Λ. βαν Μπετόβεν ( ) Συμφωνία αρ. 6, σε Φα Μείζονα, Op. 68 (Ποιμενική) 3 η και 4 η κίνηση. Γενικοί Στόχοι:

Transcript

1 Λ. βαν Μπετόβεν ( ) Συμφωνία αρ. 6, σε Φα Μείζονα, Op. 68 (Ποιμενική) 3 η και 4 η κίνηση Γενικοί Στόχοι: Πέρασμα από τον Κλασικισμό στο Ρομαντισμό. Σύγκριση Προγραμματικής και Απόλυτης Μουσικής. o ο συνθέτης χρησιμοποιεί διάφορα στοιχεία και τεχνικές για να αποδώσει το εξωμουσικό κείμενο που επιθυμεί (π.χ. ιδέες, συναισθήματα, έννοιες, κ.λπ). Αυτά τα στοιχεία μπορεί να είναι η μελωδική επεξεργασία, η υφή του έργου, η δυναμική, η ταχύτητα, οι τεχνικές εκτέλεσης κλπ. Ο μαθητής αναμένεται να είναι σε θέση να εντοπίζει και να περιγράφει αυτά τα στοιχεία, καθώς και τον τρόπο που αυτά χρησιμοποιούνται στο έργο. Μορφολογικά στοιχεία: o 3 η κίνηση: Sscherzo και Trio (διαφοροποιημένη εκδοχή στο συγκεκριμένο έργο) o 4 η κίνηση: ελεύθερη φόρμα Όργανα: κλασική ορχήστρα, όργανα μεταφοράς Αρμονία: κυρίως διατονική, ξεχωρίζουν οι συγχορδίες 7 ης ελαττωμένης στην 4 η κίνηση, αργός, αρμονικός ρυθμός Στοιχεία παραδοσιακής μουσικής: πεντάλ (ισοκρατήματα) Δραστηριότητες: Εκτέλεση: Το πιο κάτω απόσπασμα είναι διασκευή της Coda της 3 ης κίνησης (μμ ). Εκτελέστε το απόσπασμα, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές πληροφορίες για το συγκεκριμένο σημείο του έργου. 1

2 Χάρτης Ακρόασης 3 η κίνηση: Η Εύθυμη Συνάντηση των Χωρικών Σημείωση: Για κάποιες ερωτήσεις απαιτείται η χρήση της παρτιτούρας του έργου. μμ 1-163: Σκέρτσο μμ 1-8: σε ποια τονικότητα είναι το θέμα Α (μμ 1-8); Φα μείζονα κοίταξε την παρτιτούρα και γράψε ποια όργανα το εκτελούν. Τα πρώτα και δεύτερα βιολιά και οι βιόλες. πώς θα πρέπει να εκτελεστεί το θέμα; Δικαιολογήστε και δώστε την ιταλική ορολογία. Οι νότες που έχουν στιγμή από πάνω τους θα πρέπει να εκτελεστούν κοφτά, καθώς με αυτό τον τρόπο σημειώνεται το staccato. το θέμα ακούγεται σε διάστημα οκτάβας, ταυτοφωνίας ή πέμπτης, σε σχέση με τα άλλα όργανα; Ταυτοφωνία (unison). μμ 9-16 σε ποια τονικότητα είναι το θέμα Β (μμ 9-16); Ρε μείζονα ποια όργανα εκτελούν το θέμα Β και σε ποια οικογένεια οργάνων ανήκουν; Το θέμα εκτελείται από τα φλάουτα (οικογένεια ξύλινων πνευστών) και από τα πρώτα και δεύτερα βιολιά και τις βιόλες (οικογένεια εγχόρδων). πώς σχολιάζετε την εμφάνιση θεματικού υλικού από την αρχική κλίμακα αμέσως σε μια άλλη; Η τελευταία νότα του πρώτου θέματος (λα) λειτουργεί ως η δεσπόζουσα της κλίμακας Ρε, στην οποία ανήκει το θέμα Β. Η νότα αυτή λειτουργεί ως κοινή νότα (pivot note). Με αυτή την έννοια δεν υπάρχει τυπική μετατροπία. 2

3 μμ 41 σε ποια τονικότητα εμφανίζεται το θεματικό υλικό που ξεκινά στο μ. 41 από τα όμποε; Ντο μείζονα σύμφωνα με την τονικότητα που εντοπίσατε πιο πάνω, τι εξυπηρετούν, τονικά, στο μ. 41 τα κοντραμπάσα και με ποιο τρόπο; Παίζει ένα πεντάλ (ισοκράτημα) στην τονική της Ντο μείζονας. στο μ. 53 παίζει ολόκληρη η ορχήστρα. Ποιος είναι ο μουσικός όρος που αποδίδει αυτή την έννοια; tutti Τι σημαίνουν οι πιο κάτω μουσικοί όροι που υπάρχουν στην παρτιτούρα; Dol. Dolce, γλυκά ff fortissimo, πολύ δυνατά sf, sforzando, πολύ τονισμένα, με δύναμη sempre piu stretto: ολοένα και πιο γρήγορα, αύξηση της ταχύτητας arco: με το δοξάρι 3

4 μμ Πτώση: V I στα μμ 76-79, ποια όργανα εκτελούν αρπίσματα και ποια όργανα εκτελούν σχήματα σε 3ες; Αρπίσματα εκτελούν τα έγχορδα και αρμονικά διαστήματα 3 ης εκτελούν τα πνευστά. σημείωσε την κλίμακα, τις βαθμίδες και το είδος της πτώσης που γίνεται. Κλίμακα: Φα μείζονα Είδος πτώσης: τέλεια, V-I 4

5 μμ 91 - όμποε Γιατί ο Μπετόβεν χρησιμοποίησε συγκοπή στο συγκεκριμένο σημείο, ξεκινώντας το θέμα από ένα σόλο όμποε στην άρση; Ίσως ο συνθέτης ήθελε να δώσει ένα κωμικό χαρακτήρα στο σημείο αυτό καθώς αυτό το μέρος της κίνησης είναι Scherzo. Με το να ξεκινήσει το θέμα στο δεύτερο τέταρτο του μέτρου δημιουργούνται όλες αυτές οι συγκοπές που δίνουν την αίσθηση του κωμικού. Πώς το φαγκότο συμβάλει σε αυτό στα μμ 95-97; Το φαγκόττο στιγματίζει το σημείο αυτό του έργου με ένα κατιόν σχήμα. μ. 150 Τι αρμονικό ρόλο έχει το φαγκότο σε αυτό το σημείο; Κρατά ένα πεντάλ στην τονική, που είναι η Φα μείζονα Από ποιο μουσικό χώρο είναι παρμένο αυτό το στοιχείο και για ποιο λόγο το χρησιμοποιεί χρήση ο συνθέτης; Το πεντάλ είναι στοιχείο που συχνά υπάρχει και στις παραδοσιακές μουσικές. Ίσως ο συνθέτης με αυτό τον τρόπο ήθελε να τονίσει την εικόνα των χωρικών. 5

6 μμ : Τρίο Ποια είναι η ένδειξη του μετρονόμου; Εξηγήστε. Το τέταρτο εκτελείται στο 132, δηλ. πιο γρήγορα από το Scherzo που προηγήθηκε. Σημειώνεται Α Tempo Allegro, δηλ. σε γρήγορο χρόνο. Ποιος είναι ο μετρικός οπλισμός; Σχολιάστε. Είναι 2/4 (διμερής) αντί του ¾ (τριμερής), που είναι ο συνήθης μετρικός οπλισμός για Τρίο. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι ο Συνθέτης ήταν επηρεασμένος από την αυστριακή, χορευτική μουσική της εποχής. Ποια όργανα έχουν το θέμα και σε ποια τονικότητα παρουσιάζεται; Τα πρώτα και δεύτερα βιολιά σε ταυτοφωνία και είναι στη Σιb μείζονα, που είναι η υποδεσπόζουσα της Φα μείζονα. 6

7 μμ Σχολιάστε το κλείσιμο της 3 η ς κίνησης. Δεν γίνεται πτώση και οδηγούμαστε αμέσως στην 4 η κίνηση. 7

8 4 η κίνηση: Η Καταιγίδα Ποια τεχνική εκτέλεσης έχουν τα βιολοντσέλα και τα κοντραμπάσα; Tremolando. Τι επιτυγχάνει, περιγραφικά, ο συνθέτης με την έναρξη της κίνησης αυτής; Δείχνει το υπόκωφο άκουσμα της μακρινής καταιγίδας που πρόκειται να ξεσπάσει. μμ1-21 μ.21 Κοιτάξετε τη γραμμή των βιολοντσέλων και των κοντραμπάσων και περιγράψετε τι παρατηρείτε; Ξεκινούν ένα tremolando από τη νότα ρεb και ανεβαίνουν με χρωματική κίνηση στο ρε, μετά στο μιb, μετά στο μι και καταλήγουν στο φα (μέτρο 21), όπου γίνεται η εδραίωση της τονικότητας της κίνησης, που είναι η Φα ελάσσονα. Σε ποια τονικότητα πιστεύετε είναι γραμμένη η κίνηση αυτή; Δικαιολογήστε Στο μ. 21 γίνεται η κορύφωση, όπου εδραιώνεται η Φα ελάσσονα (βλ. αμέσως πιο πάνω και αμέσως πιο κάτω). Από το μ.1 μέχρι το μ. 20, στην ουσία γίνεται μια εισαγωγή. Η πιθανή απάντηση για Λαb μείζονα ίσως να μην έχει τόση βαρύτητα, λόγω της κορύφωσης που επιτυγχάνεται στο μ. 21 στη Φα ελάσσονα. Τι ενορχηστρωτικά καινούργιο συμβαίνει στο μ 21 και γιατί; Εμφανίζονται για πρώτη φορά τα τύμπανα με ρούλο (roll) και κρατούν την τονική της Φα. 8

9 μμ Τι συγχορδία έχουμε στο μ. 29. Σχολιάστε. Έχουμε συγχορδία 7 ης ελαττωμένης (λα-ντο-μιb-σολ). Η χρήση των συγχορδιών 7 ης ελαττωμένης στην 4 η κίνηση είναι συχνή, σε αντίθεση με την προηγούμενη κίνηση όπου η αρμονία δεν είχε χρωματικές συγχορδίες, αλλά κυρίως μείζονες και λιγότερες ελάσσονες συγχορδίες. Μετάγραψε το πιο κάτω μέρος του βιολοντέλου στο κλειδί του Σολ. 9

10 μμ : Κορύφωση της καταιγίδας Πώς επιτυγχάνει την κορύφωση της καταιγίδας ο συνθέτης; Γενικότερα, πώς αποδίδονται τα πιο κάτω; Βροχή Καταιγίδα Αστραπή Σφύριγμα ανέμου Κεραυνοί. Συμπληρώστε τον πίνακα που ακολουθεί. 10

11 μμ Πώς επιτυγχάνει τη λήξη της καταιγίδας και τον ερχομό της γαλήνης ο συνθέτης; Συμπληρώστε τον πιο κάτω πίνακα. Τεχνικές, Χαρακτηριστικά Καταιγίδα Λήξη καταιγίδας Τίτλος Περιγραφή σκηνής Τονικότητες και οι αρμονίες Θέματα/μοτίβα Μέτρο Αρμονία Οδηγίες παρτιτούρας Ταχύτητες Ενορχηστρωτικές προσεγγίσεις Τεχνικές εκτέλεσης και ερμηνείας Υφή Μελωδική κίνηση Χαρακτήρας Άλλα 11

12 Μουσική Κατανόηση Συγκρίνετε ένα έργο απόλυτης μουσικής (όπως για παράδειγμα μιας φούγκας του Μπαχ) με το συγκεκριμένο έργο. Δώστε την άποψή σας σε σχέση με αυτό το διαχωρισμό της μουσικής. Απόλυτη Μουσική Έργο: Περιγραφική Μουσική Μπετόβεν, Συμφωνία Αρ. 6 Σύνθεση Δουλέψετε ομαδικά. Επιλέξετε κάποιο φυσιολατρικό θέμα και περιγράψτε το με μουσική. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε προσωπική ή γραφική παρτιτούρα. Στοιχεία, Τεχνικές, Χαρακτηριστικά του έργου σας Περιγραφή μουσικής (εξωμουσικό κείμενο) Σημειώσεις 12