρελθόντος αιώνος, δύο βασικαι εννοιαι άνέμενον την επιστημονικήν των ερμηνείαν καί εκφρασιν, θεωρούμεναι ορθώς ώς ή αφετηρία και η βάσις κάθε περαιτέρω επιστημονικής ερεύνης τον Κ.Ν.Σ. Ή Α Ά ήτο το δόγμα τον «νενρώνος» και ή Β α ή έννοια της ((συνάψεως» και al βασικαι άρχαι τον ((μηχανισμού» μεταβιβάσεως του ερεθίσματος. Οι His Forel και Cajal υπήρξαν οι θεμελιωταΐ τής εννοίας τον νευρώνος. Ό δε Sherrington δ πρώτος δστις διετύπωσε περί τών συνάψεων νπο την μορφήν τών εν ((στενή» επαφή συνδέσεων μεταξύ τών νευρικών κυττάρων. Την εμπρακτον άπόδειξιν τών συνδέσεων αυτών εφερον εις φως εις μεν τα ζώα 6 Lorente de No εις δε τον ανθρωπον ό Hoffman το Το 1877 δ Du Bois Raymond διατυπώνει την θεωρίαν τής ((χημικής» ή ((ηλεκτρικής» φύσεως τής σνναπτικής μεταβιβάσεως. Ώς πρότνπον ((χημικής σννάψεως» δύναται να θεωρηθή ή τοιαύτη τής νενρομνϊκής «ωμικής» κινητικής πλακός, καθ' ην μία ονσ'ια εκλυόμενη από τον πέρατος τοϋ ενός προκαλεί μεταβολάς ώς προς την λειτουργικότητα τής μεμβράνης, τον έτερου μέλους τής σννάψεως. Ή ανωτέρω λειτονργία εξνπηρετείται νπο ειδικών χημικών νενροαγαγών ουσιών καί αποτελεί τον κατ' εξοχήν τρόπον συνάψεως τών σπονδυλωτών και δη εις το Κ.Ν.Σ. αυτών. Ή ϋπαρξις δε ειδικού άποδέκτον εις την μετασνναπτικήν μεμβράνην δια την εκάστοτε νευροαγωγον ούσίαν αποτελεί βασικοψ αξίωμα τής ((χημικής» θεωρίας τών συνάψεων, τα εϊδη τών οποίων διακρίνονται εις άξονο-σωματικά, άξονο-δενδριτικά καί εις άξονο-άξονικά. Εις ενα σημαντικον όμως αριθμόν σπονδυλωτών al νευρικοί συνάψεις δεν χρειάζονται ένδιάμεσον ((χημικον» φορέα, έπιτνγχάνονται δια τής «ηλεκτρικής» ροής τοΐ προσνναπτικοϋ δυναμικού τον ενός νενρώνος προς τον έτερον, ήτις δημιουργεί επί τής μεμβράνης τοϋ δευτέρου την εμφάνισιν δυναμικού ενεργείας. 'Ο τύπος αυτών τής συνάψεως καλείται «ηλεκτρική σύναψις». 'Αποδεικνύεται εκ νεωτέρων πειραματικών δεδομένων δτι τοιούτου είδους συνάψεις ανευρίσκονται έστω καί εις μικρόν αριθμόν εις το Κ.Ν.Σ. τών ανωτέρων θηλαστικών. Τα δύο εϊδη τών συνάψεων διαφέρουν μορφολογικώς καί λειτουργικώς. 'Αμφότεροι οι ανωτέρω μηχανισμοί απαντούν τόσον εις το περιφερικον όσον καί εις το κεντρικον νενρικόν σύστημα. "Αν καί αϊ «χημικαί» συνάψεις εμφανίζουν ευρυτέραν κατανομήν καί προσφορώτερον έδαφος ερεύνης λόγω τοϋ δτι είναι προικισμένοι δι' ώρισμένων χαρακτηριστικών νπο μικροσκοπικών κυτταρικών διαφοροποιήσεων καί ιδιαιτέρων βιοχημικών εξεργασιών, αϊτινες αποτελούν την νευρολογικήν βάσιν τών πλέον διαφοροποιημένων λειτουργιών, ώς είναι π.χ. ή τής μαθήσεως καί ή τής αντιλήψεως. Το 1952 ol Fati καί Katz διατνπώνονν τήν «Κβαντική» θεωρία τής σνναπτικής άγωγιμότητος. "Εκαστον «Quantum» περιέχει άρκετάς χιλιάδας μορίων Ach ατινα απελευθερώνονται συγχρόνως από εν ώρισμέναν σημεΐον τής σνναπτικής μεμβράνης εις εκάστην νενρικήν ώσιν. Αι νευρικαί επίσης 9

11 ώσεις δύνανται ν' απελευθερώνουν εκάστοτε, ποικίλον αριθμόν ((Quanta)) εξαρτωμένου του τελευταίου εκ της συχνότητος κυρίως των αγομένων ώσεων κατά μήκος τοϋ νευρώνας. Το μορφολογικον Ισοδύταμον της εν λόγω θεωρίας άπετέλεσεν ή άνεύρεαις ειδικών κυτταρικών εγκλείστων των «κυστιδίων» της προσυναπτικής μεμβράνης, ατινα έχουν όμοιομορφίαν ως προς το μέγεθος το οποίον κυμαίνεται περί τα 500 Α. Τα εν λόγω Ισομεγέθη ((κυστίδια» υφίστανται μείωσιν είς εκάστην διέγερσιν τοϋ προσυναπτικον νευρώνος. Έν συνεχεία οι Del Castillo και Katz καθορίζουν δια μαθηματικών υπολογισμών την ((Κβαντικήν)) αποψιν των συνοπτικών ((κυστιδίων». Δια τών μελετών εν συνεχεία τοϋ E. Robertis και συν. διεπιστώθησαν περαιτέρω διαφοροποιήσεις είς δτι άφορα εις την όργάνωσιν τών συναπτικών επαφών μεταξύ τών κυττάρων έκ τών οποίων al πλέον ένδιαφέρουσαι θεωρούνται: Α) Ή πάχυνσις τών συναπτικών μεμβρανών. Β) Ή νπαρξις ενδοσυναπτικών ((οργανιδίων» ατινα φερόμενα καθέτως προς τήν συναπτικήν σχισμήν ενώνουν τάς συναπτικάς μεμβράνας και Γ) Ή ϋπαρξις ενός πυκνοϋ δικτύου ((οργανιδίων» τα όποια εκκινούν etc της μετασυναπτικής μεμβράνης καί φέρονται άπολήγοντα ελευθέρως έκτος τοϋ κυτταροπλάσματος τοϋ μετασυναπτικοϋ νευρώνος. Παρόμοια συναπτική δομή άπαντα καί εις τάς περιφερικάς άδρενεργικας απολήξεις, ως και είς τάς άδρενεργικάς συνάψεις τον προσθίου υποθαλάμου επίσης εις το σύστημα ((ύποθαλάμου-ύποφύσεως» και εν γένει έκεϊ δπου υφίσταται το φαινόμενον της ((νευροεκκρίσεως». Έν συναρτήσει προς τά αναφερθέντα περί ((χημικής» και»ηλεκτρικής» συνάψεως δέον να τονισθή, δτι (παρά την ποικιλομορφίαν τών επί μέρους συναπτικών συνδέσεων είς τα διάφορα Ν.Σ. αλλά και εις τά ποικίλα τμήματα τον Κ.Ν.Σ.) υφίστανται σοβαροί υπο μικροσκοπικοί διάφοροι ως και μικροφυσιολογικαι τοιαϋται είς τά δύο ανωτέρω είδη τών συνάψεων. Δύο υπήρξαν κυρίως τά δεδομένα (καί ή βάσις) της ανωτέρω διαφοροποιήσεως: Α) Ή μελέτη τών συναπτομένων μεμβρανών υπό το φως τοϋ ηλεκτρονικού μικροσκοπίου, ή χρήσις τοϋ όποιου το 1959 εν συνδυασμώ προς τάς μεθόδους της κλασματικής ύποκυτταρικής ύπερφυγοκεντρήσεως επέτρεψε το πρώτον την επί μέρους μελέτην τών κεντρικών συνάψεων. Β) Ή νενροφνσιολογική μελέτη δι ενδοκυττάριων απαγωγών. 'Η μελέτη τών συνάψεων είς το Κ.Ν.Σ. είναι λίαν πολύπλοκος δια τους κατωτέρω Ιδία τρεις λόγους: α) 'Υφίσταται μέγας αριθμός και μεγάλη ποικιλομορφία συνάψεων, αϊτινες θεωροϋνται ως άπλαΐ και μεμονωμέναι, ενώ είς την πραγματικότητα άλληλοεξαρτώνται. Το εκάστοτε λαμβανόμενον μετασυναπτικόν αποτέλεσμα θα πρέπει να μελετάται συγκριτικά με τήν συνισταμένην τών πολλαπλών συγχρόνων μετασυναπχικών εκπολώσεων και μετασυναπτικών ύπερπολώσεων το στατιστικον αποτέλεσμα τών όποιων μεταφράζεται εις το (εκάστοτε) λαμβανόμενον μετασυναπτικόν δυναμικόν. β) Ή δράσις της προσυναπτικής προς τήν μετασυναπτικήν μεμβράνην είναι πάντοτε ή όδωτική ή ανασταλτική. Έν τούτοις εις νεύρων τοϋ Κ.Ν.Σ. δέχεται άμφοτέρας τάς όδωτικάς και άνασταλτικάς ώσεις ταυτοχρόνως, τάς όποιας και μεταφράζει είς εν δυαδικον σύστημα (διέγερσις καί μη διέγερσις). Παρά ταϋτα, παρατεταμένην νπερπόλωσιν τής μεμβράνης δύνανται να προκαλέσουν διάφορα φάρμακα άνευ μεσολαβήσεως συναπτικών μηχανισμών. Δια τον λόγον τοϋτον καθίσταται απαραίτητον να μελετάται ή Ικανότης προς παραγωγήν δυναμικών ενεργείας σχεδόν ταυτοχρόνως δι δρθοδρόμων ή άντι- 10

12 δρόμων διεγέρσεων τή δράσει καθοδικού ρεύματος ή τή χορηγήσει ετέρου φαρμάκου. γ) Ai συνάψεις τον Κ.Ν.Σ. ευρίσκονται, υπό τον ελεγχον και την επιρροήν ενδιαμέσων νευρώνων. Τα νευρικά κύτταρα δημιουργούν συνάψεις κατά τρόπον πολυσύνθετον μετά των προσαγωγών ινών, αϊτινες αναλόγως της θέσεως το)ν προκαλούν ποικίλην διαφοροποίησιν εις την εξοδον τών κυττάρων. Παρ' δλα ταϋτα, ή ((ηλεκτρική)) θεωρία προκειμένου δια τάς κεντρικάς συνάψεις έξηκολούθει να δεσπόζη εως του 1952, δτε και το πρώτον επετεύχθη ή λήψις ενδοκυττάριων απαγωγών είς τά νωτ. κιν. κύτταρα υπό τον Ecoles, ή τεχνική της οποίας άπετέλεσεν ενα άπα τους πλέον σημαντικούς σταθμούς είς την φυσιολογίαν τον Κ.Ν.Σ. Οντω ή ((χημική)) αποψις εθριάμβενσε χάρις κυρίως είς τάς εργασίας τοϋ κνριωτέρου νποστηρικτοϋ της ((ηλεκτρικής» τοιαύτης. Σήμερον είναι πλέον παραδεδεγμένον δτι ή Ach είναι 6 κνριώτερος «διεγέρτης» τών συνάψεων τών κυττάρων τοϋ Renshaw (Curtis και Ecoles 1958), τών πυραμιδικών κυττάρων τοϋ ιππόκαμπου (Στεφανής 1964) και ((âvaστολεύς» τών συνάψεων τον οσφρητικού βολβού (Baiimgarten, Bloom, Oliver Salmoiraghi 1963). Tò ενδεχόμενον va υφίστανται ((ηλεκτρικοί» συνάψεις και είς το Κ.Ν.Σ. λειτουργοϋσαι δια ήλεκτροτονικών μηχανισμών δεν αποκλείεται, άφορα εν τούτοις αποκλειστικώς και μόνον τάς άξονο-αξονικάς συνάψεις. Με τον έμπλουτισμον δε τής νεύρο βιολογικής φαρέτρας, δια τής τεχνικής τών ενδοκυττάριων και εξωκυτταρίων απαγωγών τών προκλητών δυναμικών καί τής μικροηλεκτροφορήσεως νέοι οδοί διηνήχθησαν δια την έρμηνείαν τών τόσο πολύπλοκων λειτουργικών φαινομένων τοϋ Κ.Ν.Σ. 'Η εφαρμογή τών τελευταίων τούτων πειραματικών μεθόδων έλαβε χώραν παρ' ήμϊν από τής Ιδρύσεως εν τώ AiγιvητείqJ Νοσοκομεία) τον 'Εργαστηρίου Νενροβιολογικών ερευνών, το όποιον τελεί υπό την εμπνευσμένην επιστημονικήν καθοδήγησιν τών αξιότιμων κ.κ. Καθηγητών Σ. Σκαρπαλέζου και Κ. Στεφανή. Είς τους κόλπους τοϋ ανωτέρω Εργαστηρίου μεταξύ τών άλλων περιλαμβάνεται ((ειδική μονάς πειραματικής ερεννης επί πειραματόζωων». Ή ημετέρα εργασία, (καρπός τριετούς προσπάθειας και μαθητείας είς την εν λόγω μονάδα) αποτελεί μέρος εύρέος ερευνητικού προγράμματος και αποσκοπεί εις την διερεύνησιν τής Φυσιολογίας τών συνδέσεων και τής Φαρμακολογίας τών κυττάρων τοϋ 'Ερυθρού Πυρηνος, ή Ιδιάζουσα θέσις τοϋ οποίον εν τω Κινητικώ Συατήματι δεν είχε κατά το παρελθόν μελετηθή επαρκώς. Έν τοις επομένοις εκτίθενται: Αον Δίκην εισαγωγής ή θέσις τοϋ Ε.Π. άπα πλευράς φυλογονικής και άνατομοφυσιολογικής, Βον 'Η ύφ' ημών εφαρμοσθεϊσα μεθοδολογία νενροφυσιολογικής προσεγγίσεως καί διερευνήσεως τών νευρώνων τοϋ Ε.Π. δια ενδοκυττάριων καί εξωκυτταρίων απαγωγών, λήψεως προκλητών δυναμικών, ώς και ή δια μικροϊοντοφ)τικής εγχύσεως ουσιών επί μεμονωμένων νευρώνων μετά συγχρόνου καταγραφής τοϋ δυναμικού των, Γον Τα ημέτερα ευρήματα καί Δον επακολουθεί συζήτησις, περίληψις και ή χρησιμοποιηθείσα βιβλιογραφία. ' Αποτελεί ελάχιστον δείγμα ή εκφρασις άπο τής θέσεως ταύτης τών βαθέων αισθημάτων Ευγνωμοσύνης καί Σεβασμού προς τους Διδασκάλους μου αξιότιμους Καθηγητάς κ.κ. Σ. Σκαρπαλέζον καί Κ. Στεφανήν οι όποιοι δια τον υψηλού των ((κλινικού και ερευνητικού αισθητηρίου» ώδήγησαν τα πρώτα μον βήματα εις το ορθόν δρόμον τής ιατρικής, ώς καί δια τήν τιμήν τής αναθέσεως εις εμε τήν εκπλήρωσιν τής παρούσης εργασίας. 11

13

14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΦΥΛΟΓΟΝΙΚΗ ΦΑΛΟΥ ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΕ Μ. ΕΓΚΕ 2. ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ 3. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ»» 4. ΑΓΓΕΙΩΣΙΣ»» 5: ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ»» ΦΥΛΟΓΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΙΣ Μ. ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Κατά τήν φυλογονικήν έξέλιξιν του νευρικού συστήματος παντός σπονδυλωτού ζώου σχηματίζονται αρχικώς τα εγκεφαλικά καλούμενα κυστίδια (πρόσθιον - μέσον - οπίσθιον) εκ των οποίων διαπλάσσεται Ô εγκέφαλος. 'Εκ τών έν λόγω κυστιδίων το μέν μέσον παραμένει εφεξής άμετάπλαστον σχετικώς, ένώ το πρόσθιον καί οπίσθιον δια τών μεταβολών τάς οποίας υφίστανται εισέτι, άγουν εις τον σχηματισμόν κατά το χρονικον διάστημα 4ης καί 5ης εβδομάδος, τοϋ εμβρυϊκού εγκεφάλου. Οδτος συνίσταται πλέον εκ πέντε κυστιδίων : τελικού καί διαμέσου (πρόσθιον) - μέσου - οπισθίου καί έσχατου (οπίσθιον). Μεταξύ μέσου καί οπισθίου υφίσταται ό ΐσθμός. Δια τών μεθορίων επίσης αύλάκων το τοίχωμα τών εγκεφαλικών κυστιδίων καί του μυελικού σωλήνος διαιρείται είς δύο μοίρας : τήν κοιλιακήν (εδαφιαία) καί τήν ραχιαίαν (οροφιαία). Ή ανωτέρω διαίρεσις πλην τής μορφολογικής κέκτηται καί λειτουργικήν σημασίαν, καθ' δσον είς μέν τήν κοιλιακήν μοϊραν παράγονται οί κινητικοί πυρήνες τών εγκεφαλικών συζυγιών, είς δέ τήν ραχιαίαν οί αισθητικοί τοιούτοι. Δια τής περαιτέρω μεταπλάσεως τών εγκεφαλικών κυστιδίων σχηματίζονται τα διάφορα μέρη τοΰ εγκεφάλου. Ούτω μεταπλασθέν το μέσον κυστίδιον (όπερ καί ενταύθα ενδιαφέρει) σχηματίζει : ραχιαίως μέν το τετράδυμον πέταλον, κοιλιακώς δε τα σκέλη τοΰ εγκεφάλου (ή αρχική κοιλότης στενουμένη σχηματίζει τον ύδραγωγόν τοΰ Sylvius). ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΕ ΜΕΣΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ό εγκέφαλος οδτος παριστά τον μικρότερον τών λοιπών εγκεφάλων καί ώς ήδη ελέχθη εμφανίζει : Ραχιαίως το τετράδυμον. Κοιλιακώς τα σκέλη τοΰ εγκεφάλου. Πλαγίως τους βραχίονας τοΰ τετραδύμου. Διελαύνεται δε ύπο τοΰ υδραγωγού τοΰ Sylvius, δια τοΰ οποίου επικοινωνεί ή τρίτη μετά τής τετάρτης κοιλίας. α. ΤΕΤΡΑΔΥΜΟΝ : Τούτο ώς γνωστόν χωρίζεται ύπο δύο διασταυρουμένων αύλάκων είς τέσσερα ύποστρόγγυλα έπάρματα, τα πρόσθια ή ανωτέρα (Superior) καί τα οπίσθια ή κατώτερα (Inferior) διδυμία (Colliculus). Ή οβελιαία αύλαξ, ή οποία χωρίζει τα εκατέρωθεν ταύτης διδυμία, άναίρεται προς τά οπίσω είς μικράν πτυχήν, τον χαλινον τοΰ προσθίου μυελίνου ιστίου, εκατέρωθεν τοΰ οποίου αναδύεται ή IV εγκεφαλική συζυγία. Έκ τών διδυμιών τά μέν πρόσθια έχουν σχέσιν μέ τήν όπτικήν όδόν. ('Επί τών κατωτέρω σπονδυλωτών παριστώσιν οπτικά κέντρα, έπί δέ τών ανωτέρων δ φλοιός των μετέχει είς το άντανακλαστικον τής κόρης τοϋ οφθαλμού). 13

15 Τά δέ οπίσθια έχουν σχέσιν μέ τήν άκουστικήν τοιαύτην, παριστώσιν δε διαμεσον σταθμον αυτής, καί άνακλαστικον κέντρον εις το οποίον απολήγει μέρος των ακουστικών ίνών* β. ΒΡΑΧΙΟΝΑΣ ΤΕΤΡΑΔΥΜΟΥ : Τόσον τα πρόσθια όσον καί τα οπίσθια διδυμία μεταβαίνουσιν εκατέρωθεν εις τους βραχίονες του τετραδύμου. Καί οι μεν των προσθίων φέρονται υπό το προσκεφάλαιο τοΰ όπτικοΰ θαλάμου τελευτώντες είς το εξω γονατώδες σώμα, οί δέ των οπισθίων διδυμιών τελευτώσιν μερικώς μεν είς το εσω γονατωδες σώμα, μερικώς δέ εις τον εξω λημνίσκον. γ. ΥΔΡΑΓΩΓΟΣ τοϋ Sylvius: 'Εμφανίζει μήκος mm., καί παριστά στενόν σωλήνα δι' οδ ή τρίτη κοιλία επικοινωνεί μετά τής τετάρτης. Οδτος εσωθεν μεν επαλείφεται υπό έπενδύματος, έξωθεν δέ περιβάλλεται οπό φαιας ουσίας, τής καλούμενης κεντρικής φαιός στιβάδος τοΰ Μέσου Εγκεφάλου. δ. ΣΚΕΛΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ : ΤαΟτα παριστούν ύποστρογγύλους μυελίνας μάζας, αί όποΐαι αμέσως έμπροσθεν τής γέφυρας καί εισδύουν μετά βραχυτάτην πορείαν εντός των ημισφαιρίων. Ή μεταξύ των δύο σκελών άπόστασις, είς μέν το σημεΐον άναδύσεώς των εκ του χείλους τής γέφυρας ανέρχεται είς 2mm, είς δέ τήν εΐσδυσίν των είς τα ημισφαίρια αυξάνει είς 15mm. Ώς οριον των έν λόγω σκελών, προς μέν τα έξω ύφίσται ή πλαγία αδλαξ, προς δέ τα εσω ή αύ'λαξ τής III εγκεφαλικής συζυγίας. Μεταξύ τών εσω χειλέων τών σκελών καί τών μαστίων υφίσταται ό μεσοσκελιαϊος βόθρος, το έδαφος του οποίου αποφράσσεται υπό τής οπίσθιας διάτρητου ουσίας. Έπί εγκάρσιας τομής του μέσου εγκεφάλου άνευρίσκομεν : 1. Τον υδραγωγό ν του Sylvius. * Tò τετράδυμον πέταλον τοϋ μέσου εγκεφάλου συμφώνως προς τάς τελευταίως διατυπουμένας νευροφυσιολογικάς αντιλήψεις, αποτελεί σημαντικον κέντρον δια τήν ρύθμισιν τής συνεργείας τών κινήσεων του οφθαλμού. 'Υπό φυσιολογικός συνθήκας δέν είμεθα ενήμεροι τοϋ γεγονότος δτι οί οφθαλμοί μας ευρίσκονται είς συνεχή παρακολούθησιν των αντικειμένων τα όποια συνθέτουν τό περιβάλλον ημών. Είναι καταφανές ότι πολύπλοκα συστήματα εξασφαλίζουν τοιαύτην κατάστασιν, ώστε τά κινούμενα αντικείμενα να μή έκφεύγουν του όπτικοΰ πεδίου ημών, άλλα αντιθέτως να παρακολουθούνται ταϋτα ύπό τοΰ σημείου προσηλώσεως (τής περιοχής ευκρινούς οράσεως). Έπί τών ιχθύων, τών αμφιβίων καί τών πτηνών, τούτο αποτελεί το σημαντικότερον πάντων τών οπτικών κέντρων, ένώ εις τά ανώτερα θηλαστικά εξελίσσεται τελικώς, είς παράλληλον σύστημα ελέγχου τών κινήσεων τού οφθαλμού, καθόσον έπ' αυτών έχει σημαντικώς άναπτυχθή τό σύστημα γονατώδους σώματος - φλοιού. Ύπό τοϋ Schneider, τοϋ Ψυχολογικού Τμήματος τοϋ Τεχνολογικού 'Ινστιτούτου τής Μασσαχουσέτης, έχει καταδειχθή ή κατανομή τών διαφόρων λειτουργιών: μετά καταστροφήν τοϋ όπτικοΰ φλοιοϋ έπί τοΰ έπίμυος, παρετηρεΐτο έξαφάνισις τής δυνατότητος αναγνωρίσεως μορφών, ενώ ή δυνατότης τού ζώου να παρακολουθή κίνησιν, να προσανατολίζη εαυτό καί να αντιδρά ικανοποιητικώς είς κινούμενα ερεθίσματα ουδόλως έθίγετο, έξ άλλου μετά καταστροφήν τοΰ τετραδύμου πετάλου, παρετηρεΐτο ή αντίστροφος α νωμαλία είς τήν ολην λειτουργίαν. Ai λειτουργίαι τοΰ τετραδύμου πετάλου (προσθίων διδυμιών καί προτετραδυμικής χώρας) ερευνώνται έπί τοΰ παρόντος ύπό τών Sfraschili καί Hoffmann έπί μεμονωμένων νευρώνων. Εις τό τετράδυμον πέταλον άνεΰρον ούτοι νευρώνας οί όποιοι άντέδρων αποκλειστικώς εις κινούμενα ερεθίσματα κυρίως δέ είς τα έξ αυτών άπομακρυνόμενα έκ τοΰ κέντρου τοϋ όπτικοΰ πεδίου. Θα έφαίνετο, κατά ταϋτα, λογικόν να ύποθέση τις ότι ύπό τών έν λόγω νευρώνων «πυροδοτοϋνται» αί κινήσεις τών οφθαλμών, δια τών οποίων παρακολουθούνται τά διάφορα αντικείμενα. 'Αριθμός πειραμάτων παρομοίων προς τ' ανωτέρω έλαβε χώραν καί είς τό ήμέτερον έργαστήριον τοϋ Αίγινητείου Νοσοκομείου (μή άνακοινωθεΐσαι εισέτι παρατηρήσεις) δια τής ιδίας ώς περαιτέρω περιγραφόμενης τεχνικής προς μελέτην τών κυττάρων τοΰ Ε.Π., έπί μεμονωμένων νευρώνων τών προσθίων διδυμιών γαλών τη χορηγήσει φωτεινών ερεθισμάτων. 14

16 2. Τήν μέλαιναν ούσίαν του Sommering (Substantia Nigra). Αΰ'τη δίκην παχείας μέλαινης γραμμής τοξοειδώς έκτεινομένης μεταξύ πλαγίας αΰλακος τοϋ μέσου εγκεφάλου καί της αύλακος της τρίτης εγκεφαλικής συζυγίας, χωρίζει το κάτωθεν του υδραγωγού τμήμα είς δύο μέρη. Το Ραχιαΐον, το όποιον αποτελεί τήν καλύπτραν ένθα κατασκηνοΐ 6 Ερυθρός Πυρήν (Red Nucleus) καί ανέρχονται αί αίσθητικαί ίνες, & το Κοιλιακόν, το όποιον αποτελεί τήν βάσιν των εγκεφαλικών σκελών δια τής οποίας κατέρχονται αί κινητικαί ίνες. Τέλος δέον να άναφέρωμεν ενταύθα καί τήν παρουσίαν των πυρήνων τής III καί IV εγκεφαλικής συζυγίας, έκ των οποίων ό μεν τής III κείται κοιλιακώς τοΰ υδραγωγού καί ίσοϋψώς των προσθίων διδυμιών έμφανίζων 3 μοίρας μίαν μέσην (πυρήν Perlia - πυρήν συγκλίσεως τών οφθαλμών) καί δύο πλαγίας. Έκατέρα πλαγία εμφανίζει εν πρόσθιον μέρος (πυρήν Edinger) δι* ού νευροϋνται οΐ λεϊοι μύες τοϋ βολβού καί εν οπίσθιον μέρος δι' οδ νευροϋνΐαι οί γραμμωτοί μύες αύτοϋ. Ό δέ τής IV, ό όποιος παριστά τήν προς τα οπίσω συνέχειαν τής πλαγίας μοίρας τοϋ πυρήνος τής III, κείται ίσοϋψως των οπισθίων διδυμιών. 'Αμέσως όπισθεν τοΰ μέσου εγκεφάλου ύφίσται ό ισθμός δι' ού συνδέεται ό μέγας εγκέφαλος (τελικός - διάμεσος - μέσος) μετά τοϋ ρομβοειδοΰς (οπίσθιος - έσχατος) τοιούτου. Φυλογονικώς, ό Ερυθρός Πυρήν, ή μέλαινα ουσία καί ή κοιλιακή μοίρα τής ώχρας σφαίρας, προέρχονται έκ τοϋ αρχεγόνου εγκεφάλου (βασικοϋ γαγγλίου). ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΕ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ Ό ερυθρός πυρήν ό όποιος προς τα οπίσω συνορεύει προς τους πυρήνας τής III έγκεφ. συζυγίας, προσθιοπλαγίως δε με το έξωθεν αύτοϋ εύρισκόμενον ύποθαλάμιον σώμα τοϋ Luys, αποτελεί μετά τής μέλαινης ουσίας τους ίδιους φαιούς σχηματισμούς των εγκεφαλικών σκελών. Διακρίνεται δέ εις τα κάτωθι : Τον κυρίως πυρήνα μικροκυτταρικόν (νεοερυθρόν), συνιστάμενον έκ μικρών τριγωνικών νευρικών κυττάρων με άφθονον κιτρινοπορφυραν χρωστικήν (καλώς ανεπτυγμένην είς τον άνθρωπον) καί τον μεγαλοκυτταρικόν πυρήνα (παλαιοερυθρόν), φυλογονικώς άρχαιότερον, συνιστάμενον έκ μεγάλων δίπολων νευρικών κυττάρων, επίσης με αφθονον μέλαιναν χρωστικήν, (ιδιαιτέρως ανεπτυγμένην εις τα κατώτερα μαστοφόρα) ό όποϊος ύπό μορφήν κυπέλλου περιβάλλει τον προηγούμενον. Το σύνολον τοϋτο περιβάλλεται υπό κάψης, σχηματιζόμενης ύπό τοδ πλέγματος τών προσαγωγών καί απαγωγών έμμυέλων ινών τοϋ πυρήνος. Ή φυσική υπέρυθρος χροιά τοΰ έρυθροΰ πυρήνος οφείλεται είς κολλοειδή Γνώσιν Fe, ην ούτος περιέχει. Τοιαΰται σιδηρούχοι ενώσεις ανευρίσκονται επίσης καί είς άλλους νευρικούς σχηματισμούς, (ώς εις το ύποθαλάμιον σώμα τοΰ Luys, ώχράν σφαΐραν, δικτυωτήν ζώνην τής μέλαινης ουσίας) οί όποιοι υπάγονται είς το έξωπυραμιδικόν σύστημα. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ Ώς γνωστόν είς το έξωπυραμικόν σύστημα υπάγονται : 1. Φλοιώδη πεδία (το πρώτον ύπό τοϋ Foerster αναφερθέντων. Ή έπι- 15

17 κρατοΰσα άποψις σήμερον είναι ότι τα 6,8,4, δρουν εύοδωτικώς ενώ τα 4S, 8S, 24S δρουν ανασταλτικός). 2. Το νεοραβδωτόν σώμα (κερκοφόρος πυρήν και κέλυφος) 3. Το παλαιοραβδωτόν» (ώχρα σφαίρα) 4. Το ύποθαλάμιον» τοΰ Luys 5. Ή μέλαινα ουσία τοΰ Sommering 6. Ό Κ.Δ.Σ. (κατιών δικτυωτός σχηματισμός, έκτεινόμενος από τοο διεγκεφάλου εως του Ν.Μ). 7. Ή έλαία τοϋ προμήκους 8. Ό ερυθρός πυρήν όστις είδικώτερον θεωρείται «σταθμός» διασταυρώσεως έξωπυραμιδικών και παρεγκεφαλιδικών οδών. Αί συνδέσεις του ερυθρού πυρήνος ακολουθούν ίεραρχικήν σκοπιμότητα, ώς συμβαίνει εις όλον το έξωπυραμιδικόν σύστημα. Αί προσαγωγοί ίνες, αί όποΐαι καταλήγουν είς τον νεοερυθρόν πυρήνα προέρχονται : α. Έκ φλοιωδών πεδίων (6 και 4 του μετωπιαίου λοβοΰ, πιθανώς και εκ τοΰ βρεγματικοΰ και κροταφ. λοβοϋ δια παραπλεύρων φλοιογεφυρικών δεματίων). β. Έκ τοο ραβδωτοϋ σώματος (κατά μείζονα λόγον εκ του παλαιοραβδωτοϋ δια της φακοειδούς δεσμίδος και κατά ελάσσονα έκ τοΰ νεοραβδωτοΰ δια της φακοειδοδς αγκύλης). γ. Έκ της μέλαινης ουσίας. δ. Έκ του ύποθαλαμίου σώματος τοΰ Luys ε. Έκ τοϋ ύποθαλαμίου πεδίου του Forel στ. Έκ της Παρεγκεφαλίδος (όροφιαίου και οδοντωτού πυρήνος τοϋ αντιθέτου ημισφαιρίου, δια τοΰ άνω παρεγκεφαλιδικοΰ σκέλους καΐ κατόπιν χιασμού μετά των έκ της ετέρας πλευράς προερχομένων - χιασμός Wernekinck - κατά τήν μέσην γραμμήν της καλύπτρας τοΰ εγκεφαλικού σκέλους). ζ. Έκ τοΰ αίθουσαίου πυρήνος (πυρήν Deiter) η. Έκ τής αντανακλαστικής οπτικό - κινητικής όδοΰ προερχομένης έκ τοΰ προσθίου διδυμίου (δια παραπλεύρων τής τετραδυμονωτιαίας όδοό έν μέρει χιαζομένης - χιασμός Meynert - και 'έν μέρει άχιάστου). Αί άπαγωγοί ίνες έκφυόμεναι εκ των μεγάλων κυττάρων τοΰ παλαιοερυθροΰ καί τίνες έκ των μικρών κυττάρων τοΰ νεοερυθροΰ σχηματίζουν: α. Τό ερυθρό - νωτιαΐον δεμάτιον. Τοΰτο χιαζόμενον μετά τοο αντιθέτου κατά τήν μέσην γραμμήν τής καλύπτρας τοΰ έγκεφ. σκέλους (χιασμός Forel) αποτελεί τήν μόνην άπ' ευθείας όδόν τήν συνδέουσαν τον έρυθρόν πυρήνα προς τους κινητικούς πυρήνας τοΰ στελέχους και προς τα κινητικά κύτταρα των έτεροπλεύρων προσθίων κεράτων τοΰ N.M. (ανασταλτική δρδσις επί των έν λόγω κυττάρων, εξαιρέσει των βραχειών ίνών τής άντακλαστικής οπτικό - κινητικής όδοΰ). Αί λοιπαί άπαγωγοί ίνες έκφύονται έκ των μικρών κυττάρων τοϋ νεοερυθροΰ πυρήνος καί καταλήγουν : β. Είς τον όπτικόν θάλαμον (πλάγιο - κοιλιακόν ή έξω πυρήνα αυτοο) καί εκείθεν προς βρεγμ. λοβό. 2. Είς τον Δ.Σ. τοΰ μεσεγκεφάλου (είς τα κύτταρα των πυρήνων τοϋ Δ.Σ. τών ευρισκομένων πέριξ τοΰ έρυθροΰ πυρήνος). 16

18 δ. Ε{ς τήν έλαίαν τοΰ προμήκους (δια της κεντρικής καλυπτικής δεσμίδος). ε. Εις τους οφθαλμοκινητικούς πυρήνας (οδτοι άποτελοϋν τμήμα τής αντανακλαστικής οπτικό - κινητικής όδου). ζ. Τέλος αναφέρεται υπό τίνων και το σύστημα του οπισθίου συνδέσμου δια τοϋ οποίου οί δύο ερυθροί πυρήνες συνδέονται μεταξύ των και μετά του υποθαλάμου. Έξ οσων ήδη αναφέρθησαν δύναται να λεχθή οτι : 'Αφ' ενός αϊ έκ τοϋ οδοντωτού και όροφιαίου πυρήνος τής παρεγκεφαλίδος άναχωροΰσαι Ινες προς τον έτερόπλευρον Ε.Π. καί εκείθεν αί προς τον κοιλιακον και εξω πυρήνα του οπτικού θαλάμου καί περαιτέρω προς τον βρεγματικόν λοβον (ανιόν δεμάτιον - παρεγκεφαλοθαλαμικόν) καί άφ' έτερου αί έκ τοϋ Ε.Π. άναχωροΰσαι ίνες προς τήν όμόπλευρον προμηκικήν περιοχήν καί τα κινητικά κύτταρα των έτεροπλεύρων προσθίων κεράτων του N.M. (κατιόν δεμάτιον - Έρυθρονωτιαΐον τοϋ Monakow, παλαιότερον φυλογονικως δλων) άποτελοϋν τήν σπουδαιοτέραν άνακλαστικήν όδόν τοΰ Ε.Π. ΑΓΓΕΙΑΚΟΝ ΔΙΚΤΥΟΝ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ Είς δ,τι άφορα τήν άγγείωσιν τοΰ Ε.Π. υπενθυμίζεται οτι άπα πλευράς αρτηριακού δικτύου αυτή επιτυγχάνεται κυρίως δια τοΰ οπισθίου μαστικοϋ αγγειακού δεσμιδίου (έκ των εν τω βάθει κλάδων τής οπίσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας) καί δή τοΰ σκελικοΰ τοιούτου (το όποιον μετά τοΰ διατρητοθαλαμικοΰ δεσμιδίου συνιστά τήν γνωστήν θαλαμοδιατιτραίνουσαν άρτηρίαν) καί δευτερευόντως εκ κλαδίσκων τοϋ ίνιακοΰ ή οπισθίου άγγειακοϋ κλάδου (έκ των έπιπολεΐς τοιούτων τής οπίσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας). Τοιουτοτρόπως ή αίμάτωσις τοΰ Ε.Π. επιτυγχάνεται δια τοΰ σπονδυλοβασικοΰ συστήματος, ένω το καρωτιδικόν συμμετέχει μόνον δια κλαδίσκων (έκ τής όπισθίας άναστομωτικής αρτηρίας) άναστομωτικών προς τ' όπίσθιον μαστικόν άγγειακόν δεσμίδιον. Το φλεβικόν επίσης δίκτυον άρχεται δια φλεβιδίων, άτινα έκβάλλουν είς τήν εσω έγκεφαλικήν φλέβα ή οποία ένοΰται μετά τής βασικής προς σχηματισμόν τής Γαληνείου ή μεγάλης φλεβός. Αύ'τη, βραχυτάτη ούσα, έκβάλλει είς τον εύθύν κόλπον, εν συνεχεία είς τον σιγμοειδή κόλπον καί έν τέλει δια τής όδεύσεως τοΰ αίματος είς τήν εσω σφραγίτιδα φλέβα. ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΕΡΥΘΡΟΥ ΠΥΡΗΝΟΣ Αί πλέον συνήθεις συνδρομαί τοΰ Ε.Π., σπάνιαι έν τούτοις είς τήν καθόλου παθολογίαν τοϋ Κ.Ν.Σ., θεωρούνται φύσεως αγγειακής, ως ή συνδρομή των Chiray - Foix - Nicolesco, νεοπλασματικήςώςή συνδρομή Benedict ή τέλος εκφυλιστικής ώς ή παρεγκ/μυοκλονική δυσυνεργία τοΰ Ramsay - Hunt. Μετά τήν ανωτέρω έν συντομία άνασκόπησιν είσερχόμεθα είς τήν παρουσίασιν τής ύφ' ήμων γενομένης ερευνητικής εργασίας, έκθέτοντες έν αρχή μεν τήν τεχνικήν καί μεθολογίαν τής νευροφυσιολογικής διερευνήσεως τοΰ Ε.Π., έν συνεχεία δέ τα ημετέρα ευρήματα. 17

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ I. ΥΛΙΚΟΝ ΜΕΘΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ (3 Στάδια) 1. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΩΝ καί ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΟΥΣΙΩΝ 2. ΕΛΕΓΧΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ καί ΑΛΛΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ 3. ΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ιον Στάδιον ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΙ 1. ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑ Ηλεκτρόδια ερεθισμού καί απαγωγής Ταΰτα διακρίνονται εις : α. Μάκρο - ηλεκτρόδια επιφανείας καί έν τφ βάθει καί β. Μίκρο - ηλεκτρόδια, - μόνο μίκρο - ηλεκτρόδια δια έξωκυτταρίους καί ενδοκυττάριους άπαγωγάς καί πέντο - μίκρο - ηλεκτρόδια. α. Μάκρο ηλεκτρόδια αϊ. Μάκρο-ήλεκτρόδια επιφανείας διπολικά συνιστάμενα έκ πλατίνης ή έξ έπιχλωριωμένου Agcl. α2. Μάκρο-ήλεκτρόδια έν τ φ βάθει διπολικά έξ ανοξείδωτου χάλυβος ήλεκτρικώς μεμονωμένα καθ' όλον το μήκος αυτών πλην τοϋ αίχμηροϋ των άκρου. Τα ούτω πως κατασκευασθέντα ηλεκτρόδια χρησιμεύουν δια τήν πρόκλησιν ήλεκτρικοϋ ερεθισμού καί έν συνεχεία τήν άπαγωγήν προκυπτόντων προκλητικών δυναμικών έκ της προς μελέτην έρευνηθείσης εγκεφαλικής περιοχής (Ε.Π.). Ή άπόστασις τών δύο ακίδων έκαστου διπολικοο ηλεκτροδίου είναι περίπου 1mm. Χρησιμοποιοονται επίσης διπολικά ομοκεντρικά ηλεκτρόδια. Τα ανωτέρω μακροηλεκτρόδια ελέγχονται πάντοτε εν 24ωρον προ τοϋ πειράματος δια το ένδεχόμενον διαφυγής ρεύματος έκτος τής αιχμής, δια τήν ακεραιότητα τών ηλεκτροδίων καί δια τήν άντίστασιν τών αιχμών. Ή άντίστασις (R) μεταξύ τών δύο αιχμών πρέπει να είναι άπειρος. Ή άντίστασις (R) έκαστης τών αιχμών τοδ διπολικού ηλεκτροδίου ανέρχεται περίπου είς 20 ΚΩ. Τέλος τα έν λόγω ηλεκτρόδια φέροντα έπί υποδοχέων - εξαρτημάτων τοδ στερεοταξικοδ μηχανήματος καί τοποθετούνται είς τα σημεία εκλογής έπί τή βάσει τών στερεοταξικών παραμέτρων τοϋ άτλαντος τών H.H. Jasper καί Cosimo Ajmone Marsan. Ή τελική θέσις καθορίζεται βάσει ήλεκτροφυσιολογικών δοκιμασιών, αΐτινες συνίστανται εις τήν καταγραφήν τών δι' έκάστην θέσιν προκλητών δυναμικών. 18

20 β. Μίκρο-ήλεκτρόδια ßl. Μόνο-μίκρο- ηλεκτρόδια δια ένδοκυττάριον απαγωγή ν. Ύλικον έξ ύαλίνων σωληνίσκων εύρους = 2-3mm και ποικίλου μήκους == 10cm Συσκευή κατασκευής : συσκευή ΡΕ - 2 Puller (Narishige Tokyo Japan) Τοποθέτησις τοϋ ύαλίνου σωληνίσκου κατακόρυφος και συγκράτησις των εκατέρωθεν άκρων αύτοϋ επί των δύο υποδοχών. 'Ακολούθως εφαρμογή υψηλής θερμότητος περί τήν μεσότητα τοϋ σωληνίσκου περιωρισμένης εκτάσεως και επί ώρισμένον χρόνον = 20"- 30", περαιτέρω εφαρμογή μηχανικής δλξεως έπί τοϋ κάτω άκρου τοϋ σωληνίσκου. Και ούτω διαίρεσις εις δύο ήμίση τοϋ σωληνίσκου καί κατασκευή δύο μίκρο - ηλεκτροδίων. Ή διάμετρος της αιχμής εξαρτάται από το μέγεθος τής εφαρμοζόμενης θερμότητος καί συνεπώς τήν θερμοκρασίαν τοϋ τοιχώματος κατά τήν στιγμήν τής μηχανικής έλξεως. To optimum τών αποτελεσμάτων επιτυγχάνεται δι' εφαρμογής των κάτωθι ενδείξεων : Heater = 9, Magnet = 4. Δι' εκαστον πείραμα κατασκευάζονται περί το 20 μόνο - μίκρο - ηλεκτρόδια. Ή διάμετρος των ακίδων = 0,5 - Ιμ. ελέγχεται εις μικροσκόπιον ίσχυρδς μεγενθύσεως. Δέον να σημειωθή ότι, εάν έφαρμοσθή χαμηλή θερμότης ή ύ'αλος θα θραυσθή πριν ή ακίς λάβη τήν έπιθυμητήν διάμετρον, εάν δέ ή θερμοκρασία είναι υψηλή ή ακίς παραμορφώνεται καί μετατρέπεται είς μακρόν νημάτιον μή δυνάμενον να χρησιμοποιηθή δια τον έπιθυμητόν σκοπόν. Ούτω κατόπιν επανειλημμένων δοκιμασιών, το optimum των αποτελεσμάτων έχει τα ανωτέρω περιγραφέντα χαρακτηριστικά, έπιτυγχανομένου τελικώς μόνο - μίκρο - ηλεκτροδίου κωνοειδοϋς σχήματος διαμέτρου ακίδος = 0,5 - Ιμ. Καθαρισμός καί πλήρωσις μόνο-μίκρο -ηλεκτροδίων (Μ έθοδος Tasaki). Τοποθέτησις τών ηλεκτροδίων εις stato με βάσιν εξ ελαστικοΰ κατακορύφως με τήν ακίδα προς τα κάτω καί έμβάπτισις αύτοϋ εντός είδικοϋ ύαλίνου δοχείου πληρωθέντος δια μεθυλικής αλκοόλης. Θέρμανσις τοϋ ανωτέρω προς δημιουργίαν ήπιου βρασμοο (45 έως 50 C) ύπό ήλαττωμένην πίεσιν προς εξοδον τών φυσαλίδων τοϋ αέρος έκ τοϋ αύλοϋ καί κατάληψις τοϋ αύλοϋ ύπό τής αλκοόλης. Κατόπιν βρασμός ύπό κενόν (συνεχής μέτριος καί όχι έντονος) μέχρι εξόδου όλων των φυσαλλίδων έκ τών αυλών. Περαιτέρω τοποθέτησις τοϋ stato εις έτερον ύάλινον δοχεϊον μέ άπεσταγμένον Η 2 0 καί παραμονή έπί 15' δια τήν μερική ν άντικατάστασιν τής αλκοόλης ύπό τοϋ άπεσταγμένου Η 2 0 (μέχρι πλήρους καλύψεως τών ηλεκτροδίων). Είναι δυνατόν εν τούτοις ό βρασμός να λάβη χώραν καί εις άπεσταγμένον Η 2 0 άπ' ευθείας, παραλειπομένου τοϋ σταδίου τής μεθυλικής αλκοόλης. Μετά ταϋτα τοποθέτησις είς ύάλινον δοχεϊον περιέχον ιοντικό διάλυμα κιτρικοϋ καλίου 2,5Μ καί παραμονή έπί 24ωρον προς άντικατάστασιν εντός τοϋ αύλοϋ τοϋ άπεσταγμένου Η 2 0 ύπό τοϋ ήλεκτρολύτου. 19

21 'Ακολούθως έκ νέου έλεγχος των ακίδων εις μικροσκόπιον δια το ίκανοποιητικον του εύρους, τήν διαπίστωσιν τυχόν φυσαλλίδων κ.λ.π. Επακολουθεί ή μέτρησις της ηλεκτρικής αντιστάσεως (R) αυτών δια ώμομέτρου. Optimum αντιστάσεως =15-60ΜΩ Μετά τήν δημιουργίαν των ανωτέρω συνθηκών, το ήλεκτρόδιον είναι ετοιμον προς χρήσιν, συνδεόμενον με το πλέγμα τοο καθοδικού ένισχυτοΰ δια ύποδοχέως λήγοντος εις λεπτον σύρμα έκ πλατίνης ή εξ έπιχλωριωμένου Agcl, το όποιον έβαπτίζεται εντός του μόνο - μίκρο - ηλεκτροδίου. β2. Μόνο- μίκρο- ηλεκτρόδια δια έξωκυττάριον απαγωγή ν. Ή ίδία επίσης διαδικασία ακολουθείται πλην όμως δια τήν πλήρωσίν των χρησιμοποιείται ηλεκτρολύτης πυκνού διαλύματος Nacl ( = 4-5Μ) προς αποφυγήν ερεθιστικής δράσεως των ιόντων Κ ε πί της κυτταρικής μεμβράνης, ή δέ αρίστη τιμή αντιστάσεως (R) κυμαίνεται άπό 1-15ΜΩ. β3. Πέντο-μίκρο-ήλεκτρόδια (Συγκρότημα μίκρο - ηλεκτροδίων προς, ήλεκτροφορητικήν χορήγησιν ουσιών είς τήν κυτταρικήν μεμβράνην) Ή εφαρμογή των ανωτέρω απετέλεσε μίαν άπό τάς πλέον σημαντικωτέρας οδούς προσπελάσεως του προβλήματος είς ό,τι άφορςί εις τήν in situ λήψιν βιοηλεκτρικων δυναμικών ενεργείας έκ μεμονομένων νευρικών κυττάρων και σύγχρονον έφαρμογήν χημικών ούσιων (μέχρι δισεκατομμυριοστοϋ τοο gr) είς τήν έξωτερικήν έπιφάνειαν του κυττάρου, ως και είς τήν έρμηνείαν της χημικής μεταβιβάσεως εις τάς συνάψεις τοΰ Κ.Ν.Σ. Ή μέθοδος έφηρμόσθη τό πρώτον υπό των Curtis και Eccles. Σήμερον ακολουθούν τήν μέθοδον ταύτη ν ελάχιστα εργαστήρια άνά τον κόσμον μεταξύ των οποίων και τό τοΰ Αίγινητείου Νοσοκομείου. Τελευταίως κατέστη δυνατή ή κατασκευή των ανωτέρω και ύφ' ημών χάρις εις τήν συνεργασίαν του ημετέρου Εργαστηρίου καί τοΰ 'Εργαστηρίου Πυρηνικών 'Ερευνών «Δημόκριτος». Κατασκευή : Ταύτα συνίστανται έκ πέντε μίκρο - ηλεκτροδίων, ενός κεντρικού καί τεσσάρων πλευρικών, προερχομένων έκ ισαρίθμων ύαλίνων σωληνίσκων, συνηνωθέντων των πλευρικών έκκεντρικώς πέριξ τοΰ πέμπτου ή κεντρικοΰ, είς τρόπον ώστε εις τό εν άκρον τοΰ σωληνίσκου τα στόμια αυτών να είναι διατεταγμένα εις τό αυτό όριζόντιον έπίπεδον, είς δέ το έτερον άκρον να έξέχη τό στόμιον τοΰ κεντρικού. Τό ούτω πως κατασκευασθέν ήλεκτρόδιον τοποθετείται καί συγκρατείται εις τον Puller Pe - 2 ένθα δι' δι' εφαρμογής υψηλής θερμότητος καί περαιτέρω έλξεως κατασκευάζεται το πέντο - μίκρο - ήλεκτρόδιον με διάμετρον αιχμής = 0,5μ. To optimum τών αποτελεσμάτων επιτυγχάνεται δια εφαρμογής τών κάτωθι ενδείξεων : Magnet = 4,5 Heater = 8,5. Έν συνεχεία ελέγχεται ή αίχμή είς μικροσκόπιον μεγάλης διαθλαστικής ικανότητος. Μετά ταύτα τοποθέτησις είς stato καί έμβάπτισις είς είδικόν ύάλινον δοχεΐον (ή ακίς προς τα κάτω) πληρωθέν δια μεθυλικής αλκοόλης, καί 20

22 πλήρωσις των σωληνίσκων, ύπ' αυτής, είτα ακολουθεί ήπιος βρασμός, βρασμός υπό κενόν καΐ τέλος εις άπεσταγμένον Η 2 0. (Δύναται όμως ενίοτε να παρακαμφθή το στάδιον της μεθυλικής αλκοόλης και να λάβη χώραν απ' ευθείας έμβάπτισις εις άπεσταγμένον Η 2 0 και είτα βρασμός και περαιτέρω φύλαξις). 'Επακολουθεί διεύρυνσις των στομίων της ακίδος υπό μικροσκοπικόν ελεγχον εις μέγεθος 2-5μ και μέ τα στόμια των σωληνίσκων είς το αυτό όριζόντιον έπίπεδον. 'Ακολουθεί περαιτέρω ή φάσις πληρώσεως των σωληνίσκων του πεντο - μ - ηλεκτροδίου δια αντικαταστάσεως (άπορρόφησις) τοϋ άπεσταγμένου Η 2 0 υπό άλατούχων και χημικών διαλυμάτων. Έτι λεπτομερέστερον ή διαδικασία έχει ως ακολούθως: Έκ των πέντε αυλών εκάστου, ό κεντρικός πληρούται δια διαλύματος Nacl 5Μ τ' όποιον χρησιμεύει δια την άπαγωγήν των βιοηλεκτρικων δυναμικών των μεμονωμένων νευρικών κυττάρων, ή δέ ηλεκτρική του άντίστασις (R) πρέπει να κυμαίνεται περί τα 2-10 ΜΩ. Ό εις έκ των πλαγίων τεσσάρων αύλων πληρούται δια διαλύματος Nacl 3Μ, χρησιμεύει δέ δια τήν διέλευσιν ρεύματος μέ άντίθετον φορτίον (άντισταθμιστικόν ρεϋμα) προς έξουδετέρωσιν του δια των υπολοίπων πλαγίων αύλων των κληρωθέντων δια χημικών ουσιών διερχομένου ρεύματος. Τοιουτοτρόπως αποφεύγεται ή παθητική εκροή των μορίων των ουσιών - ρεϋμα συγκρατήσεως -. Ή ηλεκτρική άντίστασις του εν λόγω αύλοΰ πρέπει να κυμαίνεται περί τά 15 ΜΩ. Τέλος οί λοιποί τρεις αυλοί πληρούνται υπό διαλύματος των προς μελέτην ουσιών π.χ. Άκετυλχολίνη, γλυκίνη, γλουταμινικό οξύ κ.λ.π. Δι' αυτών εφαρμόζεται ήλεκτρικόν ρεϋμα το όποιον διερχόμενον δια τοϋ στομίου ωθεί τά όμωνύμως φορτισμένα μόρια τοϋ χημικοΰ διαλύματος προς τά έκτος (υφισταμένης της δυνατότητος ρυθμίσεως κατά βούλησιν της ποσότητος και τοϋ χρόνου εκροής της ουσίας). Ή ηλεκτρική άντίστασις (R) αύτων πρέπει να κυμαίνεται περί τα 20 ΜΩ. Τέλος δια τήν καλυτέραν προώθησιν τών ουσιών δυνατόν τό πέντο - μίκρο - ήλεκτρόδιον να ύποστή φυγοκέντρησιν επί 15' είς εως στροφάς. Ούτω ετοιμον τό ήλεκρόδιον προς χρήσιν φυλάσσεται είς σκοτεινόν θάλαμον χαμηλής θερμοκρασίας, εντός ύαλίνου δοχείου μέ άπεσταγμένον Η 2 0 τοιαύτης ποσότητος, ώστε να εμβαπτίζεται ή ακίς εντός αύτοΰ προς αποφυγήν σχηματισμού κρυστάλλων κατά τά στόμια. Κατά τήν εναρξιν της πειραματικής ερεύνης προσαρμόζεται και συγκρατείται τό πέντο - μίκρο - ήλεκτρόδιον είς τήν διάταξιν τών ηλεκτρονικών συσκευών είς υποδοχείς μέ πέντε μεταλλικούς αγωγούς εξ έπιχλωριωμένου Agcl, το άκρον τών οποίων εμβαπτίζεται εντός τοϋ διαλύματος της ουσίας είς τους αντιστοίχους αυλούς. Έν συμπερασμάτι εις ο,τι άφορα είς τά μίκρο - ηλεκτρόδια μόνο και πέντο : Ή σχολαστική καθαριότης, ή μετά μεγίστης προσοχής κατασκευή των ύπό τους πλέον καλυτέρους όρους Heater και Magnet τοϋ Puller Pe - 2, ή προσεκτική πλήρωσις τών αυλών υπό ουσιών, ô συνεχής έλεγχος τοϋ εύρους της ακίδος, ή καλή άντίστασις και ή έν γένει αρίστη συντήρησις 21

23 αποτελούν ëva άπο τους πλέον αποφασιστικούς ρόλους δια τήν έπιτυχίαν τού πειράματος. Επανειλημμένως δε τ' ανωτέρω έτονίζοντο υπό του Καθηγητού' κ. Στεφανή εις βαθμόν, ώστε ν' αποτελούν το «Εύαγγέλιον» των ασχολουμένων περί αυτά. Τέλος δέον να τονισθή ή προσπάθεια ύπο του εργαστηρίου κατασκευής πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίων, ή οποία και επετεύχθη τελευταίως, ώς και μικρό - ηλεκτροδίων δια ένδοκυττάριον και έξωκυττάριον σύγχρονον άπαγωγήν καθώς και τρόπος συνεχούς καταγραφής τής αντιστάσεως (R) κατά τήν διάρκειαν της πειραματικής ερεύνης. Π. ΟΥΣΙΑΙ Παρασκευή διαλυμάτων και πλήρωσις ηλεκτροδίων Τα προς πλήρωσιν των πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίων διαλύματα ουσιών, παρασκευάζονται 24 ώρες προ τής ενάρξεως τής πειραματικής έρεύνης. Διαδικασία: Ύπο τάς πλέον καταλλήλους συνθήκας καθαριότητος λαμβάνεται ή προς μελέτην ουσία, ζυγίζεται προς λήψιν ώρισμένης ποσότητος (αναλόγως τής ουσίας), κυμαινόμενης περίπου άπο 30 εως 200mg (ζύγισις εις ζυγόν Sartori us), και περαιτέρω διαλύεται αυτή εις 1ml άπεσταγμένον Η 2 0. Μετά ταύτα μετράται το ph τού διαλύματος τής ουσίας, το όποιον οφείλει να εμφανίζει ώρισμένην τιμήν δι' έκάστην έξ αυτών. Ή ώρισμένη δέ τιμή τού ΡΗ επιτυγχάνεται δια προσθήκης άραιοϋ (Ν/ΙΟ) διαλύματος Hcl (Η+) ή ΝαΟΗ (OHh). Μετά το πέρας και τής ώς άνω φάσεως αί ουσίαι είναι ετοιμαι προς πλήρωσιν τών αυλών τών ηλεκτροδίων, το όποιον καί επιτυγχάνεται διά μικροσύριγγος ειδικής δι' έκάστην έξ αυτών. Ούτω ό κεντρικός αυλός του πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου πληρούται δια διαλύματος Nacl 5Μ (12,3 gr/50ml άπεστ. Η 2 0). "Εν έκ τών τεσσάρων διά Nacl 3Μ (8,2 gr/50ml άπεστ. Η 2 0). Οί δέ λοιποί τρεις «πλάγιοι» αυλοί πληρούνται διά τών διαλυμάτων τών προς μελέτην ουσιών, πυκνοτητος 0,05- IM. Τέλος τα ηλεκτρόδια τοποθετημένα διά τής κορυφής προς τα κάτω, εις εΐδικόν stato φυλάσσονται εντός ύαλίνου δοχείου πληρωθέντος δια άπεσταγμένου Η 2 0, είς τρόπον ώστε να έμβαπτίζωνται εντός αυτού μόνον αί ακίδες. Ώς δέ προηγουμένως ελέχθη, μετράται ή ηλεκτρική άντίστασις (R) αυτών, οσάκις όμως καθίσταται άναγκαϊον, υφίστανται φυγοκέντρησιν είς εως στροφάς επί 15' περίπου. Τοιουτοτρόπως τα ηλεκτρόδια είναι έτοιμα προς χρήσιν φυλασσόμενα εντός ψυγείου. Π Ι Ν Α Ξ 1. Παρασκευής διαλυμάτων των προς μελέτην ουσιών ΟΥΣΙΑΙ ACH Glycine Dl - Homocysteic-Acid Gaba N-E Glutamic - Acid 5-HT ΔΙΑΛΥΜΑ mg/ml 37,5» 100» 103» 40» 147» 100» άπεστ.»»»»»» mo PH 3,8 3,8-3,6 8,5 3,8 3,8 8,5 3,8

24 ΕΙΚΩΝ 1. Χρησιμοποιηθέντων μίκρο - ηλεκτροδίων. ΠΕΝΤΟ - ΜΙΚΡΟ - ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΟΝ Κεντρικον «Barrel» : διάλυμα Nacl 5Μ. Αον Βον»»»»» 3Μ. ουσίας Γον»»» Δον»»» ΜΟΝΟ - ΜΙΚΡΟ - ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΟΝ Διάλυμα Kalium Citricum 1. ΚΛΩΒΟΣ FARADAY 2ον Στάδιον ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΑΙ Ή στερεοταξική τράπεζα και ή μετ' αυτής συνδεδεμένη διάταξις τον ηλεκτρονικών συσκευών ευρίσκονται εντός «κλωβού Faraday» διαστάσεων 2,40m χ 3,70m χ 2,50m, τοΰ οποίου ή σκοπιμότης συνίσταται είς τήν δημιουργίαν «ηλεκτρικής θωρακίσεως», τουτέστιν δια τήν προάσπισιν τοϋ χώρου τών ηλεκτρονικών συσκευών εκ τής επιδράσεως εξωτερικών ηλεκτρικών πεδίων. 2. ΣΤΕΡΕΟΤΑΕΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (Μετ* αυτής συνεργαζόμενοι συσκευαί : 'Αναρροφητική αντλία - τρο- 23

25 24 AM*

26 χός - 'Αναπνευστική συσκευή). 'Από της δημιουργίας του Νευροβιολογικοΰ Εργαστηρίου, ώς στερεοταξικόν σύστημα χρησιμοποιείται το υπό τοδ τμήματος τεχνικής αναπτύξεως του Έθνικοΰ 'Ινστιτούτου 'Υγείας τών Ηνωμένων Πολιτειών (Ν.Ι.Η. National Institute of Health) κατασκευασθέν δια τάς είδικάς πειραματικός μελετάς τοιούτου είδους καί το όποιον στηρίζεται εις το άπό του 1908 εισαχθέν υπό των Horsley - Clarke. "Ιδια χαρακτηριστικά : Λίαν άποτελεσματικόν, εις ο,τι άφορα εις τήν καθήλωσιν της κεφαλής του ζώου, ευχέρεια στροφής καί μεταθέσεως τής κεφαλής εις το τριαξονικό σύστημα τοδ χώρου επί βαθμολογημένων κλιμάκων. Ευελιξία τοϋ ήλεκτροδιοκατόχου (τών μόνο - πέντο - ηλεκτροδίων) επίσης κατά τήν αυτήν ώς άνω έννοιαν, δηλ. τής μεταθέσεως èv τω χώρω έπί βαθμολογημένων κλιμάκων, ώς καί τών ήλεκτροδιοκατόχων τών ηλεκτροδίων ερεθισμού (μακροηλεκτροδίων) επί τών βραχιόνων τής στερεοταξικής συσκευής. Ευχέρεια αλλαγής ήλεκτροδιοκατόχου αναλόγως του προς χρήσιν μικροηλεκτροδίου, ευκολία προσθήκης οιονδήποτε εξαρτήματος πλησίον τοδ πειραματόζωου, λόγφ τών ειδικών υποδοχέων στηρικτικών στηλεών ευρισκομένων παραλλήλως κατά τ' άκρα τής τραπέζης. Σημείωσις: Έπί τής δεξιάς πλευράς τής στερεοταξικής τραπέζης, υφίσταται κινητή μονάς, ολισθαίνουσα προσθιοπισθίως καί ρυθμίζουσα τήν θέσιν τοδ ηλεκτροδίου κατά τον άντίστοιχον άξονα τοδ εγκεφάλου Έπ' αυτής υφίσταται εγκάρσιος κοχλίας δια τον έγκάρσιον άξονα τοδ εγκεφάλου, ώς καί κάθετος κοχλίας δια τον κάθετον άξονα τοδ εγκεφάλου. Έπί τοδ καθέτου άξονος υπάρχει σύστημα μικρομετρικοδ κοχλιού βαθμολογημένου άπό 0 εως 200 μία πλήρης περιστροφή αύτοδ αντιστοιχεί εις βύθισιν τοδ ηλεκτροδίου κατά 200μ. καί αντιστοιχεί επί έτερου κοχλίου (συνεργαζομένου μετά τοδ πρώτου) εις διάστημα δύο παραλλήλων χαραγγών. Πέντε παράλληλοι χαραγγαί = 1mm. Tò δέ σύνολον τών παραλλήλων χαραγγών = 20mm. 3. ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟΝ Γαλή, τής οποίας πλην τών εν γένει συνθηκών υγιεινής δέον οπως λαμβάνωνται ύπ' δψιν καί οι κάτωθι παράγοντες : α. Ηλικία αναπαραγωγής = 10 μήνες β. Εποχή» = 'Ιανουάριος - Αύγουστος γ. Διάρκεια εγκυμοσύνης = 63 ήμέραι δ. Οίστρος (διάρκεια =7-14 ήμέραι, μεσοδιαστήματα = ήμέραι) ε. Έπανεμφάνισις οίστρου = τέλος γαλακτοπαραγωγής μετά τον τοκετόν. στ. Θερμοκρασία απευθυσμένου = 38 C ή 101,6F ζ. Καρδιακοί παλμοί = 130/1' η. Άναπνοαί = 24/Γ 4. ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΟΝ α. Μονομικροηλεκτρόδιον β. Πεντομικροηλεκτρόδιον γ. Ήλεκτρόδιον ερεθισμοδ - καταγραφής (κάθετο καί οριζόντιο) τύπου «Statham» 25

27 5. ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΟΚΑΤΟΧΟΝ (HOLDER) α. Μονομικροηλεκτροδίου β. Πεντομικροηλεκτροδίου γ. Ηλεκτροδίου έρεθισμοϋ - καταγραφής Χρησιμοποιούμενον δια τήν ύποδοχήν τοϋ ηλεκτροδίου. Ή βασική φροντίς αύτοΰ συνίσταται εις τον ελεγχον δια τήν μή υπαρξιν βραχυκυκλώματος καί διαφυγής ρεύματος, επιμελή καθαρισμον των εξ αργύρου ακροδεκτών του καί εν συνεχεία ήλεκτρολυτικον καθαρισμον προ τής έπιχλωριώσεώς του. Μετά τήν έπιχλωρίωσιν διαφυλάσσεται εις σκοτειvòv μέρος. 6. ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ ΠΟΛΥΜΙΚΡΟΜΕΤΡΙΚΟΣ (PICO - METRIC, AMPLIFIER MODEL 18 (I.L.). Ή χαρακτηριστική ίδιότης αύτοϋ είς τήν παροϋσαν διάταξιν συνίσταται εις τήν δυνατότητα «προσαρμογής των αντιστάσεων» τής αιχμής τοΰ μικροηλεκτροδίου μετά του καθοδικού παλμογράφου, εις τρόπον ώστε να «φεύγη» άναλλοίωτον το σήμα. 7. ΠΡΟΕΝΙΣΧΥΤΗΣ (TETRONIX - TYPE RM 122 LOW - LEVEL PREAMPLIFIER) Ούτος τροφοδοτείται υπό τοϋ Type Rm Power Supply καί χαρακτηρίζεται ύπό τής ιδιότητος τής ενισχύσεως τοϋ σήματος Χ100 ή Χ ΚΑΘΟΔΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ (OSCILLOSCOPE TETRONIX) Δι' αύτου εχομεν οπτικήν άπεικόνισιν τοϋ ήλεκτρικοϋ σήματος τοϋ προερχομένου έκ τοϋ προς διερεύνησιν έγκεφαλικοϋ σχηματισμού ύπό μορφήν κύματος. (Ένταΰθα εχομεν επίσης τήν δυνατότητα μετρήσεως τοϋ θορύβου, ώς καί τοιαύτης των αντιστάσεων τοϋ ηλεκτροδίου). Ή τροφοδότησις τοϋ καθοδικοϋ παλμογράφου επιτυγχάνεται επίσης δια τοΰ Type Rm 125 Power Supply. 'Υφίστανται δύο καθοδικοί παλμογράφοι (Α καί Β επί τοϋ Β είναι προσηρμοσμένη ή κυμογραφική μηχανή). Ή συνδεσμολογία ακολουθεί τήν κάτωθι σειράν. 'Από τον Pico - Metrie προς τον καθ. παλμογράφο (Α) το D. C. καί εκείθεν προς το μαγνητόφωνο, καί άπό τον προενισχυτή προς καθ. παλμ/φο το A.C. 9. ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΟΣ (AUDIO - MONITOR - GRASS AMS) Δι' αύτοΰ εχομεν άκουστικήν άντίληψιν τοΰ σήματος. Ή είσοδος του συνδέεται με τον καθοδικόν παλμογράφον. Είς τήν εξοδόν του είναι προσηρμοσμένον μεγάφωνον υψηλής καί χαμηλής στάθμης (HI - LOW). Έπί τοϋ ώς άνω οργάνου υπάρχουν : α) «Φίλτρα» χαμηλής καί υψηλής συχνότητος δια τήν άποκοπήν ξένων συχνοτήτων παραγομένων εντός τοϋ κλωβοϋ β) «Ρυθμιστής» τής στάθμης τής ακουστικής συχνότητος μετρούμενης εις Dß. 26

28 10. ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΟΝ (MAGNETOPHONE - AMPEX 3900 SYSTEM Η/Ρ), Τούτο χαρακτηρίζεται οπό της ιδιότητος εγγραφής συνεχών φαινομένων εως εναλλασσομένων ύψους συχνότητος 20Kc/sec. Κατά τήν διάρκειαν της πειραματικής ερεύνης καθίσταται δυνατή ή παρακολούθησις των σημάτων A.C. και D.C. χωριστά εις δύο μικρούς παλμογράφους (σχ. Χ και Ψ) συνδεόμενους μετά του παλμογράφου Α καν μετά του συστήματος του μαγνητοφώνου. Εις το μαγνητόφωνον επίσης, λόγω της υπάρξεως αριθμού «καναλιών» πραγματοποιούνται αί κάτωθι έγγραφαί : α) Εις τό «κανάλι» 4 εγγραφή του ερεθισμού (οσάκις δίδομεν) προερχομένου εκ του έρεθιστοΰ. β)»»» 5» τοο A.C. προερχομένου εκ του προενισχυτοϋ. γ)»»» 6» του D.C. προερχομένου εκ του καθ. παλμογράφου Α δ)»»» EDCE» της φωνής προερχομένης εκ του μικροφώνου. Έξ άλλου ή εναποθηκευμένη εις τήν μαγνητοταινίαν κυματομορφή δύναται να παρακολουθήται οπτικώς εις τους δύο ανωτέρω μικρούς παλμογράφους (σχ. Χ+ Ψ) συνδεόμενους μέ τήν έξοδον του μαγνητοφώνου, ιδιαιτέρου συστήματος τροφοδοσίας ρεύματος (Τ.Τ.Ρ.) και συνδεόμενους επίσης μετά γεννήτριας παλμών (Γ.Π.). Περαιτέρω τό μαγνητόφωνον και οί δύο μικροί παλμογράφοι συνδέονται μετά του ένισχϋτου ακουστικής συχνότητος δια τήν άκουστικήν άντίληψιν του εναποθηκευμένου είς τήν μαγνητοταινίαν σήματος, ελεγχομένης τής στάθμης τής άκουστικότητος υπό οργάνου V.U. 11. ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΘΟΔΙΚΟΥ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΥ (Β) και ΚΥΜΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΗ ΧΑΝΗΣ (CYMOGRAPH CAMERA - GRASS) Tò εκ τοΰ καθοδικού παλμογράφου Α σήμα δυνάμεθα να κυματογραφήσωμεν δια συνδέσεως αυτού μεθ' έτερου καθοδικού παλμογράφου Β, ένθα είναι προσηρμοσμένη κυμογραφική μηχανή κατά τήν διάρκειαν του πειράματος. 'Αλλά και εκτός πειράματος δια συνδέσεως τοϋ εν λόγω συστήματος μετά του μαγνητοφώνου δυνάμεθα να εχωμεν κυμογραφικήν άπεικόνησιν τών είς τάς μαγνητοταινίας εναποθηκευμένων σημάτων. Αί πλέον αξιόλογοι δυατότητες τής κυμογραφικής μηχανής δύνανται να θεωρηθούν αί κάτωθι : α. Τμηματική κατ' άρεσκείαν φωτογράφησις ώρισμένων κυματομορφών. β. Συνεχής φωτογράφησις τών μεταβολών τού δυναμικού δια μετατροπής των εις κηλίδα, κινούμενης επί καθέτου άξονος αναλόγως του ύψους αυτών, τού δε film κινουμένου δια προκαθαρισθείσης ταχύτητος. γ. Δια ειδικής επίσης συνδέσεως τού συστήματος προς τον έρεθιστήν καθίσταται δυνατή ή σύγχρονος εφαρμογή ρεύματος ερεθισμού - σαρώσεσεως καθ. παλμογράφου - διανοίξεως διαφράγματος φωτογραφικού φακού. "Απάσα ή ανωτέρω συνδεσμολογία τών ηλεκτρονικών συ σκευ ων ά φ ο ρ α κυρίως εις τα μόνο-μίκροήλεκτρόδια. 27

29 Π ροκειμέν ου δια πέντο - μί κ ρ ο-ήλεκτρόδ ι α δέον να προστεθούν τα έξης: Έκ του πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου και δια του κεντρικού αύλοϋ (barrel Nacl 5Μ) οδεύει το σήμα προς τον πέντο - ήλεκτροδιοκάτοχον και εκείθεν προς τον Pico - Metrie άκολουθον τήν διαδρομήν ώς εις τα μόνο - μίκρο - ηλεκτρόδια. Έκ των 4 πλαγίων αυλών οί όποιοι συνδέονται μετά της ήλεκτροφορητικής μονάδος (δρα κατωτέρω) οί 3 οί περιέχοντες τάς προς μελέτην ουσίας εμφανίζουν άθροισμα εντάσεως (Ι) ρεύματος = προς τήν εντασιν του ρεύματος τοϋ υφισταμένου εις τον 4ον αύλόν (barrel Nacl 3Μ). Τουτέστιν Ισχύει ή σχέσις: ΙΑ = /ΙΒ /+ /ID /+ /ΙΕ / "Ενθα ΙΑ = ρεϋμα Nacl ΙΒ =» ουσίας ID =»» ΙΕ =»» π.χ. Είς πέντο - μίκρο - ήλεκτρόδιον περιέχον Άκετυλχολίνη - Γλυκίνη - Γλουταμινικόν οξύ, έστω οτι χορηγοϋμεν 20ηΑ+ 30ηΑ - 20πΑ = 70ηΑ = ΙΑ πρέπει να χορηγηθή ή ανωτέρω εντασις ρεύματος άπό Ι Α, δια να γίνη πλήρης έξισορρόπησις δηλ. το ρεΰμα τοϋ Nacl του πλαγίου αύλοϋ εξουδετερώνει το άθροισμα των ρευμάτων των τριών άλλων πλαγίων αύλων των περιεχόντων τάς προς μελέτην ουσίας. Οδτω ό πέντο - ήλεκτροδιοκάτοχος συνδέεται περαιτέρω προς τήν 12. ΗΛΕΚΤΡΟΦΟΡΗΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ (Ν.Ι.Η. - CONSTANT CURRENT - AUTO BAL - ELECTROTHORESIS UNIT) Δια τής εν λόγω μονάδος καθίσταται δυνατή ή κατά βούλησιν χορήγησις (+ ) ή (-) ρεύματος δια τήν εξοδον ή συγκράτησιν των προς μελέτην ουσιών εντάσεως κυμαινόμενης από 5 εως 200 ηα (ΙΜμΑ = ΙηΑ). Ή έν λόγω μονάς συνδέεται επίσης μετά τοϋ ηαμπερομέτρου (σχ. 12α) προς ελεγχον των ηα προ τοϋ πειράματος και μετά τοϋ δυνογράφου προς ελεγχον επίσης των υφισταμένων ρευμάτων καί γραφικήν άπεικόνισιν των αποτελεσμάτων. π.χ. Έστω οτι είς πέντο - μ - ηλεκτρόδια υφίστανται αί ούσίαι Ach, Gaba, Glutamate. : α. Ή Ach ώς έχουσα ph = 3,8(Η+) δια της εφαρμογής ( + ) ήλετρικοϋ ρεύματος (μέσω τής ήλεκτρ/κής μονάδος) απελευθερώνει ΐόντα ουσίας. Ένω δια τής χορηγήσεως ( - ) ηλεκτρ. ρεύματος συγκρατείται ή ουσία. β. Ή Gaba (ΐδία διαδικασία). γ. Το Glutamate ώς έχον ph = 8,5 (ΟΗ~) δια τής εφαρμογής (-) ηλεκτρ. ρεύματος απελευθερώνει ιόντα ουσίας. Ένω δια τής χορηγήσεως (+ ) ηλεκτρ. ρεύματος συγκρατείται ή ουσία. 13. ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΟΝ (ΔΥΝΟΓΡΑΦΟΣ - TYPE R DYNOGRAPH BECKMAN) Δια τοϋ έν λόγω οργάνου καθίσταται δυνατόν, ώστε αί βιοηλεκτρικαί μεταβολαί δυναμικοΰ αί απεικονιζόμενοι είς τήν όθόνην τοϋ καθ. παλμο- 28

30 γράφου Α να δύνανται να λάβουν και γραφικήν εκφρασιν εν συνδιασμώ ή μή προς τήν εντασιν των ρευμάτων των χορηγουμένων ουσιών. Χρησιμοποιούνται κυρίως πέντε πέννες, έκ των οποίων αί τρεις δια τάς μεταβολάς της εντάσεως των ρευμάτων των ούσιων, ή τετάρτη δια τον ελεγχον ρεύματος και ή πέμπτη δια το βιολεκτρικόν δυναμικόν. Ούτω επιτυγχάνεται ή συνεχής καταγραφή των έκφορτίσεων, ώς ιστόγραμμα συχνότητος. 14. ΡΥΘΜΟΜΕΤΡΟΝ Ή είσοδος του συνδέεται με τον καθ. παλμογράφον Α και ή Μξοδός του μέ τον δυνογράφον. Το εν λόγω όργανον ρυθμίζεται εκάστοτε κατά τοιούτον τρόπον, ώστε να καθίσταται δυνατή ή μετατροπή της οπτικής αντιλήψεως της σαρώσεως τού καθ. παλμογράφου Α (εκ τοΰ βιοηλεκτρικοΰ φαινομένου) είς άκουστικήν και γραφικήν τοιαύτην. Τέλ ο ς π ροκει μέν ο υ δ ι α χρήσιν μακρ ο η λεκτρ ο δίο υ έρεθισμοΰ-καταγραφής: 15. ΕΡΕΘΙΣΤΗΣ Συνδεόμενος άφ' ενός προς το «κανάλι» 4 ένθα εγγράφεται ό ερεθισμός (οσάκις δίδεται) και άφ' ετέρου προς τήν μονάδα απομονώσεως ρεύματος και εκείθεν προς το ηλεκτρόδιο ερεθισμού και το παρασκεύασμα. 16. ΜΟΝΑΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΕΩΣ ΡΕΥΜΑΤΟΣ 3ον Στάδιον ΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Τά προς μελέτην πειραματόζωα ήσαν αποκλειστικώς γαλαί βάρους 2 εως 4 Kg. αϊτινες ώφειλον να έκπληροΰν ώρισμένας προϋποθέσεις π.χ. νεαραί σχετικώς είς ήλικίαν, καθαραί, ήμεραι, υγιείς, μή έγκυμονοΰσαι κλπ. Το στάδιον τούτο διακρινόμενον εις δύο φάσεις συνίσταται έκ των κάτωθι : Αον. Προεγχειρητική φάσις Αρχικώς νάρκωσις δια ένδοπεριτοναϊκής εγχύσεως βαρβιτουρικού βραχείας διαρκείας ώς το Sodium Pentothai (διάλυμα 500 mg ουσίας είς 20cc φυσιολογικού ορού, τουτέστιν 25mg /ce και ύπό άναλογίαν 75mg κόνεως ή 3cc διαλύματος ανά Kg βάρους τοΰ ζώου). Έν συνεχεία το ζώον καθηλοϋται ύπτίως επί της χειρουργικής τραπέζης προς κάθετηριασμόν τής μηριαίας φλεβός καί τοποθέτησιν μονίμου καθετήρος έκ πλαστικού δια ένδοφλέβιον χορήγησιν υγρών καί προς έκτέλεσιν τραχειοτομής καί τραχειοσωληνώσεως, καθαρισμού τών αναπνευστικών οδών δια άναρροφητήρος καί οσάκις καθίσταται άναγκαΐον τεχνική αναπνοή δια τοΰ Respirator. Μετά ταΰτα ακολουθεί τοποθέτησις τοΰ ζώου εις τήν στερεοταξικήν τράπεζαν, τά δε σημεία προσηλώσεως επαλείφονται δια τοπικοΰ αναισθητικού Xylocaine 5% onguent. Ή καθήλωσις τής κεφαλής καθίσταται λίαν αποτελεσματική άφ' ενός δια τών επί μέρους οργάνων τής στερεοταξικής συσκευής (ορα περιγραφή 29

31 αυτής ηλεκτρονικού και άλλαι συσκεϋαί), εις τρόπον ώστε αυτή να ευρίσκεται τελείως ακίνητος έπί οριζοντίου επιπέδου, άφ' έτερου δι' άλλων επί μέρους τμημάτων ή βραχιόνων της συσκευής να μεταβάλλεται ή θέσις αυτής αναλόγως προς το έπιθυμητόν έπίπεδον επί βαθμολογημένης γωνιώδους κλίμακος.' Βον. Κυρίωςέγχειρητικήφάσις Κατ' αυτήν λαμβάνουν χώραν αί έξης χειρισμοί : 'Επιμήκης τομή του δέρματος του κρανίου άπο της μεσότητος τής μετωπιαίας χώρας (ριζορίνιον) διήκουσα προς τα οπίσω κατά μήκος τής οβελιαίας ραφής είς την βρεγματικήν, ίνιακήν χώραν, αύχενικήν μοϊραν τής σπονδυλικής στήλης τελευτώσα είς το υψος του 6ου θωρακικού σπονδύλου. "Εγχυσις τοπικού αναισθητικού Procaine 2%. Άπομάκρυνσις δια χειρουργικής σμήλης των μυών του θόλου, έκτομή των κροταφίτων μυών εκατέρωθεν, έπικρανίου άπονευρώσεως, ΐνιοαυχενικών μυών και τών υποκειμένων μυϊκών στιβάδων μέχρι άποκαλύψεως τών άκανθώδολ* αποφύσεων τών σπονδύλων. 'Επακολουθεί όπισθία πεταλεκτομή τών πρώτων αυχενικών σπονδύλων, διάνοιξις σκληρας μήνιγγος παρά τη παρεγκεφαλονωτιαία δεξαμενή προς εξοδον του Ε.Ν.Υ. επί τώ σκοπώ μειώσεως τής ένδοκρανίου πιέσεως. Περαιτέρω διάνοιξις επίσης δι' οπίσθιας πεταλεκτομής εις το οψος τοΰ 6ου ή 7ου αυχενικού σπονδύλου προς τοποθέτησιν οριζοντίου ηλεκτροδίου ερεθισμού έτεροπλεύρως προς τον προς μελέτην έρυθρόν πυρήνα. 'Επακολουθεί άνάτρησις, διάνοιξις οπής εις τήν μεσότητα τών βρεγματικών χωρών κατά τήν όβελιαίαν ραφήν, έν συνεχεία διεύρυνσις καί έμφάνισις τής σκληρας μήνιγγος (διάμετρος οπής 1-1,5cm), τομή σκληρός καί λεπτής μήνιγγος καί προσεκτική άναρρόφησις τής εγκεφαλικής ουσίας δια καταλλήλου άναρροφητήρος μέχρι άποκαλύψεως τών προσθίων διδυμιών έκ τής περιοχής τών οποίων 8mm εις τό βάθος ευρίσκεται ό ερυθρός πυρήν. Κατά τήν διάρκειαν τής ανωτέρω διαδικασίας λαμβάνει χώραν αιμοστατική αγωγή δια Gelfoam καί κηροΰ καί έν τέλει ή δημιουργηθεΐσα οπή πληρούται δια Mineral oil. Έν συνεχεία έτερόπλευρος (προς τον προς μελέτην πάντοτε έρυθρόν πυρήνα) άνάτρησις του Ινιακού όστοϋ, άναρρόφησις εγκεφαλικής ουσίας μέχρι τοΰ σκηνιδίου, διάτρησις αύτου προς τοποθέτησιν καθέτου ηλεκτροδίου ερεθισμού εις παρεγκεφαλίδα (Nucleus Interpositus) καί είτα οριζοντίου τοιούτου. Τέλος όμόπλευρος άνάτρησις του κρανίου ύπερθεν τοϋ κινητικοο φλοιοΰ προς τοποθέτησιν καθέτου ηλεκτροδίου ερεθισμού. Ώρισμέναι δέ γενικαί προϋποθέσεις αϊ τίνες λαμβάνουν χώραν προς όμαλωτέραν διεξαγωγήν τών πειραμάτων είναι αί έξης: 1. Διάτήρησις σταθεράς θερμοκρασίας τοο περιβάλλοντος. 2. Έλεγχος θερμοκρασίας, κυκλοφορικής καί αναπνευστικής λειτουργίας τοβ πειραματόζωου. 3. Κατά, περιόδους ενδοφλέβιος στάγδην έγχυσις ηλεκτρολυτών. 30

32 4. Εφαρμογή τεχνίτης αναπνοής δια ειδικής προς τοΰτο αντλίας, ο σάκις καθίσταται άναγκαΐον. 5. Χρήσις Mineral - oil προς άπομόνωσιν τής αποκαλυφθείσης εγκεφαλικής περιοχής εκ του ατμοσφαιρικού αέρος. 6. Προς μείωσιν τής ενίοτε εμφανιζόμενης «άναπάλσεως» λόγφ των σφυγμωδων ή αναπνευστικών κινήσεων εις τήν προς μελέτην περιοχήν (μία έκ των πλέον βασικών προϋποθέσεων δια ενδοκυττάριους άπαγωγας) έγένετο : α) Μετάθεσις τής κεφαλής τοΰ ζώου έπί καθέτου άξονος τή βοηθεία κοχλίου - εξαρτήματος τής στερεοταξικής συσκευής. β) Διάνοιξις τής παρεγκεφαλονωτιαίας δεξαμενής προς άπόχέτευσιν τοΰ Ε.Ν.Υ. γ) Τεχνητός πνευμοθώραξ δ) Εφαρμογή διαλύματος agar 3% ε) Τοποθέτησις είδικοΰ κωνικού πλαστικού πιεστικού δακτυλιδιού εις τήν άποκαλυφθεϊσαν προς ερευναν περιοχήν. ΠΙΝΑΞ 2. Ύλικου αναλώσιμου και μη, απαραιτήτου δια τήν όμαλήν διεξαγωγήν του πειράματος. Α. Χειρουργικά εργαλεία : α) Λαβίδες ποικιλίαι (ρουχολαβίδες, λαβίδες Kely κυρτές καί εΰθεΐαι άνατομικαί - χειρουργικαί Kocher. β) Ψαλίδια διαφόρων μεγεθών ως καί ειδικά δια τήν σκληρά μήνιγγα, γ) Νυστέρια χειρουργικά καί λάμαι. δ) Όστεοθλάσται, όστεοτρύπανα κ.λ.π. Β. Φιάλαι, beakers, ποτήρια λέβητος καί λοιπόν ύάλινον ύλικόν. Γ. Σύριγγες καί βελόναι διαφόρων μεγεθών. Δ. Βελόναι κυρταί, clips Michel, νημάτια ποικίλου πάχους, γάζες, βαμβάκι, αίμοστατικόν foam καί κερί, τσιμέντο όδοντοϊατρικόν. Ε. Διαλύματα (έκτος τών προοριζομένων δια τήν πλήρωσιν των μικροηλεκτροδίων). 1. Pentothai (0,5 gr/20cc φυσιολογικού opoß). 2. Procaine 2%. 3. Φυσιολογικός ορός 4. Άπεσταγμένον Η Oxygène 6. Mineral Oil 7. Agar (3% εις φυσιολογικόν òpóv). ΣΤ. 'Απόθεμα φαρμάκων καί λοιπού υλικοϋ ώς : 1. Φύσιγγες Sodium Pentothai 2.» Procaine 3.» Lobeline, Coramine, Adrenaline, Cedilanide, Flaxedil, Atropine, Sodium Chloride 0,9% κ.λ.π. 4. Oxygène 31

33 32 5. Φιάλες φυσιολογικού ôpoo και άπεσταγμένου Η » Mineral Oil 7. Agar 8. Νη μάτια 9. Clips 10. Βελόναι 11. Γάζαι 12. Αιμοστατικό foam και κερί 13. Τσιμέντον όδοντοϊατρικής 14. Spray Ethyl Chloride 15. Αίθήρ 16. Ύαλόχαρτον 17. Χαρτοβάμβαξ 18. «Μπανάνες» και καλώδια 19. Ύλικον δια έμφάνισιν των tilms 20. Spray άποσμητικον 21. Σάπων καθαρισμού μετάλλων.

34 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ II ΕΡΕΥΝΑ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ Δια τήν πραγματοποίησιν της παρούσης μελέτης ελαβον χώραν 144 πειράματα. Τα χρησιμοποιηθέντα προς τοοτο πειραματόζωα (γαλαί) μέσου βάρους 3-4 Kgr έχαρακτηρίζοντο ύπό τον προϋποθέσεων, αΐτινες εξετέθησαν είς το Ιον κεφάλαιον. Έκ τών 242 επιτευχθεισών έν συνόλω «κυτταρικών προσεγγίσεων» προς μελέτην τής ήλεκτροφυσιολογικής συμπεριφοράς τών κυττάρων τοΰ Έρυθροϋ Πυρήνος αί 174 άφεώρουν εις τήν ερευναν τών υφισταμένων οδών αύτοϋ και αί 68 είς τήν μελέτην τής αντιδράσεως τών κυττάρων του είς τήν δια μικροηλεκτροφορητικής τεχνικής χορήγησιν χημικών ουσιών είς το αμεσον κυτταρικόν περιβάλλον. Έκ τών ανωτέρω, επραγματοποιήθησαν επίσης 48 ενδοκυττάριοι καταγραφαί έκ τών οποίων αί 41 άφεώρουν είς τάς συνδέσεις καί αί 7 είς τήν δρασιν τών ουσιών. Έκαστη πειραματική διερεύνησις ήκολούθει τήν σχολαστικήν διαδικασίαν ώς αυτή περιεγράφη λεπτομερώς είς προηγουμένας σελίδας καί ή οποία έν γένει συνίστατο : α) Εις τήν παρασκευήν ουσιών, είς τήν κατασκευήν μόνο - καί πέντοήλεκτροδίων καί πλήρωσιν αυτών β) εϊς τον ελεγχον τών ηλεκτρονικών συσκευών καί τήν ρύθμισιν τών ηλεκτροδίων ερεθισμού καί γ) Εις τήν έγχειρητικήν διαδικασίαν καί τοποθέτησιν τοϋ πειραματόζωου είς τήν στερεοταξικήν τράπεζαν. Ή ρύθμισις τών παραμέτρων τών ηλεκτροδίων ερεθισμού - καταγραφής κατά κάθετον, όριζόντιον καί έγκάρσιον άξονα πραγματοποιείται βάσει τοβ στερεοταξικοΰ άτλαντος τών H.H. Jasper & C. Ajmone - Marsan. Ή μεθολογία επίσης συμπληροϋται δια τής ακριβούς μελέτης τής θέσεως τοϋ προς διερεύνησιν έγκεφαλικοο σχηματισμού (έν προκειμένω τοο Ε.Π) έν τώ χώρω. 'Αξιόλογα προς τοΰτο βοηθήματα αναφέρονται τα κάτωθι : Ιον «Stereotaxic Atlas of the Diencephalon of the Cat» τών ανωτέρω είρημένων συγγραφέων & 2ον «Stereotaxic Atlas of the Cat Brain» τών R. Snider & W. Niemer, βάσει αύτοϋ π.χ. ό Ερυθρός Πυρήν ευρίσκεται : Καθέτως έπί τοΰ ένδοωτιαίου άξονος 7-9 mm άπο τοϋ ϋψους τών προσθίων διδυμιών. 'Οριζοντίως καί κατά προσθιοπισθίαν φοράν 3-6 mm προσθίως τοϋ καθέ-. του άξονος. 'Οριζοντίως καί κατά έγκαρσίαν φοράν (παραλλήλως τοϋ ένδοωτιαίου) 2-3 mm τής μέσης καθέτου γραμμής τής διερχόμενης δια τών δύο προσθίων διδυμιών καί περαιτέρω τοϋ ύδραγωγοϋ τοϋ Sylvius & τοΰ μεσοσκελιαίου πυρήνος. Μετά τήν τοποθέτησιν τοΰ πειραματόζωου είς τήν στερεοταξικήν τράπεζαν καί τήν άπομάκρυνσιν τών μαλακών μορίων τοϋ κρανίου λαμβάνουν χώραν οί κάτωθι χειρισμοί : 33

35 Α. Κρανιοανάτρησις, άναρρόφησις εγκεφαλικής ουσίας καί άποκάλυψις του άνω διδυμίου (superior colliculus)' π.χ. αριστερά, μέσω του οποίου διέρχεται το μόνο - μίκρο - ηλεκτρόδιο (ήλεκτρόδιον καταγραφής) προς άπαγωγήν δυναμικών εκ των κυττάρων τοϋ Ε.Π., ή προσέγγισις τοϋ οποίου πλην τής ανωτέρω όδοΰ επιτυγχάνεται επίσης καί μέσφ του ιππόκαμπου δια κλίσεως του παρασκευάσματος κατά 16 (θέσις ηλεκτροδίου 2mm πλαγίως τής μέσης γραμμής). Β. Άποκάλυψις του N.M. εις το υψος τοϋ 6ου ή 7ου αυχενικοί) μυελοτομίου προς τοποθέτησιν οριζοντίου ηλεκτροδίου ερεθισμού (ανάδρομος ερεθισμός έρυθρονωτιαίου δεματίου) έτεροπλεύρως προς τον προς μελέτην Ε.Π. Γ. Άποκάλυψις κινητικού φλοιού (Somatosensoris Cortex) αριστερά, προς τοποθέτησιν καθέτου ηλεκτροδίου ερεθισμού. Δ. Άνάτρησις δεξιά τής Παρεγκεφαλίδος καί άναρρόφησις μέχρι τοϋ σκηνιδίου προς τοποθέτησιν καθέτου ηλεκτροδίου ερεθισμού εις τον έμβολοειδή πυρήνα (Ν. Interpositus). Ε. Διάνοιξις παρεγκεφαλονωτιαίας δεξαμενής προς παροχέτευσιν τοϋ εγκεφαλονωτιαίου ύγροΰ. Αί υπ' αριθμ. Α εως Β χειρισμοί έχουν σχέσιν προς την μελέτην των συνδέσεων τοϋ Ε.Π. Αί υπ' αριθ. Α εως Ε χειρισμοί έχουν σχέσιν προς την μικροηλεκτροφορητικήν χορήγησιν ουσιών. Ή πειραματική διερεύνησις ή οποία ήκολούθει συνίστατο είς τα έξης: Το πέντο - μ - ήλεκτρόδιον προσηρμοσμένο επί τοϋ αντιστοίχου ύποδοχέως (Holder) (τοΰτ' αυτό Ισχύει καί δια το μόνο - μ - ήλεκτρόδιον) τή βοηθεία βαθμονομημένου μικροχειριστοϋ (μικρομετρικος κοχλίας) «κατεδύετο» δια μικρών βημάτων τής τάξεως τοϋ Ιμ. αναλόγως τής όδοϋ προσπελάσεως, σπανίως μεν δια του ιππόκαμπου δια κλίσεως τοϋ παρασκευάσματος κατά 16, συνηθέστατα δέ καθέτως προς τήν έφαπτομένην των προσθίων διδυμιών. Μετά κάθοδον 8 mm, οσάκις το μόνο - μ - ηλεκτρόδιο ή το κεντρικόν τοϋ πέντο - μ - ηλεκτροδίου ήρχετο είς έπαφήν προς μεμονωμένον νευρικόν κύτταρον τοϋ Ε.Π., εξεπέμπετο χαρακτηριστικός ήχος (σχετικώς ευδιάκριτος άπό τον «ήλεκτρικόν θόρυβον») παραγόμενος υπό δυναμικών ενεργείας εμφανιζομένων επί τής οθόνης τοϋ καθ. παλμογράφου. Τότε επαυεν ή κατάδυσις τοϋ ηλεκτροδίου καί δια καταλλήλων λεπτών μικροχειρισμών έξασφαλίζετο ή καλύτερα δυνατή θέσις άναφορικως τής αιχμής προς το κύτταρον., Έν συνεχεία ήκολούθει διαδικασία αναγνωρίσεως τοϋ κυττάρου καί κατεγράφετο δείγμα τής αυτομάτου σηματοδοτικής συμπεριφοράς αύτοΰ δια χρονικόν διάστημα ίκανόν να επιτρέπη μίαν ασφαλή συσχέτισιν τών δυναμικών ενεργείας προς τάς βραδείας μεταβολάς τοϋ έξωκυτταρίου πεδίου. Περαιτέρω προκειμένου δια μόνο - μ - ηλεκτρόδια ήκολούθει ερεθισμός ορθόδρομος ή ανάδρομος αναλόγως, μέσφ των ηλεκτροδίων έρεθισμοϋ εκ των αντιστοίχων ανατομικών θέσεων τοποθετήσεως των, ποικίλης συχνότητος συνήθως 1,10,100/sec. Προκειμένου δέ δια πέντο - μ - ηλεκτρόδια καί ένφ ελάμβανε χώρα καταγραφή των έκφορτίσεων μέσω τοϋ κεντρικοϋ barrel ήκολούθει ή μικροϊοντοφορητική εγχυσις των υπό μελέτην ουσιών είς απειροελάχιστους ποσότητας είς τήν έξωτερικήν έπιφάνειαν τής κυτταρικής μεμβράνης δια χρονικόν διάστημα κυμαινόμενον άπα ολίγα δευτερόλεπτα εως δύο λεπτά. 34

36 Έ ν τοις έπομένοις παραθέτομεν αντιπρόσωπε υ- τικάς περιπτώσεις εκ των γενομένων ερευνών: Α. Έπί των συνδέσεων Β. Έπί της ενδοκυττάριου καταγραφής Γ. Έπί τής δράσεως των ουσιών. Αον ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ Ένεργοποίησις : ΠΑΡ/ΛΙΔΟΣ } Ε. Π. Γαλή βάρους 3 Kgr ναρκωθεΐσα δι' ένδοπεριτοναϊκής εγχύσεως 225 mg διαλύματος Pentothai (500mg/20cc φυσ. όρου). Μετά 20' χορήγησις διαλύματος 9 / 00 Nacl δι' ενδοφλεβίου στάγδην εγχύσεως (30 σταγ./γ). Μετά παρέλευσιν 60' έμφάνισις τρομώδους συνδρόμου, χορήγησις Flaxedil (Gailamine) 20mg i.v. Καταγραφή 4 ώρες άπο της ενάρξεως : Κύτταρον του έρυθροΰ πυρήνος, βάθος 8,7 mm άπο του ανω διδυμίου (S.C.). Ενεργοποιείται κατόπιν όρθοδρόμου ερεθισμού από την παρ/λίδα έκφορτιζόμενο κατά ριπάς μέ μίαν καθυστέρησιν (delay) 30-40msec & με διαδοχικήν αύξομείωσιν του train. Ενεργοποιείται επίσης άπο τον φλοιον μέ πολύ μικράν καθυστέρησιν 1-3msec. hjfasibâi}'.jimmml Ψ. ο y^oiós. λ _JL I / Uv'L Ì00*)«c. 35

37 Ένεργοποίησις : ΦΛΟΙΟΥ -> Ε.Π. Γαλή βάρους 2,5Kgr, νάρκωσις δι' ένδοπεριτοναϊκής εγχύσεως 180mg διαλύματος Pentothai (500mg/20cc φυσ. όρου). Μετά 15' εφαρμογή ενδοφλεβίου στάγδην εγχύσεως (30 στάγ./γ) διαλύματος 9 % 0 Nacl. Καταγραφή 5 ώρες από τής ενάρξεως : Κύτταρον του ερυθρού πυρήνος, βάθος 8,8 mm άπο του άνω διδυμίου (S.C.). Ενεργοποιείται κατόπιν ερεθισμού άπο τον φλοιον μέ μεταβαλλόμενο delay. Έντ. ερεθισμού 50 V. Έπί αυξήσεως τής συχνότητος ερεθισμού εις ΙΟ/sec ακολουθεί. Λ U- 4»= ~ ρ 1 ifr Ι 1 _ UU4-J4444 Μ ι liée 36

38 Βον ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ. Γαλή βάρους 3,5Kgr, νάρκωσις δι' ενδοπεριτοναίκης εγχύσεως 250mg διαλύματος Pentothai (500mg/20cc φυσ. ορού). Μετά 30' ενδοφλέβιος στάγδην εγχυσις (30 σταγ./γ) διαλύματος 9 / 00 Nacl. Μετά 2ωρον έμφάνισις τρομώδους συνδρόμου, χορήγησις Flaxedil 20mg iv. Ενδοκυττάριος καταγραφή μετά πάροδον 5ώρου άπο της ενάρξεως : Κύτταρο τοο έρυθροδ πυρήνος, βάθος 8,5mm άπο τοϋ άνω διδυμίου (S.C.) λήψις με μόνο - μίκρο - ηλεκτρόδιο. ì ι 37

39 Γον ΔΡΑΣΙΣ ΟΥΣΙΩΝ 1. Συμπεριφορά αυτομάτου έκφορτίσεως ενός κυττάρου τοο Ε.Π. είς βάθος 9mm από τοϋ άνω διδυμίου κατόπιν χορηγήσεως Glycine & Ach δια πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου. Ληφθέν 8 ώρες από της ναρκώσεως δια Pentothai του πειραματόζωου. J^I fe5i ì_ì^j6>s - Ol/ci^ JÇjJi_ Âck 60nA, Avto o\j6tw/ Oy, p-^-_ J^Jç V f*~y \ i" " \i -γ- ~y- ^-y~ Λ 1~y, ί_ Λ, ~^ \-^-^~^ _V- y f Ιο/ν -f-fff-f-f^-.yy -f \~\~ i«rf tfomsm.?* αλ \ β άρους 3 K Λ F' ^άρκωσίς δι" ένδοπεριτοναϊκής εγχύσεως διαλύματος Pentothai (500mg/20cc φυσ. opoö). Μετά 15' i.v. στάγδην εγχυοις διαλύματος Sodium Chloride 0,9%. Καταγραφή 8 ώρες από της ενάρξεως : Κύτταρον τοΰ ερυθροο πυρήνος, βάθος 8,3 mm από τοβ άνω διδυμίου (S.C.) Μελέτη δια πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου : εδρος κορυφής = 4μ. 'Αντιστάσεις barrels R (Nacl 5Μ) = 5ΜΩ R (» 3Μ) = 20ΜΩ R (Χ ) = 10ΜΩ R (Ν - E) = 20ΜΩ R (Glut) = 30ΜΩ 'Ιστόγραμμα Σημειοϋται ή «ανασταλτική» δρασις της Ν - Ε έπί κυττάρου «όδοθέντος» εκ Glutamate. ~r-t r"i *"" ι '» ±^ι\[\^γγο^ ηη GLUT W na *^Α~ 38

40 3. Γαλ ή βάρους 3Kgr, νάρκωσις δι' ένδοπεριτονα'ικής εγχύσεως 200mg διαλύματος Pentothai (500mg/20cc φυσ. ôpoc). Μετά 15' εφαρμογή ενδοφλεβίου στάγδην εγχύσεως (25 σταγ./τ) διαλύματος 9 / 00. Nacl. Μετά 3ωρον έμφάνισις υποκινητικού τρομώδους συνδρόμου, χορήγησις 20mg iv. Flaxedil. Καταγραφή 4 ώρες από της ενάρξεως : Κύτταρον του ερυθρού πυρήνος εις βάθος 9,5mm άπο του άνω διδυμίου (S.C.) Μελέτη δια πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου : εδρος κορυφής = 6μ. 'Αντιστάσεις Barrels R (Nacl 5Μ) = 5ΜΩ R (» 3Μ) = 10ΜΩ R (Ach) = 20ΜΩ R (Gaba) = 20ΜΩ R (Glut.) = 30ΜΩ Ιστόγραμμα Γραφική άπεικόνισις δράσεως ουσιών επί χάρτου του Dynograph. Σημειοϋται ή «ανασταλτική» δράσις τής Gaba επί κυττάρου «όδοθέντος» εξ Ach & Glutamate. 39

41 E i ς ο, τι άφορα ε Ι ς το πρώτον σκέλος τ ή ς παρούσης μελέτης δύνανται να λ ε χ θ ο ϋ ν τα κάτωθι: Οί προκληθέντες ερεθισμοί (Single chock stimulation) ορθόδρομοι είς τον έτερόπλευρον n. Interpositus και είς τον ομόπλευρον κινητικον φλοιον και ανάδρομοι είς τήν έτερόπλευρον αυχενικήν μοίραν του N.M. (προς τον μελετομενον πάντοτε Ε.Π.) συνίσταντο είς ορθογώνιους ώσεις 0,1 εως 1msec συνήθως 0,5msec και 5 'έως 15V συνήθως 10V. Αί ώσειςέφηρμόσθησανμέ συχνότητα 1,10,100/sec και λίαν σπανίως 200/sec. Σημειωτέον οτι ή εκλεκτική ανάδρομος ενεργοποίησις αποτελεί τήν μόνην τεχνικήν μέθοδον ή οποία εγγυάται αξιόπιστα αποτελέσματα (Στεφανής). Πίναξ 3. Έμφαίνων τήν επί τοις 100 άναλογίαν των μεταβολών των συχνοτήτων των αυτομάτων έκφορτίσεων (Spontaneous discharge frequencies) καταγραφεισών εκ κυττάρων τοβ αριστερού Ε.Π. κατόπιν ερεθισμού. 'Ανατ. τόπος έρ/σμοϋ Συν. αρ. κυττ. Έτερ. οδοντωτός Π. (100%)74 Όμοπλ. κιν. Φλοιός (» ) 56 Έτερ. N.M. (» ) 44 Ένθα κύτταρα»»»»»» Α = τα έμφανίζοντα Β =» Γ=» Δ=» Μεταβολαί συχνοτήτων κυττ. Α κυττ. Β κυττ. Γ κυττ. Δ αΰξησιν έλάττωσιν ουδεμία μεταβολή αΰξησιν της συχνότητος των έκφορτίσεων επί χαμηλής συχνότητος ερεθισμών, άλλα και μείωσιν ενίοτε δέ και άναστολήν των έκφορτίσεων έπί υψηλής συχνότητος ερεθισμών Πίναξ 4. Αί ύφιστάμεναι σχέσεις αί όποΐαι δύνανται να προκύψουν μεταξύ μέσου όρου τιμών εντάσεως χορηγηθέντος ρεύματος (Ε.Χ.Ρ.), λανθάνοντος χρόνου (Λ.Χ.), εμφανίσεως και διαρκείας φαινομένου (Ε.Δ.Φ.) και τέλος δυναμικού φαινομένου (Δ.Φ.) παρέχονται ύπό τοβ κατωτέρω πίνακος. Φλοιός Όρθόδρομος Ε.Χ.Ρ μα (2) Λ.Χ. 0,2-4,5 msec(l) Ε.Δ.Φ msec(2) Δ.Φ. 1,5-30 mv (7) 40 Ενεργοποίησης Παρεγκεφαλίς μ Α (3) 0,2-90 msec (2) 1-5 msec (2) 3-80 mv (15) 'Ανάδρομος N.M. 2,5-10 μα (6) 1-30 msec (3) 1-6 msec (3) 2,5-50 mv (10)

42 Έκ τοΰ προηγουμένου πίνακος συνάγεται ότι : Ι. Δια τον Φλοιόν ό ευρεθείς λόγος μεταξύ»»»»»» II. Δια τήν Παρ/λίδα ό ευρεθείς λόγος μεταξύ»»»»»» III. Δια τον N.M. ό ευρεθείς λόγος μεταξύ»»»»»» Λ.Χ. Ε.Χ.Ρ. Ε.Δ.Φ. Ε.Χ.Ρ. Δ.Φ. Ε.Χ.Ρ. Λ.Χ. Ε.Χ.Ρ. Ε.Δ.Φ. κχίγ Δ.Φ. Ε.Χ.Ρ. Λ.Χ. Ε.Χ.Ρ. Ε.Δ.Φ. Ε.Χ.Ρ. Δ.Φ. Ε. Χ. Ρ. = 0,5 = 1 = 3,5 = 0,6 = 0,6 = 5 = 0,5 = 0,5 = 1,66 ΜΕΤΑΣΥΝΑΠΤΙΚΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ (PSPs) Μία από τάς πλέον σημαντικωτέρας επιτεύξεις της τεχνικής των ενδο και έξω - κυτταρίων απαγωγών, των προκλητων δυναμικών, καί της μικροηλεκτροφορήσεως ύπήρξεν ή διαπίστωσις ότι : α) Ή προσυναπτική ώσις προκαλεί βραδείαν έκπόλωσιν της μεμβράνης, τό καλούμενο μετασυναπτικόν δυναμικόν διεγέρσεως (EPSP), το όποιον έξικνούμενον εις βαλβιδικόν έπίπεδον πυροδοτεί το δυναμικόν ενεργείας (Δ.Ε.). β) Ή προσυναπτική ώσις επίσης δυνατόν να προκαλέση τήν εκλυσιν του καλουμένου μετασυναπτικου δυναμικού αναστολής (IP SP) έκφραζομένον ήλεκτρικως δι' ύπερπολώσεως τής μεμβράνης. Τελευταίως έδείχθη ότι τήν γένεσιν των ανωτέρω μετασυναπτικων δυναμικών καθορίζει ή άλλοίωσις τής δομής των ύποσυναπτικων τμημάτων τής μεμβράνης συνεπεία του χημικού μεταβιβαστοϋ, ώστε να μεταβάλλεται ή διαπερατότης αύτων έναντι των ιόντων. Κατά τον Στεφανή (1964) τα EPSPs καί IPSPs εμφανίζουν τάς κάτωθι ιδιότητας. 1. Υφίστανται αύξομείωσιν εντάσεως 2.»» διαρκείας (εφ' όσον υπάρχει χρονική διασπορά τής προσυναπτικής ώσεως). 3. Εξαρτώνται άπό τό έπίπεδον πολώσεώς τής μεμβράνης. 4. Είναι «τοπικά» μή αγόμενα δυναμικά ήλεκτροτονικώς μόνον έπηρεάζοντα τα ανενεργή τμήματα τής μεμβράνης. 41

43 5. Συνεπάγονται μεταβολάς της διεγερσιμότητος του κυττάρου εις τα συναπτικά και άμεσα ερεθίσματα. 6. Συνοδεύονται όπο μετρητών μεταβολών της αντιστάσεως της μεμβράνης. 7. Παράγονται μόνον υπό φυσιολογικών ερεθισμάτων και παρουσιάζουν έπιδιάρκειαν έν σχέσει προς το ρεύμα ενεργείας το προκαλούμενον έκ της δράσεως τοΰ χημικού μεταβιβαστοΰ επί τής μεμβράνης. Δια των ως άνω αποδεικνύεται οτι τα PSPs αποτελούν τήν ήλεκτρικήν εκφρασιν τής διαδικασίας δια τήν γένεσιν δυναμικού ενεργείας αποκτούν δέ πρωτεύοντα ρόλον εις τον καθορισμον διεγερσιμότητος τής μεμβράνης. Παραγωγήν EPSPs εϊχομεν και ημείς μονοσυναπτικως κατόπιν ερεθισμού τοΰ έτεροπλεύρου οδοντωτού πυρήνος, γεγονός το όποιον συμπίπτει ως εύρημα μέ παρόμοιας εργασίας άλλων συγγραφέων. EPSPs παρήχθησαν επίσης και κατόπιν ερεθισμού τοΰ φλοιού μέσω των φλοιό - ερυθραίων ίνων τα όποια έχαρακτηρίζοντο άπα πολύ βραχυτέρους χρόνους διαδρομής (times courses) άπ' οτι τα προκληθέντα κατόπιν ερεθισμού τοΰ έτεροπλεύρου οδοντωτού πυρήνος. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ τοΰ Ε.Π. δια καταγραφής ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΠΕΔΙΟΥ (F.Ps) Κατέστη δυνατή ή ακριβής τοπογραφική ανατομική κατανομή κατά κάθετον άξονα τοΰ Ε.Π. δια καταγραφής δυναμικών πεδίου (field potentials) κατόπιν ερεθισμού έκ : α) Τοΰ έτεροπλεύρου 6ου και 7ου αυχενικού μυελοτομίου άντιδρόμως μέσω των έρυθρονωτιαίων ίνων και β) έκ τοΰ έτεροπλεύρου οδοντωτού πυρήνος μέσω των brachio - conjuctivum ίνων. Τοΰ μόνο - μικροηλεκτροδίου καταγραφής έκκινοΰντος 6mm ακριβώς κάτωθεν τοΰ επιπέδου τοΰ superior colliculus, και καταδυομένου βαθμιαίως άνά 200μ. εως 10,5mm εις βάθος. Έν συνεχείς ελάμβανε χώρα άνάδυσις τοΰ ηλεκτροδίου κατά τον αυτόν τρόπον. Ούτω ή θέσις τοΰ Ε.Π. ευρέθη μεταξύ των ορίων 8-10mm κάτωθεν τοΰ ύψους των προσθίων διδυμιών, ως κατωτέρω σχηματικός παρίσταται. Σημείωσις: Ώς γνωστόν έπί τοΰ άνθρωπου το υψος τοΰ μεσεγκεφάλου κατά το ö- ριον των προσθίων διδυμιών ανέρχεται εις 23mm, έκ των οποίων τό μέσον περίπου τριτημόριον (8-16mm) καταλαμβάνεται υπό τοΰ Ε.Π. 42

44 ΣΧΗΜΑ 1. Τοπογραφική κατανομή τών ανατομικών ορίων τοϋ Ε.Π. εις τήν γαλήν. ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ (C.V.) 1. "Ελαβεν χώραν μέτρησις τής ταχύτητος αγωγής των οδοντωτό - έρυθραίων ίνων λαμβανομένου υπ' όψιν οτι : α. Ή άπόστασις μεταξύ έτεροπλεύρου όδοντωτοϋ πυρήνος (Ο.Π.) καΐ έρυθροϋ πυρήνος (Ε.Π.) ανέρχεται εις 20mm (19,993). (Ή ευρεσις τής ανωτέρω τιμής κατέστη δυνατή βάσει των στερεοταξικων παραμέτρων του άτλαντος των R. Snider καί W. Niemer δοθέντος οτι : 1. Ή έπί τοϋ προσθιοπισθίου άξονος άπόστασις μεταξύ Ο.Π. καί Ε.Π. ανέρχεται εις 14mm. 2. Ή εκ τοο εν λόγφ άξονος καί 6πό όρθήν γωνίαν άπόκλισις τοϋ άριστεροϋ Ε.Π. είς 2,5mm καί ή τοΰ δεξιού Ο.Π. εις 5mm αντιστοίχως έπί τοϋ αύτοϋ οριζοντίου επιπέδου. 3. Ή έκ τοΰ ανωτέρω επιπέδου κάθετος άπόκλισις τοο μέν Ε.Π. ανέρχεται είς 2,5mm προς τα κάτω, τοϋ δέ Ο.Π. είς 1,5mm προς τ' άνω. 43

45 Ταύτα παρίστανται γραφικώς είς το κατωτέρω σχήμα 2. οκ ν Λ Γραφική άπεικόνισις των παραμέτρων εν τφ χώρω είς μέγεθος 3πλάσιον των τοϋ άτλαντος ένθα : Sj προσθιοπίσθιος άξων s 2 απόκλισις του δεξιοο Ο.Π. εγκαρσίώς. - s 3 κάθετος απόκλισις τοϋ δεξιοδ Ο.Π. προς τ οριζόντων έπίπεδον. s 4 απόκλισις τοϋ άριστεροϋ Ε.Π. έγκαρσίως» 1 κάθετος άπόκλισις τοο άριστεροϋ Ε.Π. προς όριζόντιον έπίπεδον. s 5 β. Ή μέση τιμή τοϋ λανθάνοντος χρόνου των ληφθέντων προκλητων δυναμικών ανήρχετο είς 0,45msec, αί δέ άκραΐαι τοιαϋται από 0,20msec εως 0,72msec. Λαμβανομένου επίσης υπ' όψιν δτι εκ των μελετηθέντων 40 κυττάρων τοΰ Ε.Π. δια τον σκοπόν αυτόν το 80% έκυμαίνετο μεταξύ τών τιμών 0,37m sec εως 0,55msec. Tò δέ 70% περιελαμβάνετο μεταξύ των ορίων 0,41 msec 0,49msec. Ούτω βάσει των ανωτέρω ή ταχύτης αγωγής ευρέθη ανερχομένη εις 44m /sec. Κατά τον Davis (1969) ή τιμή της ταχύτητος αγωγής των εν λόγω ινών ανέρχεται εις 53m/sec μέ τιμάς λανθάνοντος χρόνου 0,3msec και αποστάσεως 17,5mm. Ό Appelberg (1961) κατόπιν ιδικών του μετρήσεων δίδει ώς τιμήν αποστάσεως 9mm, ώς τιμήν δέ μετασυναπτικοΰ χρόνου άφίξεως (presynaptic arrival time) 0,49msec καί ταχύτητα αγωγής 18m /sec. Ό Eccles et al. (1967) επίσης εκφράζει τήν τιμήν της ταχ. αγωγής είς 30m/sec μέ λανθάνοντα χρόνον 0,42msec και άπόστασιν 12mm. Τέλος ό Davis αναφέρει δτι δύναται να ύπολογισθή ή ταχύτης αγωγής καί βάσει του διαμετρήματος των ινών (έργασίαι Verhart καί Hursh) δίδει δέ εις τήν ταχύτητα αγωγής συμφώνως προς τ' ανωτέρω τιμήν 48m /sec. 2. Προκειμένου δια τάς ερυθρό - νωτιαίας ίνας ή μέση! τιμή της ταχύτητος αγωγής έκυμαίνετο περί τα 75m /sec. α. (Ή εΰρεσις τής τιμής ταύτης κατέστη δυνατή δια παραγωγής άντιδρόμων προκλητων δυναμικών, τών ηλεκτροδίων ερεθισμού τοποθετηθέντων είς τα Βον καί ΣΤον αυχενικά μυελοτόμια). Ή άπόστασις τών δύο ανωτέρω μυελοτομίων μεταξύ των ήτο Ιση προς 60mm. 44

46 Σχήμα 3 : 'Αποστάσεις Βου καί ΣΤ' αοχ. μυελοτομίων s x - s 2 = 60mm. β. Έξ αλλού ή διαφορά των μέσων τιμών των λανθανόντων χρόνων έκ των δύο αντιστοίχων ανατομικών θέσεων (Τ 2 - Tj) ανήρχετο εις 1,9msec 1,1msec = 0,8msec. Ούτω ~ φ- Α 2-1 J = 75m,/sec Σημειωτέον: οτι δια τήν ευρεσιν της ανωτέρω τιμής πραγματοποιήθησαν 30 μετρήσεις λανθανόντων χρόνων εκ τοϋ Βου & ίσάριθμαι τοιαόται εκ του ΣΤου αύχενικοϋ μυελοτομίου. Αί εκ τοϋ Boß αυχενικού μυελοτομίου ευρέθησαν κυμαινόμενοι μεταξύ τών ορίων 0,7msec έως 1,3msec του 75% εκ του συνόλου των μετρήσεων ανερχομένου εις 1 ± 0,2msec. Ai εκ τοϋ ΣΤου αυχενικού μυελοτομίου αί άκραΐαι τιμαί ανήρχοντο από 1,2msec εως 2,2msec τοΰ 75% εκ των γενομένων μετρήσεων ανερχομένου εις τήν τιμήν τών 1,9+0,2msec. Οί Tsukahara, Toyama καί Kosaka (1967) εδρον τήν ταχύτητα αγωγής τών ερυθρονωτιαίων ινών κυμαινομένήν από 41 εως 123m /sec με μέσας τιμάς m /sec. Σχετικώς προς τήν δράσιν τών ουσιών, αΐτινες έμελετήθησαν δια μικροϊοντοφορητικής εγχύσεως έπί μεμονωμένων νευρώνων, μετά συγχρόνου καταγραφής τοϋ δυναμικού των καί αί όποΐαι άφοροϋν τό έτερον σκέλος τής παρούσης μελέτης διεπιστώθησαν τα κάτωθι: 1. GLUTAMATE, GLUTAMIC ACID (C 5 H e NC>4) Tò έν λόγω άμινοξύ έχορηγήθη εις 50 νευρώνας έξερχόμενον τοΰ αντιστοίχου barrel τοϋ πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου ως ανιόν. Ή δρασις του έχαρακτηρίζετο κατά κανόνα από λίαν σεσημασμένη ν «όδωσιν» τών νευρωνικών έκφορτίσεων, έπιτυγχανομένης τής ανωτέρω δια εκπολώσεως τής κυττ. μεμβράνης. Μικραί δόσεις τής τάξεως τών lona συχνά ήσαν ίκαναί να εμφανίσουν τήν ώς άνω δράσιν. ' Τό χρονικόν διάστημα άπό τήν στιγμήν τής χορηγήσεως τής ουσίας (on) μέχρι τής εμφανίσεως τής δράσεως έκυμαίνετο κατά μέσον öpov άπό 15" 'έως 20" επί χορηγήσεως 20ηΑ. Ό λανθάνων δε χρόνος δια το glutamate ήτο ό βραχύτερος έξ όλων τών ουσιών. 'Αλλ' οσάκις ή δόσις χορηγήσεως ηϋξανεν, έμειοΰτο παραλλήλως ό λανθάνων χρόνος καί τα κύτταρα εξεφορτίζοντο με μεγαλυτέραν συχνότητα. 45

47 Ή χρονική διάρκεια αποκαταστάσεως, από την στιγμήν τουτέστιν της διακοπής τοο άμινοξέως (off) μέχρι της επανόδου εις τήν προ της χορηγήσεως νευρωνικήν δραστηριότητα (έπιδιάρκεια δράσεως) ευρέθη ως ή πλέον βραχεία συγκριτικώς με τάς των λοιπών μελετηθεισών ουσιών υ πό τάς αύτάς βεβαίως παραμέτρους «διαρκείας» και «εντάσεως» χορηγήσεως. Η. DL - HOMOCYSTINE, HOMOCYSTEIC ACID (C 8 H 16 N S 2 ) Καί το εν λόγω άμινοξύ εξήρχετο τοϋ barrel του πέντο - μίκρο - ήλεκροδίου ώς ανιόν μελετηθέν επί 18 νευρώνων καί παρουσίασε τήν αυτήν «όδωτικήν» δράσιν ώς καί τό Glutamate. Τα δύο ανωτέρω αμινοξέα ένεφάνιζαν συνεργητικήν δρασιν οσάκις έχορηγοϋντο συγχρόνως. Ύπό άλλων ερευνητών (Davis & Vauchan- 1969) ή δρασις του αναφέρεται πλέον ισχυρά ή τοο Glutamate. Έπί 6 κυττάρων ένεργοποιουμένων δια DI - Homocystine καί έμφανιζόντων έκφορτίσεις κατά «ριπάς», ή Glycine προεκάλεσεν άναστολήν τής έν λόγω δράσεως. Πλέον όμως εκδηλον άναστολήν εις τήν δρασιν τοϋ έν λόγω άμινοξέος παρουσίασεν ή Gaba. ΠΙ. GLYCINE, GLYCOCOLL (C 2 H 5 N0 2 ) Tò έν λόγω ούδέτερον άμινοξύ έχορηγήθη έπί 30 νευρώνων. 'Εξήρχετο του barrel του πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου ώς κατιόν. Ή δρασις της δύναται να χαρακτηρισθή ώς «ανασταλτική» των αυτομάτων έκφορτίσεων τών νευρώνων τοϋ Ε.Π. παρόμοια προς τήν διαπιστωθεΐσαν υπό άλλων ερευνητών επί τών κυττάρων του Renshaw. Συχνά ήτο άναγκαΐον να χορηγούνται nas τής τάξεως τών 60, 80, 100,125, έμφανίζουσα αφ' ετέρου λανθάνοντα χρόνον περίπου 40" έως 60" δια τήν έκδήλωσιν τής δράσεως της, ή οποία γενικώς δύναται να χαρακτηρισθή σημαντικώς μικρότερα τής αντιστοίχου τής Gaba. Φαίνεται, αν καί δέν εχη πλήρως άποδειχθή, οτι ή Glycine υπάρχει μόνον εις τάς ευαίσθητους προς τήν στρυχνίνην ανασταλτικός συνάψεις ώς αναφέρει ό Στεφανής. Αί σημεριναί απόψεις τοποθετούν τήν Glycine ώς τήν κυριωτέραν ανασταλτική ν ούσίαν τοϋ Κ.Ν.Σ. εις τό έπίπεδον τοο N.M. IV. ACH (C 7 H 16 C1N0 2 ) Ή μελέτη τής συμπεριφοράς τής έν λόγω ουσίας άπετέλεσεν εν έκ τών βασικών στόχων είς τάς δια 5ντο - μίκρο-ηλεκτ ροδί ων κυτταρικός προσεγγίσεις, γνωστής ούσης τής ανομοιόμορφου κατανομής της έν τώ Κ.Ν.Σ. καί κατά συνέπειαν τής εκλεκτικής της δράσεως. Ή χορήγησίς της κατά κανόνα συνεδιάζετο προς μελετηθείσας ήδη έκπολωτικάς καί ύπερπολωτικάς τής κυτταρικής μεμβράνης ουσίας, εξερχόμενη του αντιστοίχου barrel τοΰ 5ντο - μίκρο - ηλεκτροδίου ώς κατιόν. Βασικήν προϋπόθεσιν δια τήν χορήγησιν της άπετέλει ή προηγηθείσα μελέτη τοΐ> νευρώνος κατά μέσον δρον πέραν τών 15' καί έν σχέσει προς τήν συμπεριφοράν του εις τάς προς σύγκρισιν ουσίας. 46

48 Έν τφ συνόλφ τών μελετηθέντων κυττάρων (55) ή δρδσις της Άκετυλχολίνης συνίστατο εις «οδωσιν» αυτών. Ή ουσία αύτη έχορηγήθη είς κυμαινόμενος δόσεις έκφραζομένας είς τιμάς ρεύματος άπα ηΑ, ή δέ δρδσις της έχαρακτηρίζετο υπό των κάτωθι : 1. Συχνάκις δια τήν έκδήλωσιν της δράσεως της ύφίστατο «λανθάνων» χρόνος του οποίου αί μέσαι τιμαί έκυμαίνοντο μεταξύ 20" και 40" αί δέ ακραΐαι μεταξύ 10" και 90" περίπου. Αί ώς άνω τιμαί υπήρξαν κατά κανόνα αντιστρόφως ανάλογοι προς τάς εντάσεις των δια τήν εξώθησιν της ουσίας χορηγουμένων ρευμάτων, αφ' έτερου δέ αί μεγαλύτεραι συγκριτικώς προς τάς αντιστοίχους των λοιπών μελετηθεισών όδωτικών ουσιών. 2. Ουχί σπανίως παρετηρήθη «παράτασις» τοΰ χρόνου δράσεως καί μετά το πέρας της χορηγήσεως, μέσης διαρκείας 30" εως 60", ένω ενίοτε έξικνεΐτο καί μέχρι 100". Ή ώς άνω έπιδιάρκεια δράσεως ήτο μεγαλύτερα συγκριτικώς προς τάς λοιπάς έξετασθείσας όδωτικάς ουσίας υπό τάς αυτάς βεβαίως παραμέτρους «διαρκείας» καί «εντάσεως» χορηγήσεως. 3. Ή επιδιάρκειαν δράσεως εντούτοις της Άκετυλχολίνης ευρέθη πάντοτε ανάλογος προς τήν διάρκειαν χορηγήσεως της. 4. Ή έκπολωτική δράσις κατά κανόνα έξεδηλοΰτο δια «ρίπων» έκφορτίσεων υψηλού δυναμικού καί ώς τοιαύτη έσυνεχίζετο μέ σταθεράν συχνότητα (20/Γ) καί άνευ μεταβολής τοΰ ύψους των δυναμικών κατά τον χρόνον τής χορηγήσεως καί συχνά διά τι διάστημα καί μετά τήν παΰσιν χορηγήσεως της ουσίας, οτε ήρχιζε εμφανιζόμενος προοδευτικός άσυγχρονισμός των «ριπών» μετά πτώσεως τοΰ δυναμικού των, έμφάνισις μεμονωμένων δυναμικών καί τέλος επάνοδος εις τήν προ τής χορηγήσεως της Άκετυλχολίνης νευρωνικήν δραστηριότητα. 5. Ή έμφάνισις τών «ριπών» ενίοτε έχαρακτηρίζετο υπό βραχυτέρου δυναμικού συγκριτικώς προς το τών μεμονωμένων έκφορτίσεων προ καί μετά τήν χορήγησιν. 6. Ή δρασις τής Ach σπανιώτερον συνίστατο εις ταχείαν έμφάνισιν μεμονωμένων δυναμικών συχνότητος περίπου 100/1 ' καί λίαν μειωμένης έπιδιαρκείας. Ή ανωτέρα είκών όμοία πάντοτε, παρετηρήθη επί 10 διαδοχικών χορηγήσεων χαρακτηριζομένων υπό τών κάτωθι παραμέτρων : Διάρκεια χορηγήσεως 20" εως 30", εντασις χορηγηθέντος προς εξώθησιν τής ουσίας ρεύματος 60 εως 80 ηα καί τέλος χρονική περίοδος μεσοδιαστημάτων μη χορηγήσεως τής ουσίας διαρκείας 60". 7. Γενικώς ή διά «ριπών» έκδήλωσις τής δράσεως τής Ach διετηρεϊτο αμετάβλητος πέραν μιας ώρισμένης τιμής εντάσεως χορηγηθέντος ρεύματος, συνήθως περί τα 80 ηα είς ο,τι άφορα εις τάς παραμέτρους συχνότητα καί δυναμικόν. 'Αντιθέτως ή δια μεμονωμένων έκφορτίσεων ηύξημένη νευρωνική δραστηριότης ήτο παράλληλος άφ' ενός προς τον χρόνον χορηγήσεως, άφ' ετέρου προς τήν εντασιν τοΰ διά τήν εξώθησιν τής ουσίας χορηγουμένου ρεύματος. 8. Εις τινας περιπτώσεις δόσεις 100 εως 150 ηα Άκετυλχολίνης προεκάλουν ένεργοποίησιν «σιωπηλών» νευρώνων. 9. Είς αλλάς περιπτώσεις κυτταρικών προσεγγίσεων χαμηλαί χορηγήσεις Άκετυλχολίνης μή ύπερβαίνουσαι τιμάς πέραν τών 40nΑ καί διαρκείας 60" εως 90" συνίσταντο είς προοδευτικήν αΰξησιν τών έκφορτίσεων, αί όποΐαι έλάμβανον τήν μεγαλυτέραν των τιμήν μέ τήν συμπλήρωσιν τών 60" καί διετηροΰντο εις τήν αυτήν ύψηλήν στάθμην διά τα υπόλοιπα 30". 47

49 e W ο ο > S ο. ω > "S»ω ja 'Ö Q. Ο 9- ^J α. ω BqEO Ρ-ίΙΟ V-JON XH-S ouioji mio BqBO ^fo V- - JON XH-S OUIOJJ S a,3 ël «:,-, «s < I < j M I SS IS ο ι ο Slmili -lis ι ι < ι <<< Ι Ι Ο Ι Ο a s ι ι ι ι ι ι ι σοοο jowwoooo! «ο ο ο Ι οοο ι ο Ι ο ο ο Ι Ι s Οβ Ιο Ι Ι β ι ι Ι β Ιο ι ι ι ι ο ι ΙΟ ΟΟΟΟ ιοοοοοοοο 0 if a ω " «-Η α. Ο Η s *& fi co ν ; Ö ΜΊ ' S' ο < ι «"ι ο Ο Ν «( m κ < «s «ο e ' ο ο +< \ο ^ ^ '* δ s'ir > CO ω ti a b vr> 3 «Ρ-Β> b :. to :su>>o! a a ο"" 'V Si ω itf*s 1-3- Ss S3 5 S: Q. s Ä >.'3 «er. b Ο-3 cn co Ο (Ν ^- - Χ Χ 3 2=> Ο ο < ri.m. 5 /-s a * Ο 3-3-^ ρ a - &6 ω δ Ο S 3 1 ο s ο >. -^to > Ι ο < ^ ê ' a.a g 1 y à-s y Q. t> 9-3-'2 OJI«-S- ^ H ' χ ^* χ <ί ^ <^,-< a ci 1 w»^ ο ο <s *-< ~-l " oo Ο, (N 1 Ι Ι Τ '^ > ο ο ο e > ο ο ο cb'd) + 3 ^NNM^t'M'-irHCSrn TJ <N m ΓΛ ' ifo«nmw > 3 5 W '3 ^ ^ a '5 a & 0 i3 e - u> > 1:5 υ 1 a Β >a g α ρ CO hrl a ÌJ t> 3 a. ΓΓ w * > 3 > a. 3 > 0 a. a.-a κ a tì S «'2 <! υ ω (- t b 3 α.-a to a 0 X SS Q. -CO e II M a ω co -υ Ο 0 II sr b a > a -a a u» >-b ρ 3 to 0 υ> b «η to II,3 CO Il α ( P t) Ü. >a II α / s + + ^ ' CT «ι- 3 to» Γ 3 > Ο «co > Ä II ^s ^- CL "S 6 II II Ci Si V) α >s II «υ ί<; Ü CO η to a<j, : to - - ο«co α M O B ««. >>,r-- ι-*cs ' S-- ν 11 en b 'to t -S; m 'ω bs:' S' m 1^ - Μ t w 's-»a Ä II / s ^ ' cj b 3 ω -e 3 Η e -Π II ^ -P 1- r«;? 'C Î II 1 ft] < (%00I) SS Λ"3 '«PV P>8 ΐ3 <3τΐ 'u'a '«tra ram 5}3 Co - s) vu 9"? soera 1 CA **t (N >n es en ' i^en^htj-en^mt-it-im^c-ltt-r-ir-h cn Tt in in «Λ q ο q "ο ΙΛ q q q ^ q q ο q \o» q 00 ^ oo 00" ci" OS oò G\ OS o\ o\ 00 a\ a\ 00" 00 00* o\ 06 ο o\oc 3. Ρ - w 48

50 Ή διακοπή της ουσίας προεκάλει κάθετον πτώσιν της συχνότητος των έκφορτίσεων και περαιτέρω φθίνουσαν πορείαν δια να λάβη τελικώς την προ της χορηγήσεως είκόνα μετά πάροδον 60" από τήν παΰσιν της ουσίας. 10. Έπί ταυτοχρόνου χρησιμοποιήσεως ηλεκτροδίων ερεθισμού και 5ντο - μίκρο - ηλεκτροδίων παρετηρήθη οτι ή χορήγησις Γλουταμινικοϋ οξέος διευκολύνει τήν δι' άντιδρόμου εκ N.M. ερεθισμού έμφάνισιν έκφορτίσεων των νευρώνων τοϋ Ε.Π.. Ένώ ή σύγχρονος χορήγησις μετά τοϋ Γλουταμινικοϋ οξέος και Άκετυλχολίνης δυσχεραίνει τήν έμφάνισίν των. Έν τούτοις μόνη χορηγούμενη μετά τίνα χρόνον (λανθάνων χρόνος Ach) διευκολύνει και αυτή ώς το Γλουταμινικόν οξύ τήν έμφάνισιν των έκφορτίσεων. 11. Ή συγκριτική μελέτη της Άκετυλχολίνης ώς προς τάς λοιπάς μελετηθείσας ουσίας συνίστατο εις περιορισμόν μέχρις αναστολής της δραστικότητας της υπό 5 -HT, Ν - Ε, Glycine και Gaba αντιστοίχως. Ή τελευταία πλην της χαρακτηριστικής κατασταλτικής δράσεως της επί των αυτομάτων νευρωνικών έκφορτίσεων, ευρέθη έχουσα τήν πλέον εντονον άνάλογον δράσιν (έκ των ύπερπολωτικών ουσιών) έπί των προκλητών εξ Ach δυναμικών. Συχνάκις προεκάλει καταστολήν της άκετυλχολινικής διεγέρσεως χορηγούμενη βαθμιαίως. Έπί τίνων νευρώνων μέ ρυθμόν έκφορτίσεως 10-15/sec ή χορήγησις (40nA) Ach ηυξανε τήν συχνότητα εις 25/sec, ή Gaba (40nA) κατέπαυε τελείως τάς έκφορτίσεις, ό δε χρόνος αναλήψεως ήτο της τάξεως τών 15-25sec. Έπί τών μελετηθέντων δια Ach νευρώνων (55) άναλυτικώτερον αυτή ευρέθη έμφανίζουσα : α. Δράσιν «όδωτικήν» έπί 48 κυττάρων ή έπί του 87,3 % του συνόλου αυτών, εις μίαν δε άναλογίαν 20% (11 κύτταρα) ή δράσις της έχαρακτηρίσθη ώς ιδιαιτέρως σεσημασμένη. Είς 7 επίσης περιπτώσεις προεκάλεσεν έκπολωτικήν δράσιν έπί «σιωπηλών» νευρώνων. β. Δράσιν «άμφίβολον» έπί 5 κυττάρων ή έπί 9,09 %. γ, Τέλος είς άναλογίαν 3,6 / 0 τουτέστιν έπί 2 κυττάρων ή δράσις της συνίστατο είς μείωσιν τής διαρκείας και της συχνότητος τών αυτομάτων έκφορτίσεων. Έν συνάψει σημειοΰται επί του παρατιθεμένου πίνακος ή συμπεριφοράτής Ach έπί τών νευρώνων του Ε.Π. συναρτήσει τής εντάσεως και τής διαρκείας τών χορηγηθέντων προς έξώθησιν τής ουσίας ρευμάτων, τών συνθηκών τοϋ κυττάρου πρό τής χορηγήσεως τής ουσίας, τοϋ βάθους τοϋ κυττάρου άπό τοϋ ύψους τών προσθίων διδυμιών κλπ. Είς έρευνας σχετικός προς τήν υπαρξιν και δράσιν τής Ache είς τον Ε.Π. αναφέρονται αί έργασίαι τοϋ Me Lennan (1969), όστις εύρεν οτι υφίσταται Ache κυρίως είς το μεγαλοκυτταρικόν τμήμα τοϋ Ε.Π. γεγονός τό όποιον συμπίπτει μέ τάς προηγουμένως διεξαχθείσας ίστολογικάς εργασίας τοϋ Snell (1961). 49

51 Ή παρουσία Ache εις το κυτταρόπλασμα μεγάλων κυρίως νευρώνων και εις μικρότερον βαθμόν είς το κυτταρόπλασμα μικρών τοιούτων, υποδεικνύει κατ' αυτόν, δτι οι φυγόκεντρες ίνες των κυττάρων τοΰ Ε.Π. είναι φύσεως χολινεργικής. Τελευταΐαι δε αντίστοιχοι ίστοχημικαί έργασίαι του Waldron (1969) και τοϋ Gwyn (1971) πιστοποιούν επίσης τήν ΰπαρξιν Ache εν τφ Ε.Π. εις άξιόλογον βαθμόν. Οί Chapman και Me Canee (1967) δι' ίοντοφορητικώς χορηγούμενης Ach εύρον δτι πλέον τοΰ 80% των κυττάρων του Ν.Ι. και του μέσου κοιλιοπλαγίου πυρήνος του 'Οπτικού Θαλάμου ένεφάνιζον ηύξημένον ρυθμόν εκφορτίσεων ή ηύξημένην διεγερσιμότητα. ί α ανωτέρω δεδομένα δεικνύουν ότι αί ίνες των άνω παρεγκεφαλιδικών σκελών (μέσω τών οποίων οί νευρώνες τοϋ Ε.Π. ευρίσκονται κάτωθεν μιας σταθεράς διεγερτικής καταστάσεως υπό τήν έπίδρασιν τών παρεγκεφαλιδικών πυρήνων) εκκρίνουν ουσίας φύσεως πιθανώς χολινεργικής. Δια τών ως ανω παρατηρήσεων και ημετέρων ευρημάτων ενισχύεται ή άποψις της όδωτικής δράσεως της Άκετυλχολίνης έν τφ Ε.Π. παρά τάς επιφυλάξεις και τών περί τοϋ αντιθέτου λεχθέντων υπό τών Davis και Vauchan (1969). V. L. - NOR - ADRENALINE ((HO) 2 C 6 H 3 CH(OH)CH 2 NH 2 ) Ή μελέτη τής έν λόγω ουσίας έγένετο επί 20 νευρώνων εξερχόμενη τοΰ αντιστοίχου barrel του πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου ως κατιόν. Ή δροσις της, οσάκις έχορηγήθη, συνίστατο εις «άναστολήν» τών αυτομάτων εκφορτίσεων, συχνάκις δέ είς μείωσιν ή άναστολήν τών όδωτικώς δρώντων αμινοξέων Glutamate και Homocystine και τής Ach, ενίοτε δέ άναστολήν είς τήν οδοντωτό - ερυθραίαν μετάδοσιν. Αύτη ως γνωστόν άπαντα είς πολλάς περιοχάς τοϋ Κ.Ν.Σ., μεγαλύτερα συγκέντρωσίς της όμως ευρίσκεται εις το limbic system καί είς μέρη τοϋ εγκεφάλου σχέσιν έχοντα με συγκινησιακός καταστάσεις τοϋ άτομου. Ή μέση πυκνότης είς τον εγκέφαλον κυμαίνεται περί το 0,lmg/gr. έγκεφ. ουσίας. Οι πρόσθιοι πυρήνες τοΰ υποθαλάμου περιέχουν 5 περίπου φοράς περισσοτέραν Ν - Α άπό τον φλοιόν. Θεωρίαι τρόπου δράσεως : α. Νευροαγωγος β. Ρυθμιστής ή συντονιστής τής συναπτικής δράσεως τής Ach γ. 'Ανασταλτικός παράγων τών σωματοδενδριτικών συνάψεων καί αναστολή τοϋ DI - Homocysteic acid. Άπελευθεροϋται φυσιολογικώς δια τών νευρικών ώσεων καί τη δράσει συμπαθητικομιμητικών φαρμάκων *. VI. GABA, GAMMA - AMINO - BUTYRIC ACID (C 4 H e N0 2 ) Ή μελέτη τής ανωτέρω ουσίας έγένετο επί 40 νευρώνων εξερχόμενη τοϋ αντιστοίχου barrel τοϋ πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίου ως κατιόν. * Αύ'ξησις τής εκκρινομένης Epinephrine διεπιστώθη είς καταστάσεις άγχους, αγωνίας, φόβου, καί αβεβαιότητος. 50

52 'Οσάκις έχορηγήθη ευρέθη ισχυρός άναστολεύς τής αυτομάτου νευρωνικής έκφορτίσεως, έμφανίζουσα τήν αυτήν δρασιν και εις προηγηθείσας οδωτικάς επιδράσεις έκ Glutamate ή Ach. Συχνά ή ανωτέρω δρασις της συνωδεύετο και από μείωσιν τοο δυναμικοβ των έκφορτίσεων. Ή ανασταλτική αυτή δρασις της Gaba επιτυγχάνεται δι' ύπερπολώσεως της μετασυναπτικής μεμβράνης, έπιδρωσα εις τάς αξονο - σωματικάς συνάψεις καί σταθεροποιούσα το δυναμικόν ενεργείας πιθανώς λόγω ειδικής δράσεως επί της διαβατότητος τών ιόντων cl -. Όσάκις όμως προηγουμένως χορηγηθή DI - Homocysteic acid, τό όποιον προκαλεί μετασυναπτικήν έκπόλωσιν, τότε ή Gaba χορηγούμενη ευθύς αμέσως δεν δύναται να προκαλέση ύπερπόλωσιν. Αί μεγαλύτεραι συγκεντρώσεις της ανωτέρω ουσίας κατά φθίνουσαν σειράν ευρέθησαν εις τό τετράδυμον, διεγκέφαλον, ΐνιακόν λοβόν, γέφυραν, προμήκην, φλοιόν, κύτταρα Purkinjie, κύτταρα Colgi, και τέλος εις τό κυτταρικόν περιβάλλον των πυραμοειδών νευρώνων του ιππόκαμπου. Αύτη ως γνωστόν σχηματίζεται έκ τοΰ L - Glutamate τη δράσει του ενζύμου άποκαρβοξυλάση. Ή στρυχνίνη ανταγωνίζεται τήν δρασιν της Gaba επί των κινητικών φλοιωδών νευρώνων, επί τών Purkinjie κυττάρων καί επί τών κυττάρων τών πυρήνων Deiters. Ή πικροτοξίνη ανταγωνίζεται τήν Gaba είς τα άρθρόποδα. Ai σημεριναί απόψεις τοποθετούν τήν Gaba ως τήν κυριωτέραν άνασταλτικήν ούσίαν τοϋ Κ.Ν.Σ. είς τό έπίπεδον του εγκεφάλου. VII. SEROTONINE, 5 - HYDROXYTRYPTAMINE (C 10 H 12 N 2 O) Αΰτη εμελετήθη επί 18 νευρώνων χορηγηθείσα ώς κατιόν. Γενικώς προεκάλει μείωσιν ή καί άναστολήν του ρυθμού τών αυτομάτων νευρωνικών έκφορτίσεων ώς καί τών εξ όδωτικών αμινοξέων προκλητικών δυναμικών κυρίως υπό τήν εννοιαν της μειώσεως, καθώς επίσης καί της Ach. Ή ανωτέρω ουσία σχηματίζεται δι' άποκαρβοξυλιώσεως της 5 - ύδροξυτρυπτοφάνης καί ώς συμβαίνει με τήν Ν - Α δύναται να άπαντα είς τους Αΰξησις τής έκκρινομένης Nor-Epinephrine διεπιστώθη είς καταστάσεις οργής ή μανιακών κρίσεων ή είς κάθε περίστασιν, ένθα υπάρχει μία πρόκλησις δια τό ατομον, ανεξαρτήτως έάν αϋτη συνοδεύεται ύπό αγωνίας ή φόβου, έφ' όσον επιτρέπει εις το ατομον τον ελεγχον της συμπεριφοράς του ώς προς τήν ένεργητικήν άντιμετώπισιν αυτής τής προκλήσεως. Είναι γνωστόν το πείραμα τοΰ ήλεκτρικοδ ερεθισμού" τοϋ άμυγδαλοειδους πυρήνος της γαλής, καθ' ο προκαλείται άντίδρασις παράφορος καί «λυσσώδους οργής» καί μείωσις τής Nor-Epinephrine είς τον έγκέφαλον καί τής Adrenaline τών επινεφριδίων. Οι Wearn καί Sturgis πειραματιζόμενοι επί ανθρώπων διεπίστωσαν: α. Ένεσις Adrenaline προκαλεί είς τό ατομον συμπτώματα προσομοιάζοντα προς τήν άγωνίαν καί τήν άνησυχίαν, πλην όμως είς τάς περιγραφάς των οί έθελονταί πειρ/άνθρωποι άνέφερον ότι ήσθάνοντο «Σαν να» είχαν άνησυχίαν ή άγωνίαν. β. Ένεσις Nor - Adrenaline χορηγούμενη άργότερον προεκάλεσεν ελαφρότερα τών ανωτέρω συμπτώματα πάλιν όμως μέ τήν ύπαρξιν τοο «Σαν νά» συνδεδεμένα κατά τάς περιγραφάς των. Ό Maranon ώνομασε τάς ανωτέρω καταστάσεις «Cold Emotions». γ. 'Αντιθέτως όσάκις ένίετο αδρανής ουσία ουδέν ύποκειμενικόν αίσθημα προεκάλει. 51

53 προσυναπτνκούς νευρώνας υπό ελευθέραν καν δεσμευμένην μορφήν εντός των κυστιδίων. Διασπάται ύπο της Μ.Α.Ο. προς 5 - ύδροξυ - ινδολο - οξεικον οξύ. Εμφανίζει τήν ιδίαν προς τήν Ν - Α κατανομή ν εις το Κ.Ν.Σ., ή δέ ανασταλτική της δράσις κατά τήν μίκρο - ίοντοφορητικήν χορήγησιν θεωρείται κατά τους Davis και Vaughan (1969) μικρότερα αυτής. Αί μεγαλύτεραι συγκεντρώσεις 5 - HT ευρέθησαν εις το κωνάριον (d = O^gr/gr έγκ. ουσίας), όποθάλαμον, βασικά γάγγλια και N.M. Ό μεσεγκεφαλικος δυκτιωτος σχηματισμός εμφανίζει επίσης μεγάλας συγκεντρώσεις Serotonine εις τήν γαλήν και υπάρχει ή ύπόθεσις των Costa και Aprison (1958) δτι ή ανωτέρω άμίνη ευρίσκεται εις μεγάλην συγκέντρωση» και εις τον Ε.Π. του άνθρωπου. Οί Curtis καί Davis (1962) τέλος αναφέρουν ότι ή 5 -HT ευρέθη οτι δρα και ώς «άναστολεύς» τών οπτικών ερεθισμάτων τα όποια φθάνουν εις τα εξω γονατώδη σώματα. Ή δράσις της αυτή αναστέλλεται με τήν άναισθησίαν του ζώου. 52

54 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ III ΣΥΖΗΤΗΣΕ Ai πρώται γενόμεναι ήλεκτροφυσιολογικαί μελέται επί των οδοντωτό - ερυθραίων συνδέσεων έγένοντο με κύριον στόχον τήν διερεύνησιν του Ε.Π. έπί έρεθνσμοϋ του έτεροπλεύρου οδοντωτού πυρήνος της παρεγκεφαλίδος. Αι αυτόματοι έκφορτίσεις των κυττάρων του Ε.Π. πραγματοποιούνται κυρίως άπο τήν οδωτικήν δράσιν των σταθερώς έκφορτιζομένων κυττάρων τοΰ έτεροπλεύρου nucleus interpositus (Ν.Ι.) μέσω των οδοντωτό - ερυθραίων ινών ώς έδειξαν οί Calma (1952) και Toyama et al. (1968). Δύο παρατηρήσεις υποστηρίζουν τήν ανωτέρω θεωρία, ή πρώτη εκφρασθείσα ύπό των Massion και Albe - Fessard (1963) βάσει της οποίας ή άφαίρεσις της παρεγκεφαλίδος αναστέλλει τήν αύτόματον δραστηριότητα των κυττάρων τοϋ Ε.Π. Ή δευτέρα υπό τοΰ Toyama et al. (1968) οτι ή αναστολή των κυττάρων των παρεγκεφαλιδικών πυρήνων δι' ερεθισμού των κυττάρων τοϋ Purkinjie άγει εις άναστολήν της δραστηριότητος (μεταδόσεως ερεθίσματος) των brachium conjuctivum (B.C.) ινών και εις άναστολήν των έκφορτίσεων των νευρώνων του Ε.Π. Τελευταϊαι δε γενόμεναι έρευναι (μή δημοσιευθεΐσαι εισέτι παρατηρήσεις) δυκνείουν οτι μετά καταστροφήν του nucleus inderpositus (Ν.Ι.) ακολουθεί μαζική έκφύλισις του Ε.Π. Ήλεκτροφυσιολογική επίσης μελέτη γενομένη ύπό του Davis (1965) εδειξεν οτι μεταξύ των Ινών των άνω παρεγκεφαλιδικών σκελών και τών έτεροπλεύρων νευρώνων του Ε.Π. δημιουργούνται συνάψεις, αϊτινες δρουν διεγερτικώς, γεγονός το όποιον ερμηνεύει τήν ίσχυράν οδωτικήν επίδρασιν τών ρευμάτων μέσω τών ανωτέρω ΐνών. Μεγάλοι νευρώνες του Ε.Π. υφίστανται μίαν τονικήν οδωτικήν επίδρασιν ύπό του Ν.Ι. και περαιτέρω το παρεγκεφαλίδο - έρυθραΐον σύστημα το οποίον ευρίσκεται εν συσχετίσει ειδικότερα προς το ένδιάμεσον τμήμα του προσθίου λοβοϋ της παρ/δος δύναται να ύποστή οδωσιν ύπό διαφόρων αισθητικών διεγέρσεων (Davis Ross 1969). Ύπό τοϋ ιδίου επίσης συγγραφέως υποστηρίζεται ή ενδεικτική σχέσις της δραστηριότητος τών οδοντωτό - ερυθραίων ινών και τών νευρωνικών έκφορτίσεων και κινήσεων. Ό Ramon Y Cajal (1911) περιγράφει τήν ϋπαρξιν μακρών διακλαδιζομένων δενδριτών μεγάλων, μέσων, και μικρών κυττάρων του Ε.Π. χρωσθέντων μέ τήν μέθοδον Golgi. Οί δενδρίτες τών μεγάλων κυττάρων διελαύνουν κατά μήκος τον Ε.Π., υφιστάμενοι συχνάς διαιρέσεις και απολήγουν εις κιρσοειδεΐς διευρύνσεις. Ai B.C ϊνες διαιρούνται εντός τοϋ Ε.Π. είς μεγάλον αριθμόν τελικών αξόνων, αϊτινες περιβάλλουν τα κύτταρα αύτοΰ δίκην ενός πλουσίου καλαθοειδοΰς δικτύου. Έν τούτοις παρά τα ανωτέρω λεχθέντα ό Courville (1966) υποστηρίζει οτι δέν υπάρχει καμμία σαφής πληροφορία όσον άφορα εις το έάν αί παρεγκεφαλίδο - έρυθραϊαι ίνες είναι τοποθετημέναι κατά τοιούτον τρόπον, ώστε ν' άποκαθιστοΰν συναπτικήν έπαφήν μέ τα σώματα τών κυττάρων, μέ τα εγγύς, ή τά απώτερα τμήματα τών δενδριτών. Ή ιστολογική έπιβεβαίωσις τών δύο κυριωτέρων κεντρομόλων οδών τοϋ Ε.Π. Αον 'Από τοϋ έτεροπλεύρυ οδοντωτοΰ πυρήνος, έλαβε χώραν ύπό τών Jansen και Jansen (1955), Angant και Bowsher (1965) και 53

55 Βον 'Από του φλοιού υπό τών Rinvik καί Walberg (1963). Δεν υφίσταται σαφή διαίρεσιν ό Ε.Π. της γαλής εις μεγαλοκυτταρικον καί μικροκυτταρικόν τμήμα. Υπάρχουν μόνον τμήματα ένθα επικρατούν μεγάλα ή μικρά κύτταρα αντιστοίχως, ώς αναφέρουν οί Davis καί Vaughan (1969). Πολλά μικρά κύτταρα ευρίσκονται εις το ούραΐον τμήμα τοΰ Ε.Π. καί εις σημαντικός αριθμός μεγάλων κυττάρων ευρίσκεται εις το ρυγχαΐον τμήμα τοϋ Ε.Π. ώς έδειξαν οί Brodai καί Gogstad (1954), οί Pompeiano καί Brodai (1957) καί ό Courville (1966). "Ολα τα τμήματα του Ε.Π., εξαιρέσει τοϋ «Nucleus Minimus», λαμβάνουν ίνας άπό τόν Ν.Ι. (πρόσθιον καί όπίσθιον) καί ή προβολή είναι αυστηρώς έτερόπλευρος ώς εμφαίνεται εκ των εργασιών των Cohen et al. (1958), Voogd (1964) καί Courville (1966). Αι προβολαί δε τοϋ προσθίου Ν.Ι. έχει άναφερθή υπό των είρημένων συγγραφέων οτι απολήγουν είς τα οπίσθια δύο τριτημόρια του Ε.Π. κατά μίαν σωματοτοπικήν κατανομήν. Ό όμόπλευρος τέλος κινητικός φλοιός στέλλει φυγόκεντρους ίνας προς τόν Ε.Π. επίσης κατά μίαν σωματοτοπικήν κατανομήν. Παρά τα προγγουμένως λεχθέντα λίαν ένδιαφέρουσαι είναι αϊ παρατηρήσεις των Bachman καί Choh -Luh- Li (1969), (είς έρευνας παρόμοιας προς τάς ίδικάς μας) αί όποΐαι αναφέρονται εις τήν δυνατότητα υπάρξεως συνδέσεων μεταξύ των δύο Ε.Π. ώς καί μεταξύ όμοπλεύρων οδοντωτού καί Ε.Π. Ή προκληθεΐσα δέ διεγερσιμότης τών κυττάρων του Ε.Π. (δια ηλεκτροδίων έρεθισμοΰ) μέσω τοϋ έτεροπλεύρου Ε.Π. ώς καί δια τοΰ όμοπλεύρου ή έτεροπλεύρου Ν.Ι. μέσφ τών B.C. ινών έποίκιλλε από τήν έννοιαν τής αυξήσεως ή μειώσεως τής δραστηριότητος των. Ευρέθη εΐς ελάχιστος αριθμός κυττάρων, τών οποίων ηυξάνοντο ή άνεστέλλοντο αί έκφορτήσεις των, οσάκις εδίδοντο ερεθίσματα χαμηλής ή υψηλής συχνότητος αντιστοίχως. Παρόμοιον δέ προς το τελευταΐον εορημα εΐχομεν καί ήμεϊς. Οι ανωτέρω έρευνηταί δέχονται πολύ πιθανήν τήν υπαρξιν μιας πολυσυναπτικής όδοΰ μέσφ συνδεσμικών ίνών συνδεουσών τους δύο οδοντωτούς πυρήνας. Οδτω αί ώσεις αί όποΐαι γεννώνται είς το όμόπλευρον όδοντωτόν πυρήνα (Ο.Π.), θα οδεύουν αρχικώς μέν είς τόν έτερόπλευρον Ο. Π. καί εκείθεν είς τόν όμόπλευρον Ε.Π. 'Εν τούτοις ή εξαντλητική βιβλιογραμική έρευνα εδειξεν δτι υφίσταται διχογνωμία ώς προς τήν ΰπαρξιν τοιούτων συνδεσμικών ινών. Ή υπαρξις επίσης μιας τοιαύτης, δια συνδεσμικών ίνών όδοϋ ή οποία να σύνδεση τους δύο Ε.Π. ύπό τήν εννοιαν οτι αύτη θα ώφειλε να διασχίζη τήν μέσην γραμμήν δύο φοράς μία μέν άπό τόν όδοντωτόν πυρήνα είς το έτερόπλευρον Ε.Π. καί δευτέρα από τόν όδοντωτόν πυρήνα είς τόν όμόπλευρον Ε.Π. ώς υποθέτουν δέν αναφέρεται είς τήν βιβλιογραφίαν παρά τήν ύφ' ημών έξαντλητικήν ερευναν. Ή ηλεκτρική έν γένει διεγερσιμότης τών νευρώνων τοϋ Ε.Π. έχει σημαντικά έλεχθή δια έξωκυτταρίων κυρίως μεθόδων υπό τών Appelberg (1961), Massion καί Albe - Fessard (1963). Τεχνική ενδοκυττάριων καταγραφών έφηρμοσθεΐσα εις τους νευρώνας οί όποιοι έκφύουν τήν ερυθρό - νωτιαίαν όδόν έλαβε χώραν καί ύπό τών Tsukahara, Toyama καί Kosaka (1967) έκτος τής ύφ' ημών γενομένης. Ό σχηματισμός τοϋ ερυθρό - νωτιαίου δεματίου έκ φυγοκέντρων ίνών εκ τοϋ μεγαλοκυτταρικοΰ οδτως ειπείν τμήματος τοϋ Ε.Π. έδείχθη ύπό τών εργασιών τών Raymon YCajal (1911), Pompeiano καί Brodai (1957), Hinman καί Carpenter (1959). Ή δέ όδωτική έπίδρασις αύτοΰ έπί διαφόρων αντανακλαστικών ύπό τών Rademaker (1926), Pompeiano (1957) Sasaki, Namikawa Hashiramoto 54

56 (1960), Hongo, Jankowska καί Lundberg (1965). Είς ό,τι άφορα είς το έτερον σκέλος της παρούσης μελέτης, τουτέστιν το τής δραστηριότητος μεμονωμένων νευρώνων εν συνδιασμώ προς μίκρο - ιοντοφορητικήν χορήγησιν ουσιών άπ' ευθείας είς τα κύτταρα τοΰ Ε.Π. δια πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίων, είναι δυνατόν να λεχθούν τα κάτωθι : 1. Γλουταμινικον καί Όμοκυστικον οξύ (Glutamate καί Homokystin) Ή χορήγησις των έν λόγω αμινοξέων, κυρίως τοϋ πρώτου καί σπανιώτερον τοϋ δευτέρου, εχαρακτηρίζετο από το γεγονός τής αυξήσεως τοο ρυθμοβ των έκφορτίσεων παραλλήλως προς τήν χορήγησιν, ώς καί άπα τήν έμφάνισιν έκφορτίσεων επί «σιωπηλών» νευρώνων. Ή ώς άνω «διέγερσις» έπιτυγχάνετο δι' εκπολώσεως τής μεμβράνης των κυττάρων. Παρά τον κανόνα (αϋξησις του ύψους των δυναμικών) ενίοτε ή αΰξησις τής συχνότητος των έκφορτίσεων εχαρακτηρίζετο άπα δυναμικά μειωμένου ύψους καί ηύξημένου πλάτους, τα όποια αποκαθίστανται είς τήν προτέραν των μορφήν δια τής παύσεως τής χορηγούμενης ουσίας. Συχνάκις καί μόνον lona. ( - ) ρεύματος ήσαν ικανά δια τήν έμφάνισιν τών ώς άνω φαινομένων. Παρετηρήθη επίσης «περίεργος» φάσις πτώσεως τής νευρωνικής διεγερσιμότητος μετά τήν διακοπήν τής χορηγήσεως τών ώς άνω αμινοξέων εις έπίπεδον χαμηλότερον του προ τής χορηγήσεως των. Ή παρατεταμένη χορήγησις έμείωνε τήν μετασυναπτικήν άπάντησιν, άλλα δέν είχε καμμίαν έπίδρασιν έπ' αυτής, οσάκις ό προσυναπτικός νεύρων ήρεθίζετο έξωθεν, ώς αναφέρει ό Στεφανής (1965). Οί Davis καί Vauchan (1969) αναφέρουν οτι επί ερεθισμάτων άπα τον Ν.Ι. προς τον Ε.Π. μικρας εντάσεως, έξικνούμενα είς μίαν στάθμην χαμηλοτέραν άπα τήν τής δραστικότητας των ή χορήγησις 20ηΑ. γλουταμινικοΰ καί όμοκυστικοϋ οξέος προσέτι διευκολύνει τήν συναπτικήν μετάδοσιν. Συνεργητική δρασις παρετηρήθη επί ταυτοχρόνου χορηγήσεως τών ανωτέρω αμινοξέων. Έπί μικρού άριθμοϋ κυττάρων (8) ή γλυκίνη ανέστειλε τήν δρασι τοΰ όμοκυστικοϋ οξέος. Ύπό άλλων ερευνητών ή δρασις τοϋ όμοκυστικοϋ προς τήν άντίστοιχον τοϋ γλουταμινικοϋ οξέος ευρέθη δύο φοράς ισχυρότερα. Ή δράσις των γενικώς έπί τών νευρώνων τοϋ Ε.Π. είναι παρομοία μέ τήν έμφανισθεϊσαν : Αον Έπί τών φλοιωδών νευρώνων, Στεφανής (1965) Βον Έπί τών ενδιαμέσων νευρώνων τοϋ Ν. Μ. Curtis καί Watkins (1963) Γον Έπί τών κοιλιοπλαγίων βασικών νευρώνων Andersen καί Curtis (1963) Δον Έπί τών φλοιωδών παρ/δικών νευρώνων Krnjevic καί Phillis (1963) καί Crawford καί Curtis (1964). Τα δύο ανωτέρω αμινοξέα έχουν μεγάλην άξίαν δια τον συγκριτικόν προσδιορισμον τής δράσεως μιας.. Χ ουσίας επί τής νευρωνικής δραστηριότητος, ιδία οσάκις αύτη είναι πολύ ασθενής είς τήν πρόκλησιν μετασυναπτικής έκπολώσεως ή υπερπολώσεως. 2. Γλυκίνη (Glycine): Ένεφάνισεν άνασταλτικήν δρασιν έπί τών έξετασθέντων νευρώνων παρομοίαν προς τήν διαπιστωθεΐσαν έπί τών κυττάρων τοϋ Renshaw. 55

57 Ή έπίδρασις αΰτη καταργείται δια της στρυχνίνης, Στεφανής, (1963). 3. Άκετυλχολίνη (Ach) Ή παρουσία της èv λόγω ουσίας εις το Κ.Ν.Σ. ήτο γνωστή άπο το Σχηματίζεται ένζυμικως είς τα μιτοχόνδρια του νευράξονος δια τής χολιν - ακετυλάσης, ενζύμου καταλύοντος τήν άκετυλίωσιν χολίνης, και αθροίζεται υπό μορφήν μή διαχύσιμον, φυσιολογικώς αδρανή, δεσμευμένην προς πρωτεΐνας έντοπιζομένας εις το προσυναπτικόν άξόπλασμα και μή υποκείμενη είς ύδρόλυσιν δια έστερασών. Άπελευθεροϋται είς τήν ενεργόν μορφήν κατά τήν διέλευσιν του νευρικού ερεθίσματος κατά μήκος τής ίνος και ερχόμενη εις απ' ευθείας έπαφήν προς τους υποδοχείς επί τής μετασυναπτικής μεμβράνης «πυροδοτεί» τα φαινόμενα άποπολώσεως. Έπί φυσιολογικής λειτουργίας ή δρασις της εϊναι βραχεία (30-50 μικροδευτερόλεπτα) καί ελεγχομένης διαρκείας, διότι δι' άμεσου επεμβάσεως τής Ache του ύποδοχέως τής μετασυναπτικής μεμβράνης υδρολύεται προς οξικόν οξύ καί χολίνην, ήτις εΐναι φυσιολογικώς ανενεργός, ένω ή μεμβράνη άναπολοΰται (Waser 1963). Έξ άλλου ή λειτουργία τής Ache (ήτις άνεκαλύφθη το 1932 υπό τοΰ Stedman καί συν.) δια τήν μετάδοσιν τοΰ ερεθίσματος εϊναι ουσιώδους σημασίας, ως αποδεικνύει ή απανταχού τοΰ νευρικού ίστοϋ παρουσία τοϋ ενζύμου τούτου καί ό επί απουσίας αυτού επερχόμενος θάνατος. Ενυπάρχει δε ή Ache είς τον νευρικον ίστόν είς άφθονίαν, περίπου είς ΙΟπλασίαν ποσότητα άπο τήν άπαιτουμένην δια τήν φυσιολογικήν λειτουργίαν, διότι δια τήν παρεμπόδισιν τής αγωγής απαιτείται κατά 90% αναστολή τής δραστηριότητος της (Wilson καί Cohen 1953). Ή ύπαρξις τής Ache είς τον Ε.Π. απεδείχθη κυρίως άπο τάς εργασίας τοΰ Me Lennan (1969). Ευρέθησαν τεράστια ποσά άκετυλχολίνης κυμαινόμενα άπο 0,1 εως ó^g/gr εγκεφαλικής ουσίας κυρίως : α) Είς τήν φλοιώδη καί ίπποκάμπιον πυραμιδικήν περιοχήν, είς τον κερκοφόρον πυρήνα, είς τα κύτταρα τοϋ Renshaw, είς τον αμφιβληστροειδή. β) Είς όλιγώτερα ποσά είς τον έγκεφαλικόν φλοιόν, τους πυρήνας τοΰ όπτικοΰ θαλάμου, τον ερυθρόν πυρήνα, καί είς το στέλεχος τοΰ εγκεφάλου. γ) Είς ετι μικρότερα ποσά εις τήν παρεγκεφαλίδα, οπίσθιας δέσμας N.M. καί II έγκεφαλικήν συζυγίαν. Έν γένει είς τάς ανωτέρω περιοχάς ή δράσις της χαρακτηρίζεται ώς «όδωτική». Ή κατανομή της είς τον κινητικόν φλοιόν εϊναι μεγαλύτερα άπό τήν εύρισκομένην είς τον αίσθητικόν. Το άντίθετον δε συμβαίνει μέ τήν Ν - Ε καί τήν 5 - HT. Ό καταμερισμός της βαίνει παραλλήλως προς τον τής χολιν - ακετυλάσης τοΰ βιοσυνθετικοϋ, τουτέστιν ενζύμου τής άκετυλχολίνης. Όμοίως ή επί μέρους κατανομή τής άληθοΰς χολινεστεράσης αντιστοιχεί προς τήν τοιαύτην τής Ach. Δια τήν άπελευθέρωσιν τής Ach απαραίτητος θεωρείται ή υπαρξις ιόντων Ca++. Χημικαί μελέται έδειξαν ότι ευρίσκεται είς άναλογίαν 70% εως 75% είς τάς νευρικάς απολήξεις (συναπτικά σωμάτια) άπελευθεροϋται δε μόνον άπο τάς τελικάς απολήξεις καί ουδέποτε άπό τά σώματα των κυττάρων. 56

58 Ή δε δράσις της απευθύνεται προς τα εκάστοτε υποδεχόμενα το ερέθισμα αντίστοιχα κυτταρικά στοιχεία (Grollman 1965). 'Από τελευταία δε πειραματικά δεδομένα θεωρείται πολύ πιθανόν οτι ό χολινεργικός αποδέκτης είναι φύσεως γαγγλιοσιδικής. Νευροφυσιολογικαί μελέται έδειξαν επίσης οτι : α) Εις ώρισμένας περιοχάς τοΰ Κ.Ν.Σ. ή δρασις της αντιστοιχεί προς έκείνην επί των γαγγλιακών συνάξεων του Φ.Ν.Σ. δηλ. δρδσις «νικοτινική» (απότομος έκπόλωσις και έπαναπόλωσις της μετασυναπτικής μεμβράνης, β) Έν τούτοις το σύνολον σχεδόν της δράσεως της επί των χολινεργικων συνάψεων του Κ.Ν.Σ. χαρακτηρίζεται ώς «μουσκαρινική» (βραδεία έκπόλωσις). Το 10% τουλάχιστον των φλοιωδών συνάψεων ενεργοποιείται υπό χολινεργικων τοιούτων. Ή επίδρασις άντιχολινεστερασικών ουσιών εξ άλλου ώς της φυσοστιγμίνης καί του έδροφωνίου επί των κυττάρων του Renshaw, έδειξεν έπίτασιν της συχνότητος των έκπολώσεων, αντιθέτως ή άπάντησις των Renshaw κυττάρων μειοϋται επί χορηγήσεως ανταγωνιστών της άκετυλχολίνης, εξ ων ισχυρότερος είναι ή διϋδρόξυ - β - έρυθροϊδίνη. Αί ήμέτεραι παρατηρήσεις της άκετυλχολίνης είς το Ε.Π. συνίσταται εν ολίγοις είς «έκπολωτικήν δρασιν» επί των κυττάρων αυτού ώς είς προηγούμενον κεφάλαιον αναλυτικώς περιεγράφησαν. 4. Nop-Αδρεναλίνη (Ν -Α) : 'Απεδείχθη ισχυρός ανασταλτικός παράγων των αυτομάτων έκφορτίσεων. Ένεφάνισε μείωσιν καί ενίοτε άναστολήν είς τήν δρασιν των όδωτικών, αμινοξέων, καί είς τήν οδοντωτό - έρυθραίαν μετάδοσιν. 5. Γ-Άμινοβουτυρικόν οξύ (Gab a): Όσάκις έχορηγήθη, έσημείωσε λίαν ίσχυράν «άναστολήν» της αυτομάτου νευρωνικής έκφορτίσεως ώς καί συχνάκις τής όδωτικής δράσεως τοδ γλουταμινικου οξέος καί τής άκετυλχολίνης. Οί Davis καί Vaughan (1969) έπεκταθέντες ετι περισσότερον όμιλοϋν καί περί αναστολής προκλητών δυναμικών άπό τον Ν.Ι. καί τον N.M., ô δέ χρόνος αναλήψεως ήτο τής τάξεως των 5-10 sec. 6. Σεροτονίνη (5- HT) : Ή έν λόγφ ουσία ενεφάνισεν επίσης «άνασταλτικήν» δρασιν ελαφρώς ήπιωτέραν τής Ν -Α. Δρα επί τής αυτομάτου έκφορτίσεως, περιορίζει ενίοτε τήν όδωτικήν δρασιν τών αμινοξέων άλλα δεν απεδείχθη νά προκαλή ολική άνασταλτικήν δρασιν έπ' αυτών. Βιβλιογραφικώς αναφέρεται είς σημαντικήν ποσότητα εις τον Ε.Π. τών αιλουροειδών ώς επίσης καί είς τον Ε.Π. τοϋ άνθρωπου καθώς υποστηρίζουν οί Costa καί Aprison (1958). Μία επίσης αξιόλογος δράσις τής έν λόγφ ουσίας αναφέρεται είς τήν πρόκλησιν αναστολής τών οπτικών ερεθισμάτων, άτινα άφικνοϋνται είς τα έξω γονατώδη σώματα αυτή έν τούτοις αίρεται δια τής αναισθησίας τοϋ ζώου. Ό Brodie υποστηρίζει οτι τήν έλευθέραν σεροτονίνη ν ανταγωνίζεται ή νόρ - αδρεναλίνη. 57

59

60 ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ Ή παρούσα εργασία περιλαμβάνει κυρίως δύο μέρη. Εις το Αον μέρος λαμβάνει χώρα άνασκόπησις των μέχρι τοΰδε κλασσικών αντιλήψεων επί του ρόλου εν γένει του έρυθροϋ πυρήνος (Ε.Π.) εις το κινητικον σύστημα. Εις το Βον μέρος εκτίθενται αί πειραματικοί ερευναι επί του Ε.Π. πειραματόζωων (γαλών), α'ίτινες έπραγματοποιήθησαν εν τώ έργαστηρίω νευροβιολογικών ερευνών τοϋ Αίγινητείου Νοσοκομείου καί αί όποΐαι συνίσταντο είς τήν μελέτην των συνδέσεων του Ε.Π., ώς καί εις τήν δράσιν διαφόρων ουσιών χορηγουμένων δια μικροϊοντοφορητικής εκχύσεως είς το άμεσο περιβάλλον των κυττάρων αύτου. Ή έν γένει διαδικασία ένας εκάστου πειράματος διήρχετο δια των κάτωθι φάσεων : Ιον. Προετοιμασία αύτου αποσκοπούσα : α) Εις τον ελεγχον των ηλεκτροδίων ερεθισμού - καταγραφής (μάκρο - ηλεκτρόδια επιφανείας καί έν τφ βάθει, διπολικά εκ πλατίνης ή έπιχλωριωμένου AgCl ή εξ ανοξείδωτου χάλυβος ήλεκτρικως μεμονωμένων πλην τοϋ ελευθέρου άκρου των. Ή άντίστασις εκάστης των αιχμών = 20ΜΩ, ή άντίστασις μεταξύ των δύο αιχμών = οο Ή προσαρμογή των εις τήν στερεοταξικήν τράπεζα καθωρίζετο προ τοϋ πειράματος βάσει τοΰ ατλαντος τών H.H. Jasper καί C. Α. Marsan. β) Είς τήν κατασκευήν μόνο - μίκρο - ηλεκτροδίων (εξ ύαλου τη βοήθεια τής συσκευής Puller Pe - 2, ενδείξεις Η = 9, Μ = 4, εύρος αιχμής = 0,5μ, ήπιος βρασμός εις CH 3 OH είτα υπό κενόν καί είς άπεσταγμένον ύδωρ καί τέλος πλήρωσις δια κιτρικού Κ ή Να). γ) Είς τήν κατασκευήν πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίων (έξ ύαλου τη βοήθεια τής ώς άνω συσκευής, ενδείξεις Η = 8,5, Μ = 4,5 καί περαιτέρω διαδικασία καθάρσεως καί πληρώσεως τών αυλών ενός εκάστου, εδρος α ϊχμήζ = 3μ. Τό κεντρικόν barrel έπληροΰτο δια πυκνού διαλύματος Nacl 5Μ καί έχρησιμοποιεϊτο δια τήν άπαγωγήν τών δυναμικών, ή δε άντίστασίς του έκυμαίνετο περί τα 2-10ΜΩ. Το εν εκ τών πλαγίων δια διαλύματος Nacl 3Μ έχρησίμευε δια τήν δίοδον αντισταθμιστικού ρεύματος προς εξουδετέρωσαν τοϋ δια τών υπολοίπων τριών barrels διερχομένου ρεύματος. Τα δέ λοιπά τρία επληροΰντο δια διαλυμάτων πυκνότητος 0,05 - IM τών προς μελέτην δια ήλεκτροφορητικής εξωθήσεως ουσιών π.χ. Ach, Ν - Ε, 5 - HT, Gaba κλπ.). δ) Εις τήν παρασκευήν τών ανωτέρω ουσιών ύπο τών αυτών πάντοτε αυστηρώς σταθερών προϋποθέσεων. ε) Είς τον ελεγχον τών τοϋ κλωβοΰ Faraday ηλεκτρονικών συσκευών ώς καί λοιπών οργάνων προς «παγίωσιν» αυτών εις το optimum (τουτέστιν στερεοταξικής τραπέζης, ήλεκτροδιοκατόχων (Holders), πολυμικρομετρικοϋ ενισχυτοΰ (Pico - metric Amplifier), προενισχυτοΰ (Preamplifier) καθοδικού παλμογράφου (Oscilloscope), ενισχυτοΰ ακουστικής συχνότητος (Audio - monitor), μαγνητοφώνου (T.R.), συστήματος καθ. παλ/φου καί κυμογραφικής μηχανής Grass - ή ανωτέρω συνδεσμολογία προκειμένου δια μονό - μικρ/δια - καί περαιτέρω δια πέντο - μικρ/δια ήλεκτροφορητική μονάς, καταγραφικόν (Dynograph) καί ρυθμόμετρον. Τέλος προκειμένου δια μάκρο - ήλ/δια έρεθισμοΰ ερεθιστής, καί μονάς απομονώσεως ρεύματος. Πλην δέ τών ανωτέρω, πλείστων άλλων ειδικών κυκλωμάτων καί ήλε- 59

61 κτρονικών ή μή συσκευών άτινα περιεγράφησαν εις το κύριον μέρος της παρούσης μελέτης). στ) Είς τήν έγχειρητικήν διαδικασίαν διακρινόμενη εις προεγχειρητικήν φάσιν (περιλαμβάνουσα νάρκωσιν, τραχειοτομή και τραχειοσωλήνωσιν, καθετηριασμον μηριαίας φλεβός και εν τέλει καθήλωσιν τοϋ ζώου επί της στερεοταξικής τραπέζης) και κυρίως έγχειρητικήν (συνισταμένη εις κρανιοανάτρησιν, διάνοιξιν παρεγκεφ/νωτιαίας δεξαμενής, διάνοιξιν είς το βψος τοΰ 6ου ή 7ου αυχενικού μυελοτομίου, άποκάλυψιν παρεγκ/δος, κινητικού φλοιού και τέλος άποκάλυψιν προσθίων διδυμιών), 2ον. Έναρξις είτα τής ερευνητικής φάσεως, ως αυτή περιεγράφη λεπτομερώς είς το άντίστοιχον κεφάλαιον. Δια τήν έκπόνησιν τής παρούσης εργασίας έχρησιμοποιήθησαν 144 (πειραματόζωα) γαλαΐ μέσου βάρους 3-4 Kgr αΐτινες ώφειλον να έκπληροϋν ώρισμένας προϋποθέσεις, ήτοι υγιείς, μή έγκυμονοΰσαι κ.λ.π. Δια των έν λόγφ πειραμάτων ελαβον χώραν 242 «κυτταρικαί προσεγγίσεις» προς μελέτην τής ήλεκτροφυσιολογικής συμπεριφοράς των κυττάρων τοϋ Ε.Π., εκ των οποίων αί 174 (133 έξωκυττάριοι και 41 ενδοκυττάριοι) άφεώρουν είς τάς συνδέσεις καί 68 (61 έξωκυττάριοι καί 7 ενδοκυττάριοι) είς τήν δια μικροηλεκτροφορητικής εγχύσεως δρασιν ώρισμένων ουσιών εκ τών κυττάρων αύτοϋ. Βάσει των ανωτέρων κατέστη δυνατή : 1. Ή δι' ήλεκτροφυσιολογικών μεθόδων έπιβεβαίωσις των κεντρομόλων καί φυγοκέντρων οδών τοϋ Ε.Π. 2. Ή επακριβής ανατομική θέσις τοϋ Ε.Π. δια τής καταγραφής δυναμικών πεδίου (Field Potentials) τόσον εκ τοϋ έτεροπλεύρου αυχενικής μοίρας (μυελοτόμια 6,7) τοϋ N.M. (άναδρόμως), όσον καί εκ τοϋ έτεροπλεύρου nucleus interpositus (ορθοδρόμως) μεταξύ των ορίων 6 mm εως 10 mm από τοϋ superior colliculus (άνατομ. θέσις 8-10 mm) κατά τήν βαθμιαίαν κατά βήματα (steps) 200μ. έμβύθισιν καί άνάδυσιν τοΰ ηλεκτροδίου καταγραφής. 3. Ή εύρεσις τής ταχύτητος αγωγής των ερυθρονωτιαίων ίνών άφ' ενός, των οποίων ή μέση τιμή κυμαίνεται περί τά m /sec, άφ' έτερου των οδοντωτό - έρυθραίων μέ άντίστοιχον τιμήν περί τά 44 m /sec. 4. Ή παραγωγή μετασυναπτικών δυναμικών διεγέρσεως (EPSPs) μονοσυναπτικώς κατόπιν έρεθισμοϋ τοΰ έτεροπλεύρου nucleus interpositus μέσω των Ινών τών άνω παρεγκεφαλιδικών σκελών ώς επίσης καί κατόπιν ερεθισμού τοϋ όμοπλεύρου σωματοκινητικοΰ φλοιοΰ μέσω τών φλοιό - έρυθραίων ίνών, τά δε τελευταία έχαρακτηρίζοντο άπό πολύ βραχύτερον χρόνο ν διαδρομής άπ' δ,τι τά προκληθέντα εκ τοΰ έτεροπλεύρου οδοντωτού πυρήνος. 5. Κατέστη δυνατόν επίσης να διερευνηθή ή δραστηριότης μεμονωμένων νευρώνων τοΰ Ε.Π. έν συνδιασμώ προς μικροηλεκτροφορητικήν εγχυσιν ουσιών άπ' ευθείας εις τό άμεσον κυτταρικό ν περιβάλλον τή βοηθεία πέντο - μίκρο - ηλεκτροδίων. Ούτω ή μελέτη τών κυττάρων τοΰ Ε.Π. έδειξεν ότι : Ή δράσις τοΰ Glutamate συνίστατο είς λίαν σεσημασμένην «οδωσιν» τής αυτομάτου νευρωνικής δραστηριότητος, ώς καί ή τοιαύτη τής Homocystine, σχετικώς ήπιωτέραν έσχεν ή Ach τήν οποίαν καί διεξοδικώτερον έμελετήσαμεν. 'Αντιθέτως ή δρασις τής Gaba, Glycine, Ν -Ε, 5 -HT συνίστατο είς «άναστολήν» τών αυτομάτων έκφορτίσεων ώς καί τών εξ όδωτικών ουσιών προκληθεισών. Ή Gaba δέ ευρέθη ώς ή πλέον δραστικότερα εκ τών ανασταλτικών ουσιών. 60