ΑΣΚΗΣΗ 1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΠΩΝ ΟΠΩΡΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ & ΑΜΠΕΛΟΥ

Transcript

1 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 1 Σκοπός ΑΣΚΗΣΗ 1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΠΩΝ ΟΠΩΡΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ & ΑΜΠΕΛΟΥ Να αναγνωρίζουν και να κατατάσσουν οι σπουδαστές/τριες τα είδη των καρπών των οπωροφόρων δένδρων. Θεωρία Οι περισσότεροι καρποί αποτελούνται από εξωκάρπιο, µεσοκάρπιο και ενδοκάρπιο, τα οποία µαζί αποτελούν το περικάρπιο. Σε πολλούς καρπούς το βρώσιµο τµήµα αποτελείται από το εξωκάρπιο (φλοιό) και το µεσοκάρπιο (σάρκα), π.χ. ροδάκινο, βερύκοκκο, ελιά, ενώ το ενδοκάρπιο είναι σκληρό και µη εδώδιµο και περιβάλλει το σπέρµα. Τέτοιοι καρποί λέγονται δρύπες. Σε άλλους καρπούς το εδώδιµο τµήµα προέρχεται κυρίως από τους ιστούς της διογκωµένης ανθοδόχης, οπότε ονοµάζονται ψευδείς (µήλο, αχλάδι). Το εδώδιµο τµήµα πολλών καρπών είναι το σπέρµα (αµύγδαλο, καρύδι, φουντούκι). Αυτοί οι καρποί αποτελούν τη µεγάλη οµάδα καρπών που ονοµάζονται κάρυα. Στα κάρυα το εξωκάρπιο είναι ένα δερµατώδες περίβληµα που αποσπάται κατά την ωρίµανση ή µηχανικά, ενώ το ενδοκάρπιο είναι το σκληρό περίβληµα που περιβάλλει το σπέρµα (εδώδιµο µπορεί να είναι και το σπέρµα µερικών ποικιλιών βερυκοκκιάς, των περισσοτέρων όµως είναι πικρό και µη εδώδιµο). Συγκάρπιο ονοµάζεται ο καρπός που προέρχεται από ένα άνθος µε πολλές ωοθήκες (φράουλα), ενώ το εδώδιµο τµήµα είναι η διογκωµένη σαρκώδης ανθοδόχη µε τα καρπίδια (αχαίνια). Ράγα είναι ο καρπός όπου το ενδοκάρπιο δεν διακρίνεται από το σαρκώδες µεσοκάρπιο, εκτός του ότι βρίσκεται σε άµεση επαφή µε τα σπέρµατα (σταφύλι, ακτινίδιο, µπανάνα). Το εσπερίδιο (πορτοκάλι, µανταρίνι, βοτρυόκαρπος) έχει µη εδώδιµο έγχρωµο εξωκάρπιο, λευκό µεσοκάρπιο και εδώδιµο ενδοκάρπιο που αποτελείται από 7 14 σκελίδες. Τέλος, στην ταξικαρπία σύκο το εδώδιµο τµήµα αποτελείται από ιστούς της ανθοδόχης που περιβάλλουν τα άνθη αρχικά και µετά τους σπόρους (αχαίνια), ενώ το εξωτερικό τµήµα της ανθοδόχης κατά την ωρίµανση γίνεται δερµατώδες και συχνά σχίζεται. Υλικά Καρποί οπωροφόρων δένδρων, µαχαίρια, κοπίδια, καρυοθραύστες. Μέθοδος Κάντε τοµές στους καρπούς µε το µαχαίρι ή το κοπίδι, αναλόγως το µέγεθος. Εάν το ενδοκάρπιο είναι σκληρό, χρησιµοποιήστε τον καρυοθραύστη για να το σπάσετε. Σχεδιάστε την τοµή του καρπού και ονοµάστε τα µέρη του. Απαντήστε στις ερωτήσεις.

2 2 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Αποτελέσµατα Για κάθε καρπό σχεδιάστε µία τοµή αριστερά και ονοµάστε τα µέρη του (2 µονάδες). Συµπληρώστε τα κενά στις ερωτήσεις:

3 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 3 Βιβλιογραφία Βασιλακάκης, Μ Γενική και ειδική δενδροκοµία. Γαρταγάνης, Θεσσαλονίκη. 755 σελ. Καββάδας, Δ. Σ Εικονογραφηµένον βοτανικόν-φυτολογικόν λεξικόν. Τόµος Δ. 509 σελ. Σφακιωτάκης, Ε. Μ Ασκήσεις δενδροκοµίας. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης. 163 σελ.

4 2 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Σκοπός ΑΣΚΗΣΗ 2 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΠΩΡΩΝΑ Ή ΑΜΠΕΛΩΝΑ Να µπορούν οι σπουδαστές/τριες να σχεδιάζουν και να φυτεύουν έναν οπωρώνα ή αµπελώνα. Θεωρία Συµβουλευτείτε το κεφάλαιο 5 του εγχειριδίου σας όπου αναφέρονται αναλυτικά οι προϋποθέσεις για τη σχεδίαση και εγκατάσταση ενός νέου οπωρώνα ή αµπελώνα. Συνοπτικά, οι παράγοντες που πρέπει να λάβετε υπ όψη σας περιλαµβάνουν: κλίµα, έδαφος, είδος οπωροφόρου και ποικιλίας, υποκείµενο, διαµόρφωση της κόµης, σύστηµα φύτευσης, διάταξη τυχόν επικονιαστών, προµήθεια των δενδρυλλίων, προµήθεια των τυχόν υλικών στήριξης, εγκατάσταση δικτύου άρδευσης και υποστράγγισης και προετοιµασία του εδάφους. Βεβαιωθείτε για τις επιλογές σας γιατί τυχόν λάθη κατά την εγκατάσταση του οπωρώνα ή αµπελώνα πολύ δύσκολα επανορθώνονται. Υλικά Δενδρύλλια, φτυάρια, τσάπες, κλαδευτήρια, πυξίδα, µετροταινία, σπάγγος, πασαλάκια. Μέθοδος Αφού επιλέξετε την κατάλληλη τοποθεσία, αποφασίστε ποιό σύστηµα φύτευσης προτιµάτε να ακολουθήσετε, κατά τετράγωνα, ρόµβους, γραµµικό ή κατά τις ισοϋψείς. Σε επίπεδα εδάφη, η φύτευση σε ρόµβους (ή ισόπλευρα τρίγωνα) εκµεταλλεύεται καλύτερα το έδαφος και ελαχιστοποιεί τον ανταγωνισµό µεταξύ των δένδρων:

5 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 3 Αρχικά χαράζετε τις νοητές γραµµές φύτευσης χρησιµοποιώντας πυξίδα, µετροταινία, σπάγγο και πασαλάκια. Χαράζετε την πρώτη γραµµή µπήγοντας στο έδαφος, συνευθειακά, πασαλάκια στις προκαθορισµένες αποστάσεις. Αν ακολουθήσετε το ροµβικό σύστηµα, κατασκευάστε ένα ισόπλευρο τρίγωνο µε σπάγγο, του οποίου η κάθε πλευρά να ισούται µε την απόσταση µεταξύ των δενδρυλλίων. Με τη βοήθεια του τριγώνου χαράζετε τη δεύτερη γραµµή, κ.ο.κ. Στο σηµείο όπου θα φυτευτεί το κάθε δενδρύλλιο ανοίγετε λάκκο µε κέντρο το πασαλάκι. Στο κέντρο του λάκκου τοποθετείτε το δενδρύλλιο. Όταν πρόκειται για γυµνόρριζο φυτό κλαδεύετε τη ρίζα του δενδρυλλίου προτού τοποθετηθεί στη θέση του. Σε περίπτωση που το δενδρύλλιο αγοράστηκε µε µπάλα χώµατος, το τοποθετούµε µέσα στο λάκο µαζί µε τη µπάλα χώµατος. Προσέχουµε ώστε το βάθος του ριζικού συστήµατος να µην ξεπερνά τα cm. Προσέχουµε ώστε το σηµείο εµβολιασµού να µείνει πάνω από το έδαφος. Γεµίζουµε τον λάκκο µε έδαφος και πατάµε προσεκτικά το έδαφος γύρω από το δενδρύλλιο. Αν χρειαστεί αρδεύουµε. Αποτελέσµατα Σχεδιάστε την κάτοψη του οπωρώνα, σηµειώνοντας τις θέσεις των δένδρων, κτιρίων, δρόµων, και άλλων σηµείων αναφοράς που θα σας βοηθήσουν στη χάραξη: Σηµειώστε τα είδη των δενδρυλλίων που αναλάβατε να φυτεύσατε και πόσα από το κάθε είδος: Βιβλιογραφία Βασιλακάκης, Μ Γενική και ειδική δενδροκοµία. Γαρταγάνης, Θεσσαλονίκη. 755 σελ.

6 4 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Σκοπός ΑΣΚΗΣΗ 3 ΦΥΤΡΩΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΣΠΟΡΩΝ Να µάθουν οι σπουδαστές/τριες πώς να ελέγχουν τη φυτρωτική ικανότητα των σπόρων. Θεωρία Ο εγγενής πολλαπλασιασµός ή πολλαπλασιασµός µε σπόρο χρησιµοποιείται κυρίως στη βελτίωση (δηµιουργία νέων ποικιλιών ή και ειδών) και για την παραγωγή ανθεκτικών σποροφύτων πάνω στα οποία θα εµβολιαστούν οι επιθυµητές ποικιλίες. Μεγάλη σηµασία στον εγγενή πολλαπλασιασµό έχει η φυτρωτική ικανότητα του σπόρου καθότι οι περισσότεροι σπόροι χάνουν την ικανότητα να φυτρώνουν µέσα σε λίγα χρόνια. Η φυτρωτική ικανότητα µπορεί να ελεγχθεί µε τον παρακάτω απλό τρόπο στο εργαστήριο. Υλικά Σπόροι δένδρων και αµπέλου, τρυβλία petri, διηθητικό χαρτί, σταγονόµετρο. Μέθοδος Γράφουµε σε κάθε τρυβλίο το είδος του κάθε σπόρου και την ηµεροµηνία που ξεκινήσαµε το πείραµα. Κόβουµε δίσκους από διηθητικό χαρτί λίγο µικρότερους από τη διάµετρο του τρυβλίου, τους τοποθετούµε µέσα στο τρυβλίο, υγραίνουµε το χαρτί µε το σταγονόµετρο, και τοποθετούµε από 10 σπόρους σε κάθε τρυβλίο. Καταγράφουµε επί δύο εβδοµάδες το ποσοστό σπόρων που φύτρωσαν µέχρι εκείνη τη στιγµή, φροντίζοντας να µη στεγνώσει το χαρτί. Σχεδιάζουµε τη γραφική παράσταση του ποσοστού σπόρων που έχουν φυτρώσει µε το χρόνο.

7 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 5 Αποτελέσµατα ΕΙΔΟΣ & ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΟΠΩΡΟΦΟΡΟΥ Ή ΑΜΠΕΛΟΥ:..... ΗΜΕΡΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ % ΣΠΟΡΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΦΥΤΡΩΣΕΙ ΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ: Ερωτήσεις 1. Πόσες ηµέρες χρειάστηκαν για να αποφανθείτε αν ο σπόρος σας έχει επαρκή/ανεπαρκή φυτρωτική ικανότητα;.. 2. Ποιός ή ποιοί περιβαλλοντικοί περάγοντες επηρεάζουν την ταχύτητα φυτρώµατος των σπόρων;....

8 6 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Σκοπός ΑΣΚΗΣΗ 4 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΟΦΘΑΛΜΩΝ ΟΠΩΡΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ Να µάθουν οι σπουδαστές/τριες πώς να διακρίνουν τους ανθοφόρους και βλαστοφόρους οφθαλµούς ώστε να διευκολύνονται κατά την εκτίµηση της καρποφορίας των διάφορων οπωροφόρων δένδρων. Θεωρία Οι οφθαλµοί είναι όργανα του φυτού τα οποία αποτελούνται από ένα εµβρυώδη βλαστό, από ένα εµβρυώδες άνθος ή και από τα δύο, καθώς και από τα προστατευτικά λέπια που τα καλύπτουν. Διακρίνονται (α) σε βλαστοφόρους, όταν περιέχουν έναν εµβρυώδη βλαστό, (β) σε ανθοφόρους, όταν περιέχουν ένα ή περισσότερα άνθη ή ταξιανθίες, και (γ) σε µικτούς, όταν περιέχουν εµβρυώδη βλαστό και άνθη. Στη ροδακινιά ο ακραίος οφθαλµός είναι πάντοτε βλαστοφόρος, ενώ οι πλάγιοι είναι βλαστοφόροι ή ανθοφόροι. Σε κάθε γόνατο έχουµε συνήθως ένα βλαστοφόρο οφθαλµό στη µέση µε δύο ανθοφόρους στα πλαγιά του. Οι ανθοφόροι οφθαλµοί είναι πιο µεγάλοι και φουσκωτοί. Σε κατά µήκος τοµή ενός ανθοφόρου οφθαλµού διακρίνεται ένα εµβρυώδες άνθος µε πράσινα σέπαλα, πέταλα, στήµονες µε ανθήρες και ο ύπερος µε το στύλο και το στίγµα. Ο ανθοφόρος οφθαλµός της ροδακινιάς ονοµάζεται µονανθής γιατί περίεχει ένα µόνο άνθος. Στην κατά µήκος τοµή του βλαστοφόρου οφθαλµού διακρίνονται τα λέπια, τα εµβρυώδη φύλα και προς το κέντρο οι καταβολές των φύλλων που περιβάλλουν το ακραίο µερίστωµα. Στην κερασιά ο ακραίος οφθαλµός είναι πάντοτε βλαστοφόρος, ενώ οι πλάγιοι είναι βλαστοφόροι ή ανθοφόροι. Οι ανθοφόροι οφθαλµοί είναι κάπως πιο φουσκωτοί. Στην κατά µήκος τοµή ο βλαστοφόρος οφθαλµός µοιάζει πολύ µε της ροδακινιάς. Στους ανθοφόρους οφθαλµούς αν αφαιρεθούν τα λέπια προσεκτικά διακρίνονται 3 4 εµβρυώδη άνθη. Ο ανθοφόρος οφθαλµός της κερασιάς ονοµάζεται πολυανθής γιατί περίεχει περισσότερα από ένα άνθη. Στην αχλαδιά ο ακραίος οφθαλµός, όπως και οι πλάγιοι, µπορεί να είναι βλαστοφόροι ή ανθοφόροι. Σε αντίθεση µε τα προηγούµενα οπωροφόρα, οι ανθοφόροι οφθαλµοί της αχλαδιάς είναι συνήθως ακραίοι. Ο βλαστοφόρος οφθαλµός µοιάζει µε τους βλαστοφόρους οφθαλµούς των προηγούµενων ειδών. Σε κατά µήκος τοµή ενός ανθοφόρου οφθαλµού διακρίνεται µία εµβρυώδης ταξιανθία η οποία αποτελείται από µικρά σφαιρικά πράσινα ανθίδια και προς τη µια µεριά εµβρυώδη φύλλα. Επειδή ο ανθοφόρος οφθαλµός της αχλαδιάς περιέχει εκτός από άνθη και φύλλα, ονοµάζεται µικτός. Υλικά Βλαστοί οπωροφόρων δένδρων µε οφθαλµούς, ξυράφια ή κοπίδια, στερεοσκόπια.

9 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 7 Μέθοδος Κάντε κατά µήκος τοµές των οφθαλµών. Για κάθε οφθαλµό διακρίνετε εάν είναι βλαστοφόρος ή ανθοφόρος. Για κάθε είδος οπωροφόρου και για κάθε είδος οφθαλµού σχεδιάστε την εξωτερική µορφή και µία κατά µήκος τοµή. Σε κάθε σχέδιο δείξτε και ονοµάστε τα µέρη του οφθαλµού. Αποτελέσµατα 1. ΓΕΝΟΣ & ΕΙΔΟΣ: ΒΛΑΣΤΟΦΟΡΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Β. ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΜΗ ΑΝΘΟΦΟΡΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Β. ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΜΗ

10 8 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 2. ΓΕΝΟΣ & ΕΙΔΟΣ: ΒΛΑΣΤΟΦΟΡΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Β. ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΜΗ ΑΝΘΟΦΟΡΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Β. ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΜΗ 3. ΓΕΝΟΣ & ΕΙΔΟΣ: ΒΛΑΣΤΟΦΟΡΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Β. ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΜΗ ΑΝΘΟΦΟΡΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΣ Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Β. ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΜΗ

11 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 9 Ερωτήσεις Τι ονοµάζεται µονανθής, πολυανθής και τι µικτός οφθαλµός; Αναφέρατε από ένα παράδειγµα το οποίο παρατηρήσατε. Βιβλιογραφία Σφακιωτάκης, Ε. Μ Ασκήσεις δενδροκοµίας. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης. 163 σελ.

12 10 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Σκοπός ΑΣΚΗΣΗ 5 ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΜΗΛΙΑΣ Να αναγνωρίζουν οι σπουδαστές/τριες τις πιο διαδεδοµένες ποικιλίες µηλιάς (Malus pumila). Θεωρία Οι ποικιλίες µηλιάς που καλλιεργούνται σε όλον τον κόσµο ανέρχονται σε χιλιάδες. Παρόλα αυτά, λιγότερες από 20 ποικιλίες συνιστούν τον κύριο όγκο της παραγωγής στην Ελλάδα και την Ε.Ε. Οι ποικιλίες µηλιάς κατατάσσονται µε βάση ορισµένα χαρακτηριστικά όπως χρώµα, οξύτητα, εποχή ωρίµανσης και γενετική σύσταση. Ανάλογα µε το χρώµα διακρίνονται σε κόκκινα, κίτρινα, πράσινα και µήλα που δεν εµπίπτουν σε µία από τις παραπάνω κατηγορίες. Ανάλογα µε την οξύτητα του χυµού τους διακρίνονται σε γλυκά, ξινά και ενδιάµεσα. Ανάλογα µε την εποχή ωρίµανσης διακρίνονται σε θερινά, Σεπτεµβρίου και φθινοπωρινά. Ανάλογα µε τη γενετική σύσταση διακρίνονται σε διπλοειδείς και τριπλοειδείς. Υλικά Καρποί διαφόρων ποικιλιών, µαχαίρια. Μέθοδος Παρατηρήστε προσεκτικά τα χαρακτηριστικά κάθε ποικιλίας. Κάντε τοµές στους καρπούς µε το µαχαίρι και δοκιµάστε τους. Σχεδιάστε και προαιρετικά φωτογραφίστε κάθε καρπό και σηµειώστε τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που διακρίνουν την ποικιλία (χρώµα, σχήµα. οξύτητα, άρωµα). Τέλος, συµπληρώστε τον συγκεντρωτικό πίνακα µε τις πληροφορίες που θα βρείτε στο εγχειρίδιο σας και σε άλλες πηγές. Αποτελέσµατα Για κάθε ποικιλία σχεδιάστε έναν καρπό και σηµειώστε τα οργανοληπτικά της χαρακτηριστικά:

13 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 11

14 12 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ

15 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 13 Συµπληρώστε τον παρακάτω πίνακα µε τις ποικιλίες που παρατηρήσατε: ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΧΡΩΜΑ ΜΗΛΙΚΟ ΟΞΥ (g/l) ΕΠΟΧΗ ΩΡΙΜΑΝΣΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ Βιβλιογραφία Βασιλακάκης, Μ Γενική και ειδική δενδροκοµία. Γαρταγάνης, Θεσσαλονίκη. 755 σελ.

16 14 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Σκοπός ΑΣΚΗΣΗ 6 ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΥ Να µπορούν οι σπουδαστές/τριες να εµβολιάζουν ποικιλίες ευρωπαϊκής αµπέλου (Vitis vinifera) πάνω σε υποκείµενα αµερικάνικης αµπέλου µε σκοπό την παραγωγή έρριζων εµβολιασµένων µοσχευµάτων. Θεωρία Ο µόνη ριζική αντιµετώπιση της φυλλοξήρας (Dactylosphaira vitifoliae) είναι ο εµβολιασµός της ευρωπαϊκής αµπέλου πάνω σε αµερικάνικα υποκείµενα των οποίων το ριζικό σύστηµα είναι ανθεκτικό στη φυλλοξήρα. Η τεχνική που θα διδαχθεί λέγεται επιτραπέζιος ή αγγλικός εµβολιασµός βραχείας τοµής. Βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας κάθε εµβολιασµού είναι: (α) η βοτανική συγγένεια εµβολίουυποκειµένου, (β) η χρήση πολλαπλασιαστικού υλικού απαλλαγµένου από ιούς, (γ) η σύµπτωση των καµβίων, κ.ά. Επιπλέον, στον αγγλικό ή επιτραπέζιο εµβολιασµό σηµαντική προϋπόθεση επιτυχίας είναι τα υποκείµενα και τα εµβόλια να είναι της ίδιας διαµέτρου. Πλεονεκτήµατα του αγγλικού ή επιτραπέζιου εµβολιασµού (εφόσον εκτελεστεί σωστά) είναι η στέρεα συνένωση εµβολίου-υποκειµένου και η εκτεταµένη επαφή των δύο καµβίων. Εφαρµόζεται πριν από την έναρξη της βλαστικής περιόδου. Λέγεται επιτραπέζιος γιατί εφόσον εφαρµόζεται πάνω σε κοµµένα µοσχεύµατα, οι εργασίες µπορούν να εκτελεστούν πάνω σε πάγκο. Μία παραλλαγή της τεχνικής αυτής, ο αγγλικός εµβολιασµός µακράς τοµής, µπορεί να εφαρµοστεί και στον αγρό πάνω σε υποκείµενα τα οποί έχουν ήδη φυτευτεί στην οριστική τους θέση. Τέλος, η τεχνική αυτή δεν περιορίζεται στην άµπελο αλλά µπορεί να εφαρµοστεί και σε άλλα είδη δένδρων. Υλικά Κληµατίδες, κλαδευτήρι, εµβολιαστήρια, χόρτο ή ταινία για δέσιµο, γάντια. Μέθοδος Τα εµβολιάσιµα µοσχεύµατα αµερικάνικων υποκειµένων τυφλώνονται και υγραίνονται σε νερό για 2-3 µέρες µε σκοπό την ανάκτηση της υγρασίας που τυχόν χάθηκε κατά τη συντήρησή τους. Οι εµβολιοφόρες κληµατίδες παροµοίως υγραίνονται από 4 ως 24 ώρες και τεµαχίζονται σε εµβόλια του ενός οφθαλµού έτσι ώστε να µένουν 2 cm µεσογονατίου πάνω από τον οφθαλµό και 4-5 cm από κάτω. Τα άκρα του υποκειµένου και του εµβολίου που πρόκειται να συνενωθούν κόβονται λοξά υπό γωνία 45 ο. Μία δεύτερη τοµή γίνεται στο ανώτερο 1/3 της κάθε πλάγιας τοµής και µε κατεύθυνση παράλληλη µε τη διχοτόµο της γωνίας των 45 ο που προαναθέρθηκε, µε σκοπό τη δηµιουργία γλωσσιδίου. Είναι σηµαντικό η δεύτερη τοµή να µην είναι εντελώς παράλληλη προς το βλαστό, ώστε να µη σκιστεί. Τέλος,

17 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ & ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ 15 τα δύο τεµάχια συνενώνονται µε τρόπο ώστε το γλωσσίδιο του ενός τεµαχίου να εφαρµόσει µέσα στην τοµή του άλλου τεµαχίου ώστε να κλειδώσουν µεταξύ τους: Εάν ο εµβολιασµός εκτελεστεί σωστά, σχηµατίζεται µια πολύ ισχυρή συνένωση µε εκτεταµένη επαφή των δύο καµβίων. Η τεχνική βελτιώνεται µε την εξάσκηση. Εξασκηθείτε αρκετά ώστε να επιτύχετε την τέλεια συνένωση εµβολίου-υποκειµένου. Βιβλιογραφία Hancock, B. G., G. R. McEachern, and L. A. Stein. Whip grafting [Online]. Texas Agricultural Extension Service. Available at (verified 31 Mar. 2011). Σταύρακας, Δ Μαθήµατα γενικής αµπελουργίας. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Υπηρεσία Δηµοσιευµάτων. 444 σ.