Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΣΠΟΡΟΥ

Transcript

1 Α. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΣΠΟΡΟΥ Ένα σχέδιο μαθήματος και η υλοποίησή του στην τάξη ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Μουχάγιερ Μαρία ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Γλώσσα, γεωγραφία, μαθηματικά, κοινωνική και πολιτική αγωγή, αισθητική αγωγή, αγγλικά, ΤΠΕ ΤΑΞΗ: Ε Δημοτικού ΔΙΑΡΚΕΙΑ: διδακτικές ώρες ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΔΕΠΠΣ ΚΑΙ ΑΠΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Το θέμα είναι απολύτως συμβατό με το Α.Π.Σ και το Δ.Ε.Π.Π.Σ., εφόσον αποτελεί θέμα ενότητας της γεωγραφίας και της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής. ΕΡΓΑΛΕΙΑ- ΜΕΣΑ Φύλλα εργασίας, μαρκαδόροι, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πρόσβαση στο διαδίκτυο, data projector, ντοκιμαντέρ «Εν αρχή ην ο σπόρος», σύνδεση skype, χώμα, διάφανα κυπελλάκια του καφέ, σπόροι παραδοσιακοί, νερό ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΔΕΑ Η θεωρητική και πρακτική εξοικείωση των μαθητών με τις βασικές αρχές της βιολογικής καλλιέργειας, όπως αυτές διαμορφώνονται από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωση. Η ενημέρωση και διαμόρφωση άποψης, μέσα από πολλαπλές δραστηριότητες και διαδικασίες μάθησης, για τη σημασία της διατήρησης του παραδοσιακού σπόρου. ΣΤΟΧΟΙ Ως προς το περιεχόμενο Ευαισθητοποίηση για τα απειλούμενα τοπικά είδη χλωρίδας και πανίδας Η βιωματική εξοικείωση με την έννοια της βιολογικής γεωργίας Ευαισθητοποίηση για τα απειλούμενα τοπικά είδη χλωρίδας και πανίδας Αναγνώριση της σπουδαιότητας διατήρησης των παραδοσιακών σπόρων Γνωριμία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη -μέλη της και τα θεσμικά της όργανα. Να γνωρίσουν την παιδική μηχανή αναζήτησης kidrex και να εργαστούν με αυτή.

2 Ως προς τη διαδικασία μάθησης Να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη Να καλλιεργήσουν την ικανότητα αναζήτησης πληροφοριών. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας Να αναπτύξουν την δεξιότητα να διαβάζουν γραφήματα ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Οι μαθητές να έχουν αναπτύξει τις βασικές δεξιότητες χρήσης του Η/Υ (χρήση ποντικιού, εξοικείωση με το λειτουργικό Windows κ.ά.) Να γνωρίζουν τις έννοιες χλωρίδα και πανίδα. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΑΞΗΣ Η υλοποίηση των δραστηριοτήτων γίνεται στην τάξη, εφόσον υπάρχει η αναγκαία υποδομή για έναν υπολογιστή σε κάθε ομάδα, ή διαφορετικά στο εργαστήριο υπολογιστών που διαθέτει το σχολείο. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες 3-4 ατόμων, προωθώντας έτσι την ομαδοσυνεργατική διαδικασία. Β. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 1 η δραστηριότητα: Η αφετηρία έγινε με καταιγισμό ιδεών (brainstorming) όπου τα παιδιά κλήθηκαν να ανακαλέσουν συνειρμικά προϋπάρχουσες αντιλήψεις για τα απειλούμενα είδη. Στη συνέχεια, παρακολουθώντας την παρουσίαση ppt ξεκίνησε συζήτηση για τα απειλούμενα είδη ζωής σε παγκόσμια αλλά και εθνική εμβέλεια. Ειδικότερα, έγινε η διάκριση σε απειλούμενα είδη της χλωρίδας και της πανίδας του τόπου μας. Μία διαφάνεια που αφορά στην απειλή των παραδοσιακών σπόρων αποτέλεσε το έναυσμα για προβληματισμό και συζήτηση σχετικά με τη βιολογική καλλιέργεια, την ελευθερία διατήρησης και διακίνησης των παραδοσιακών σπόρων και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. 2 η δραστηριότητα: Πρόσκληση στον τοπικό εκπρόσωπο της μη κυβερνητικής οργάνωσης για την προστασία των παραδοσιακών σπόρων «Πελίτι». Ο εκπρόσωπος επισκέφθηκε την τάξη μας και εξήγησε τη σπουδαιότητα της διατήρησης και ελεύθερης διακίνησης των παραδοσιακών σπόρων. Γνώρισε ι στα παιδιά διαφορετικές ποικιλίες από γνωστά μας λαχανικά και τα εντυπωσίασε με την ποικιλία των χρωμάτων και των σχημάτων τους. Τέλος, απάντησε σε ερωτήσεις και απορίες των παιδιών. 3 η δραστηριότητα: Με τη βοήθεια του εκπροσώπου της οργάνωσης «Πελίτι» δημιουργήσαμε ένα σπορείο στο σχολείο. Προς διευκόλυνση των παιδιών έγιναν ατομικά σπορεία, ώστε το κάθε παιδί να αναλάβει στο σπίτι τη συντήρηση του ατομικού του σπορείου. Επιλέχθηκαν διάφανα ποτήρια του καφέ, για να μπορούν τα παιδιά να παρακολουθήσουν όλη την εξέλιξη της

3 ανάπτυξης του φυτού. Παράλληλα, δόθηκαν στα παιδιά οδηγίες για τη σωστή διαχείριση του σπορείου τους. 4 η δραστηριότητα: Προβολή του ντοκιμαντέρ «Εν αρχή ην ο σπόρος», μέσω του διαδικτυακού τόπου Youtube. Πρόκειται για ένα υποτιτλισμένο ντοκιμαντέρ του Christophe Guyon για τον κίνδυνο εξαφάνισης των παραδοσιακών σπόρων και τις δραματικές επιπτώσεις στην ανθρωπότητα από την παγκόσμια κυριαρχία και επιβολή στους αγρότες των μεταλλαγμένων σπόρων που κατασκευάζουν πολυεθνικοί αγροβιομηχανικοί κολοσσοί. Τα παιδιά συνειδητοποίησαν για πρώτη φορά πως το πρόβλημα της διατήρησης και ελεύθερης διακίνησης των σπόρων απασχολεί ήδη τους αγρότες στην Ευρώπη αλλά σε ολόκληρη την υφήλιο και δεν αποτελεί ένα τοπικό μόνο πρόβλημα. Διατυπώθηκαν προβληματισμοί για την έννοια των μεταλλαγμένων σπόρων, για τη σχέση τους με τα λαχανικά που φτάνουν στο πιάτο μας, για τη βιολογική και τη συμβατική γεωργία. 5 η δραστηριότητα: Τα παιδιά επισκέφθηκαν και «εξερεύνησαν» την Ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Γεωργία ( η οποία ήταν ήδη μεταφορτωμένη στην εκπαιδευτική πλατφόρμα Μoodle που χρησιμοποιεί το σχολείο μας. Τα παιδιά πληροφορούνται για τις διατάξεις που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με τη βιολογική γεωργία. Έμαθαν ποιες χώρες έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή βιολογικών προϊόντων όπως και ποια είναι τα πιο δημοφιλή βιολογικά λαχανικά στην Ε.Ε. Επίσης διαβάσαμε το έντυπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Από το αγρόκτημα στο τραπέζι- Ασφαλή τρόφιμα για τους Ευρωπαίους καταναλωτές», που βρίσκεται στην ιστοσελίδα 6η δραστηριότητα: Οργανώσαμε εκπαιδευτική επίσκεψη σε πρότυπο αγρόκτημα οικολογικής γεωργίας της περιοχής μας. Επιλέχθηκε το αγρόκτημα Λίτσα, που βρίσκεται στην περιοχή της Θέρμης Θεσσαλονίκης. Τα παιδιά πήραν μέρος σε γεωργικές εργασίες (κοπή μαρουλιών, διαχωρισμός υγειών φυτών από τα σάπια φύλλα, μεταφύτευση μικρού φυτού σε γλαστράκι κ.ά. ). Έγινε περιήγηση στο αγρόκτημα υπό την επίβλεψη της υπευθύνου Ελβετίδας γεωπόνου, τάισαν τα ζώα και πήραν αναλυτικές πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας του αγροκτήματος. Στο τέλος, τα παιδιά αναχώρησαν παίρνοντας μαζί τους ως «δώρο» ένα εποχιακό λαχανικό βιολογικής παραγωγής και ένα μικρό φυτό σε γλάστρα για μεταφύτευση. 7 η δραστηριότητα: Έγινε γνωριμία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της. Στην εκπαιδευτική πλατφόρμα Μoodleμεταφορτώθηκε το έντυπο της Ε.Ε. «Πάμε να εξερευνήσουμε την Ευρώπη» (από την ιστοσελίδα ). Επίσης από την ιστοσελίδα έγινε μεταφόρτωση της δραστηριότητας «Η Ε.Ε. Τι ακριβώς είναι;».τέλος από την ιστοσελίδα file:///c:/users/user/downloads/kf enc_002%20(3).pdf αναρτήθηκε τ ο έντυπο Europe and Agriculture. Τα παιδιά περιηγήθηκαν τις σελίδες

4 αυτές συζητώντας και σχολιάζοντας το περιεχόμενό τους ανά ομάδες αλλά και στην ολομέλεια της τάξης. Πήραν έτσι γενικές πληροφορίες για τη δημιουργία της Ε.Ε. και για τα κράτη μέλη της. Στη συνέχεια συμπλήρωσαν καρτέλες με τα βασικά χαρακτηριστικά του κάθε κράτους μέλους της Ε.Ε. (πληθυσμός, έκταση, χρωματισμός σημαίας, χρονολογία προσχώρησης στην Ε.Ε., νόμισμα, γεωργικά προϊόντα και άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες ). Τις πληροφορίες μπόρεσαν να τις αντλήσουν από τις προαναφερθείσες ιστοσελίδες ή να τις αναζητήσουν στο διαδίκτυο μέσα από την ασφαλή μηχανή αναζήτησης Κidrex. Η αναζήτηση και καταγραφή πληροφοριών έγινε είτε ατομικά είτε ομαδικά. Στην ολομέλεια της τάξης ανακοινώθηκαν οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν και καταγράφηκαν από τα παιδιά. 8 η δραστηριότητα Επιδιώχθηκε η διαδικτυακή επικοινωνία, μέσω της εφαρμογής Skype, με σχολείο από κράτος μέλος της Ε.Ε. Δυστυχώε αυτό δεν επιτεύχθηκε, καθώς δεν βρέθηκε σχολείο διαθέσιμο για επικοινωνία μέσα στο χρονικό πλαίσιο που είχαμε θέσει. Αντίθετα, η δράση αυτή πραγματοποιήθηκε με σχολείο από την πόλη Λέσκοβατς της Σερβίας. Τα παιδιά υπέβαλαν ερωτήσεις γνωριμίας αλλά και ερωτήσεις σχετικές με το περιεχόμενο της δράσης που υλοποιούσαν. Κατάρτισαν επίσης ένα ερωτηματολόγιο στα αγγλικά και, κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής επικοινωνίας, έθεσαν το καθένα από μία ερώτηση. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση της δράσης πραγματοποιήθηκει μέσα από δύο τελικές δραστηριότητες. 1 η δραστηριότητα αξιολόγησης Παραγωγή γραπτού λόγου. Τα παιδιά κλήθηκαν να αναπτύξουν το παρακάτω θέμα: «Ένας φίλος σου θέλει να ασχοληθεί με την καλλιέργεια της γης. Κάποιος γείτονάς του που είναι καλλιεργητής τού προτείνει να χρησιμοποιήσει παραδοσιακούς σπόρους. Ένας άλλος γείτονάς του τού προτείνει να αγοράσει σπόρους από το εμπόριο. Ποια πρόταση από τις δύο θα αποδεχτεί και για ποιους λόγους;». Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την ανάπτυξη του θέματος τα παιδιά εξέφρασαν απόψεις βάσει των γνώσεων που αποκόμισαν από τις δραστηριότητες που εφαρμόστηκαν μέσα στην τάξη αλλά και στην πορεία υλοποίησης του συγκεκριμένου σεναρίου έξω από αυτήν. 2 η δραστηριότητα αξιολόγησης Παραγωγή αφίσας. Στο μάθημα των εικαστικών τα παιδιά ατομικά ή ομαδικά αποτύπωσαν τις εντυπώσεις τους για τα μεταλλαγμένα και τα παραδοσιακά λαχανικά με θαυμαστά αποτελέσματα, δείχνοντας ότι όχι μόνο είχαν αντιληφθεί τη σοβαρότητα του θέματος αλλά και ότι είναι σε θέση να εκφράσουν τον προβληματισμό τους με τρόπους αισθητικούς. ΤΕΛΙΚΟΣ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ Η εφαρμογή του παραπάνω διδακτικού σεναρίου υπήρξε για την επιβλέπουσα μια γοητευτική εμπειρία και παράλληλα μία ισχυρή πρόκληση για συνέχιση της δραστηριότητας αυτής στο μέλλον πάνω σε μια πλατύτερη βάση. Η γοητεία συνίσταται στο γεγονός ότι όχι μόνο εμπλουτίστηκαν οι προσωπικές γνώσεις της αλλά κυρίως στο ότι διαπίστωσε με μεγάλη ευχαρίστηση το τεράστιο ενδιαφέρον των μαθητών, οι οποίοι συμμετείχαν με πολύ μεγάλη προθυμία στις διάφορες δραστηριότητες. Έδειξαν έτσι να αντιλαμβάνονται ότι όσα έμαθαν στη θεωρία και όσα προσέγγισαν βιωματικά δεν

5 αφορούσαν μόνο τη δική τους ζωή αλλά και την κοινή μοίρα όλων των ανθρώπων που στεγάζονται κάτω από το ενιαίο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ

6 Με νοιάζει!

7 Απειλούνται τα ζώα;

8 στον κόσμο

9 στην Ελλάδα

10

11

12

13 τα φυτά;

14

15

16 οι σπόροι ;

17

18 στο πιάτο μας

19 πώς;

20 Παραδοσιακή γεωργία

21 οι παραδοσιακοί σπόροι ;

22

23 «Εν αρχή ην ο Σπόρος» «Ο σπόρος είναι ο πρώτος κρίκος της διατροφής μας. Αιώνες τώρα οι άνθρωποι έσπερναν τους σπόρους τους και καλλιεργούσαν την τροφή τους.

24 Κρατούσαν ένα μέρος του σπόρου για να σπείρουν την επόμενη χρονιά, αντάλλασσαν τους σπόρους τους με τους γείτονες, τους φίλους, τους φιλοξενούμενούς τους από άλλα μέρη και έτσι, από χέρι σε χέρι και από καρδιά σε καρδιά διασφαλιζόταν η διατροφική επάρκεια, η βιοποικιλότητα, και ο πολιτισμός.» Κοινότητα Πελίτι

25 Τι είναι η βιοποικιλότητα; Η ποικιλία της ζωής στη γη, σε όλα της τα επίπεδα και τους συνδυασμούς της, από τα γονίδια και τα είδη ως τις βιοκοινότητες και τα οικοσυστήματα σε μια περιοχή ή στον πλανήτη συνολικά, και τις σχέσεις μεταξύ τους.

26 Τι έκανε όμως ο άνθρωπος ; Ο άνθρωπος επέλεγε τις καλύτερες ποικιλίες φυτών για να καλλιεργήσει και ζώων για να εκθρέψει στο χωράφι του. Έκανε, δηλαδή, ένα είδος τεχνητής επιλογής. Σε αντιδιαστολή με τη φυσική επιλογή, τη διαδικασία σύμφωνα με την οποία στη φύση επιβιώνουν οι καλύτερα προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον οργανισμοί Έκανε μάλιστα πειράματα με διασταυρώσεις ατόμων διαφορετικών ποικιλιών του ίδιου είδους. Οι νέες ποικιλίες λοιπόν επικρατούσαν και οι παλιές εξαφανίζονταν. Αυτό με τα χρόνια έφερε μια μείωση της βιοποικιλότητας στα αγροτικά οικοσυστήματα. Πολλές ποικιλίες δημητριακών, για παράδειγμα, δεν υπάρχουν πια. Επικράτησαν νέες, βελτιωμένες, που μάλιστα συνοδεύτηκαν από αντίστοιχα φάρμακα που καταπολεμάνε τις ασθένειες. Τελικά όμως αποδείχθηκε ότι μακροπρόθεσμα οι καλλιέργειες που βασίζονται σε μια μόνο βελτιωμένη ποικιλία δημητριακών, που μάλιστα ραντίζεται συχνά, είναι, λιγότερο ανθεκτικές στις ασθένειες.

27 Επιπτώσεις Οι χαμένες ποικιλίες έχουν κάποια φυσικά χαρακτηριστικά που είναι ανεκτίμητα. Π.χ. εάν εμφανιστεί ξαφνικά μια νέα ασθένεια, μπορεί να καταστρέψει όλη την παραγωγή μιας χώρας μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Κάποιες από τις παραδοσιακές ποικιλίες θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν καλύτερα στις δύσκολες συνθήκες. Δίνουν την ελευθερία επιλογής στον άνθρωπο αγρότη-καλλιεργητή. Αυτή η απώλεια στη βιοποικιλότητα αποτελεί εξίσου σοβαρό πρόβλημα για έναν μικρό αγρότη, ένα διεθνές κέντρο ή μια μεγάλη εταιρεία σπόρων.

28

29 Όνομα: Ημερομηνία: ΘΕΜΑ: Ένας φίλος σου θέλει να ασχοληθεί με την καλλιέργεια της γης. Κάποιος γείτονάς του που είναι καλλιεργητής του προτείνει να χρησιμοποιήσει παραδοσιακούς σπόρους. Ένας άλλος γείτονάς του του προτείνει να αγοράσει σπόρους από το εμπόριο. Ποια πρόταση από τις δύο θα αποδεχτεί και για ποιους λόγους;

30 όνομα χώρας: όνομα χώρας:

32 Germany όνομα χώρας: όνομα χώρας: