Ανατομική Προσέγγιση και Περιγραφή Τοποπεριοχικών Τεχνικών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανατομική Προσέγγιση και Περιγραφή Τοποπεριοχικών Τεχνικών"

Transcript

1 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝ'fΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 53 Ανατομική Προσέγγιση και Περιγραφή Τοποπεριοχικών Τεχνικών Β. ΟΥΡΑΗΛΟΓΛΟΥ Μ.Α. ΓΚΙΑΛΑ Η ανατομία εί ν αι για τη φυσιο λ ογ ί α ό τι και η γεωγραφ ί α για την ισrορ ί α. Περιγρ ά φει το σκηνικό των γ εγον ό των. Jean Frennel ( ) Α.ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΙ Ανατομικά στοιχεία με αναισθησιολογικό ενδιαφέρον Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από σπονδύλους και εμφανίζει κατά μήκος πέντε μοίρες: την αυχενική με 7 σπονδύλους, τη θωρακική με 12, την οσφυ'ίκή με 5, την ιερή με 5 και την κοκκυγική με 4-5 σπονδύλους. 1 Η αυχενική και η οσφυ'ίκή μοίρα εμφανίζουν κύρτωση προς τα εμπρός ενώ η κύρτωση της θωρακικής και της ιερής μοίρας έχει το κυρτό προς τα πίσω (σχήμα 1Α). Κάθε τυπικός σπόνδυλος αποτελείται από το σπονδυλικό σώμα με σχεδόν κυλινδρικό σχήμα (που στις δύο επίπεδες επιφάνειες του, την άνω και την κάτω, προσφύονται οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι) και το σπονδυλικό τόξο που σχηματίζεται από δύο συμμετρικά ημιμόρια τα οποία εκφύονται από την άνω μοίρα του σώματος (αυχένας) φέρονται προς τα πίσω (πέταλο) και ενώνονται στη μέση γραμμή. Οι άνω και κάτω εντομές των δύο aυχένων του σπονδυλικού τόξου με τις αντίστοιχες των υπερκείμενων και υποκείμενων σπονδύλων σχηματίζουν τα μεσοσπονδύλια τρήματα απ' όπου διέρχονται τα μεσοσπονδύλια αγγεία και το σύστοιχο νωτιαίο νεύρο. Οι έσω επιφάνειες του σπονδυλικού τόξου και του σώματος σχηματίζουν το σπονδυλικό τρήμα. Από τα σπονδυλικά τρήματα όλων των σπονδύλων σχηματίζεται ο σπονδυλικός ή νωτιαίος σωλήνας μέσα στον οποίο βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός, οι μήνιγγες, οι ρίζες των νωτιαίων νεύρων και τα νωτιαία αγγεία. Κάθε σπόνδυλος εμφανίζει 4 aρθρικές aποφύσεις (2 ανάντεις και 2 κατάντεις) για την άρθρωση με τους παρακείμενους σπονδύλους και 3 μυ'ίκές: την ακανθώδη που εκφύεται από το μέσο του σπονδυλικού τόξου με ραχιαία και ουραία κατεύθυνση και τις 2 εγκάρσιες aποφύσεις που εκφύονται από τα πλάγια του σπονδυλικού τόξου με ραχιαία κατεύθυνση (σχήμα 1Β). Στη αυχενική και οσφυ'ίκή μοίρα ο νωτιαίος σωλήνας έχει τριγωνικό σχήμα, ενώ οι θωρακικοί σπόνδυλοι σχηματίζουν κυκλικά και στενότερα σπονδυλικά τρήματα. Στον ενήλικα το εύρος του νωτιαίου σωλήνα μεταξύ των aυχένων του σπονδυλικού τόξου είναι 22mm για τον 01 και αυξάνεται σταδιακά στα 27mm στον 05 σπόνδυλο. Στη θωρακική μοίρα είναι σχετικά σταθερό στα 17mm ενώ στην αυχενική μοίρα φτάνει τα 25mm. Η προσθιοπίσθια διάμετρος του νωτιαίου σωλήνα σε όλο το μήκος παραμένει σχετικά σταθερή στα 15-16mm. Το ιερό οστούν σχηματίζεται από την συνοστέωση των 5 ιερών σπονδύλων και είναι το τμήμα της ΣΣ που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη διαφοροποίηση από άνθρωπο σε άνθρωπο, με αποτέλεσμα ο όγκος του νωτιαίου σωλήνα εκεί, να ποικίλει από 12 έως 65mL ενώ πλήρης συνοστέωση των ιερών σπονδύλων αναγνωρίζεται στο 8% μόνο των περιπτώσεων. Ο νωτιαίος σωλήνας καταλήγει στο ιερό σχίσμα που έχει προσθιοπίσθια διάμετρο περίπου 2mm. Η αναγνώριση των σπονδύλων ή των μεσοσπονδύλιων διαστημάτων από ψηλαφητά οδηγά σημεία χωρίς την παράλληλη καθοδήγηση από aπεικονιστικό έλεγχο, έχει συχνά αμφίβολα αποτελέσματα.2 Ο έβδομος aυχενικός ή προέχων σπόνδυλος χαρακτηρίζεται για την μακριά και προέχουσα ακανθώδη απόφυσή του, που είναι ψηλαφητή και αποτελεί οδηγό σημείο στην καταμέτρηση των υπολοίπων σπονδύλων. Η ακανθώδης απόφυση του Θ7 βρίσκεται συνήθως στο ύψος της κάτω γωνίας της ωμοπλάτης και η νοητή

2 54 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΊΙΚΗΣ ΙΑΊΡΙΚΗΣ αυχενική μpίρα αυχένας θωρακικιi μοlρα ακανθώδης απόφυση uσφυϊκιi μοίρα ιr:ριi μuiρα κόκι..-υγας κατάντεις aρθρικές aποφύσεις Α Β Γ Σχιfμα 1. Α: Κυρτώματα και μοίρες σπονδυλικιfς στήλης. Β: Τυπικός οσφυικός σπόνδυλος. Γ: Οδηγά σημεία σπονδυλικής στ1jλης. γραμμή που ενώνει τις δύο λαγόνιες ακρολοφίες (γραμμή Tuffier) τέμνει την ΣΣ στο ύψος του μεσοσπονδύλιου διαστήματος (σχήμα lγ). Εξ αιτίας της διαφοροποίησης των φυσιολογικών ανατομικών μεγεθών και παραμέτρων η αξιοπιστία των παραπάνω οδηγών σημείων αμφισβητείται. Για παράδειγμα σε αρκετές περιπτώσεις η ακανθώδης απόφυση του Θ1 είναι περισσότερο προέχουσα από αυτήν του Α7 και αρκετά συχνά η γραμμή Tuffier βρίσκεται στο ύψος του ΟΓΟ4 ή μεσοσπονδύλιου διαστήματος. Σε ύπτια θέση το υψηλότερο σημείο στο οσφυ'ίκό κύρτωμα βρίσκεται στο ύψος του 05 σπονδύλου και τα χαμηλότερα σημεία στο θωρακικό και ιερό κύρτωμα βρίσκονται στο ύψος των Θ5 και Ι2 σπονδύλων αντίστοιχα. Οι αρθρώσεις ανάμεσα στα σώματα των σπονδύλων είναι τυπικές αμφιαρθρώσεις, όπου μεταξύ της κάτω επιφάνειας του υπερκείμενου και της άνω επιφάνειας του υποκείμενου σπονδύλου παρεμβάλλεται ο ινοχόνδρινης υφής μεσοσπονδύλιος δίσκος. Οι μεσοσπονδύλιες αμφιαρθρώσεις ενισχύονται από δύο ισχυρότατους συνδέσμους, τον πρόσθιο και τον οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο, που φέρονται σε όλο το μήκος της ΣΣ από τη βάση του ινιακού οστού έως τον κόκκυγα.3 4 Οστεοποίηση του οπίσθιου επιμήκη συνδέσμου προκαλεί στένωση του νωτιαίου σωλήνα ιδιαίτερα στην αυχενική και θωρακική μοίρα. Μεταξύ των εγκαρσίων αποφύσεων υπάρχουν οι βραχείς μεσεγκάρσιοι σύνδεσμοι, ενώ οι κορυφές των ακανθωδών αποφύσεων συνδέονται μεταξύ τους με τον επακάνθιο σύνδεσμο, που εκτείνεται από το ιερό έως τον Α7 απ' όπου και συνεχίζει ως aυχενικός σύνδεσμος μέχρι το ινιακό όγκωμα (σχήμα 2). Το ευρύτερο και ισχυρότερο τμήμα του βρίσκεται στην οσφυ'ίκή μοίρα και διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και τη σωματική κατασκευή. Μεταξύ των ακανθωδών αποφύσεων. υπάρχουν οι μεσακάνθιοι σύνδεσμοι που και αυτοί είναι ισχυρότεροι και παχύτεροι στην οσφυ'ίκή μοίρα. Σε αρκετές περιπτώσεις μεταξύ των ινών του μεσακανθίου συνδέσμου υπάρχει σχισμοειδής κοιλότητα που περιέχει λίπος. Ο επακάνθιος και οπίσθιος επιμ1]κης σύνδεσμος μεσακάνθιος σύνδεσμος Σχήμα 2. Σύνδεσμοι σπονδυλικής στ1jλης. ιmακάνθιος σύνδεσμος

3 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΊΙΚΗΣ ΙΑΊΡΙΚΗΣ 55 οι μεσακάνθιοι σύνδεσμοι αποτελούνται από κολλαγόνες ίνες, στη ρήξη των οποίων οφείλεται η χαρακτηριστική αίσθηση που παράγει η εισαγωγή της βελόνας. Σε αντίθεση με τους άλλους συνδέσμους οι ωχροί σύνδεσμοι, που συνδέουν τα μεσοτόξια διαστήματα, αποτελούνται κατά 80% από ελαστικές ίνες στις οποίες οφείλεται και η υποκίτρινη χροιά τους. Η συμπαγής και ομοιογενής υφή του ωχρού συνδέσμου αναγνωρίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις που η βελόνα τον διαπερνά, ενώ μπορεί να είναι αισθητή και η τάση των ινών του που συρρικνώνει τις ίνες που διατέμνονται, στο ήμισυ του φυσιολογικού τους μήκους. Οι δύο πλάγιοι ωχροί σύνδεσμοι είναι πολύ ισχυρότεροι και παχύτεροι στη μέση γραμμή δίνοντας την εντύπωση κοινού συνδέσμου ενώ ενώνονται σε γωνία μικρότερη των 90 αφήνοντας μερικές φορές στο σημείο της ένωσης κενό σχισμοειδές άνοιγμα.5 Οστεοποίηση των περιφερικών ινών των ωχρών συνδέσμων παρατηρείται ακόμα και σε νεαρά άτομα και είναι συχνότερη στα μέσα και κάτω θωρακικά ενώ σπανιότερα στα οσφυ"ίκά μεσοσπονδύλια διαστήματα. Οι λεπτές οστικές παρασχίδες που δημιουργούνται, μπορεί να παρεμποδίσουν την επισκληρίδια ή ραχιαία εισαγωγή της βελόνας ενώ κατά τον ακτινολογικό έλεγχο μπορεί εσφαλμένα να εκληφθούν ως προ"ίόντα σπονδυλικών καταγμάτων. Η λειτουργική ανεπάρκεια του μεσοσπονδύλιου δίσκου οδηγεί σε ελάττωση του εύρους του μεσοσπονδύλιου διαστήματος, βράχυνση και παραμόρφωση του ωχρού συνδέσμου με αποτέλεσμα τη στένωση του σπονδυλικού τρήματος. Ο επισκληρίδιος; χώρος; είναι η περιοχή που ορίζεται κεντρικά από το νωτιαίο σάκο και περιφερικά από το νωτιαίο σωλήνα. Πρόσθιο τοίχωμά του θεωρούνται τα σώματα των σπονδύλων, ενώ οπίσθια τοιχώματά του είναι τα σπονδυλικά τόξα και οι ωχροί σύνδεσμοι. Στο εσωτερικό του περιέχει νεύρα και αγγεία αλλά κυρίως λίπος σε ελεύθερη και σχεδόν υγρή μορφή που αποτελεί το βιολειτουργικό κατάλυμα του ΝΜ επιτρέποντας τον να ακολουθεί τις κινήσεις της εύκαμπτης ΣΣ. Η απόσταση από την επιδερμίδα μέχρι τον οσφυ ίκό επισκληρίδιο χώρο είναι περίπου Scm αλλά μπορεί να ποικίλει από 3 έως 8cm ανάλογα με το σωματικό βάρος και είναι συνήθως μεγαλύτερη στο ΟΓΟ4 διάστημα. Στα αναισθησιολογικά συγγράμματα, ο επισκληρίδιος χώρος συνήθως αναπαρίσταται σαν ομοιόμορφου εύρους χώρος που περιβάλλει κυκλοτερώς το νωτιαίο σάκο. Οι πλέον πρόσφατες ανατομικές μελέτες που έγιναν με in vivo απεικόνιση της ΣΣ με MRI και CAT αλλά και με την σύγχρονη τεχνική της κρυομικροανατομίας, έχουν ανατρέψει την προαναφερθείσα άποψη.;; Απεικονιστικά ο επισκληρίδιος χώρος με το περιεχόμενό του, φαίνεται να σχηματίζεται σε κυκλοτερώς φερόμενα ασυνεχή διαμερίσματα που διαχωρίζονται από ζώνες όπου η σκληρά μήνιγγα έρχεται σε άμεση επαφή με τα τοιχώματα του νωτιαίου σωλήνα (σχήμα 3). Κατωφερέστερα του μεσοσπονδύλιου διαστήματος και στην ιερή μοίρα του νωτιαίου σωλήνα, μικραίνει βαθμιαία η διάμετρος του νωτιαίου σάκου με αποτέλεσμα την ανάλογη αύξηση του επισκληριδίου χώρου και την πλήρωσή του με άφθονο λίπος. επισι.:ληρίδιος χώρος ωyjjός σίιvδεσμος Σχήμα 3. Οι περιοχές που η σκληρά μ1jνιγγα έρχεται σε επαφ1j με το νωτιαίο σωλήνα, χωρι'ζουν τσν επικληρίδιο χώρο σε πρόσθια, οπίσθια και πλάγια διαμερίσματα. Το οπίσθιο διαμέρισμα του επισκληριδίου χώρου φαίνεται να έχει τριγωνικό σχήμα και πληρούται από λίπος που απλώνεται από τη σκληρά μήνιγγα ως τον ωχρό σύνδεσμο με μια μικρή επέκταση στο κατώτερο τμήμα του υπερκείμενου σπονδυλικού τόξου. Το επισκληρίδιο λίπος δεν προσκολλάται στους παρακείμενους ιστούς αλλά επιτρέπει τόσο την κίνηση και την ολίσθηση της σκληράς μήνιγγας μέσα στο νωτιαίο σωλήνα, όσο και την κατανομή των τοπικών αναισθητικών και την εισαγωγή βελονών και καθετήρων. Στην οπίσθια μέση γραμμή του επισκληρίδιου χώρου το λίπος προσκολλάται σε αγγειακό δεμάτια που εισέρχεται από το κενό μεταξύ των δύο ωχρών συνδέσμων. Αυτό το σύμπλεγμα αγγείων και λίπους σε απεικόνιση με σκιαστικό μέσο μοιάζει με έλλειμμα

4 56 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ πλήρωσης, ενώ σε επισκληριδιοσκόπιση με ατελή μεμβράνη. Με τις ιστολογικές μελέτες της περιοχής και με την τεχνική της κρυομικροανατομίας, οι παλαιότερες απόψεις για ύπαρξη ινώδους διαφράγματος στον επισκληρίδιο χώρο, έχουν πλέον καταρριφθεί. Τόσο δε στον επισκληρίδιο χώρο όσο και στο λίπος δεν ανευρίσκονται στοιχεία ινώδους ιστού, γεγονός που καθιστά το επισκληρίδιο λίπος μοναδικό σε σχέση με το υπόλοιπο λίπος του οργανισμού. Το λίπος του οπίσθιου επισκληρίδιου χώρου μπορεί να προσχωρήσει στο χώρο της σπονδυλικής άρθρωσης μέσω του ωχρού συνδέσμου. Κατά τη διάρκεια θεραπείας με κορτικοειδή, σε νόσο Cushing ή σε άτομα με νοσηρή παχυσαρκία μπορεί να παρατηρηθεί λιπωματώδης διάταση του επισκληρίδιου λίπους με άλλοτε άλλη νευρολογική σημειολογία. Στένωση του νωτιαίου σωλήνα με την αντίστοιχη νευρολογική σημειολογία μπορεί να προκληθεί και από παρεκτόπιση του φυσιολογικού λίπους του οπίσθιου επισκληρίδιου χώρου που οφείλεται σε αρθροπάθεια των σπονδυλικών αρθρώσεων. Οι πλάγιοι επισκληρίδιοι χώροι που σχηματίζονται στη μεσότητα των μεσοσπονδύλιων τρημάτων, εκτός από λίπος, περιέχουν τα νωτιαία νεύρα και αγγεία. Στα μεσοσπονδύλια διαστήματα, το τοίχωμα του επισκληρίδιου χώρου δεν είναι άκαμπτο, γι' αυτό και η πίεση του πλάγιου επισκληρίδ ιου διαμερίσματος αντανακλά την πίεση της περιτονα'ίκής κοιλότητας. Ετσι, αύξηση της πίεσης στον επισκληρίδιο χώρο παρατηρείται σε καταστάσεις αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης. Ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος, στα πλάγια επεκτείνεται σαν μια λεπτή μεμβράνη που διαχωρίζει εντελώς το εξαιρετικά αγγειοβριθές πρόσθιο επισκληρίδιο διαμέρισμα από τον υπόλοιπο νωτιαίο σωλήνα. Πάνω από το μεσοσπονδύλιο διάστημα, ο πρόσθιος επισκληρίδιος χώρος εξαλείφεται στο επίπεδο κάθε μεσοσπονδύλιου δίσκου από τις προσφύσεις που σχηματίζει ο πρόσθιος επιμήκης σύνδεσμος πάνω στους δίσκους. Κατωφερέστερα αυτού του επιπέδου, ο πρόσθιος επισκληρίδιος χώρος διευρύνεται με την παράλληλη ελάττωση του μεγέθους του νωτιαίου σάκου. Η μελέτη των ανατομικών ευρημάτων μπορεί να ερμηνεύσει την συμπεριφορά των καθετήρων και των διαλυμάτων που εγχέονται στον επισκληρίδιο χώρο. Οταν η μύτη της βελόνας περάσει τον τον ωχρό σύν- δεσμο, στο έμβολο της σύριγγας γίνεται αισθητή η απώλεια της αντίστασης και το περιεχόμενο της σύριγγας ( φυσιολογικός ορός ή αέρας) εισέρχεται με άνεση στον οπίσθιο επισκληρίδιο χώρο, κατανέμεται ανάμεσα στις διάφορες επιφάνειες και περικυκλώνει την σκληρά μήνιγγα. Η απόσταση την οποία πρέπει να διανύσει η βελόνα για να έρθει σε επαφή με την σκληρά, είναι περίπου 8mm στη μέση γραμμή. Αν η απόκλιση της βελόνας καθώς περνά τον ωχρό σύνδεσμο είναι μεγάλη σε σχέση με την μέση γραμμή, υπάρχει κίνδυνος τρώσης της σκληράς χωρίς περαιτέρω προώθηση της βελόνας, γιατί εκατέρωθεν της μέσης γραμμής το εύρος του επισκληρίδιου χώρου λεπταίνει μέχρι που εξαλείφεται. Κατά την προώθηση του καθετήρα μέσω της βελόνας παρατηρείται συχνά μια στιγμιαία αντίσταση τη στιγμή που το άκρο του καθετήρα προσκρούει στη σκληρά μήνιγγα. Οι μελέτες με CAT δείχνουν ότι ο καθετήρας ο οποίος έχει προωθηθεί κατά 3cm εντός του επισκληρίδιου χώρου, έχει συνήθως πλάγια κατεύθυνση αλλά το χορηγούμενο διάλυμα εξακολουθεί να εξαπλώνεται κυκλοτερώς γύρω από την σκληρά. Ακόμα και αν ο καθετήρας παρεκτραπεί με κατεύθυνση εκτός του μεσοσπονδύλιου τρήματος, στον παρασπονδυλικό χώρο, το χορηγούμενο διάλυμα θα επιστρέψει στον επισκληρίδιο χώρο, λόγω της μεγάλη ς πίεσης που ασκείται από την σύσπαση των παρασπονδυλικών μυών. Αν ο καθετήρας προωθηθεί ώστε να περάσει στον πρόσθιο επισκληρίδιο χώρο, παραβιάζοντας τη μεμβράνη που τον απομονώνει, το σύνηθες αποτέλεσμα είναι η είσοδός του σε κάποιο από τα άφθονα αγγεία της περιοχής. Αν η κατεύθυνση της βελόνας είναι κεφαλική, όπως συμβαίνει κατά την προσπέλαση του θωρακικού επισκληρίδιου χώρου, ο καθετήρας έχει λιγότερες πιθανότητες να κατευθυνθεί στο πρόσθιο επισκληρίδιο διαμέρισμα και ο κίνδυνος εισόδου του σε κάποιο μεγάλο αγγείο, ελαχιστοποιείται. Το ανένδοτο περίβλημα που περιβάλλει τον οπίσθιο επισκληρίδιο χώρο, επιτρέπει στους ιστούς να δημιουργήσουν μια αρνητική πίεση (όπως συμβαίνει και στους aρθρικούς θυλάκους ή στην υπεζωκοτική κοιλότητα), που οφείλεται στη δράση των λεμφοφόρων αγγείων και στην εξισορρόπηση των ωσμωτικών και υδροστατικών δυνάμεων που εφαρμόζονται στο τριχοειδικό ενδοθήλιο (δυνάμεις Starling). Οι μεταβολές του όγκου του επισκληρίδιου διαμερίσματος, κατά την είσοδο της βελόνας, μπορούν να οδηγήσουν

5 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 57 σε ακόμη μεγαλύτερη ελάττωση της πιέσεως. Οι παραπάνω δράσεις αποτελούν τη γενεσιουργό δύναμη που αναρρο ά την «αιωρούμενη σταγόνα», κατά την ανίχνευση το επισκληριδίου χώρου. Στον οσφυ'ίκό επισκληρίδιο ώρο, αρνητική πίεση βρίσκεται στο 60% περίπου τω ασθενών που βρίσκονται σε καθιστική θέση, ενώ μόνο στο 12% αυτών που είναι σε πλαγία κατακε ιμένη θέση. Για την οσφυ'ίκή προσπέλαση του επ σκληρίδιου χώρου λοιπόν, και ιδιαίτερα στην κατα εκλημένη θέση, είναι περισσότερο αξιόπιστη η τεχ ική της απώλειας της αντίστασης και όχι της αιωρούμ νης σταγόνας. Εάν όμως ο αναισθησιολόγος είναι περισσότερο εξοικειωμένος με την δεύτερη τεχνική, για να έχει καλύτερο αποτέλεσμα μπορεί να τοποθετήσει τον άρρωστο σε ελαφρά θέση Trendelenburg για μείωση της ενδοκοιλιακής πίεσης. Στη θωρακική μοίρα του επισκληρίδιου χώρου, αρνητική πίεση ανευρίσκεται στο 100% των περιπτώσεων, ανεξάρτητα από την θέση του ασθενούς και καθοριστικός παράγοντας γι' αυτό, είναι η μετάδοση των αρνητικών πιέσεων της θωρακικής κοιλότητας μέσω των μεσοσπονδύλιων τρημάτων.7 Ανεξάρτητα από το ποια τεχνική χρησιμοποιείται, πρέπει σε κάθε περίπτωση να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι παράγοντες που επηρεάζουν την πίεση του επισκληρίδιου χώρου. Σε σοβαρές πνευμονοπάθειες ( εμφυσηματικός θώρακας), η αρνητική πίεση του επισκληρίδιου χώρου καταργείται και ιδιαίτερα όταν ο άρρωστος βρίσκεται σε κατακεκλιμένη θέση. Κατά τη διάρκεια της κύησης αλλά και σε κάθε κατάσταση που προκαλεί αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης ή παρεμπόδιση της ροής στην κάτω κοίλη φλέβα, παρατηρείται διάταση των φλεβών και αύξηση της πίεσης στον οσφυϊκό επισκληρίδιο χώρο, χωρίς ιδιαίτερη μεταβολή της πίεσης στο θωρακικό επισκληρίδιο χώρο. Κατά το βήχα ή σε χειρισμό Valsalva, υπάρχει σημαντική αύξηση της πίεσης, τόσο στον οσφυ'ίκό όσο και στο θωρακικό επισκληρίδιο χώρο. Οι μεγάλες φλέβες του επισκληρίδιου χώρου (τμήμα του έσω σπονδυλικού φλεβικού δικτύου) στερούνται βαλβίδων και στην πλειονότητά τους βρίσκονται στον πρόσθιο και στους πλάγιους επισκληρίδιους χώρους, γι' αυτό το λόγο είναι περιορισμένος ο κίνδυνος της τρώσης τους μετά από σωστή προώθηση της βελόνας. Κεφαλικά, το φλεβικό πλέγμα επικοινωνεί με το βασικό, τον ινιακό και το σιγμοειδή κόλπο, ενώ προς τα κάτω, η ιερή μοίρα του εκβάλει στις σκλt]j)ιi. μψιyγο. ι.φαχνοι:ιδr;ίς ε'\ιικίι\t: f;σωf;1ο:ισι't\'r..ιιt σκλ1jϊ1(ις μψιγγα οbοντοι::ιδci <ί1.ι\'δατμιη τcλtf\6 νημιj.ηο \.'ωτ ιαίο.;, μ υr ιιϊπιηιρίοα..λι\; αραzνοι.:ιι-)11 μrlνιγyυ Σχήμα 4.' Τελ ι κό τμήμα και μήνιγyες του νωτι αίου μυ ε λού. f-j-10 ιιυελtκ(ι..; \I."( Jγo,:; I)-] οπiσηιιι λαγόνιες φλέβες. Σε όλο το μήκος του νωτιαίου σωλήνα, μέσω των μεσοσπονδύλιων κλάδων, το φλεβικό δίκτυο επικοινωνεί με τις φλέβες της κοιλιακής και θωρακικής χώρας (σύστημα αζύγων φλεβών). Ο ΝΜ περιβάλλεται από τρεις μήνιγγες, την χοριοειδή, την αραχνοειδή και την σκληρά (σχήμα 4). Η σκληρά μήνιγγα είναι μια σκληρή και ανθεκτική μεμβράνη που σχηματίζεται από ελαστικές ίνες με επιμήκη φορά και αποτελεί συνέχεια της σκληράς μήνιγγας του εγκεφάλου.η Στο κρανίο η σκληρά μήνιγγα σχηματίζεται από δύο πέταλα: το εξωτερικό που είναι προσκολλημένο στην έσω επιφάνεια του κρανίου και το εσωτερικό (μηνιγγικό πέταλο) που περικλείει τον εγκέφαλο και από τις αναδιπλώσεις του σχηματίζονται οι φλεβώδεις κόλποι. Στο νωτιαίο σωλήνα το εξωτερικό πέταλο συνεχίζει σαν περιόστεο των σπονδυλικών τρημάτων, ενώ το μηνιγγικό πέταλο συνεχίζει κυκλοτερώς ως σκληρά μήνιγγα σχηματίζοντας το νωτιαίο σάκο από το σημείο που προσκολλάται σταθερά στο ινιακό τρήμα, μέχρι το επίπεδο του 12 όπου καταλήγει και διατιτραίνεται από το τελικό νημάτιο του ΝΜ. Στο κατώτερο τμήμα του ο νωτιαίος σάκος ρi cι.

6 58 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΙΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ πρόσθιο δερματ ι κό ν. του αυχένα θωριmκά νεύρα πλάγια δερματικά θωρακικά νείιρα λαyονοt!πσyάσtpιο ν πτερν tκ ο\ κλάδοι yαστροιcνημια\ου κ α ι περονια\ου ν. I I ώλέvων. '\ κάτω α1μορj'χ)tδtκό ν.,\ }, οπίσθιοι δερμαnκοi ιcλάδοt '1 μηριαίου ν. \\ Ι ι' ι-_.) πτερνucοί κλάδοι V : : -;- γαστροιcνημω\ου και 1 l \... Λ πεjχμαiουv. 't Ι ι r ι' i :!ι ' r l I 1 I "t., 1 ι\ - έξω πελμοτωία ν I Ι, έσω πελματια\α ν Σχήμα 5. Χάρτης δερμοτομίων και δερματικών κλάδων των νωτιαίων νεύρων.

7 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 59 σταθεροποιείται από κάποιες ίνες του οπίσθιου επιμήκη συνδέσμου και από το τελικό νημάτιο που προσκολλάται στο οπίσθιο τμήμα του κόκκυγα. Στα πλάγια, η σκληρά μήνιγγα περιβάλλει τις ρίζες των νωτιαίων νεύρων και προοδευτικά λεπταίνει συνεχίζοντας σαν επινεύριο ή περινεύριο των περιφερικών νεύρων. Η aραχνοειδής μήνιγγα δεν έχει αγγεία και βρίσκεται σε στενή επαφή με τη σκληρά μήνιγγα με την οποία έχουν τα ίδια όρια. Μεταξύ των δύο μηνίγγων υπάρχει ο υποσκληρίδιος χώρος που περιέχει ελάχιστη ποσότητα ορώδους υγρού και στα πλάγια επεκτείνεται μέχρι τις ρίζες των νωτιαίων νεύρων και τα γάγγλια, χωρίς να έρχεται σε άμεση επαφή με τον υπαραχνοειδή χώρο. Το ευρύτερο και πλέον προσπελάσιμο σημείο του, βρίσκεται στην αυχενική μοίρα. Κατά την ατυχηματική χορήγηση τοπικών αναισθητικών στον υποσκληρίδιο χώρο, παρατηρούνται ετερόπλευρα ή ασύμμετρα ψηλά επίπεδα αναισθησίας και σπανιότερα, υποσκληρίδια αιματώματα. Η χοριοειδής μήνιγγα είναι μια εξαιρετικά λεπτή και αγγειοβριθέστατη μεμβράνη που καλύπτει τον εγκέφαλο και το ΝΜ. Μεταξύ της aραχνοειδούς και της χοριοειδούς μήνιγγας βρίσκεται ο υπαραχνοειδής χώρος που περιλαμβάνει τα αγγεία του ΝΜ και το ΕΝΥ. Οι δύο μήνιγγες σε όλη τους την έκταση ενώνονται με το πλήθος των αραχνοειδών δοκίδων που προσδίδουν στον υπαραχνειδή χώρο την μορφή σπόγγου. Ο ΝΜ στηρίζεται στην σκληρά μήνιγγα με τους οδοντοειδείς συνδέσμους που αποτελούν πλάγιες aποφύσεις της χοριοειδούς μήνιγγας. Από τα πλάγια του ΝΜ εκφύονται συμμετρικά τα 31 ζεύγη των νωτιαίων νεύρων που το καθένα σχηματίζεται από μια πρόσθια και μια οπίσθια ρίζα (σχήμα 5). Οι ρίζες των νωτιαίων νεύρων της οσφυ'ίκής και ιερής μοίρας που επεκτείνονται πέρα από τον τερματισμό του ΝΜ στο 01 επίπεδο, σχηματίζουν την ιππουρίδα. Τα νεύρα της ιππουρίδας είναι περισσότερο ευαίσθητα στην δράση των τοπικών αναισθητικών, γιατί έχουν μεγαλύτερη επιφάνεια εκτεθειμένη στον υπαραχνοειδή χώρο μέχρι το σημείο εξόδου τους από την σκληρά. Η φυσιοπαθολογία του ΕΝΥ, που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εγκατάσταση της περιοχικής αναισθησίας, αναπτύσσεται σε ξεχωριστό κεφάλαιο του τεύχους. Οσφυϊκή προσπέλαση του επισκληρίδιου χώρου Στη μεσότητα της οσφυ'ίκής μοίρας της ΣΣ, οι ακανθώδεις aποφύσεις των σπονδύλων είναι παχύτερες με μικρή γ ων ίωση προς τα κάτω (εικόνα 1). Το κάτω άκρο τους βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το ευρύτερο σημείο του διαμεσοτόξιου διαστήματος. Είναι στενότερες προς το σημείο της έκφυσής τους και η βελόνα που εισέρχεται πλαγίως της ακανθώδους απόφυσης και προωθείται παράλληλα μ' αυτήν, κατευθύνεται προς τη μέση γραμμή. Οι μεσακάνθιοι σύνδεσμοι ενώ αναγνωρίζονται εύκολα πάνω από τον 04, κάτω απ'αυτόν είναι στενότεροι και περισσότερο χαλαροί, με αποτέλεσμα αρκετές φορές να μην παρουσιάζουν αντίσταση κατά την προώθηση της βελόνας. Ο ωχρός σύνδεσμος είναι πολύ παχύτερος στη μέση γραμμή και περισσότερο ενισχυμένος στη μεσότητα της οσφυ 'ίκής μοίρας.9 Εικόνα Ι. Πλάγια άποψη της ΣΣ όπου φαίνεται η είσοδος με την οποία εισέρχεται η βελόνα στην οσφυική, θωρακικ1j και αυχενικ1j μοίρα.

8 60 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο ασθενής τοποθετείται σε καθιστική ή σε πλαγία κατακεκλιμένη θέση. Στην καθιστική θέση, ο ασθενής σκύβει προς τα εμπρός έχοντας τους αγκώνες ακουμπισμένους στα γόνατα ή στους μηρούς, ενώ παράλληλα έχει τον τράχηλο σε πλήρη κάμψη. Στην πλαγία θέση, επιτυγχάνει πλήρη κάμψη της ΣΣ και κυρίως της οσφυ'ίκής μοίρας, συμπλησιάζοντας το κεφάλι με τα γόνατα. 10 Για οδηγό σημείο χρησιμοποιείται η γραμμή Tuffier και αναγνωρίζεται ο 04 σπόνδυλος. Τα διαστήματα που συνηθέστερα χρησιμοποιούνται, είναι το Οτ03 και το ΟΓΟ4. Πάνω από το διάστημα που έχει επιλεγεί εφαρμόζεται τοπική αναισθησία με διήθηση των ιστών, αρχικά με μια βελόνα 25G και κατόπιν με 21G, η οποία και θα διευκολύνει την ανώδυνη διείσδυση της βελόνας Tuohy. Στη μέση οσφυ'ίκή προσπέλαση, με το ένα χέρι σταθεροποιείται το δέρμα πάνω από την ακανθώδη απόφυση και με το άλλο προωθείται η Tuohy με φορά κάθετη στο δέρμα μέχρι που θα στερεωθεί στις ίνες του μεσακάνθιου συνδέσμου, οπότε και αφαιρείται ο εσωτερικός στειλεός. Η μετακίνηση του δέρματος κατά την προώθηση της βελόνας, θα παρεκτρέψει τη βελόνα πλαγίως της μέσης γραμμής. Στην παράμεση προσπέλαση, η βελόνα εισέρχεται l-1,5cm πλαγίως της μέσης γραμμής στο ύψος του ανώτερου ορίου της ακανθώδους απόφυσης του υποκείμενου σπονδύλου, με ελαφρά κεφαλική και μέση κατεύθυνση (σχήμα 6). Αν η βελόνα προσκρούσει στο τόξο του υποκείμενου σπονδύλου, αποσύρεται και επανακατευθύνεται με μια περισσότερο κεφαλική φορά Σχψια 6. Παράμεση προσπέλαση επισκληρίδιου χώρου. Η αναγνώριση του οσφυ'ίκού επισκληρίδιου χώρου γίνεται συνήθως με τη μέθοδο της απώλειας της αντίστασης. Για την εφαρμογή της τεχνικής, μια σύριγγα που περιέχει φυσιολογικό ορό ή αέρα, προσαρμόζεται στην Tuohy που είναι ήδη στερεωμένη στις ίνες του μεσακάνθιου συνδέσμου. Σ' αυτό το ση μείο η προσπάθεια έγχυσης του περιεχομένου της σύριγγας, παρεμποδίζεται από την αντίσταση που παρουσιάζουν οι παρακείμενοι ιστοί. Η βελόνα προωθείται με διατήρηση σταθερής πίεσης στο έμβολά της. Οταν η βελόνα φθάσει στον ωχρό σύνδεσμο, δημιουργείται μια αίσθηση αυξημένης αντίστασης και κατά τη στιγμή της εισόδου στον επισκληρίδιο χώρο, η αντίσταση αυτή χάνεται και η έγχυση του φυσιολογικού ορού ή του αέρα γίνεται με μεγάλη ευκολία. Το πιο δύσκολο σημείο της τεχνικής είναι ο έλεγχος της προώθησης της βελόνας που πρέπει να σταματήσει αμέσως μόλις η αιχμή της περάσει στον επισκληρίδιο χώρο. Σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος συγκράτησης της βελόνας (εικόνα 2Α). Συνήθως με το ένα χέρι γίνεται η προώθηση και δοκιμάζεται η αντίσταση στο έμβολο της σύριγγας, ενώ το άλλο χέρι σταθεροποιείται με την ραχιαία επιφάνεια της παλάμης στην πλάτη του αρρώστου και τα δάκτυλα ασφαλίζουν την βελόνα, ώστε να αποτραπεί μια ατυχηματική προώθηση που στο κρίσιμο σημείο θα προκαλέσει τρώση της σκληράς. Οταν οι ιστοί διαπερνώνται δύσκολα ή στην περιοχή υπάρχουν άφθονες συμφύσεις, η βελόνα προωθείται και με τα δύο χέρια και η αντίσταση ελέγχεται σε κάθε χιλιοστό. Πάντως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προώθησης και συγκράτησης της βελόνας, είναι αυτός με τον οποίον ο αναισθησιολόγος έχει μεγαλύτερη εξοικείωση και μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας. Εναλλακτική μέθοδος στην αναγνώριση του επισκληρίδιου χώρου, είναι αυτή της «αιωρούμενης σταγόνας». Αφού η βελόνα τοποθετηθεί στο μεσακάνθιο σύνδεσμο, μια σταγόνα τοποθετείται στην κεφαλή της και παραμένει αιωρούμενη σε όλη τη διάρκεια της προώθησης που γίνεται και με τα δύο χέρια. Μόλις η άκρη της βελόνας περάσει τον ωχρό σύνδεσμο, η αρνητική πίεση θα αναρροφήσει την σταγόνα (εικόνα 2Α). Επιβεβαίωση μπορεί να γίνει με την έγχυση αέρα ή φυσιολογικού ορού που θα πρέπει να εγχυθεί χωρίς αντίσταση. Αν οι χειρουργικές συνθήκες απαιτούν παρατι.ταμένο κεντρικό αποκλεισμό ή μετεγχειρητική αναλγη-

9 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΊΙΚΗΣ ΙΑΊΡΙΚΗΣ 61 Εικόνα 2. Α: Τεχνικιj προσπέλασης του επισκληρίδιου χώρου με την μέθοδο της απώλειας της αντίστασης. Β: Με την μέθοδο της αιωρούμενης σταγόνας. σία, τότε μέσω της βελόνας εισάγεται στον επισκληρίδιο χώρο ένας πλαστικός καθετήρας για τη χορήγηση επαναλαμβανόμενων bolus δόσεων ή τη συνεχή έγχυση διαλυμάτων. Κατά την εισαγωγή του καθετήρα και καθώς η ένδειξη των 10cm βρίσκεται στην κεφαλή της βελόνας, γίνεται αισθητή μια αντίσταση που αντιστοιχεί στην έξοδο της άκρης του καθετήρα από το κεκαμμένο άκρο της βελόνας. Η ανάλογη περιστροφή της βελόνας είναι πιθανό να κατευθύνει τον καθετήρα κεφαλικά ή ουραία. Ο καθετήρας προωθείται 3-4cm μέσα στον επισκληρίδιο χώρο (η απόσταση επιβεβαιώνεται από τη διαβάθμιση του καθετήρα στην εφαλή της βελόνας) και κατόπιν η βελόνα αποσύρεται με το ένα χέρι, ενώ με το άλλο συγκρατείται ο καθετήρας. Θωρακική προσπέλαση του επισκληρίδιου χώρου Στη ΘΜΣΣ, οι ακανθώδεις aποφύσεις εκφύονται με μεγάλη γωνίωση προς τα κάτω και το κατώτερο άκρο τους βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τη μεσότητα του σπονδυλικού τόξου του υποκείμενου σπονδύλου. Οι ακανθώδεις aποφύσεις βρίσκονται σε στενή σχέση μεταξύ τους και είναι δύσκολα αναγνωρίσιμες γι' αυτό και η παράμεση τεχνική από πολλούς θεωρείται ευκολότερη (εικόνα 1). Για τον ίδιο λόγο δύσκολα αναγνωρίζονται και οι μεσακάνθιοι σύνδεσμοι. Ο ωχρός σύνδεσμος είναι παχύς, αλλά λεπτότερος σε σύγκριση με την οσφυ'ίκή μοίρα. Ο επισκληρίδιος χώρος στη μέση γραμμή έχει βάθος 3-Smm και στενεύει απότομα στα πλάγια. Οι aποφύσεις των Θ10-Θ 12 σπονδύλων έχουν ακανθώδεις aποφύσεις με μικρή γωνίωση και η τεχνική προσπέλασης μοιάζει με αυτήν της οσφυ'ίκής.υ Ο ασθενής τοποθετείται σε καθιστική ή πλάγια θέση και οδηγά σημεία αποτελούν ο Α7 (προέχων σπόνδυλος), ο Θ7 στο ύψος της κάτω γωνίας της ωμοπλάτης και η γραμμή Tuffier. Στη μέση προσπέλαση, η βελόνα κατευθύνεται σε γωνία 45 D παράλληλα με τις ακανθώδεις aποφύσεις των παρακείμενων σπονδύλων. Ο αναισθησιολόγος με κατάλληλους χειρισμούς μεταβάλλει την κατεύθυνση της βελόνας κάθε φορά που αυτή προσκρούει σε οστό. Τις περισσότερες φορές αυτοί οι χειρισμοί είναι αποτελεσματικοί ιδιαίτερα όταν προϋπάρχει εμπειρία ακόμα και από οσφυ'ίκές προσπελάσεις. Στην παράμεση προσπέλαση, η βελόνα εισέρχεται 1-1,5cm από την μέση γραμμή, στο επίπεδο του ανώτερου ορίου της ακανθώδους απόφυσης του υποκείμενου σπονδύλου για το επιλεγμένο διάστημα. Με γωνία μεγαλύτερη απ' αυτήν της μέσης προσπέλασης, κατευθύνεται προς τη μέση γραμμή και με κατάλληλους χειρισμούς αποτρέπονται οι προσκρούσεις στο οστό. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία και των δύο προσπελάσεων, είναι η πείρα και η τρισδιάστατη καλή γνώση της ανατομικής της περιοχής. Η αναγνώριση του επισκληρίδιου χώρου γίνεται με τις δυο μεθόδους που προαναφέρθηκαν, αν και στην θωρακική επισκληρίδια προσπέλαση λόγω της μεγαλύτερης αρνητικής πίεσης η μέθοδος της αιωρούμενης σταγόνας έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας. Η Tuohy εισέρχεται στον επισκληρίδιο χώρο με μεγάλη γωνίωση, με αποτέλεσμα η σκληρά να έρχεται σε επαφή με το κεκαμμένο άκρο της βελόνας και όχι με την αιχμή της, περιορίζοντας σημαντικά τον κίνδυνο τρώσης της

10 62 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΊΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Αυχενική προσπέλαση του επισκληρίδιου χώρου Οι ακανθώδεις aποφύσεις των Α7 και Θ1, έχουν σχεδόν οριζόντια κατεύθυνση και το κατώτερο σημείο της Α7 απόφυσης βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το ευρύτερο σημείο του ΑτΘ1 διαμεσοτόξιου διαστήματος, που συνήθως αποτελεί και το διάστημα εκλογής (εικόνα 1). Ο ωχρός σύνδεσμος είναι λεπτότερος από κάθε άλλη μοίρα της ΣΣ και βρίσκεται σχετικά επιπολής. Ο επισκληρίδιος χώρος στο ΑτΘ1 έχει βάθος 3-4ιnιn που αυξάνεται με την κάμψη του τραχήλου, ενώ στα διαστήματα από τον Α3 έως τον Α6 έχει βάθος 2 ιnιn. Ο ασθενής τοποθετείται σε πλάγια θέση με πλήρη κάμψη του τραχήλου και με ένα μαξιλάρι κάτω από το λαιμό. Οδηγό σημείο είναι η ακανθώδης απόφυση του Α7. Η τεχνική είναι παρόμοια με αυτήν της οσφυ"ίκής προσπέλασης, αλλά λόγω της ιδιαιτερότητας της περιοχής πρέπει να επιχειρείται μόνο από πεπειραμένους αναισθησιολόγους Προσπέλαση του υπαραχνοειδούς χώρου Η ραχιαία αναισθησία είναι ο πλέον αποτελεσματικός κεντρικός αποκλεισμός, κατά τον οποίο μια μικρή ποσότητα τοπικού αναισθητικού εγχέεται στον υπαραχνοειδή χώρο και προκαλεί ευρείας έκτασης αποκλεισμό των νωτιαίων νεύρων.13 Η μέθοδος είναι απλή και η συστηματική τοξικότητα αμελητέα. Η προσπέλαση του υπαραχνοειδούς χώρου γίνεται συνήθως από την οσφυ'ίκή μοίρα της ΣΣ, κάτω από το τέλος του ΝΜ. Ολες οι βελόνες που χρησιμοποιούνται για τη ραχιαία προσπέλαση, έχουν στον αυλό τους στειλεό και τα συνηθέστερα μεγέθη τους κυμαίνονται από 22-29g. Αλλες προκαλούν μικρότερη βλάβη στη σκληρά ( ατραυματικές) και άλλες είναι πιο εύκολες στο χειρισμό τους με μικρότερη πιθανότητα αποτυχίας της τεχνικ11ς. Οι βελόνες με μέγεθος μικρότερο από 22g, για την ευκολότερη προώθηση τους, χρειάζονται τη βοήθεια ενός εισαγωγέα, που συνήθως βρίσκεται στην ίδια συσκευασία με την βελόνα. Η χρήση του εισαγωγέα εκτός από την εξασφάλιση της ακεραιότητας της λεπτής βελόνας, παρέχει και το επιπρόσθετο όφελος της αποφυγής εισόδου πιθανού μολυσματικού υλικού στον υπαραχνοειδή χώρο. Βέβαια δεν υπάρχουν σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για την επιλογή του τύπου της βελόνας με αποτέλεσμα το σύνηθες κριτήριο να είναι η πείρα του αναισθησιολόγου. Ο ασθενής τοποθετείται στην καθιστική, στην πλά- για ή σπανιότερα στην πρηνή θέση. Οδηγό σημείο είναι η γραμμή Tuffier και η διήθηση των μαλακών μορίων δεν είναι απαραίτητη αν χρησιμοποιείται λεπτή βελόνα χωρίς οδηγό. Συνηθέστερη τεχνική είναι η μέση προσπέλαση, κατά την οποία το δέρμα σταθεροποιείται πάνω από την ακανθώδη απόφυση του υπερκείμενου σπονδύλου και ο εισαγωγέας ή η βελόνα εισάγονται και προωθούνται με μια ελαφρά κεφαλική φορά και στερεώνονται στο μεσακάνθιο σύνδεσμο. Σ' αυτή τη φάση η βελόνα εισέρχεται μέσα απ' τον εισαγωγέα και προωθείται μέχρι το σημείο που υπάρχει η υπόνοια ότι η άκρη της έχει περάσει στον υπαραχνοειδή χώρο. Η αντίσταση που παρουσιάζει ο ωχρός σύνδεσμος, σπάνια γίνεται αισθητή. Ο στειλεός αφαιρείται και ελέγχεται η κεφαλή της βελόνας για εκροή ΕΝΥ. Οταν η βελόνα κατά την προώθηση της προσκρούει σε οστό, είναι καλύτερα να αποσύρεται και να επαναπροωθείται γιατί λόγω της μεγάλης ευλυγισίας της (σε αντίθεση με την Tuohy), δεν μπορούν να γίνουν εύκολα αλλαγές στην κατεύθυνση της. Οταν η βελόνα προσκρούσει στην πρόσθια επιφάνεια του νωτιαίου σωλήνα, αφαιρείται ο στειλεός και η βελόνα αποσύρεται αργά μέχρι την εμφάνιση ΕΝΥ στην κεφαλή της. Κατά την παράμεση προσπέλαση, η βελόνα εισάγεται 2cιn πλάγια της μέσης γραμμής, κατωφερέστερα του επιλεγέντος διαστήματος και προωθείται με κατεύθυνση ελαφρά κεφαλική και προς τη μέση γραμμή. Στους ασθενείς που δεν μπορούν να κάμψουν την ΣΣ, λόγω οποιασδήποτε περιοριστικής πάθησης, μπορεί να εφαρμοσθεί η τεχνική Taylor, με τον ασθενή σε πλαγία θέση. Λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι το οσφυοιερό διάστημα είναι το μεγαλύτερο της ΣΣ αλλά καλύπτεται από την ακανθώδη απόφυση του 05, η βελόνα εισέρχεται 2cιn παράμεσα και 2cιn κατώτερα από την απόφυση του 05, στο επίπεδο της απόφυσης του 11 και προωθείται με κεφαλική και μέση φορά ώστε να περάσει τον ωχρό στη μέση γραμμή. Αν η βελόνα προσκρούσει στο τόξο του 05, αποσύρεται και επαναπροωθείται με λιγότερο κεφαλικ1ί φορά. Παρότι η τεχνική Taylor είναι σχετικά εύκολη και παρουσιάζει αμελητέο ποσοστό αποτυχίας, είναι απορίας άξιο το ότι χρησιμοποιείται σπάνια. Η εκροή ΕΝΥ από την τη βελόνα δεν αρκεί για να επιβεβαιώσει την σωστή της θέση μέσα στον υπαραχνοειδή χώρο. Υπάρχουν περιπτώσεις που το στόμιο της βελόνας βρίσκεται πάνω στη σκληρά, με αποτέλε-

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ Άσκηση 1 η 1. Εκδορά τραχήλου 2. Περιτονίες του τραχήλου 3. Έξω σφαγίτιδα φλέβα 4. Δερµατικοί κλάδοι αυχενικοί πλέγµατος 1. Εκδορά θώρακα 2. Θωρακοδελτοειδές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες)

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες) ΡΑΧΗ Ι. Γενικά Α. Η ράχη αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια του σώµατος 1. Αποτελεί µυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορµού 2. Οστικά στοιχεία α. Σπόνδυλοι β. Κεντρικά τµήµατα των πλευρών γ. Άνω επιφάνειες

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ . Σπονδυλική στήλη-περιγραφή οστών θωρακικού κλωβού και

Διαβάστε περισσότερα

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Σχηµατισµός Παράπλευροι Κλάδοι του Ιερού Πλέγµατος Μυϊκοί Παράπλευροι Κλάδοι Δερµατικοί Παράπλευροι Κλάδοι Σπλαγχνικοί Παράπλευροι Κλάδοι Τελικοί Κλάδοι του

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του πυελικού τοιχώματος

Μύες του πυελικού τοιχώματος Μύες Πυέλου Μύες του πυελικού τοιχώματος Συμβάλλουν στο σχηματισμό των εσωτερικών πλάγιων τοιχωμάτων της πυελικής κοιλότητας. Εκφύονται μέσα από τη πυελική κοιλότητα αλλά καταφύονται έξω από αυτήν (μηριαίο).

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου)

Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) 01/35 Το Ερειστικό Σύστημα αποτελείται από: 1. Τα Οστά 2. Τις Αρθρώσεις 3. Τους Συνδέσμους 02/35 ΟΣΤΑ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Σύνολο: 285 οστά

Διαβάστε περισσότερα

Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού

Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού Αρθρώσεις Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού Ανάλογα με το είδος αυτού του ιστού και τον τρόπο συμμετοχής του, καθορίζεται η κινητικότητα των οστών που συνδέονται.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος αρδεύεται από : 1. Τις δύο έσω καρωτίδες και τους κλάδους τους 2. Τις δύο σπονδυλικές αρτηρίες και τους κλάδους τους Οι τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Μύες Θώρακα - Κορμού

Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος

Διαβάστε περισσότερα

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μύες του προσώπου. Λέγονται και «μιμικοί». Κινητική νεύρωση Προσωπικό νεύρο -VII Αισθητική νεύρωση τρίδυμο νεύρο -V Α) Κογχική ομάδα 1. Σφιγκτήρας των βλεφάρων 2. Επισκύνιος

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

Τράχηλος. Ι. Γενικά. οισοφάγο τραχεία θυρεοειδής αδένας παραθυρεοειδής αδένες

Τράχηλος. Ι. Γενικά. οισοφάγο τραχεία θυρεοειδής αδένας παραθυρεοειδής αδένες Τράχηλος Ι. Γενικά Α. Ο τράχηλος περιλαµβάνει πολλά & σηµαντικά µορφώµατα (όπως αγγεία, νεύρα, κλπ) που συνδέουν την κεφαλή µε τον κορµό & άνω άκρο τις καρωτίδες αρτηρίες τις σφαγίτιδες φλέβες τα πνευµονογαστρικά

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

Άνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές

Άνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ Ο οστεοχόνδρινος θωρακικός κλωβός σχηματίζεται: 1. Ραχιαία, από τμήμα της Σπονδυλικής Στήλης (12 θωρακικοί σπόνδυλοι & μεσοσπονδύλιοι δίσκοι), 2. Κυκλοτερώς, από 12 ζεύγη πλευρών

Διαβάστε περισσότερα

Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις. Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα

Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις. Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα Άθροισμα βραχέων οστών - 33-34 σπόνδυλοι στο ραχιαίο τμήμα μέσου επιπέδου κορμού 24 κινητοί

Διαβάστε περισσότερα

B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων

B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων 01/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ 02/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ Οστά της Ζώνης του Ώμου 1. Ωμοπλάτη (scapula) _Τριγωνικό οστό _Συνδέεται με την κλείδα με το ακρώμιο. 2. Κλείδα (clavicle) _Με το ένα άκρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ B ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ B ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ B ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο Εγκέφαλος και ο Νωτιαίος Μυελός περιβάλλονται από (3) τρεις υμένες, τις μήνιγγες : 1. Τη σκληρά μήνιγγα 2. Την αραχνοειδή μήνιγγα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Φατούρος Ιωάννης, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Φατούρος Ιωάννης, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Φατούρος Ιωάννης, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ. ΒΗΜΑ 1 α ΠΟΙΟΙ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ; ΒΗΜΑ 1 Β ΠΟΙΟΙ ΜΥΕΣ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ; Μύες για κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης. Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος

Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης. Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος Ανατομία ωμικής ζώνης 1. 1η πλευρά 3. 4η και 7η πλευρά 4. κλείδα 5. ακρωμιοκλειδική άρθρωση 6. ακρώμιο 7. εντομή

Διαβάστε περισσότερα

Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος

Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος ΚΝΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Περιβάλλονται και στηρίζονται με τις εγκεφαλικές και νωτιαίες μήνιγγες μεταξύ των οποίων περικλείεται ο υπαραχνοειδής χώρος γεμάτος

Διαβάστε περισσότερα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα Βουβωνική Χώρα Ι. Βουβωνικός Χώρα Α. Βουβωνικός Σύνδεσµος (του Poupart) Δεν είναι πραγµατικός σύνδεσµος Είναι η αναδίπλωση προς τα έσω του ελευθέρου κάτω χείλους του έξω λοξού µυός από την εκφυσή του από

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΜΣΣ- ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ. ΤΣΑΟΥΣΗΣ Θ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ειδικευόμενος Ιατρός

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΜΣΣ- ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ. ΤΣΑΟΥΣΗΣ Θ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ειδικευόμενος Ιατρός ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΜΣΣ- ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ ΤΣΑΟΥΣΗΣ Θ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ειδικευόμενος Ιατρός ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑΣ Η ΠΙΟ ΚΟΙΝΗ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ Η ΠΙΟ ΚΟΙΝΗ ΑΙΤΙΑ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

Άνω Άκρο. Ι. Ώµική Ζώνη. Α. Οστά

Άνω Άκρο. Ι. Ώµική Ζώνη. Α. Οστά Άνω Άκρο Ι. Ώµική Ζώνη Α. Οστά 1. Ωµοπλάτη Η ωµογλήνη χρησιµεύει για την άρθρωση µε την κεφαλή του βραχιονίου Η κλειδική επιφάνεια του ακρωµίου είναι για την άρθρωση µε την κλείδα Η εντοµή της ωµοπλάτης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο. Το μυϊκό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο. Το μυϊκό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο Το μυϊκό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Οι μύες Οι μύες είναι όργανα, τα οποία προσφύονται στα οστά και έχουν σημαντική κινητικότητα Με την σύσπαση τους κινούν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας.

ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. 01/37 Σκελετικός Μύς: Το ένα άκρο, προσφύεται στο οστό που ο µυς αυτός κινεί, η κατάφυση, ενώ το άλλο, προσφύεται στο οστό

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του προσώπου και της κεφαλής

Μύες του προσώπου και της κεφαλής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ Μύες του προσώπου και της κεφαλής 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ ΜΕΤΩΠΟΪΝΙΑΚΟΣ* Επικράνιος Κρανίο - πλάγια άποψη Ινιακή γαστέρα (ινιακός μ.) Από τα δύο έξω τριτημόρια της άνω αυχενικής γραμμής του ινιακού

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ B Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας, 5. Των Άνω Άκρων, 6. Των Κάτω Άκρων

ΜΕΡΟΣ B Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας, 5. Των Άνω Άκρων, 6. Των Κάτω Άκρων ΜΕΡΟΣ B Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας, 5. Των Άνω Άκρων, 6. Των Κάτω Άκρων 01/40 5. Μύες των Άνω Άκρων, διακρίνονται: 5.1. Μύες της ωµικής ζώνης 5.2. Μύες του βραχίονα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ & ΣΚΕΛΕΤΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ & ΣΚΕΛΕΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ & ΣΚΕΛΕΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΜΥΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΕΝΟΝΤΩΝ ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΣΤΩΝ 2. ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ Α. ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΚΡΑΝΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Όρια της κοιλιάς Άνω: Πλευρικό τόξο 7-12 Ξιφοειδής απόφυση: επίπεδο 10ου πλευρικού χόνδρου = Ο3 Κάτω : Ηβικά οστά και λαγόνια ακρολοφία:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2008 ( ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ 4Π /2008) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Κλάδος-Ειδικότητες: ΠΕ 18.24 ΕΡΓΑΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο. Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο. Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Οστά και ανθρώπινος σκελετός Η οστεολογία αναφέρετε στην μελέτη των οστών. Οστά ονομάζονται σκληρά όργανα που παράγονται από

Διαβάστε περισσότερα

5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου

5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου 5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ H άρθρωση του ώμου Μαθητής Μ. Γεώργιος Ανατομία ώμου Τα κύρια οστά του ώμου είναι το βραχιόνιο και η ωμοπλάτη.η αρθρική κοιλότητα προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟ ΑΤΛΑΣ ΑΚΡΟΜΙΟ ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΣΤΕΡΝΟ ΩΛΕΝΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΜΕΤΑΤΑΡΣΙΑ ΚΝΗΜΗ ΠΕΡΟΝΗ ΙΝΙΑΚΟ ΑΞΟΝΑΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΣ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟ

ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟ ΑΤΛΑΣ ΑΚΡΟΜΙΟ ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΣΤΕΡΝΟ ΩΛΕΝΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΜΕΤΑΤΑΡΣΙΑ ΚΝΗΜΗ ΠΕΡΟΝΗ ΙΝΙΑΚΟ ΑΞΟΝΑΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΣ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟ ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΩΠΙΑΙΟ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟ ΙΝΙΑΚΟ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΣ ΑΤΛΑΣ ΑΞΟΝΑΣ ΚΛΕΙΔΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ ΑΚΡΟΜΙΟ ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΣΤΕΡΝΟ ΚΕΦΑΛΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟΥ ΩΛΕΝΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΟΣΤΑ ΚΑΡΠΟΥ ΜΕΤΑ-

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΕΜΠΡΟΣ ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΠΙΣΩ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑ Η πνευμονική αρτηρία (pulmonary trunk) εκφύεται από τον αρτηριακό κώνο της δεξιάς κοιλίας. Έχει κατεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ

ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ι. ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ Α. Οστά = στερεά µορφή συνδετικού ιστού 1. αποτελούν τον κύριο στηρικτικό ιστό του σώµατος 2. το σκελετικό σύστηµα περιλαµβάνει 205 οστά Β. Το σκελετικό σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΥΕΛΙΚΗ ΖΩΝΗ. Γαλανοπούλου Α Λαβδάς Ε

ΠΥΕΛΙΚΗ ΖΩΝΗ. Γαλανοπούλου Α Λαβδάς Ε ΠΥΕΛΙΚΗ ΖΩΝΗ Γαλανοπούλου Α Λαβδάς Ε ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΠΥΕΛΙΚΗ ΖΩΝΗ ΤΜΗΜΑΤΑ 1. ΑΝΩΝΥΜΑ ΟΣΤΑ 2. ΙΕΡΟ 3. ΚΟΚΚΥΓΑΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ 4. ΗΒΙΚΗ ΣΥΜΦΥΣΗ 5. ΙΕΡΟΛΑΓΟΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ανώνυμο οστό 5 5 1. Λαγόνιο οστό 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ. Φωτεινή Μάλλη

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ. Φωτεινή Μάλλη ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι 1 ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ Φωτεινή Μάλλη ΚΡΑΝΙΟ Σκελετος της κεφαλής 2 μοίρες εγκεφαλικο κρανίο και σπλαχνικό κρανίο Περιβάλλει εγκέφαλο-μήνιγγες και περιέχει εγγύς μοίρες

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων

Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων Εύρος κίνησης Το ποσό της κίνησης που παρουσιάζεται σε μια άρθρωση κατά την παθητική (παθητικό εύρος) ή ενεργητική (ενεργητικό εύρος) κίνηση. Εκτίμηση: με χρήση

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρωση του ισχίου Οι αρθρικές επιφάνειες που συντάσσουν την άρθρωση του ισχίου είναι η κοτύλη της λεκάνης και η κεφαλή του µηριαίου οστού.

Άρθρωση του ισχίου Οι αρθρικές επιφάνειες που συντάσσουν την άρθρωση του ισχίου είναι η κοτύλη της λεκάνης και η κεφαλή του µηριαίου οστού. Οστά Η πυελική ζώνη αποτελείται από την συνένωση των ανώνυµων οστών (συνένωση του λαγόνιου, του ισχιακού και του ηβικού οστού) µε το ιερό οστό (σταθερή σύνδεση µε την ΣΣ). Το οστό είναι ένα µακρύ οστό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 5: Κορμός κοιλιακοί και ραχιαίοι μύες Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες

Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες Ποιά είναι η ανατομική κατασκευή του ώμου; Η άρθρωση του ώμου σχηματίζεται από την σύνδεση τριών οστών: του βραχιονίου, της ωμοπλάτης και της κλείδας.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Χωρίζεται σε Κεντρικό Νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και σε Περιφερικό Νευρικό Σύστημα.

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Χωρίζεται σε Κεντρικό Νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και σε Περιφερικό Νευρικό Σύστημα. 1 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για την ομαλή λειτουργία του ανθρωπίνου σώματος τα εκατομμύρια των κυττάρων που το αποτελούν θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους. Ο συντονισμός και η ομαλή λειτουργία σε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Ο Σκελετός της Πυέλου

Ο Σκελετός της Πυέλου Ο Σκελετός της Πυέλου E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Η Πύελος το κατώτερο σηµείο του κορµού προς τα κάτω συνέχεια της κοιλιάς η πυελική κοιλότητα = κατώτερο τµήµα της κοιλιακής χώρας εντοπίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 5η Διάλεξη: «Κορμός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής. Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής. Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο Ανώνυμα οστά (συνένωση των λαγόνιο, ισχιακού και του ηβικού οστού) Ιερό οστό Άνω λαγόνια άκανθα Κάτω λαγόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΕΡΙΟΧΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΕΡΙΟΧΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Β ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Διευθύντρια: Καθηγήτρια Γ. ΓΕΡΟΛΟΥΚΑ-ΚΩΣΤΟΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Νευρικό Σύστημα ΙIΙ. Ioannis Lazarettos MD PhD Orthopaedic Surgeon

Νευρικό Σύστημα ΙIΙ. Ioannis Lazarettos MD PhD Orthopaedic Surgeon Νευρικό Σύστημα ΙIΙ Ioannis Lazarettos MD PhD Νωτιαία Νεύρα Επίπεδο έκφυσης από φαιά ουσία ΝΜ (Μυελοτόμιο) Μυελοτόμιο 2 Κινητικές ρίζες (Πρόσθια Κέρατα) 2 Αισθητικές ρίζες (Οπίσθια Κέρατα) Νωτιάιο γάγγλιο

Διαβάστε περισσότερα

Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας

Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Εργαστήριο 5 ου εξαμήνου Βασίλης Κ. Πετσίνης Επίκουρος Καθηγητής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Άνω γναθικό νεύρο (στρογγύλο

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Ανατομίας Μεθοδολογία της Έρευνας

Βασικές Αρχές Ανατομίας Μεθοδολογία της Έρευνας Κλινική και Χειρουργική Ανατομία Α εξάμηνο Βασικές Αρχές Ανατομίας Μεθοδολογία της Έρευνας 1. Ανατομία και κλάδοι της - εισαγωγή 2. Τοπογραφική ανατομία της κεφαλής - εγκεφάλου 3. Τοπογραφική ανατομία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές

Διαβάστε περισσότερα

Στελεχιαία αναισθησία

Στελεχιαία αναισθησία ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Στελεχιαία αναισθησία Ενδείξεις και εφαρμογές Ν. Θεολόγη-Λυγιδάκη, Επικ. Καθηγήτρια ΣΓΠΧ Στελεχιαία αναισθησία Είναι η τοπική αναισθησία ενός μεγάλου νευρικού στελέχους Συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩ ΑΚΡΟ. αντιβράχιο αγκώνας - βραχιόνιο Α. ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΝΩ ΑΚΡΟ. αντιβράχιο αγκώνας - βραχιόνιο Α. ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΩ ΑΚΡΟ αντιβράχιο αγκώνας - βραχιόνιο Α. ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ Δ.: Άτλας Ακτινολογικών Προβολών βασικές προβολές ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ Δ.: Οδηγός μελέτης για τις βασικές ακτινολογικές προβολές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο. Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο. Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Άρθρωση Ονομάζεται η σύνδεση δύο ή περισσοτέρων οστών μεταξύ τους με την παρεμβολή ενός μαλακότερου ιστού Μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΩΝ ΚΑΙ ΜΥΩΝ ΤΩΝ ΙΣΧΙΩΝ

ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΩΝ ΚΑΙ ΜΥΩΝ ΤΩΝ ΙΣΧΙΩΝ ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΩΝ ΚΑΙ ΜΥΩΝ ΤΩΝ ΙΣΧΙΩΝ 1. ΑΡΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΑΘΙΣΜΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΕΣ 2. ΑΡΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΑΘΙΣΜΑ ΜΕ ΜΠΑΡΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΧΗΛΟ 3. ΑΡΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΑΘΙΣΜΑ ΜΕ ΜΠΑΡΑ ΠΙΣΩ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ

ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΦΩΤΗΣ Χ. ΤΖΕΡΜΠΟΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Στόχοι του μαθήματος Αντίληψη της προέλευσης των αρτηριών της κεφαλής και του τραχήλου.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 6: Άνω άκρο ωμική ζώνη Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο. 1. Κνήµη. Β. Διαµερίσµατα της Κνήµης

Κάτω Άκρο. 1. Κνήµη. Β. Διαµερίσµατα της Κνήµης Κάτω Άκρο Κνήµη ΙV. Κνήµη Α. Οστά Η κνήµη & η περόνη είναι τα οστά της κνήµης. Τα σώµατα τους συνδέονται µε ένα µεσόστεο υµένα που αποτελείται από ισχυρές λοξές ίνες. 1. Κνήµη Το δεύτερο µεγαλύτερο οστό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΜΥΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΜΥΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΜΥΟΛΟΓΙΑ 1 ΜΥΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΚΕΛΕΤΙΚΟΙ Η ΓΡΑΜΜΩΤΟΙ ΜΥΕΣ Υπόκεινται στην βούληση µας, επειδή ελέγχονται από το εγκεφαλονωτιαίο σύστηµα µε τις εντολές του οποίου συσπώνται για να

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

Τράχηλος ΙΙ. E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Ε. Τζόνσον, Αν. Καθηγήτρια

Τράχηλος ΙΙ. E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Ε. Τζόνσον, Αν. Καθηγήτρια Τράχηλος ΙΙ E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Όρια του πρόσθιου τραχηλικού τριγωνου Κάτω χείλος της κάτω γνάθου Πρόσθια µέση γραµµή του τραχήλου Στερνοκλειδοµαστοειδής Υπογενείδιο τρίγωνο Υοειδές

Διαβάστε περισσότερα

Α) Θωρακικό τοίχωµα. 2 υπεζωκοτικές κοιλότητες. µεσοθωράκιο

Α) Θωρακικό τοίχωµα. 2 υπεζωκοτικές κοιλότητες. µεσοθωράκιο Θωρακικό Τοίχωµα Ι. Γενικά Α. Θώρακας Θωρακικό τοίχωµα Θωρακική κοιλότητα Α) Θωρακικό τοίχωµα Δέρµα και περιτονίες σπόνδυλοι Οστά πλευρές στέρνο Μαστοί Στόµια θώρακα Μύες θώρακα Μεσοπλεύρια διαστήµατα

Διαβάστε περισσότερα

Τοποθέτηση για ωδίνες τοκετού και τοκετό

Τοποθέτηση για ωδίνες τοκετού και τοκετό Τοποθέτηση για ωδίνες τοκετού και τοκετό Κάθισμα στην μπάλα ωδινών Η κίνηση εμπρός και πίσω κατά το κάθισμα στην μπάλα ωδίνων μειώνει τον πόνο, προάγει την χαλάρωση, ανοίγει την εγκάρσια και προσθιο οπίσθια

Διαβάστε περισσότερα

Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης.

Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης. Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης. Κωτούλα Αγορίτσα, Ιατρος ακτινολόγος, Επιμελήτρια Β Ακτινολογικό Εργαστήριο Νοσοκομείου Α.Ν.Θ. ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ, Θεσ/νίκης Τα οστά σχηματίζονται με δύο τρόπους:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ

ΦΥΣΙΟ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΦΥΣΙΟ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ Α1-Α7 ΑΜΣΣ Μοίρες της ΣΣ Θ1-Θ12 ΘΜΣΣ Ο1-Ο5 ΟΜΣΣ Κόκκυγας Ι1-Ι5 Ιερά μοίρα Υπερηχογράφημα κύησης: Σπονδυλική στήλη εμβρύου Ανατομία ΑΜΣΣ Α1 άτλας Εγκάρσιο τρήμα Α4 εκ των άνω Σώμα

Διαβάστε περισσότερα

Κινησιολογία : Έννοιες : Βαρύτητα : Κέντρο βάρους : Άρθρωση : Τροχιά κίνησης : Εύρος τροχιάς(rom) : Ροπή : Μοχλός : Μοχλοί :

Κινησιολογία : Έννοιες : Βαρύτητα : Κέντρο βάρους : Άρθρωση : Τροχιά κίνησης : Εύρος τροχιάς(rom) : Ροπή : Μοχλός : Μοχλοί : Κινησιολογία : Είναι η επιστήμη που ασχολείται με την ανθρώπινη κίνηση.βοηθάει να γίνονται οι κινήσεις με ασφάλεια,επάρκεια και αποτελεσματικότητα και αναλύει την κίνηση. Έννοιες : Πρόσθιος (μπροστινός)

Διαβάστε περισσότερα

YΠΟΤΡΟΧΑΝΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Από τον ελάσσονα τροχαντήρα έως το όριο άνω προς μέσο τριτημόριο του μηριαίου

YΠΟΤΡΟΧΑΝΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Από τον ελάσσονα τροχαντήρα έως το όριο άνω προς μέσο τριτημόριο του μηριαίου YΠΟΤΡΟΧΑΝΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Από τον ελάσσονα τροχαντήρα έως το όριο άνω προς μέσο τριτημόριο του μηριαίου ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΩΝ Το κεντρικό τμήμα ευρίσκεται σε κάμψη απαγωγή έξω στροφή (λαγονοψοϊτης- απαγωγείς,

Διαβάστε περισσότερα

Α.Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗΣ

Α.Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗΣ Α.Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΚΟΤΖΑΗΛΙΑΣ ΔΙΟΜΗΔΗΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΟΝΤΑΜΠΑΣΟΓΛΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Μυολογία ΙΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Μυολογία ΙΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Μυολογία ΙΙΙ Ioannis Lazarettos MD PhD Μυολογία 2 Μύες Κάτω Άκρου Μύες Πυέλου Έξω Έσω Μύες Μηρού Πρόσθιοι Μύες Έσω (Προσαγωγοί) Οπίσθιοι Μύες Μύες Κνήμης Πρόσθιοι Οπίσθιοι Έξω (Περονιαίοι) Μύες Άκρου Ποδός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 12: Κινησιολογική ανάλυση απλών κινήσεων Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

Μυολογία ΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Μυολογία ΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Μυολογία ΙΙ Ioannis Lazarettos MD PhD Μυολογία 2 Μύες Άνω Άκρου Μύες Ωμικής Ζώνης Μύες Βραχίονα Πρόσθιοι Μύες Οπίσθιοι Μύες Μύες Αντιβραχίου Μύες Πρόσθιας Επιφάνειας Μύες Κερκιδικού Χείλους Μύες Οπίσθιας

Διαβάστε περισσότερα

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία

11/6/2015 TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ. Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού. Εισαγωγικά στοιχεία TA KATAΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού Σπονδυλική στήλη: 7 αυχενικοί, 12 θωρακικοί, 5 οσφυϊκοί, 5 ιεροί και 4-5 κοκκυγικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 12η Διάλεξη: «Κινησιολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη

Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στη βιολογική μηχανική Κεφάλαιο 2 Εκβιομηχανική των οστών Οι διαφάνειες που ακολουθούν Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Για να περιγράψουμε τα

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογική κύφωση Στενός σπονδυλικός σωλήνας Προσανατολισμός των οπισθίων αρθρώσεων Πλευρές σταθερότητα Μυελικός κώνος Θ12-Ο1

Φυσιολογική κύφωση Στενός σπονδυλικός σωλήνας Προσανατολισμός των οπισθίων αρθρώσεων Πλευρές σταθερότητα Μυελικός κώνος Θ12-Ο1 Φυσιολογική κύφωση Στενός σπονδυλικός σωλήνας Προσανατολισμός των οπισθίων αρθρώσεων Πλευρές σταθερότητα Μυελικός κώνος Θ12-Ο1 Φυσιολογική λόρδωση Μεγαλύτερα σπονδυλικά σώματα Προσανατολισμός οπισθίων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟ 4 ΠΥΕΛΟΣ - ΙΣΧΙΑ

ΦΥΣΙΟ 4 ΠΥΕΛΟΣ - ΙΣΧΙΑ ΦΥΣΙΟ 4 ΠΥΕΛΟΣ - ΙΣΧΙΑ ΠΥΕΛΟΣ 1. Πρόσθια κάτω λαγόνια άκανθα, 2. Ιερό οστό, 3. Πρόσθια άνω λαγόνια άκανθα, 4. Ηβική σύμφυση, 5. Λαγόνιο οστό, 6. Κόκκυγας, 7. 5ος οσφυϊκός σπόνδυλος, 8. Ιερολαγόνια άρθρωση,

Διαβάστε περισσότερα

Συνδεσμολογία. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Συνδεσμολογία. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Συνδεσμολογία Ioannis Lazarettos MD PhD Συνδεσμολογία 2 Συνδεσμολογία Άρθρωση Σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών Κίνηση Δίαρθρωση ΟΧΙ Κίνηση Συνάρθρωση (Συνδέσμωση Συγχόνδρωση - Συνοστέωση) 3 Διάρθρωση Αρθρικές

Διαβάστε περισσότερα

Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα

Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα Ioannis Lazarettos MD PhD Αγγειακό (Κυκλοφορικό) Σύστημα Αιμοφόρο Καρδιά Αρτηρίες Φλέβες Τριχοειδή Λεμφοφόρο Τριχοειδή Λεμφαγγεία Λεμφογάγγλια 2 Καρδιά 3 Καρδιά Κοίλο, μυώδες

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία ΑΜΣΣ. Α4 εκ των άνω Σώμα. Α1 άτλας. Εγκάρσιο τρήμα. Εγκάρσιο τρήμα σπονδυλική αρτ. & φλέβα. Νωτιαίος μυελός

Ανατομία ΑΜΣΣ. Α4 εκ των άνω Σώμα. Α1 άτλας. Εγκάρσιο τρήμα. Εγκάρσιο τρήμα σπονδυλική αρτ. & φλέβα. Νωτιαίος μυελός Τραύμα της ΑΜΣΣ Ανατομία ΑΜΣΣ Α1 άτλας Εγκάρσιο τρήμα Α4 εκ των άνω Σώμα οδόντας Α2 άξονας Νωτιαίος μυελός Εγκάρσιο τρήμα σπονδυλική αρτ. & φλέβα Ινιακή ατλαντο - αξονική ένωση Gerlock AJ, Heller RM, Kaye

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους. Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος

ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους. Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος Τιπεριλαμβάνει; Ρινική κοιλότητα Φάρυγγας Λάρυγγας Τραχεία Βρογχιόλια Βρόγχοι Κυψελίδες Όριοανώτερου κατώτερουασ Φωνητικές χορδές Λάρυγγας

Διαβάστε περισσότερα