Προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας βιολογικών προϊόντων

Transcript

1 τα γεωργικά προϊόντα, τόσο αυτά της συµβατικής γεωργίας, όσο και εκείνα της βιολογικής, κινούνται µέσα σ ένα σύγχρονο µοντέλο το οποίο προσδιορίζεται αλλά και επηρεάζεται, σε παγκόσµιο επίπεδο από τους παρακάτω κατευθυντήριους άξονες αύξηση της αστικοποίησης, αφού : περίπου το ήµισυ του παγκόσµιου πληθυσµού θα ζει σε πόλεις, άρα δυσκολία στην αναζήτηση του γεωργικού προϊόντος στο χωράφι και ευκολία στην πρόσβαση του τυποποιηµένου αγροτικού προϊόντος. Αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήµατος άνω του 2 τοις εκατό ετησίως έως το 2010 που θα προκύψει από την επιτάχυνση του παγκόσµιου εµπορίου επιφέροντας πλούτο σε µεγαλύτερο αριθµό κρατών άρα πολυτέλεια για πλουραλισµό προϊόντων, γεύσεων και επιλογή διατροφικών χαρακτηριστικών και εναλλακτικών καλλιεργειών της συµβατικής.

2 Γενετικά τροποποιηµένα γεωργικά προϊόντα, κυρίως στις ΗΠΑ, λόγω της µείωσης της στρεµµατικής απόδοσης λόγω περιβαλλοντικών και άλλων προβληµάτων (φαινόµενο θερµοκηπίου κλπ, αλλαγή κλίµατος & µικροκλίµατος) άρα αυξάνεται η φοβία του καταναλωτή για το «µη υγιεινό» και ταυτόχρονα, όλο και περισσότερος κόσµος στρέφεται στο «πιο παραδοσιακό» Επηρεασµός της αειφορίας, µείωση της βιοποικιλότητας, υποβάθµιση του εδάφους ρύπανση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων µε νιτρικά και υπολειµµατικότητα µέσων φυτοπροστασίας. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασµό µε το σύγχρονο συναίσθηµα του «διατροφικού πανικού», που έχει υποκαταστήσει τη «διατροφική εγρήγορση» εντείνουν την αναγκαιότητα της βιολογικής γεωργίας.

3 Τα βιολογικά προϊόντα σήµερα, αποτελούν µια δυναµική εναλλακτική σε σχέση µε τα συµβατικά προϊόντα, συµβάλλοντας στα παρακάτω: Αειφόρος ανάπτυξη και περιβάλλον Φυσικές διεργασίες και χρήση εναλλακτικών µέσων φυτοπροστασίας Αµειψισπορά και ανακύκλωση οργανικών υλικών φυτικής και ζωικής προέλευσης, που διατηρούν τη φυσική ισορροπία και γονιµότητα Χρήση ανανεώσιµων φυσικών πόρων Βιοποικιλότητα του οικοσυστήµατος Βιολογική δραστηριότητα των εδαφών Μακροπρόθεσµη διατήρηση της γονιµότητας των εδαφών Μείωση της χρήσης των µη ανανεώσιµων πόρων, που επιτυγχάνεται µε την ανακύκλωση των αποβλήτων φυτικής και ζωικής προέλευσης οι διαρκώς αυξανόµενοι προβληµατισµοί παγκοσµίως για την ασφάλεια των γεωργικών προϊόντων από τη χρήση µέσων φυτοπροστασίας δηµιουργεί µια ροπή προς τις βιολογικές καλλιέργειες. ΧΩΡΑ ΛΙΧΝΕΝΣΤΑΙΝ % ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΙΜΗΣ ΓΗΣ 26,4% ΑΥΣΤΡΙΑ ΕΛΒΕΤΙΑ ΦΙΛΑΝ ΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΣΟΥΗ ΙΑ ΕΛΛΑ Α ΑΝΙΑ ΤΣΕΧΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ 12,9% 10,3% 7,2% 6,9% 6,8% 6,2% 6,2% 6,0% 4,6%

4 Πόσο ασφαλή είναι τα προϊόντα βιολογικής γεωργίας; Ποιες είναι οι προδιαγραφές ποιότητάς τους; Πως µεταπηδούµε από τη διασφάλιση της ποιότητας των βιολογικών προϊόντων, στη διαχείριση της ποιότητας; Η ειδοποιός διαφορά µεταξύ του συστήµατος διαχείρισης ποιότητας στο συµβατικό, σε σχέση µε το βιολογικό προϊόν είναι η εξής: Στο συµβατικό θα µπορούσε η διαχείριση να είναι στατική ( ο έλεγχος να επικεντρώνεται στο τελικό προϊόν για hazards φυσικούς, χηµικούς & µικροβιακούς κινδύνους) Στο βιολογικό η διαχείριση δεν θα µπορούσε να είναι στατική, αλλά µόνο κινητική ( ο έλεγχος απαραιτήτως ξεκινά από το χωράφι και καταλήγει στο τελικό προϊόν). ηλαδή, στο βιολογικό προϊόν, η συνέργια στον πρωτογενή τοµέα (χωράφι) και στο δευτερογενή τοµέα (µεταποίηση) είναι δια-δραστική και σε άµεση αλληλεπίδραση, για τη διαχείριση της ποιότητας.

5 στον πρωτογενή τοµέα: Επιβεβαίωση ότι οι σπόροι που χρησιµοποιούνται για τις καλλιέργειες είναι υγιείς και δεν έχουν υποστεί γενετική τροποποίηση (καλαµπόκι, ντοµάτα). Εκτός από τα σχετικά πιστοποιητικά πρωτογενούς υλικού απαιτείται επιβεβαίωση µε PCR( process chain reaction). Στη συγκεκριµένη ανάλυση ο screening transgenic promoter πρέπει να βγει αρνητικός, οµοίως και ο screening transgenic terminator.

6 Στον πρωτογενή τοµέα Λίπανση σύµφωνα µε τα επιτρεπτά δεδοµένα της οδηγίας 2092/91. Απαιτείται εδαφολογική µελέτη για τις πραγµατικές ανάγκες του φυτού. Άρδευση. Απαιτείται για περιβαλλοντικούς λόγους ο υπολογισµός των πραγµατικών απαιτήσεων σε νερό. Απαιτείται η χηµική ανάλυση του νερού για να επιβεβαιωθεί ότι δεν έχει επιµολυνθεί ο υδροφόρος ορίζοντας από χηµικά συµβατικών καλλιεργειών που µπορεί να είναι σε κοντινή απόσταση. Στον πρωτογενή τοµέα Χρήση των επιτρεπτών από την 2092/91 βιολογικών µέσων φυτοπροστασίας. Έλεγχος για να αποκλειστεί η πιθανότητα επιµόλυνσης από µέσο φυτοπροστασίας συµβατικής καλλιέργειας, διότι παρ όλη την ύπαρξη φυσικών φρακτών κλπ, έχουν καταγραφεί σπάνιες περιπτώσεις επιµολύνσεων.

7 Ο έλεγχος για την πιθανότητα επιµόλυνσης απαιτεί µια τουλάχιστον ανάλυση για τις πιθανές δραστικές που ενδεχοµένως να χρησιµοποιηθούν. Είτε από επιµόλυνση από γειτνιάζουσες καλλιέργειες Είτε από λάθος του παραγωγού, στην περίπτωση που καλλιεργεί το ίδιο προϊόν σε συµβατική και βιολογική καλλιέργεια και χρησιµοποιήσει µέσο φυτοπροστασίας συµβατικού προϊόντος, στο βιολογικό. Άρα απαιτείται γνώση της βάσης δεδοµένων των πιθανών δραστικών ουσιών ανά καλλιέργεια. Άρα απαιτείται να ξέρουµε τι ψάχνουµε & πως το ψάχνουµε. (παράδειγµα στις επόµενες διαφάνειες) Apples Apricots Aubergines Avocado Bananas Blueberries Blackberries Broad bean Cherries Cucumbers Sour cherry Figs French bean Kaki Kiwi Mango Medlars Melons Papaya Tomato sauce Passion fruit Potato Potato with peel Pepper Pear Peach Pineapple Peas Pomegranate Tomato Plum Fruit purees (except for citrus fruit) Quince Turnip Radish Raspberries Red currant Elderberry (berries) Strawberryes Topinanbur Grapes Gooseberry Water melon Pumpkin Zucchini

8 Artichoke Asparagus Basil Beans Beets Bergamot orange Bitter orange Bitter taste orange Cabbages Carrots Celery Chervil Chestnut Chick-peas Chicory Citron Parsnip Pomeli Prickly lettuce Red beets Cauliflowers (all families) Στο δευτερογενή τοµέα (µεταποίηση) Αναγνώριση και ελαχιστοποίηση των πιθανών φυσικών, µικροβιακών & χηµικών κινδύνων Εντοπισµός των κρίσιµων σηµείων ελέγχου Εφαρµογή κρίσιµων ορίων µέτρησης για κάθε κρίσιµο σηµείο ελέγχου Καθιέρωση µέτρων ελέγχου Μέτρηση & παρακολούθηση των κρίσιµων σηµείων ελέγχου & καθορισµός συχνότητας παρακολούθησης τους

9 παραπέµπω στην ανάλυση του προσαρτήµατος Β&Γ του οριζόντιου µοντέλου EN ISO 9001// EN ISO 22000// GΑP//. Στο δευτερογενή τοµέα (µεταποίηση) Εφαρµογή προγράµµατος υγιεινής Εφαρµογή προγράµµατος Ορθής Βιοµηχανικής Πρακτικής ιασφάλιση του ελέγχου του συνόλου των διεργασιών της παραγωγής, µε καταγεγραµµένες και τεκµηριωµένες διαδικασίες ιασφάλιση της ύπαρξης συγκεκριµένων και ελεγµένων προµηθευτών ιασφάλισης της ύπαρξης & εφαρµογής τεχνικών προδιαγραφών των προϊόντων και πιστή τήρηση των προδιαγραφών αυτών ιασφάλιση του ελέγχου στα στάδια της συσκευασίας, αποθήκευσης και διακίνησης του προϊόντος ιασφάλιση της τεκµηριωµένης εφαρµογής προληπτικών και διορθωτικών ενεργειών ιασφάλιση της εφαρµογής προγραµµάτων εκπαίδευσης και επιµόρφωσης του προσωπικού, για να υπηρετείται σωστά ο καταναλωτής

10 ιασφάλιση της βασικής αρχής που είναι η αποφυγή πιθανών επιµολύνσεων, από οµοειδή συµβατικά. (προγράµµατα καθαριότητας, κλπ) ιαρκής έλεγχος ποιότητας ιαρκής εγρήγορση & ευαισθητοποίηση ιασφάλιση του αισθήµατος διατροφικής εγρήγορσης και όχι διατροφικού πανικού. ιχνηλασία σ όλο το φάσµα. Ιχνηλασία στον αγρό Ιχνηλασία στην παραγωγή Ιχνηλασία στη διακίνηση

11 Οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο των συνολικών εξαγωγών εµπορευµάτων σε περισσότερες από 55 χώρες (αναπτυγµένες και αναπτυσσόµενες Οι τακτικές κερδοφορίας που παγκοσµίως εφαρµόζονται στον αγροτικό τοµέα είναι : Αύξηση τιµής στα προϊόντα µέσω της µεταποίησης ( add value to commodity) Κερδοφορία από την µεταποίηση (off farm income) Στρατηγικές συνεργασίες µε συνεταιρισµούς, γεωργία µέσω συµβολαίων κλπ Πιο αποτελεσµατική παραγωγή στον πρωτογενή τοµέα Μείωση κόστους µεταποίησης και παραγωγής αυξάνοντας τις παραγωγικές δυνατότητες κλίµακας και βελτιστοποιώντας τις τεχνικές και µεθόδους παραγωγής