ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ

Transcript

1 ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ- ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΓΩΝ (ΔΔΕ) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ (MASTER) ΣΤΗΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ» ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Κοστολόγηση Κατασκευής Αντικατάσταση Μηχανημάτων Αποσβέσεις. ΤΣΙΡΙΚΟΓΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΣ Δρ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Τ.Ε.Ι. ΛΑΡΙΣΑΣ

2 Απόσβεση (depreciation): Γενικά στοιχεία Τα πάγια περιουσιακά στοιχεία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη της παραγωγικής διαδικασίας κάθε επιχείρησης και γενικά για την υποβοήθηση των λειτουργιών της. Η αξία (κόστος) κτήσης των παγίων περιουσιακών στοιχείων περιλαμβάνει την τιμή αγοράς συν τα έξοδα μεταφοράς και εγκατάστασής τους. Η αξία τους όμως αυτή, υφίσταται βαθμιαία μείωση συνέπεια χρονικής και λειτουργικής φθοράς των παγίων. Η βαθμιαία αυτή μείωση της αξίας των παγίων περιουσιακών στοιχείων λόγω λειτουργικής φθοράς, οικονομικής απαξίωσης ή απλής παρόδου του χρόνου, καλείται απόσβεση. Οι αποσβέσεις κάθε χρήσης βαρύνουν το

3 Απόσβεση (depreciation) λειτουργικό κόστος της επιχείρησης και αντιπροσωπεύουν τη μείωση της αξίας κάθε παγίου στοιχείου. Αποτελούν στην ουσία δαπάνη, επομένως η διενέργειά τους δεν εξαρτάται από την ύπαρξη κερδών, οπότε πρέπει να διενεργούνται και σε ζημιογόνες χρήσεις των επιχειρήσεων. Η απόσβεση μεταφράζεται τελικά σε μια διαδικασία κατανομής του κόστους του παγίου περιουσιακού στοιχείου σε όλα τα χρόνια της ωφέλιμης ζωής του. Σαν αριθμός δε, εκφράζει το ποσό με το οποίο πρέπει να επιβαρύνουμε το κόστος της παραγωγής των προϊόντων, ώστε να μπορούμε αργότερα να αντικαταστήσουμε τα πάγια περιουσιακά στοιχεία που

4 Απόσβεση (depreciation) χρησιμοποιήθηκαν και που έχουν φθαρεί και γι αυτό πρέπει να αντικατασταθούν.

5 Απόσβεση (depreciation): Ορισμός Απόσβεση ονομάζεται η μείωση της αξίας ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου από τη φθορά που υπέστη αυτό, είτε λόγω της παρόδου του χρόνου (χρονική φθορά), είτε λόγω της χρήσεως (λειτουργική φθορά), είτε και όταν οφείλεται σε επιστημονικές και τεχνικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις (τεχνολογική απαξίωση). Από λογιστική άποψη η απόσβεση είναι η διαδικασία κατανομής του κόστους απόκτησης του πάγιου στοιχείου στη χρονική περίοδο της ωφέλιμης ζωής του. Αποτελεί έξοδο για την επιχείρηση, που δε συνεπάγεται εκροή μετρητών αλλά επηρεάζει τη ροή μετρητών.

6 Απόσβεση (depreciation): Ορισμός Εναλλακτικά είναι το κόστος των αναλωμένων υπηρεσιών κάθε παγίου εκτός της γης. Η γη δεν υπόκειται σε απόσβεση, γιατί το απόθεμα των υπηρεσιών της είναι ανεξάντλητο. Οικονομική απαξίωση ονομάζεται η μείωση της αξίας των πάγιων περιουσιακών στοιχείων, λόγω νεότερων, καλύτερων και περισσότερο αποδοτικών περιουσιακών στοιχείων τα οποία δημιουργούνται με την τεχνολογική πρόοδο.

7 Απόσβεση (depreciation): Σκοπός των αποσβέσεων Ανάλογα με την οπτική γωνία θεώρησης, οι αποσβέσεις προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες: Από λογιστική άποψη: Υπάρχει στους ισολογισμούς της επιχείρησης μια ακριβής απεικόνιση του μεγέθους της περιουσίας της επιχείρησης Υπολογίζονται και εμφανίζονται σωστά και ακριβή τα κέρδη ή οι πιθανές ζημίες στο Λογαριασμό Αποτελεσμάτων Χρήσης* Προσδιορίζονται ακριβέστερα οι συνολικές δαπάνες της επιχείρησης. *Η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης, δείχνει το τι προέκυψε από την λειτουργία της Επιχείρησης κατά την διάρκεια του έτους. Δηλαδή, δείχνει το τι οικονομικό αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) είχε η επιχείρηση από την λειτουργία της στον χρόνο που πέρασε, δηλαδή στην χρήση.

8 Απόσβεση (depreciation): Σκοπός των αποσβέσεων Από οικονομική άποψη: Οι αποσβέσεις βοηθούν στον καλύτερο προσδιορισμό του κόστους των προϊόντων που έχουν παραχθεί ή που θα παραχθούν. Γενικά, σκοπός των αποσβέσεων είναι: η συγκέντρωση κεφαλαίου για την αντικατάσταση των πάγιων και τη διατήρηση της παραγωγικής δυναμικότητας. η παρουσίαση της πραγματικής εικόνας της περιουσιακής κατάστασης της οικονομικής μονάδας. ο προσδιορισμός του πραγματικού αποτελέσματος της δραστηριότητας.

9 Απόσβεση (depreciation): Προϋποθέσεις αποσβέσεων Οι αποσβέσεις γίνονται σε πάγια περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στην επιχείρηση, σε περιουσιακά στοιχεία στα οποία η επιχείρηση έχει κυριότητα. Η επιχείρηση δεν είναι δυνατόν να κάνει αποσβέσεις σε ακίνητο που έχει ενοικιάσει. Το στοιχείο που αποσβένεται πρέπει να έχει διάρκεια ζωής μεγαλύτερη από μια λογιστική χρήση (περίοδο). Τα οικόπεδα (γη) δεν είναι δυνατόν να αποσβεσθούν επειδή θεωρείται ότι η πιθανή μείωση της αξίας τους δεν προέρχεται από εκμετάλλευση του ίδιου του παγίου περιουσιακού στοιχείου, αλλά από γεγονότα έξω από την επιχείρηση που συνιστούν κάποιο κίνδυνο, όμως ο κίνδυνος καλύπτεται από το κέρδος.

10 Απόσβεση (depreciation): Προϋποθέσεις αποσβέσεων Το ανώτατο ποσοστό συντελεστών απόσβεσης ορίζεται από τον φορολογικό κώδικα. Με το Π.Δ.299/ καθορίζονται οι κατώτεροι και ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης των παγίων περιουσιακών στοιχείων, καθώς και κάθε άλλο θέμα που σχετίζεται με τον υπολογισμό των αποσβέσεων αυτών, οι οποίες κατά τον λογιστικό προσδιορισμό των καθαρών κερδών εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών. Το συγκεκριμένο Προεδρικό Διάταγμα αφορά το σύνολο των επιχειρήσεων (εμπορικές, μεταποιητικές, βιοτεχνικές, βιομηχανικές, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, ξενοδοχειακές κλπ.), τις γεωργικές επιχειρήσεις, καθώς και τα πρόσωπα που

11 Απόσβεση (depreciation): Προϋποθέσεις αποσβέσεων ασκούν ελευθέριο επάγγελμα. Σύμφωνα με το άρθρο 31 του Ν.2238/1994, για τον υπολογισμό των αποσβέσεων στα πάγια περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κατηγορία, οι επιχειρήσεις μπορούν να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν είτε τον κατώτερο είτε τον ανώτερο συντελεστή απόσβεσης είτε οποιονδήποτε άλλο ενδιάμεσο συντελεστή μεταξύ κατώτερου και ανώτερου και με την προϋπόθεση ότι ο συντελεστής που επιλέγεται θα χρησιμοποιείται σταθερά μέχρι την πλήρη απόσβεση των πιο πάνω παγίων στοιχείων. Σύμφωνα με το Π.Δ. 299/2003 η διενέργεια αποσβέσεων κάθε έτους για τα πάγια περιουσιακά στοιχεία με τους θεσπισμένους συντελεστές είναι υποχρεωτική. Επομένως ανεξάρτητα από την

12 Απόσβεση (depreciation): Προϋποθέσεις αποσβέσεων ύπαρξη ή μη κερδών, οι αποσβέσεις για τα πάγια περιουσιακά στοιχεία πρέπει να διενεργούνται, και μάλιστα με τους συντελεστές που έχουν θεσπιστεί για το σκοπό αυτό και να βαρύνουν τα αποτελέσματα κάθε διαχειριστικής χρήσης. Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή διενεργηθούν αποσβέσεις αλλά με συντελεστή μεγαλύτερο από τον προβλεπόμενο, οι επιπλέον αποσβέσεις δεν αναγνωρίζονται φορολογικά, ενώ αν δεν διενεργηθούν ή διενεργηθούν αποσβέσεις με συντελεστή μικρότερο από τον προβλεπόμενο, η επιχείρηση χάνει το δικαίωμα να πραγματοποιήσει στο μέλλον τις αποσβέσεις που όφειλε να διενεργήσει και δεν διενήργησε.

13 Πάγια περιουσιακά στοιχεία Πάγια είναι τα στοιχεία εκείνα, που προορίζονται να παραμείνουν μακροχρόνια, με την ίδια περίπου μορφή, στην οικονομική μονάδα, καθώς επίσης τα έξοδα πολυετούς απόσβεσης και οι μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Τα πάγια διακρίνονται, κατά το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (Ε.Γ.Λ.Σ.) σε: α) Ενσώματα ή υλικά πάγια, όπως μηχανήματα, μεταφορικά μέσα, έπιπλα, κτίρια κλπ. β) Ασώματα ή άυλα πάγια όπως αγορασθείσα φήμη και πελατεία, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, έξοδα ερευνών και ανάπτυξης, έξοδα πολυετούς απόσβεσης κλπ.

14 Πάγια περιουσιακά στοιχεία γ) Συμμετοχές και μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. (Οι συμμετοχές είναι μετοχές άλλων εταιριών που απέκτησε η επιχείρηση με σκοπό να ασκήσει έλεγχο στη διαχείριση τους και όχι για να τις ρευστοποιήσει σύντομα. Εισπρακτέοι λογαριασμοί ή Απαιτήσεις είναι μελλοντικές απαιτήσεις πληρωμής που έχει από τους πελάτες της μία εταιρία και οφείλονται στην παροχή υπηρεσιών ή την πώληση προϊόντων επί πιστώσει). Με ελάχιστες εξαιρέσεις (π.χ. οικόπεδα) τα πάγια στοιχεία (ενσώματα, ασώματα) χάνουν με την πάροδο του χρόνου μέρος της αξίας των, λόγω: α) χρονικής φθοράς β) λειτουργικής φθοράς

15 Πάγια περιουσιακά στοιχεία γ) οικονομικής απαξίωσης (μείωση της αξίας των, γιατί έπαψαν πλέον να ζητούνται οι υπηρεσίες που αυτά προσφέρουν). Η μείωση αυτή της αξίας των πάγιων καλείται απόσβεση. Το γεγονός αυτό το παρακολουθεί η Λογιστική με τις εγγραφές των αποσβέσεων. Για να διενεργηθεί λογιστική απόσβεση ενός παγίου στοιχείου, πρέπει να συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Η επιχείρηση να έχει την κυριότητα του παγίου (άρα δεν γίνεται απόσβεση στα ενοικιαζόμενα πάγια). 2. Η αξία του παγίου να μπορεί να αποδειχθεί κατά τρόπο αντικειμενικό(π.χ. αγορά ή ιδιοπαραγωγή του παγίου. Στην τελευταία περίπτωση οι δαπάνες ιδιοπαραγωγής συνιστούν το

16 Πάγια περιουσιακά στοιχεία κόστος κτήσης του).έτσι, η φήμη και πελατεία της επιχείρησης, δεν υπόκειται σε απόσβεση (αφανές αποθεματικό). Για τον υπολογισμό του ποσού της (ετήσιας) απόσβεσης παγίου υπάρχουν αρκετές μέθοδοι, που κάθε μια τους βασίζεται σε ορισμένες παραδοχές. Εδώ θα εξετασθούν μέθοδοι που χρησιμοποιούνται και προβλέπονται από τη νομοθεσία της χώρας μας. Πριν όμως εξετάσουμε τις μεθόδους αυτές, θα πρέπει να διευκρινίσουμε τους όρους: αποσβεστέα αξία, αναπόσβεστη αξία, υπολειμματική αξία και ωφέλιμη ζωή ενός πάγιου στοιχείου.

17 Πάγια περιουσιακά στοιχεία Ωφέλιμη ζωή (Ω.Ζ.) ενός παγίου καλείται το προβλεπόμενο (συνήθως από τον κατασκευαστή) διάστημα ζωής του συγκεκριμένου παγίου. Δηλαδή το διάστημα κατά το οποίο το πάγιο θα είναι ικανό να παρέχει τις υπηρεσίες του και συνεπώς θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά απ την επιχείρηση. Η Ω.Ζ. μπορεί να εκφράζεται είτε σε έτη, είτε σε ώρες λειτουργίας, είτε σε μονάδες παραγωγής- χρόνου (π.χ. χιλιόμετρα, κιλά κλπ). Ο χρόνος της ωφέλιμης ζωής του παγίου περιουσιακού στοιχείου επηρεάζεται απ τις κλιματολογικές συνθήκες, απ την ένταση της εκμετάλλευσης, απ το βαθμό και τη συστηματικότητα της συντήρησης, απ τις συνθήκες της αγοράς,

18 Πάγια περιουσιακά στοιχεία απ τις τεχνικές προδιαγραφές, απ τους κατασκευαστές του κλπ. Υπολειμματική αξία (Υ.Α.) ενός παγίου καλείται η αξία, στην οποία μπορεί να πουληθεί το πάγιο στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του. Η αξία αυτή μπορεί να είναι μηδέν ή και μεγαλύτερη του μηδενός. Αυτό εξαρτάται απ τη μέχρι τότε συντήρησή του και την τυχούσα χρησιμότητα που θα έχει στο τέλος της περιόδου ζωής του, απ το εάν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλους σκοπούς ή και απλά ως πρώτη ύλη για ένα καινούριο έργο. Προς εξεύρεση της θα πρέπει να αφαιρούνται τα τυχόν αναγκαία έξοδα πώλησης (π.χ. έξοδα αποσυναρμολόγησης ενός μηχανήματος). Κατά το νόμο, όλα τα πάγια θεωρούνται ότι

19 Πάγια περιουσιακά στοιχεία έχουν μηδενική υπολειμματική αξία. Το ίδιο ακολουθεί και η πράξη. Αποσβεστέα αξία (Απ.Α.) ενός παγίου καλείται η διαφορά μεταξύ κόστους κτήσης του παγίου και της υπολειμματικής του αξίας. Το κόστος κτήσης τώρα, ισούται προς το κόστος αγοράς προσαυξημένο με τις δαπάνες τυχόντων επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων. Κάποια ειδικά έξοδα αγοράς ενός παγίου, όπως ο φόρος μεταβίβασης ακινήτου, τα μεσιτικά, τα συμβολαιογραφικά, ως και οι αμοιβές δικηγόρων θεωρούνται από το νόμο ως έξοδα πολυετούς απόσβεσης (έξοδα από τα οποία προσδοκούμε ότι θα έχουμε έσοδα τόσο στην παρούσα χρήση όσο και στις επόμενες χρήσεις) και, έτσι δεν αυξάνουν το

20 Πάγια περιουσιακά στοιχεία κόστος κτήσης του παγίου. Για να βρούμε τη λογιστική αξία ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του, αφαιρούμε απ την τιμή κτήσης του την «αποσβεσθείσα» μέχρι τη στιγμή αυτή αξία του. Η «αποσβεσθείσα μέχρι μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή αξία» ενός παγίου είναι το σύνολο των μέχρι τη στιγμή αυτή υπολογισμένων αποσβέσεων του παγίου περιουσιακού στοιχείου. Αναπόσβεστη αξία (Αν.Α.) ενός παγίου καλείται η διαφορά μεταξύ (αρχικής) αποσβεστέας αξίας και συνολικών αποσβέσεων του παγίου σε δεδομένη χρονική στιγμή. Επειδή

21 Πάγια περιουσιακά στοιχεία παραπάνω αναφέρθηκε ότι θεωρούμε υπολειμματική αξία μηδέν στα πάγια, τότε η αναπόσβεστη αξία ισούται με τη διαφορά της αξίας κτήσης και των συνολικών αποσβέσεων του παγίου σε δεδομένη χρονική στιγμή. Για να έχει την προβλεπόμενη διάρκεια ζωής ένα πάγιο, χρειάζεται φροντίδα και συντήρηση. Τα έξοδα συντήρησης βαρύνουν τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης και είναι ανεξάρτητα της απόσβεσης. Το ίδιο συμβαίνει και με τα έξοδα επισκευών, γιατί αντικειμενικός στόχος τους είναι όχι η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας ή η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας ή η αύξηση της Ω.Ζ. του παγίου στοιχείου, αλλά η επαναφορά της παραγωγικής ικανότητας του στο αρχικό

22 Πάγια περιουσιακά στοιχεία επίπεδο. Αντίθετα, οι δαπάνες βελτίωσης ή προσθηκών ενός πάγιου στοιχείου στοχεύουν στην αύξηση της παραγωγικής ικανότητας του ή στην αύξηση της Ω.Ζ. του και γενικώς στην αύξηση της ωφελιμότητας του. Ως εκ τούτου, οι δαπάνες βελτίωσης δεν μεταφέρονται στα αποτελέσματα εκμετάλλευσης, αλλά προσαυξάνουν το κόστος κτήσης του παγίου και, άρα υπόκεινται σε απόσβεση.

23 Επιπτώσεις των αποσβέσεων Οι κυριότερες επιπτώσεις που έχουν οι αποσβέσεις για μια επιχείρηση, διακρίνονται σε ταμειακές και φορολογικές. Ταμειακές επιπτώσεις: Από ταμειακή άποψη, η απόσβεση ασκεί δυο επιπτώσεις: α) εμφανίζει την ελάττωση της αξίας του πάγιου περιουσιακού στοιχείου και β) καθορίζει τα αντίστοιχα έξοδα που απαιτούνται για τον επανασχηματισμό περιουσιακών στοιχείων ίσης αξίας. Έχει γενικά επικρατήσει στις οικονομικές επιστήμες ότι η απόσβεση είναι έξοδο, αποτελεί συνεπώς στοιχείο του κόστους και ενσωματώνεται στο κατά μονάδα κόστος των προϊόντων. Είναι ένα έξοδο που δεν συνεπάγεται την πληρωμή μετρητών,

24 Επιπτώσεις των αποσβέσεων αλλά επιδρά στη ρευστότητα (κίνηση μετρητών) της επιχείρησης. Οι αποσβέσεις επηρεάζουν έμμεσα την ταμειακή κατάσταση της επιχείρησης, γιατί με αυτές ελαττώνεται το εισόδημα και στη συνέχεια μειώνονται οι φόροι, επομένως επηρεάζεται και η διάθεση μετρητών δηλαδή η ρευστότητα της επιχείρησης. Τονίζουμε λοιπόν ότι τα έξοδα των αποσβέσεων δεν απαιτούν την πληρωμή μετρητών, επηρεάζουν όμως σημαντικά την κίνηση των μετρητών, δια μέσου της υποχρέωσης των φόρων. Φορολογικές επιπτώσεις Όπως αναφέρθηκε η απόσβεση ενσωματώνεται στο κόστος παραγωγής των προϊόντων της επιχείρησης.

25 Επιπτώσεις των αποσβέσεων Οι αποσβέσεις αναγνωρίζονται από τη φορολογική νομοθεσία και εκπίπτουν απ το φορολογητέο εισόδημα, εφόσον τα αποσβεστέα στοιχεία ανήκουν στην επιχείρηση και έχουν υποστεί οποιασδήποτε μορφής φθορά. Στην Ελλάδα λαμβάνεται υπόψη η τιμή κτήσης του πάγιου περιουσιακού στοιχείου προσαυξημένη με τις ειδικές δαπάνες μέχρι το χρόνο χρησιμοποίησης του πάγιου περιουσιακού στοιχείου. Προστίθενται δηλαδή στην τιμή κτήσης τυχούσες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για την εγκατάσταση και βελτίωση, αλλά όχι για συντήρηση ή επισκευή του αποσβεστέου στοιχείου. Η φορολογική νομοθεσία καθορίζει επίσης τους ανώτατους

26 Επιπτώσεις των αποσβέσεων συντελεστές απόσβεσης (%) σε ετήσια βάση, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει το πάγιο περιουσιακό στοιχείο (έπιπλα, μηχανήματα, ξενοδοχεία, εργοστάσια, κτίρια κλπ.) χωρίς όμως να καθορίζει ποιος θα είναι ο τρόπος υπολογισμού των αποσβέσεων (ποια δηλαδή μέθοδος θα ακολουθείται). Αν το πάγιο περιουσιακό στοιχείο αποκτήθηκε πρόσφατα και δεν έχει συμπληρώσει ακόμη ένα (1) χρόνο λειτουργίας, οι αποσβέσεις θα υπολογιστούν βάσει των μηνών λειτουργίας του.

27 Κατηγορίες αποσβέσεων Το Ε.Γ.Λ.Σ διακρίνει τις αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων σε δύο κατηγορίες: 1. Αποσβέσεις παγίων στοιχείων ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος. 2. Αποσβέσεις παγίων στοιχείων μη ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος. Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται οι τακτικές αποσβέσεις των παγίων στοιχείων. Οι αποσβέσεις αυτές θεωρούνται οργανικά ή λειτουργικά έξοδα. Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται οι πρόσθετες αποσβέσεις τις οποίες διενεργεί μια επιχείρηση επί τη βάσει της

28 Κατηγορίες αποσβέσεων φορολογικής νομοθεσίας (αναπτυξιακά κίνητρα). Οι αποσβέσεις αυτές θεωρούνται ανόργανα ή μη λειτουργικά έξοδα.

29 Μέθοδοι αποσβέσεων Οι κυριότερες μέθοδοι υπολογισμού του ετήσιου ποσού αποσβέσεως είναι: 1) Μέθοδος της σταθερής αποσβέσεως: είναι εκείνη κατά την οποία ο συντελεστής αποσβέσεως είναι σταθερός κάθε χρόνο και ο υπολογισμός με βάση το συντελεστή γίνεται πάντοτε από την αρχική αξία του περιουσιακού στοιχείου. Παράδειγμα: Εάν η αξία των μηχανημάτων είναι και υπολογίζεται απόσβεση με συντελεστή 10% για κάθε χρόνο, σύμφωνα με τη μέθοδο της σταθερής αποσβέσεως το ποσοστό της αποσβέσεως θα ανέρχεται σε το χρόνο.

30 Μέθοδοι αποσβέσεων 2) Μέθοδος της φθίνουσας αποσβέσεως με σταθερό συντελεστή: Είναι εκείνη κατά την οποία ο μεν συντελεστής παραμένει ο ίδιος, ο δε υπολογισμός της αποσβέσεως γίνεται όχι από την αρχική αξία του περιουσιακού στοιχείου, αλλά κάθε φορά επί του υπολοίπου που εναπομένει από την αφαίρεση της αποσβέσεως. Παράδειγμα: Αν η αξία των μηχανημάτων είναι και υπολογίζεται απόσβεση 10% με τη μέθοδο που αναφέραμε πιο πάνω, το ποσόν αυτής συνέχεια θα μειώνεται, δηλαδή: τον 1ο χρόνο θα είναι 2.000, το 2ο χρόνο κ.ο.κ.

31 Μέθοδοι αποσβέσεων 3) Μέθοδος φθίνουσας αποσβέσεως με μειωμένο συντελεστή: Είναι εκείνη η μέθοδος κατά την οποία το ποσό της αποσβέσεως υπολογίζεται πάντα από την αρχική αξία αλλά με μειωμένο συντελεστή. Π.χ. τον 1ο χρόνο με 10%, το 2ο χρόνο με 9%, τον 3ο χρόνο με 8% κ.ο.κ. 4) Μέθοδος της αύξουσας αποσβέσεως: είναι εκείνη κατά την οποία το ποσό της αποσβέσεως αυξάνει κάθε χρόνο με αντίστοιχη αύξηση του συντελεστού. Π.χ. τον πρώτο χρόνο με 7%, το δεύτερο χρόνο με 8%, τον τρίτο χρόνο με 9% κ.ο.κ.

32 Μέθοδοι αποσβέσεων 5) Μέθοδος αύξουσας αποσβέσεως με συντελεστή τα έτη ζωής: Κατά τη μέθοδο αυτή το ποσό της ετήσιας απόσβεσης του στοιχείου αυξάνεται προοδευτικά, δηλαδή ο συντελεστής αποσβέσεως του στοιχείου αυξάνεται από τον ένα χρόνο στον άλλο και υπολογίζεται πάντοτε από την αρχική αξία κτήσης του στοιχείου, ανάλογα προς τους αριθμούς των ετών της ωφέλιμης ζωής του πάγιου. Για να βρεθεί το ετήσιο ποσό της αποσβέσεως πρέπει να μερισθεί το ποσό της αξίας του στοιχείου σε μέρη ανάλογα με τα έτη διαρκείας χρησιμοποιήσεως του στοιχείου. Η μέθοδος αυτή στερείται θεωρητικής θεμελιώσεως και είναι μια απλουστευμένη τεχνική που λειτουργεί ως εξής:

33 Μέθοδοι αποσβέσεων Αθροίζονται οι τακτικοί αριθμοί που εκφράζουν κάθε έτος της ωφέλιμης ζωής του στοιχείου Αν π.χ. η ωφέλιμη ζωή του στοιχείου είναι 4 έτη, αθροίζονται οι αριθμοί =10. Οι Ετήσιες αποσβέσεις υπολογίζονται με κλάσματα που έχουν όλα παρανομαστή το άθροισμα των τακτικών αριθμών των ετών ζωής του στοιχείου και αριθμητή ένα από τους αριθμούς των ετών ζωής του στοιχείου. Έτσι, έχουμε τόσα κλάσματα όσα και οι αριθμοί των ετών ζωής του στοιχείου. Τα κλάσματα λαμβάνονται με τη σειρά των ετών ζωής, ώστε στο πρώτο έτος να αντιστοιχεί το μικρότερο κλάσματα και στο

34 Μέθοδοι αποσβέσεων τελευταίο το μεγαλύτερο. Αν τα κλάσματα ληφθούν με αντίστροφη και όχι με την κανονική τους τάξη, θα έχουμε φθίνουσα ετήσια απόσβεση. Παράδειγμα: Έστω μηχάνημα Κ αρχικής αξίας με πιθανή διάρκεια χρησιμοποιήσεως 7 χρόνια. Θα έχουμε το άθροισμα: = 28 έτη ζωής οπότε θα μεριστεί ο αριθμός ανάλογα με τους αριθμούς 1,2,3,4,5,6,7. Άρα έχουμε: 1ο χρόνο: Χ 1 / 28 = / 28 = 285 2ο χρόνο: Χ 2 / 28 = / 28 = 571 3ο χρόνο: Χ 3 / 28 = / 28 = 857 κ.ο.κ.

35 Μέθοδοι αποσβέσεων 6) Μέθοδος της λειτουργικής απόσβεσης: Λέγεται επίσης και μέθοδος των μονάδων παραγωγής ή των ωρών εργασίας (παραλλαγή της προηγούμενης μεθόδου) και μπορεί να εφαρμοστεί ιδιαίτερα στα μηχανήματα, αυτοκίνητα και λοιπά πάγια στοιχεία, που έχουν άμεση σχέση με την παραγωγή. Ως βάσεις υπολογισμού λαμβάνονται συνήθως: Α) Οι προϋπολογισμένες συνολικές ώρες λειτουργίας του πάγιου στοιχείου μέχρι να εξαντληθεί η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του. Η απόσβεση της κάθε χρήσεως προκύπτει από τη σχέση: ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΧΡΗΣΕΩΣ = ΑΠΟΣΒΕΣΤΕΑ ΑΞΙΑ Χ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ (%)

36 Μέθοδοι αποσβέσεων Ο συντελεστής απόσβεσης (%) δίνεται από τη σχέση: Η αποσβεστέα αξία με βάση την οποία υπολογίζεται η απόσβεση είναι η αξία κτήσεως ή η νόμιμα αναπροσαρμοσμένη αξία. Η αξία αυτή, που περιλαμβάνει και τις δαπάνες μέχρι να τεθεί σε λειτουργία το πάγιο στοιχείο, προσαυξάνεται με τις δαπάνες επεκτάσεως, προσθηκών ή βελτιώσεων. Σε περίπτωση που υπάρχει αξιόλογη υπολειμματική αξία αυτή αφαιρείται από την αρχική για να βρεθεί η αποσβεστέα.

37 Μέθοδοι αποσβέσεων Β) Οι προϋπολογισμένες συνολικές μονάδες παραγωγής του πάγιου στοιχείου μέχρι να εξαντληθεί η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του. Η απόσβεση της κάθε χρήσεως προκύπτει από τη σχέση: ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΧΡΗΣΕΩΣ = ΑΠΟΣΒΕΣΤΕΑ ΑΞΙΑ Χ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ (%) Ο συντελεστής απόσβεσης (%) δίνεται από τη σχέση:

38 Μέθοδοι αποσβέσεων 7) Μέθοδος της παλινδρομούσας απόσβεσης: με αυτή τη μέθοδο, η απόσβεση υπολογίζεται πότε με μειωμένους και πότε με αυξημένους συντελεστές αποσβέσεως. Η μέθοδος αποτελεί παραλλαγή της λειτουργικής. 8) Μέθοδος της αποτίμησης: γίνονται αποτιμήσεις του πάγιου περιουσιακού στοιχείου στην αρχή και στο τέλος κάθε χρήσης. Η διαφορά λογίζεται ως απόσβεση. Στην πράξη όμως υπάρχει και πιθανότητα ανατιμήσεως, οπότε αντί για απόσβεση θα προκύψει ωφέλεια.

39 Μέθοδοι αποσβέσεων *Μέθοδος της τοκοχρεωλυτικής αποσβέσεως (μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της απόσβεσης) Τα ποσά που αντιστοιχούν στην απόσβεση μιας μηχανής και τα οποία επιβαρύνουν το κόστος του προϊόντος παραγωγής της μηχανής ετησίως, συνιστούν ως εκ τούτου θεωρητικά ένα ετήσιο έσοδο για τον κάτοχο της μηχανής, το οποίο παραμένει ανεκμετάλλευτο μέχρι τουλάχιστον το τέλος του χρόνου ζωής της μηχανής. Μια καλά οργανωμένη επιχείρηση φροντίζει πάντοτε να επενδύει κάθε διαθέσιμο κεφάλαιο. Θα πρέπει συνεπώς να θεωρηθούν ως επενδυόμενα και τα εκ της διαθέσεως του προϊόντος παραγωγής (ή της εργασίας) της μηχανής ετήσια

40 Μέθοδοι αποσβέσεων έσοδα, τα οποία αντιστοιχούν στην απόσβεση της μηχανής. Τα παραπάνω λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό της αποσβέσεως με χρήση της τοκοχρεωλυτικής μεθόδου. Θεωρείται δηλαδή κατά τη μέθοδο αυτή, ότι για την ισοστάθμιση της απαξίωσης της μηχανής, κατατίθεται στο τέλος κάθε χρόνου ένα ποσό d (σταθερό κάθε χρόνο), το οποίο επενδύεται έτσι ώστε στο τέλος του χρόνου ζωής της μηχανής, το άθροισμα των κατατιθέμενων ετησίως ποσών μαζί με τους τόκους τους, να ισούται με τη διαφορά της αξίας αγοράς Q 0 της μηχανής, μείον την αξία της Q s ως αχρήστου. Έτσι λοιπόν, ενώ το ετησίως κατατιθέμενο ποσό d για την απόσβεση της μηχανής είναι σταθερό, η ετήσια απόσβεση d (αν ληφθούν υπόψη και οι

41 Μέθοδοι αποσβέσεων τόκοι των κατατεθέντων ποσών) αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Πριν προχωρήσουμε στην ανάπτυξη της μεθόδου, θα αναφερθούμε σε κάποιες βασικές έννοιες όπως ανατοκισμός και τοκοχρεωλύσιο. Ανατοκισμός Έστω ότι ποσό χρημάτων Q τοκίζεται επί n έτη με επιτόκιο ρ και ανατοκίζεται κατ έτος. Ζητείται το ποσό S το οποίο θα συγκεντρωθεί στο τέλος του n-στου έτους ως άθροισμα του αρχικού ποσού και των τόκων του. Ο όρος ότι το ποσό Q ανατοκίζεται κατ έτος σημαίνει ότι στο

42 Μέθοδοι αποσβέσεων τέλος κάθε χρόνου προστίθεται ο αποδοθείς τόκος στο υφιστάμενο από την αρχή του έτους ποσό και το άθροισμα αυτό θεωρείται ως τοκιζόμενο ποσό, για το επόμενο έτος. Έτσι, στο τέλος του πρώτου (1 ου ) έτους, το άθροισμα αρχικού ποσού και τόκου του έτους θα είναι: Στο τέλος του δεύτερου (2 ου ) έτους θα έχει συγκεντρωθεί το ποσό:

43 Μέθοδοι αποσβέσεων Στο τέλος δε του δεύτερου (3 ου ) έτους θα έχει συγκεντρωθεί το ποσό: κ.ο.κ μέχρις ότου στο τέλος του n-στου έτους το ποσό S που θα έχει συγκεντρωθεί θα είναι ίσο με: Εάν αντιθέτως ζητείται το αρχικό ποσό Q, το οποίο ανατοκιζόμενο επί n έτη με επιτόκιο ρ θα δώσει τελικά ένα δεδομένο (γνωστό) ποσό S, τότε η τιμή του Q προκύπτει από την

44 Μέθοδοι αποσβέσεων επίλυση της παραπάνω εξίσωσης ως προς Q: Τοκοχρεωλύσιο Έστω ότι επί n έτη κατατίθεται στο τέλος κάθε χρόνου ποσό χρημάτων R (πάντοτε το ίδιο), το οποίο τοκίζεται και ανατοκίζεται κατ έτος με επιτόκιο ρ. Ζητείται να ευρεθεί το ποσό S, το οποίο, με βάση τα παραπάνω, θα συγκεντρωθεί στο τέλος του n-στου έτους. Το ποσό R, το οποίο θα κατατεθεί στο τέλος του πρώτου (1 ου ) έτους, τοκίζεται και ανατοκίζεται επί (n-1) έτη. Συνεπώς, στο

45 Μέθοδοι αποσβέσεων τέλος του n-στου έτους θα συγκεντρωθεί, εξαιτίας του πρώτου αυτού ποσού R, ποσό S 1 ίσο με: Ομοίως βρίσκεται ότι εκ των ίσων ποσών R, τα οποία θα κατατεθούν στο τέλος του 2 ου, 3 ου,, n-στου χρόνου, θα συγκεντρωθούν αντιστοίχως τα ποσά:

46 Μέθοδοι αποσβέσεων Το συνολικό ποσό S θα είναι προφανώς ίσο προς:

47 Μέθοδοι αποσβέσεων Η εντός των αγκυλών ποσότητα είναι γεωμετρική πρόοδος με πρώτο όρο τη μονάδα και λόγο το άθροισμα (1+ρ). Το άθροισμα των n όρων της προόδου αυτής είναι ίσο με*: Συνεπώς προκύπτει: *Υπενθυμίζουμε (από τις σχέσεις των ταυτοτήτων) ότι:

48 Μέθοδοι αποσβέσεων Είναι δυνατόν να ζητείται αντίστροφα ο καθορισμός του ποσού R, το οποίο πρέπει να κατατίθεται στο τέλος κάθε έτους, για n έτη, έτσι ώστε με ετήσιο ανατοκισμό του εκάστοτε αθροίσματος, με επιτόκιο ρ, να συγκεντρωθεί στο τέλος του n- στου έτους ποσό γνωστό (δεδομένο) και ίσο με S. Αυτό προκύπτει αν επιλύσουμε την παραπάνω εξίσωση ως προς R: Έστω ότι δανείζεται κάποιος χρηματικό ποσό Q, το οποίο θα πρέπει να αποδώσει επιστρέφοντας κάθε χρόνο (αρχής γενομένης από το τέλος του πρώτου έτους) ένα σταθερό ποσό R, το οποίο θα αντιπροσωπεύει μέρος του δανεισθέντος ποσού

49 Μέθοδοι αποσβέσεων Q και των τόκων αυτού, υπό την προϋπόθεση ετήσιου ανατοκισμού με επιτόκιο ρ επί του απομένοντος εκάστοτε ποσού. Ο τρόπος αυτός απόδοσης του δανεισθέντος ποσού ονομάζεται τοκοχρεωλυτική απόδοση, το δε σταθερό ποσό R, το οποίο θα αποδίδεται ετησίως ονομάζεται τοκοχρεωλύσιο. Μετά από όσα λέχθηκαν παραπάνω επιστρέφουμε στη μέθοδο τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης. Εάν ο χρόνος ζωής μιας μηχανής είναι n έτη και το εκφράζον το κέρδος εκ της επενδύσεως επιτόκιο ρ, τότε το ετησίως κατατιθέμενο σταθερό ποσό προκύπτει ίσο με:

50 Μέθοδοι αποσβέσεων Η πραγματική όμως ετήσια απόσβεση d t π.χ. του έτους t (όπου t<n) είναι μεγαλύτερη του d. H d t είναι δυνατόν να υπολογιστεί ως εξής: Στο τέλος του έτους t, η d t θα είναι ίση προς το κατατεθέν κατά το έτος αυτό ποσό d, συν τον ετήσιο τόκο του ποσού που είχε συγκεντρωθεί στο τέλος του (t-1) έτους. Το ποσό που είχε συγκεντρωθεί στο τέλος του (t-1) έτους προκύπτει από τη σχέση:

51 Μέθοδοι αποσβέσεων Ο δε ετήσιος τόκος του είναι: Συνεπώς, η πραγματική ετήσια απόσβεση d t του έτους t είναι ίση με: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το συνολικό ποσό της απόσβεσης το οποίο συγκεντρώνεται μέχρι το τέλος του έτους t. Και αυτό γιατί το ποσό αυτό, αφαιρούμενο από την αξία αγοράς του μηχανήματος, Q 0, δίνει τη λογιστική αξία Q lt της μηχανής στο τέλος του έτους t.

52 Μέθοδοι αποσβέσεων Το συνολικό ποσό S t το οποίο έχει συγκεντρωθεί στο τέλος του t έτους δίνεται από τη σχέση: Συνεπώς, η λογιστική αξία της μηχανής κατά το τέλος του έτους t προκύπτει από τη σχέση:

53 Μέθοδοι αποσβέσεων Η μέθοδος της τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης είναι μια ορθολογική μέθοδος υπολογισμού της ετήσιας απόσβεσης των μηχανών. Βέβαια για την εφαρμογή της τίθεται ως προϋπόθεση, η εκ μέρους της επιχείρησης μέριμνα για άμεση επένδυση όλων των διαθέσιμων κεφαλαίων.

54 Οι αποσβέσεις σύμφωνα με τη νομοθεσία Για να αποφύγει τις υποκειμενικές κρίσεις των επιχειρήσεων πάνω στο ποσοστό της απόσβεσης, το Υπουργείο Οικονομικών με νόμο κατά διαστήματα ετών, καθορίζει τα ανώτατα όρια των συντελεστών απόσβεσης και συνεπώς ο νόμος για να προσδιορίσει τα κέρδη που φορολογούνται, δεν αναγνωρίζει ως έξοδο τις τυχόν αποσβέσεις που έχουν γίνει με διαφορετικούς συντελεστές από ότι ορίζει ο νόμος. Η απόσβεση είναι υποχρεωτική από το νόμο είτε υπάρχουν κέρδη είτε ζημίες. Υπολογίζεται από τη χρονική στιγμή που αρχίζει να χρησιμοποιείται ή να λειτουργεί το πάγιο και αν δεν συμπίπτει με την έναρξη της χρήσης, υπολογίζεται σε δωδέκατα της

55 Οι αποσβέσεις σύμφωνα με τη νομοθεσία ετήσιας απόσβεσης. Σε αυτά τα δωδέκατα περιλαμβάνεται και ο μήνας μέσα στον οποίο το πάγιο άρχισε ή έπαυσε να χρησιμοποιείται ή να λειτουργεί.