Εισαγωγή ικαιωµάτων επί Μετοχών στην Αγορά Παραγώγων

Transcript

1 1. Εισαγωγή Εισαγωγή ικαιωµάτων επί Μετοχών στην Αγορά Παραγώγων Η διαπραγµάτευση των ικαιωµάτων επί Μετοχών στην Αγορά Παραγώγων του Χρηµατιστηρίου Αθηνών ξεκινά στις 7 Ιανουαρίου Τα ικαιώµατα επί Μετοχών είναι τυποποιηµένα συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης, όπως αυτά που ήδη διαπραγµατεύονται στην Αγορά Παραγώγων επί των δεικτών FTSE/ASE-20 και FTSE/ASE Mid 40, αλλά έχουν ορισµένες σηµαντικές διαφοροποιήσεις από τα τελευταία αναφορικά κυρίως µε την εκκαθάριση, αφού πρόκειται για συµβόλαια Αµερικανικού τύπου που εκκαθαρίζονται µε φυσική παράδοση. Όπως και τα Συµβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης επί Μετοχών, που ξεκίνησαν να διαπραγµατεύονται στην Αγορά Παραγώγων στις 19 Νοεµβρίου 2001, τα ικαιώµατα επί Μετοχών βασίζονται σε επιµέρους µετοχές του Χρηµατιστηρίου Αθηνών. Οι µετοχές στις οποίες θα βασιστούν τα πρώτα ικαιώµατα επί Μετοχών ήδη αποτελούν υποκείµενες αξίες για ΣΜΕ επί Μετοχών. Επίσης, στην Αγορά Παραγώγων διαπραγµατεύονται, όπως είναι γνωστό, συµβόλαια Repo και Reverse Repo επί επιµέρους µετοχών, τα οποία εξυπηρετούν τη διεξαγωγή δανεισµού τίτλων για όλους τους συµµετέχοντες στην αγορά σε επίπεδο τελικού επενδυτή. Ο σχεδιασµός των δύο προϊόντων και το γεγονός ότι διαπραγµατεύονται σε οργανωµένη αγορά καθιστά τις επενδυτικές πρακτικές του δανεισµού τίτλων απλές, ασφαλείς και διαφανείς για όλους τους επενδυτές. Ανάµεσα στις 75 και πλέον µετοχές που οι επενδυτές µπορούν να δανείσουν και να δανειστούν µέσω των προϊόντων repos της Αγοράς Παραγώγων περιλαµβάνονται και οι υποκείµενες µετοχές των ΣΜΕ και ικαιωµάτων επί Μετοχών. Με την εισαγωγή του νέου προϊόντος, ικαιώµατα επί Μετοχών, οι επενδυτές της ελληνικής αγοράς έχουν πλέον στη διάθεσή τους ένα ολοκληρωµένο εύρος εργαλείων για την πραγµατοποίηση των επενδυτικών τους αποφάσεων, τόσο για αντιστάθµιση κινδύνου όσο και για λήψη θέσης για κερδοσκοπία. Ταυτόχρονα, η διαπραγµάτευση εναλλακτικών προϊόντων επί των ίδιων υποκείµενων µετοχών, και επί των δεικτών στους οποίους συµµετέχουν οι µετοχές, διευκολύνει την πραγµατοποίηση σύνθετων στρατηγικών και τεχνικών arbitrage. Τα προϊόντα που διαπραγµατεύονται στην Αγορά Παραγώγων έχουν σχεδιαστεί ώστε να λειτουργούν συµπληρωµατικά (για παράδειγµα, ο δανεισµός τίτλων µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την κάλυψη υποχρεώσεων παράδοσης από λήξη/άσκηση ΣΜΕ και ικαιωµάτων επί Μετοχών), ενώ η µεθοδολογία υπολογισµού του περιθωρίου ασφάλισης (µε συµψηφισµό θέσεων και παραδοχή συσχέτισης µεταξύ υποκειµένων αξιών) ορθολογικοποιεί τη χρήση των επενδυτικών κεφαλαίων. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 1 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

2 2. Χρήσεις των ικαιωµάτων επί Μετοχών Τα ικαιώµατα επί Μετοχών µπορούν να χρησιµοποιηθούν από επενδυτές για την υλοποίηση διαφόρων επενδυτικών πρακτικών, όπως συνθετική αγορά ή πώληση µετοχής, ασφάλεια από πτώση της τιµής της µετοχής, αύξηση απόδοσης µετοχής και µεταβολή της σύνθεσης χαρτοφυλακίου σε σχέση µε επιµέρους µετοχές του Χρηµατιστηρίου Αθηνών. Στις χρήσεις του νέου προϊόντος περιλαµβάνονται τόσο οι πολυάριθµες χρήσεις των δικαιωµάτων προαίρεσης σε στρατηγικές αντιστάθµισης και λήψης θέσης όσο και οι δυνατότητες δηµιουργίας σύνθετων στρατηγικών σε συνδυασµό µε άλλα προϊόντα της Αγοράς Παραγώγων. Ένας επενδυτής µπορεί να χρησιµοποιήσει τα ικαιώµατα επί Μετοχών για τους παρακάτω σκοπούς: 1) να µειώσει τον κίνδυνο που προέρχεται από την κίνηση της τιµής µιας µετοχής που έχει στο χαρτοφυλάκιό του ή σκοπεύει να αγοράσει (αντιστάθµιση), 2) να επενδύσει ένα µικρό ποσό στην προσδοκία του σε άνοδο ή πτώση τόσο της τιµής όσο και της µεταβλητότητας της τιµής, µε προσδοκία µεγάλων αποδόσεων (µόχλευση), 3) να αυξήσει την απόδοση του χαρτοφυλακίου του πουλώντας δικαιώµατα αγοράς ή πώλησης και εισπράττοντας το τίµηµα, αναλαµβάνοντας ενδεχοµένως κάποιο κίνδυνο, 4) να πραγµατοποιήσει απλές ή σύνθετες στρατηγικές περιορισµένου ρίσκου και γνωστής εκ των προτέρων µέγιστης ζηµίας, 5) να δηµιουργήσει µια συνθετική θέση αγοράς ή πώλησης σε µια µετοχή, 6) να πραγµατοποιήσει εξισορροπητική κερδοσκοπία (arbitrage) µεταξύ των 3 αγορών (µετοχών, ΣΜΕ επί Μετοχών, ικαιωµάτων επί Μετοχών). ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 2 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

3 3. Χαρακτηριστικά και διαπραγµάτευση του προϊόντος Τα ικαιώµατα επί Μετοχών είναι συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης Αµερικανικού τύπου µε φυσική εκκαθάριση. Το µέγεθος συµβολαίου είναι 100 µετοχές. Οι µετοχές στις οποίες βασίζονται τα δικαιώµατα επιλέγονται µε βάση κριτήρια όπως η διασπορά, η ρευστότητα, η εµπορευσιµότητα και η µεταβλητότητα των τιµών. Υποκείµενες µετοχές στα ικαιώµατα επί Μετοχών της Αγοράς Παραγώγων (7/1/2003) Σύµβολο µετοχής Ονοµασία µετοχής ραστηριότητα ΑΛΦΑ Alpha Τράπεζα Α.Ε. (KO) Τράπεζες ETE Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε. (ΚΟ) Τράπεζες ΙΝΤΚΑ Ιντρακόµ Α.Ε. (ΚΟ) Ηλ. Εξοπλισµός ΟΤΕ ΟΤΕ Α.Ε. (ΚΟ) Τηλεπικοινωνίες Υπάρχουν δύο είδη συµβολαίων για κάθε υποκείµενη µετοχή: τα συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης αγοράς (calls) και τα συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης πώλησης (puts). Η διαπραγµάτευση του προϊόντος γίνεται στο ηλεκτρονικό σύστηµα διαπραγµάτευσης της Αγοράς Παραγώγων. ιαπραγµατεύονται πάντοτε οι τρεις κοντινότεροι µήνες από τον τριµηνιαίο κύκλο λήξεων Μαρτίου-Ιουνίου-Σεπτεµβρίου- εκεµβρίου. Οι ίδιες λήξεις είναι διαθέσιµες και για τα ΣΜΕ επί της ίδιας µετοχής. Για κάθε σειρά εισάγονται αρχικά 9 τιµές άσκησης σε διαστήµατα που εξαρτώνται και από το ύψος της τιµής της µετοχής. Νέες τιµές άσκησης εισάγονται στο σύστηµα διαπραγµάτευσης όταν κριθεί αναγκαίο σύµφωνα µε τα χαρακτηριστικά του συµβολαίου. Οι ώρες διαπραγµάτευσης του προϊόντος είναι 10:45-16:15. Κωδικοί σειρών Οι κωδικοί σειρών έχουν τη µορφή ΕΤΕΑ3C15.00 όπου ΕΤΕ σύµβολο µετοχής στο ΟΑΣΗΣ (Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος) Α τύπος δικαιώµατος (Αµερικανικού τύπου) 3C έτος και µήνας λήξης (Μάρτιος 2003) 15.0 τιµή άσκησης (15.00 ευρώ ανά µετοχή) (Από το γράµµα που χρησιµοποιείται για το µήνα λήξης γίνεται φανερό αν πρόκειται για δικαίωµα αγοράς ή πώλησης.) Η τιµή του συµβολαίου εκφράζεται σε ευρώ ανά µετοχή. Ένας επενδυτής που αγοράζει ένα δικαίωµα αγοράς επί της µετοχής ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 15,00 ευρώ στην τιµή των 0,37 ευρώ, θα πληρώσει στον πωλητή του δικαιώµατος το ποσό των 37 ευρώ (0,37 x 100 µετοχές). Η πληρωµή του τιµήµατος εκκαθαρίζεται την επόµενη εργάσιµη ηµέρα (Τ+1). Η εκκαθάριση του τιµήµατος γίνεται µέσω του Ηµερήσιου ιακανονισµού, όπως διεξάγεται για όλα τα προϊόντα της Αγοράς Παραγώγων. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 3 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

4 4. Περιθώριο ασφάλισης Οι αγοραστές δικαιωµάτων δεν έχουν υποχρέωση καταβολής περιθωρίου ασφάλισης. Οι πωλητές δικαιωµάτων υποχρεούνται να παρέχουν περιθώριο ασφάλισης ανάλογο µε την ανοικτή τους θέση. Ο «Υπολογιστής περιθωρίου ασφάλισης» στην ιστοσελίδα της Αγοράς Παραγώγων είναι ένα χρήσιµο εργαλείο για τον υπολογισµό του ποσού περιθωρίου ασφάλισης που καλούνται να καλύψουν οι πωλητές δικαιωµάτων. Η ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. υπολογίζει και τηρεί το περιθώριο ασφάλισης για θέσεις σε προϊόντα της Αγοράς Παραγώγων σε επίπεδο τελικού επενδυτή. Η µεθοδολογία υπολογισµού του περιθωρίου ασφάλισης που εφαρµόζεται επιτρέπει τη συνεκτίµηση θέσεων σε ΣΜΕ και δικαιώµατα επί του ίδιου υποκείµενου στοιχείου καθώς και την εφαρµογή συντελεστών συσχέτισης (cross margining) µεταξύ ζευγών υποκείµενων αξιών. Σηµειώνεται ότι το απαιτούµενο περιθώριο ασφάλισης για θέσεις σε ικαιώµατα επί Μετοχών µπορεί να καλυφθεί µε µετρητά, µε δέσµευση οµολόγων (για µεγάλα ποσά περιθωρίου ασφάλισης), µε δέσµευση µετοχών υπέρ ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. καθώς και µε συµψηφισµό µε το πιστωτικό περιθώριο ασφάλισης που προκύπτει από δανεισµό µετοχών στην ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. µέσω του προϊόντος Stock Repo. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, η αποτίµηση των µετοχών γίνεται µε τα ισχύοντα, κατά περίπτωση, ποσοστά αποτίµησης. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 4 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

5 5. ικαιώµατα Αµερικανικού τύπου Τα ικαιώµατα επί Μετοχών είναι συµβόλαια Αµερικανικού τύπου, δηλαδή µπορούν να ασκηθούν από τους αγοραστές οποιαδήποτε στιγµή µέχρι και την ηµεροµηνία λήξης τους. Πριν προχωρήσουν σε άσκηση, οι αγοραστές δικαιωµάτων µπορούν να ελέγξουν ποιά ενέργεια είναι πιο συµφέρουσα οικονοµικά: η άσκηση του δικαιώµατος ή το κλείσιµο της θέσης. Όσο τα συµβόλαια έχουν µεγάλη αξία χρόνου, συνήθως δεν είναι οικονοµικά συµφέρουσα η πρώιµη άσκηση (early exercise), ενώ για τα δικαιώµατα αγοράς, αν δεν υπάρχουν εταιρικές πράξεις, δεν συµφέρει τον αγοραστή να υπάρξει άσκηση. Ωστόσο, στην απόφασή του να προχωρήσει σε πρώιµη άσκηση, ένας επενδυτής (αγοραστής δικαιώµατος αγοράς ή πώλησης) λαµβάνει επίσης υπόψη του: α) το συνολικό κόστος των προµηθειών, και β) την ανάγκη αναδιάρθρωσης του χαρτοφυλακίου του, ως εξής, - απόκτηση της µετοχής άσκηση δικαιώµατος αγοράς, - µείωση της έκθεσης στη µετοχή άσκηση δικαιώµατος πώλησης. Οποιαδήποτε στιγµή µέχρι και τη λήξη του συµβολαίου, οι αγοραστές δικαιωµάτων µπορούν να επιλέξουν να ασκήσουν το συµβόλαιο ή να κλείσουν τη θέση τους. Οι αγοραστές δικαιωµάτων έχουν πάντα την πρωτοβουλία για το αν και πότε θα ενεργήσουν σε σχέση µε την ανοικτή θέση τους. Οι πωλητές συµβολαίων δικαιωµάτων µπορούν να κλείσουν τη θέση τους οποιαδήποτε στιγµή πριν τη λήξη του συµβολαίου. Αν ένας πωλητής δικαιώµατος δεχθεί ανάθεση του συµβολαίου, οφείλει να ανταποκριθεί στην υποχρέωση που έχει αναλάβει, πραγµατοποιώντας τη συναλλαγή που περιγράφει το συµβόλαιο. Η εκκαθάριση της άσκησης δικαιωµάτων, είτε πρώιµης είτε στη λήξη, γίνεται την τρίτη εργάσιµη ηµέρα µετά την ηµέρα άσκησης (Τ+3). ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 5 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

6 6. Πρώιµη άσκηση δικαιώµατος επί µετοχής Οι αγοραστές δικαιωµάτων µπορούν να ασκήσουν τα συµβόλαιά τους οποιαδήποτε στιγµή µέχρι και τη λήξη του συµβολαίου. Παράδειγµα Ο επενδυτής έχει αγοράσει 10 συµβόλαια δικαιωµάτων αγοράς επί της µετοχής ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 15,00 ευρώ. Η µετοχή διαπραγµατεύεται στα 16,20 ευρώ και ο επενδυτής αποφασίζει να ασκήσει συµβόλαια προκειµένου να αποκτήσει 500 µετοχές στην τιµή των 15,00 ευρώ. Το Τµήµα Εκκαθάρισης του Μέλους ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. µε το οποίο συνεργάζεται ο επενδυτής, εισάγει στο Υποσύστηµα Εκκαθάρισης Παραγώγων (DCW) εντολή άσκησης για 5 συµβόλαια δικαιωµάτων αγοράς επί της ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 15,00 ευρώ. Η άσκηση γίνεται µέσω της επιλογής Account Position. Ο επενδυτής µπορεί να επιλέξει να ασκήσει όσα συµβόλαια επιθυµεί από την ανοικτή θέση του. Η άσκηση µπορεί να γίνει οποιαδήποτε ηµέρα συναλλαγών µέχρι και τη λήξη της σειράς, καθ όλη τη διάρκεια και ως και µισή ώρα µετά το τέλος της συνεδρίασης της Αγοράς Παραγώγων. Ανάκληση της άσκησης µπορεί να γίνει κατά την ίδια ηµέρα µέσα στα ίδια χρονικά όρια. Η υποχρέωση εκτέλεσης της συναλλαγής που περιγράφει το δικαίωµα που ασκήθηκε µεταφέρεται µε τυχαίο σε έναν ή περισσότερους επενδυτές που τηρούν ανοικτή θέση πώλησης σε δικαιώµατα της ίδιας σειράς κατά την ίδια ηµέρα. Συγκεκριµένα: Το απόγευµα της ίδιας ηµέρας (Τ), κατά τη διαδικασία της εκκαθάρισης, το σύστηµα εκκαθάρισης της ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π., χρησιµοποιώντας µια µέθοδο τυχαίας επιλογής (random algorithm), αναθέτει σε έναν ή περισσότερους επενδυτές που έχουν ανοικτή θέση πώλησης σε δικαιώµατα της ίδιας σειράς την υποχρέωση να συµµετέχουν στη συναλλαγή της άσκησης για τον αριθµό των συµβολαίων που ασκήθηκαν. Τόσο η ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. όσο και το Μέλος ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. που εκπροσωπεί τον επενδυτή στον οποίο γίνεται ανάθεση, ενηµερώνονται σχετικά µε τα γεγονότα της άσκησης και ανάθεσης µέσω των αναφορών εκκαθάρισης που παράγει το σύστηµα εκκαθάρισης (delivery reports for stock futures/stock options). Σηµειώνεται ότι οι αναφορές αυτές είναι ξεχωριστές από τις αναφορές εκκαθάρισης που αφορούν υποχρεώσεις παράδοσης µετοχών από τα προϊόντα δανεισµού τίτλων. Σηµαντική Σηµείωση Άσκηση συµβολαίου µπορεί να γίνει ανεξάρτητα από το αν το δικαίωµα είναι εντός ή εκτός της ισοδύναµης χρηµατικής του αξίας, αν ο αγοραστής του δικαιώµατος το επιθυµεί. Οι αγοραστές των συµβολαίων έχουν το δικαίωµα να ασκήσουν συµβόλαια που βρίσκονται εκτός της ισοδύναµης χρηµατικής τους αξίας (ΟΤΜ) οποιαδήποτε ηµέρα µέχρι και την ηµέρα λήξης των συµβολαίων. Παρόλο που θεωρητικά η ενέργεια αυτή είναι οικονοµικά ασύµφορη, ο επενδυτής µπορεί να λάβει αυτή την επενδυτική απόφαση αφού συνυπολογίσει µια σειρά από θέµατα. Εποµένως, υπάρχει περίπτωση οι πωλητές δικαιωµάτων να υποστούν ανάθεση ακόµη και αν τα πουληµένα δικαιώµατα βρίσκονται εκτός της ισοδύναµης χρηµατικής τους αξίας, εφόσον βέβαια τα ασκήσει ο αγοραστής. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 6 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

7 Την επόµενη ηµέρα το πρωί, και οι δύο επενδυτές που συµµετέχουν στην άσκηση (τόσο ο επενδυτής που παραδίδει µετοχές όσο και ο επενδυτής που παραλαµβάνει) υποχρεούνται να παρέχουν περιθώριο ασφάλισης παράδοσης (delivery margin). Η παροχή περιθωρίου ασφάλισης παράδοσης συνεχίζεται ως και την ηµέρα εκκαθάρισης της άσκησης (Τ+3). Για τον υπολογισµό αυτού του ποσού συµψηφίζεται η τρέχουσα αξία των προς παράδοση/παραλαβή µετοχών και το ποσό πληρωµής/είσπραξης για την παραλαβή τους (τιµή άσκησης x µέγεθος συµβολαίου), προσαρµοσµένα κατά το ποσοστό περιθωρίου ασφάλισης για τα ΣΜΕ επί της ίδιας µετοχής. ηλαδή: Για τον επενδυτή που παραλαµβάνει µετοχές (ασκεί δικαίωµα αγοράς ή δέχεται ανάθεση για δικαίωµα πώλησης) [(1 - (margin ΣΜΕ % - 2%)) * τιµή κλεισίµατος µετοχής - τιµή άσκησης] * µέγεθος συµβολαίου * αριθµό συµβολαίων Για τον επενδυτή που παραδίδει µετοχές (ασκεί δικαίωµα πώλησης ή δέχεται ανάθεση για δικαίωµα αγοράς) [(1 + (margin ΣΜΕ % - 2%)) * τιµή κλεισίµατος µετοχής - τιµή άσκησης] * µέγεθος συµβολαίου * αριθµό συµβολαίων Το ποσό του περιθωρίου ασφάλισης παράδοσης συµψηφίζεται µε άλλα πιστωτικά και χρεωστικά ποσά περιθωρίου ασφάλισης που αφορούν τον επενδυτή. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 7 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

8 7. Παραδείγµατα 7.1 ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΩΛΗΣΗΣ i. Αγοραστής Ο αγοραστής ζητά την άσκηση 1 δικαιώµατος πώλησης επί της ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 17,00 ευρώ. Για την εκκαθάριση της άσκησης, ο επενδυτής θα παραδώσει 100 µετοχές ΕΤΕ και θα εισπράξει ευρώ. Η µετοχή ΕΤΕ διαπραγµατεύεται στα 16,20 ευρώ. Την επόµενη ηµέρα το πρωί, ο επενδυτής πρέπει να καλύψει περιθώριο ασφάλισης παράδοσης ύψους 179,20 ευρώ. Τις επόµενες δύο ηµέρες, κατά τις οποίες ο επενδυτής συνεχίζει να υποχρεούται να παρέχει περιθώριο ασφάλισης, το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται βάσει της τρέχουσας τιµής της υποκείµενης µετοχής. Ταυτόχρονα, ο επενδυτής µεταφέρει τις 100 προς παράδοση µετοχές ΕΤΕ που έχει στο Λογαριασµό Αξιών του στο Σύστηµα Άυλων Τίτλων στον κωδικό χειριστή του Μέλους ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. που εκκαθαρίζει για λογαριασµό του. Το Τµήµα Εκκαθάρισης του Μέλους µπορεί να «αναλύσει» την ποσότητα των µετοχών για την εκκαθάριση της υποχρέωσης παράδοσης οποιαδήποτε ηµέρα, από την ηµέρα άσκησης µέχρι και την Τ+3. Ακύρωση της ανάλυσης µπορεί να γίνει οποιαδήποτε ηµέρα µέχρι και την Τ+2. Την τρίτη ηµέρα µετά την άσκηση (Τ+3), οι αναλυµένες µετοχές αφαιρούνται από το Λογαριασµό Αξιών του επενδυτή, ενώ µέσω της διαδικασίας του Ηµερήσιου ιακανονισµού εκκαθαρίζεται συµψηφιστικά σε επίπεδο Μέλους και η είσπραξη του ποσού των ευρώ υπέρ του επενδυτή. ii. Πωλητής Το απόγευµα της ηµέρας Τ, κατά την οποία έγινε άσκηση ενός δικαιώµατος πώλησης επί της ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 17,00 ευρώ, το Μέλος ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. που εκπροσωπεί έναν επενδυτή µε θέση πώλησης σε συµβόλαια της ίδιας σειράς ενηµερώνεται µέσω των αναφορών εκκαθάρισης για την ανάθεση της άσκησης στον πελάτη του µέσω της τυχαίας επιλογής. Για την εκκαθάριση της ανάθεσης, ο επενδυτής θα καταβάλει ευρώ για να παραλάβει 100 µετοχές ΕΤΕ. Την επόµενη ηµέρα το πρωί, ο επενδυτής πρέπει να καλύψει περιθώριο ασφάλισης παράδοσης ύψους 339,20 ευρώ. Τις επόµενες δύο ηµέρες, κατά τις οποίες ο επενδυτής συνεχίζει να υποχρεούται να παρέχει περιθώριο ασφάλισης παράδοσης, το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται βάσει της τρέχουσας τιµής της υποκείµενης µετοχής. Την τρίτη ηµέρα µετά την άσκηση (Τ+3), ο επενδυτής καταβάλλει µέσω του Ηµερήσιου ιακανονισµού µε συµψηφισµό σε επίπεδο Μέλους το ποσό των ευρώ. Την ίδια ηµέρα, ο Λογαριασµός Αξιών του επενδυτή στο Σύστηµα Άυλων Τίτλων, µε χειριστή το Μέλος ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π., πιστώνεται µε 100 µετοχές ΕΤΕ. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 8 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

9 7.2 ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΓΟΡΑΣ i. Αγοραστής Ο αγοραστής ζητά την άσκηση 1 δικαιώµατος αγοράς επί της ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 15,00 ευρώ. Για την εκκαθάριση της άσκησης, ο επενδυτής θα καταβάλει ευρώ για να παραλάβει 100 µετοχές ΕΤΕ. Η µετοχή ΕΤΕ διαπραγµατεύεται στα 16,20 ευρώ. Την επόµενη ηµέρα το πρωί, ο επενδυτής πρέπει να καλύψει περιθώριο ασφάλισης παράδοσης ύψους 139,20 ευρώ. Τις επόµενες δύο ηµέρες, κατά τις οποίες ο επενδυτής συνεχίζει να υποχρεούται να παρέχει περιθώριο ασφάλισης, το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται βάσει της τρέχουσας τιµής της υποκείµενης µετοχής. Την τρίτη ηµέρα µετά την άσκηση (Τ+3), ο επενδυτής καταβάλλει µέσω του Ηµερήσιου ιακανονισµού µε συµψηφισµό σε επίπεδο Μέλους το ποσό των ευρώ. Την ίδια ηµέρα, ο Λογαριασµός Αξιών του επενδυτή στο Σύστηµα Άυλων Τίτλων, µε χειριστή το Μέλος ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π., πιστώνεται µε 100 µετοχές ΕΤΕ. ii. Πωλητής Το απόγευµα της ηµέρας Τ, κατά την οποία έγινε άσκηση ενός δικαιώµατος αγοράς επί της ΕΤΕ µε τιµή άσκησης 15,00 ευρώ, το Μέλος ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. που εκπροσωπεί έναν επενδυτή µε θέση πώλησης σε συµβόλαια της ίδιας σειράς ενηµερώνεται µέσω των αναφορών εκκαθάρισης για την ανάθεση της άσκησης στον πελάτη του µέσω της τυχαίας επιλογής. Για την εκκαθάριση της ανάθεσης, ο επενδυτής θα παραδώσει 100 µετοχές και θα εισπράξει ευρώ. Την επόµενη ηµέρα το πρωί, ο επενδυτής πρέπει να καλύψει περιθώριο ασφάλισης παράδοσης ύψους 379,20 ευρώ. Τις επόµενες δύο ηµέρες, κατά τις οποίες ο επενδυτής συνεχίζει να υποχρεούται να παρέχει περιθώριο ασφάλισης, το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται βάσει της τρέχουσας τιµής της υποκείµενης µετοχής. Ταυτόχρονα, αν ο επενδυτής έχει 100 µετοχές ΕΤΕ στο Λογαριασµό Αξιών του στο Σύστηµα Άυλων Τίτλων, τις µεταφέρει στον κωδικό χειριστή του Μέλους ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. που εκκαθαρίζει για λογαριασµό του. Το Τµήµα Εκκαθάρισης του Μέλους µπορεί να «αναλύσει» την ποσότητα των µετοχών για την εκκαθάριση της υποχρέωσης παράδοσης οποιαδήποτε ηµέρα, από την ηµέρα άσκησης µέχρι και την Τ+3. Ακύρωση της ανάλυσης µπορεί να γίνει οποιαδήποτε ηµέρα µέχρι και την Τ+2. Την τρίτη ηµέρα µετά την άσκηση (Τ+3), οι αναλυµένες µετοχές αφαιρούνται από το Λογαριασµό Αξιών του επενδυτή, ενώ µέσω της διαδικασίας του Ηµερήσιου ιακανονισµού εκκαθαρίζεται συµψηφιστικά σε επίπεδο Μέλους και η είσπραξη του ποσού των ευρώ υπέρ του επενδυτή. Ο κύκλος εκκαθάρισης Τ+3, που ακολουθείται για τη φυσική παράδοση στην άσκηση ικαιωµάτων επί Μετοχών όπως και στην αγορά µετοχών, δεν επιτρέπει στον επενδυτή στον οποίο γίνεται ανάθεση άσκησης δικαιώµατος αγοράς και ο οποίος δεν κατέχει τις υποκείµενες µετοχές χρονικό περιθώριο για την απόκτησή τους µέσω της αγοράς. Ο επενδυτής που δεν έχει στην κατοχή του τις µετοχές που υποχρεούται να παραδώσει, µπορεί να δανειστεί τον απαραίτητο αριθµό µετοχών µέσω του προϊόντος Stock Reverse Repo που διαπραγµατεύεται στην Αγορά Παραγώγων προκειµένου να µην οδηγηθεί σε αθέτηση. Ο δανεισµός των µετοχών πρέπει να πραγµατοποιηθεί την επόµενη εργάσιµη ηµέρα (Τ+1) το αργότερο. Ο ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 9 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

10 δανεισµός των µετοχών εξασφαλίζει ότι ο επενδυτής θα αποκτήσει έγκαιρα στην κατοχή του τις µετοχές που υποχρεούται να παραδώσει. Σηµειώνεται ότι σε αυτή την περίπτωση, ο επενδυτής καλείται να καλύψει περιθώριο ασφάλισης τόσο για την παράδοση µετοχών (delivery margin) όσο και για την ανοικτή θέση σε δανεισµό, ενώ ταυτόχρονα χρεώνεται Ηµερήσιος Τόκος για τις µετοχές που δανείζεται. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 10 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

11 8. Προµήθειες και φόροι Η παράδοση µετοχών κατά την εκκαθάριση άσκησης δικαιωµάτων προαίρεσης επί µετοχών απαλλάσσεται από το φόρο πώλησης (0,3% κατά την πώληση µετοχών). Η προµήθεια συναλλαγής είναι - 0,60 για πελατεία και Ειδικούς ιαπραγµατευτές τύπου Α - 0,06 για Ειδικούς ιαπραγµατευτές τύπου Β Κατά την άσκηση συµβολαίων δικαιωµάτων, χρεώνεται προµήθεια exercise/assignment, σύµφωνα µε την ισχύουσα τιµολογιακή πολιτική, τόσο στον αγοραστή που ασκεί το συµβόλαιο όσο και στον πωλητή που δέχεται ανάθεση. Οι προµήθειες αυτές είναι πληρωτέες µέσω της διαδικασίας του Ηµερήσιου ιακανονισµού την τρίτη εργάσιµη ηµέρα από την ηµέρα άσκησης (Τ+3). Οι προµήθειες είναι - 0,40 για πελατεία και Ειδικούς ιαπραγµατευτές τύπου Α - 0 για Ειδικούς ιαπραγµατευτές τύπου Β Στις παραπάνω προµήθειες θα πρέπει να προστεθεί και το κόστος µεταβίβασης στο Κ.Α.Α. το οποίο είναι παρόµοιο µε αυτό που ισχύει για ΣΜΕ επί µετοχών. Πρέπει να σηµειωθεί ότι για τα συµβόλαια δικαιωµάτων προαίρεσης που λήγουν εκτός της ισοδύναµης χρηµατικής τους αξίας (Οut-of-the-Money - ΟΤΜ) δε χρεώνεται προµήθεια από την Αγορά Παραγώγων του X.A. και την ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 11 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

12 9. Εταιρικές πράξεις Κατά τη χρονική περίοδο που βρίσκονται σε εξέλιξη ορισµένα είδη εταιρικών πράξεων σε µετοχές που αποτελούν υποκείµενα στοιχεία των ΣΜΕ και ικαιωµάτων επί Μετοχών της Αγοράς Παραγώγων, δεν επιτρέπεται η άσκηση συµβολαίων δικαιωµάτων αγοράς που βασίζονται σε αυτές τις µετοχές. Συγκεκριµένα, ο περιορισµός ισχύει µεταξύ της ηµεροµηνίας αποκοπής δικαιώµατος και της ηµεροµηνίας έναρξης διαπραγµάτευσης των νέων µετοχών που προκύπτουν από αυτά τα είδη εταιρικών πράξεων. Σύµφωνα µε τους κανόνες ιαχείρισης Εταιρικών Πράξεων που έχει δηµοσιεύσει η Αγορά Παραγώγων για τα ΣΜΕ και τα ικαιώµατα επί Μετοχών, ορισµένοι τύποι εταιρικών πράξεων επιβάλλουν την προσαρµογή των χαρακτηριστικών του συµβολαίου προκειµένου να διαφυλαχθεί η ισότιµη αντιµετώπιση αγοραστών και πωλητών πριν και µετά την ηµεροµηνία εφαρµογής της εταιρικής πράξης (συνήθως ηµεροµηνία αποκοπής του σχετικού δικαιώµατος), καθώς και να διατηρηθεί η ίδια αξία για τις ανοικτές θέσεις. Συνήθη είδη τέτοιων εταιρικών πράξεων είναι οι Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου µε διανοµή δωρεάν µετοχών ή µε διανοµή δικαιωµάτων προαίρεσης υπέρ των παλαιών µετόχων και καταβολή µετρητών, και οι αναδιαρθρώσεις του µετοχικού κεφαλαίου (stock split, reverse stock split). Αν συµβεί µία εταιρική πράξη που επιβάλλει την προσαρµογή των χαρακτηριστικών των συµβολαίων παράγωγων προϊόντων σε κάποια µετοχή που αποτελεί υποκείµενο για ΣΜΕ και ικαιώµατα που διαπραγµατεύονται στην Αγορά Παραγώγων, οι σειρές διαπραγµάτευσης αντικαθίστανται µε νέες σειρές που φέρουν χαρακτηριστική ένδειξη και έχουν προσαρµοσµένα χαρακτηριστικά συµβολαίου. Άλλα συνήθη είδη εταιρικών πράξεων, όπως η πληρωµή µερίσµατος και ορισµένοι τύποι συγχωνεύσεων, δεν επιβάλλουν την προσαρµογή των χαρακτηριστικών των συµβολαίων. Σε αυτές τις περιπτώσεις επίσης δεν επιβάλλεται περιορισµός στην άσκηση συµβολαίων δικαιωµάτων επί µετοχών. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τη διαχείριση εταιρικών πράξεων σε σχέση µε τα Συµβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης και τα ικαιώµατα επί Μετοχών της Αγοράς Παραγώγων του Χρηµατιστηρίου Αθηνών, παρακαλούµε δείτε τη σχετική αναλυτική έκδοση της Αγοράς Παραγώγων. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 12 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

13 10. Λήξη συµβολαίων Η ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. εφαρµόζει αυτόµατη άσκηση για όλες τις σειρές δικαιωµάτων που βρίσκονται εντός της ισοδύναµης χρηµατικής τους αξίας (έχουν εσωτερική αξία) κατά την ηµέρα λήξης. Έτσι, αν την ηµέρα λήξης (17 Σεπτεµβρίου) η τιµής της µετοχής ΕΤΕ είναι 15,51, θα ασκηθούν αυτόµατα οι σειρές Σεπτεµβρίου δικαιωµάτων αγοράς µε τιµή άσκησης 15,50 και κάτω, καθώς και δικαιωµάτων πώλησης µε τιµή άσκησης 16,00 και πάνω (το διάστηµα µεταξύ των τιµών άσκησης των δικαιωµάτων που διαπραγµατεύονται επί µιας µετοχής µε τιµή 15 ευρώ είναι 0,50 ευρώ). Μετά την άσκηση, οι διαδικασίες που αφορούν την ανάθεση, παροχή περιθωρίου ασφάλισης και εκκαθάριση της άσκησης ακολουθούνται ακριβώς όπως και στην περίπτωση της πρώιµης άσκησης. Όλες οι σειρές που λήγουν χωρίς εσωτερική αξία κλείνονται αυτόµατα χωρίς άλλη διαδικασία εκκαθάρισης. ε χρεώνεται προµήθεια από το χρηµατιστήριο κατά τη λήξη δικαιωµάτων χωρίς εσωτερική αξία. ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 13 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης

14 11. Άρνηση άσκησης Οι αγοραστές συµβολαίων δικαιωµάτων που, ενώ τα συµβόλαιά τους βρίσκονται εντός της ισοδύναµης χρηµατικής τους αξίας, δεν επιθυµούν να γίνει άσκησή τους µπορούν να ζητήσουν να µη γίνει άσκηση από την ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π. στη λήξη. Η αίτηση της µη άσκησης γίνεται µέσω της επιλογής Deny exercise στο σύστηµα DCW. ε χρεώνεται προµήθεια για την άρνηση άσκησης. Οι επενδυτές µπορούν να επιλέξουν να αρνηθούν την άσκηση συµβολαίων που έχουν εσωτερική αξία στη λήξη αν, για παράδειγµα, η εσωτερική αξία είναι χαµηλή και δεν καλύπτει τις προµήθειες ή τα κόστη των χρηµατορροών που συνεπάγεται η φυσική παράδοση/παραλαβή µετοχών. Σηµειώνεται ότι οι υποχρεώσεις παράδοσης τίτλων δε συµψηφίζονται µε τυχόν αναµενόµενες παραλαβές τίτλων (π.χ. από λήξη ΣΜΕ επί Μετοχών). ιεύθυνση Ανάπτυξης Εργασιών 14 / 14 ιεύθυνση Εκκαθάρισης