διερευνηση της στρατηγικησ της μικρησ παρακτιασ αλιειασ στον κορινθιακο κολπο: προκαταρκτικα αποτελεσματα

Transcript

1 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ διερευνηση της στρατηγικησ της μικρησ παρακτιασ αλιειασ στον κορινθιακο κολπο: προκαταρκτικα αποτελεσματα Ράμφος Α. 1, Μουτόπουλος Δ.Κ. 1, Μούκα Α., Κατσέλης Γ. 1, Κουτσικόπουλος Κ. 2 1 Τμήμα Υδατοκαλλιεργειών & Αλ. Διαχείρισης ΤΕΙ Μεσολογγίου,ramfos@teimes.gr 2 Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, ckoutsi@upatras.gr Περίληψη Η παρούσα έρευνα βασίστηκε στις ημερήσιες καταγραφές της αλιευτικής παραγωγής ενός μικρού παράκτιου επαγγελματικού σκάφους (μήκους: 6,8m, ισχύς της μηχανής: 11 HP και αλιευτικά εργαλεία δύχτια) στην περιοχή του Δυτικού Κορινθιακού (ΒΑ Αχαΐα, Λόγγος) για τη χρονική περίοδο Ιούνιος Αύγουστος Η μέση μηνιαία παραγωγή ανά μονάδα αλιευτικής προσπάθειας, βρέθηκε χαμηλότερη το μήνα Ιούνιο (3,38±1,86 Kg/1000m/12 ωρες) και υψηλότερη τον Αύγουστο (7,74±2,84 Kg/1000m/12 ωρες). Το κυρίαρχο αλιευμα ήταν ο μπακαλιάρος (Merluccius merluccius) με 23.4% της ολικής παραγωγής ενώ σημαντικά σε ποσότητα (>3%) ήταν οι σαργοί (Diplodus sargus), η γαρίδα (Parapenaeus logirostri), καραβίδα (Nephrops norvegicus), τα σαυρίδια (Trachurus sp.), οι πεσκανδρίτσες (Lophius sp.), γλώσσες (Solea sp.), σαλούβαρδοι (Phycis sp.) και γόπες (Boops boops). Τα αποτελεσματα δείχνουν αλλαγή ενασχόλησης η οποία αντανακλά στην αλλάγή της σύνθεσης των ειδών μεταξύ των μηνών με μεγαλύτερο οικονομικό όφελος ανα μοναδα βιομαζας μεγαλύτερη αλιευτική απόδοση αλλά με σχετικά μεγαλύτερο ποικιλότητα της ημερήσιας αλιευτικής απόδοσης. Λέξεις κλειδιά:αλιευτικές τακτικές, ενασχόληση, μικρή παράκτια αλιεία, δίχτυα, Ιόνιο Πέλαγος. Identification of fishing strategy of small-scale fishery in Korinthiakos gulf: preliminary results Ramfos A. 1, Moutopoulos D.K. 1, Mouka A., Katselis G. 1, Koutsikopoulos C. 2 1 Department of Aquaculture and Fisheries, TEI Mesolonghi, dmoutopo@teimes.gr 2 Department of Biology, University of Patras, ckoutsi@upatras.gr Abstract The present study was based on daily landings of small-scale fishing vessel (length 6,8 m, power 11 HP, fishing gears nets) in Korinthiakos gulf, during the period June to August The mean monthly CPUE ranged from 3,38±1,86 Kg/1000m/12hour in June to 7,74±2,84 Kg/1000m/12hour in August. The species dominating the catches was Merluccius merluccius, and secondarily Diplodus sargus, Parapenaeus logirostri, Nephrops norvegicus, Trachurus sp. Solea sp., Physis sp. and Boops boops. The results revealed two métiers (target species, season, region and fishing gear) in the sampling period: the first one during the period June to July and the second during August. The temporal sequence of the métiers was characterized by significant changes in the landings species composition and improvement of economical efficiency per biomass unit, catch per unit effort and daily catch per unit effort variability. Keywords:Fishing tactics, métier, small-scale fishery, gill and trammel nets, Ionian Sea. 1. Εισαγωγή Η ετερογένεια της παράκτιας αλιείας όσον αφορά το πλήθος των αλιευτικών σκαφών και των χαρακτηριστικών τους, τους τύπους των αλιευτικών εργαλείων και τα είδη-στόχους ακολουθεί τη γεω-μορφολογική ετερογένεια της παράκτιας ζώνης και το βαθμό εξάρτησης των επαγγελματιών αλιέων σε όλη τη χωρική διάσταση της ελληνικής αλιείας (Ανώνυμος 2003). Ωστόσο, τα χαρακτηριστικά αυτά σε συνδυασμό με την απουσία ενός συστήματος καταγραφής των εκφορτώσεων της παράκτιας αλιείας καθιστούν δύσκολη τη διαχείριση του κλάδου (Lleonart & Maynou, 2003). Στο πλαίσιο αυτό η ταυτοποίηση των ενασχολήσεων (métier) της μικρής παράκτιας αλιείας, αποτελεί βασικό εργαλείο για την κατανόηση των χωροχρονικών προτύπων κατανομής της αλιευτικής δρα

2 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ στηριότητας και κατά συνέπεια στην επιλογή της κατάλληλης διαχειριστικής στρατηγικής (Mesnil & Shepherd, 1990; Salas & Gaertner, 2004). Η έννοια της «ενασχόλησης», που περιγράφει την αλιευτική δραστηριότητα μίας ομάδας αλιευτικών εξορμήσεων, χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό του αλιευτικού εργαλείου, του είδους-στόχου, της περιοχής και της εποχής (Tzanatos et al. 2005, 2006). Στην παρούσα εργασία αποτυπώνεται σε ημερήσια συχνότητα η αλιευτική δραστηριότητα ενός τυπικού παράκτιου επαγγελματικού σκάφους στον Κορινθιακό κόλπο κατά την καλοκαιρινή περίοδο για τον εντοπισμό των ενασχολήσεων και των κριτηρίων που σχετίζονται με τις λήψεις αποφάσεων του αλιέα. 2. Υλικά και Μέθοδοι Η παρούσα έρευνα βασίστηκε στις ημερήσιες καταγραφές της αλιευτικής παραγωγής ενός μικρού παράκτιου επαγγελματικού σκάφους (μήκους: 6,8m και ισχύς της μηχανής: 11 HP) στην περιοχή του Δυτικού Κορινθιακού (ΒΑ Αχαΐα, Λόγγος) για τη χρονική περίοδο Ιούνιος Αύγουστος Χρησιμοποιήθηκαν μανωμένα (με διαστάσεις ματιού του εσωτερικού διχτυού: 22-24mm, από κόμπο σε κόμπο) και απλά (με διαστάσεις ματιού: 24-32mm, από κόμπο σε κόμπο) δίχτυα ενωμένα σε σειρά σε βάθη από 50 έως 300 m. Το συνολικό μήκος των διχτυών κυμάνθηκε από 1200m τον Ιούνιο (700m και 500m για τα μανωμένα και τα απλά δίχτυα, αντίστοιχα) έως 1400m τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο (800m και 600m για τα μανωμένα και τα απλά δίχτυα, αντίστοιχα). Πραγματοποιήθηκαν 88 δειγματοληψίες (ημέρες αλιείας) όπου καταγράφηκαν: α) η συνολική ημερήσια αλιευτική παραγωγή, β) η σύνθεση των ειδών, το ολικό μήκος (TL, mm) και βάρος (W, g) των ατόμων του αλιεύματος από 69 εξορμήσεις (11, 31 και 27 αλιευτικές εξορμήσεις για τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο, αντίστοιχα,) γ) η διάρκεια παραμονής του αλιευτικού εργαλείου στο νερό και δ) η τιμή πώλησης ανά αλιευόμενο είδος. Τα δεδομένα της αλιευτικής παραγωγής (εκφρασμένα ανά 1000 m διχτυών και 12 ώρες παραμονής του διχτυού στο νερό) αλλά και της αξίας (kg X ) των αλιευόμενων ειδών ομαδοποιήθηκαν σε ομάδες αλιευτικών ημερών. Οι πίνακες των μετασχηματισμένων (με τη χρήση της τετραγωνικής ρίζας) δεδομένων (αλιευτική παραγωγή ανά είδος) Χ (αλιευτικές εξορμήσεις) μετασχηματίστηκαν σε τριγωνικούς πίνακες-μήτρες με τη χρήση της απόστασης του Bray-Curtis και υποβλήθηκαν σε ανάλυση της ιεραρχικής ομαδοποίησης (cluster analysis) (Clarke & Warwick 2001). Επίσης, για την αλιευτική παραγωγή κάθε εξόρμησης υπολογίσθηκε ο αριθμός των ειδών ή γενών (S), ο δείκτης ομοιομορφίας Pielou (J ) και ο δείκτης ποικιλότητας Shannon-Wiener (Η ). Για τη σύγκριση των μέσων τιμών των παραμέτρων S, J και H μεταξύ των ομάδων που προέκυψαν από την ανάλυση της ιεραρχικής ομαδοποίησης χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση διασποράς (One-way ANOVA) και στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνονταν διαφοροποίηση των μέσων τιμών μεταξύ των ομάδων, αυτές εντοπίζονταν με τον ύστερο έλεγχο SNK (post-hoc Student Newman Keuls test) (Zar, 1999). 3. Αποτελέσματα Η μέση μηνιαία παραγωγή ανά μονάδα αλιευτικής προσπάθειας, βρέθηκε χαμηλότερη το μήνα Ιούνιο (3,38±1,86) και υψηλότερη τον Αύγουστο (7,74±2,84), ενώ παρουσίασε ενδιάμεση τιμή (5,43±2,42) τον Ιούλιο (ANOVA, F=23,6, p<0,001). Η εξέλιξη της ημερήσιας παραγωγής παρουσιάζεται στην Εικόνα 1. Συνολικά αλιεύθηκαν 3683 άτομα που ανήκαν σε 52 είδη/γένη. Το 75% της παραγωγής καλύπτεται από 9 είδη (Merluccius merluccius), σαργός (Diplodus sargus), η γαρίδα (Parapenaeus logirostri), καραβίδα (Nephrops norvegicus) σαυρίδια (Trachurus sp.), πεσκανδρίτσες (Lophius sp.), γλώσσες (Solea sp.), σαλούβαρδοι (Phycis sp.) και γόπα (Boops boops)) με κυρίαρχο είδος τον μπακαλιάρο (23,42%) (Πίνακας 1).

3 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ Εικ. 1: Ημερήσια αλιευτική παραγωγή ανά 1000m διχτυού και 12 ώρες διάρκεια αλιείας για την περίοδο Ιούνιος Αύγουστος 2008 στην περιοχή του Δυτικού Κορινθιακού κόλπου. Πίνακας 1: Ποσοστιαία κατά βάρος (% Κ.Β) σύνθεση των ειδών στο σύνολο των 69 εξορμήσεων για την περίοδο Ιούνιος Αύγουστος 2008 στην περιοχή του Δυτικού Κορινθιακού κόλπου. ΜΒ ± SD: μέσο βάρος ± τυπική απόκλιση, Ν: αριθμός ατόμων και εύρη τιμών βάρους και μήκους ανά αλιευόμενο είδος. Η κατάταξη των ειδών/γενών έγινε με βάση την κατά βάρος αφθονία τους. Είδος % Κ.Β. ΜΒ ± SD (g) Ν Ελ. Μεγ. Βάρος (g) Ελ. Μεγ. Μήκος (cm) Merluccius merluccius 23,42 222,4 ± 116,8 681 (41 890) (15,4 49,6) Diplodus sargus 9,38 85,6 ± 42,0 628 (26 893) (11,7 24,2) Shrimps* 8, ,0 ± 814,8 36 ** ( ) Nephrops norvegicus * 8, ,1 ± 783,2 27 ** ( ) Trachurus sp. 7,98 203,8 ± 166,9 256 (29 835) (15,1 51) Lophius sp. 6,49 698,8 ± 766,4 73 ( ) (16 70) Solea sp 5,34 151,5 ± 174,6 214 (14 698) (12 41,8) Phycis sp 3,94 172,4 ± 60, (48 339) (17,4 33,9) Boops boops 3,03 98,1 ± 51,2 195 (18 418) (12,3 34) Illex sp. 2,89 613,2 ± 735,5 27 ( ) (50,5 50,5) Dentex macrophthalmus 2,21 65,4 ± 29,0 209 (33 273) (12,8 25,8) Micromesistius poutassou 2,12 144,1 ± 24,21 85 (88 212) (23,5 30,6) Diplodus vulgaris 2,09 82,4 ± 22,8 145 (31 156) (12,3 21,3) Pagellus erythrinus 1,91 88,5 ± 67,1 1 (22 764) (10,4 29) Mullus surmuletus 1,19 82,4 ± 39,1 156 (24 237) (13,4 26,7) Uranoscopus scaber 1,18 117,8 ± 71,39 61 (45 370) (13,8 27,4) Trigla sp. 1,10 214,4 ± 328,2 39 ( ) (17,8 58) Mullus barbatus 0,62 66,3 ± 28,1 57 (25 150) (13,4 23,8) Sphyraena sphyraena 0,59 239,4 ± 86, ( ) (34,5 54) Octopus vulgaris 0,58 827,2 ± 556,9 4 ( ) Raja sp. 0, ± 399,3 5 ( ) (51 80) Diplodus annularis 0,52 32,3 ± 16,3 106 (14 121) (9,5 18,8) Άλλα είδη 5, *: Μετρήσεις συνολικής ημερήσιας παραγωγής, **: Αριθμός ημερών Η ανάλυση της ιεραρχικής ομαδοποίησης εμφάνισε σε επίπεδο ομοιότητας 40% τρεις ομάδες αλιευτικών εξορμήσεων (Εικ. 2), οι οποίες διέφεραν μεταξύ τους τόσο ως προς τη σύνθεση, όσο και ως προς την αξία, την ομοιομορφία και την ποικιλότητα των ειδών του αλιεύματος (Πίν. 2). Η πρώτη ομάδα ενασχόλησης (Ομάδα Α: 33 εξορμήσεις κυρίως τον Ιούνιο και Ιούλιο) είχε ως κύριο είδος-στόχο τον μπακαλιάρο και δευτερεύοντα είδη τις πεσκανδρίτσες, το σαργό, το σαυρίδι και τη γλώσσα και πραγματοποιήθηκε σε βάθη από 50 έως 150m σε περιοχές με λασπώδη πυθμένα

4 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ Η δεύτερη ενασχόληση (Ομάδα Γ: 27 εξορμήσεις από τέλος Ιουλίου έως τέλος Αυγούστου) είχε ως στόχο τη σύλληψη μεγαλύτερων μεγεθών μπακαλιάρου και καραβίδας και πραγματοποιήθηκε σε βάθη μεταξύ 100 και 300m σε λασπώδη πυθμένα. Πράγματι, το μέσο βάρος των ατόμων του μπακαλιάρου ήταν υψηλότερο συγκριτικά με την πρότερη περίοδο (Ομάδα Γ: 359±155g, Ομάδα Α: 210±85g), ενώ παράλληλα η καραβίδα εμφανίζεται ως το σημαντικότερο αλίευμα (Εικ. 2). Η γαρίδα, η γλώσσα, η πεσκανδρίτσα, ο σαλούβαρδος και ο σαργός αποτέλεσαν τα δευτερεύοντα είδη της ενασχόλησης αυτής, η οποία εμφανίζεται ως η πλέον αποδοτική σε αλιευτική και οικονομική απόδοση (Πίν. 2). Εικ. 2: Ομαδοποίηση των αλιευτικών ημερών σύμφωνα με τη μέθοδο της ιεραρχικής ομαδοποίησης. Για κάθε ομάδα, παρουσιάζεται η ποσοστιαία συμμετοχή του κάθε είδους στην αξία του αλιεύματος. H Ομάδα Β καλύπτει 7 ημερήσιες αλιευτικές εξορμήσεις που πραγματοποιήθηκαν τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο στις ίδιες περιοχές και βάθη όπως αυτές της Ομάδας Α.,ενώ η σύνθεση των ειδών χαρακτηρίζεται από την απουσία του μπακαλιάρου και την έντονη συμμετοχή του σαργού. Τέλος, δύο εξορμήσεις (Ομάδα Ο) διαφοροποιήθηκαν από όλες τις υπόλοιπες λόγω της ιδιαίτερα μικρής παραγωγής τους (0,81kg και 0,61kg) και μπορούν να θεωρηθούν ως «λευκές ημέρες». 4. Συζήτηση - Συμπεράσματα Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι αλιείς επιλέγουν και εναλλάσσουν τις αλιευτικές ενασχολήσεις είναι ένα απαραίτητο βήμα για τη βελτίωση της αλιευτικής διαχείρισης. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αναγνώριση των ενασχολήσεων βασίζεται στην επεξεργασία των καταγραφών από ημερολόγια των αλιευτικών σκαφών ή συλλέγονται από ερευνητικά προγράμματα από τις καταγραφές των εκφορτώσεων πολλών αλιευτικών σκαφών (Salas & Gaertner, 2004). Στην παρούσα έρευνα ο σαφής διαχωρισμός της αλιευτικής δραστηριότητας στην καλοκαιρινή περίοδο σε δύο κυρίαρχες ενασχολήσεις αντικατοπτρίζει τη σχετικά σταθερή στρατηγική που ακολούθησε ο παράκτιος επαγγελματίας αλιέας την περίοδο αυτή, κυρίως όσον αφορά στο αλιευτικό εργαλείο και -986-

5 9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας Πρακτικά, Τόμος ΙΙ στην περιοχή αλιείας. Οι δύο ενασχολήσεις που εντοπίσθηκαν φάνηκαν εξίσου αποδοτικές ως προς το είδος-στόχο που δήλωσε ο αλιέας (μπακαλιάρος). Το ποσοστό αστοχίας που αφορά στην πρόθεση του αλιέα για είδος στοχο ήταν σχετικά μικρό (Ομαδα Β: 7,6% των εξορμήσεων (7 ημερες) και παρατηρείται το Ιούνιο και Ιουλιο. Η διαφοροποίηση της ενασχόλησης τον Αύγουστο, η οποία οφειλόταν κυρίως στην αλλαγή του βάθους αλιείας, είχε μικρό οικονομικό κόστος στον αλιέα λόγω της τοπογραφίας της περιοχής (απότομη κλίση του πυθμένα). Η αλλαγή αυτή στην τακτική φάνηκε να είναι ιδιαίτερα αποδοτική τόσο στην ποσότητα του αλιεύματος όσο και στην οικονομική απόδοση αλλά με σχετικά υψηλότερη αβεβαιότητα οσον αφορά την ποσότητα του αλιευματος. Πίνακας 2: Μέση τιμή (± τυπική απόκλιση) του αριθμού των ειδών, της ποσότητας ανά μονάδα αλιευτικής προσπάθειας, της αξίας του αλιεύματος, του δείκτη ομοιομορφίας και του δείκτη ποικιλότητας για τις τρεις ομάδες αλιευτικών ημερών που αναγνωρίστηκαν με τη μέθοδο της ιεραρχικής ομαδοποίησης (βλέπε εικ. 1). F, p: Αποτελέσματα ανάλυσης διακύμανσης (α=0.05). Παράμετροι Ομάδα Α Ομάδα Β Ομάδα Γ F p Αριθμός Ειδών 10,30 ± 3,20 9,00 ± 1,90 11,70 ± 4,30 2,60 0,0680 Ποσότητα αλιεύματος (kg. 1000m h -1 ) 4,30 β ± 2,00 5,30 β ± 2,60 7,70 α ± 2,70 8,58 0,0005 Αξία αλιεύματος ( /kg) 12,20 β ± 1,80 9,40 γ ± 1,50 13,90 α ± 1,60 21,80 0,0001 Δείκτης Ομοιομορφίας (J ) 0,64 β ± 0,12 0,72 β ± 0,13 0,75 α ± 0,07 7,34 0,0013 Δείκτης Ποικιλότητας (H ) 0,63 β ± 0,15 0,69 β ± 0,18 0,78 α ± 0,12 7,06 0,0017 α, β, γ: Ομαδοποίηση σταθμών σύμφωνα με τον ύστερο έλεγχο SNK (α>β>γ). Οι αριθμοί με έντονη γραφή υποδηλώνουν τις ομάδες με τις υψηλότερες τιμές. Η ημερήσια επιλογή της αλιευτικής τακτικής από τους αλιείς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η απόδοση της προηγούμενης ημέρας, η γνώση της περιοχής, η ζήτηση στην αγορά και οι καιρικές συνθήκες (Tzanatos et al., 2006). Στην παρούσα έρευνα, το γεγονός ότι οι αλιευτικές εξορμήσεις στις οποίες υπήρχε αποτυχία σύλληψης του είδους στόχου δε χαρακτηρίσθηκαν από χαμηλό εισόδημα, αλλά και η πολύ μικρή παρουσία ημερών με μηδενική παραγωγή (2 ημέρες σε σύνολο 69), φαίνεται ότι οδήγησαν τον αλιέα στη συνέχιση της προεπιλεγμένης τακτικής του. Σε αυτό συνέβαλε ο τύπος του αλιευτικού εργαλείου (απλάδι και μανωμένο δίχτυ) ο οποίος σε σύγκριση με τα παραγάδια αλιεύει μεγαλύτερο αριθμό ειδών (Stergiou et al., 2002) και κατά συνέπεια προσδίδει μια ασφάλεια ως προς την παραγωγή ακόμη και μη ειδών-στόχων. Επίσης, παρόλο που το κύριο είδος-στόχος ήταν ο μπακαλιάρος, το 90% του αλιεύματος αποτελείται από 14 είδη (Πίνακας 1), αρκετά από τα οποία (σαργός, πεσκανδρίτσες, μπαλάς, κακαρέλος και λυθρίνι) αντιπροσωπεύουν τα κύρια εμπορικά είδη της παράκτιας αλιείας στην περιοχή (Παπακωνσταντίνου και συν., 1988; Tzanatos et al., 2007), αλλά και στις ελληνικές θάλασσες (Stergiou et al., 2007). Παρόμοιες έρευνες επιβεβαιώνουν την πολυ-ειδική φύση της παράκτιας αλιείας στην Ελλάδα (Stergiou et al., 2002; Tzanatos et al., 2005) ενώ οι ενασχολήσεις της μικρής παράκτιας αλιείας μπορεί να έχουν τοπικό χαρακτήρα χαρακτηρίζοντας τη δραστηριότητα περιορισμένων περιοχών (Silva et al., 2002). Ωστόσο, από τη σύγκριση της παρούσας έρευνας με άλλη παρόμοια στον Πατραϊκό κόλπο φαίνεται ότι το ημερήσιο εισόδημα του αλιέα ήταν παραπλήσιο με αυτό που αναφέρεται για τον Πατραϊκό Κόλπο για τα ίδια αλιευτικά εργαλεία (Tzanatos et al., 2006). Είναι βέβαιο ότι από τα χαρακτηριστικά της αλιευτικής δραστηριότητας του συγκεκριμένου σκάφους δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με το σύνολο της αλιευτικής δραστηριότητας του στόλου στην περιοχή. Επίσης, η παρούσα έρευνα περιορίστηκε στη χρονική περίοδο του καλοκαιριού και τα αποτελέσματά της θα πρέπει να ερμηνευτούν λαμβάνοντας υπόψη αυτούς τους περιορισμούς και χωρίς να θεωρούνται γενικεύσιμα για ολόκληρη την αλιευτική περίοδο της μικρής παράκτιας αλιείας στον Κορινθιακό κόλπο. Οστόσο όμως αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της -987-

6 9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, Proceedings, Volume ΙΙ ατομικής πρωτοβουλίας και εμπειρίας του επαγγελματία αλιέα προκειμένου να εκμεταλλευτεί τη βιολογική συμπεριφορά των ειδών των ψαριών, ώστε να μεγιστοποιήσει το οικονομικό του όφελος, το οποίο, λαμβάνοντας υπόψη την υψηλή επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων, έχει τη μικρότερη επίπτωση στα αποθέματα. Η ολοκλήρωση της έρευνας σε ετήσιο κύκλο θα βελτιώσει σημαντικά την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων για τις τακτικές αλιείας των επαγγελματιών αλιέων στην περιοχή. 5. Ευχαριστίες Θερμές ευχαριστίες στον καπετάνιο του αλιευτικού σκάφους κο Μούκα Αιμίλιο με τη συνεργασία του οποίου στάθηκε δυνατή η υλοποίηση της παρούσας εργασίας. 6. Βιβλιογραφικές Αναφορές Ανώνυμος, Ανάπτυξη τυπολογίας των Ελλήνων επαγγελματιών αλιέων μικρής παράκτιας αλιείας με βάση αλιευτικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Πανεπιστήμιο Πατρών. Clarke, K.R., Warwick, R.M., Change in Marine Communities: An Approach to Statistical Analysis and Interpretation. 2nd edition. PRIMER-E, Plymouth, UK, 172 pp. Lleonart, J., Maynou, F., Fish stock assessment in the Mediterranean: state of the art. Scientia Marina, 67 (Suppl. 1): Mesnil, B., Shepherd, J.G., A hybrid age- and length-structured model for assessing regulatory measures in multiplespecies, multiple-fleet fisheries. J. Cons. Int. Explor. Mer., 47: Παπακωνσταντίνου, Κ., Καραγκίτσου, Η., Μυτιληναίου, Χ., Πετράκης, Γ. & Βασιλοπούλου, Β., Δυναμική βενθοπελαγικών ιχθυοπληθυσμών στον Κορινθιακό, Πατραϊκό Κόλπο και Ιόνιο Πέλαγος. Μέρος 1 & 2: Δυναμική των ειδών που παρουσιάζουν εμπορικό ενδιαφέρον (Μπακαλιάρος, Λιθρίνι, Κουτσομούρα, Προσφυγάκι). Ε.Κ.Θ.Ε. ειδική έκδοση, 16: Salas, S. & Gaertner, D., The behavioural dynamics of fishers: management implications. Fish and Fisheries, 5: Silva, L., Gil, J. & Sobrino, I., Definition of fleet components in the Spanish artisanal fishery of the Gulf of Cadiz (SW Spain ICES division IXa). Fisheries Research, 59: Stergiou, K.I., Moutopoulos, D.K. & Erzini, K., Gill net and longlines fisheries in Cyclades waters (Aegean Sea): species composition and gear competition. Fisheries Research, 57: Stergiou, K.I., Moutopoulos, D.K., Tsikliras, A.C. & Papaconstantinou, C., The Hellenic marine fisheries: a general perspective from the National Statistical Service data. In: C Papaconstantinou, A Zenetos, V Vassilopoulou, G Tserpes (eds), State of Hellenic Fisheries, pp Hellenic Centre for Marine Research, Athens 466 pp. Tzanatos, E., Dimitriou, E., Katselis, G., Georgiadis, M. & Koutsikopoulos, C., Composition, temporal dynamics and regional characteristics of small-scale fisheries in Greece. Fisheries Research, 73: Tzanatos, E., Dimitriou, E., Papaharisis, L., Roussi, A., Somarakis, S. & Koutsikopoulos, C., Principal socio-economic characteristics of the Greek small-scale coastal fishermen. Ocean and Coastal Management, 49(7-8): Tzanatos E., Somarakis S., Tserpes G. & Koutsikopoulos C., Discarding practices in a Mediterranean small-scale fishing fleet (Patraikos Gulf, Greece). Fisheries Management and Ecology, 14: Zar, J.H., Biostatistical Analysis. 4th Edition. Prentice Hall, Inc. New Jersey, USA. 929 pp