Πιστοποίηση & χρηματοδότηση παραγωγής βιολογικών προϊόντων Δρ Πολυμάχη Συμεωνίδου

Transcript

1 Πιστοποίηση & χρηματοδότηση παραγωγής βιολογικών προϊόντων Δρ Πολυμάχη Συμεωνίδου

2 Καν 2092/91 περί βιολογικού τρόπου παραγωγής Νομοθεσία Ιστορική επισκόπηση Η βιολογική γεωργία λαμβάνει επίσημη αναγνώριση των 15 κρατών μελών Η σπουδαιότητα του Κανονισμού έγκειτο στο γεγονός ότι δημιούργησε κοινά ελάχιστα πρότυπα για ολόκληρη την ΕΕ. Με τη διαδικασία αυτή ενισχύθηκε η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, οι οποίοι μπορούσαν να αγοράζουν βιολογικά προϊόντα από κράτη μέλη με τη βεβαιότητα ότι τα προϊόντα αυτά πληρούν τις ίδιες ελάχιστες απαιτήσεις. Η θέσπιση επιπρόσθετων αυστηρότερων προτύπων αφέθηκε στην κρίση των ίδιων των κρατών μελών και των ιδιωτικών οργανισμών. Καν 2078/92 θέσπιση κοινοτικού καθεστώτος οικονομικών ενισχύσεων Ξεκίνησε το 1996 με την εφαρμογή του προγράμματος «Βιολογική Γεωργία».

3 Νομοθεσία Ιστορική επισκόπηση Τον Ιούνιο του 2007 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας κατέληξε σε συμφωνία για έναν νέο Κανονισμό του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και σήμανση των βιολογικών προϊόντων. Με τον καν. 834/2007 αλλάζει ο καν. 2092/91 Στόχος η συστηματοποίηση και απλούστευση των κανόνων για τη βιολογική γεωργία για τους γεωργούς και τους καταναλωτές Την 1η Ιανουαρίου 2009 τέθηκε σε ισχύ ο κανονισμός, ενώ ορισμένες από τις νέες διατάξεις σχετικά με τη σήμανση άρχισαν να ισχύουν από την 1η Ιουλίου 2010.

4 Νομοθεσία Ιστορική επισκόπηση Με τον καν. 834/2007: ορίζονται σαφέστερα οι στόχοι, οι γενικές αρχές και οι κανόνες της βιολογικής παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνθήκες, καθίσταται υποχρεωτική η χρήση είτε του λογότυπου της Ε.Ε., είτε της ένδειξης «Ε.Ε. Βιολογικό», ενισχύονται οι έλεγχοι που βασίζονται στην εκτίμηση των κινδύνων της βιολογικής παραγωγής, διευκολύνεται η ελεύθερη κυκλοφορία των βιολογικών προϊόντων ρυθμίζονται πάγιοι κανονισμοί για τις εισαγωγές βιολογικών προϊόντων

5 Σύστημα Ελέγχου και Πιστοποίησης 1. Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, - αρχή έγκρισης των πιστοποιητικών οργανισμών. 2. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (Δ/νση Βιολογικής Γεωργίας), - εποπτεύουσα αρχή του συστήματος ελέγχου και πιστοποίησης. 3. Συμβούλιο Βιολογικής Γεωργίας, - γνωμοδοτεί επί θεμάτων παραγωγής & ανάπτυξης του τομέα βιολογικής γεωργίας και των προϊόντων της. 4. Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π. (Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων- AGROCERT), αποτελεί μεταξύ άλλων την αρμόδια αρχή για: αξιολόγηση και επίβλεψη των οργανισμών ελέγχου και πιστοποίησης προϊόντων βιολογικής γεωργίας, έλεγχο της εμπορίας των προϊόντων βιολογικής γεωργίας 5. Οργανισμοί ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων.

6 Εγκεκριμένοι Οργανισμοί Ελέγχου και Πιστοποίησης Προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας 1. «ΔΗΩ» 2. «ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕ» 3. «ΒΙΟΕΛΛΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΑΕ» 4. «Q WAYS ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΕ» 5.«A CERT ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ» 6. «IRIS - A. ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ & ΣΙΑ ΕΕ» 7. «GREEN CONTROL - ΕΛΕΓΧΟΣ-ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ- ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ-ΘΩΜΑΣ ΜΙΣΑΗΛΙΔΗΣ ΟΕ» 8. «ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΕ» 9. «LACON ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΕΠΕ - LACON HELLAS» 10. «GMCert - ΝΑΟΥΜ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ- ΚΟΥΝΤΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΟΕ» 11. «ΦΙΛΙΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΕ»

7 Νομοθεσία Βιολογικά Τρόφιμα Τουλάχιστον το 95% των γεωργικών συστατικών τους είναι βιολογικά. Τα βιολογικά συστατικά σε μη βιολογικά τρόφιμα μπορούν να αναφέρονται ως βιολογικά στον κατάλογο των συστατικών, εφόσον το εν λόγω τρόφιμο έχει παραχθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία «περί βιολογικών προϊόντων». Με σκοπό την εξασφάλιση υψηλότερου βαθμού διαφάνειας, πρέπει να αναγράφεται ο κωδικός αριθμός του φορέα ελέγχου (πχ. GR-BIO-1). Η χρήση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) και προϊόντων που έχουν παρασκευαστεί από ΓΤΟ εξακολουθεί να είναι απαγορευμένη στη βιολογική παραγωγή. Τα προϊόντα που περιέχουν ΓΤΟ δεν μπορούν να σημαίνονται ως βιολογικά, εκτός και αν τα συστατικά που περιέχουν ΓΤΟ έχουν εισέλθει ακούσια στα προϊόντα και η αναλογία ΓΤΟ στο συστατικό είναι μικρότερη από 0,9%.

8 Σήμανση βιολογικών προϊόντων Το 1ο λογότυπο παρουσιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του '90 και εφαρμόστηκε σε προαιρετική βάση. Δεν χρησιμοποιείται από την 1η Ιουλίου 2010 αν και μπορεί να εμφανίζεται ακόμη σε ορισμένα προϊόντα ενώ γίνεται εκκαθάριση στην αλυσίδα εφοδιασμού. Το 2007 υποστηρίχθηκε από τα μέλη της ΕΕ η ιδέα να εισαχθεί ένα υποχρεωτικό λογότυπο για τα βιολογικά προϊόντα της ΕΕ. Το 2008 διοργανώθηκε πανευρωπαϊκός διαγωνισμός για το λογότυπο των βιολογικών προϊόντων, ανοικτός σε φοιτητές τέχνης και σχεδίου από όλες τις χώρες της ΕΕ. Ο Γερμανός φοιτητής σχεδίου Dušan Milenković κέρδισε με το λογότυπό του Euro-leaf (Ευρω-φύλλο), που έλαβε 63% των συνολικών ψήφων από το ευρωπαϊκό κοινό.

9 Το νέο Ευρωπαϊκό λογότυπο Εφαρμογή: από 1η Ιουλίου 2010 Είναι υποχρεωτικό για όλα τα βιολογικά, προσυσκευασμένα τρόφιμα εντός της Ε.Ε. Προσφέρει εμπιστοσύνη στον καταναλωτή για την προέλευση του προϊόντος. Εγγυάται τη γνησιότητα των βιολογικών προϊόντων. Όπου χρησιμοποιείται το λογότυπο θα αναγράφεται πλέον και η περιοχή προέλευσης των αγροτικών πρώτων υλών, πχ. «ΕΕ», «εκτός ΕΕ» ή το όνομα της συγκεκριμένης χώρας, εντός ή εκτός ΕΕ, όπου παρήχθηκε το προϊόν ή οι πρώτες ύλες αυτού. Η χρήση του λογοτύπου στα βιολογικά τρόφιμα από τρίτες χώρες είναι προαιρετική. Στην περίπτωση των εισαγόμενων αγαθών διασφαλίζει ότι έχουν εφαρμοστεί ισοδύναμοι κανόνες και πρότυπα με τους αντίστοιχους Κοινοτικούς.

10 Το νέο Ευρωπαϊκό λογότυπο Οι καταναλωτές αγοράζοντας προϊόντα που φέρουν το λογότυπο της ΕΕ μπορούν να είναι σίγουροι ότι: τουλάχιστον το 95% των συστατικών του προϊόντος έχουν παραχθεί βιολογικά, το προϊόν ακολουθεί τους κανόνες του επίσημου οργανισμού ελέγχου, το προϊόν προέρχεται απευθείας από τον παραγωγό ή το συσκευαστήριο, το προϊόν αναγράφει την επωνυμία του παραγωγού, του συσκευαστή ή του μεταποιητή και επίσης, την επωνυμία ή τον κωδικό του οργανισμού ελέγχου

11 Διαδικασίες ένταξης και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 4 του ΚΑΝ 2092/91, ως «επιχειρηματίας» νοείται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που παράγει, παρασκευάζει ή εισάγει από τρίτες χώρες βιολογικά προϊόντα, με σκοπό την εμπορία τους. Διαδικασία ένταξης: Επιλέγετε έναν από τους εγκεκριμένους στην Ελλάδα Φορείς Ελέγχου Υποβάλλετε στον Φορέα Ελέγχου την Αίτηση και τον Φάκελο Αίτησης Πιστοποίησης για την πιστοποίηση σας Γίνεται η αξιολόγηση του Φακέλου Αίτησης Πιστοποίησης από τον Φορέα και εφόσον εγκριθεί, υπογράφετε το σχετικό συμφωνητικό Γνωστοποιείτε τη δραστηριότητά σας σχετικά µε τον βιολογικό τρόπο παραγωγής, στη Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης που βρίσκεται η έδρα της εκμετάλλευσης ή της επιχείρησής σας και συμπληρώνετε τα ειδικά έντυπα που προβλέπονται γι αυτό.

12 Διαδικασίες ένταξης και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Πραγματοποιείται ο Αρχικός Έλεγχος από τους επιθεωρητές του Φορέα Γίνεται η αξιολόγηση της επιθεώρησης και ο καθορισμός έναρξης του Μεταβατικού Σταδίου για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων Αφού ολοκληρωθεί η απαιτούμενη περίοδος μετατροπής, αιτείστε τη χορήγηση Πιστοποιητικού Προϊόντος από τον Φορέα Πιστοποίησης Οι επιχειρηματίες που τηρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις και τους κανόνες παραγωγής που περιγράφονται στον ΚΑΝ 2092/91, δικαιούνται να χρησιμοποιούν την ένδειξη «βιολογικό» στα παραγόμενα, παρασκευαζόμενα ή εισαγόμενα από τρίτες χώρες γεωργικά προϊόντα και είδη διατροφής.

13 Περίοδος Μετατροπής Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο γεωργός οφείλει να εφαρμόζει στα αγροτεμάχιά του τις αρχές της βιολογικής γεωργίας. Η περίοδος μετατροπής είναι διάρκειας δύο χρόνων προ της σποράς για την περίπτωση των ετήσιων καλλιεργειών και τρία χρόνια πριν από την συγκομιδή για την περίπτωση των πολυετών καλλιεργειών. Αυτός ο χρόνος μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις, εφόσον λαμβάνεται υπόψη η προηγούμενη χρήση των συγκεκριμένων αγροτεμαχίων και μετά από συναπόφαση του επιβλέποντος Οργανισμού Ελέγχου και Πιστοποίησης και της αρμόδιας Εντεταλμένης Υπηρεσίας.

14 ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ Σύμφωνα με τον Καν. (ΕΚ) 834/2007 και τον Καν. (ΕΚ) 889/2008 είναι απαραίτητο να εντάσσονται σε σύστημα Ελέγχου και Πιστοποίησης επιχειρήσεις οι οποίες: μεταποιούν και παράγουν βιολογικά προϊόντα είτε για λογαριασμό τους είτε για λογαριασμό τρίτων συσκευάζουν, ανασυσκευάζουν, τυποποιούν ή επισημαίνουν προϊόντα με αναφορά στο βιολογικό τρόπο παραγωγής είτε για λογαριασμό τους είτε για λογαριασμό τρίτων εμπορεύονται προϊόντα συσκευασμένα ή μη έχουν αναθέσει σε υπεργολάβους την παραγωγή, συσκευασία, τυποποίηση προϊόντων για λογαριασμό τους

15 εισάγουν προϊόντα από Τρίτες Χώρες ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ παράγουν μαγιά για χρήση στην παρασκευή τροφίμων ή ως ζωοτροφές Σημείωση Δεν μπορούν να Ελέγχονται και να Πιστοποιούνται σύμφωνα με τον Καν. (ΕΚ) 834/2007 και τον Καν. (ΕΚ) 889/2008 επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, δηλαδή επιχειρήσεις που παρασκευάζουν βιολογικά τρόφιμα στο σημείο πώλησης ή παράδοσης στον τελικό καταναλωτή, π.χ. εστιατόρια, κυλικεία.

16 Γενικά κριτήρια ένταξης & δεσμεύσεις στα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα Για να ενταχθούν οι υποψήφιοι σε μία ή περισσότερες από τις ενισχυόμενες δράσεις πρέπει να πληρούν τα παρακάτω γενικά κριτήρια επιλεξιμότητας: Να είναι αγρότες (25% τουλάχιστον των εισοδημάτων από αγροτική δραστηριότητα) Να υποβάλλουν αίτηση ενίσχυσης ετησίως για αγροτεμάχια και ζώα της εκμετάλλευσής τους, που πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις: Κατέχονται νόμιμα καθ όλη τη διάρκεια της πενταετίας Δηλώνονται στην ενιαία δήλωση εκμετάλλευσης Να μην έχουν ενταχθεί στο μέτρο της δάσωσης γεωργικών γαιών

17 Γενικά κριτήρια ένταξης & δεσμεύσεις στα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα Να αρχίζουν από την έναρξη της καλλιεργητικής περιόδου να εφαρμόζουν στο υπό ένταξη μέρος της εκμετάλλευσής τους τις δεσμεύσεις: Να τηρούν τις απαιτήσεις της Πολλαπλής Συμμόρφωσης Να εφαρμόζουν το εγκεκριμένο πενταετές ΣΠΔ Να υποβάλλουν κατ έτος αίτηση πληρωμής και δήλωση εφαρμογής Να δέχονται και να διευκολύνουν τους ελέγχους που πραγματοποιούν εξουσιοδοτημένα εθνικά και κοινοτικά όργανα Να δέχονται την επεξεργασία και δημοσιοποίηση προσωπικών τους δεδομένων που αφορούν τη δράση που αιτούνται να ενισχυθούν

18 Ειδικά κριτήρια ένταξης για τη βιολογική γεωργία Ο υποψήφιος δεσμεύεται να τηρεί τις κατευθύνσεις και προδιαγραφές του Καν. (ΕΚ) 834/07, καλύπτοντας όλο το διάστημα των συμβατικών υποχρεώσεών του με σύμβαση η οποία συνάπτεται με αναγνωρισμένο Οργανισμό Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων Ο υποψήφιος δικαιούχος οφείλει να υποβάλλει σχέδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ) πενταετούς διάρκειας της προτεινόμενης για ενίσχυση εκμετάλλευσης Το ελάχιστο μέγεθος των υπό ένταξη αγροτεμαχίων ανέρχεται σε 1 στρέμμα. Το ελάχιστο μέγεθος της υπό ένταξη εκμετάλλευσης ανέρχεται σε 3 στρέμματα για τις μόνιμες φυτείες και σε 2 στρέμματα για της ετήσιες καλλιέργειες Οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση, εφόσον κλιθούν, να παρακολουθήσουν μαθήματα κατάρτισης σε θέματα βιολογικής γεωργίας στο πλαίσιο εφαρμογής του μέτρου του Π.Α.Α «Δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης και ενημέρωσης».

19 Ειδικά κριτήρια ένταξης για τη βιολογική κτηνοτροφία Ο υποψήφιος δεσμεύεται να τηρεί τις κατευθύνσεις και προδιαγραφές του Καν. (ΕΚ) 834/07, καλύπτοντας όλο το διάστημα των συμβατικών υποχρεώσεών του με σύμβαση η οποία συνάπτεται με αναγνωρισμένο Οργανισμό Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων Ο υποψήφιος δικαιούχος οφείλει να υποβάλλει σχέδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ) πενταετούς διάρκειας της προτεινόμενης για ενίσχυση εκμετάλλευσης Οι δικαιούχοι πρέπει να διαθέτουν άδεια ίδρυσης και λειτουργίας των κτηνοτροφικών τους μονάδων. Το είδος των ζώων και ο αριθμός τους στην αίτηση ενίσχυσης δεν πρέπει να ξεπερνά αντίστοιχα τη δυναμικότητα της μονάδας που αναφέρεται στην εν λόγω άδεια Οι δικαιούχοι πρέπει να υποβάλλουν ενημερωμένο μητρώο ζωικού κεφαλαίου και να εντάσσουν ζώα τα οποία έχουν σημανθεί σύμφωνα με την ισχύουσα κοινοτική και εθνική νομοθεσία. Επίσης απαιτείται να εξασφαλίζουν βοσκότοπους για όλη τη διάρκεια της πενταετίας

20 Γενικά κριτήρια επιλογής Από τους υποψήφιους που πληρούν καταρχήν τα κριτήρια επιλεξιμότητας που αναφέρθηκαν, γίνεται επιλογή των δικαιούχων με βάση τις διαθέσιμες πιστώσεις ανά Νομαρχία και τη σειρά κατάταξης που διαμορφώνεται με τα εξής κριτήρια:

21 Ειδικά κριτήρια επιλογής (Βιολογική Γεωργία)

22 Ειδικά κριτήρια επιλογής (Βιολογική Κτηνοτροφία)

23 Ύψος ενίσχυσης στη βιολογική γεωργία Ύψος ενίσχυσης σε / Ha / έτος

24 Ύψος ενίσχυσης στη βιολογική κτηνοτροφία Ύψος ενίσχυσης σε / ΜΜΖ / Ha / έτος Μετατροπή ζώων σε ΜΜΖ: Παραδείγματα: 1 ενήλικο πρόβατο ενισχύεται με 27 /έτος 1 αγελάδα > 2ετών ενισχύεται με 339 /έτος 1 μοσχάρι 1 έτους ενισχύεται με 99,6 /έτος

25 Μέτρο Συμμετοχή των γεωργών σε συστήματα ποιότητας τροφίμων ΣΚΟΠΟΣ: Οικονομική ενίσχυση παραγωγών που εφαρμόζουν Κοινοτικά ή Εθνικά Πρότυπα Ποιότητας, όπως η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ και συστήματα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης κατά AGRO 2 & 3. ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ: Επιδοτούνται ΜΟΝΟ τα γεωργικά προϊόντα που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση (δηλαδή, δένδρααμπέλια, φυτά μεγάλης καλλιέργειας). Εξαιρείται η οικονομική ενίσχυση στα οπωροκηπευτικά. ΟΦΕΛΗ ΕΝΤΑΞΗΣ: Η οικονομική ενίσχυση αφορά την κάλυψη του παγίου κόστους εφαρμογής των συστημάτων ποιότητας. Πιο συγκεκριμένα καλύπτει το κόστος συμμετοχής στο σύστημα, την ετήσια εισφορά για τη συμμετοχή σε αυτό.

26 Μέτρο Συμμετοχή των γεωργών σε συστήματα ποιότητας τροφίμων ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ: Οι παραγωγοί δεσμεύονται να: Εφαρμόζουν τα συστήματα ποιότητας για 5 έτη. Καταθέτουν κάθε χρόνο στη δήλωση ΟΣΔΕ τη συμμετοχή του στο μέτρο. Καταθέτουν κάθε χρόνο αίτηση πληρωμής. ΠΟΣΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ: H ενίσχυση είναι ετήσια και το μέγιστο ποσό που μπορεί να δοθεί σε δικαιούχο ανά καλλιέργεια και ανά γεωργική εκμετάλλευση είναι: Φυτά Μεγάλης Καλλιέργειας ως Δενδρώδεις Καλλιέργειες, Αμπέλια ως Ζωική παραγωγή ως 1.800

27 Μέτρο Συμμετοχή των γεωργών σε συστήματα ποιότητας τροφίμων ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΕ ΜΕΤΡΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ (1.1): Το μέτρο είναι ένα εξτρά μέτρο οικονομικής ενίσχυσης των παγίων εξόδων των βιοκαλλιεργητών, που δεν εμποδίζει τους μελλοντικούς βιοκαλλιεργητές να είναι και δικαιούχοι στο πρόγραμμα των γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων της δράσης 1.1. «ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ» του προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδος

28 Προγράμματα που ενισχύουν συλλογικές και ατομικές δράσεις Πρόγραμμα Ενημέρωσης & Προώθησης Αγροτικών Προϊόντων Καν. 2826/2000 Προγράμματα Διασυνοριακής Συνεργασίας (πχ. Interreg) Αλέξανδρος Μπαλτατζής ΕΣΠΑ FP7 EcoInnovation Intelligent Energy