ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Transcript

1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος... VII Εισαγωγή... 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Τα προς δόμηση υλικά για τη δογματική κατασκευή της εξ αμελείας δια παραλείψεως τέλεσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η δογματική ύλη της μη γνήσιας παράλειψης Ι. Θεωρητική θεμελίωση της τιμωρίας της παράλειψης Έννοια και ουσία της παράλειψης εν γένει ως αξιόποινης συμπεριφοράς Η παράλειψη ως πράξη (άρ. 14 παρ. 2 ΠΚ) Υπάρχει κάποια έννοια γένους για την πράξη και την παράλειψη; Παράλειψη ελεύθερη στην αιτία της (omissio libera in causa) Οι δύο μορφές της παράλειψης Γνήσια και μη γνήσια παράλειψη ως ασύμπτωτα μεγέθη ΙΙ. Σχέση της μη γνήσιας παράλειψης με άλλες συναφείς έννοιες Μη γνήσια παράλειψη και μη γνήσια ενέργεια Μη γνήσια παράλειψη και γνήσια ενέργεια Α. Σχέση αντιστοιχίας Β. Σχέση αντιπαράθεσης Το κρίσιμο ερώτημα: πότε ένα έγκλημα γίνεται με ενέργεια και πότε με παράλειψη; α) Μια πρώτη προσέγγιση του προβλήματος β) Κριτήρια της διάκρισης της παράλειψης από την ενέργεια αα) Τα κριτήρια της γερμανικής επιστήμης a. Οι οντολογικές θεωρίες (Seinsbezogenetheorien) aa) Το κριτήριο της σωματικής κίνησης (Körperbewegungskriterium) bb) Το κριτήριο της ενέργειας προς ορισμένη κατεύθυνση (Energieeinsatzkriterium) cc) Το κριτήριο της αιτιότητας (Kausalitätskriterium) b. Οι αξιολογικές θεωρίες (Normative Teorien) aa) Το κριτήριο του κοινωνικού νοήματος της συμπεριφοράς (Sozialer Sinn des Verhaltens)... 57

2 bb) Το κριτήριο του «κέντρου βάρους» της εγκληματικής απαξίας (Schwerpunkt der Vοrwerfbarkeit) ως κριτήριο της θεωρίας, αλλά και της κρατούσης στη νομολογία του γερμανικού Ακυρωτικού (BGH) άποψης ββ) Το κριτήριο της νομολογίας του Αρείου Πάγου: «σύνολο της συμπεριφοράς» γγ) Τα κριτήρια της ελληνικής επιστημονικής θεωρίας δδ) Το προσφορότερο κριτήριο ΙΙΙ. Προαπαιτούμενα της μη γνήσιας παράλειψης ( άρ.15 ΠΚ ) Έγκλημα αποτελέσματος Ιδιαίτερη νομική υποχρέωση Α. Έννοια της ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης και σχέση της με το αντίπαλο για τον έλληνα νομοθέτη «δέος» της «εγγυητικής θέσης» του δράστη Β. Οι πηγές της ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης α) Ο νόμος β) Η εκούσια ανάληψη προστατευτικών καθηκόντων Ρητή ή σιωπηρή συμβατική δέσμευση γ) Η προηγούμενη επικίνδυνη ενέργεια δ) Οι σχέσεις εμπιστοσύνης Αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στην παράλειψη του δράστη να εκπληρώσει την ιδιαίτερη νομική του υποχρέωση και στην επέλευση του αποτελέσματος Α. Η αιτιώδης συνάφεια της παράλειψης στην επιστημονική θεωρία Β. Η αιτιώδης συνάφεια της παράλειψης στην νομολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η δογματική ύλη της αμέλειας Ι. H τυποποίηση της αμέλειας ως εναλλακτικής μορφής υπαιτιότητας απέναντι στον δόλο (άρ. 26 ΠΚ) ΙΙ. Η αμέλεια δεν αποτελεί δογματικό υπόλοιπο του δόλου ΙΙΙ. Ουσιαστική απαξία της αμέλειας ΙV. Έννοια της αμέλειας V. ομικά στοιχεία της αμέλειας Τα στοιχεία της εξωτερικής πλευράς της αμέλειας (εξωτερική αμέλεια) A. Αντικειμενικό ή εξωτερικό σφάλμα α) Εξωτερικό σφάλμα κατά την συνεργασία ή παράλληλη δράση με άλλους («αρχή της εμπιστοσύνης») β) Συρροή εξωτερικών σφαλμάτων περισσοτέρων έξω από τα πλαίσια συνεργασίας ή παράλληλης δράσης X

3 γ) Αποκλειστικό εξωτερικό σφάλμα του θύματος δ) Συνυπαιτιότητα ή συντρέχον πταίσμα του θύματος B. Επέλευση ορισμένου αποτελέσματος Γ. Αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στο εξωτερικό σφάλμα και στο επελθόν αποτέλεσμα α) Η βασική θεωρία του ισοδυνάμου των όρων (conditio sine qua non) και οι συμπληρούσες αυτήν συναφείς θεωρίες αα) Η θεωρία του περιορισμού στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα ββ) Η θεωρία του νομοτελούς όρου γγ) Η θεωρία της νομικά σημαντικής αιτίας β) Οι εξατομικεύουσες θεωρίες αα) Η θεωρία της πρόσφορης αιτίας (causa adaequata) ββ) Η θεωρία της ενεργού αιτίας (causa efficiens) γγ) Η θεωρία της άμεσης αιτίας γ) Η θεωρία της φυσικής ενότητας της πράξης δ) Η θεωρία του αντικειμενικού καταλογισμού και οι εξειδικεύουσες αυτόν αρχές αα) Νομικά ασήμαντος κίνδυνος (κοινωνική προσφορότητα της συμπεριφοράς-επιτρεπτή διακινδύνευση του εννόμου αγαθού) ββ) Περιορισμός ή μη επίταση του κινδύνου γγ) Άτυπη ή μη υποκείμενη στον έλεγχο του δράστη αιτιώδης διαδρομή δδ) Κίνδυνος άσχετος με τον προστατευτικό σκοπό του κανόνα δικαίου εε) Απαγόρευση αναδρομής στστ) Νόμιμη εναλλακτική συμπεριφορά ζζ) Κίνδυνος από αυτοδιακινδύνευση του θύματος ή από πράξη τρίτου ηη) Αρχή της εμπιστοσύνης Τα στοιχεία της εσωτερικής πλευράς της αμέλειας (εσωτερική αμέλεια) ή άλλως τα κριτήρια της αμέλειας (άρ. 28 ΠΚ) A. Έλλειψη της αντικειμενικά οφειλόμενης προσοχής ( αντικειμενικό κριτήριο) B. Έλλειψη της υποκειμενικά δυναμένης να καταβληθεί προσοχής (υποκειμενικό κριτήριο ) Γ. Το λεγόμενο «ηθικό κριτήριο» της αμέλειας και η δογματική ένταξη αυτού VI. Τα είδη της αμέλειας και οι πρώτες διαπιστώσεις από αυτά Η ενσυνείδητη αμέλεια Α. Έννοια και δομή της ενσυνείδητης αμέλειας Β. Οριοθέτηση της ενσυνείδητης αμέλειας με τον ενδεχόμενο δόλο Η αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού στην θεωρία και την πράξη α) Οι απόψεις της επιστημονικής θεωρίας XI

4 β) Η θέση της νομολογίας Η μη συνειδητή αμέλεια Α. Έννοια και δομή της μη συνειδητής αμέλειας Β. Οριοθέτηση της μη συνειδητής αμέλειας με το τυχαίο γεγονός VII. Είναι διαβαθμίσιμη η αμέλεια εν όψει εφαρμογής του άρ. 79 παρ. 2 στοιχ. γ) ΠΚ; VΙΙΙ. Το δίλημμα: Μπορεί η υπαιτιότητα να είναι και κάτι ενδιάμεσο μεταξύ δόλου και αμέλειας; Η συζήτηση για την καθιέρωση τρίτης μορφής υπαιτιότητας ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η «ζεύξη» της μη γνήσιας παράλειψης με την αμέλεια και η εμφάνισή της ως ενιαίου δογματικού μεγέθους ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Έλεγχος της «στατικής «επάρκειας» και «σημεία τριβής» της «ζεύξης» Ι. Μια «πρώτη ματιά» - Ο πρώτος έλεγχος της «στατικής» επάρκειας της «ζεύξης» ΙΙ. Το «τσέκ απ» - Η σειρά εξέτασης των δομικών στοιχείων της «ζεύξης» κατά την ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου ΙΙΙ. Επικίνδυνα σημεία βραχυκυκλωτικής ερμηνείας της ζεύξης Σύγχυση της (μη γνήσιας) παράλειψης με την αμέλεια Ταύτιση της ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης του άρ. 15 ΠΚ με την υποχρέωση ιδιαίτερης επιμέλειας και προσοχής του άρ. 315 ΠΚ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Σημεία μορφικής αλλοίωσης των δομικών στοιχείων της «ζεύξης» - Δογματικές συνέπειες αυτής Ι. Αλλοίωση της αιτιότητας και της βάσης αιτιακής σύνδεσης ΙΙ. Αλλοίωση της δογματικής συμπεριφοράς των δομικών στοιχείων της «ζεύξης» Αλλοίωση της δογματικής συμπεριφοράς της αμέλειας Η αμέλεια, που λειτουργεί ή ορθότερα αντιμετωπίζεται ως παράλειψη Αλλοίωση της δογματικής συμπεριφοράς της παράλειψης Η παράλειψη, που λειτουργεί ή ορθότερα αντιμετωπίζεται ως αμέλεια XII

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Προβλήματα συρροής και νομοτυπικότητας, που πηρεάζουν την «ζεύξη» Ι. Προβλήματα συρροής Το «αστόχημα βολής» του άρ. 94 παρ. 2 εδ. βã ΠΚ Η συρροή από την σκοπιά της «ζεύξης» στον χώρο των κοινώς επκίνδυνων εγκλημάτων και των εγκλημάτων διατάραξης της ασφάλειας συγκοινωνιών ΙΙ. Προβλήματα νομοτυπικότητας Λειτουργία και προοπτική των εκ του αποτελέσματος χαρακτηριζομένων εγκλημάτων στον χώρο της «ζεύξης» ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Δικονομικά ζητήματα αμφίπλευρης προσέγγισης της ζεύξης Ι. Η δίωξη των σχετικών εγκλημάτων - Η ιδιορρυθμία της δίωξης της σωματικής βλάβης από αμέλεια σύμφωνα με το. άρ. 315 ΠΚ Ο κανόνας της κατ έγκληση δίωξης (άρ. 315 παρ. 1, εδ. αã σε συνδ. με άρ. 314 παρ. 2, εδ. βã ΠΚ Η εξαίρεση της αυτεπάγγελτης δίωξης Α. Πότε υπάρχει «άσκηση υπηρεσίας» Β. Πότε υπάρχει «άσκηση επαγγέλματος» Γ. ογματική ένταξη της «ιδιαίτερης επιμέλειας ή προσοχής» κατ άρ. 315 παρ. 1, εδ. βã ΠΚ Η δίωξη της σωματικής βλάβης από αμέλεια, που τελείται κατά την οδήγηση οχήματος Α. Έννοια του οχήματος κατ άρ. 315 παρ. 1, εδ. γã και δã ΠΚ Β. Η αυτεπάγγελτη δίωξη της οδήγησης που εξυπηρετεί την βιοποριστική μεταφορά (άρ. 315 παρ. 1, εδ. γã ΠΚ) Γ. Η ιδιόρρυθμη δίωξη της οδήγησης, που δεν εξυπηρετεί την βιοποριστική συμπεριφορά (άρ. 315 παρ. 1, εδ. δã ΠΚ) α) Νομική φύση της δήλωσης του παθόντος β) Χαρακτήρας της διάταξης του άρ. 315 παρ. 1, εδ. δã ΠΚ ΙΙ. Περιπτώσεις ακυρότητας του κλητηρίου θεσπίσματος σχετιζόμενες με εξ αμελείας έγκλημα που τελέσθηκε με μη γνήσια παράλειψη ΙΙΙ. Αυτοτελείς ισχυρισμοί IV. Περιπτώσεις έλλειψης αιτιολογίας ή νόμιμης βάσης των σχετικών αποφάσεων V. Εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή VI. Μεταβολή κατηγορίας VII. Επεκτατικό αποτέλεσμα των ενδίκων μέσων (άρ. 469 ΚΠ ) XIII