Ποια η σχέση της διατροφής με την ιδιοπαθή αρτηριακή υπέρταση;

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ποια η σχέση της διατροφής με την ιδιοπαθή αρτηριακή υπέρταση;"

Λαφιδὼθ Μακρής
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ποια η σχέση της διατροφής με την ιδιοπαθή αρτηριακή υπέρταση; Χρυσή Κολιάκη, MD PhD Κατ επιλογήν υποχρεωτικό μάθημα ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

2 Εισαγωγικά στοιχεία για υπέρταση... Η αυξημένη αρτηριακή πίεση (ΑΠ) αποτελεί ισχυρό ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για αυξημένη καρδιαγγειακή και νεφρική νοσηρότητα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΑΕΕ) Στεφανιαία Νόσος (ΣΝ) Καρδιακή ανεπάρκεια Νεφρική ανεπάρκεια στα άτομα άνω των 50 ετών, ο κίνδυνος να αναπτύξουν υπέρταση κάποια στιγμή στη ζωή τους προσεγγίζει το 90% αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων οι υπερτασικοί ασθενείς ανταποκρίνονται περισσότερο σε διαιτητικά μέτρα ελάττωσης της αρτηριακής πίεσης σε σχέση με νορμοτασικά άτομα American Heart Association (AHA) Scientific Statement: Dietary approaches to prevent and treat hypertension Hypertension 2006;47:296 Appel et al

3 Η υπέρταση είναι πολυγονιδιακή και πολυπαραγοντική νοσολογική οντότητα

4 Ακόμη και μια μικρή ελάττωση της ΑΠ κατά 3 mm Hg μειώνει τη θνητότητα από ΑΕΕ κατά 8% και τη θνητότητα από ΣΝ κατά 5% Stamler R. Implications of the INTERSALT Study. Hypertension 1991;17 (Suppl I): I-16 I-20

5 Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα που ελαττώνουν αποτελεσματικά τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης διακοπή καπνίσματος απώλεια σωματικού βάρους ελάττωση κατανάλωσης αλκοόλ φυσική δραστηριότητα διαιτητικός περιορισμός πρόσληψης άλατος υιοθέτηση <<φιλικών για την καρδιά>> διαιτητικών σχημάτων, π.χ. DASH diet (heart-friendly dietary patterns)

6 Koliaki C, Katsilambros N. Nutr Rev 2013

7 Αλάτι (Νάτριο) και Υπέρταση

8 η μεγάλη κατανάλωση αλατιού που παρατηρείται στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες οφείλεται κατά μείζονα λόγο στην υψηλή περιεκτικότητα των επεξεργασμένων τροφίμων σε αλάτι

9 cross-sectional study άτομα ηλικίας ετών, 52 δείγματα πληθυσμού από 32 χώρες, η απέκκριση νατρίου στα ούρα 24ώρου (δείκτης πρόσληψης νατρίου) συσχετίστηκε με τα επίπεδα της ΑΠ και τον επιπολασμό της υπέρτασης, για κάθε μείωση της αποβολής νατρίου κατά 100 mmol/ημέρα, η ΣΑΠ μειωνόταν κατά 3-6 mm Hg τόσο σε υπερτασικά όσο και σε νορμοτασικά άτομα Intersalt: an international study of electrolyte excretion and blood pressure: Intersalt Cooperative Research Group. BMJ 1988;297:

10 DASH-Sodium Trial: DASH versus a typical American diet at 3 different sodium intakes non-linear blood pressure response to sodium reduction

11 συστάσεις: αποφυγή προσθήκης αλατιού στο φαγητό (no added salt diet), αποφυγή υπεραλατισμένων επεξεργασμένων τροφίμων, κατανάλωση τροφίμων μαγειρεμένων από φυσικά συστατικά πρόσφατα, η συνιστώμενη (ιδανική) ημερήσια πρόσληψη Να μειώθηκε από τα 100 mmol/day (ή 2.4 gr Na ή 6 gr NaCl) στα 65 mmol/day (ή 1.5 gr Na ή 3.8 gr NaCl). Ο στόχος αυτός θεωρείται ωστόσο ΑΝΕΦΙΚΤΟΣ! Ως εκ τούτου, μια λογική σύσταση για τον πληθυσμό εξακολουθεί να θεωρείται η ποσότητα των 100 mmol Na την ημέρα ή 6 gr αλατιού (1 κουταλάκι του γλυκού). Ποσότητα κάτω από 5 gr NaCl την ημέρα θεωρείται ακόμη πιο επιθυμητή για την καλύτερη μείωση της ΑΠ!

12 Τη ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ανταπόκριση στη μείωση της πρόσληψης αλατιού εμφανίζουν τα άτομα μαύρης φυλής, οι μεσήλικες και υπερήλικες και οι ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη, παχυσαρκία, υπέρταση και χρόνια νεφρική νόσο (καταστάσεις χαμηλής ρενίνης) οι υπερτασικοί ασθενείς αυτής της μελέτης εμφάνισαν μεγαλύτερη πτώση της ΣΑΠ και ασθενέστερη αντιρροπιστική άνοδο της ρενίνης κατά τη μετάβασή τους από μια δίαιτα πλούσια σε αλάτι (5 ημέρες) σε μια δίαιτα πτωχή σε αλάτι (5 ημέρες) σε σχέση με τα νορμοτασικά άτομα της μελέτης He F et al. Importance of the renin system for determining blood pressure fall with acute salt restriction in hypertensive and normotensive whites. Hypertension 2001;38:

13 Ο ένας στους δύο υπερτασικούς είναι ευαίσθητος στο αλάτι... Salt-sensitive hypertension

14 Στην παθοφυσιολογία της αλατοευαίσθητης υπέρτασης εμπλέκονται οι νεφροί, το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, νευροορμονικοί παράγοντες, αγγειοσυσπαστικές και νατριοδιουρητικές ουσίες

15 Μεταλλάξεις και πολυμορφισμοί γονιδίων που κωδικοποιούν διαύλους ανταλλαγής και πρωτεΐνες μεταφοράς ιόντων κατά μήκος των ουροφόρων σωληναρίων μπορεί να οδηγήσουν σε παθολογικά αυξημένη επαναρρόφηση Να και αλατοευαίσθητη υπέρταση Σήμερα θεωρείται ότι η ευαισθησία στο αλάτι είναι ένας φαινότυπος που αντανακλά την ύπαρξη υποκλινικής νεφρικής νόσου

16 Μηχανιστικό παθογενετικό μοντέλο ανάπτυξης αλατο-ευαίσθητης υπέρτασης Koliaki C, Katsilambros N. Nutr Rev 2013

17 Άλλες ανεπιθύμητες δράσεις του αλατιού πέρα από την αύξηση της ΑΠ υπερτροφία αριστεράς κοιλίας και διαστολική δυσλειτουργία με μηχανισμό ανεξάρτητο της αύξησης της αρτηριακής πίεσης ίνωση μυοκαρδίου πάχυνση-σκλήρυνση αγγειακών τοιχωμάτων αυξημένη συγκολλητικότητα αιμοπεταλίων έκπτωση νεφρικής λειτουργίας αύξηση νεφρικής απέκκρισης ασβεστίου, κίνδυνος για νεφρολιθίαση και οστεοπόρωση Ca στομάχου άσθμα ανεξάρτητος παράγων κινδύνου για ΑΕΕ και καρδιακή ανεπάρκεια

18 Αλληλεπίδραση νατρίου και καλίου στη ρύθμιση της ΑΠ στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες Koliaki C, Katsilambros N. Nutr Rev 2013

19 Παχυσαρκία και υπέρταση κοιλιακή παχυσαρκία SOS

20 μια πρόσφατη μετα-ανάλυση 25 μελετών έδειξε ότι μια μέση απώλεια βάρους της τάξης των 5.1 Kg επιτυγχάνει ελάττωση της ΣΑΠ κατά 4.4 mm Hg και της ΔΑΠ κατά 3.6 mm Hg μεγαλύτερη απώλεια βάρους οδηγεί σε μεγαλύτερη πτώση της ΑΠ (δοσοεξαρτώμενη σχέση) μια μέτρια απώλεια βάρους με ή χωρίς περιορισμό του νατρίου μπορεί να προλάβει σε ποσοστό 20% την εμφάνιση υπέρτασης σε υπέρβαρα άτομα με προϋπέρταση στα άτομα μέσης ηλικίας η διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους είναι επίσης ιδιαίτερα χρήσιμος και επιθυμητός στόχος (weight stabilization) Neter et al Influence of weight reduction on blood pressure: a meta-analysis of randomized controlled trials. Hypertension 2003;42:

21 Obesity-associated hypertension

22 ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, υπερδιέγερση Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος στο επίπεδο του νεφρού, ενεργοποίηση άξονα Ρενίνης, Αγγειοτενσίνης, Αλδοστερόνης, λειτουργικές διαταραχές του νεφρού

23 Obesity and Hypertension

24 DASH = Dietary Approach To Stop Hypertension άφθονα φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά προϊόντα με λίγα λιπαρά, μείωση χοληστερόλης, ολικού και κορεσμένου λίπους τρόφιμα ολικής άλεσης, ψάρι, κοτόπουλο, ξηροί καρποί ελάχιστο κόκκινο κρέας, περιορισμός γλυκών και σακχαρούχων αναψυκτικών περιορισμός νατρίου, ενίσχυση σε ασβέστιο, κάλιο και μαγνήσιο σε σύγκριση με control συμβατική δίαιτα, 173% περισσότερο μαγνήσιο, 150% περισσότερο κάλιο, 240% περισσότερες φυτικές ίνες, 30% περισσότερο λεύκωμα, μεγαλύτερες ποσότητες σε Βιτ Α, Β, C, E, φυλλικό οξύ, φώσφορο και ψευδάργυρο Karanja NM et al. Descriptive characteristics of the dietary patterns used in the DASH Trial. J Am Diet Assoc 1999;99:S19-S27

25 Appel et al. A clinical trial of the effects of dietary patterns on blood pressure: DASH Collaborative Research Group. N Engl J Med 1997

26 Omni Heart Trial = Optimal Macronutrient Intake to Prevent Heart Disease 3 dietary patterns a diet rich in CHO (58%) a diet rich in protein a diet rich in unsaturated fat Appel et al. Effects of protein, monounsaturated fat and carbohydrate intake on blood pressure and lipids: results of the OmniHeart randomized trial. JAMA 2005;294:

27 Αλκοόλ και υπέρταση άμεση, δοσοεξαρτώμενη σχέση μεταξύ αλκοόλ και ΑΠ ανεξάρτητα από ηλικία, παχυσαρκία και κατανάλωση αλατιού αν και υφίσταται η σχέση αυτή ακόμη και στους ελαφρούς πότες (κάτω από 2 ποτά την ημέρα), η μέτρια αυτή κατανάλωση δεν αποτελεί αντένδειξη καθώς οι ποσότητες αυτές θεωρούνται καρδιοπροστατευτικές (U ή J-shaped curve) μια μετα-ανάλυση 15 μελετών έδειξε ότι μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ κατά 76% έριξε τη ΣΑΠ κατά 3.3 mm και τη ΔΑΠ κατά 2 mm Hg σε νορμοτασικά και υπερτασικά άτομα

28 η περιστασιακή έντονη χρήση αλκοόλ (binge drinking) αυξάνει τον κίνδυνο για ΑΕΕ το αλκοόλ μειώνει την αποτελεσματικότητα των αντιϋπερτασικών φαρμάκων οι βαρείς πότες ενδέχεται να παρουσιάσουν οξέως αύξηση της αρτηριακής τους πίεσης μετά την απότομη αποχή από το αλκοόλ συστάσεις: στους υπερτασικούς άνδρες επιτρέπονται μέχρι gr αιθανόλης την ημέρα και στις υπερτασικές γυναίκες μέχρι gr την ημέρα ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος αύξηση επιπέδων κορτιζόλης αναστολή βιοδιαθεσιμότητας ΝΟ εισροή ασβεστίου στα λεία μυϊκά κύτταρα των αγγείων και αγγειοσύσπαση αλλαγές στη μεταφορά ηλεκτρολυτών υπερδυναμική κυκλοφορία αντίσταση στην ινσουλίνη

29 Ευχαριστώ για την προσοχή σας...

Σχετικά έγγραφα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το