7.1 Καηάζηαζη και καηαζηαζιακή διδαζκαλία

Transcript

1 Απφ ην βηβιίν: νθφο, Α./Kron, F. (2010). Απνδνηηθή δηδαζθαιία κε ηε ρξήζε Μέζσλ. Από ηα πξσηνγελή θαη πξνζσπηθά ζηα ηεηαξηνγελή θαη ςεθηαθά Μέζα. Αζήλα: Γξεγφξεο ζει Καηαζηαζιακή μαθηηοκενηπική διδαζκαλία και Μέζα Αξρίδνπκε απηφ ην θεθάιαην πξνζπαζψληαο λα ζπλνςίζνπκε ζε επηκέξνπο δηαπηζηψζεηο ηε κέρξη ηψξα ζπδήηεζε, θαζψο θαη απηή πνπ ζα αθνινπζήζεη, ζρεηηθά κε ηελ απνηειεζκαηηθή δηδαζθαιία κε Μέζα. Καηά ηε δαζθαινθεληξηθή κεησπηθή δηδαζθαιία, ε ηεθκεξίσζε θαη ε ζηνρνζεζία ζα κπνξνχζαλ λα απνδνζνχλ κέζα απφ δχν ιεηηνπξγίεο: 1. ηε κεηάδνζε επίζεκα πξνθαζνξηζκέλσλ πεξηερνκέλσλ θαη 2. ηε ζπλνιηθή ελίζρπζε κηαο ζρνιηθήο ηάμεο. Σα Μέζα δηαδξακαηίδνπλ σο πξνο απηφ έλα ιεηηνπξγηθφ ξφιν, κε ηελ έλλνηα φηη ρξεζηκνπνηνχληαη σο ηέηνηα γηα ηε βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο ή ηεο κάζεζεο. Δπίζεο, ε αλνηθηή αληηθεηκελνθεληξηθή δηδαζθαιία κπνξεί λα νξηζηεί απφ δχν παξάγνληεο: 1. απφ ηελ καζεηνθεληξηθή δηδαζθαιία, δειαδή ην λα παξέρεηαη ζηνπο καζεηέο ε δπλαηφηεηα λα έρνπλ αηνκηθή θαη απηνξξπζκηδφκελε κάζεζε, 2. κέζσ ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ επίζεκνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζε έλα εηδηθφ αλαιπηηθφ πξφγξακκα γηα ηελ ηάμε. Ζ δηδαζθαιία κε Μέζα νξίδεηαη ηφζν απφ ηελ ηθαλφηεηα ησλ καζεηψλ λα ρεηξίδνληαη ηα Μέζα, φζν θαη απφ ηηο πξνηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, νη νπνίεο πεγάδνπλ απφ ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Ζ θαηαζηαζηαθή (εγθαζηδξπκέλε) δηδαζθαιία βαζίδεηαη ζηηο αθφινπζεο δχν ιεηηνπξγίεο: 1. ζηε δηακφξθσζε θαηαζηάζεσλ πνπ δηεγείξνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο γηα κεκνλσκέλνπο καζεηέο, γηα νκάδεο ή γηα νιφθιεξε ηελ ηάμε θαη 2. ζηε ζπλεπαγφκελε παξνρή δπλαηφηεηαο γηα εξεπλεηηθή κάζεζε ζε απηέο. Σα Μέζα δηαδξακαηίδνπλ ζε απηέο ηηο δηαδηθαζίεο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο έλαλ θαηαζηαηηθφ ξφιν, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ε δηδαζθαιία κε Μέζα νξίδεηαη απφ ηα ζέκαηα θαη ηηο πξνβιεκαηηθέο πνπ ηίζεληαη, ηνπο ηξφπνπο κάζεζεο θαη ηα εξεπλεηηθά ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ. Οη δπλακηθέο πνπ ελππάξρνπλ ζηα Μέζα κπνξνχλ λα ελζαξξχλνπλ ηνπο καζεηέο ζηελ εξεπλεηηθή κάζεζε. 7.1 Καηάζηαζη και καηαζηαζιακή διδαζκαλία

2 Απφ ηε ζθνπηά ησλ θνηλσληθψλ επηζηεκψλ, κηα θαηάζηαζε λνείηαη σο ζπκβνιηθά δηακεζνιαβνχκελε δηάδξαζε πνπ δηακείβεηαη κεηαμχ πνιιψλ αηφκσλ (Κεθ ). Μηα ζπκβνιηθά δηακεζνιαβεκέλε δηάδξαζε κπνξεί λα έρεη δηάθνξνπο ηξφπνπο έθθξαζεο, π.ρ. σο επηθνηλσλία ή σο δξάζε κεηαμχ αηφκσλ πνπ βξίζθνληαη ζε κηα θαηάζηαζε. Όπνηα εθδνρή θαη λα πάξεη θαλείο, ε γιψζζα θαη ε δξάζε ησλ αηφκσλ δηαδξακαηίδνπλ ξφιν, γηαηί βνεζνχλ λα εμειηρζεί ε εθάζηνηε θαηάζηαζε ζπλδένπλ θαηάζηαζε κε θαηάζηαζε έηζη, ψζηε λα δηακνξθψλεηαη κηα ζεηξά θαηαζηάζεσλ, φπσο απηέο είλαη γλσζηέο ζηε δηδαζθαιία. Μέζα απφ απηή ηε ζεηξά, νη κεκνλσκέλεο θαηαζηάζεηο είλαη θαζ φια νξηνζεηεκέλεο, φπσο π.ρ. ε θαηάζηαζε ηεο ηηκσξίαο, ε θαηάζηαζε ηνπ δηαιφγνπ, ε θαηάζηαζε ησλ εξσηαπαληήζεσλ. Μέζα ζε κηα δηδαθηηθή ψξα κπνξεί θαλείο λα παξαηεξήζεη θαηαζηάζεηο κηθξήο θαη κεγάιεο έθηαζεο, φπσο ηηο ζθηαγξαθήζακε πξνεγνπκέλσο, ή αθνινπζίεο δηδαζθαιίαο φπσο εηζαγσγή, αλαθνίλσζε ηνπ ζηφρνπ, παξνπζίαζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, επαλάιεςε απφ ηνπο καζεηέο θαη εκπέδσζε. Οη θαηαζηάζεηο δηδαζθαιίαο είλαη πάληα θαηαζηάζεηο δξάζεο, βαζηθή δνκή ησλ νπνίσλ είλαη ε ζπκβνιηθή δηάδξαζε. ε απηή ηε βάζε, γίλεηαη θαηαλνεηφ ηη αληηιακβαλφκαζηε θαη πσο πξνζεγγίδνπκε ηελ θαηαζηαζηαθή ή εγθαζηδξπκέλε δηδαζθαιία. Όινη νη δξψληεο ζε κηα θαζνξηζκέλε θαηάζηαζε βξίζθνληαη εληφο ηεο θαηάζηαζεο, ζε έλα θνηλφ πιαίζην δξάζεσλ πνπ αιιεινζπζρεηίδνληαη. Σν ελδηαθέξνλ εξψηεκα πνπ ηίζεηαη εδψ αθνξά ηελ θαηαλνκή ξφισλ ζηελ εθάζηνηε θαηάζηαζε. Ζ θαηαλνκή ξφισλ εμαξηάηαη απφ ηνλ νξηζκφ κηαο θαηάζηαζεο (Mollenhauer 1976, 123 θ. εμ). πλήζσο, ζηα πιαίζηα ηεο δηδαζθαιίαο, ηελ θαηαλνκή ξφισλ αλαιακβάλεη ν εθπαηδεπηηθφο. ηελ αλνηθηή δηδαζθαιία, ν εθπαηδεπηηθφο πξνθαζνξίδεη σο έλαλ βαζκφ ην ζέκα, ηνλ ηφπν θαη ην ρξφλν εξγαζίαο θαη παξέρεη ηε δπλαηφηεηα νη καζεηέο λα νξηνζεηνχλ θαη λα εξκελεχνπλ ελ κέξεη ηνπο ξφινπο. Χο εθ ηνχηνπ, ν καζεηνθεληξηθφο πξνζαλαηνιηζκφο ηεο δηδαζθαιίαο έγθεηηαη ζην λα δνζεί ζηνπο καζεηέο ε επθαηξία λα νξίζνπλ ζε ζπγθεθξηκέλεο θαηαζηάζεηο κφλνη ηνπο ξφινπο ζε ζρέζε κε ηελ δηθή ηνπο εξγαζία. Χζηφζν, ζηελ εγθαζηδξπκέλε ή θαηαζηαζηαθή δηδαζθαιία νη καζεηέο ζπκκεηέρνπλ ζηνλ νξηζκφ ησλ ξφισλ, αλ θαη πάληα κε βάζε ηελ πξνζπκθσλεκέλε εξγαζία. Ο εθπαηδεπηηθφο έξρεηαη αληηκέησπνο κε έλα λέν παηδαγσγηθφ-επαγγεικαηηθφ έξγν, δειαδή δνκεί ηηο θαηαζηάζεηο θαη ηνπο ξφινπο πνπ έρνπλ δνζεί (Mollenhauer 1976, 123θ.εμ.). Ζ δφκεζε κηαο θαηάζηαζεο είλαη παηδαγσγηθφ θαζήθνλ θαη αξκνδηφηεηα. Απηφ ζεκαίλεη δειαδή ηε δηεπζέηεζε ελφο πεξηβάιινληνο εξγαζίαο θαη ηελ πξνεηνηκαζία θαηαζηαζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δηεγείξνπλ ηε κάζεζε γηα ηνπο

3 καζεηέο θαη, ζε ζπλελλφεζε κε ηνπο καζεηέο, ε επεμεξγαζία ηνπο απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο. ε απηφ ην δνκηθφ έξγν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ μεδηπιψλεηαη ε βαζηά έλλνηα ηνπ φξνπ καζεηνθεληξηζκφο. Όια ηα Μέζα, θαη ηδηαίηεξα ηα δηαδξαζηηθά ειεθηξνληθά Μέζα, δηαδξακαηίδνπλ έλα ζεκαληηθφ ξφιν. Μπνξνχλ πξάγκαηη λα πεξηέρνπλ δπλαηφηεηεο ηηο νπνίεο νη καζεηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ γηα ηελ εξγαζία ηνπο Βαζικά ζηοισεία ηε βηβιηνγξαθία κπνξεί θαλείο λα εληνπίζεη δηάθνξα ζηνηρεία ή ιεηηνπξγίεο ή ζπλζήθεο, ηα νπνία νξίδνπλ ηελ θαηαζηαζηαθή (εγθαζηδξπκέλε) δηδαζθαιία. ηε ζπλέρεηα, πεξηγξάθνπκε νξηζκέλα θεληξηθά ζηνηρεία πνπ ζπλαπαξηίδνπλ ηε βαζηθή δνκή ηεο δηδαζθαιίαο. Απηά είλαη: 1. Μάζεζε κε απζεληηθά, επίθαηξα, γεκάηα κε πξνβιεκαηηζκφ εξσηήκαηα θαη πεξηερφκελα. 2. Μάζεζε κε δηάθνξα είδε θαη κεζφδνπο κάζεζεο (blended learning). 3. Μάζεζε κέζα απφ ην θνηλσληθφ πιαίζην, ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο, γηα λα έρεη θαλείο ηελ εκπεηξία δηαθνξεηηθψλ θνζκνζεσξηψλ θαη αμηαθψλ πξνζεγγίζεσλ. 4. Δθκάζεζε ηνπ αλαζηνραζκνχ, γηα λα ζπλεηδεηνπνηήζεη θαη λα ειέγμεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ γλσζηηθνχ ζπζηήκαηνο (κεηαγλσζηηθφ), γηα λα έρεη επίγλσζε ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ ζηξαηεγηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηεί πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζεη κηα θαηάζηαζε (κεηαγλψζε), γηα λα αλαθαιχςεη ηε ζεκαζία ηεο εξγαζίαο γηα πξνζσπηθή αλάπηπμε (ηαπηφηεηα) θαη γηα κειινληηθά θνηλσληθά θαη επαγγεικαηηθά θαζήθνληα. (θνηλσληθφηεηα), 5. Ζ ελζσκάησζε ζεκαληηθψλ, απφ βηνγξαθηθήο άπνςεο, ζεκάησλ θαη πξνβιεκαηηθψλ, θαζψο θαη πξνζσπηθήο γλψζεο θαη ηθαλνηήησλ ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. 6. Ζ παξνρή δπλαηφηεηαο λα θάλεη θαλείο ρξήζε εμσηεξηθψλ πεγψλ, π.ρ. ηνπ δηαδηθηχνπ, ησλ εηδηθψλ, εμσζρνιηθψλ ηνκέσλ δσήο θαη εξγαζίαο (Κεθ ) γηα ηε βειηίσζε ηεο αηνκηθήο εξγαζίαο 7. Δπειημία ησλ ξφισλ: ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί πεξηζζφηεξν λα ζπληνλίδεη, λα ζπκβνπιεχεη, λα επηηεξεί νη καζεηέο είλαη ηθαλνί λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ππεχζπλα ηηο δξάζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηνπο ξφινπο πνπ έρνπλ αλαιάβεη κέζα απφ ηε δηαπξαγκάηεπζε θαη ηε ζπλεξγαζία (θαη κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ).

4 8. Ζ απηναμηνιφγεζε γηα ηελ απνηίκεζε ησλ εξγαζηψλ ηνπο, θαζψο θαη ε αλαγλψξηζε ηεο αμηνιφγεζεο απφ άιινπο (π.ρ. εηεξναμηνιφγεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ή ηνπο ζπκκαζεηέο), 9. Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε θαη ε επίγλσζε φηη ε δξάζε θαη ε ζθέςε απνηεινχλ έλα πιαίζην ζην νπνίν ελεξγεί θαλείο θαη φηη ε ζθέςε κπνξεί λα λνεζεί επίζεο θαη σο εζσηεξηθή δξάζε, 10. Ζ αμηνπνίεζε θαη εθαξκνγή θνηλσληθψλ θαη εζηθψλ δηαζηάζεσλ ζην πιαίζην ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Σα δέθα βαζηθά ζηνηρεία ηεο εγθαζηδξπκέλεο/θαηαζηαζηαθήο δηδαζθαιίαο απνηεινχλ έλα ζπλζεηηθφ πιαίζην. ηελ πξάμε, φκσο, κπνξνχλ πάληα λα πξαγκαηνπνηεζνχλ κφλν κεξηθά απφ απηά. Απηά πξέπεη, εληνχηνηο, λα νξίδνληαη μεθάζαξα θαη λα ηίζεληαη αλνηθηά ζηνπο καζεηέο Καηαζηαζιακή μάθηζη υρ επί μέποςρ διαδικαζία ηηρ καηαζηαζιακήρ διδαζκαλίαρ Δθηφο απφ ηνλ φξν θαηαζηαζηαθή (εγθαζηδξπκέλε) δηδαζθαιία ζηε βηβιηνγξαθία ζπλαληά θαλείο θαη ηνλ φξν εγθαζηδξπκέλε/θαηαζηαζηαθή κάζεζε. Ο φξνο εγθαζηδξπκέλε/θαηαζηαζηαθή κάζεζε πξνέξρεηαη απφ ηελ έξεπλα ηεο δηδαζθαιίαο ζηηο ΖΠΑ. Με ηνλ φξν απηφ επαιεζεχηεθε έλα κνληέιν γηα ηελ αλάιπζε ησλ θαηαζηάζεσλ κάζεζεο. (Lave/Wenger 1991, OECD 2000). Όπσο πνιχ ζπρλά ζπκβαίλεη ζηελ παηδαγσγηθή, απηφ ην κνληέιν αλάιπζεο κεηαζρεκαηίζηεθε ζε έλα κνληέιν ζρεδηαζκνχ ηεο δηδαζθαιίαο ή αιιηψο ζε κηα κέζνδν γηα ηε βειηίσζε ηεο κάζεζεο, φπσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ κνληέινπ ηεο θπβεξλεηηθήο (Kron/Sofos 2003, 89 θ. εμ.). ηελ εγθαζηδξπκέλε/θαηαζηαζηαθή κάζεζε δφζεθε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηα ζεκεία ηεο δξάζεο ή, αιιηψο, ζηελ επαγγεικαηηθή δξάζε, ζηελ απζεληηθφηεηα ή ηελ επηθαηξφηεηα ησλ πεξηερνκέλσλ θαη ζηελ θνηλσληθή κάζεζε. Ζ πξνζέγγηζε ηεο θαηαζηαζηαθήο κάζεζεο επηιέγεη απφ ηελ επξχηεξε πξνζέγγηζε ηεο θαηαζηαζηαθήο δηδαζθαιίαο ηνπο παξάγνληεο καζεηήο θαη εθπαηδεπηηθφο. Οη δχν απηνί παξάγνληεο ζπλδένληαη θαη δεκηνπξγείηαη κηα καζεηνθεληξηθή κέζνδνο εμάζθεζεο ε νπνία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε θάζε δηδαζθαιία. Σν εθάζηνηε πξφγξακκα εμάζθεζεο πξέπεη λα εληζρχεη ηα θίλεηξα κάζεζεο, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ζηελ επεμεξγαζία καζεζηαθψλ ζηφρσλ θαη ηελ απνηειεζκαηηθή κάζεζε. Δπηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε πξνζθέξνπλ νη ζεσξίεο κάζεζεο ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ. Μφλν ζηα πην πξφζθαηα πξνγξάκκαηα πξνζθέξεηαη ηεθκεξίσζε απφ ηε γλσζηηθή θαη ηελ θνλζηξνπθηηβηζηηθή ζεσξία. Απηή ε εζηίαζε ηνπ ελδηαθέξνληνο, ζέηεη εθ

5 λένπ νιφθιεξν ην ζχλνιν ησλ παξαγφλησλ πνπ απνηεινχλ ηελ δηδαζθαιία εθπαηδεπηηθφο, καζεηήο, αληηθείκελν κάζεζεο, κέζνδνο, Μέζα ζην επίθεληξν Πποζεγγίζειρ ηηρ καηαζηαζιακήρ μάθηζηρ ηε βηβιηνγξαθία ζπλαληάκε πνιιέο πξνζεγγίζεηο ή κεζφδνπο ηεο θαηαζηαζηαθήο (εγθαζηδξπκέλεο) κάζεζεο, νη νπνίεο εθαξκφδνληαη αλάινγα κε ηελ επηζηεκνληθή ζεσξεηηθή ηεθκεξίσζή ηνπο. Χο γεληθφ θαλφλα, ζα κπνξνχζε λα αλαθέξεη θαλείο φηη ππάξρνπλ δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηνπο καζεηέο θαη ζηε κάζεζε, σο πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο, θαη ππάξρνπλ πξνζεγγίζεηο νη νπνίεο αθνξκψληαη απφ ηηο δεδνκέλεο θαηαζηάζεηο Cognitive Apprenticeship (γνυζηική μαθηηεία) Απηή ε πξνζέγγηζε είλαη κηα κνληέξλα εθδνρή ηεο θιαζηθήο καζεηείαο. Ο καζεηεπφκελνο καζαίλεη απφ ηνλ δάζθαιφ ηνπ: ηη θάλεη απηφο, πψο ην θάλεη, κε ηη παξαηεξήζεηο ζπλνδεχεη ην έξγν ηνπ, ηη δηάζεζε έρεη θαη πψο ζπκπεξηθέξεηαη καζαίλεη κε ην λα θνηηάδεη, λα παξαθνινπζεί θαη λα ζπγθξίλεη, κέζσ ηεο αίζζεζεο, ηεο αθνήο, ηεο ιεθηηθήο επαλάιεςεο θαη ηεο γεχζεο αλάινγα κε ηε ζεσξία ηνπ δαζθάινπ κε φιεο ηηο αηζζήζεηο. Ο καζεηήο νθείιεη, φκσο, φ,ηη καζαίλεη λα ην θξαηάεη ζηε κλήκε ηνπ, γηα λα ην ρξεζηκνπνηήζεη ζε λέεο θαηαζηάζεηο. χκθσλα κε ηε ζεσξία ηεο κάζεζεο, ε ζρέζε Μαζεηή σο καζεηεπφκελνπ Γαζθάινπ σο εηδηθνχ εμεγείηαη κε ηε «κάζεζε βάζεη πξνηχπνπ» (Kron/Sofos 2003, 92 θ. εμ.), πνπ νλνκάδεηαη επίζεο αληηιεπηηθή κάζεζε, κάζεζε κέζσ ηεο παξαηήξεζεο, κάζεζε κέζσ ηεο αληηγξαθήο ή ηεο κίκεζεο. Ο καζεηήο δελ καζαίλεη ζπλήζσο νιφθιεξν ην κνληέιν, αιιά θάπνηεο πηπρέο ησλ πξάμεσλ ή ηεο ζπκπεξηθνξάο πνπ επηδεηθλχεη ν δάζθαινο ζε κηα ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε θαη νη νπνίεο έρνπλ λφεκα (meaningful) γηα ηνλ καζεηεπφκελν. Σν λφεκα είλαη κηα πνιχ ζεκαληηθή ζηηγκή πνπ δίλεη ζηνλ καζεηεπφκελν ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγήζεη γηα λα επηιέμεη απηφ πνπ ζέιεη λα κάζεη. Απηή ε πξνζέγγηζε επηβεβαηψλεηαη θαη απφ πξφζθαηεο λεπξνβηνινγηθέο έξεπλεο. (Kron/νθφο θ.εμ.) Cognitive Flexibility (Γνυζηική Δςελιξία) Όπσο δειψλεη θαη ν φξνο, κε απηή ηε κέζνδν πξέπεη λα θαζίζηαηαη θαλείο ηθαλφο λα επεμεξγάδεηαη θαη λα θξίλεη κηα θαηάζηαζε ή κηα ππφζεζε απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο. Γηα ην ζθνπφ απηφ, ελδείθλπληαη π.ρ. πεξηπηψζεηο κειέηεο, δηιήκκαηα, θαη ζπγθξνπζηαθέο θαηαζηάζεηο, κε ηηο νπνίεο πξέπεη νη καζεηέο λα αλακεηξεζνχλ κέζα απφ νκαδηθή εξγαζία. Απηφ ην είδνο

6 εξγαζίαο είλαη κηα δηαδηθαζία, γηα ηελ αθξίβεηα κηα δηαδηθαζία κάζεζεο αθ εαπηήο. ηελ αξρή ηεο δηαδηθαζίαο βξίζθνληαη εηθαζίεο θαη απφςεηο. Με ηηο νδεγίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, λα αιιάμεη θαλείο νπηηθή ζέαζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ή λα αλαιάβεη ην ξφιν θάπνηνπ άιινπ απφ ηνπο εκπιεθνκέλνπο ζην θαηαζηαζηαθφ πιαίζην, νη καζεηέο καζαίλνπλ λα αληηκεησπίδνπλ ηηο απφςεηο θαη ηηο εηθαζίεο ηνπο. Πξέπεη λα θξίλνπλ, λα αληινχλ ζπκπεξάζκαηα θαη λα αηηηνινγνχλ ηα ζπκπεξάζκαηά ηνπο. Μαζαίλνπλ παξάιιεια λα απνδέρνληαη ηηο δηαθνξεηηθέο απφςεηο ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο. ηελ πξάμε, ζηε κέζνδν ηεο γλσζηηθήο επειημίαο ηα αθφινπζα ζεκεία παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν: 1. ζε έλα αληηθείκελν πξέπεη λα γίλεηαη αξθεηέο θνξέο επεμεξγαζία θαη δε ζε δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο ζηηγκέο, 2. ην πεξηβάιινλ κάζεζεο πξέπεη λα δηαηεξείηαη ζηαζεξφ, π.ρ. ε ζχλζεζε ηεο νκάδαο, ν ρψξνο, 3. νη καζεηέο θέξλνπλ ζηελ ηάμε λέεο πξννπηηθέο θαη εξσηήκαηα θαη ηα δνθηκάδνπλ ζηελ ηάμε, 4. είλαη επηζπκεηή ε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ κάζεζεο (blended learning) Anchored Instruction (αγκςποβολημένη διδαζκαλία) Ο φξνο Anchored Instruction ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο αγγινζαμνληθέο ρψξεο γηα ηελ ζηνρεπκέλε κεηάδνζε γλψζεο θαη ηθαλνηήησλ. Με ηε ρξήζε ηνπ φξνπ ηεο άγθπξαο, κε ηελ έλλνηα ηεο ζχλδεζεο (anchored) ηίζεηαη ν φξνο νδεγίεο (instruction) ζε ζπζρεηηζκφ κε ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ. Έηζη κπνξεί κηα ζηνρεπκέλε δήισζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ αξρή κηαο δηδαθηηθήο ψξαο λα αθππλίζεη ην ελδηαθέξνλ θαη λα θηλεηνπνηήζεη ηνπο καζεηέο. Ζ «άκεζε δηδαζθαιία» (Κεθ. 5.5.) είλαη κηα κνξθή δηδαζθαιίαο φπνπ νη επηθεληξσκέλεο νδεγίεο είλαη δπλαηέο. Δδψ πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε κεξηθά ζεκεία πνπ επεξεάδνπλ ζεηηθά ηελ δηαδηθαζία: 1. νη καζεηέο πξέπεη λα ηίζεληαη αληηκέησπνη κε απζεληηθφ πιηθφ, φπσο π.ρ. κε δηθαζηηθά πξσηφθνιια, θαηαζηάζεηο ζχγθξνπζεο θαη δηιήκκαηνο, ηζηνξίεο, πεξηπέηεηεο, 2. πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί έλα πεξηβάιινλ κάζεζεο κέζα ζην νπνίν νη καζεηέο λα κπνξνχλ λα δνπιεχνπλ αλελφριεηνη θαη απηφλνκα,

7 3. πξέπεη λα δηαηίζεληαη θαηά ην δπλαηφ φια ηα Μέζα, ηδηαίηεξα φκσο ηα δηαδξαζηηθά ειεθηξνληθά Μέζα, 4. ε επεμεξγαζκέλε γλψζε νη θαη απνθηεζείζεο γλψζεηο πξέπεη λα κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ καζεηψλ, 5. θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο ε βνήζεηα θαη ε ζηήξημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη απαξαίηεηε, 6. ε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο νινθιεξψλεηαη κε ηελ αμηνιφγεζε απφ ηελ ηάμε, ηελ νκάδα ή ηνλ εθπαηδεπηηθφ Ανακαλςπηική μάθηζη ηελ θαηαζηαζηαθή (εγθαζηδξπκέλε) δηδαζθαιία φια ηα είδε κάζεζεο δηαδξακαηίδνπλ θάπνην ξφιν, ηδηαίηεξα νη αλψηεξεο κνξθέο κάζεζεο, φπσο ε κάζεζε ηεο δηάθξηζεο, ε κάζεζε φξσλ, ε κάζεζε θαλφλσλ θαη ε επίιπζε πξνβιεκάησλ (Gagné 1980). ε πεξηερφκελα πνπ πεξηέρνπλ πξνβιήκαηα πξνο επίιπζε, νη καζεηέο κπνξνχλ λα κάζνπλ λα δηαθνξνπνηνχλ θαη λα ηαμηλνκνχλ δειψζεηο, λα θηηάρλνπλ φξνπο, λα θξίλνπλ θαη λα βγάδνπλ ζπκπεξάζκαηα ζε ζρέζε κε ην αληηθείκελν κάζεζεο θαη ηε γλσζηηθή ηνπο δηαδηθαζία. Έηζη, κέζα ζε έλα δεδνκέλν πιαίζην, ρξεζηκνπνηνχλ θαλφλεο ηεο ινγηθήο θαη ζπκπεξηθέξνληαη ζαλ εξεπλεηέο. ηφρνο ηεο αλαιπηηθήο πξνζέγγηζεο είλαη 1. ε ηαμηλφκεζε ελφο αληηθεηκέλνπ ή θαηλνκέλνπ ζε κηα γεληθή θαηεγνξία θαη 2. ε δηεξεχλεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηδηνηήησλ θαη ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ κε ελεξγφ ηξφπν. Μέζα απφ απηήλ ηελ αλαθαιππηηθνδηεξεπλεηηθή δηαδηθαζία είλαη δπλαηφ λα ελζσκαησζεί ε λέα πιεξνθνξία ζην πιαίζην ησλ πξφηεξσλ γλψζεσλ θαη παξάιιεια λα αλαδηαξζξσζεί ε δνκή ηνπ γλσζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Απηφ επηηπγράλεηαη, φηαλ νη καζεηέο δηεξεπλψληαο έλα ζέκα, αληηθείκελν ή έλα θαηλφκελν είλαη ζε ζέζε λα ην ηαπηίζνπλ ιεθηηθά, δειαδή λα ην νλνκάζνπλ, λα αλαγλσξίζνπλ ραξαθηεξηζηηθά θαη ηδηφηεηεο πνπ ην δηέπνπλ θαη λα απνθιείζνπλ άιιεο πνπ ζρεηίδνληαη αιιά δελ είλαη αληηπξνζσπεπηηθέο κέζα απφ ηελ αλάιπζε πνηθίισλ παξαδεηγκάησλ θαη λα δηαηππψζνπλ θαλφλεο θαη γεληθεχζεηο πνπ εθθξάδνπλ ηα θεληξηθά γλσξίζκαηα ηνπ. Με απηέο ηηο παξαηεξήζεηο πξνρσξάκε πέξα απφ ηε γλσζηή, θαζεκεξηλή ζρνιηθή κάζεζε. Ο ιφγνο είλαη φηη κε ηελ εγθαζηδξπκέλε δηδαζθαιία, θαζψο θαη κε ηηο λέεο κνξθέο δηδαζθαιίαο θαη κεζφδνπο κάζεζεο, θαζηζηνχκε ηνπο καζεηέο ηθαλνχο λα αζρνιεζνχλ απηφλνκα κε κηα εξγαζία. Μφιηο ζπκβεί απηφ φινη ην γλσξίδνπκε απηφ απφ ηνλ ηνκέα ησλ ειεπζέξσλ ελαζρνιήζεσλ νη καζεηέο αξρίδνπλ λα κελ ζπκπεξηθέξνληαη

8 σο απνδέθηεο ελφο αληηθεηκέλνπ, αιιά σο ελεξγά άηνκα ζε ζρέζε κε απηφ. Γίλνληαη εξεπλεηέο (Κelly 1986, Banister/ Fransella 1981). Ζ εζσηεξηθή δηαδηθαζία ζηνπο καζεηέο πεξηγξάθεηαη ζηελ βηβιηνγξαθία σο γλσζηηθή. Ζ γλσζηηθή δηαδηθαζία είλαη έλαο ηξφπνο ηεο επηζηεκνληθήο δξαζηεξηφηεηαο. Ζ δηαδηθαζία απηή ζπλδέεηαη κε θαλφλεο, π.ρ. ηεο αθξηβνχο παξαηήξεζεο, ηεο ζπιινγήο θαη ηαμηλφκεζεο πιεξνθνξηψλ θαη ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπο ζε γλψζε. Απηφο πνπ ππνβάιιεηαη ζε κηα γλσζηηθή δηαδηθαζία απνθαζίδεη γηα ηνλ ηξφπν πνπ ζα ζπιιάβεη έλα πεξηερφκελν θαη αθνινπζεί απηφ ηνλ δξφκν ηεθκεξησκέλα. ηελ επηζηεκνληθή παξάδνζε, απηή ε κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε νλνκάδεηαη φξγαλν, δειαδή εξγαιείν. ηηο λεπξνβηνινγηθέο έξεπλεο κεηαθέξεηαη απηή ε ζπλδεδεκέλε κε θαηαζηάζεηο γλσζηηθή δηαδηθαζία ζην εζσηεξηθφ ηνπ ππνθεηκέλνπ θαη πεξηγξάθεηαη σο θαηαζθεχαζκα ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. (Kron/Sofos 2007, 155 θ.εμ.). 7.4 Ο πόλορ ηυν Μέζυν ζηον ππογπαμμαηιζμό ηηρ διδαζκαλίαρ Δλψ ζηε κεησπηθή δαζθαινθεληξηθή δηδαζθαιία ηα Μέζα δηαδξακαηίδνπλ έλα βνεζεηηθφ ή ππνζηεξηθηηθφ ξφιν, ζηελ θαηαζηαζηαθή δηδαζθαιία παξνπζηάδνπλ έλα ξφιν πξνζαλαηνιηζκέλν ζηελ αλάπηπμε, ζρεηηθά ηφζν κε ηελ νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο φζν θαη κε ην ζρνιείν σο νξγαληζκφ πνπ καζαίλεη (Kron/νθφο 2007). Με απηή ηελ έλλνηα ε ζεκαζία ησλ Μέζσλ κεηαθέξεηαη ζε δηάθνξα επίπεδα. Curricula θαη εθπαηδεπηηθέο θαηεπζπληήξηεο Τπνδνκή Λνγηζκηθά Σερληθή ππνζηήξημε Οξγάλσζε θαη θηινζνθία ηνπ ζρνιείνπ Δθπαίδεπζε Δπηκφξθσζε πκβνπιεπηηθή Δθπαηδεπηηθνί Γηδαθηηθή Πξνζέγγηζε Μέζνδνη Μαζεηέο, Δπίδνζε Γξακκαηηζκφο θαη Ηθαλφηεηα ζηα Μέζα

9 Ο αιιειεμαξηώκελνο ξόινο ησλ Μέζσλ ζε δηάθνξα επίπεδα Όπσο δείρλεη ην γξάθεκα, ηα δηάθνξα επίπεδα βξίζθνληαη ζε έλα πιαίζην αιιειεμάξηεζεο. Απνηεινχλ έλαλ δπλακηθφ ζχζηεκα, ζην νπνίν ηα Μέζα γίλνληαη αληηιεπηά σο ζηνηρεία πνπ δπλακηηίδνπλ ηελ εμειηθηηθή αλάπηπμε. Με ηε βνήζεηα ηνπο, επηηπγράλεηαη ε επηθνηλσλία κεηαμχ εζσηεξηθψλ θαη μέλσλ πεξηβαιιφλησλ ηνπ ζπζηήκαηνο, κηα δηαδηθαζία πνπ είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ επηηπρή αλάπηπμε ηνπ ίδηνπ ηνπ ζπζηήκαηνο. Απηφ ηζρχεη επίζεο γηα ην ζρνιείν θαη ηε δηδαζθαιία. Αμηνζεκείσηε είλαη εδψ ε ηθαλφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ λα επεμεξγάδνληαη κε ηέηνην ηξφπν ηηο πιεξνθνξίεο, ψζηε κέζα απφ απηφ λα κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ λέεο ιεηηνπξγίεο γηα απηά (απηνπνηεηηθή ηθαλφηεηα). Γηα ηε δηδαζθαιία απηφ ζεκαίλεη φηη ηα Μέζα, παξάιιεια κε ηελ δηαθνξνπνηεκέλε ιεηηνπξγία ηνπο, παξέρνπλ επίζεο ζηνπο ρξήζηεο ηνπο ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηνλ λέν ηξφπν νξγάλσζεο ηεο δνκήο ηεο δηδαζθαιίαο. Παξάιιεια, ε πξφνδνο θαη ε ζηαζεξφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο δελ επηβάιιεηαη θαλνληζηηθά απφ έμσ, αιιά παξάγεηαη θαη εμαζθαιίδεηαη κέζσ ηεο επηθνηλσλίαο ζην εζσηεξηθφ ησλ καζεηψλ (Κεθ. 4.5.). Μέζσ ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ καζεηψλ, ε δηδαζθαιία δεκηνπξγεί δηαηαξαρέο κε ηελ έλλνηα ησλ ζεηηθψλ εξεζηζκάησλ θαη απνζηαζεξνπνηήζεσλ, θάηη πνπ ραξαθηεξίδεη έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα πνπ επηρεηξεί θαη νξγαλψλεηαη δπλακηθά. ε ηέηνηα ζπζηήκαηα είλαη δπλαηφ λα γίλεη αλαδήηεζε θαη επίηεπμε λέσλ ιχζεσλ, νη νπνίεο κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ κε ηηο λέεο ιεηηνπξγίεο ησλ ζπζηεκάησλ. ε απηέο ηηο ζπλδεηηθέο ζέζεηο (πεδία ππνδνρήο θαη ζχδεπμεο πεξηζζνηέξσλ ζπζηεκάησλ) δελ έρνπλ ρψξν κφλν ηα θνηλσληθά ζπζηήκαηα (ππνπξγεία, ζρνιηθέο αξρέο θαη ζρνιεία), αιιά επίζεο ηα ςπρνινγηθά ζπζηήκαηα (καζεηέο, εθπαηδεπηηθνί, γνλείο). Οη ζπζηεκηθέο ιεηηνπξγίεο απηνπνηεηηθά νξγαλσκέλσλ ζπζηεκάησλ δελ έρνπλ θακία ηειενινγία. Γηα απηφ θαη δχζθνια κπνξεί λα ηηο πξνβιέςεη θαλείο ηελ εμέιημή ηνπο. Απηφ ηζρχεη θπξίσο γηα ςπρηθά ζπζηήκαηα, ζηα νπνία αλήθεη θαη ε δηδαζθαιία. Έηζη γίλεηαη ζαθέο φηη θάζε δηδαζθαιία, θαη ηδηαίηεξα ε αλνηθηή θαη ε θαηαζηαζηαθή δηδαζθαιία ή αθφκα θαη ε ππνζηεξηδφκελε απφ λέα Μέζα δηδαζθαιία, κπνξεί πνιχ δχζθνια λα εθηηκεζεί πξνβιέςηκα απφ εμσηεξηθά ζπζηήκαηα (πνιηηηθή, ππνπξγία, ζρνιηθέο αξρέο). Γηα απηφ θαη γίλεηαη πξνζπάζεηα κέζσ νξγαλσηηθψλ θαη νπζηαζηηθψλ δηεπζεηήζεσλ λα απνθιεηζηεί ν παξάγνληαο ηνπ απξφβιεπηνπ, παξφιν πνπ νη ιεηηνπξγίεο ησλ ζπζηεκάησλ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Μέζσλ παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηα ζρνιεία θαη ζηνπο καζεηέο λα είλαη απηφλνκνη

10 είζνδνο έμνδνο θαη λα εξγάδνληαη απηφλνκα έηζη, ψζηε λα αλαπηχζζνληαη ζε ππεχζπλα άηνκα θαη λα κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ αλάπηπμε κηαο δεκνθξαηηθήο θνηλσλίαο. κηληηαθή ππνδνκή αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα εμέιημε ζηα ΣΠΔ βησκαηηθέο κηληηαθέο δεμηφηεηεο ρξήζεο Μέζα ηφρνη Σσολείο και διδαζκαλία Μέζνδνο Πεξηερφκελν θνηλσληθνί παξάγνληεο ελζσκάησζε λέαο γεληάο ρεηξαθέηεζε θαη αληηζηάζκηζε θνηλσληθνχ θαη ςεθηαθνχ ράζκαηνο επηινγή γηα θνηλσληθέο ζέζεηο πηζηνπνηεκέλε παξνρή γλψζεσλ γξακκαηηζκφο θαη ηθαλφηεηα ζηα Μέζα Γηα Βίνπ Μάζεζε κε E-Learning Ο ζπζηεκηθόο ξόινο ησλ Μέζσλ (βιέπε Schaumburg 2003) Όπσο νπηηθνπνηεί ην παξαπάλσ γξάθεκα, πνηθίιεο εμειίμεηο απφ δηάθνξνπο ηνκείο, φπσο ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο κε ηα ζπγθιίλνληα επξσπατθά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ ηα λέα Μέζα, ησλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ, ησλ δηαθνξνπνηεκέλσλ κηληηαθψλ βησκάησλ ηεο λέα γεληάο πνπ βηψλεη ηελ θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα νινέλα θαη πεξηζζφηεξα κέζα απφ κηληηαθά δηακεζνιαβνχκελα κελχκαηα, ηεο γεληθήο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηνλ ηνκέα ησλ ΣΠΔ, ηεο ζεζκηθήο

11 ελίζρπζεο ηεο ρξήζεο ησλ Μέζσλ ζηε δηδαζθαιία, ηεο ζηξνθήο ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ ζηελ εθπαίδεπζε ζηα Μέζα (Media Education) βξίζθνπλ πξφζβαζε ζην ζρνιείν σο ζχζηεκα. ην ζρνιηθφ πιαίζην απηέο νη λέεο παξάκεηξνη κεηαζρεκαηίδνληαη ζε εζσηεξηθέο δπλάκεηο, δεκηνπξγνχλ δηαηαξαρέο πνπ νδεγνχλ ζε λέεο εμειίμεηο ζην ζρνιείν θαη ζηε δηδαζθαιία. Παξάιιεια, αιιάδεη θαη ην ζρνιείν, ζπγθεθξηκέλα ιφγσ ηεο απμαλφκελεο ζεκαζίαο ησλ Μέζσλ ζηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο. Οη θεληξηθέο ιεηηνπξγίεο πνπ έρνπλ ηα ζρνιεία, θαηά ηνλ Fend (1980) -- ζπγθεθξηκέλα ε πηζηνπνίεζε ησλ πξνζφλησλ, ε επηινγή ησλ καζεηψλ γηα θνηλσληθέο ζέζεηο αλάινγα κε ηελ απφδνζε ηνπο, ε ιεηηνπξγία ηεο ελζσκάησζεο, δειαδή ε κεηάδνζε αμηψλ θαη θαλφλσλ ηεο θνηλσλίαο -- ζα «επεξεάδνληαη» ζην κέιινλ ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηα Μέζα. Παξάιιεια αλαπηχζζνληαη πεξαηηέξσ ιεηηνπξγίεο νη νπνίεο ζα έρνπλ ζεκαζία γηα ην ζρνιείν, ηε δηδαζθαιία θαη ην ζρεδηαζκφ ηνπ καζήκαηνο. Όζνλ αθνξά ηε ζρνιηθή ιεηηνπξγία ηεο θαηάξηηζεο, είλαη ζεκαληηθφ ζηηο δηαδηθαζίεο κάζεζεο κε Μέζα λα ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη ηα Μέζα ζηα πεξηερφκελα ηνπ εηδηθνχ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Με απηή ηελ έλλνηα, είλαη θαηαλνεηφ φηη ηα θαηλνηφκα ζρνιεία πξέπεη λα ζεσξνχλ ηελ επάξθεηα ή ηνλ γξακκαηηζκφ ζηα ςεθηαθά Μέζα (Media Literacy) σο ζεκαληηθφ πξνζφλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ καζεηψλ ηνπο. ε ζρέζε κε ηε ζρνιηθή ιεηηνπξγία ηεο επηινγήο, ηα Μέζα πξνζθέξνληαη γηα λα κπνξνχλ νη εθπαηδεπηηθνί λα δηακνξθψλνπλ δηεπξπκέλα πεξηβάιινληα κάζεζεο, ψζηε νη καζεηέο λα δνπιεχνπλ επέιηθηα θαη λα καζαίλνπλ αλάινγα κε ηελ θιίζε ηνπο. Χο εξγαζηαθά πεξηβάιινληα απηνχ ηνπ ηχπνπ πξνζθέξνληαη ειεθηξνληθέο κνξθέο πιαηθνξκψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ειεθηξνληθή ηάμε ζηελ Διιάδα ( Οη εθπαηδεπηηθνί εηνηκάδνπλ πξφζζεην δηδαθηηθφ πιηθφ γηα ηε δηδαζθαιία, ην νπνίν κπνξνχλ νη καζεηέο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ απφ ην ζπίηη ηνπο. Αζθψληαο κηα θάπνηα θξηηηθή εδψ, λα ζεκεηψζνπκε φηη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ είλαη θπξίσο ζηαηηθνχ ηχπνπ, κε απνηέιεζκα ε δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία κάζεζεο λα κελ εληζρχεηαη επαξθψο. (Sofos/Matsavindou 2009) Ζ ζεκαζία ησλ λέσλ Μέζσλ γίλεηαη ζαθήο θαη ζηελ εμ απνζηάζεσο κάζεζε. ρνιεία εμ απνζηάζεσο φπσο π.ρ. ην Virtual Learning Center ( πξνζθέξνπλ θαλνληθά αιιά θαη ζπκπιεξσκαηηθά καζήκαηα γηα ηε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ.

12 ε ζρέζε κε ηε ζρνιηθή ιεηηνπξγία ηεο ελζσκάησζεο, είλαη ζεκαληηθφ λα ζεκαηνπνηνχληαη θαηά ηε δηδαζθαιία νη πξνβιεκαηηθέο πνπ αθνξνχλ ηα Μέζα θαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ζηηο αμίεο, φπσο π.ρ. ζε ζρέζε κε ηε λνκηθή πνιηηηθή πξνπαγάλδα, ηηο πεξηβαιινληηθέο παξαλνκίεο ησλ θπβεξλήζεσλ, ηε βηνκεραλία θαη ηνπο ηδηψηεο. 7.5 Παπαδείγμαηα διδαζκαλίαρ Anchored Instruction ζηα πλαίζια μια δομημένηρ μεηαθπαζηικήρ επγαζίαρ Ζ αγθπξνβνιεκέλε δηδαζθαιία (Cognition and Technology Group at Venderbilt 1991 θαη 1992) ζεσξείηαη κηα θνλζηξνπθηηβηζηηθή πξνζέγγηζε δίπια ζε άιιεο, φπσο π.ρ. ην Cognitive Apprenticeship, Cognitive Flexibility (Kohler 2000 θαη Kεθ.7.2). Ζ νκάδα Cognition and Technology Group at Vanderbilt αλέπηπμε απηή ηελ πξνζέγγηζε κε ζθνπφ λα εληζρχζεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ καζεηψλ λα επηιχνπλ πξνβιήκαηα κέζα απφ αλνηθηά θαη θαηαζηαζηαθά (εγθαζηδξπκέλα) πεξηβάιινληα δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο ή, ελαιιαθηηθά, γηα λα εμνπδεηεξψζεη ηελ αδξαλή γλψζε θαη ηνπο εξγαιεηαθνχ ηχπνπ ηξφπνπο θαη θνξείο κεηάδνζεο πνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθνί ζηα θιαζηθά ζρνιηθά πεξηβάιινληα. Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο πξνζέγγηζεο σο θνλζηξνπθηηβηζηηθήο δελ αλαθέξεηαη κε ην αίηεκα κηαο θαζνιηθήο ζηξνθήο σο πξνο ην επηζηεκνινγηθφ παξάδεηγκα, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηνλ ξηδνζπαζηηθφ θνλζηξνπθηηβηζκφ (Glaserfeld 1992), αιιά ελλνεί, ζχκθσλα κε ηνπο Gerstenmaier Mandl (1995, 874) θαη Mandl Reinmann Meier-Roth (1995, 51), ηελ ελεξγφ απηνθαηεπζπλφκελε κάζεζε, ζε αληίζεζε κε ηελ ειεγρφκελε εμσηεξηθά κάζεζε θαη ηελ θαηεπζπλφκελε κάζεζε. Με απηή ηελ έλλνηα, κε ηελ αγθπξνβνιεκέλε δηδαζθαιία ζπλδένληαη νη αθφινπζεο βαζηθέο πεπνηζήζεηο: Ζ γλψζε είλαη ην απνηέιεζκα κηαο ελεξγνχ πξνζσπηθήο δηαδηθαζίαο θαηαζθεπήο. Ζ κάζεζε δελ είλαη δπλαηή ρσξίο ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπ θάζε καζεηή μερσξηζηά. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ν καζεηήο λα έρεη θίλεηξα θαη ελδηαθέξνλ γηα ηε δξαζηεξηφηεηα πνπ θάλεη. Ζ γλψζε πνπ θέξεη θάζε καζεηήο καδί ηνπ ζηελ ηάμε δηαθέξεη. Καη, ζην κέηξν απηφ, θαη νη γλσζηηθέο δνκέο είλαη δηαθνξεηηθέο. ε απηφ πξέπεη λα δίλεηαη πξνζνρή θαηά ηε δεκηνπξγία πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο.

13 Καηά ηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο, θάζε καζεηήο αλαιακβάλεη απηφλνκα ηε δηαρείξηζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο δηαδηθαζίαο. Ο βαζκφο ηεο απηνθαηεπζπλφκελεο κάζεζεο εμαξηάηαη απφ ηελ θαηάζηαζε θαη ηηο πξνζσπηθέο γλσζηηθέο δνκέο. Ζ θαηάζηαζε κάζεζεο, ε πνηφηεηα θαη ε πνιππινθφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο εξγαζίαο, θαζψο θαη ην θνηλσληθφ πιαίζην ζην νπνίν εξγάδεηαη ή ζπλδηαιέγεηαη κε άιινπο θάζε καζεηήο, θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο κάζεζεο. Γηα ην ζηνραζκφ θαη ηνλ έιεγρν ησλ δξάζεσλ πνπ αθνξνχλ ηε κάζεζε είλαη ζεκαληηθέο νη κεηαγλσζηηθέο ηθαλφηεηεο. Ζ βαζηθή ηδέα απηήο ηεο δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο είλαη φηη εθπαηδεπηηθνί θαη καζεηέο πξέπεη λα αλαθέξνληαη κέζα απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο ζε κηα «άγθπξα», δειαδή έλα ζχλδεζκν κε έλα πεξηβάιινλ. Ζ έλλνηα ηεο «άγθπξαο» ιεηηνπξγεί σο αλαινγία πνπ αλαθέξεηαη ζηε ζεκαζία χπαξμεο ελφο ζεκείνπ αλαθνξάο, κηαο ζχλδεζεο κέζα ζε έλα καθξνπιαίζην ή ζε έλα λνεκαηνδνηνχκελν πιαίζην εξγαζίαο. Τπφ απηήλ ηελ πξνζέγγηζε ή Anchored Instruction έρεη απνδνζεί ζηα ειιεληθά σο ζπλδεκέλε κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα κάζεζε θαη σο εδξαησκέλε ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο κάζεζε. Ζ κέζνδνο Anchored Instruction έγηλε γλσζηή ζηηο ΖΠΑ ζηα πιαίζηα ησλ επεηζνδίσλ ηεο ζεηξάο Οη πεξηπέηεηεο ηνπ Jasper-Woodbury, πνπ πξνζαξκφζηεθαλ γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο απφ ηελ νκάδα Cognition and Technology Group at Vanderbilt. Μηα επηζθφπεζε ησλ επεηζνδίσλ βξίζθεηαη ζηελ ηζηνζειίδα: Πξφθεηηαη γηα 20ιεπηα βίληεν. Ζ ζεηξά πεξηέρεη 12 επεηζφδηα πνπ πεξηέρνπλ πινχζην πιεξνθνξηαθφ πιηθφ, ην νπνίν κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ νη καζεηέο θαηά ηελ επίιπζε ησλ αζθήζεσλ πεγαίλνληαο ηελ ηαηλία κπξνο πίζσ γηα λα βξνπλ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο. Οη εθπαηδεπηηθνί θαη καζεηέο ζηξέθνληαη ζην πιαίζην ηεο εξγαζίαο ηνπο γχξσ απφ κία «αγθπξνβνιεκέλε» δειαδή ζπλδεκέλε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή πξαγκαηηθφηεηα. Ζ δηδαθηηθή πξνζέγγηζε είλαη επίζεο ζπκβαηή κε ηε δηεχξπλζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ θαη πξνυπνζέηεη ηεθκεξησκέλν δηδαθηηθφ κεηαζρεκαηηζκφ. ηελ θαιχηεξε πεξίπησζε, ε «άγθπξα» απηή, δειαδή ην ζεκείν ζχλδεζεο, ελεξγνπνηεί ηελ επίδξαζε ηεο πεξηέξγεηαο (couriosity-effect), ε νπνία δεκηνπξγεί θίλεηξα θαη πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ. Έηζη, θαινχληαη νη καζεηέο π.ρ. λα βνεζήζνπλ έλα πξσηαγσληζηή ελφο επεηζνδίνπ ζε δχζθνιεο θαηαζηάζεηο, ή λα βάινπλ

14 ηνλ εαπηφ ηνπο ζηε ζέζε ηνπ. Δμαηηίαο ηεο αθεγεκαηηθήο δνκήο ηνπ βίληεν, νη καζεηέο ζπκκεηέρνπλ ζε κηα δηεξεπλεηηθή κάζεζε. Κάλνπλ ππνζέζεηο θαη δηακνξθψλνπλ ηδέεο (insights), δξνπλ ζηνρεπκέλα θαη απνθηνχλ ηθαλφηεηεο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαηά ηελ εθαξκνγή ησλ ζθέςεψλ ηνπο. Ζ πξνζέγγηζε ηεο αγθπξνβνιεκέλεο δηδαζθαιίαο βαζίδεηαη ζχκθσλα κε ηνλ Crews (1997) ζε επηά βαζηθέο αξρέο: 1. Generative learning format, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε απνδνηηθφηεξε κάζεζε κπνξεί λα επηηεπρζεί φηαλ ζπλδέεηαη κε ηελ πνιχπινθε πξνυπάξρνπζα γλσζηηθή δνκή ησλ καζεηψλ. Οη ηζηνξίεο πξέπεη, γηα απηφ ην ιφγν, λα είλαη κε ηέηνην ηξφπν δηακνξθσκέλεο, ψζηε λα δνκνχληαη ζηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε. 2. Ζ Video-based presentation έρεη πνιιά πιενλεθηήκαηα ζε ζχγθξηζε κε ηα θείκελα θαη άιιν παξαδνζηαθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, γηαηί ζηηο ηαηλίεο κπνξεί λα παξνπζηαζηεί πινχζην πιηθφ θαη λα δηαζαθεληζηνχλ πνιχπινθα ζέκαηα ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. 3. Narrative format, δηαθξίλεηαη απφ ην πινχζηα δηακνξθσκέλν πιαίζην πξνβιεκάησλ. Οη καζεηέο καζαίλνπλ ηηο αζθήζεηο πνπ έρνπλ λα δηεθπεξαηψζνπλ σο εγγελή ζηνηρεία ηεο ηζηνξίαο. Δίλαη ελζσκαησκέλα ζε έλα αλζξψπηλν πιαίζην θαη φρη αθεξεκέλν φπσο ζηελ θιαζηθή δηδαζθαιία. 4. Problem complexity, νη καζεηέο πξέπεη, ζε αθνινπζία πεξηζζνηέξσλ βεκάησλ, λα βξνπλ ιχζε. Χο πξνο απηφ, πξέπεη λα εθδειψζνπλ δηάθνξεο γλσζηηθά εγρεηξήκαηα, θαζψο θαη λα αλαπηχμνπλ ζπκπεξηθνξέο θαη ζηάζεηο, π.ρ. λα εξγάδνληαη ζην ζέκα, λα επηκέλνπλ ζηελ επίιπζή ηνπ. 5. Embedded data designs, απηφ ζεκαίλεη φηη φιεο νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ηε ιχζε ελφο πνιχπινθνπ πξνβιήκαηνο πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ ηαηλία. 6. Opportunities for transfer, ε δπλαηφηεηα γηα ηε κεηαθνξά ελφο αληηθεηκέλνπ κάζεζεο απφ δηάθνξεο πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο ψζηε νη καζεηέο λα έρνπλ ηελ επθαηξία λα εμεηάζνπλ ηελ γλψζε ηνπο ζε δηαθνξεηηθφ πιαίζην. 7. Links across the curriculum, αλαθέξεηαη ζηελ αξρή ηεο δηεπηζηεκνληθήο θαη δηαζεκαηηθήο δηδαζθαιίαο. Γηα ηηο ζπλζήθεο κάζεζεο απηφ ζεκαίλεη φηη νη δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα δηνξγαλψλνληαη κε βάζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο έηζη, ψζηε νη καζεηέο,

15 αηνκηθά ή ζε νκάδα, λα αληηιακβάλνληαη ηε γλψζε ηνπο σο εξγαιείν γηα λα επηιχνπλ πξνβιήκαηα ζε θαηαζηαζηαθά (εγθαζηδξπκέλα) πιαίζηα. Απηφ κπνξεί λα ζπκβεί αλ ν εθπαηδεπηηθφο έρεη δηδάμεη θάπνηεο δεμηφηεηεο θαη έλλνηεο νη νπνίεο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Ο εθπαηδεπηηθφο εμεγεί, γηα παξάδεηγκα, γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο θαη ηξφπνπο εξγαζίαο, δνκεί εθ ησλ πξνηέξσλ ηα πεξηερφκελα θαη ηα παξνπζηάδεη ζηνπο καζεηέο σο κεκνλσκέλα θνκκάηηα, ηα νπνία πξέπεη ην έλα κεηά ην άιιν λα ππνζηνχλ επεμεξγαζία θαη λα αθνκνησζνχλ. Όηαλ νη καζεηέο θαηέρνπλ ηηο απαξαίηεηεο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο, ηίζεληαη αληηκέησπνη κε κία θαηάζηαζε πξνβιήκαηνο. Απηή ε πξνζέγγηζε νλνκάδεηαη «Μνληέιν Η», πξψηα νη βάζεηο γλψζεηο, άκεζε αλαηξνθνδφηεζε, άκεζε θαζνδήγεζε (Blumenschein 2003, 42). Μηα ήπηα εθαξκνγή ηεο αγθπξνβνιεκέλεο δηδαζθαιίαο κπνξεί λα γίλεη κε ηε ρξήζε ηνπ Learrning via subtitling (LvS), έλα ινγηζκηθφ γηα ηνλ ππνηηηιηζκφ ηαηληψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα εξγαιείν πνπ αλαπηχρζεθε απφ ην εξγαζηήξην αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ηνπ Αλνηθηνχ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Διιάδαο ζε ζπλεξγαζία κε ηα παλεπηζηήκηα Autònoma de Barcelona (UAB), Transilvania University of Brasov (UTBv), University of the Algarve (UALG), der Roehampton University θαη University of Pecs. Λεπηνκεξείο πιεξνθνξίεο κπνξεί λα βξεη θαλείο ζηελ ηζηνζειίδα: Σν ινγηζκηθφ Learning via Subtitling (LvS) ζρεδηάζηεθε αξρηθά γηα δηδαθηηθνχο θαη καζεζηαθνχο ζθνπνχο ζηνλ ηνκέα ησλ μέλσλ γισζζψλ. Οη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ ή λα κεηαθέξνπλ ηαηλίεο θαη ζρεηηθέο κε ην πεξηερφκελν εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο γηα δηάθνξεο κνξθέο Μέζσλ, φπσο π.ρ. απνζπάζκαηα απφ εηδήζεηο, ληνθηκαληέξ, ηζηνξίεο πεξηπέηεηαο. Αθεηεξία είλαη ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ή ε δηεπηζηεκνληθή θαη δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε. Σν πεξηερφκελν κηα ηαηλίαο ιεηηνπξγεί σο "άγθπξα" ή, αιιηψο, σο ζεκείν αλαθνξάο θαη ζχλδεζεο κέζα ζε έλα πιαίζην. Όπσο δείρλεη ε αθφινπζε εηθφλα, ε δηεπαθή ρξήζηε ηνπ ινγηζκηθνχ ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξηο ηνκείο (Παπαδάθεο/Παπαδεκεηξίνπ, 2008): α) πάλσ αξηζηεξά είλαη ε πεξηνρή κέζα ζηελ νπνία θαίλεηαη ε ηαηλία, β) πάλσ δεμηά δίλνληαη νδεγίεο, βνήζεηα, πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηαηλία ή γηα ηα ζηάδηα εξγαζίαο, γ) θάησ αξηζηεξά είλαη ε πεξηνρή φπνπ νη καζεηέο δηεμάγνπλ ηνλ ππνηηηιηζκφ - εδψ ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί κε δηάθνξα ζχκβνια λα δψζεη αλαηξνθνδφηεζε ζηελ εξγαζία ησλ καζεηψλ, δ) θάησ δεμηά βξίζθεηαη ν

16 θνηλή πεξηνρή κέζα ζηελ νπνία εθπαηδεπηηθνί θαη καζεηέο επηθνηλσλνχλ, π.ρ. αληαιιάζζνληαο απφςεηο θαη ηξφπνπο εξγαζίαο. Οζόλε εξγαζίαο ηνπ Learning via subtitling (LvS) Οη καζεηέο έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα: α) λα ζηακαηήζνπλ ην βίληεν, λα ην πάλε κπξνζηά ή πίζσ, ή λα δνπλ ην βίληεν πνιιέο θνξέο, β) λα επεμεξγάδνληαη θείκελα κε βάζε ην πεξηερφκελν ηεο ηαηλίαο ή ζηε βάζε επηκέξνπο αζθήζεσλ κε ην λα εληνπίδνπλ λα επηιέγνπλ θαη λα ηαμηλνκνχλ πιεξνθνξίεο γ) λα βειηηψζνπλ ηελ εξγαζία ηνπο κε ηε βνήζεηα ζπκπιεξσκαηηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη ηε θζίλνπζα θαζνδήγεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ (scaffolding and fading) θαη δ) λα θξαηνχλ ζεκεηψζεηο γηα ηα δηάθνξα ζηάδηα εξγαζίαο, γηα ηηο ζηξαηεγηθέο επίιπζεο πξνβιεκάησλ, γηα δπζθνιίεο θαη λα ζπλδηαιέγνληαη κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ (ζηνραζηηθν-θξηηηθή αλάιπζε θαη αλαηξνθνδφηεζε). ηε ζπλέρεηα, ζα παξνπζηάζνπκε έλα ζελάξην δηδαζθαιίαο ην νπνίν εθαξκφζηεθε ζηα πιαίζηα κηαο ειεχζεξεο εξγαζίαο ζηελ 6ε ηάμε ηνπ

17 Γεκνηηθνχ ζηελ Διιάδα. Οη καζεηέο έπξεπε λα δνπιέςνπλ πάλσ ζε έλα βίληεν ηεο ΔΔ γηα ηελ πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε, ή αιιηψο λα βάινπλ ππνηίηινπο γηα καζεηέο κε πξνβιήκαηα αθνήο ( Σν ζελάξην δηδαζθαιίαο βαζίζηεθε ζηηο αθφινπζεο βαζηθέο ηδέεο. Οη καζεηέο έπξεπε: λα επηιχζνπλ έλα αιεζηλφ ή απζεληηθφ πξφβιεκα, λα επεμεξγαζηνχλ παξάιιεια βαζηθέο έλλνηεο απφ ην εηδηθφ γλσζηηθφ αληηθείκελν καδί κε ηνλ δηεπηζηεκνληθφ θαη δηαζεκαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, λα αζθήζνπλ έιεγρν πάλσ ζηελ δηαδηθαζία κάζεζεο ηνπο θαη κε βάζε θάπνηεο νδεγίεο λα δνπιεχνπλ αλεμάξηεηα ζηε βάζε ηνπ πξντφληνο εξγαζίαο ηνπο λα απνθηνχλ θίλεηξα, λα πξνβιεκαηηζηνχλ γηα νιφθιεξε ηε δηαδηθαζία κάζεζεο. Άιινη ζηφρνη ήηαλ νη καζεηέο α) λα κάζνπλ λα ελεκεξψλνληαη γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ην πεξηβάιινλ, β) λα επαηζζεηνπνηνχληαη ζε ζρέζε κε πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ παηδηά κε αλαπεξία ζηελ αθνή, γ) λα απνθηήζνπλ ιεηηνπξγηθή γλψζε θαη ηθαλφηεηεο ζηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ, δ) λα θάλνπλ ρξήζε ηεο γλψζεο ηνπο ζε γξακκαηηθνχο θαη ζπληαθηηθνχο θαλφλεο ζε πξαγκαηηθνχο ζπζρεηηζκνχο, ε) λα ζπλεξγαζηνχλ ζηελ εθπφλεζε ησλ εξγαζηψλ ηνπο Γιδαζκαλία με ιζηοεξεπεύνηζη (Webquest) O φξνο Webquest εηζήρζε γηα πξψηε θνξά ην 1995 ζην San Diego State University. To Webquest oξίδεηαη σο an inquiry oriented activity in which some or all of the information that learners interact with comes from resources on the internet, optionally supplemented with videoconferencing (Dodge 2005). Πξφθεηηαη γηα κηα πνιχ απαηηεηηθή δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ε νπνία εληζρχεη ηφζν ηελ ηθαλφηεηα θαη ην γξακκαηηζκφ ζηα Μέζα (Media Literacy), πην ζπγθεθξηκέλα ην ςεθηαθφ γξακκάηην (Sofos 2010), φζν θαη ηηο αλψηεξεο γλσζηηθέο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο (Κεθ. 7.3.) χκθσλα κε ηνλ Marzano (1992), o Dodge αλαθέξεη ηηο αθφινπζεο γλσζηηθέο δεμηφηεηεο, ηηο νπνίεο κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο ζηα πιαίζηα ησλ δνκεκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ έξεπλα:

18 χγθξηζε Σαμηλφκεζε θαη θαηεγνξηνπνίεζε Δπαγσγή Απαγσγή Αλάιπζε ιαζψλ Γεκηνπξγία ππνζέζεσλ Γελίθεπζε Αλάπηπμε πξννπηηθψλ Αλαγλψξηζε θαη έθθξαζε νκνηνηήησλ θαη δηαθνξψλ αλάκεζα ζε αληηθείκελα, πξάγκαηα, πεξηζηαηηθά θ.ιπ. Οκαδνπνίεζε αληηθεηκέλσλ, γεγνλφησλ, πεξηζηαηηθψλ ζε πξνζδηνξηζκέλεο θαηεγνξίεο βάζεη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο Γηεμαγσγή θαη δηαηχπσζε γεληθεχζεσλ θαη θαηεπζπληήξησλ αξρψλ βάζεη παξαηήξεζεο θαη αλάιπζεο Γηαηχπσζε ζπκπεξαζκάησλ γηα ζπλέπεηεο θαη παξάγνληεο βάζεη γεληθεχζεσλ θαη αξρψλ Δληνπηζκφο θαη δηαηχπσζε ηδίσλ ιαζψλ θαη ιαζψλ ησλ άιισλ Αλάπηπμε ελφο ζπζηήκαηνο γηα ηελ επαιήζεπζε ηζρπξηζκψλ Δληνπηζκφο θαη δηαηχπσζε δνκψλ ή γεληθψλ πξνηχπσλ θαη ζρεκάησλ νξγάλσζεο γλψζεο θαη πιεξνθνξίαο Δληνπηζκφο θαη δηαηχπσζε πξνζσπηθψλ πξννπηηθψλ ζε ζρέζε κε θάπνην ζέκα Γλσζηηθέο ηθαλόηεηεο θαη δεμηόηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρώξα θαηά ηελ δνκεκέλε ηζηνεμεξεύλεζε Παξφιν πνπ ην WebQuest δελ εκθαλίδεηαη κέρξη ην 1994 σο δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ζηηο παηδαγσγηθέο εγθπθινπαίδεηεο θαη ηα παηδαγσγηθά ιεμηθά, έγηλε γξήγνξα πνιχ αγαπεηφ ζηελ Ακεξηθή. ηελ Δπξψπε ζεσξείηαη κηα ηδηαίηεξα θαηάιιειε δηδαθηηθή κέζνδνο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο θαη ηε δεκηνπξγηθή απφθηεζε γλψζεο. Σν WebQuest, σο δξαζηεξηφηεηα πνπ βαζίδεηαη ζην δηαδίθηπν θαη είλαη δνκεκέλε θαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηελ έξεπλα, κνηάδεη ζην κνληέιν ηεο εξεπλεηηθήο ή αλαθαιππηηθήο κάζεζεο (Κεθ. 7.3.). Χο αθεηεξία γηα ηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε πνπ βαζίδεηαη ζην δηαδίθηπν ρξεζηκεχνπλ: α) θαηαζηάζεηο κε πξνβιήκαηα, ζπγθξνχζεηο, αληηθάζεηο, νη νπνίεο κπνξεί λα

19 πξνθαιέζνπλ απξφβιεπηεο θαηαζηάζεηο θαη αβεβαηφηεηεο, β) παξαδείγκαηα ηα νπνία ζα αλαιπζνχλ κε βάζε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο γηα λα παξάμνπλ λέεο έλλνηεο, νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο θξηηήξηα γηα ηελ αμηνιφγεζε πεξαηηέξσ παξαδεηγκάησλ θαη γ) πεηξάκαηα ηα νπνία δηεμάγνληαη ζχκθσλα κε ζπγθξνηεκέλεο κεζφδνπο επηζηεκνληθήο έξεπλαο (Νebel 2006). Οη καζεηέο, θαηά ζπλέπεηα, πξέπεη κε ζπγθξνηεκέλεο δηεπζεηήζεηο λα πξαγκαηνπνηήζνπλ γλσζηηθά εγρεηξήκαηα (ζχγθξηζε, δηαθνξνπνίεζε, ηαμηλφκεζε, ρξήζε ζηξαηεγηθψλ θηι.). Δπηπιένλ ε ηζηνεμεξεχλεζε εληζρχεη ηε κάζεζε πνπ πξνζαλαηνιίδεηαη ζηα πξνβιήκαηα θαη ηελ απηνθαηεπζπλφκελε κάζεζε (Lermen/Wieckenberg 2003) θαη αληηζηνηρεί ζηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θνλζηξνπθηηβηζηηθήο ζεσξίαο ηεο κάζεζεο, ηδηαίηεξα ηεο αλνηθηήο θαη ηεο θαηαζηαζηαθήο κάζεζεο. Ζ ρξήζε ηεο δνκεκέλεο ηζηνεμεξεχλεζεο ζην ζρνιείν κπνξεί λα πξνγξακκαηηζηεί κε δχν ηξφπνπο: α) σο ζχληνκε εξγαζία, β) σο καθξνπξφζεζκε δξαζηεξηφηεηα. ηελ πξψηε πεξίπησζε, νη εξγαζίεο ησλ καζεηψλ ζηνρεχνπλ ζηελ απφθηεζε γλψζεο θαη ζηελ έληαμή ηεο ζε έλα ελλνηνινγηθφ κνληέιν. Μεηά ηελ νινθιήξσζε κηαο ζχληνκεο ηζηνεμεξεχλεζεο o καζεηήο πξέπεη λα αζρνιεζεί κε λέεο πιεξνθνξίεο πξνθείκελνπ λα ηηο εληάμεη ζην αηνκηθφ ηνπ γλσζηηθφ πιαίζην ηνπ. Απηή ε δηαδηθαζία κπνξεί λα νινθιεξσζεί ζε κηα κέρξη ηξεηο δηδαθηηθέο ψξεο. ηε δεχηεξε πεξίπησζε, πξφθεηηαη γηα ηε δηεχξπλζε θαη ηελ επεμεξγαζία ηεο ππάξρνπζαο γλψζεο. Οη καζεηέο αλαιχνπλ πξψηα έλα αληηθείκελν. ηε ζπλέρεηα, επεμεξγάδνληαη ηηο πιεξνθνξίεο ζε ζρέζε κε ηηο κέρξη ηψξα γλψζεηο. Υαξαθηεξηζηηθή δνκή ελόο WebQuests

20 ( Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο νη καζεηέο έρνπλ πξφζβαζε ζε δηάθνξεο πεγέο θαη πιηθά, φπσο εγθπθινπαίδεηεο, βάζεηο δεδνκέλσλ, ηζηνζειίδεο, ειεθηξνληθά βηβιία, βίληεν, θιπ. Ζ ραξαθηεξηζηηθή δνκή ηνπ WebQuest πεξηέρεη ηα αθφινπζα ζηνηρεία: 1. Δηζαγσγή ζην ζέκα. Ο δάζθαινο πξνζπαζεί λα πξνζειθχζεη ηνπο καζεηέο κε απζεληηθέο θαηαζηάζεηο. Γηα απηφ ηνλ ζθνπφ ρξεζηκνπνηεί εξσηήζεηο θαη πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο, ψζηε λα δψζεη θίλεηξα ζηνπο καζεηέο λα ζέινπλ απφ κφλνη ηνπο λα αθηεξσζνχλ ζην ζέκα θαη, παξεκπηπηφλησο, λα βξίζθνπλ ιχζεηο. Απηφ κπνξεί, κεηαμχ άιισλ, λα επηηεπρζεί κε ηελ αθήγεζε κηαο ηζηνξίαο, κε ηελ πξνβνιή ελφο βίληεν ή κε ηελ επίδεημε κηαο θσηνγξαθίαο. Δδψ ε δεκηνπξγηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δελ έρεη φξηα. Δλδεηθηηθέο θαηεπζπληήξηεο γηα ηελ παξνπζίαζε ηνπ ζέκαηνο είλαη, κεηαμχ άιισλ α) ε πξνυπάξρνπζα γλψζε ησλ καζεηψλ πνπ είλαη ζρεηηθή κε ην ζέκα, β) ην πξφγξακκα ησλ καζεηψλ, γ) ε απφδνζε λνήκαηνο πνπ αθνξά ηνπο καζεηέο ζε ζρέζε κε θάπνην ζέκα, δ) ε πξφζζεηε αμία πνπ πεγάδεη απφ έλα ζέκα θαη απφ κηα εξγαζία, ε) ε δηεχξπλζε ηνπ ζέκαηνο κέζσ κειινληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. 2. Γξαζηεξηόηεηεο. Ζ θαηαλνκή εξγαζηψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ, ν δηδαθηηθφο κεηαζρεκαηηζκφο ή ε δηακφξθσζε ελφο ζέκαηνο ζε δξαζηεξηφηεηεο γηα ηνπο καζεηέο, είλαη ην πην ζεκαληηθφ κέξνο κηαο δνκεκέλεο ηζηνεμεξεχλεζεο. Απηφ εμαξηάηαη θαη απφ ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ. Ζ εξγαζία θαζνξίδεη ην ζηφρν ησλ καζεηψλ θαη δίλεη ζηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο κηα θαηεχζπλζε. Δίλαη ην κέζν γηα ηε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ησλ ζηφρσλ. Ο Dodge (2002) πεξηγξάθεη ζηελ ηππνινγία ηνπ ηνπο αθφινπζνπο ηχπνπο εξγαζηψλ: α) εξγαζίεο αλαδηήγεζεο (Retelling Tasks),) β) εξγαζίεο ζχλζεζεο (Compilating Tasks) γ) εξγαζίεο κπζηεξίνπ (Mystery Tasks) δ) δεκνζηνγξαθηθέο εξγαζίεο (Journalistic Tasks), ε) εξγαζίεο ζρεδηαζκνχ (Design Tasks), ζη) εξγαζίεο δεκηνπξγηθψλ πξντφλησλ (Creative Product Tasks), δ) εξγαζίεο παξαγσγήο ζπλαίλεζεο (Consensus Building Tasks), ε) εξγαζίεο πεηζνχο (Persuasion Tasks), ζ) εξγαζίεο απηνγλσζίαο (Self-Knowledge Tasks), η) εξγαζίεο αλάιπζεο (Analytical Tasks), ηα) εξγαζίεο θξίζεο (Judgment Tasks), ηβ) εμεξεχλεζε θαη έξεπλα (Scientific Tasks). Αζθψληαο θξηηηθή, ν Dodge ζεκεηψλεη φηη ζηνπο καζεηέο ζπρλά αλαηίζεληαη εξγαζίεο ηνπ ηχπνπ αλαπαξαγσγή ελφο θεηκέλνπ. Σέηνηνη

21 ηξφπνη εξγαζίαο δελ αληηζηνηρνχλ ζηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ηεο δνκεκέλεο ηζηνεμεξεχλεζεο, γηαηί νη πξνο αλαδήηεζε πιεξνθνξίεο ζε κηα δηαδηθαζία επεμεξγαζίαο πξέπεη λα κεηαζρεκαηηζηνχλ ζε άιιεο κνξθέο έθθξαζεο π.ρ. ζε αθίζεο, παξνπζηάζεηο, weblogs. Απηφ θαζηζηά αλαγθαίν νη καζεηέο λα επηιέγνπλ, λα αλαιχνπλ, λα ζπλνςίδνπλ θαη λα αμηνινγνχλ πιεξνθνξίεο θαη φρη απιά λα ηηο αλαπαξάγνπλ. 3. Δθπαηδεπηηθό πιηθό. Γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ εξγαζηψλ εηνηκάδεηαη νξηζκέλν πιηθφ. πλήζσο νη καζεηέο εξγάδνληαη κε ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην θαη κφλν ζε ιίγεο πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηνχλ πήγεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ ειεχζεξε εξγαζία. ηε δνκεκέλε ηζηνεμεξεχλεζε πξφζεζε δσηηθήο ζεκαζίαο είλαη νη καζεηέο, κε ηε βνήζεηα ελφο επξχηεξνπ πεξηβάιινληνο εξγαζίαο, λα αλαπηχζζνπλ πξνβιεκαηηθέο θαη λα επεμεξγάδνληαη δεηήκαηα πξνο επίιπζε, πέξα απφ ηελ ηππηθή απφθηεζε γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ. Απηφ απαηηεί απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηα κέγηζηα ζε πξνεηνηκαζία θαη αληηκεησπίδεηαη σο επηβάξπλζε, επεηδή νη εθπαηδεπηηθνί ζπλεζίδνπλ λα πξνζαλαηνιίδνπλ ηηο εξγαζίεο ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα. 4. Γηαδηθαζία. ε απηή ηε θάζε, παξέρεηαη ζηνπο καζεηέο ζπγθεθξηκέλε ζηήξημε γηα ην πψο ζα δξάζνπλ, ή θζίλνπζα θαζνδήγεζε γηα ηε ιχζε ησλ εξγαζηψλ. Πξνζθέξνληαη νη αθφινπζεο δπλαηφηεηεο: α) δίλνληαη ζηνπο καζεηέο ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ εξγαζία, β) πξνζδηνξίδεηαη ε θνηλσληθή κνξθή δηεμαγσγήο ηεο εξγαζίαο (αηνκηθή εξγαζία, εηαηξηθή εξγαζία θηι.) γ) πξνζδηνξίδνληαη νη επηκέξνπο πηπρέο ηνπ εξσηήκαηνο, δ) εμεγνχληαη ηα δηάθνξα ζηάδηα ηνπ έξγνπ. 5. Αμηνιόγεζε. ε απηφ ην ζηάδην, νη καζεηέο έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα ζθεθηνχλ ζηνραζηηθν-θξηηηθά ζρεηηθά κε ηε δηαδηθαζία κάζεζεο θαη λα ηελ αμηνινγήζνπλ. Γηα απηφ γίλεηαη ζπκθσλία γηα ηα θξηηήξηα κε βάζε ηα νπνία ζα αμηνινγεζεί ε εξγαζία. Χο εθ ηνχηνπ, είλαη ζεκαληηθφ ηα θξηηήξηα λα πεξηγξάθνληαη πξηλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζία (δηακνξθσηηθή νξηνζέηεζε), θαζψο απηά ηζρχνπλ θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο εξγαζίαο. Ζ αθφινπζε ηζηνζειίδα βνεζά ζηε δεκηνπξγία δνκεκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζην δηαδίθηπν, πξνζαλαηνιηζκέλσλ ζηελ εξεπλεηηθή κάζεζε (Webquest)

22 Γσξεάλ ππεξεζία ζην δηαδίθηπν γηα ηε δεκηνπξγία ησλ WebQuest ( Σέινο, αθνινπζνχλ κεξηθέο δηεπζχλζεηο γηα εξγαζίεο κε WebQuest ζε δηάθνξα καζήκαηα: Από ηον κλαζικό ζηο διαδπαζηικό πίνακα «Ο πίλαθαο είλαη ην πην ζεκαληηθφ Μέζν ζηε δηδαζθαιία, ε εξγαζία ζηνλ πίλαθα είλαη ε ξαρνθνθαιηά ηεο κεησπηθήο δηδαζθαιίαο» (Meyer 1994, 217). Απηφ ην απφθζεγκα ελφο γλσζηνχ Γεξκαλνχ εηδηθνχ ηεο δηδαθηηθήο δελ κπνξνχκε παξά λα ην ηνλίζνπκε, αθφκα θαη αλ νη ζπζθεπέο πξνβνιήο, ηα θχιια εξγαζίαο θαη ν πίλαθαο αλαθνηλψζεσλ απνηεινχλ κνληέξλεο δπλαηφηεηεο γηα λα νπηηθνπνηήζεη θαλείο δεηήκαηα ζεκαληηθά γηα ηελ πνξεία ηεο δηδαζθαιίαο. «Έρσ πάληα έλα θνκκάηη θηκσιίαο θαη ην δηαπαζψλ ζηε ηζάληα ηεο δνπιεηάο θαη είκαη πάληα έηνηκνο γηα δξάζε» καο είπε έλαο έκπεηξνο εθπαηδεπηηθφο. Έρεη δίθην. Γελ πξέπεη φκσο λα μερλάκε ην βξεγκέλν ζθνπγγάξη πνπ ζπρλά είλαη ην ζεηφ παηδί ηεο ηάμεο. Ο πίλαθαο έρεη κέρξη ζήκεξα ιεηηνπξγίεο πνπ εληζρχνπλ ηε δηδαζθαιία. Έηζη, ρξεζηκεχεη, γηα παξάδεηγκα

23 γηα λα παξνπζηάζεη θαλείο ιέμεηο θιεηδηά (keywords) θαη γηα λα επηζεκάλεη πξνηάζεηο θαη νξηζκνχο γηα λα απνζαθεληζηεί ε νξζνγξαθία γηα λα κάζεη θαλείο λα γξάθεη δεκηνπξγηθά θαη ζπζηεκαηηθά ζηνλ πίλαθα σο αλαπηπζζφκελε εηθφλα, γηα λα νπηηθνπνηεί ηνλ πξνθνξηθφ ιφγν. Ζ αλαθνξά κεζνδνινγηθψλ θαη ηερληθψλ θξηηεξίσλ είλαη ζε απηφ ην πιαίζην ππνρξεσηηθή. Ζ εηθφλα ηνπ πίλαθα πξέπεη: λα είλαη θαιά δνκεκέλε λα είλαη επαλάγλσζηε γηα ηνπο καζεηέο (ν εθπαηδεπηηθφο λα γξάθεη κε θαζαξά κεγάια γξάκκαηα ζηνλ πίλαθα) αλ είλαη δπλαηφ λα αλαπηχζζεηαη κπξνζηά ζηα κάηηα ησλ καζεηψλ λα γίλεηαη ζπκθσλία κε ηνπο καζεηέο γηα ζαθείο θαλφλεο ζηελ αληηγξαθή. Απηέο νη ηερληθέο ηζρχνπλ θαη γηα ηα κνληέξλα Μέζα. Χζηφζν, ζα έπξεπε θαλείο λα απνθεχγεη -- φπσο είλαη ζχλεζεο πνιιέο θνξέο ζην παλεπηζηήκην -- λα παξνπζηάδεη έλα θείκελν κέζσ ζπζθεπήο πξνβνιήο θαη λα δηαβάδεη ηε δηάιεμε απφ ηελ νζφλε, κηα, θαηά ηελ άπνςή καο, θαηαζηξνθηθή εθαξκνγή ησλ κνληέξλσλ Μέζσλ. Ο δηαδξαζηηθφο πίλαθαο είλαη ζηελ νπζία έλαο πίλαθαο πνπ ζπλδπάδεη ηελ απιφηεηα θαη ιεηηνπξγηθφηεηα ελφο ζπκβαηηθνχ πίλαθα κε ηηο δπλαηφηεηεο ελφο ππνινγηζηή. Δίλαη έλαο «έμππλνο» πίλαθαο πνπ ζπλδέεηαη κε Ζ/Τ κέζσ κίαο ζχξαο USB ή αθφκα θαη κε αζχξκαηε ηερλνινγία Bluetooth. Αξθεηνί ρξεηάδνληαη έλαλ ειεθηξνληθφ πξνβνιέα γηα ηελ πξνβνιή ηεο νζφλεο ηνπ ππνινγηζηή ζηελ νζφλε ηνπο αιιά θάπνηα κνληέια έρνπλ ελζσκαησκέλν πξνβνιέα πίζσ απφ ηελ νζφλε. Μπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη θαη σο έλαο απιφο πίλαθαο, αιιά ζηελ νπζία απνηειεί κέζν ηεο πξνβαιιφκελεο εηθφλαο, πξνέθηαζε ηεο νζφλεο ηνπ Ζ/Τ, πνπ βαζίδεηαη ζηε δηεπαθή ρξήζηε, δειαδή ζηε δηεπαθή πνπ πξνζθέξεη ε επηθάλεηα θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα ζην ρξήζηε. Ζ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ είλαη φηη ν ρξήζηεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα κπνξεί λα ηνλ αγγίδεη θαη νη αλάινγεο εληνιέο κεηαθέξνληαη ζηνλ ζπλδεδεκέλν ππνινγηζηή. Οη δηαδξαζηηθνί πίλαθεο ρσξίδνληαη αλάινγα κε ηελ ηερλνινγία ηνπο ζε ηέζζεξεηο θαηεγνξίεο: Πίνακερ με αναλογική ανηίζηαζη, πνπ απνηεινχληαη απφ δχν επηθάλεηεο πνπ θέξνπλ έλα ιεπηφ πιέγκα ζχξκα, απφ φπνπ πεξλά ειάρηζην ειεθηξηθφ

24 θνξηίν. Αλάκεζα ζε απηέο ηηο επηθάλεηεο ππάξρεη έλα ιεπηφ δηαρσξηζηηθφ θχιιν πνπ εκπνδίδεη ηελ επαθή ηνπο. Με ηελ πίεζε ηεο επηθάλεηαο κε ην δάθηπιν ή έλα άιιν ζθιεξφ αληηθείκελν θαηαγξάθεηαη αληίζηαζε ηελ νπνία επεμεξγάδεηαη ζηε ζπλέρεηα ην εηδηθφ ινγηζκηθφ ζε ζήκαηα. Ηλεκηπομαγνηηικοί πίνακερ, πνπ βαζίδνληαη ζηελ ίδηα ηερλνινγία κε απηήλ ησλ θνξεηψλ ππνινγηζηψλ. Ζ επηθάλεηα απφ πιαζηηθφ είλαη ζθιεξή θαη θάησ απφ απηήλ ππάξρεη έλα πιαίζην κε δίθηπν ειεθηξηθνχ θνξηίνπ. Με ηε ρξήζε ελφο εηδηθνχ ζηπιφ ζε έλα ζεκείν ηεο επηθάλεηαο δεκηνπξγείηαη ρακειή ειεθηξηθή έληαζε, ιφγσ ηεο αιιαγήο ηνπ καγλεηηθνχ πεδίνπ, ε φπνηα θαηαγξάθεηαη απφ ινγηζκηθφ ηνπ πίλαθα. Τπιγυνομεηπικοί πίνακερ, πνπ βαζίδεηαη ζηελ ηερλνινγία ηνπ Laser θαη ησλ ππέξζπξσλ αθηηλψλ. Ζ επηθάλεηα ηνπ πίλαθα είλαη δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο, ελψ ζπρλά ε πξνβνιή γίλεηαη ζε θάζε ειεχζεξε επηθάλεηα, π.ρ. ηνίρν. Πίνακερ με συπηηική ζύνδεζη, πνπ είλαη ζρεηηθά λέα ηερλνινγία θαη ιεηηνπξγεί φπσο ην iphone. Κάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο νζφλεο ππάξρεη έλα πιέγκα απφ ιεπηά ζχξκαηα πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλα παξάιιεια, ελψ κεηαμχ ηνπο ππάξρεη έλα ζηαζεξφ ειεθηξηθφ ζήκα. Όηαλ αγγίμεη ν ρξήζηεο ηελ επηθάλεηα κε ην δάθηπιφ ηνπ αιιάδεη ε θνξηίν ζην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν θαη ην ινγηζκηθφ κπνξεί λα εληνπίζεη ηε ζέζε θαη λα ηελ εξκελεχζεη ζε ζήκαηα. ηελ αγνξά είλαη δηαζέζηκνη δηαθφξσλ ηχπσλ δηαδξαζηηθνί πίλαθεο. Σν πην γλσζηφ είδνο είλαη ε πξναλαθεξζείζα εθδνρή κε ηελ ειεθηξνληθή νζφλε. Σα κνληέια θνζηίδνπλ, αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ηελ ηερλνινγία, κεηαμχ θαη Μηα δπλαηφηεηα πεξαηηέξσ πξνζθέξνπλ νη θνξεηέο ζπζθεπέο. Πξφθεηηαη γηα κηθξέο ειαθξηέο ζπζθεπέο (15x10x32cm θαη 200γξ) πνπ ζπλδένληαη ζε έλαλ ππνινγηζηή. Πξνβάινπλ εηθφλα ζε θάζε ηνίρν ζηνλ νπνίν κπνξεί λα γξάςεη θαλείο κε έλα ειεθηξνληθφ κνιχβη. Απηή ε δπλαηφηεηα παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηαηί πξνζθέξεη κεγάιε επειημία ζηε ρξήζε ηνπ. Γηα ζρνιεία κε κηθξφ πξνυπνινγηζκφ ε αγνξά ηνπ εμνπιηζκνχ απηνχ είλαη ηδηαίηεξα ζπκθέξνπζα. Κνζηίδεη κέρξη 500. Σέινο ππάξρεη θαη ε πην νηθνλνκηθή εθδνρή ελφο δηαδξαζηηθνχ πίλαθα πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Johnny Chung Lee, έλα δηδαθηνξηθφ θνηηεηή ζην Carnegie Mellon University / ΖΠΑ. Λεηηνπξγεί ζηε βάζε κηαο Nintendo Wii-remote-κνλάδαο θαη ελφο ινγηζκηθνχ ην νπνίν κπνξεί λα θαηεβάζεη θαλείο δσξεάλ απφ ην δηαδίθηπν θαη λα ην θνξηψζεη ζηνλ ππνινγηζηή. Απηή ε εθδνρή θνζηίδεη 70. Γνθηκάζηεθε κε επηηπρία ήδε απφ ηελ νκάδα εξγαζίαο Παλεπηζηήκην ηνπ Αηγαίνπ ζηε Ρφδν ζε ζρνιεία ηνπ. Γηα ην ζθνπφ απηφ πξέπεη λα είλαη δηαζέζηκε ζην ζρνιείν κηα ζπζθεπή πξνβνιήο.

25 Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη έλα ιεηηνπξγηθφ ην νπνίν πξνζθέξεη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ζηνλ καζεηή έλα δηεπξπκέλν πεξηβάιινλ εξγαζίαο. Με ην δηαδξαζηηθφ πίλαθα ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί κεηαμχ άιισλ: λα γξάςεη ή λα ζρεδηάζεη ζηνλ πίλαθα φπσο κε ηε θηκσιία ( λα ζψζεη ζηνλ ππνινγηζηή απηά πνπ έρεη ζρεδηάζεη ή γξάςεη ζηνλ πίλαθα, π.ρ. ζε κνξθή δηαδνρηθψλ εηθφλσλ ή βίληεν- θιηπ, λα θάλεη παξνπζηάζεηο ή λα δείμεη ηαηλίεο, λα ζεκεηψζεη θάπνηα ζεκεία ζε απηά πνπ πξνβάιινληαη κε ηε βνήζεηα ηνπ ειεθηξνληθνχ ζηπιφ ρσξίο λα επέιζεη θακηά αιιαγή ζηε πξνβνιή, λα παξνπζηάζεη ηα ζρέδηα θαη ηα ζηάδηα δηδαζθαιίαο, λα αλεβάζεη θαη λα πξνβάιεη θαλείο δηαζέζηκν ή έηνηκν απφ εθδνηηθνχο νίθνπο ςεθηαθφ πιηθφ θαη, αλ ππάξρεη ε επηζπκία, λα ην δηεπξχλεη θαη λα ην απνζεθεχζεη, ( ), λα απνζεθεχνπλ ειεθηξνληθφ δηδαθηηθφ πιηθφ θαη λα ην απνζηέιινπλ κε ζηνπο καζεηέο, λα ελζσκαηψλνπλ ζχκβνια θαη εηθφλεο ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή απφ ειεθηξνληθή βηβιηνζήθε λα ρξεζηκνπνηνχλ δηάθνξα δηαδξαζηηθά παηγλίδηα θαη αζθήζεηο ζε δηάθνξα καζήκαηα ( Λφγσ ησλ πνιιαπιψλ δπλαηνηήησλ ηνπ, ν δηαδξαζηηθφο πίλαθαο κπνξεί λα έρεη δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο ζηε δηδαζθαιία. Ο ειεθηξνληθφο πίλαθαο είλαη ηδηαίηεξα θαηάιιεινο γηα λα δείρλεη απεηθνλίζεηο θαη θηλνχκελεο εηθφλεο σο αληηθαηάζηαζε ησλ πξαγκαηηθψλ αληηθεηκέλσλ. Έηζη κπνξεί θάλεηο λα δείμεη γηα παξάδεηγκα θσηνγξαθίεο ή βίληεν θαη, ζηε ζπλέρεηα, λα γίλεη ζπδήηεζε πάλσ ζε απηφ. Γηα ηε δηδαζθαιία κε νιόθιεξε ηελ ηάμε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζπλδπαζκφ κε ηε κέζνδν ηνπ «Mind Mapping» γηα ηε ζπιινγή ηδεψλ ζε έλα ζέκα, ή γηα ηελ νξγάλσζε ησλ ζθέςεσλ θαη ηδεψλ. Ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα είλαη ηα ελζσκαησκέλα εξγαιεία πνπ βξίζθνληαη ζηε βηβιηνζήθε ηνπ ινγηζκηθνχ, φπσο ν ράξαθαο θαη ν δηαβήηεο, ηα νπνία κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζην κάζεκα ηεο γεσκεηξίαο. ε ζρέζε κε ηελ

26 ειεθηξνληθή κάζεζε, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα παξνπζηάζεη ηελ πξνγξακκαηηζκέλε δηδαθηηθή ψξα ζηνλ δηαδξαζηηθφ πίλαθα θαη λα εμεγήζεη ηα δηάθνξα ζηάδηα εξγαζίαο. ε απηή ηελ ςεθηαθή κνξθή κπνξεί λα ηα ζηείιεη κε ζηνπο καζεηέο ή λα ηα αλεβάζεη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ. Δπίζεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ δηαδξαζηηθά εθπαηδεπηηθά παηγλίδηα έηζη, ψζηε νη καζεηέο λα κπνξνχλ λα κάζνπλ κέζα απφ ην παηγλίδη, π.ρ. ην αιθάβεην, ηνπο αξηζκνχο, ηηο ρψξεο θαη ηηο πφιεηο. ηνλ ειεθηξνληθφ πίλαθα κπνξνχλ επίζεο λα εθθξαζηνύλ πξνζσπηθέο εκπεηξίεο, φπσο λα παξνπζηαζηνχλ εηθφλεο ζην ζέκα αλεξγία ή γέλλεζε. Με απηφ ηνλ ηξφπν ππνθηλείηαη επθνιφηεξα ε ελαζρφιεζε κε έλα λέν ζέκα θαη νη καζεηέο κπνξνχλ λα εθθξαζηνχλ ζε έλα ζέκα ζπλεηξκηθά θαη απζφξκεηα. Σέινο, κπνξνχλ λα πξνβιεζνύλ αζθήζεηο ηηο νπνίεο νη καζεηέο κπνξνχλ λα ιχζνπλ αηνκηθά, ζπλεηαηξηθά, νκαδηθά, ή ε ηάμε ζην ζχλνιν ηεο. Σα απνηειέζκαηα εξεπλψλ δείρλνπλ φηη ε ρξήζε ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα δίλεη κηα άιιε δπλακηθή ζηηο δηαδηθαζίεο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. Ο δηαδξαζηηθφο πίλαθαο: ζπκβάιιεη ζηελ «πφισζε ηεο αληίιεςεο θαη ηεο πξνζνρήο» (Μαξία Μνληεζζφξη) ησλ καζεηψλ θαη απμάλεη ηελ πξνζπκία γηα ζπκκεηνρή ζηε δηδαζθαιία (Solvie 2001, Reardon 2004), απμάλεη ηελ πξνζπκία δηαιφγνπ θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κέζα ζηελ ηάμε (Gerard & Widener 2004), εληζρχεη ηε ζπλεξγαζία κέζα ζηελ ηάμε (Reed 2001), πξνζθέξεη έλα επξχ ςεθηαθφ πεξηβάιινλ εξγαζίαο κέζα ζηελ ηάμε (Miller κεηαμχ άιισλ 2004), θάλεη ηε δηδαζθαιία πην δηαθξηηή (Busch κεηαμχ άιισλ 2004) ε φια απηά, ν White (2007) βιέπεη ηνπο ιφγνπο γηα ηελ ηαρεία δηάδνζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη εθηηκά φηη κέρξη ην 2010 ζα εγθαηαζηαζνχλ πεξίπνπ 3 εθαηνκκχξηα δηαδξαζηηθνί πίλαθεο ζηηο ζρνιηθέο ηάμεηο. ε απηφ ην πιαίζην κπνξεί λα θαηαλνήζεη θαλείο ην πξφγξακκα ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο ηεο Κχπξνπ λα εηζαγάγεη κέρξη ην ηέινο ηνπ 2009 πάλσ απφ 4500 δηαδξαζηηθνχο πίλαθεο ζηα ζρνιεία, αιιά θαη ηηο επηκνξθσηηθέο δξάζεο β επηπέδνπ ηεο Διιάδαο ζε ζρέζε κε ην δηαδξαζηηθφ πίλαθα.