ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τι είναι Οστεοπόρωση Μέγεθος Οστεοπόρωσης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τι είναι Οστεοπόρωση Μέγεθος Οστεοπόρωσης"

Κύνθια Μαυρογένης
9 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ 1) Τι είναι Οστεοπόρωση α) Ορισµός - Η Οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών και χαρακτηρίζεται από µείωση της οστικής µάζας και διαταραχή της µικροαρχιτεκτονικής του οστίτου ιστού που έχουν σαν επακόλουθο την αυξηµένη ευθραστότητα των οστών τα οποία τα κάνει επιρρεπή σε κατάγµατα (in April 1993 Consensus Conference on Osteoporosis) β) Επεξήγηση (κατάγµατα, ανακατασκευή) Πιο συνηθισµένα κατάγµατα είναι των σπονδύλων, του αυχένος του µηριαίου οστού, του βραχιονίου οστού και του τελικού άκρου της κερκίδας (Colles). Τα οστά κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου συνεχώς ανακατασκευάζονται. Η ανακατασκευή αυτή περιλαµβάνει τη δηµιουργία οστού (οστεοπλασία) και την οστική απορρόφηση. Μέχρι την ηλικία των ετών η οστεοπλασία υπερτερεί της οστική απορρόφησης και έτσι σ αυτή την ηλικία έχουµε το µέγιστο ποσό οστικής µάζας. Μετά αρχίζει να µειώνεται. Εάν η µείωση γίνεται γρήγορα και υπερβεί ένα ορισµένο όριο, τότε δηµιουργείται η οστεοπόρωση µε κίνδυνο τα κατάγµατα. γ) Ποία άτοµα προσβάλλει και σε ποίες ηλικίες Οι γυναίκες διατρέχουν µεγαλύτερο κίνδυνο από τους άνδρες να προσβληθούν από οστεοπόρωση διότι έχουν λιγότερη οστική µάζα απ ότι οι άνδρες, αλλά κυρίως η οστική τους µάζα µειώνεται µετά την εµµηνόπαυση λόγω έλλειψης των γεννητικών ορµονών. Εν τούτοις και οι άνδρες αναπτύσσουν οστεοπόρωση σε µικρότερο ποσοστό απ ότι οι γυναίκες και σε µεγαλύτερες ηλικίες. 2) Μέγεθος Οστεοπόρωσης Το µέγεθος του προβλήµατος της οστεοπόρωσης είναι τεράστιο. Από διεθνείς µελέτες προκύπτει ότι ο αριθµός των ασθενών µε οστεοπόρωση αυξάνεται παγκόσµια, ενώ τα κατάγµατα από οστεοπόρωση διπλασιάστηκαν µέσα στην τελευταία δεκαπενταετία. ιακόσια εκατοµµύρια άτοµα υπολογίζεται ότι πάσχουν από οστεοπόρωση σε όλο τον κόσµο. Αναφέρεται ότι σε ηλικία άνω των 65 ετών, 40% των γυναικών θα έχουν κάταγµα σπονδυλικής στήλης και 13% των ανδρών θα έχουν κάταγµα του µηριαίου οστού. Απ αυτούς το 10-20% θα πεθάνουν λόγω των επιπλοκών που 1

Πιο συνηθισµένα κατάγµατα είναι των σπονδύλων, του αυχένος του µηριαίου οστού, του βραχιονίου οστού και του τελικού άκρου της κερκίδας (Colles).

2 συνεπάγεται η κατάκλιση (φλεβικές θροµβώσεις - πνευµονικές εµβολές, πνευµονίες, ουρολοιµώξεις). Συνεπώς η οστεοπόρωση οδηγεί σε αυξηµένη νοσηρότητα και κατ επέκταση θνητότητα σε µεγάλες ηλικίες. 3) Συχνότητα Οστεοπόρωσης στην Κύπρο Το ποσοστό της Οστεοπόρωσης στις γυναίκες είναι περίπου 30%, δηλαδή συχνότητα 1:3 γυναίκες και παρατηρείται κυρίως στη δεκαετία Για τους άνδρες είναι συχνότης 1:8 άνδρες (µελέτη που έγινε στο Εργαστήριο Οστεοπόρωσης του ιατρού Μάριου Θεοδότου κατά τη διετία και αφορούσε µετρήσεις σε 759 άτοµα, γυναίκες και άνδρες). Ίδια συχνότητα δίδει η Ευρωπαική Ένωση. 4) Είδη Οστεοπόρωσης Η οστεοπόρωση χωρίζεται σε 2 κατηγορίες. Την πρωτοπαθή και την δευτεροπαθή (παρατηρείται σε άλλες νόσους). Πρωτοπαθής Οστεοπόρωση α) Ιδιοπαθής (σπάνια, αγνώστου αιτίας, σε νέα άτοµα ετών) β) Μετεµµηνοπαυσιακή ή τύπου I (συνήθης, ετών, κατάγµατα σπονδύλων, κερκίδας). γ) Γεροντική ή τύπου II (συνήθης, άνω των 65 ετών, κατάγµατα µηριαίου οστού). ευτεροπαθής Οστεοπόρωση α) Νόσοι ενδοκρινών αδένων. β) Νόσοι πεπτικού συστήµατος γ) Νόσοι συνδετικού ιστού δ) Νόσοι µυελού των οστών ε) Νοσήµατα νεφρών στ) Νεοπλάσµατα 5) Παθογένεια Οστεοπόρωσης Μολονότι τα οστά θεωρούνται στέρεα και άτρωτα, στην πραγµατικότητα αποτελούνται από ιστό σε ασταθή κατάσταση: τον οστίτη ιστό. Ο οστίτης ιστός αποτελείται από 30% οργανική ουσία και 70% ανόργανη ουσία. Η οργανική ουσία λέγεται οστεοειδές και η ανόργανη περιέχει ασβέστιο και άλλα ανόργανα στοιχεία. 2

Για τους άνδρες είναι συχνότης 1:8 άνδρες (µελέτη που έγινε στο Εργαστήριο Οστεοπόρωσης του ιατρού Μάριου Θεοδότου κατά τη διετία 1997-1999 και αφορούσε µετρήσεις σε 759 άτοµα, γυναίκες και άνδρες).

3 Το οστεοειδές δρα σαν σκελετός για την ανόργανη ουσία, δηµιουργείται από τους οστεοβλάστες και απορροφάται από τους οστεοκλάστες οι οποίοι επίσης απορροφούν ανόργανο ουσία. Ασβέστιο και άλλα ιχνοστοιχεία εγκαταλείπουν συνεχώς τα οστά και αντικαθίστανται απ όσα κυκλοφορούν στο αίµα. Τα ιχνοστοιχεία του αίµατος εξάλλου έχουν απορροφηθεί µέσω του εντέρου από τις τροφές. Αν τώρα η ποσότητα του ασβεστίου και των ιχνοστοιχείων του αίµατος µειωθεί (π.χ. κακή διατροφή, µεγάλη ηλικία, στην εµµηνόπαυση, σε άλλες νόσους), και δεν µπορεί να αντικαταστήσει τις ποσότητες που χάνουν, τα οστά βαθµιαία εξασθενούν. 6) Παθογένεια Οστεοπορωτικού κατάγµατος - Για την δηµιουργία του οστεοπορωτικού κατάγµατος συµβάλλει κατά ποσοστό περίπου 80% η ποσοτική µείωση της οστικής µάζας (όπως σε µεγάλη ηλικία, στην εµµηνόπαυση) και κατά ποσοστό περίπου 20% συµβάλει η διαταραχή της µικροαρχιτεκτονικής του οστίτου ιστού (η ποιοτική διαταραχή του οστού). 7) Παράγοντες κινδύνου για Οστεοπόρωση 1] Φύλο Οι γυναίκες προσβάλλονται από οστεοπόρωση σε µεγαλύτερο βαθµό απ ότι οι άνδρες. 2] Ηλικία (ο πιο συνηθισµένος): Τα οστά των γυναικών και των ανδρών γίνονται ολοένα και πιο πυκνά εώς το 35o - 40ο έτος ζωής. Έπειτα από αυτό αρχίζουν και λεπταίνουν. Στις γυναίκες αµέσως µετά την εµµηνόπαυση και ειδικότερα αυτές που δεν υποβάλλονται σε θεραπεία υποκαταστάσεως οιστρογόνων, η απώλεια της οστικής µάζας επιταχύνεται δραµατικά µέσα στα πρώτα 5 περίπου χρόνια. Στους άνδρες τα χαµηλά επίπεδα της ανδρικής ορµόνης του φύλου, της τεστοστερόνης σε ηλικιωµένους άνδρες επιταχύνουν την απώλεια της οστικής µάζας. Η τεστοστερόνη µετατρέπεται στον οργανισµό σε οιστρογόνα όπως συµβαίνει στις γυναίκες. Οι άνδρες υφίσταται σταδιακή µείωση της οστικής πυκνότητας και όχι ραγδαία όπως οι γυναίκες. 3] Προεµµηνοπαυσιακή ανεπάρκεια Οιστογόνων (π.χ. ανωορρηξία: σε νευρογενή ανορεξία, σε ψυχικό stress, σε υπερβολική άσκηση) 4] Πρόωρη εµµηνόπαυση ή ολική υστερεκτοµή 3

Αν τώρα η ποσότητα του ασβεστίου και των ιχνοστοιχείων του αίµατος µειωθεί (π.χ. κακή διατροφή, µεγάλη ηλικία, στην εµµηνόπαυση, σε άλλες νόσους), και δεν µπορεί να αντικαταστήσει τις ποσότητες που χάνουν, τα οστά βαθµιαία εξασθενούν.

4 (σε ηλικία κάτω των 40 ετών). 5] Χρόνιες παθήσεις: Νοσήµατα νεφρών, στοµάχου, ήπατος, εντέρων, σε πολλαπλούν µυέλωµα, σε νεοπλάσµατα, σε ρευµατοειδή αρθρίτιδα, αιµοσφαιρινοπάθειες, νόσοι ενδοκρινών αδένων (υπολειτουργία υποφύσεως, υπερθυρεοειδισµός, υποθυρεοειδισµός, υπερπαραθυρεοειδισµός, sy-cushing, σακχαρώδης διαβήτης, υπερπρολακτιναιµία), ατελή οστεογένεση. 6] Φάρµακα: κορτιζόνη, θυροξίνη, αντικαρκινικά, διουρητικά, ηπαρίνη. 7] Κάπνισµα - Αλκοόλ 8] Καφείνη (αύξηση αποβολής ασβεστίου από νεφρά) 9] ίαιτα υψηλή σε πρωτείνες (υψηλή περιεκτικότητα σε φωσφόρο) 10] Καθιστική ζωή - Έλλειψη Άσκησης: Η έντονη φυσική δραστηριότητα επιβραδύνει το ρυθµό απώλειας της οστικής µάζας. 11] Χαµηλή πρόσληψη ασβεστίου 12] Λευκή - Κίτρινη Φυλή: Έχουν λιγότερη οστική µάζα 13] Λεπτοκαµωµένα Άτοµα: Έχουν λιγότερη οστική µάζα. 14] Κληρονοµικότητα 8) Κλινική Εικόνα - Η οστεοπόρωση συνήθως δεν παρουσιάζει συµπτώµατα. Όταν εµφανιστεί, εκδηλώνεται είτε µε οσφυαλγία, είτε µε απώλεια σωµατικού ύψους, παραµόρφωση της σπονδυλικής στήλης (ειδικά κύφωση) είτε µε κατάγµατα σπονδυλικής στήλης, κεφαλής του µηριαίου οστού, καρπών, βραχιονίου οστού και σπανιότερα σε άλλα οστά. Το πιο χαρακτηριστικό σύµπτωµα είναι η οσφυαλγία που οφείλεται σε συµπιεστικό κάταγµα σπονδύλου. Τυπικά µια ηλικιωµένη γυναίκα συνήθως 20 χρόνια µετά την εµµηνόπαυση παρουσιάζει οξεία οσφυαλγία ή πόνο στο θώρακα µετά από ελάχιστη προσπάθεια, όπως καθάρισµα ενός παραθύρου, ή άρση ελαφρού βάρους από το έδαφος. Επίσης σ ένα ηλικιωµένο άνδρα µια απλή πτώση λόγου χάριν η οποία σε νεαρή ηλικία θα ισοδυναµούσε µε γρατσουνιά στον αγκώνα ή στο γόνατο, ενδέχεται να σηµαίνει ένα κάταγµα στον καρπό ή στο ισχίο. 9) ιάγνωση Οστεοπόρωσης - Η διάγνωση της οστεοπόρωσης επιτελείται σήµερα µε δυο ειδών ιατρικά µηχανήµατα: 4

υποφύσεως, υπερθυρεοειδισµός, υποθυρεοειδισµός, υπερπαραθυρεοειδισµός, sy-cushing, σακχαρώδης διαβήτης, υπερπρολακτιναιµία), ατελή οστεογένεση.

5 α) Ακτινολογικά µηχανήµατα (DEXA): Μετρούν πολύ καλά την οστική µάζα, άρα είναι πολύ καλά για την διάγνωση της Οστεοπόρωσης. Μειονέκτηµα είναι ότι έχουν ακτινοβολία και δεν µπορεί να επαναλαµβάνεται η εξέταση εαν δεν περάσουν 3 χρόνια. Άρα υστερούν στην παρακολούθηση των ασθενών. β) Μηχανήµατα υπερήχων: Μετρούν πολύ καλά την οστική πυκνότητα. Πλεονέκτηµα τους είναι ότι δεν έχουν ακτινοβολία και µπορεί να επαναλαµβάνονται ακόµη και στους 6 µήνες, άρα συµβάλουν πολύ καλά στην παρακολούθηση των ασθενών και έτσι µπορεί να ελέγχεται µια θεραπεία της Οστεοπόρωσης εαν αποδίδει ή όχι. 10)Πρόληψη ΠΡΟΛΗΨΗ ΙΣΟΝ ΕΓΚΑΙΡΗ διάγνωση. Αυτή θα γίνει µε τη µέτρηση της οστικής µάζας στις γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών και στους άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών. Επίσης άτοµα µε παράγοντες κινδύνου πρέπει να µετρήσουν την οστική τους µάζα και σε µικρότερες ηλικίες. Αν η οστική µάζα δεν είναι µειωµένη θα τύχουν προληπτική αγωγής όπως: α) Αποµάκρυνση παραγόντων κινδύνου. Οι κακές συνήθειες που ευνοούν την απώλεια οστικής µάζας µπορούν ν αλλάξουν όπως: διακοπή καπνίσµατος, περιορισµός αλκοόλ. β) Φυσική άσκηση (περπάτηµα, κολύµβηση). γ) Πρόσληψη τροφής πλούσιας σε ασβέστιο (π.χ. 4 ποτήρια άπαχου γάλακτος ηµερησίως). δ) Χορήγηση σκευασµάτων ασβεστίου: Για ηλικίες κάτω των 65 ετών 1gr ηµερησίως. Για ηλικίες άνω των 65 ετών 1.5gr ηµερησίως µαζί µε βιταµίνη D 400 I.U ηµερησίως. Τα άτοµα αυτά κάθε χρόνο πρέπει να εξετάζονται από ιατρό και κάθε 2 χρόνια να υποβάλλονται σε µέτρηση της οστικής µάζας. 11) Θεραπεία: Εάν η οστική µάζα βρεθεί µειωµένη (δηλαδή υπάρχει οστεοπόρωση) τότε τα άτοµα αυτά θα υποβληθούν σε θεραπεία. α) Σκοπός της θεραπείας: Πρέπει να σταµατήσει η µείωση της οστικής µάζας (απορρόφηση) και να γίνει πιο γρήγορος ο ρυθµός αύξησης της (οστεοπλασία). β) Φάρµακα που χρησιµοποιούνται: β1) Φάρµακα που εµποδίζουν την απορρόφηση του οστού: 5

β) Μηχανήµατα υπερήχων: Μετρούν πολύ καλά την οστική πυκνότητα.

6 Ασβέστιο, Βιταµίνη D, H.R.T (Οιστρογόνα), Καλσιτονίνη, διφωσφονικά (αλετρονατη - Fosamax, ρεζιτρονάτη - Actonel), SERM (Selective Estrogen Receptor Modulators) (ραλοξιφένη - Evista) β2) Φάρµακα που βοηθούν στη δηµιουργία οστού Παραθορµόνη -Forsteo 12) Συµπέρασµα: Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών και αποτελεί τεράστιο πρόβληµα εάν αναλογιστεί κανείς τα δυσµενή της αποτελέσµατα. Παλαιότερα επιστεύετο ότι δεν υπήρχε τρόπος διαγνώσεως, ούτε τρόπος θεραπείας της. Σήµερα υπάρχει τρόπος διαγνώσεως σε πολύ πρώιµο στάδιο και επίσης υπάρχει θεραπεία. Γι αυτό γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών, άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών, άτοµα µε παράγοντες κινδύνου και σε µικρότερες ηλικίες πρέπει να µετρήσουν την οστική τους µάζα και να τύχουν της κατάλληλης αντιµετώπισης. 6

οστού. 1-34 Παραθορµόνη -Forsteo 12) Συµπέρασµα: Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών και αποτελεί τεράστιο πρόβληµα εάν αναλογιστεί κανείς τα δυσµενή της αποτελέσµατα.

Σχετικά έγγραφα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία