Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Β Λυκείου. Θεματική ενότητα: Ξενοφώντος, «Συμπόσιον» Τίτλος: «Συμποσιο-λογώντας»

Transcript

1 Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Β Λυκείου Θεματική ενότητα: Ξενοφώντος, «Συμπόσιον» Τίτλος: «Συμποσιο-λογώντας» Συγγραφή: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ Εφαρμογή: ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Θεσσαλονίκη 2014 Σελίδα 1 από

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθμιας: Λάμπρος Πόλκας, Κοσμάς Τουλούμης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Συμποσιο-λογώντας Εφαρμογή σεναρίου Παπαδοπούλου Μαρία Δημιουργία σεναρίου Πρεβεζάνου Μαγδαληνή Διδακτικό αντικείμενο Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Τάξη Β Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης. Χρονολογία Από έως Σχολική μονάδα 3ο Γενικό Λύκειο Καβάλας Διδακτική / θεματική ενότητα Ξενοφώντος, «Συμπόσιον» Απρόσωπη σύνταξη Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια 6 διδακτικές ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας. ΙΙ. Εικονικός χώρος: GoogleDrive. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Το σενάριο απαιτεί οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συμποσιακής λογοτεχνίας αναγνωρίζοντας στοιχεία αφηγηματικών τεχνικών και τρόπων γλωσσικής εκφοράς των νοημάτων. Επίσης, Σελίδα 3 από

4 απαιτείται για την υλοποίηση ο χειρισμός των προγραμμάτων παρουσίασης ή σχεδίασης διαγραμμάτων ή προγράμματος δημιουργίας παζλ. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Μαγδαληνή Πρεβεζάνου: «Συμποσιο-λογώντας», Αρχαία Ελληνική Γλώσσα: Θεματογραφία, Β Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης, Το σενάριο αντλεί - Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το αρχικό σενάριο αποτελείται από δύο Φύλλα Εργασίας. Πριν από την εφαρμογή του πρώτου Φύλλου Εργασίας διέθεσα μία διδακτική ώρα για τη γλωσσική εξομάλυνση του άγνωστου κειμένου. Κάθε ομάδα επεξεργάστηκε ένα συγκεκριμένο κομμάτι και όλοι μαζί ένωσαν τη μετάφραση που έκαναν. Στη συνέχεια, προχώρησα στην εφαρμογή του 1 ου Φύλλου Εργασίας. Το 1 ο Φύλλο αποτυπώνει μέσω δραστηριοτήτων την εικόνα των συμποσίων, τις εκφραστικές τεχνικές, τις λεξικές ή συντακτικές επιλογές των συγγραφέων, όπως είναι ο Ξενοφώντας ή ο Πλάτωνας, τα θέματα που συζητάνε στα συμπόσια, τα πρόσωπα που συμμετέχουν σε αυτά. Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει και ένα θέμα-στόχο για την επεξεργασία του αγνώστου κειμένου. Ο αρχικός επιμερισμός ήταν σε τέσσερις ομάδες. Εγώ όμως, επειδή είχα πολλούς μαθητές (23), τις έσπασα σε έξι (πέντε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και μία των τριών). Έτσι, λοιπόν, η 1 η και η 2 η ομάδα αναζητούν τα εξωκειμενικά στοιχεία που συνδέονται με το πολιτισμικό πλαίσιο που απεικονίζει τα συμπόσια αλλά και με εσωκειμενικά στοιχεία, όπως ο αφηγητής, εκφραστικοί τρόποι, θέμα. Η 3 η ομάδα ασχολείται με το θέμα του συγκεκριμένου άγνωστου κειμένου του Ξενοφώντα και με το ζήτημα της προσωπικής ή απρόσωπης σύνταξης. Η 4 η ομάδα ασχολείται, επίσης, με το θέμα της προσωπικής και απρόσωπης σύνταξης. Η 5 η ομάδα με το θέμα του πλούτου και της φτώχειας συνδέοντας το με το συντακτικό θέμα της σύγκρισης, και η 6η ομάδα κάνει το κλείσιμο με την ενημέρωση του τέλους της συζήτησης. Για το δεύτερο Φύλλο Εργασίας δεν υπήρχε διαθέσιμος χρόνος. Σελίδα 4 από

5 Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Το σενάριο βοηθάει τους μαθητές να εντάξουν τον συνήθως αποκομμένο και αποσπασματικό αρχαιοελληνικό λόγο στο ευρύτερό πλαίσιο που αυτός λειτουργεί. Συγκεκριμένα, έρχονται σε επαφή με τον τρόπο που αναφέρεται στο κείμενο ότι διασκέδαζαν οι αρχαίοι Έλληνες όχι μόνο από το γραπτό κείμενο αλλά και μέσω της εικόνας (ταινία, αγγεία εποχής). Επιπλέον, ανακαλύπτουν μόνοι τους τη χρήση συντακτικών φαινομένων και κατανοούν στην πράξη την εφαρμογή τους, Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές / μαθήτριες επιδιώκεται: Να εκτιμούν τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό συνδέοντας τον αρχαιοελληνικό λόγο και τα κείμενα με τα δημιουργικά έργα τέχνης. Να συνομιλούν με την αρχαιότητα εκφράζοντας σύγχρονες απόψεις. Να κατανοούν την συγγραφική τέχνη και τεχνική. Να συγκρίνουν την παραδοσιακή αφήγηση με την κινηματογραφική αφήγηση και απόδοση. Να αναθεωρήσουν απόψεις για τον πλούτο και τη φτώχεια και για το τι αυτά μας προσφέρουν ή μας στερούν. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές / μαθήτριες επιδιώκεται: Να συνειδητοποιούν εκφραστικούς ή γλωσσικούς τρόπους που είναι φορείς νοημάτων. Να δημιουργούν και να μεταπλάθουν ένα κείμενο σε άλλα είδη κειμένων. Να συσχετίζουν συντακτικές λειτουργίες του αρχαιοελληνικού λόγου με τον νεοελληνικό λόγο και να αντιλαμβάνονται τη μετάφραση. Γραμματισμοί Οι μαθητές / μαθήτριες επιδιώκεται: Να αναπαριστούν με κινήσεις και να επενδύουν με μουσική ένα κείμενο. Να δημιουργούν μεταφραστικά ισοδύναμα σύνολα της νέας ελληνικής σε Σελίδα 5 από

6 αντιστοίχιση με την αρχαία ελληνική γλώσσα. Να αναζητούν λέξεις - θεματικά κέντρα και με βάση αυτές να παραγάγουν λόγο. Να ετοιμάζουν Φύλλα Εργασίας προκειμένου να εμπλέξουν τους συμμαθητές τους στη θεώρηση του υλικού τους. Να αναζητούν γλωσσικούς δείκτες και να τους συνδέουν με τα κειμενικά είδη. Να απαντούν σχολιάζοντας με σύγχρονους δικούς τους τρόπους στα κείμενα της αρχαιότητας. Να φτιάχνουν προσκλήσεις για ένα συμπόσιο σημερινής μορφής. Να συγκρίνουν μορφές ψυχαγωγίας της αρχαιότητας με σήμερα, ώστε να συνειδητοποιούν όχι μόνο τα γλωσσικά δάνεια αλλά και τα πολιτιστικά. Διδακτικές πρακτικές Το σενάριο βασίζεται στην μαθητοκεντρική, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, με βάση την οποία οι μαθητές με κατευθυνόμενο τρόπο αναλαμβάνουν να παραγάγουν το διδακτικό υλικό. Ο δάσκαλος είναι συντονιστής, σύμβουλος και βοηθός. Σε αυτό το σενάριο προωθούνται ενεργητικές τεχνικές μάθησης και δημιουργικής έκφρασης, με αποτέλεσμα να επικοινωνούν διαλεκτικά με το αρχαίο κείμενο, τα πρόσωπα και τις συνθήκες, αναβιώνοντας και αναπαριστώντας μέσω της μίμησης ως ένα βαθμό το συμπόσιο. Ο λόγος έτσι γίνεται πράξη και εφαρμογή. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Πηγή έμπνευσης και αφετηρία του σεναρίου αποτέλεσε η επικαιρότητα με τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αμφίπολη με βάση την οποία ήρθε στο φως και η σταδιακή δουλειά του αρχαιολόγου, ο οποίος ανάγεται από τα ευρήματα στην ιστορία και στα κείμενα, προκειμένου να ταυτοποιήσει πρόσωπα και εποχές. Με τη θεματογραφία προβάλλονται στον μαθητή σπαράγματα κειμένων από τα οποία καλείται να αναζητήσει το νόημα και να μεταφράσει σωστά. Αλλά το απόσπασμα ο διδάσκων οφείλει να το εντάξει σε ένα πλαίσιο προκειμένου ο μαθητής να μην οδηγείται σε εφαρμογή στείρων γραμματικοσυντακτικών κανόνων, πράγμα το οποίο γίνεται μέσω μεικτών δραστηριοτήτων που συνδέουν το νόημα με τους εκφραστικούς τρόπους, το γενικό ιστορικό και επικοινωνιακό πλαίσιο με το ειδικό θέμα του Σελίδα 6 από

7 αποσπάσματος. Ο μαθητής με την Θεματογραφία έχει την ευκαιρία να επικοινωνεί και να μαθαίνει διάφορα κειμενικά είδη, να απαντά στα κείμενα και να σχολιάζει. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με τη στοχοθεσία του Αναλυτικού Προγράμματος, καθώς το αδίδακτο κείμενο - απόσπασμα εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο που νοηματοδοτείται τόσο σε επίπεδο κειμενικό όσο και σε εξωκειμενικό. Επίσης, οι μαθητές εξοικειώνονται με γραμματικοσυντακτικές δομές ή φαινόμενα που αποτελούν υλικό προς μάθηση, όπως η απρόσωπη σύνταξη και ο β όρος σύγκρισης. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στο σενάριο αυτό οι ΤΠΕ λειτουργούν επικοινωνιακά ως αφορμή εκκίνησης της διαδικασίας γνωριμίας με οπτικό υλικό που αφορά εξωκειμενικά στοιχεία. Επίσης, οι ΤΠΕ συμβάλλουν στην προβολή και διαμόρφωση του υλικού τους αλλά και στην δημιουργία συμμετοχικού κλίματος, έρευνας και διάθεσης παιγνιδιού. Κείμενα Κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων Πλάτωνα, «Συμπόσιον» 172 [πηγή: Ιστολόγιο του Στάθη Παπακωνσταντίνου στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο]. Πλάτωνα «Συμπόσιον» [πηγή: «Μικρός Απόπλους», Επιμέλεια: Άγγελος Περδικούρης]. Υποστηρικτικό / εκπαιδευτικό υλικό Ταινίες/ Ντοκιμαντέρ Πλάτωνος Συμπόσιον ή Περί Έρωτος [πηγή: YouTube: Ιταλογαλλική ταινία βασισμένη στο Συμπόσιο του Πλάτωνα Τίπλος: Le Banquet. Σκηνοθεσία: Marco Ferreri. Σενάριο: Marco Ferreri. Μουσική: Didier Vasseur. Ηθοποιοί: Lucas Belvaux, Irene Papas]. Ιστοσελίδες Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα [Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας]. Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης [πηγή: Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα]. Σελίδα 7 από

8 Διδακτική πορεία / στάδια /φάσεις Α Φάση: 5 ώρες στην αίθουσα διδασκαλίας. Μία ώρα γίνεται η εξομάλυνση του κειμένου και στις υπόλοιπες η επεξεργασία των Φύλλων Εργασίας. Στην αρχή ο διδάσκων μεταφέρει στους υπολογιστές το δοθέν κείμενο προς επεξεργασία και το 1 ο Φύλλο Εργασίας και αφού προτρέψει τους μαθητές να τα μελετήσουν, τους αφήνει να επιλέξουν την ομάδα τους. Η 1 η και η 2 η ομάδα, Οι Συμποσιογράφοι, αναμένεται να πληροφορήσουν για όλα τα σχετικά στοιχεία με τα συμπόσια των αρχαίων Ελλήνων, να παρουσιάσουν και με εικόνα και με λόγο τα χαρακτηριστικά των συμποσίων, εντάσσοντας το μικρό απόσπασμα στο γενικότερο έργο, να αποδώσουν βασιζόμενοι στα κείμενα δύο συγγραφέων τις εκφράσεις, τις τακτικές συμπεριφορές στα συμπόσια, τις συνήθειες, τα πρόσωπα στα συμπόσια, τις τεχνικές των συγγραφέων που γράφουν για τα συμπόσια. Η 2 η και η 3 η ομάδα, Οι Συμπότες δοκοῦσιν, αναμένεται να εντοπίσει και να διακρίνει την προσωπική από την απρόσωπη σύνταξη και να διατυπώσει συνομιλώντας με τα πρόσωπα δικές του απόψεις χρησιμοποιώντας τη νεοελληνική προσωπική ή απρόσωπη σύνταξη. Η 4η και 5 η ομάδα, Οι Συμπότες συνδιαλέγονται, αναμένεται να εντοπίσει συντακτικές ή λεξικές εκφορές του φόβου για τον πλούτο αποκαλύπτοντας δευτερεύουσες ενδοιαστικές προτάσεις ή να αποκαλύψει τις εκφορές που είναι σχετικές με τον β όρο σύγκρισης, καθώς και να μετατρέψει το κείμενο σε μορφή διαλόγου. Αναπαριστώντας μια μορφή συζήτησης συζητούν μέσω ηλεκτρονικών μέσων/ τρόπων τις μορφές ψυχαγωγίας, συγκρίνοντας την σημερινή ψυχαγωγία με τα αρχαιοελληνικά συμπόσια. Η 6 η ομάδα, οι Συμποσιαστές, θα κλείσουν και το σενάριο με το να αναζητήσουν το τέλος της συζήτησης. Επίσης, καταγράφουν εντοπίζοντας στο κείμενο ειδικό θεματικό λεξιλόγιο σχετικό με την φτώχεια και τον πλούτο που είναι και το θέμα συζήτησης και από αυτές τις λέξεις με τις παραγωγές τους θα δημιουργήσουν ένα ομόθεμο σατιρικό ποίημα. Στο τέλος θα φτιάξουν και την μετάφραση που θα ηχογραφήσουν. Σελίδα 8 από

9 Β Φάση: 1 ώρα στην αίθουσα διδασκαλίας. Παρουσίαση του έργου της κάθε ομάδας. Δεν υπήρχε διαθέσιμος χρόνος για το 2 ο Φύλλο Εργασίας. Σελίδα 9 από

10 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 1 Για όλες τις ομάδες Πριν ξεκινήσετε τα Φύλλα Εργασίας επεξεργαστείτε το κείμενο, ώστε να το καταλάβετε νοηματικά. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα μεταφράζει ένα συγκεκριμένο κομμάτι και στην ολομέλεια τα ενώνετε. Oπου χρειάζεται γλωσσική εξομάλυνση ανατρέξτε Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης 1η ομάδα Συμποσιο-γράφοι 1 1. Διαβάσετε τα κείμενα του Ξενοφώντα και του Πλάτωνα καθώς την πηγή: Τα συμπόσια των Αρχαίων Ελλήνων. Αφού αντλήσετε πληροφορίες από τα παραπάνω, προσπαθήστε να αποδώσετε στοιχεία από τη σκηνή του συμποσίου (χώρος, πρόσωπα, συνήθειες). Ποιες συνθήκες συνδέονται με την πραγματοποίηση συμποσίων; Ποια ήταν η ταυτότητα αυτών που συμμετείχαν στα συμπόσια; Ποιοι ήταν οι ρόλοι τους; Τι συνήθιζαν να κάνουν; Ποια ήταν η συμμετοχή των γυναικών; Ποια ήταν η χρησιμότητα και η αξία τους; Ποιος είναι το κέντρο της συντροφιάς; Να φτιάξετε ένα ηλεκτρονικό λήμμα που να περιέχει θεματικά αυτά τα στοιχεία στο Wiki data. 2. Τα κείμενα του Ξενοφώντα και του Πλάτωνα για ποια θέματα μιλάνε; Πώς συμπεριφέρονται οι παρευρισκόμενοι (τρόπος συνομιλίας, συμπεριφορές); Με ποιους αφηγηματικούς τρόπους επιλέγουν οι συγγραφείς να παρουσιάζουν τις συνομιλίες; (Ξενοφών, Πλάτωνας). Καταγράψτε τα συμπεράσματά σας σε ένα έγγραφο Word. Σελίδα 10 από

11 2η ομάδα Συμποσιο-γράφοι 2 1. Να διαβάσετε τα κείμενα του Ξενοφώντα και του Πλάτωνα καθώς και την πηγή: Τα συμπόσια των Αρχαίων Ελλήνων για να αντλήσετε πληροφορίες για το πώς γίνονταν τα συμπόσια. Να συσχετίσετε τα κείμενα με ανάγλυφες παραστάσεις συμποσίου που θα αναζητήσετε στο διαδίκτυο και να γράψετε τις αναλογίες. Να σχεδιάσετε ένα διάγραμμα που αποτυπώνει τον τρόπο που κάθονταν οι συμπότες. 2. Παρακολουθήστε την ταινία: (15 με 20 λεπτά είναι αρκετά για να μπει κανείς στο κλίμα) και καταγράψτε ποια σημεία σχετικά με το συμπόσιο έχουν καταγραφεί και αξιοποιηθεί για να προβληθεί η ιεροτελεστία και οι συνήθειες γύρω από το συμπόσιο. Πώς κινούνται ή κάθονται τα πρόσωπα; Συμπληρώστε έναν παρόμοιο πίνακα: Τόπος Πρόσωπασυνδιαλεγόμενοι στο χώρο χώρου Θέση τους Θέματα Περιγραφή Κυρίαρχα πρόσωπα Σελίδα 11 από

12 3η ομάδα Οι συμπότες δοκοῦσιν.1 1. Σε ποια θέματα τοποθετούνται στο παρόν απόσπασμα οι συμπότες; Με ποια αφορμή οδηγήθηκαν σε αυτό το θέμα; 2. Να γράψετε σε ένα πίνακα του Word μία στήλη με ρήματα που είναι προσωπικά και μιλά ο Χαρμίδης και μία με ρήματα απρόσωπα. Τι επιτυγχάνεται με την διαφορετική αυτή συντακτική επιλογή; 3. Στη συζήτηση ανάμεσα στον Καλλία και στον Χαρμίδη ποια προσωπική άποψη θα διατύπωνες εσύ σχετικά με το θέμα του πλούτου και πώς θα την τεκμηρίωνες; Να χρησιμοποιήσεις προσωπική σύνταξη αλλά και απρόσωπη σύνταξη, όταν δίνεις συμβουλές. Να γίνει διαμοιρασμός των απόψεών σας στο Google.Drive/docs. Σελίδα 12 από

13 4η ομάδα Οι συμπότες δοκοῦσιν.2 1. Να γράψετε σε μία στήλη του Word όλα τα απρόσωπα ρήματα που εμφανίζονται στο παραπάνω κείμενο. Να τα μεταφράσετε και να βρείτε τα ομόρριζα ουσιαστικά που παράγονται από αυτά τα ρήματα. Να γράψετε έναν κατάλογο απρόσωπων και να εξηγήσετε τι επιτυγχάνεται σε επίπεδο επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας. 2. Αφού συμβουλευτείτε σχετικά ηλεκτρονικά συντακτικά φτιάξτε σε μορφή διαγράμματος τη σύνταξη των απροσώπων ρημάτων που εμφανίζονται εδώ. Για το διάγραμμα θα χρησιμοποιήσετε τη Σχεδίαση του Word. Σελίδα 13 από

14 5η ομάδα Οι συμπότες συνδιαλέγονται 1. Να γράψετε τα αρνητικά που προκύπτουν από τον πλούτο. Ποιες φοβίες διατυπώνονται από τον Χαρμίδη για την κατοχή πλούτου. Με ποιες συντακτικές ή λεξικές επιλογές πραγματοποιείται αυτό; Να φτιάξετε έναν πίνακα με τις αρχαιοελληνικές εκφορές και τις συντακτικές ή λεξικές επιλογές. 2. Όταν κάνει τη σύγκριση και αποδεικνύεται η υπεροχή που προκύπτει από το να μην έχει κάποιος χρήματα, με ποιον συντακτικό τρόπο το επιτυγχάνει. Πώς εκφέρεται και πώς μεταφράζεται; Εντοπίστε στο κείμενο τις φράσεις ή τις λέξεις με τις οποίες γίνεται η σύγκριση, καταγράψτε τες σε έναν πίνακα με τις αντίστοιχες μεταφράσεις τους. 3. Να γράψετε σε διαλογική μορφή το παραπάνω κείμενο α) στην αρχαιοελληνική μορφή φτιάχνοντας κάποιες προτάσεις β) στη νεοελληνική εκδοχή (σε ελεύθερη δική σας μετάφραση). Να συμβουλευτείτε ως βοήθημα τις μεταφράσεις από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα. 4. Συζητήστε στο Google.Drive/docs για τις μορφές ψυχαγωγίας. Πόσο απέχει η σημερινή ψυχαγωγία από τα συμπόσια των αρχαίων; Σελίδα 14 από

15 6η ομάδα Οι συμποσιαστές 1. Η συζήτηση αυτή πώς τελείωσε τελικά; Να παρουσιάσετε το τέλος της συζήτησης αυτής, αφού συμβουλευτείτε και ενημερωθείτε για το περιεχόμενο του έργου και της ενότητας από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα. 2. Να φτιάξετε ένα θεματικό λεξιλόγιο σχετικό με τον πλούτο ή τη φτώχεια, όπως το αντλείτε από το παραπάνω κείμενο, κάνοντας στήλες με ρήματα - ουσιαστικά - επίθετα. Στη συνέχεια, να παράγετε νεοελληνικές λέξεις και στη συνέχεια από αυτές θα δημιουργήσετε ένα σατιρικό ποίημα. 3. Φτιάξτε μία πρόσκληση στο Word για την παρουσία των συμμαθητών σου σε ένα συμπόσιο με θέμα τον πλούτο ή την φτώχεια. 4. Να γράψετε σε PowerPoint το αρχαίο κείμενο και την αντίστοιχη μετάφραση που θα προσπαθήσετε να κάνετε. Στη συνέχεια, να ηχογραφήσετε τη φωνή σας που θα εκφωνήσει το κείμενο και την αντίστοιχη μετάφραση. Σελίδα 15 από

16 Φύλλο Εργασίας 2 Το δεύτερο Φύλλο Εργασίας που προβλεπόταν από το σενάριο δεν υπήρχε χρόνος να εφαρμοστεί. Στη διάρκεια της μίας διδακτικής ώρας ο χρόνος κυλάει πραγματικά πολύ γρήγορα, παρόλο που φρόντιζα να εκμεταλλεύομαι και το διάλειμμα για να στήσω τους υπολογιστές. Σελίδα 16 από

17 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το σενάριο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα Πολιτιστικό Πρόγραμμα ή Project με το οποίο οι μαθητές θα αναβιώσουν τα αρχαία συμπόσια, δραματοποιώντας αποσπάσματα του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα, δημιουργώντας λεξιλόγιο συμποσίου, με γεύσεις αρχαίων. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το σενάριο δεν έχει ιδιαίτερες δυσκολίες. Απλά είναι μεγάλο σε έκταση και ο χρόνος πιέζει πάρα πολύ. Ιδιαίτερα όταν το μάθημα είναι μονόωρο, όπως έχει γίνει τώρα πια η Θεματογραφία, τα πράγματα δυσκολεύουν αρκετά. Και επειδή όλη η δουλειά έγινε με φορητούς υπολογιστές στη τάξη, μέχρι να τους ανοίξουμε και να ξεκινήσουμε χανόταν αρκετός χρόνος. Για αυτόν τον λόγο οι εργασίες δεν ολοκληρώθηκαν από όλες τις ομάδες, ιδιαίτερα από κάποιες που δεν ήταν πολύ δυνατές. Επιπλέον, πιστεύω ότι το θετικό από την εφαρμογή ενός σεναρίου στο αδίδακτο κείμενο είναι ότι οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν το κείμενο καλύτερα καθώς το εντάσσουν στο ευρύτερο πλαίσιο που αυτό λειτουργεί. Ωστόσο, για τα γραμματοσυντακτικά φαινόμενα θεωρώ ότι η παραδοσιακή μέθοδος αποδίδει περισσότερο. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κουτσογιάννης, Δ «Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης». Στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 32 ης Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη), ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κείμενο Ξενοφώντα: «Συμπόσιο», [4.29] ὁ δὲ Καλλίας, Σὸν μέρος, ἔφη, λέγειν, ὦ Χαρμίδη, δι ὅ τι ἐπὶ πενίᾳ μέγα φρονεῖς. Οὐκοῦν τόδε μέν, ἔφη, ὁμολογεῖται, κρεῖττον εἶναι θαρρεῖν ἢ φοβεῖσθαι καὶ ἐλεύθερον εἶναι μᾶλλον ἢ δουλεύειν καὶ θεραπεύεσθαι Σελίδα 17 από

18 μᾶλλον ἢ θεραπεύειν καὶ πιστεύεσθαι ὑπὸ τῆς πατρίδος μᾶλλον ἢ ἀπιστεῖσθαι. [4.30] ἐγὼ τοίνυν ἐν τῇδε τῇ πόλει ὅτε μὲν πλούσιος ἦν πρῶτον μὲν ἐφοβούμην μή τίς μου τὴν οἰκίαν διορύξας καὶ τὰ χρήματα λάβοι καὶ αὐτόν τί με κακὸν ἐργάσαιτο ἔπειτα δὲ καὶ τοὺς συκοφάντας ἐθεράπευον, εἰδὼς ὅτι παθεῖν μᾶλλον κακῶς ἱκανὸς εἴην ἢ ποιῆσαι ἐκείνους. καὶ γὰρ δὴ καὶ προσετάττετο μὲν ἀεί τί μοι δαπανᾶν ὑπὸ τῆς πόλεως, ἀποδημῆσαι δὲ οὐδαμοῦ ἐξῆν. [4.31] νῦν δ ἐπειδὴ τῶν ὑπερορίων στέρομαι καὶ τὰ ἔγγεια οὐ καρποῦμαι καὶ τὰ ἐκ τῆς οἰκίας πέπραται, ἡδέως μὲν καθεύδω ἐκτεταμένος, πιστὸς δὲ τῇ πόλει γεγένημαι, οὐκέτι δὲ ἀπειλοῦμαι, ἀλλ ἤδη ἀπειλῶ ἄλλοις, ὡς ἐλευθέρῳ τε ἔξεστί μοι καὶ ἀποδημεῖν καὶ ἐπιδημεῖν ὑπανίστανται δέ μοι ἤδη καὶ θάκων καὶ ὁδῶν ἐξίστανται οἱ πλούσιοι. Σελίδα 18 από