Η ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΩΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΨΗΛΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

Transcript

1 1 Η ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΩΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΨΗΛΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ Θεωρείται ως δεδομένο πλέον από όλες τις Ναυτιλιακές εταιρείες ότι το θέμα της Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης των στελεχών τους πρέπει να αποτελεί γι αυτές κορυφαία προτεραιότητα. Και τούτο διότι επηρεάζει καταλυτικά το επίπεδο ορθολογικής και αποτελεσματικής λειτουργίας πλοίου και γραφείου. Ορισμός της ανταγωνιστικότητας Σαν μια πρώτη προσέγγιση στο τι είναι ανταγωνιστικότητα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί το επίπεδο της ικανότητος και αποτελεσματικότητος εφαρμογής, εκ μέρους τού πληρώματος, κανονισμών θεσπισμένων από τον ΙΜΟ και άλλους διεθνείς ναυτιλιακούς οργανισμούς σε θέματα: 1. Ασφάλειας 2. Επάρκειας 3. Αποτελεσματικότητος Ένας πληρέστερος ορισμός της ανταγωνιστικότητος θα μπορούσε να περιλαμβάνει και το στοιχείο της χρήσης χαμηλόμισθων πληρωμάτων, ως πολιτική της εταιρείας, στα πλαίσια αποφυγής αυξημένου κόστους λειτουργίας τού βαποριού. Η από όλους αποδεκτή ως μοναδική μέθοδος αύξησης της ανταγωνιστικότητος, είναι ή εφαρμογή ενός αξιόπιστου και αποτελεσματικού προγράμματος Κατάρτισης και Επιμόρφωσης. Τα προγράμματα κατάρτισης απευθύνονται σε απόφοιτους Λυκείων και επομένως μελλοντικούς Αξιωματικούς και πληρώματα, ενώ τα προγράμματα επιμόρφωσης στους ήδη υπάρχοντες αξιωματικούς και πληρώματα, από ειδικούς εκπαιδευτικούς φορείς, όπου ή συμμετοχή της εταιρείας είναι ουσιαστική και συνεχής.

2 2 Και στις δύο περιπτώσεις όμως, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην μετάδοση επαρκούς και ουσιαστικής γνώσης με στόχο την επίτευξη υψηλού ανταγωνιστικού αποτελέσματος και όχι στον περιορισμό ενός θεωρητικού πλαισίου, όπως αυτό καθορίζεται από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πού έχει εκπονηθεί. Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι, βάσει των εκάστοτε στατιστικών δεδομένων, τα ναυτικά ατυχήματα ευθύνονται σε ποσοστό σχεδόν 80% σε ανθρώπινο λάθος, αυτό καθεαυτό το λάθος αποτελεί, στην πραγματικότητα, σύμπτωμα ουσιαστικότερων προβλημάτων πού σχετίζονται με το επίπεδο Ναυτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης που παρέχονται. Επίσης, το ανθρώπινο λάθος είναι το αποτέλεσμα ελλείμματος ανταγωνιστικότητος και επαγγελματισμού, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλεφθούν και άλλες αιτίες, όπως: 1. Αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης επάνω στο πλοίο [poor shipboard management procedures] 2. Σχεδιαστικές ή κατασκευαστικές ατέλειες εξαρτημάτων και μηχανών 3. Ανεπαρκή συστήματα διαχείρισης από το γραφείο [SMS, ISM, ISPS] 4. Αναποτελεσματική επικοινωνία Οι αθρόες παραγγελίες νέων βαποριών χαρακτηρίζονται από την εφαρμογή συστημάτων προηγμένης τεχνολογίας σε όλο το φάσμα της λειτουργίας τους, πού από μόνα τους βελτιώνουν το επίπεδο ασφάλειας των θαλασσίων μεταφορών. Αυτό όμως είναι αρκετό; Η απάντηση είναι ΟΧΙ! Και τούτο διότι: 1. Ή ανάγκη κατανόησης της λειτουργίας τους από αυτούς που θα τα χρησιμοποιήσουν 2. Η ανάγκη εκπαίδευσης για το πως λειτουργούν και 3. Ο βαθμός εξοικείωσης της ανθρώπινης φύσης με το συγκεκριμένο τεχνολογικό προϊόν. Αποτελούν απαραίτητα συμπληρωματικά στοιχεία, ώστε ό βαθμός ασφάλειας της όλης λειτουργίας τού βαποριού να είναι ό μέγιστος δυνατός.

3 3 Τρανταχτό πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ή προσπάθεια εξοικείωσης στη χρήση τού ECDIS όπου από τη μία έχουμε θέματα βασικής εκπαίδευσης [basic training], θεσπισμένης από τον ΙΜΟ και από την άλλη είναι απαραίτητη και ή εξειδικευμένη εκπαίδευση [specific training] μια και ό κάθε κατασκευαστής έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, οπότε το θέμα της εξοικείωσης [familiarization], αποκτά πρωταρχική, έναντι των άλλων, σημασία. Η συμβολή της ναυτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στην ανταγωνιστικότητα Βασική επιδίωξη της ναυτικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, είναι ή η διασφάλιση ότι οι εκπαιδευθέντες μπορούν να εκτελούν τα καθήκοντα τους με επάρκεια. Σε μια χρονική περίοδο, όπως αυτή πού διανύουμε, η οικονομική κρίση έχει μεταβάλλει σημαντικά το επιχειρηματικό περιβάλλον, με κυρίαρχο στοιχείο την ανάγκη των επιχειρήσεων να επαναπροσδιορισθούν στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι, μέσα από τον νεωτερισμό και την καινοτομία, προκειμένου να διαθέτουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Επομένως, ή κατάρτιση και ή επιμόρφωση αποκτούν στρατηγική σημασίας εργαλεία για την επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων. Η ναυτική εκπαίδευση και επιμόρφωση δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν εξαίρεση και ακολουθώντας το γενικό κλίμα, ή τάση για βελτίωση και ανάπτυξη, μέσα από την συνεργασία ναυτιλιακών εταιρειών με ανεξάρτητους φορείς ναυτικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, είναι αυξητική και περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Η ανάγκη για την δημιουργία εξειδικευμένων ναυτιλιακών προγραμμάτων με την βοήθεια ακαδημαϊκών φορέων ναυτικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης υπαγορεύεται από την μεγάλη ανάγκη δημιουργίας στελεχών, ικανών να φέρουν σε πέρας τον ηγετικό τους ρόλο, όχι μόνο στο βαπόρι, αλλά και στο γραφείο, μετέπειτα. Τα τμήματα πληρωμάτων [crew departments] και εκπαίδευσης [crew training departments] επιφορτίζονται με τον σχεδιασμό προγραμμάτων εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης, επιμόρφωσης κλπ., στρατηγικού ενδιαφέροντος, των οποίων όμως ή επίτευξη τού επιδιωκόμενο αποτελέσματος, εξαρτάται:

4 4 1. Από την σε βάθος κατανόηση τού περιβάλλοντος αυτής της ίδιας της ναυτιλιακής επιχείρησης 2. Τον σαφή καθορισμό και γνώση των στόχων πού έχει θεσπίσει ή ναυτιλιακή επιχείρηση 3. Τα όρια τού χρονοδιαγράμματος για την επίτευξη αυτών των στόχων 4. Τον βαθμό ευελιξίας με την μορφή είτε in house training είτε με την χρήση εξωτερικών εκπαιδευτικών φορέων [outsourcing] Με βάση τα παραπάνω, το πρόγραμμα πού θα καταρτισθεί θα πρέπει να περιλαμβάνει υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικές ενέργειες, απαραίτητες για να δημιουργήσουν ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην ναυτιλιακή επιχείρηση και να συνάδουν 1. Με τούς πραγματικούς στόχους της επιχείρησης 2. Με τις πραγματικές δεξιότητες τού ανθρώπινου δυναμικού πού θα εκπαιδευθεί Στην Ναυτιλιακή βιομηχανία, ανταγωνιστικές επιχειρήσεις είναι εκείνες πού παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς σε ανταγωνιστική τιμή [ναύλο]. Η ανταγωνιστικότητα μπορεί να κτίζεται από τα πρώτα στάδια επιλογής τού ανθρώπινου δυναμικού πού θα επανδρώσει τα πλοία και το γραφείο. Τεχνικές όπως: 1. Οι συνεντεύξεις [interviews] 2. Τα ψυχομετρικά τεστ 3. Τεστ εξακρίβωσης τού επιπέδου δεξιοτήτων 4. Τεστ σχετικά με το βαθμό αφοσίωσης στο επάγγελμα πού επέλεξε ό υποψήφιος [Ναυτοσύνη είναι το ζητούμενο!] Αποτελούν εργαλεία πού θα χρησιμοποιηθούν στο αρχικό στάδιο επιλογής πριν από την έναρξη αυτής καθεαυτής της επαγγελματικής ενασχόλησης στο βαπόρι.

5 5 Εταιρείες, τα βαπόρια των οποίων είναι νηολογημένα σε σημαίες τρίτων χωρών, για τούς γνωστούς σε όλους μας λόγους, αποφεύγουν την περαιτέρω επιμόρφωση των πληρωμάτων τους, θεωρώντας ότι ή STCW από μόνη της, αποτελεί επαρκές εφόδιο γνώσης γι αυτά. ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ!, διότι ή επίτευξη υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών λειτουργίας της ναυτιλιακής επιχείρησης επιτυγχάνεται με την εφαρμογή προγραμμάτων συνεχούς επιμόρφωσης, πέραν αυτών πού επιτάσσει ή STCW και οι κατά καιρούς αναθεωρήσεις της. Η βασική μέθοδος πού χρησιμοποιείται για να αναλυθούν οι επιδόσεις των πληρωμάτων κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, είναι μέσα από την ανάλυση των διαφόρων αρνητικών συμβάντων [accident report analysis], όπου είναι γνωστή ή διαπίστωση συμμετοχής τού ανθρώπινου παράγοντα σε ποσοστό 80% περίπου. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι για τούς ειδικούς πού διερευνούν τα ναυτικά ατυχήματα και συντάσσουν τις σχετικές εκθέσεις, θεωρείται κυρίαρχο το επίπεδο της εκπαίδευσης πού έχει διοχετευθεί καθώς και ο βαθμός επάρκειας τού ναυτικού στην εκτέλεση των καθηκόντων του. Αναντίρρητα λοιπόν, αποτελεί μοναδική προϋπόθεση ή υψηλής ποιότητος εκπαίδευση και επιμόρφωση για να: 1. Διατηρηθεί ή λειτουργία τού βαποριού σε υψηλά ποιοτικά επίπεδα 2. Αυξηθεί ή αξία τού βαποριού σαν θαλάσσιο μεταφορικό μέσον 3. Αυξηθεί το επίπεδο της σχετικής, με την ασφάλεια, κουλτούρας 4. Γίνει συνείδηση, ότι είναι απολύτου στρατηγικής σημασίας ή διαρκής λειτουργία τού βαποριού σε όσο το δυνατόν υψηλότερο βαθμό ασφάλειας και επάρκειας 5. Επιτευχθεί απρόσκοπτα ή επιθυμητή από όλους προαγωγή στον επόμενο βαθμό ιεραρχίας 6. Γίνεται με συνεχή και ομαλό τρόπο το πέρασμα από το βαπόρι στο γραφείο μια και υψηλών προδιαγραφών αξιωματικοί εξελίσσονται σε εξαιρετικούς ship manages Από την πλευρά τού ανθρώπινου δυναμικού, ανταγωνιστικότητα σημαίνει υψηλού επιπέδου επαγγελματισμό και αυξημένη παραγωγικότητα. Από την πλευρά της ναυτιλιακής επιχείρησης, σημαίνει επάρκεια και αποτελεσματικότητα.

6 6 Από την στιγμή πού είναι απόλυτα θεμιτό: 1. για κάθε αξιωματικό στο βαπόρι, να προσπαθεί για αναρριχηθεί στον επόμενο μέχρι το καταληκτικό βαθμό ιεραρχίας και 2. μια τέτοια εξέλιξη να τού εξασφαλίζει και το εισιτήριο για, στη συνέχεια, απασχόληση στο γραφείο σαν αρχιπλοίαρχος ή αρχιμηχανικός ή ανάγκη για να καλυφθεί το έλλειμμα γνώσης μεταξύ των ήδη αποκληθεισών γνώσεων και δεξιοτήτων στο βαπόρι και αυτών των επί πλέον πού απαιτούνται για να εξασκήσει επιτυχώς τα καθήκοντα του ως ship manager, είναι μεγάλη. Επομένως, ή ανάγκη να προστεθεί ή ιδιότητα τού well educated person στην ήδη υπάρχουσα τού well trained seafarer είναι αδιαμφισβήτητη. Η στρατηγική επάνδρωσης των πλοίων και τρόποι βελτίωσης της Κάθε ναυτιλιακή επιχείρηση έχει μια συγκεκριμένη στρατηγική, σχετικά με την επάνδρωση των βαποριών της, της οποίας ή βελτίωση εξαρτάται: 1. από το πόσο καλό είναι το επιχειρηματικό σχέδιο [business plan] 2. από τον βαθμό ανάλυσης των αναγκών για ανθρώπινο δυναμικό 3. την αποτελεσματικότητα των εκάστοτε ενεργειών 4. και το επίπεδο θέσπισης κινήτρων Η δημιουργία ελκυστικού περιβάλλοντος και κινήτρων βοηθάει στην προσέλκυση ικανών και προικισμένων πληρωμάτων πού ή ναυτιλιακή επιχείρηση σίγουρα θα θέλει να διατηρήσει στα βαπόρια της για όσο γίνεται περισσότερο. Για να το επιτύχει όμως αυτό θα πρέπει το αρμόδιο τμήμα [crew department] να εντοπίσει τα προβλήματα κινητικότητας [πχ μετακίνηση σε άλλη εταιρεία] και να προσπαθήσει να τα λύσει.

7 7 Η προσπάθεια μπορεί να κατευθυνθεί: 1. στην θέσπιση τακτικών συναντήσεων στο γραφείο 2. στην θέσπιση τακτικών συναντήσεων στο βαπόρι 3. στην συλλογή προτάσεων και ιδεών μέσα από αυτές τις συναντήσεις 4. στην θέσπιση κινήτρων και ιδιαίτερα στα πληρώματα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και δεξιοτήτων 5. στην θέσπιση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ: 5.1. μελών πληρώματος με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης 5.2. μελών πληρώματος με μεσαίο επίπεδο εκπαίδευσης 5.3. μελών πληρώματος με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης Το στοιχείο της ανταγωνιστικότητος τού ανθρώπινου δυναμικού της ναυτιλιακής επιχείρησης στο σύνολό της [βαπόρι και γραφείο] είναι το ζητούμενο και επιτυγχάνεται από τη στιγμή πού τα στελέχη αποδεικνύουν το υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού σε κάθε ενέργεια τους. Παράλληλα, οι εταιρείες θα πρέπει να διαθέτουν τους απαραίτητος πόρους (resources) πού να διασφαλίζουν συνεχή βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης των ναυτιλιακών τους στελεχών και τούτο μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν και εφόσον μια τέτοια διαδικασία αποτελεί πρωταρχικό στοιχείο της κουλτούρας της επιχείρησης. Τέλος ή εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης της αποδοτικότητας της επιμόρφωσης των στελεχών (Performance Management Plan) θα βοηθήσει: 1. Σιν διακρίβωση της ορθότητας των σχετικών αποφάσεων 2. Στην δημιουργία ενός συστήματος ανταμοιβής και αναγνώρισης των συμμετεχόντων 3. Στην επίτευξη των αντικειμενικών στόχων 4. Στην διακρίβωση της ορθότητας ή μη τού προγράμματος επιμόρφωσης πού ακολουθείται 5. Στην ανάλυση της επίδοσης των συμμετεχόντων στα προγράμματα επιμόρφωσης 6. Στην διαμόρφωση κουλτούρας υψηλών επιδόσεων.

8 8 Συμπεράσματα Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, η έμφαση στην επένδυση για επιμόρφωση και επιλογή των αρίστων θα πρέπει να είναι συνεχής, ώστε το υψηλό ανταγωνιστικό επίπεδο να διατηρείται αναλλοίωτο. Η χρήση ευρείας κλίμακας προγραμμάτων επιμόρφωσης επιτυγχάνει την συνεχή ροή νέων ανθρώπων στο ναυτικό επάγγελμα με γνώση και δεξιότητες πού διασφαλίζουν την δημιουργία ολοκληρωμένου θετικού περιβάλλοντος και για την εταιρεία αλλά και για τα στελέχη της. Νικόλαος Γκουσόπουλος Head of Shipping Studies, Mητροπολιτικό Κολλέγιο