ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ο ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗ- ΡΙΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ο ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗ- ΡΙΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Σύνοψη Το κεφάλαιο αυτό χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, περιγράφονται αδρά οι επαγγελματικοί κίνδυνοι που απειλούν τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων σε διαγνωστικά εργαστήρια, καθώς και παρουσιάζονται οι βασικές αρχές της ορθής εργαστηριακής πρακτικής. Ακόμη παρουσιάζονται τα είδη κινδύνων, τα μέτρα πρόληψης και η αναγκαία ιατρική παρακολούθηση. Στο δεύτερο μέρος περιγράφονται οι βασικές αρχές ορθής διαχείρισης υγειονομικών αποβλήτων. Παρουσιάζονται τα είδη των αποβλήτων που παράγονται σε υγειονομικές μονάδες και οι τρόποι αποθήκευσης μεταφοράς και τελικής διάθεσης. Στο τέλος, δίνεται και ένα παράδειγμα Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης για την αντιμετώπιση ατυχημάτων, τόσο κατά τη διαχείριση των αποβλήτων, όσο και σε περιπτώσεις τραυματισμού του προσωπικού. Προαπαιτούμενες γνώσεις Οι κίνδυνοι και τα μέτρα πρόληψης που παρουσιάζονται εδώ αφορούν όλα τα προηγούμενα κεφάλαια, δηλαδή όλες τις προηγούμενες εργαστηριακές μεθοδολογίες. Κατά συνέπεια οι αναγνώστες θα πρέπει να έχουν υπόψη τα Κεφάλαια 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 12 και Υγιεινή και Ασφάλεια Εργασίας στο Κλινικό Εργαστήριο Εισαγωγή Η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων στα κλινικά εργαστήρια απειλείται καθημερινά από άμεσους και εμφανείς κινδύνους, οι οποίοι μπορεί να προέρχονται τόσο από το χώρο εργασίας όσο και από τα χρησιμοποιούμενα υλικά. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα υγείας (επαγγελματικές νόσους) ή να απειλήσουν ακόμη και τη ζωή των εργαζομένων με τη μορφή εργατικών ατυχημάτων. Είναι προφανές ότι σε όλα τα εργαστήρια οι εργαζόμενοι έρχονται σε επαφή με επικίνδυνα ή τοξικά υλικά, με πτητικά υγρά που μπορούν να είναι εύφλεκτα ή δηλητηριώδη, με μολυσματικά ή ακόμη και ραδιενεργά υλικά. Η εκτεταμένη χρήση των υλικών αυτών, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων. Πηγές κινδύνων στο εργαστήριο επίσης, δύνανται να είναι οι ίδιες οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στην καθημερινή άσκηση των καθηκόντων. Υπάρχουν αρκετά περιστατικά εγκαυμάτων από τη χρήση καυστικών ή εύφλεκτων υλικών, τρυπήματα κατά την ώρα της αιμοληψίας, ή τραυματισμοί από σπασμένο σωληνάριο με μολυσμένο αίμα, όπως και κατάποση μολυσματικών και τοξικών υγρών από τη χρήση πιπέττας. Στη πρόκληση ατυχημάτων συνεισφέρουν και οι εξής παράγοντες: ο μη λειτουργικός σχεδιασμός και η κακή κατάσταση των χώρων εργασίας, των αποθηκευτικών χώρων και των χώρων υγιεινής και ανάπαυσης προσωπικού του Εργαστηρίου, η προβληματική ορισμένες φορές κατάσταση των συστημάτων θέρμανσης, κλιματισμού και αερισμού του Εργαστηρίου, ο ακατάλληλος φωτισμός και η ελλιπής ηχομόνωση του Εργαστηρίου, η απουσία πυρανίχνευσης, πυροπροστασίας, αυτόματης πυρόσβεσης και κατάλληλης αποθήκευσης εύφλεκτων υγρών. Επιπλέον, επειδή στα εργαστήρια ισχύει το κυκλικό ωράριο, δημιουργούνται προβλήματα στην προσωπική και κοινωνική ζωή των εργαζομένων τα οποία επηρεάζουν την απόδοση και αυξάνουν το εργασιακό stress. Η πρόληψη τέτοιων σημαντικά επικίνδυνων καταστάσεων περιλαμβάνει τα εξής βήματα: 1. Πρωτογενής πρόληψη: Εντοπισμός, καταγραφή και μελέτη όλων των βλαπτικών παραγόντων που βρίσκονται στον εργασιακό χώρο, προτάσεις και μέτρα για τη μείωση, εάν όχι την εξάλειψη τους. 1

2 2. Δευτερογενής πρόληψη: Κλινικός και εργαστηριακός έλεγχος των εργαζομένων για την έγκαιρη διάγνωση των επαγγελματικών και μη ασθενειών. Σκοπός είναι η αναστροφή ή η επιβράδυνση της διαδικασίας μιας βλάβης 3. Τριτογενής πρόληψη: Προσπάθεια περιορισμού των συνεπειών μιας ασθένειας ή και αναπηρίας με την αποτελεσματική θεραπεία που επιδρά στη εξέλιξη της νόσου, μειώνοντας τις ενδεχόμενες επιπλοκές και συνεπώς τη θνησιμότητα Κύριες πηγές κινδύνου στα εργαστήρια Κίνδυνος από αιχμηρά αντικείμενα Όλοι οι εργαζόμενοι στον κλάδο των τεχνολόγων και παρασκευαστών βιοϊατρικών εργαστηρίων που απασχολούνται στα διαγνωστικά εργαστήρια, είναι εκτεθειμένοι σε βιολογικά υγρά (αίμα, ούρα, κόπρανα, υγρά από κύστεις διαφόρων οργάνων, πτύελα, υλικά τραυμάτων κ.α.). Κατά την αιμοληψία οι εργαζόμενοι είναι εκτεθειμένοι και στον κίνδυνο τραυματισμών από τις βελόνες και άλλα αιχμηρά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται. Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα σοβαρός και λόγω της δυνητικά μολυσματικής φύσης των βιολογικών υγρών. Ταυτόχρονα, υπάρχει και ο κίνδυνος από μικροτραυματισμούς για την υγεία των επαγγελματιών που χειρίζονται τα απορρίμματα. Για τους λόγους αυτούς τα αιχμηρά αντικείμενα απορρίπτονται σε ειδικά κίτρινα κουτιά τα οποία έχουν ειδικό υποδοχέα για την αφαίρεση της βελόνας από τη σύριγγα και κάλυμμα ασφαλείας (Τούκας, 2007). Για την ασφάλεια τους συνολικά οι εργαζόμενοι πρέπει να τηρούν τους εξής κανόνες: απορρίπτουν άμεσα και με ασφάλεια μόνο τα αιχμηρά αντικείμενα μέσα στο κίτρινο κουτί, δεν γεμίζουν τα κίτρινα κουτιά πάνω από τα 2/3, δεν προσπαθούν ποτέ να επανατοποθετήσουν το κάλυμμα στη χρησιμοποιημένη βελόνη ούτε να βγάλουν τη βελόνα από τη σύριγγα με τα χέρια, δεν τοποθετούν ποτέ τις χρησιμοποιημένες βελόνες στην τσέπη, δεν προσπαθούν να πιάσουν αιχμηρά αντικείμενα που πέφτουν. Φωτογραφία Τα συμπαγή κίτρινα κουτιά που χρησιμοποιούνται για την απόρριψη αιχμηρών αντικειμένων. 2

3 Τέλος, ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στον κίνδυνο που προέρχεται από τη χρήση γαντιών. Τα γάντια αντιπροσωπεύουν σήμερα τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου αλλεργικών εκδηλώσεων στο νοσοκομειακό περιβάλλον, επειδή χρησιμοποιούνται ευρέως και έχουν ισχυρή αλλεργιογόνο δράση, η οποία μπορεί να εμφανίζεται με: 1. τοπικές εκδηλώσεις ως δερματίτιδα εξ επαφής 2. συστηματικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν: το δέρμα και τους βλεννογόνους (γενικευμένη κνίδωση, οίδημα, και οίδημα λάρυγγα με σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια), το αναπνευστικό σύστημα (άσθμα και ρινίτιδα), τα μάτια (επιπεφυκίτιδα), αλλεργικές αντιδράσεις μέχρι την εικόνα αναφυλακτικού shock Βιολογικός κίνδυνος Ο κίνδυνος έκθεσης των εργαζομένων στα διαγνωστικά εργαστήρια και την αιμοδοσία, εστιάζεται κυρίως στη μόλυνση: των χεριών, των βλεννογόνων των οφθαλμών, της μύτης και του στόματος, από μολυσμένο αίμα και άλλα σωματικά υγρά. Οι διαδρομές της λοίμωξης μπορεί να είναι: μετά από ένεση/κατάποση των υλικών (ποτού και φαγητού σε μη ελεγχόμενες περιοχές νοσοκομείου), από εισπνοή των αερομεταφερόμενων χημικών ουσιών και παθογόνων παραγόντων μέσω των βλεννογόνων, από δερματική απορρόφηση ή μέσω τομών στο δέρμα (μεταξύ άλλων με υδατοδιαλυτές τοξικές χημικές ουσίες, που μπορούν να απορροφηθούν σε όλο το σώμα (Τούκας, 2007). Αν και η καταγεγραμμένη συχνότητα έκθεσης είναι γενικά χαμηλή, οι συνέπειες είναι εξαιρετικά σοβαρές και για τον λόγο αυτό, η εκπαίδευση στην ασφάλεια είναι ζωτικής σημασίας. Οι οδηγίες ασφαλείας περιλαμβάνουν, τα ακόλουθα βασικά σημεία: Αποφυγή τρυπημάτων, κοψιμάτων, εκδορών και προφύλαξη κάθε υπάρχουσας πληγής. Μέτρα βασικής Υγιεινής για την αποφυγή μόλυνσης των εργαζομένων και του ρουχισμού τους. Έλεγχο και περιορισμό της μόλυνσης επιφανειών και διαδικασίες καθαρισμού τους. Ασφαλή απομάκρυνση των μολυσμένων αποβλήτων και απορριμμάτων. Οι οδηγίες αυτές διαρθρώνονται σε διάφορα επίπεδα, που περιλαμβάνουν: Βασικές οδηγίες βιοασφάλειας για όλες τις συνήθεις διαδικασίες ενός διαγνωστικού εργαστηρίου. Πρόσθετα μέτρα για ορολογικά, ιολογικά και ερευνητικά εργαστήρια. Γραπτές οδηγίες για τις διαδικασίες συλλογής, διαχείρισης, μεταφοράς, συσκευασίας και αποστολής δυνητικά μολυσμένων βιολογικών δειγμάτων. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι σε μικροβιολογικά εργαστήρια έρχονται σε άμεση επαφή με τις καλλιέργειες ιών και βακτηρίων, ενώ οι απασχολούμενοι σε ηπατολογικά εργαστήρια και αιμοδοσίες, έρχονται σε ε- παφή με αντιγόνα ιών προς ανίχνευση, κατ' αποκλειστικότητα της Ηπατίτιδας και του ιού HIV Χημικός κίνδυνος Λόγω της φύσης των εργαστηριακών πράξεων και αναλύσεων που εκτελούνται, είναι απαραίτητη η χρήση χημικών ουσιών και διαλυμάτων, όπως οξέα, διαβρωτικά χημικά, καρκινογόνες χρωστικές ουσίες, πτητικά χημικά υγρά, ραδιενεργά υλικά και ειδικά προϊόντα χημικής βιομηχανίας τα οποία, είναι άμεσα απορροφήσιμα 3

4 από το δέρμα και αποτελούν πηγή κινδύνου. Ως παράδειγμα αναφέρονται οι καρβοξυλόλες οι οποίες χρησιμοποιούνται σε ευρεία κλίμακα κατά τη διάρκεια των χιλιάδων καθημερινών χρώσεων και πραγματοποιούνται σε παθολογοανατομικά - κυτταρολογικά εργαστήρια. Ιδιαίτερα η ξυλόλη, διαβρώνει τα πλαστικά γάντια και έρχεται σε απευθείας επαφή με το δέρμα. Αλλά και όλες οι γνωστές χρωστικές όπως: Hematoxylin, Orange G, Eosin, Giemsa, που χρησιμοποιούνται σε μικροβιολογικά εργαστήρια, θεωρούνται ερεθιστικές για το δέρμα. Οι εργαζόμενοι σε τοξικολογικά εργαστήρια ανιχνεύουν σε μολυσματικά βιολογικά υγρά (αίμα-ούρα) ναρκωτικές και τοξικές ουσίες, όπως ινδική κάνναβη, LSD, κοκαΐνη, ηρωίνη, Αμφεταμίνες βενζοδιαζεπίνες, βαρβιτουρικά και άλλα τοξικά φάρμακα και ουσίες. Λόγω της φύσεως των εξετάσεων έρχονται σε επαφή με ασθενείς που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Χρησιμοποιούν δε καθαρές πρωτογενείς ουσίες ναρκωτικών με έντονο τοξικό και πτητικό χαρακτήρα. Οι εργαζόμενοι σε βιοχημικά εργαστήρια έρχονται σε επαφή με πολλά και ποικίλα αντιδραστήρια όπως (π.χ. ο σίδηρος (Fe) προκαλεί δερματικές αντιδράσεις, ερεθίζει τα μάτια, ή αντιδραστήριο που περιέχει οξικό οξύ και κατατάσσεται βάση των οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ερεθιστικό [ΧΙ], επικίνδυνο). Σύμφωνα με τη ελληνική νομοθεσία, κάθε χημικό αντιδραστήριο υποχρεωτικά φέρει την κατάλληλη σήμανση στην ετικέτα του και συνοδεύεται από Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας στο οποίο αναφέρονται οι πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία. Η συντριπτική πλειοψηφία των αντιδραστηρίων που χρησιμοποιούνται στα εργαστήρια, χαρακτηρίζονται από τις ίδιες τις χημικές βιομηχανίες, ως άκρως επικίνδυνα, ή και καρκινογόνα, ενώ μπορούν να προκαλέσουν βαριά εγκαύματα, κληρονομήσιμες γενετικές ανωμαλίες. Είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι να μπορούν να αναγνωρίζουν τα σήματα που αναγράφονται στις ετικέτες των χημικών που χρησιμοποιούν. Τα σημαντικότερα από αυτά εικονίζονται στον Πίνακα Τ Τοξικό C Διαβρωτικό Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Ε Εκρηκτικό Χ n Επιβλαβές Χ i Ερεθιστικό F Εύφλεκτο O Οξειδωτικό Πίνακας Σήματα που χρησιμοποιούνται για τη σήμανση επικίνδυνων υλικών. Η χρήση των υλικών αυτών θα πρέπει να γίνεται με ατομικές αναπνευστικές μάσκες σε χώρο με βιομηχανικό εξαερισμό φίλτρων, φορώντας ειδικά ανθεκτικά στα χημικά γάντια και στολές. Πρόκειται για υλικά 4

5 που από τη σύσταση τους χαρακτηρίζονται δηλητήρια και πρέπει να χρησιμοποιούνται με ειδικό εξοπλισμό, αφού προκαλούν σοβαρές και μόνιμες βλάβες στο αναπνευστικό, στο ήπαρ, στα νεφρά, εγκεφαλική νέκρωση κυττάρων, καρκινογενέσεις, κ.α. (Δρακόπουλος, 2007) Εκτίμηση του Χημικού Κινδύνου Σημαντικό βήμα στην προστασία της υγείας των εργαζομένων είναι η πλήρης ενημέρωση των ενδεχόμενων κινδύνων. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η σύνταξη ενός καταλόγου ουσιών που χρησιμοποιούνται ή που δημιουργούνται κατά τη συνήθη δραστηριότητα εντός του εργαστηρίου. Κατόπιν συλλέγονται πληροφορίες για τις ουσίες αυτές, κυρίως από τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας (Δ.Δ.Α.), που συνοδεύουν κάθε χημική ουσία. Τα Δελτία αυτά εκδίδονται σύμφωνα με την οδηγία 91/155/ΕΟΚ (Υπουργική Απόφαση 378/94), όπου προβλέπεται η υποχρέωση παροχής δωρεάν πληροφοριών από τον παραγωγό, τον εισαγωγέα ή το διανομέα προς το χρήστη. Στις πληροφορίες που δίνονται περιγράφονται λεπτομερώς οι πιθανοί κίνδυνοι για τους χρήστες, τα ανώτατα επιτρεπτά όρια συγκέντρωσης της ουσίας στον αέρα και ο προστατευτικός εξοπλισμός που πρέπει να χρησιμοποιείται. Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι να γίνει εκτίμηση του ποσού της έκθεσης στις χημικές ουσίες. Για το σκοπό αυτό συνεκτιμούνται τα είδη των χημικών που χρησιμοποιούνται, η έκταση ή η συχνότητα της έκθεσης των εργαζομένων, και προσδιορίζονται τα ανώτερα όρια έκθεσης (TLVs). Συνεκτιμάται η συνδυαστική δράση ουσιών και οι σχετικοί κίνδυνοι, και γίνεται ιεράρχηση της σοβαρότητας των κινδύνων. Κατόπιν συντάσσεται κατάλογος για τον κάθε χώρο εργασίας με τις προτεραιότητες για τη λήψη μέτρων προστασίας της υγείας των εργαζομένων (Καναβάκης, 2007) Μέτρα Προστασίας για την πρόληψη του Χημικού Κινδύνου (πρωτογενής πρόληψη) Πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση ενός κινδύνου για την υγεία και την ασφάλεια είναι η εξάλειψη της ίδιας της πηγής του προβλήματος (η αποφυγή δημιουργίας σκόνης, καπνών, αερίων ή ατμών υιοθετώντας μιαν άλλη παραγωγική διαδικασία, η αφαίρεση ή η αντικατάσταση μίας τοξικής ουσίας από μία λιγότερο τοξική). Εάν η εξάλειψη δεν είναι εφικτή, απαιτούνται τεχνικά μέτρα ελέγχου της απελευθέρωσης των ουσιών χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα συστήματα γενικού ή τοπικού εξαερισμού ή κλειστά κυκλώματα παραγωγής. Εάν ακόμα και αυτή η επιλογή δεν επιφέρει δραστική μείωση των εκπομπών και παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι έκθεσης για τους εργαζομένους, είμαστε υποχρεωμένοι να καταφύγουμε στα κατάλληλα μέσα α- τομικής προστασίας, δηλαδή σε προστατευτικές αναπνευστικές συσκευές-μάσκες, γάντια, γυαλιά, φόρμες εργασίας, υποδήματα, κ.α. Για την ασφαλή χρήση των χημικών όλα τα παρασκευαζόμενα αντιδραστήρια πρέπει να σηματοδοτούνται, ενώ το προσωπικό του εργαστηρίου ακολουθεί τους εξής κανόνες: Φορά εργαστηριακή μπλούζα, προστατευτικά γυαλιά και γάντια κατά τη χρήση επικίνδυνων ουσιών και προστατευτική μάσκα αναπνευστικού, όταν χρησιμοποιεί τοξικά αέρια. Χρησιμοποιεί απαγωγό και σιφώνια με μπαλονάκι (πουάρ), όταν εργάζεται με τοξικές ουσίες. Απαγορεύεται η χρήση σιφωνίων με το στόμα. Δεν δοκιμάζει και δεν μυρίζει τα χημικά αντιδραστήρια Κώδικας Καλής Εργαστηριακής Πρακτικής Ο «κώδικας καλής εργαστηριακής πρακτικής» αποτελεί το θεμέλιο για την ασφάλεια του Εργαστηρίου. Σε αυτόν περιγράφονται οδηγίες ασφαλούς εργασίας μέσα στο εργαστήριο. Αποτελεί ένα σημαντικό συμπλήρωμα των πρακτικών και των διαδικασιών που πρέπει να ακολουθούνται απαρέγκλιτα και αφορούν στα εξής: Α. Πρόσβαση 5

6 Η πρόσβαση στο Εργαστήριο επιτρέπεται μόνο στο εξουσιοδοτημένο προσωπικό, ενώ απαιτείται ευκρινής σήμανση. Οι πόρτες του Εργαστηρίου παραμένουν κλειστές και δεν επιτρέπεται καμία πρόσβαση στα παιδιά και στα κατοικίδια ζώα. Απαγορεύεται η φύλαξη και η κατανάλωση τροφών και ποτών και το κάπνισμα εντός του Εργαστηρίου. Σημαντικό είναι επίσης, να υπάρχει σήμανση κάθε θέσης εργασίας, ανάλογα με τον ενδεχόμενο κίνδυνο και ιδιαίτερη σήμανση των χώρων, όπου μπορεί να υπάρχουν επικίνδυνοι παθογόνοι μικροοργανισμοί (Καναβάκης, 2007). Β. Προσωπικός Προστατευτικός εξοπλισμός Για την καθημερινή απασχόληση στα διαγνωστικά εργαστήρια, απαιτείται πάντα προστατευτικός ρουχισμός για όποιον ευρίσκεται στο Εργαστήριο, συνήθως εργαστηριακή μπλούζα, την οποία απαγορεύεται να χρησιμοποιούμε εκτός εργαστηρίου, όσο και να φυλάσσουμε σε ντουλάπια κοινού ρουχισμού, μαζί με τα υπόλοιπα ρούχα. Ταυτόχρονα, απαγορεύεται η χρήση υποδημάτων που αφήνουν ακάλυπτα τα δάχτυλα των ποδιών. Απαιτούνται γάντια τα οποία πρέπει να απομακρύνονται με άσηπτη διαδικασία. Συνιστάται καλό πλύσιμο των χεριών μετά από το πέρας κάθε εργασίας και πριν την αναχώρηση από το εργαστήριο. Προστατευτικά γυαλιά και μάσκες προσώπου χρησιμοποιούνται, όταν το απαιτεί κάποια εργασία. Γ. Διαδικασίες Η οργάνωση της εργασίας μέσα σε ένα διαγνωστικό εργαστήριο πρέπει να είναι οργανωμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφεύγονται κατά το δυνατόν διαδικασίες που οδηγούν στη δημιουργία aerosols και στη διασπορά σταγονιδίων. Πρέπει να αναφέρονται και να καταγράφονται οι ρυπάνσεις επιφανειών, τα ατυχήματα και οι εκθέσεις σε μολυσματικά υλικά. Πρέπει να υπάρχει και να τηρείται γραπτή πολιτική απορρύπανσης η οποία θα προβλέπει τις διαδικασίες και τον τρόπο εξουδετέρωσης. Τα τυχόν μολυσμένα υγρά πρέπει να εξουδετερώνονται με φυσικές ή χημικές μεθόδους, πριν διατεθούν στην αποχέτευση και ενδεχομένως να απαιτείται επεξεργασία αποβλήτων, ανάλογα με τα υλικά και την οδό αποβολής. Επίσης, πρέπει να προβλεφθούν διαδικασίες, ώστε έγγραφα και έντυπα που εξέρχονται από το Εργαστήριο να προφυλάσσονται από τυχόν ρύπανση και μόλυνση. Δ. Εξοπλισμός και εργαστηριακή επίπλωση Ο εξοπλισμός και η εργαστηριακή επίπλωση πρέπει να είναι σχεδιασμένοι κατάλληλα, ώστε να αποτρέπουν ή να περιορίζουν την επαφή ανάμεσα στο χειριστή και το μολυσματικό υλικό. Αλλά και να διευκολύνει τη συντήρηση, τον καθαρισμό και την απολύμανση. Στα ανοιγόμενα παράθυρα θα πρέπει να υπάρχουν δικτυωτά πετάσματα για την προστασία από έντομα και αρθρόποδα. Τα υλικά κατασκευής των εργαστηριακών επιφανειών πρέπει να είναι αδιάβροχα, ανοξείδωτα και ο σχεδιασμός τους δεν πρέπει παρουσιάζει αιχμηρές ακμές και ανεξέλεγκτα κινούμενα μέρη. Ε. Περιοχές εργασίας Το εργαστήριο πρέπει να διατηρείται λιτό, καθαρό και ελεύθερο αχρήστων υλικών. Οι επιφάνειες εργασίας πρέπει να καθαρίζονται μετά από κάθε τυχόν ρύπανση και στο τέλος της εργάσιμης ημέρας. Όλα τα μολυσμένα υλικά και δείγματα πρέπει να συλλέγονται και να απομακρύνονται ασφαλώς, στα προβλεπόμενα δοχεία και με τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας, καθημερινώς για αποτέφρωση. Η συσκευασία και μεταφορά τους πρέπει να συμμορφώνεται με τα διεθνώς προβλεπόμενα. 6

7 Η χρήση της Φυγοκέντρου Η χρήση της φυγοκέντρου αποτελεί ξεχωριστό παράγοντα κινδύνου στα διαγνωστικά εργαστήρια. Κατ αρχάς απαιτείται τήρηση των οδηγιών του κατασκευαστή για ικανοποιητική μηχανική επίδοση της Φυγοκέντρου. Πλέον αυτού, πρέπει η τοποθέτηση της φυγοκέντρου να είναι σε μέρος που να εξασφαλίζει οπτική επαφή με το εσωτερικό της. Το εσωτερικό της φυγοκέντρου (ρότορας και κάνιστρα) πρέπει να επιθεωρείται για τυχόν ρύπανση, ρωγμές και οξείδωση και τα εξαρτήματα πρέπει να καθαρίζονται με Αλκοόλη 70% (ποτέ με χλώριο!) και μετά από κάθε χρήση ακολουθεί στέγνωμα των κανίστρων ανάποδα. Ακόμη γίνεται επιθεώρηση των θηκών των (πλαστικών) σωληναρίων για τυχόν βλάβες, ανισόμετρη φόρτωση, υπερφόρτωση, ασφαλή πωματισμό, στάθμη υγρού σωληναρίων κ.λπ. και χρήση σφραγισμένων κανίστρων ασφαλείας για επικίνδυνους μικροοργανισμούς Ιατρική παρακολούθηση Η δευτερογενής και η τριτογενής πρόληψη των επαγγελματικών παθήσεων, εκτός από την τήρηση όλων των κανόνων ασφαλείας, περιλαμβάνει και την παρακολούθηση των εργαζομένων από ειδικό γιατρό εργασίας και τακτικό έλεγχο της υγείας με τις κατάλληλες εξετάσεις (Δρακόπουλος, 2007). Ο έλεγχος της υγείας των εργαζομένων σε εργαστήρια περιλαμβάνει: τη λήψη ιατρικού και επαγγελματικού ιστορικού, τη διενέργεια κλινικών και εργαστηριακών εξετάσεων και τη δημιουργία ιατρικού φακέλου για κάθε εργαζόμενο. Επιπλέον, πρέπει να γίνεται περιοδικός ειδικός έλεγχος των συστημάτων ή οργάνων στόχων με τον ενδεδειγμένο κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο, όπως φαίνεται στον Πίνακα Κατηγορία προσωπικού Ιατρική ε- ξέταση Εργαστηριακές ε- ξετάσεις Μικροβιολογικές ε- ξετάσεις εξε- Λειτουργικές τάσεις Εργαζόμενοι στα ιατρεία, σε σχετικές υπηρεσίες και γιατροί Τετραετής Τετραετής Μετά από ατύχημα Εργαζόμενοι σε βάρδιες Διετής Διετής Μετά από ατύχημα Διετής Εργαζόμενοι στην προετοιμασία των κυτταροστατικών Ετήσια Ετήσια Μετά από ατύχημα Διετής Εργαζόμενοι στα εργαστήρια Ετήσια Ετήσια Μετά από ατύχημα Διετής Εργαζόμενοι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο ιοντίζουσας α- κτινοβολίας Ετήσια Ετήσια Μετά από ατύχημα Διετής Διοικητικοί εργαζόμενοι ε- κτεθειμένοι στις οθόνες οπτικής απεικόνισης Τριετής - πενταετής Διετής - πενταετής Πίνακας Συχνότητα ιατρικών εξετάσεων των εργαζομένων σε εργαστήρια. 7

8 14.2 Διαχείριση Υγειονομικών Αποβλήτων - Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) Εισαγωγή Η διαχείριση των αποβλήτων, που προέρχονται από υγειονομικές μονάδες, αποτελεί για τα ελληνικά αλλά και τα διεθνή δεδομένα, αντικείμενο ιδιαίτερου υγειονομικού ενδιαφέροντος, επειδή η ελλιπής τήρηση των κανόνων υγιεινής είναι δυνατόν να δημιουργήσει κινδύνους για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Η ορθολογική διαχείριση των Αποβλήτων από Υγειονομικές Μονάδες (ΑΥΜ) αποτελεί αναγκαιότητα και ταυτόχρονα προτεραιότητα και στην Ελλάδα, προκειμένου, αφ ενός μεν να εξασφαλίζεται και να προστατεύεται το περιβάλλον και η δημόσια υγεία και αφ ετέρου να εφαρμόζεται η περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον τομέα αυτό, η οποία δίνει έμφαση στην πρόληψη και ελαχιστοποίηση της παραγωγής και επικινδυνότητας των αποβλήτων. Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί στη διαχείριση των αποβλήτων των υγειονομικών μονάδων τα τελευταία χρόνια, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα, η λύση των οποίων βρίσκεται κυρίως στον έλεγχο και στη βελτίωση των μέτρων και των συνθηκών διαχείρισης των αποβλήτων και λιγότερο στην κατασκευή νέων υποδομών. Τα Υγειονομικά απόβλητα ή Ιατρικά απόβλητα ή Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (όπως αναφέρονται στον πρόσφατο νόμο), είναι υλικά που παράγονται ως αποτέλεσμα διαγνωστικών διαδικασιών, θεραπευτικών χειρισμών, ανοσοποίησης ανθρώπων ή ζώων, ή από ερευνητικές δραστηριότητες σε αυτούς τους τομείς. Τα υγειονομικά απόβλητα θεωρούνται εστία μολύνσεων και ως εκ τούτου θεωρείται ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως επικίνδυνα απόβλητα. Στην πραγματικότητα, μόνο ένα μικρό ποσοστό των υγειονομικών αποβλήτων είναι μολυσματικά. Λανθασμένα θεωρείται, λοιπόν, πως, ότι χρήσιμο υλικό μπαίνει στο νοσοκομείο, τελικά καταλήγει να βγαίνει ως απόβλητο. Η σωστή διαχείριση των υγειονομικών αποβλήτων στοχεύει στην ελαχιστοποίηση της παραγόμενης ποσότητας των αποβλήτων διαμέσου της πρόληψης παραγωγής, στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση της μεγαλύτερης δυνατής ποσότητας και στη διάθεση των τελικών υπολειμμάτων με τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό. Με τον τρόπο αυτό κατορθώνουμε τόσο την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και τη μείωση του κόστους διαχείρισης. Προϋπόθεση της ορθολογικής διαχείρισης των αποβλήτων υγειονομικών μονάδων (ΑΥΜ) αποτελεί ο διαχωρισμός τους σε ομάδες, ώστε να διευκολύνεται η συλλογή, μεταφορά και διάθεσή τους με τον κατάλληλο τρόπο, έτσι ώστε να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα καθ όλη τη διαδρομή της διαχείρισης των αποβλήτων των ΥΜ. Απαραίτητο, λοιπόν, είναι ένα σύγχρονο σχέδιο δράσης για την επεξεργασία των διαφόρων αποβλήτων με οικολογικά υπεύθυνο τρόπο. Αυτό συμβάλλει στη μείωση του κόστους διαχείρισης, στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στη μείωση του κινδύνου τόσο των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων των ασθενών, όσο και του κινδύνου μετάδοσης μολύνσεων στο προσωπικό του Νοσοκομείου Είδη Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων Γενικά υπάρχει η προκατάληψη από τους αποδέκτες των ιατρικών αποβλήτων ότι τα ιατρικά απόβλητα πάντα είναι μολυσματικά, ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης τους. Η προκατάληψη αυτή έχει ως αποτέλεσμα, από τη μία την αυξημένη ποσότητα των μολυσματικών αποβλήτων προς αποστείρωση και από την άλλη τις μειωμένες ποσότητες αποβλήτων αστικού χαρακτήρα. Η απάλειψη αυτής της προκατάληψης μπορεί να γίνει, όπως αναφέρθηκε πριν, μέσω της εφαρμογής συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και υγείας-ασφάλειας, και μέσω της τακτικής εκπαίδευσης του προσωπικού. Περίπου το 90% των υγειονομικών αποβλήτων που προέρχονται από τα νοσοκομεία είναι παρόμοιας φύσης με τα οικιακά απόβλητα και απορρίπτονται, όπως όλα τα κοινά απορρίμματα (Φωτογραφίες , ). 8

9 Φωτογραφία Κάδος απόρριψης αστικών Στερεών Αποβλήτων ΑΣΑ. Φωτογραφία Σήμανση κάδου ΑΣΑ. Τα υπόλοιπα απόβλητα είναι μολυσματικά απόβλητα, (σύριγγες, αίμα, υλικά εργαστηρίου, μέρη του σώματος και οργάνων). Για αυτά προβλέπονται από τη νομοθεσία ειδική επεξεργασία, ειδικά μέτρα φύλαξης, μεταφοράς και ειδικοί τρόποι τελικής απόρριψης (Φωτογραφίες , ). 9

10 Φωτογραφία Κάδος απόρριψης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ). Φωτογραφία Σήμανση κάδου ΕΑΥΜ. Συνολικά τα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων ταξινομούνται στις εξής κατηγορίες: Α. Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ): Απόβλητα που προσομοιάζουν με οικιακά από την παρασκευή φαγητών στις κουζίνες και από τις δραστηριότητες εστίασης, γυαλί, χαρτί, πλαστικό, μέταλλα, υλικά συσκευασίας, άλλα μη επικίνδυνα υλικά. Β. Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ) Β1. Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ): Κόπρανα και ούρα σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, αρθρικό υγρό, πλευριτικό υγρό, περιτοναϊκό υγρό, περικάρδιο υγρό ή αμνιακό υγρό. Β2. Μεικτά Επικίνδυνα Απόβλητα (ΜΕΑ): Ανατομικά απόβλητα, από παθολογοανατομικά εργαστήρια, πειραματόζωα, απόβλητα, από τμήματα όπου γίνονται χημειοθεραπείες, χρησιμοποιημένες συσκευασίες ο- ρών με κυτταροστατικά φάρμακα από ασθενείς στους οποίους εφαρμόζεται χημειοθεραπεία. Β3. Άλλα Επικίνδυνα Απόβλητα (ΑΕΑ): Απόβλητα από την Υγειονομική Περίθαλψη Ανθρώπων ή Ζώων ή/και από σχετικές έρευνες, όπως χημικές ουσίες που αποτελούνται από ή περιέχουν επικίνδυνες ουσίες, 10

11 αμαγάλματα οδοντιατρικής, απόβλητα που περιέχουν υδράργυρο, άλλα βαρέα μέταλλα, επικίνδυνες οργανικές ενώσεις. Γ. Ειδικά Ρεύματα Αποβλήτων: Ραδιενεργά, μπαταρίες, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, συσκευασίες με αέρια υπό πίεση κ.α. Απόβλητα έλαια, φίλτρα, έλαια εκροής από αντλίες κενού, μονωτικά υλικά που περιέχουν αμίαντο, υλικά κατασκευών και κατεδαφίσεων. Τα κριτήρια επιλογής της κατάλληλης μεθόδου επεξεργασίας υγειονομικών αποβλήτων εξαρτώνται από το είδος και την ποσότητα των αποβλήτων, την αποτελεσματικότητα της μεθόδου που θα χρησιμοποιηθεί και φυσικά το κόστος. Η σωστή διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων προϋποθέτει: το διαχωρισμό στη πηγή, τη συλλογή και τη συσκευασία, αποθήκευση, μεταφορά, επεξεργασία, ανακύκλωση, εντός του νοσηλευτικού ιδρύματος μέχρι την τελική διάθεση, ανακύκλωση, θερμική επεξεργασία, ή υγειονομική ταφή. Το σημαντικότερο βήμα της διαχείρισης των ΑΥΜ είναι ο διαχωρισμός τους σε ομάδες στο σημείο παραγωγής τους δηλαδή στην πηγή. Η συλλογή των ΑΥΜ γίνεται σε ειδικά δοχεία ή σάκους (Φωτογραφίες & ). Οι υποδοχείς πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση, ώστε με τρόπο σαφή και εύληπτο, να γίνεται αντιληπτό από τους υπεύθυνους της διαχείρισης των αποβλήτων και να διευκολύνεται η συλλογή και μεταφορά τους (Care Waste, 2014). Φωτογραφία Πλαστικός σάκος μολυσματικών απορριμμάτων με το αναγνωριστικό σήμα. 11

12 Φωτογραφία Σήμανση: το σήμα του βιολογικού κινδύνου, ετικέτα με την ημερομηνία και την προέλευση των αποβλήτων. Λαμβάνοντας υπόψη την επεξεργασία που θα ακολουθήσει, γίνεται η τοποθέτηση των αποβλήτων σε υποδοχείς αντίστοιχου χρώματος, (Πίνακας ), ανάλογα με τη μέθοδο τελικής διάθεσης, καθώς και τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Κατηγορία αποβλήτων ανάλογα με το είδος επεξεργασίας τους Τύπος περιέκτη Χρώμα και σήμανση περιέκτη Αστικά Στερεά Απόβλητα ΑΣΑ Προς αποστείρωση, Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά ΕΑΑΜ Προς αποτέφρωση Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά ΕΑΑΜ & Μεικτά Επικίνδυνα Απόβλητα ΜΕΑ Πλαστικές σακούλες Πλαστικές, ανθεκτικές, στεγανές σακούλες κατάλληλες για αποστείρωση Πλαστικές, ανθεκτικές, στεγανές σακούλες κατάλληλες για αποτέφρωση Χρώμα: Μαύρο Χωρίς σήμανση Χρώμα: Κίτρινο Σήμανση: «ΕΑΑΜ», το σήμα του βιολογικού κινδύνου, ε- τικέτα με την ημερομηνία και την προέλευση των αποβλήτων Χρώμα: Κόκκινο Σήμανση: «ΕΑΑΜ &ΜΕΑ», το σήμα του βιολογικού κινδύνου, ετικέτα με την ημερομηνία και την προέλευση των αποβλήτων Πίνακας Συσκευασία αποβλήτων ανάλογα με τη μέθοδο τελικής διάθεσης. Επιπλέον, τα επικίνδυνα απόβλητα απαιτούν μια διαδικασία τεκμηρίωσης (π.χ. απόδειξη διάθεσης και σημείωση έκδοσης/αποδεικτικό έγγραφο συλλογής και τιμολόγιο). Αιχμηρά αντικείμενα Για τα αιχμηρά απορρίμματα προβλέπεται άκαμπτη και ανθεκτική συσκευασία μιας χρήσεως, η οποία πρέπει να είναι κλειστή με οπή στο επάνω μέρος, ανθεκτική σε διαρροές στις πλευρές και στο κατώτατο σημείο, χρωματισμένη κόκκινη ή κίτρινη, και φέρουσα την ένδειξη του βιοκινδύνου. Οι συσκευασίες τοποθετούνται έτσι, ώστε να είναι προσιτές κατά τη χρήση και να παραμένουν κατακόρυφα, αφού δεν επιτρέπεται να υπερχειλίσουν (Φωτογραφία ). 12

13 Φωτογραφία Δοχείο κατάλληλο για απόρριψη αιχμηρών απορριμμάτων Μεταφορά και προσωρινή αποθήκευση Η μεταφορά των ΑΥΜ εντός της Υγειονομικής Μονάδας πρέπει να γίνεται με ειδικά μέσα και να τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, που προβλέπονται στον Εσωτερικό Κανονισμό Διαχείρισης ΑΥΜ της υγειονομικής μονάδας. Η προσωρινή αποθήκευση των μολυσματικών αποβλήτων γίνεται σε ειδικούς χώρους εντός της υγειονομικής μονάδας (Φωτογραφίες , ). Φωτογραφία Μεταφορά των ΑΥΜ εντός της υγειονομικής μ 13

14 ονάδας. Φωτογραφία Κάδοι μεταφοράς και προσωρινής φύλαξης των ΑΥΜ εντός της υγειονομικής Μονάδας. Το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα για την αποθήκευση των αποβλήτων στις υγειονομικές μονάδες, αλλά και συγκεκριμένες προδιαγραφές των χώρων αποθήκευσης. Επιτρέπεται φύλαξη σε ψυκτικό θάλαμο, για το πολύ 5 ημέρες σε θερμοκρασία 5ᵒC. Αν δεν υπάρχει ψυκτικός θάλαμος, ο χρόνος αποθήκευσης δε θα πρέπει να υπερβαίνει τις 48 ώρες το χειμώνα και τις 24 ώρες το καλοκαίρι. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει κατά τη συνεργασία τους με τους διαχειριστές των αποβλήτων, οι υ- γειονομικές μονάδες να ζητούν συχνότερες αποκομιδές, κάτι το οποίο βέβαια, ενδεχομένως να αυξήσει το κόστος διαχείρισης (Care Waste, 2014) Αποκομιδή Η μεταφορά αποκομιδή των υγειονομικών αποβλήτων εκτός υγειονομικής μονάδας, γίνεται με ειδικά οχήματα τα οποία πρέπει να είναι κλειστά, στεγανά, με δυνατότητα ψύξης < 80ᵒC, χωρίς μηχανισμό συμπίεσης (Φωτογραφία ). Φωτογραφία Ειδικό όχημα αποκομιδής ΑΥΜ. 14

15 Τα απόβλητα συνοδεύονται από έγγραφο έντυπο με στοιχεία αναγνώρισης, αντίγραφα του οποίου τηρούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες Επεξεργασία - διάθεση Η επεξεργασία των νοσοκομειακών αποβλήτων απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και εφαρμογή ειδικών τεχνικών διαχείρισης, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα μόλυνσης και ατυχημάτων. Οι ποιο γνωστές τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται είναι η αποτέφρωση και η αποστείρωση, με τελική απόρριψη ως κοινά απορρίμματα. Α. Αποτέφρωση Είναι η διαδικασία ξηράς οξείδωσης των αποβλήτων σε υψηλές θερμοκρασίες, μεγαλύτερες των 900 ο C, η οποία μειώνει το οργανικό κλάσμα των αποβλήτων. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, βασικός προβληματισμός για τη χρήσης της αποτέφρωσης, αποτελεί η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από τα απαέρια της καύσης, τα οποία περιέχουν: HCl, βαρέα μέταλλα, διοξίνες/φουράνια, αιωρούμενα σωματίδια, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, καθώς επίσης η παραγωγή τέφρας και ιπτάμενης τέφρας. Β. Αποστείρωση Αποστείρωση είναι η θερμική επεξεργασία των ΕΥΜ, ώστε σε αυτά να καταστραφεί κάθε είδος μικροοργανισμού και οι σπόροι τους και τελικώς τα απόβλητα να εξομοιωθούν σε ό, τι αφορά στο μικροβιακό τους φορτίο με τα οικιακά απορρίμματα (Φωτογραφία ). Η διαδικασία της αποστείρωσης με ατμό, ξεκινά με την εισαγωγή των μολυσματικών αποβλήτων σε ερμητικά κλειστό δοχείο, όπου με τη βοήθεια πανίσχυρων περιστροφών ή τύμπανων, ανακατεύονται και τεμαχίζονται, ώστε τελικά να συνθλιβούν. Ατμός εισέρχεται μέσα στο δοχείο (ή σε περιβάλλοντα χώρο, ανάλογα της μεθόδου) για την αύξηση της θερμοκρασίας του δοχείου και τη μετατροπή των υγρών σε ατμό. Μετά από διάστημα 20 λεπτών, τα απορρίμματα στο εσωτερικό του δοχείου αλλά και τα αντίστοιχα υγρά, έχουν πλήρως εξυγιανθεί. Ακολουθεί το άνοιγμα της βαλβίδας εξόδου, αποσυμπίεση του δοχείου και τα πλέον αποστειρωμένα υγρά οδηγούνται στην αποχέτευση, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζεται η παροχή ατμού μέχρις εξατμίσεως όλων των υγρών και της στεγανοποίησης του κάδου. Η διαδικασία τερματίζεται με το άνοιγμα του δοχείου, ενώ, μέσω ειδικών εξαρτημάτων, τα απορρίμματα οδηγούνται στην έξοδο του δοχείου και διατίθενται με τα λοιπά αστικά. Με τη μέθοδο της αποστείρωσης επιτυγχάνεται μείωση του όγκου των αποβλήτων κατά 70-80% του αρχικού (Care Waste, 2014). Ως προς την περιβαλλοντική συνέπεια της μεθόδου, οι μετρήσεις των αερίων εκπομπών δείχνουν ότι, έπειτα από έναν πλήρη κύκλο αποστείρωσης στις συνηθισμένες θερμοκρασίες λειτουργίας, δεν υπάρχει κανένας περιβαλλοντικός ή επιδημιολογικός κίνδυνος. 15

16 Φωτογραφία Τα βασικά στάδια της αποστείρωσης. Η επιλογή μεταξύ των δύο εναλλακτικών λύσεων είναι συνάρτηση διαφόρων παραγόντων αλλά και του συνολικού κόστους που απαιτείται. Συνήθως, η αποστείρωση είναι πολύ πιο οικονομική λύση, αλλά δυστυχώς, δεν είναι επαρκής για κάποιες κατηγορίες αποβλήτων, όπως φαίνεται και στον Πίνακα

17 Τεχνολογίες Είδος Αποβλήτων Χαρακτηριστικά της Μεθόδου Αποτέφρωση Μεικτά Επικίνδυνα Απόβλητα (ΜΕΑ) Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ) Ορισμένες κατηγορίες Άλλων Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΑΕΑ) Αποστείρωση Μέθοδος κατάλληλη μόνο για τα Α- μιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ) Σημαντική μείωση του όγκου των αποβλήτων Σχεδόν πλήρης καταστροφή παθογόνων μικροοργανισμών Επεξεργασία μεγάλου εύρους ΕΑ Δυνατότητα ανάκτησης ενέργειας Παράγονται αέριες εκπομπές Απαιτείται η ξήρανση των επεξεργασμένων αποβλήτων, πριν τη διάθεση Τα επεξεργασμένα απόβλητα είναι δυνατό να διατεθούν σε ΧΥΤΑ Παράγονται υγρά απόβλητα και αέριες εκπομπές Πίνακας Χαρακτηριστικά των κύριων μεθόδων επεξεργασίας επικίνδυνων υγειονομικών αποβλήτων. Είναι σαφές ότι ο σωστός διαχωρισμός στη πηγή μας δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε διάφορους τρόπους διαχείρισης των αποβλήτων και μπορεί να μειώσει σημαντικά τον όγκο των αποβλήτων που θα καταλήξουν στην αποτέφρωση συμβάλλοντας δυναμικά στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στη μείωση του συνολικού κόστους διαχείρισης. Για το λόγο αυτό, βασικό στοιχείο σχεδιασμού της διαχείρισης αποτελεί η κατάρτιση εσωτερικού κανονισμού διαχείρισης ΑΥΜ. (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2015 Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων η ορθολογική διαχείριση όλων των κατηγοριών αποβλήτων των ΥΜ προϋποθέτει την τήρηση και εφαρμογή των ισχυουσών νομοθετικών διατάξεων. Οι ποιο σημαντικές από αυτές είναι: 1. Ο Νόμος 4042/2012 (ΦΕΚ 24 Α): «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων κ.λπ.» έγινε η εναρμόνιση με την Αναθεωρημένη Οδηγία για τα απόβλητα 2008/98/ΕΚ. 2. Η ΚΥΑ οικ /2012 (ΦΕΚ 1537 Β): «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων» αντικαθιστά την ΚΥΑ H.Π /2031/2003(ΦΕΚ 1419 Β) και αποσκοπεί στη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης των ΑΥΜ και στην πλήρη συμβατότητα με την Οδηγία 2008/98 ΕΚ και το Ν.4042/ Η οικ.33312/4110/ Απόφαση περί «Ειδικού Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΣΔΕΑΥΜ), στοχεύει στην ανάπτυξη και εφαρμογή μιας ευέλικτης, οικονομικά βιώσιμης και αποτελεσματικής πολιτικής στον τομέα της διαχείρισης των ΑΥΜ, προσαρμοσμένης στις α- νάγκες και τις ιδιαιτερότητες της χώρας. Αντικείμενο του ΕΣΔΕΑΥΜ αποτελεί κυρίως η διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων που παράγονται από ΥΜ (ΕΑΥΜ) και ο χωρικός προσδιορισμός των κατάλληλων εγκαταστάσεων για τη διαχείρισή τους Σχέδιο έκτακτης ανάγκης Το Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης ενεργοποιείται, όταν συμβεί διασκορπισμός στερεών, υγρών μολυσματικών ή άλλων επικίνδυνων ουσιών ή/και τραυματισμός. Για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών αρμόδιος είναι ο Υπεύθυνος Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων, ο οποίος έχει το συντονισμό του συνόλου των ενεργειών, ενημερώνει το Διευθυντή του Ιατρικού Εργαστηρίου, και συνεργάζεται με το συνεργείο απολύμανσης. Για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών πρέπει να είναι διαθέσιμο και να ακολουθείται εκτός από το σχέδιο έκτακτης ανάγκης και ο Εσωτερικός Κανονισμός λειτουργίας του εργαστηρίου. Επίσης πρέπει να είναι διαθέσιμος ο απαραίτητος εξοπλισμός ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα και με ασφάλεια τα αναγκαία μέτρα (προστατευτικός ρουχισμός, μέσα συλλογής κ.λπ.). Για τη σωστή αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών πρέπει να: καθαρίζονται και απολυμαίνονται (αν χρειάζεται) οι περιοχές που μολύνθηκαν, περιορίζεται όσο το δυνατό η έκθεση των εργαζομένων κατά τη διαδικασία καθαρισμού, 17

18 περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό οι επιπτώσεις στους ασθενείς, στο προσωπικό της Υγειονομικής Μονάδας, και στο περιβάλλον, εκπαιδεύεται διαρκώς το προσωπικό στην αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης. Α. Διασκορπισμός επικίνδυνων ουσιών Τα στοιχειώδη βήματα αντιμετώπισης περιστατικού με διασκορπισμένα επικίνδυνα υλικά είναι τα εξής: 1. Απομονώνουμε την προσβεβλημένη περιοχή. 2. Παρέχουμε πρώτες βοήθειες και ιατρική περίθαλψη αν υπάρχουν τραυματισμένα άτομα. 3. Προσδιορίζουμε τη φύση και τα χαρακτηριστικά των διασκορπισμένων ουσιών. 4. Ειδοποιούμε τον Υπεύθυνο Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων, ο οποίος θα συντονίσει τις απαιτούμενες εργασίες. 5. Απομακρύνουμε όλα τα άτομα τα οποία δεν εμπλέκονται στις εργασίες καθαρισμού. 6. Παρέχουμε τα απαραίτητα μέσα ατομικής προστασίας στα άτομα που πραγματοποιούν τις εργασίες καθαρισμού. 7. Εξουδετερώνουμε ή απολυμαίνουμε το διασκορπισμένο επικίνδυνο υλικό, εάν αυτό ενδείκνυται. Σε περίπτωση βιολογικών υλικών, η απολύμανση των επιφανειών μπορεί να γίνει με διάλυμα 5% υποχλωριώδους νατρίου (αδιάλυτη οικιακή χλωρίνη) ή με διάλυμα 1000 ppm διχλωροϊσοκυανουρικού νατρίου (NaDCC) ή με άλλα κοινά απολυμαντικά χώρου, σύμφωνα με τις οδηγίες της Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων. 8. Περισυλλέγουμε όλα τα διασκορπισμένα υλικά. Τα αιχμηρά αντικείμενα δεν πρέπει να περισυλλέγονται με τα χέρια. Πρέπει να χρησιμοποιείται ειδικός εξοπλισμός π.χ. λαβίδες, φτυάρια κ.α. 9. Καθαρίζουμε και απολυμαίνουμε την περιοχή, σκουπίζοντάς τη με απορροφητικά υλικά. Τα κατάλληλα υλικά που χρησιμοποιούνται περιγράφονται στον Πίνακα Πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο η μία πλευρά του απορροφητικού υλικού, ώστε να μην εξαπλωθεί η μόλυνση. Η απολύμανση πρέπει να γίνεται από το λιγότερο προς το περισσότερο μολυσμένο τμήμα, με τακτικές αλλαγές των απορροφητικών υλικών. Σε περίπτωση χυμένων υγρών, πρέπει να χρησιμοποιούνται στεγνά πανιά, ενώ σε περίπτωση διασκορπισμένων στερεών υλικών, πανιά εμβαπτισμένα σε υδατικό διάλυμα (όξινο, βασικό ή ουδέτερο ανάλογα με την περίπτωση). 10. Τα επικίνδυνα υλικά και τα υλικά μιας χρήσεως, που χρησιμοποιήθηκαν για τον καθαρισμό, πρέπει να τοποθετούνται σε κατάλληλους υποδοχείς απορριμμάτων για την ειδική διαχείρισή τους. 11. Ξεπλένουμε με νερό την περιοχή και την περνάμε με στεγνά απορροφητικά πανιά. 12. Απολυμαίνουμε όσα εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν για τον καθαρισμό. 13. Αφαιρούμε τον προστατευτικό ρουχισμό και τον απολυμαίνουμε. Ενέργεια Χειρισμός της διασκορπισμένης ουσίας Περιορισμός της διασκορπισμένης ουσίας Συλλογή της διασκορπισμένης ουσίας Συσκευασία των αποβλήτων Απολύμανση της περιοχής Απαραίτητα εργαλεία ή υλικά Προστατευτικός εξοπλισμός Απορροφητικά υλικά (π.χ. πετσέτες, πανιά, χαρτί κ.α.) Για υγρά: απορροφητικό χαρτί, πριονίδια, προσροφητικός πηλός Για στερεά: λαβίδες, σκούπες, γάζες, φτυάρι Υδράργυρος: σφουγγάρι υδραργύρου, αντλία κενού Πλαστικές σακούλες (κόκκινη, κίτρινη η μαύρη, ανάλογα με την περίσταση), περιέκτες αιχμηρών κ.α. Για μολυσματικά υλικά: απολυμαντικά Για επικίνδυνες τοξικές ουσίες: κατάλληλος διαλύτης ή νερό Πίνακας Απαραίτητα εργαλεία ή υλικά για τον χειρισμό διασκορπισμένης ουσίας. Β. Τραυματισμός και έκθεση σε επικίνδυνη ουσία Τα στοιχειώδη βήματα αντιμετώπισης τραυματισμού και έκθεσης σε επικίνδυνη ουσία είναι τα εξής: 18

19 1. Άμεση παροχή πρώτων βοηθειών, όπως καθαρισμός των πληγών και του δέρματος, και ξέπλυμα των ματιών με καθαρό νερό. Αν τα μάτια έχουν προσβληθεί από κάποια διαβρωτική, χημική ουσία ολόκληρο το πρόσωπο ξεπλένεται με άφθονο, καθαρό νερό στο νιπτήρα, με τα μάτια να ανοιγοκλείνουν διαρκώς επί λεπτά της ώρας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε τυχόν ανοικτές πληγές στο σώμα. 2. Σε περίπτωση τραυματισμού από αιχμηρό αντικείμενο, πρέπει να βοηθηθεί η αιμορραγία της πληγής και η περιοχή κατόπιν πρέπει να καθαριστεί με καθαρό τρεχούμενο νερό. 3. Εξέταση του αντικειμένου που προκάλεσε το ατύχημα για ενδεχόμενη πρόκληση μόλυνσης. 4. Επιπρόσθετη ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση από τον ιατρό εργασίας ή από το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. 5. Εξετάσεις αίματος ή άλλου είδους αν θεωρούνται απαραίτητες. 6. Άμεση αναφορά του συμβάντος στον Υπεύθυνο Νοσοκομειακών Λοιμώξεων 7. Καταγραφή του συμβάντος. 8. Διερεύνηση του συμβάντος και λήψη μέτρων για την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον. Γ. Αναφορά ατυχημάτων και περιστατικών Η αναφορά ατυχήματος γίνεται εγγράφως προς τον Υπεύθυνο Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων. Με τη συμπλήρωση του έντυπου που περιγράφεται στον Πίνακα ο υπεύθυνος Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων διερευνάει τα αίτια του ατυχήματος, κρατάει αρχεία με τις έρευνες και τα μέτρα που λήφθηκαν και λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για να αποφευχθεί η επανάληψη παρόμοιου συμβάντος. ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Φύση του συμβάντος Τόπος συμβάντος Χρόνος συμβάντος Άμεσα εμπλεκόμενο προσωπικό Ενέργειες για την αντιμετώπιση του συμβάντος Περιγραφή του περιστατικού Ακριβής αναφορά του σημείου Ακριβής αναφορά του χρόνου Ονόματα και εκπαίδευση προσωπικού Αναλυτική περιγραφή των δράσεων και των ιατρικών πράξεων που απαιτήθηκαν Πίνακας Παράδειγμα δελτίου αναφοράς ατυχήματος. Γενικά, για να υπάρχει ένα αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, πρέπει να πληρούνται κάποιες βασικές παράμετροι. Το προσωπικό πρέπει να συμμετέχει ενεργά στον διαχωρισμό των αποβλήτων στη πηγή, αλλά και να γνωρίζει την ενδεδειγμένη διαδικασία για την τεκμηριωμένη αναφορά ατυχήματος ή περιστατικού, που σχετίζεται με διασκορπισμό, διαρροή, λανθασμένο διαχωρισμό, αιχμηρά αντικείμενα κ.α. Για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος ορθής διαχείρισης υγειονομικών αποβλήτων, χρειάζεται σωστός σχεδιασμός, αλλά και η ισχυρή θέληση της διοίκησης, που θα συμβάλλει στην έναρξη και προώθηση των σχετικών δραστηριοτήτων. Ο σημαντικότερος όμως παράγοντας, είναι οι καλά ενημερωμένοι και δραστήριοι εργαζόμενοι. Χωρίς τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων, κάθε σχέδιο ορθής διαχείρισης είναι καταδικασμένο να αποτύχει. 19

20 Σχετικό οπτικό υλικό και ενημερωτικό υλικό από το διαδίκτυο management_gr.pdf (τελευταία προσπέλαση 25/2/2015). United States Environmental Protection Agency (1995): (τελευταία προσπέλαση 25/2/2015). United States Environmental Protection Agency: ( (τελευταία προσπέλαση 1/9/2015). NIOSH (National Institute of Occupational Safety and Health): Registry of Toxic Effects of Chemical Substances: (τελευταία προσπέλαση 1/9/2015). IARC (International Agency for Research on Cancer, Lyon, France), Carcinogenic substances ( (τελευταία προσπέλαση 1/9/2015). EPA. Chemical Hazard Information Profile (CHIP): (τελευταία προσπέλαση 1/9/2015). (τελευταία προσπέλαση 1/9/2015). (τελευταία προσπέλαση 1/9/2015). Χρήσιμα ακρωνύμια από οδηγούς διαχείρισης ιατρικών αποβλήτων ΑΙΑ: Άλλα Ιατρικά Απόβλητα ΕΕΑΕ: Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας ΕΙΑ: Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα ΕΙΑ-ΜΤΧ: Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα Μολυσματικού και Τοξικού Χαρακτήρα ΕΙΑ-ΜΧ: Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα Μολυσματικού Χαρακτήρα ΕΙΑ-ΤΧ: Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα Τοξικού Χαρακτήρα ΕΝΛ: Επιτροπή Νοσοκομειακών Λοιμώξεων ΙΑ: Ιατρικά Απόβλητα ΙΑ-ΑΧ: Ιατρικά Απόβλητα Αστικού Χαρακτήρα. απόβλητα που προσομοιάζουν με οικιακά π.χ. γυαλί, χαρτί, χαρτόνι, πλαστικό, μέταλλα, υλικά συσκευασίας, και άλλα μη επικίνδυνα υλικά. ΚΥΑ: Κοινή Υπουργική Απόφαση ΥΔΙΑ: Υπεύθυνος Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων ΧΥΤΑ: Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ΧΥΤΕΑ: Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Απορριμμάτων Νομοθεσία 1. Επιτροπή Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων, ΓΝΘ «Αγ. Παύλος». Εσωτερικός Κανονισμός Διαχείρισης Ιατρικών Αποβλήτων Επικίνδυνων και Μη Ν. 2203/1994 ΦΕΚ 58/Α/ Κύρωση της Σύμβασης της Βασιλείας για τον έλεγχο των διασυνοριακών κινήσεων επικίνδυνων αποβλήτων και της επεξεργασίας τους. 3. ΚΥΑ 5673 /400/97 Οδηγία 91/271 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων 4. ΚΥΑ /1997 (ΦΕΚ 1016 B) «Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων» 5. ΟΔΗΓΙΑ 98/15/ΕΚ για τροποποίηση της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ όσον αφορά ορισμένες απαιτήσεις οι ο- ποίες καθορίζονται στο Παράρτημα Ι αυτής. 20

21 6. Κοινή Υπουργική Απόφαση υπ' αριθ. 1014(ΦΟΡ) 94, ΦΕΚ 216/Β/ "Έγκριση Κανονισμών Ακτινοπροστασίας". 7. Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ 179/Α/ ) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών άλλων προϊόντων Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 3854/10 (ΦΕΚ 94/Α/ ) «Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις» και το Ν.4042/ ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ 9. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1774/2002 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜ- ΒΟΥΛΙΟΥ της 3 Οκτωβρίου 2002 για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο. 10. ΚΥΑ με αρ /2727/2003 «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν. 4042/ ΟΔΗΓΙΑ 2004/12/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 11ης Φεβρουαρίου 2004 που τροποποιεί την οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. 12. ΚΥΑ 22912/1117/2005 (ΦΕΚ 759 B) «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/76/ΕΚ, 13. ΚΥΑ 13588/725/2006 «Μέτρα, όροι και περιορισμοί για τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 1991», όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν. 4042/2012 και 14. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) και για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων. 15. Κανονισμός (ΕΚ) 1013/2006 Για τις μεταφορές αποβλήτων, όπως έχει τροποποιηθεί, συμπληρωθεί και ισχύει. 16. ΚΥΑ 24944/1159 ΦΕΚ 791/Β/ κοινή υπουργική απόφαση «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων» 17. ΚΥΑ 8668/2007 (ΦΕΚ 287/Β), με την οποία εγκρίνεται ο Εθνικός Σχεδιασμός διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων. 18. ΟΔΗΓΙΑ 2008/98/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 19ης Νοεμβρίου για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών 20. ΟΔΗΓΙΑ 2008/99/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 19ης Νοεμβρίου ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜ- ΒΟΥΛΙΟΥ της 16ης Δεκεμβρίου 2008 για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία των ουσιών και των μειγμάτων, την τροποποίηση και την κατάργηση των οδηγιών 67/548/EΟΚ και 1999/45/EΚ και την τροποποίηση του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006Ν. 22. Ν. 4014/2011 ΦΕΚ 209/Α/ Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος. 23. ΥΑ «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011)» 21

22 24. Αριθμ (1) Τροποποίηση της 1958/ ΦΕΚ 1565/2012 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (Α 209)» (Β 21). 25. Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Ο- δηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα. 26. Υ.Α.οικ /2012 ΦΕΚ 1537Β/ Μέτρα και όροι για τη διαχείριση αποβλήτων υγειονομικών μονάδων που εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 38, παρ. 7 του ν. 4042/ Υπουργική απόφαση οικ.33312/ Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων: Υ.Α /4683/2012 ΦΕΚ 37Β. Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 61/2010/ΕΕ της Επιτροπής της 2ης Σεπτεμβρίου 2010 για την πρώτη προσαρμογή στην επιστημονική και τεχνική πρόοδο των παραρτημάτων της οδηγίας 2008/68/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με τις εσωτερικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων 29. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΟΙΚ / Ενδεικτικές κατηγορίες Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) -Ενδεικτικές κατάλληλες εργασίες διαχείρισης ΑΥΜ Διευκρινίσεις επί ορισμένων απαιτήσεων της ΚΥΑ οικ / ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΙΚ / Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΣΔΕΑΥΜ) 31. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΕΚΑ), σύμφωνα με το Παράρτημα της Απόφασης 2002/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί με τις Αποφάσεις 2001/118/ΕΚ, 2001/119/ΕΚ και 2001/573/ΕΚ της Επιτροπής Ε.Κ. 32. ISO 14001:2004. Environmental management systems--requirements with guidance for use EMAS, EUROPEAN ECO-MANAGEMENT AND AUDIT SCHEME: index_en.htm. 34. REACH. Registration, evaluation and authorization of chemicals. Αναφορές 1. ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Β. (2007) Ο Βιολογικός κίνδυνος στο νοσοκομειακό περιβάλλον Έκδοση του Κέντρου Υγείας και Υγιεινής της Εργασίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας Αθήνα: ΕΛΙΝΥΑΕ. 2. ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Β. & ΔΡΙΒΑΣ, Σ. (2007) Υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας των νοσοκομείων. Aθήνα: ΕΛΙΝΥΑΕ. 3. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ: Νομοθεσία για τα εργαστηριακά απόβλητα προσπελάθηκε στις 1/9/ ΤΟΥΚΑΣ, Δ., ΛΟΓΟΘΕΤΙΔΗΣ, Μ. (2007) Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων σε διαγνωστικά-ερευνητικά μικροβιολογικά εργαστήρια (Μέρος Α ): βασικές αρχές προστασίας των εργαζομένων από το βιολογικό κίνδυνο - κίνδυνοι προερχόμενοι από αιχμηρά αντικείμενα. Υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, 32, p ΚΑΝΑΒΑΚΗΣ, Ε. & ΚΕΚΟΥ-ΛΙΟΛΙΤΣΑ Κ. (2007) Πρακτικός οδηγός κανόνων ασφαλείας και υγιεινής σε βιο-ιατρικό εργαστηριακό χώρο. Αθήνα: Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδη. 6. CARE WASTE ( ) Oδηγός για τη διαχείριση των γενικών και υγειονομικών αποβλήτων Συγγραφείς: Anastasia Xydeas- Kikemenis (NSPH, GR), Giorgos Dounias (NSPH, GR), Maya Kitanova (Biognosis, GR) Σύνταξη & Σχεδιασμός: Maya Kitanova, Zoi Georgiou Συντονισμός: Zoi Georgiou. 22