Consumer s attitude concerning the marine captured fish market in Greece. Καταναλωτικές προτιµήσεις για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας στην Ελλάδα

Transcript

1 Consumer s attitude concerning the marine captured fish market in Greece Ch. Batzios, P. Angelidis, D.K. Moutopoulos *, V. Chrisopolitou and Ch. Anastasiadou Lab. of Animal Production Economics, Lab. of Ichthyology and Ichthyopathology, Faculty of Veterinary Medicine { batzios@vet.auth.gr}, Department of Biology, Aristotle University of Thessaloniki ummary During the last decade fisheries have faced significant problems such as overfishing, low productivity, etc. Also, Greek consumer s profile is rapidly changing due to socio-economic factors. The investigation of consumer s preferences concerning marine captured fish consumption could lead to a more rational organization of the distribution roots, resulting in higher income for the entire sector. A consumer survey was conducted and a total of 9 randomly selected consumers filled in a questionnaire. Aspects such as frequency, quantity of fish, points of purchase and criteria when buying fish (e.g. freshness) were covered. Data were statistically analyzed addressing criteria of socio-economic status and area of residence of the participants. The majority of respondents prefer buying fish once a week and.- kg per family meal. The most preferable points of purchase are traditional fish shops and local markets and freshness is the most important criterion. The 78.% of the respondents consume fish all along the year and prefer a certification of fish quality. Preferences vary according to socio-economic factors and participants origin. Key words: Marine captured fish market, consumer preferences, criteria of buying fish Καταναλωτικές προτιµήσεις για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας στην Ελλάδα Χρ. Μπάτζιος, Π. Αγγελίδης,.K. Μουτόπουλος *, Β. Χρυσοπολίτου & Χρ. Αναστασιάδου Εργαστήριο Οικονοµίας Ζωικής Παραγωγής, Εργαστήριο Ιχθυολογίας, Τµήµα Κτηνιατρικής { batzios@vet.auth.gr}, Τµήµα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Περίληψη Την τελευταία δεκαετία, ο τοµέας της αλιείας αντιµετωπίζει προβλήµατα όπως υπεραλίευση, χαµηλή παραγωγικότητα, κ.ά. Παράλληλα, τα καταναλωτικά πρότυπα µεταβάλλονται αισθητά, εξαιτίας των συντελούµενων κοινωνικοοικονοµικών αλλαγών. Στο πλαίσιο αυτό, ο καταναλωτής αποτελεί κρίκο µεταξύ προσφοράς και ζήτησης και η γνώση των προτιµήσεών του για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας µπορεί να συµβάλλει στη βελτίωση των όρων διάθεσής τους στην αγορά. Προς το σκοπό αυτό, σχεδιάστηκε ειδικό ερωτηµατολόγιο το οποίο συµπληρώθηκε από 9 καταναλωτές, που επιλέχτηκαν τυχαία. Οι καταναλωτές απάντησαν σε θέµατα, όπως συχνότητα και ποσότητα ψαριών που αγοράζουν, σηµείο αγοράς που προτιµούν, σηµασία που αποδίδουν σε ειδικά κριτήρια όπως η φρεσκότητα, κ.ά. Η πλειοψηφία των καταναλωτών απάντησαν ότι αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας κάθε εβδοµάδα και προτιµούν,- kg για κάθε γεύµα της οικογένειας. Τα σηµεία αγοράς που προτιµούν είναι το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο (7,%) και η λαϊκή αγορά (7,%). Το 96,% των καταναλωτών θεωρεί τη φρεσκότητα ως πολύ σηµαντικό κριτήριο. Το 78,% καταναλώνει ψάρια ελεύθερης αλιείας όλο το χρόνο, µόνο το 9,% θα προτιµούσαν ψάρια σε τεµάχια, ενώ το 8,% δε θα αγόραζαν ψάρια έτοιµα για κατανάλωση. Οι προτιµήσεις ποικίλουν σε σχέση µε κοινωνικοοικονοµικά κριτήρια κατάταξης των καταναλωτών. Λέξεις κλειδιά: Ψάρια ελεύθερης αλιείας, προτιµήσεις καταναλωτών, κριτήρια αγοράς. Εισαγωγή

2 Στην Ελλάδα, από αρχαιοτάτων χρόνων, η αλιεία αποτελούσε µια από τις κυριότερες δραστηριότητες των κατοίκων των παράκτιων περιοχών. Το γεγονός αυτό αντανακλά σε σηµαντικό βαθµό και στα διατροφικά πρότυπα των Ελλήνων, οι οποίοι παραδοσιακά συµπεριλαµβάνουν τα ψάρια ελεύθερης αλιείας και άλλους θαλάσσιους οργανισµούς στη δίαιτά τους (FAO, 00). Ωστόσο, τα πρότυπα που ιστορικά αποτελούσαν την έκφραση του Έλληνα καταναλωτή µεταβάλλονται αισθητά τα τελευταία χρόνια, µπρος στις ραγδαίες κοινωνικοοικονοµικές αλλαγές που συντελούνται, όπως π.χ. η θεαµατική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η ανάπτυξη των µέσων ενηµέρωσης, η είσοδος της γυναίκας στην αγορά εργασίας, κ.ά. (Tserveni-Gousi et al., 997). Επιπλέον, η ευρεία ανάπτυξη µεγάλων µονάδων διάθεσης καταναλωτικών προϊόντων στην Ελλάδα τείνει να διαµορφώσει, και να παρασύρει τις καταναλωτικές συνήθειες προς νέα πρότυπα (FAO, 00). Έτσι, αναφορικά µε τα αλιευτικά προϊόντα, θα µπορούσαµε να παρατηρήσουµε απαιτήσεις για νέους τρόπους διάθεσης, ειδικούς τύπους συσκευασίας, προτιµήσεις συγκεκριµένου τύπου ψαριών, κ.ά. (Παπανικολάου, 998). Το χαρακτηριστικό όµως που παραµένει αµετάβλητο είναι ότι τα ψάρια ελεύθερης αλιείας εξακολουθούν να παίζουν σηµαντικό ρόλο στη διατροφή του Έλληνα καταναλωτή (FOCU, 999). Η παραδοσιακή σχέση του µε τη θάλασσα, η αυξηµένη τουριστική δραστηριότητα της χώρας, η υψηλή θρεπτική αξία των ψαριών, τα νέα πρότυπα διαιτολογίου, κ.ά. θα µπορούσαν να θεωρηθούν ότι παίζουν ουσιαστικό ρόλο. Από την άλλη µεριά, η µείωση των αλιευτικών αποθεµάτων, λόγω υπεραλίευσης και µη ορθολογικής διαχείρισης των αλιευτικών πόρων, είναι διαπίστωση που αφορά τόσο την Ελλάδα όσο και ολόκληρο τον κόσµο (Anonymous, 997; Pauly et al., 998 & 000; tergiou et al., 997). Ο «θαυµαστός κόσµος της θάλασσας» εξακολουθεί να είναι θαυµαστός, παρουσιάζει όµως οξύ «δηµογραφικό» πρόβληµα. Παρά τις αλµατώδεις τεχνολογικές εξελίξεις στους τοµείς της φυτικής και της ζωικής παραγωγής και τη συνακόλουθη αφθονία τροφίµων, η θεωρία του Tomas Malthus εξακολουθεί ακόµη να προκαλεί το ενδιαφέρον των οικονοµολόγων, αναφορικά µε πολλές περιοχές του πλανήτη (Csavas, 99 Μπάτζιος, 999). Στο πλαίσιο αυτό, ο καταναλωτής αποτελεί σηµαντικό κρίκο µεταξύ προσφοράς και ζήτησης και η γνώση των προτιµήσεών του µπορεί να συµβάλλει καταλυτικά στη βελτίωση των όρων διάθεσης των ψαριών ελεύθερης αλιείας. Η εργασία αυτή αναφέρεται στη διερεύνηση των καταναλωτικών προτιµήσεων, σε σχέση µε την αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας, έρευνα ιδιαίτερα επίκαιρη, στα πλαίσια της συνεχώς διευρυνόµενης αγοράς και του έντονου ανταγωνισµού στον κλάδο, όπου όλα τα µεγέθη δέχονται ισχυρές πιέσεις και ο επαναπροσδιορισµός των αρχών υγιεινής και αποτελεσµατικής διάθεσης των ψαριών ελεύθερης αλιείας κρίνεται ιδιαίτερα απαραίτητος.. Υλικά και µέθοδοι Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε µε τη µέθοδο των ερωτηµατολογίων (Yannakopoulos et al., 997). Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκε ειδικό ερωτηµατολόγιο, το οποίο συµπληρώθηκε από δείγµα 9 καταναλωτών, που επιλέχτηκαν τυχαία και µε κριτήρια γεωγραφικής και κοινωνικοοικονοµικής διασποράς. Οι καταναλωτές απάντησαν, για λογαριασµό του νοικοκυριού τους, σε τυπικά ερωτήµατα που αφορούν στις προτιµήσεις τους για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας, όπως συχνότητα και ποσότητα αγοράς, σηµεία αγοράς, προτιµήσεις για καθαρισµένα, προµαγειρεµένα ή τεµάχια ψαριών, πιστοποίηση ποιότητας, συχνότητα κατανάλωσης ψαριών εκτός σπιτιού, µέγεθος που προτιµούν, κ.ά. Παράλληλα, απάντησαν σε ερωτήµατα που αφορούν στη σηµασία που αποδίδει ο καταναλωτής σε ειδικά κριτήρια επιλογής που αυτός θέτει όταν αγοράζει ψάρια ελεύθερης αλιείας, όπως µέγεθος των ψαριών, τιµή, φρεσκότητα, συνθήκες υγιεινής ιχθυοπωλείου, προέλευση των ψαριών, κ.ά. Τα δεδοµένα που συλλέχτηκαν αναλύθηκαν και αξιολογήθηκαν, στατιστικά, στη βάση ανεξάρτητων κατηγορικών µεταβλητών που αφορούν κοινωνικοοικονοµικά και γεωγραφικά κριτήρια ταξινόµησης, όπως το φύλο, η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση, το

3 επίπεδο εκπαίδευσης, το επάγγελµα, το επίπεδο εισοδήµατος και ο τόπος διαµονής του ερωτώµενου. Εκτιµήθηκαν οι συχνότητες προτιµήσεων στο σύνολο του δείγµατος και κατά επίπεδο των ανεξάρτητων µεταβλητών που προαναφέρθηκαν και για την παρουσίασή τους επιλέχθηκε η µέθοδος των πινάκων συνάφειας, αλλά και αυτή της διαγραµµατικής παρουσίασης. Παράλληλα, έγινε έλεγχος ανεξαρτησίας µε τη χ κατανοµή (Likelihood-ratio χ ), για κάθε ένα από τα ερωτήµατα προτίµησης και σε σχέση µε τις ανεξάρτητες µεταβλητές κατάταξης των ερωτηθέντων (Μπάτζιος, 999; Zar, 999). Στις περιπτώσεις στατιστικής σηµαντικότητας, έγινε ανάλυση των προσαρµοσµένων τυποποιηµένων καταλοίπων (Adjusted tandardized Residuals), των θεωρητικών ως προς τις παρατηρηθείσες συχνότητες που αφορούν στις προτιµήσεις των καταναλωτών (Norusis, 999). Όλες οι αναλύσεις έγιναν µε το στατιστικό πακέτο P 8.0 (999).. Αποτελέσµατα Από την ανάλυση των δεδοµένων της έρευνας πιστοποιείται ότι, το δείγµα των καταναλωτών που απάντησαν στο ερωτηµατολόγιο χαρακτηρίζεται από ικανοποιητική κοινωνικοοικονοµική και γεωγραφική διασπορά. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι, η διάρθρωσή του, µε βάση τις µεταβλητές-κριτήρια κατάταξης που χρησιµοποιήθηκαν, καθρεφτίζει την ελληνική αγορά ψαριών, σε σχέση µε τις προτιµήσεις των καταναλωτών. Ειδικότερα, σε σχέση µε το φύλο, το,% αυτών που απάντησαν είναι άνδρες και το 6,6% γυναίκες. Ποσοστό 7,7% των ερωτηθέντων είναι έγγαµοι και,% άγαµοι. Αντίστοιχη είναι και η διάρθρωση του δείγµατος σε σχέση µε τον τόπο διαµονής (το 76,% αφορά σε νοικοκυριά αστικών περιοχών, ενώ το,8% νοικοκυριά ηµιαστικών και αγροτικών περιοχών). Επιπλέον, σε σχέση µε την επαγγελµατική απασχόληση του αρχηγού του νοικοκυριού, το 6,6% των ερωτηθέντων απασχολούνται µε αγροτικές εργασίες, το,0% είναι εργάτες-οικοδόµοι & τεχνίτες, το,% ελεύθεροι επαγγελµατίες (δικηγόροι, γιατροί, οικονοµολόγοι, κ.λπ.), το,% έχουν προσωπική επιχείρηση, το,6% είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι, το 9,7% είναι δηµόσιοι ή δηµοτικοί υπάλληλοι και, τέλος, το,0% δήλωσαν άλλα επαγγέλµατα. Παράλληλα, αναφορικά µε το επίπεδο του µηνιαίου εισοδήµατος των νοικοκυριών το,7% των ερωτηθέντων διαθέτουν µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα µέχρι δρχ., το,0% από , το,8% από , το 7,9% από και το,% από δρχ. και πάνω. Το,9% αυτών που απάντησαν είναι ηλικίας µέχρι 0 ετών, το 0,8% από - ετών, το,% από 6-0 ετών, το 7,8% από -6 ετών και ένα ποσοστό της τάξης του,% είναι ηλικίας µεγαλύτερης των 6 χρόνων. Τέλος, αναφορικά µε το επίπεδο εκπαίδευσης, το,0% των ερωτηθέντων είναι απόφοιτοι ηµοτικού, το,0% είναι απόφοιτοι Γυµνασίου-Λυκείου, το,% απόφοιτοι ΑΕΙ και το,8% έχουν µεταπτυχιακές σπουδές. Από την ανάλυση των δεδοµένων που αφορούν στις προτιµήσεις των καταναλωτών που απάντησαν στα διάφορα ερωτήµατα προκύπτουν οι ακόλουθες διαπιστώσεις:. Συχνότητα αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας Το µεγαλύτερο ποσοστό των νοικοκυριών (7,6%) αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας κάθε εβδοµάδα, ενώ ποσοστό 8,% αγοράζει µία φορά το µήνα και το % περίπου αγοράζει ψάρια µια φορά στους τρεις µήνες ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις ( ιάγραµµα ). Η συχνότητα αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας εκτιµάται ότι είναι ανεξάρτητη από την οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, καθώς και το επίπεδο µόρφωσης των ερωτηθέντων (P>0,0). Αντίθετα, ο τόπος διαµονής φαίνεται ότι διαφοροποιεί σηµαντικά τις προτιµήσεις των καταναλωτών σε σχέση µε τη συχνότητα αγοράς (P 0,0). Έτσι, ενώ στα αστικά κέντρα το ποσοστό των καταναλωτών που αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας µία φορά το µήνα εκτιµάται σηµαντικά µικρότερο του ποσοστού που θα περιµέναµε να ισχύει αν η συχνότητα

4 αγοράς ήταν ανεξάρτητη του τόπου διαµονής, στις ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές το ποσοστό αυτό εκτιµάται σηµαντικά µεγαλύτερο (Πίνακας, ). 8,%,%,% 0,8% Κάθε µέρα Κάθε εβδοµάδα Μία το µήνα Μία στους τρεις µήνες Εξαιρετικές περιπτώσεις 7,6% ιάγραµµα. Συχνότητα αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας Παράλληλα, τόσο το εισόδηµα όσο και το επάγγελµα των ερωτηθέντων αποδεικνύεται ότι δεν επηρεάζουν σηµαντικά διαφορετικά τη συχνότητα αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας (P>0,0). Αντίθετη εικόνα προκύπτει από τις απαντήσεις των καταναλωτών σε σχέση µε την ηλικία τους (P 0,0). Ειδικότερα, το ποσοστό των καταναλωτών µεγάλης ηλικίας που αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας µια φορά στους τρεις µήνες εκτιµάται σηµαντικά υψηλότερο αυτού που θα περιµέναµε αν η συχνότητα αγοράς ψαριών ήταν ανεξάρτητη της ηλικίας των καταναλωτών (Πίνακας ). Η γενική εικόνα, πάντως, ότι ο καταναλωτής αγοράζει ψάρια ελεύθερης αλιείας κυρίως κάθε εβδοµάδα, παραµένει αναλλοίωτη.. Ποσότητα αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας Το,% των ερωτηθέντων προτιµά να αγοράζει συνήθως κιλό ψάρια ελεύθερης αλιείας για κάθε γεύµα της οικογένειας, το 8,9% αγοράζει,- κιλά και µόνο το,6% αγοράζει πάνω από, κιλά ( ιάγραµµα ). Η συµπεριφορά αυτή είναι ανεξάρτητη τόσο σε σχέση µε τον τόπο διαµονής των ερωτηθέντων όσο και σε σχέση µε την οικογενειακή κατάσταση και την επαγγελµατική τους απασχόληση (P>0,0).,6%,% Μέχρι Κg.- Κg Πάνω από Κg 8,9% ιάγραµµα. Προτιµήσεις σε σχέση µε την ποσότητα αγοράς Αντίθετα, η ποσότητα των ψαριών ελεύθερης αλιείας που αγοράζουν οι καταναλωτές για ένα γεύµα της οικογένειας φαίνεται ότι εξαρτάται σηµαντικά από το µορφωτικό επίπεδο, το φύλο, το επίπεδο εισοδήµατος και την ηλικία τους (P ). Ενδεικτικά αναφέρουµε ότι, σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό γυναικών αγοράζουν έως kg ψάρια για κάθε γεύµα της οικογένειας, σε σχέση µε το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών.

5 Πίνακας : Προτιµήσεις των καταναλωτών για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας, σε σχέση µε διάφορα γεωγραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά κατάταξης αυτών (%) Μεταβλητή Οµάδες Κάθε µέρα Κάθε εβδοµάδα Συχνότητα αγοράς Ποσότητα αγοράς Σηµείο αγοράς Καθαρισµός ψαριών Μία το µήνα Μία στους τρεις µήνες Σε εξαιρετικές περιπτώσεις Έως kg,- kg, kg & πάνω Παραδοσιακό Ιχθυοπωλείο Λαϊκή Αγορά Κεντρική Αγορά Ψαριών Σούπερ Μάρκετ Τοπική Σκάλα Πλανόδιοι Ιχθυοπωλητές Άλλο Όχι ιαµονή 0,7, 77,7 69,,6 6,6,,,7 8, *,7 8, 9, 7,6 6,0, 0,6 0, 7, 0,9, 7, 8,0,6,8 6,0, 9,, 79, 60,7 0, 9, 69,9 7,0 Οικογεν/κή κατάσταση,0 7,9 7,0 6,9,0,,0,,0 7,0 6,6,0 7, 6,0 6,,0,7 9,,,9,6, 7,9 6,6 7,,, 0,,6,6, 9,6,6, 0,6 Μόρφωση, 0,6 6,8 79, 76,0 78,9,9 7, 8,8 6,9,7,8,,,, 8, 6,7 0,,6 6,6 6,9 6,,,, 7, 6,,0 8,8,9 0,, 8,8, 6,,6 7,7 0,7,8,8, 6,9 7,8,8,8,9,, 7,6,,,,8, 8,0 6, 7,7 6,,0 7,7 6, 8,80 Φύλο, 0, 7, 7,8 8, 8,,,,, 0,68 6,6,9 6,,0 8,9,,, 9, 9, 6,,9 9,6, 8, 6,8, 9,,6,0, 7,0,,,7 7,7 0, Σύνολο είγµατος Ν 0,8 7,6 8,,, ---, 8,9, , 7,,0 6,9,,,7 ---, 6,6 --- Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0). ιαµονή: = Αστικά κέντρα, = Ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές Οικογ. Κατάσταση: =Έγγαµος, =Άγαµος Μόρφωση: = ηµοτικό, = Γυµνάσιο/Λύκειο, = ΤΕΙ/ ΑΕΙ, =Μεταπτυχιακές σπουδές Φύλο: = Άνδρας, = Γυναίκα Ν=Σύνολο δείγµατος

6 Παράλληλα, σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό ανδρών σε σύγκριση µε το αντίστοιχο των γυναικών αγοράζουν πάνω από, kg ψάρια ελεύθερης αλιείας για ένα γεύµα της οικογένειας. Αναφορικά µε το µορφωτικό επίπεδο των καταναλωτών, οι προτιµήσεις τους ποικίλουν σηµαντικά. Έτσι, οι καταναλωτές µε κατώτερη µόρφωση αγοράζουν σε µεγαλύτερο απ το αναµενόµενο ποσοστό µέχρι kg ψάρια για κάθε γεύµα της οικογένειας, ενώ αυτοί µε µεταπτυχιακή µόρφωση προτιµούν ποσότητα ψαριών άνω των, kg (Πίνακας ). Παρόµοια συµπεριφορά ισχύει και σε σχέση µε το εισόδηµα των καταναλωτών, ενώ σε σχέση µε την ηλικία η εικόνα είναι διαφορετική. Ειδικότερα, οι µεγάλης ηλικίας καταναλωτές είναι περισσότερο συντηρητικοί όταν αγοράζουν ψάρια (Πίνακας ).. Σηµεία αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας Η πλειονότητα αυτών που απάντησαν προτιµούν το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο (7,%) ή τη λαϊκή αγορά (7,%) για να προµηθευτούν ψάρια ελεύθερης αλιείας. επίσης ποσοστό απάντησαν ότι αγοράζουν ψάρια από πλανόδιους ιχθυοπωλητές (,%) ή την κεντρική αγορά ψαριών (,0%) και µόνο το 6,9% από το Σούπερ Μάρκετ ( ιάγραµµα ). Το πρότυπο αυτό είναι ανεξάρτητο από την οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, την ηλικία αλλά και το εισόδηµα των καταναλωτών (P>0,0). Αντίθετα, ο τόπος διαµονής, το µορφωτικό επίπεδο και το επάγγελµα φαίνεται ότι διαφοροποιούν σηµαντικά τη συµπεριφορά του καταναλωτή (P ). Στα αστικά κέντρα οι καταναλωτές προτιµούν το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο και τη λαϊκή αγορά, ενώ στις ηµιαστικές & αγροτικές περιοχές τους πλανόδιους ιχθυοπωλητές (Πίνακας ). Το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο είναι ο επικρατέστερος τόπος προµήθειας ψαριών για τους καταναλωτές οποιασδήποτε µορφωτικής βαθµίδας, ενώ οι καταναλωτές µε µεταπτυχιακή µόρφωση δείχνουν µεγαλύτερη προτίµηση, από ότι αναµενόταν, στα Σούπερ Μάρκετ. Η ίδια διαπίστωση ισχύει και για τους καταναλωτές κατώτερης µόρφωσης οι οποίοι δείχνουν προτίµηση στους πλανόδιους ιχθυοπωλητές. Σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό δηµοσίων υπαλλήλων σε σχέση µε το αναµενόµενο ποσοστό προτιµούν την κεντρική αγορά ψαριών, ενώ οι αγρότες προτιµούν τους πλανόδιους ιχθυοπωλητές. 6,9% %,%,%,7% 7,% Παραδοσιακό ιχθυοπωλείο Λαϊκή αγορά Κεντρική αγορά ψαριών Σούπερ Μάρκετ Τοπική ιχθυόσκαλα Πλανόδιοι ιχθυοπωλητές Άλλο 7,% ιάγραµµα. Σηµεία αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας. Καθαρισµός των ψαριών ελεύθερης αλιείας Το,% των καταναλωτών προτιµούν να αγοράζουν καθαρισµένα τα ψάρια ελεύθερης αλιείας, ενώ το 6,% όχι (Πίνακας ). Η συµπεριφορά αυτή δεν εξαρτάται σηµαντικά από το επάγγελµα, την οικογενειακή κατάσταση και το φύλο (P>0,0). Αντίθετα, οι προτιµήσεις για καθαρισµένα ψάρια συνδέονται σηµαντικά µε τον τόπο διαµονής, τη µόρφωση, το εισόδηµα (P ) και την ηλικία (P ). Έτσι, στα αστικά κέντρα η απαίτηση για καθαρισµένα ψάρια, εκτιµάται σηµαντικά υψηλότερη, σε σύγκριση µε ότι θα αναµενόταν, ενώ αντίθετη εικόνα παρατηρείται στις µη αστικές περιοχές (Πίνακας ). 6

7 Πίνακας : Προτιµήσεις των καταναλωτών για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας, σε σχέση µε διάφορα κοινωνικά και οικονοµικά χαρακτηριστικά κατάταξης αυτών (%) Μεταβλητή Οµάδες Κάθε µέρα Κάθε εβδοµάδα Συχνότητα αγοράς Ποσότητα αγοράς Σηµείο αγοράς Καθαρισµός ψαριών Μία το µήνα Μία στους τρεις µήνες Σε εξαιρετικές περιπτώσεις Έως kg,- kg, kg & πάνω Παραδοσιακό Ιχθυοπωλείο Λαϊκή Αγορά Κεντρική Αγορά Ψ αριών Σούπερ Μάρκετ Τοπική Σκάλα Πλανόδιοι Ιχθυοπωλητές Άλλο Όχι Εισόδηµα,0,,9 70,7 7,6 8, 7,9 8,6,,0, 8,8,, 7,,,8,0,, 9,80 8,0 6,7, 7,0 8,8 8,0 9, 6, 66,7 7,7,0 6,,8,,,, 9,,, 8,9 9,9 6,,8,,,9,6,,,,6 7,, 7,9 8,9,,8,,8, 9, 0, 0,8 6,,,,, 8,8, 8,8 8,, 69, 6,6,,8,9 0,8, Επάγγελµα 6 7,,0 0,9 7, 68,7 68, 8,6 80,7 7,0 78,,,0 0,,,,6 7,6,, 6,8,,,6,,,,8 0,9,0 8,7, 9,6 7, 6,9,7, 8,0 7, 8, 6, 6,9 6,6 8,6 8,0,8,, 6,,7 6,,0 0,9 8,0 7,,9 8, 6,0 7,9 8, 8,0 7,9 7,, 6, 6,,7, 0,6 6,0 8,9 0,6 8,0, 8,6 6, 6,0 6,,,0 7,0,7,0,,,0 8,6,9, 6,0, 8,, 8,6,0, 6,,6 6,6,0 0,9 6,9, 6, 6, 9,0 9,, 6,9 6,6 Ηλικία, 0,6, 80,9 67, 76,6 8, 6 9,, 8, 0,,7,0,8,7 0,,, *,,0,8,9 7 68,,6 6, 8,0 6,,,7 0, 8,8 8,6 8, 7, 9,7 7,,7 7,6 8, 9,0,,9 9, 8,6 0,7,9 7, 6,7 8,6,7,8,,6,6,,7,9,8,,7,,9,, 0 0, 6,,6 6, 6,0 9,6 7,8,,6,0 8, * Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0) Εισόδηµα σε δρχ.: =Έως 0.000, = , = , = και = Πάνω από Επάγγελµα: =Αγρότης, =Τεχνίτης, εργάτης, οικοδόµος κ.λπ., =Ελεύθερος επαγγελµατίας (γιατρός, δικηγόρος,..), = Προσωπική επιχείρηση, = Ιδιωτικός υπάλληλος, 6= ηµόσιος υπάλληλος και 7= Άλλο επάγγελµα. Ηλικία: = Έως 0 ετών, =-, =6-0, =-6 και = Άνω των 6. 7

8 Οι καταναλωτές µε υψηλό σχετικά µορφωτικό επίπεδο ή υψηλό µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα προτιµούν τα καθαρισµένα ψάρια, ενώ αντίθετη εικόνα εµφανίζουν αυτοί µε χαµηλό επίπεδο µόρφωσης ή χαµηλό εισόδηµα. Επιπρόσθετα, οι καταναλωτές µεγάλης ηλικίας εµφανίζονται περισσότερο «ευαίσθητοι» στον καθαρισµό των ψαριών (P 0,0), σε αντίθεση µε τους καταναλωτές µικρότερης ηλικίας (Πίνακας ).. Κριτήρια και σηµαντικότητα αυτών κατά την αγορά ψαριών γενικά Η σπουδαιότητα που αποδίδει ο καταναλωτής σε διάφορα κριτήρια όταν αγοράζει ψάρια ελεύθερης αλιείας σηµειώνεται στον πίνακα. Είναι φανερό ότι, η φρεσκότητα των ψαριών θεωρείται το πλέον σηµαντικό κριτήριο για το 96,% των ερωτηθέντων, η προέλευση των ψαριών για το 9,8%, οι συνθήκες υγιεινής του ιχθυοπωλείου για το 69,8%, η τιµή για το 0,9% και η συσκευασία για το 6,% ( ιάγραµµα ). % Ερωτηθέντων Φρεσκότητα (96.%) Μέγεθος (9.%) Συνθήκες υγιεινής (69.8%) Συσκευασία (6.%) Τιµή (0.9%) 6 Προέλευση (9.8%) Κριτήρια αγοράς ιάγραµµα. Κριτήρια που θεωρούνται πολύ σηµαντικά κατά την αγορά ψαριών Το µέγεθος των ψαριών ελεύθερης αλιείας δεν αποτελεί κριτήριο υψίστης σπουδαιότητας από την πλευρά του καταναλωτή. Παράλληλα, ένα σηµαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων (,6%) δε θεωρεί σηµαντικό τον παράγοντα συσκευασία των ψαριών ελεύθερης αλιείας (Πίνακας ). Πίνακας : Κριτήρια που θεωρεί σηµαντικά ο καταναλωτής κατά την αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας Κριτήριο Ασήµαντο Φρεσκότητα 96,,8 Μέγεθος ψαριών 9, 6,, Συνθήκες υγιεινής ιχθυοπωλείου 69,8 9,6 0,6 Συσκευασία 6, 0,,6 Τιµή 0,9 6,,7 Προέλευση 9,8,8 6, Αναφορικά µε τα προαναφερόµενα κριτήρια και σε σχέση µε τα διάφορα κοινωνικοοικονοµικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά κατάταξης των καταναλωτών θα µπορούσαµε να παρατηρήσουµε τα ακόλουθα (Πίνακες και ): Τα κριτήρια που θεωρεί σηµαντικά ο καταναλωτής κατά την αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας είναι ανεξάρτητα από τον τόπο διαµονής, το φύλο και την οικογενειακή κατάσταση (P>0,0). Εξαίρεση, ίσως, αποτελεί η σηµαντικότητα που αποδίδεται στο κριτήριο της προέλευσης των ψαριών η οποία φαίνεται να διαφοροποιείται µεταξύ άγαµων και έγγαµων καταναλωτών (Πίνακας, P 0,0). 8

9 Πίνακας : Κριτήρια που λαµβάνουν υπόψη τους οι καταναλωτές ψαριών διαφόρων γεωγραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών (%) Μεταβλητή Μέγεθος ψαριών Φρεσκότητα Συνθήκες υγιεινής ιχθυοπωλείου Γενικά κριτήρια κατά την αγορά ψαριών Συσκευασία Τιµή Προέλευση Οµάδες Ασήµαντο Ασήµαντο Ασήµαντο Ασήµαντο Ασήµαντο ιαµονή 8,9 0, 9,0 9,, 0,6, 96,0 96,8,0, 0, 7, 6, 7, 6,7 0,,,0 7,, 7,9 6,,8 0,,96 8,6 8, 6,0 8, 6,,, 6,,,0 6,, 9,,0 Οικογεν/κή κατάσταση 9, 8, 8,,, 9,, 96, 96,0,8,0 68, 7,,,8 0,8, 6, 6,9 7,6 6, 6, 6,8,7,7 8,9 6, 6,,8 7,9 0,66 6,, 0,,6 7,,,7 * Μόρφωση 9,0 9, 8,9,,, 9, 66,7, 9,6,8 6,0 0 9,0 96, 0 6,0,6 7,7 * 8,9 66, 76, 7,0,,,6,0, 0,96 * 7, 7, 9,,,, 8,, 7, 0,7, 6, 7,60 8,,0,0 6,, 7,6 7, 87, 6, 7,,9 6,,0 6, 6,0 6,8 7,,9,9, 0,7, 7,0, 0,6 6 Φύλο, 7,0,7, 6, 0, 8,09 96, 9,9,6, 6 69, 70, 9,7 9, 0,7 0, 8 8,,,6,7 8, 0,,, 8, 9, 66,8 6,,7,7 6, 7,,,,0 8,,7 Σύνολο είγµατος Ν 9, 6,, ,, ,8 9,6 0, , 0,, ,9 6,, ,8,8 6, --- Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0). ιαµονή: = Αστικά κέντρα, = Ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές Οικογ. Κατάσταση: =Έγγαµος, =Άγαµος Μόρφωση: = ηµοτικό, = Γυµνάσιο/Λύκειο, = ΤΕΙ/ ΑΕΙ, =Μεταπτυχιακές σπουδές Φύλο: = Άνδρας, = Γυναίκα Ν=Σύνολο δείγµατος 9

10 Πίνακας : Κριτήρια που λαµβάνουν υπόψη τους οι καταναλωτές ψαριών ελεύθερης αλιείας, σε σχέση µε διάφορα κοινωνικοοικονοµικά χαρακτηριστικά (%) Μεταβλητή Οµάδες Μέγεθος ψαριών Φρεσκότητα Συνθήκες υγιεινής ιχθυοπωλείου Ασήµαντο Γενικά κριτήρια κατά την αγορά ψαριών Ασήµαντο Συσκευασία Τιµή Προέλευση Ασήµαντο Ασήµαντο Ασήµαντο Εισόδηµα 7,8 8,,7,,, 6,9,, 7,7,8,0, 0,9 9,80 9,9 97, 98,8 9,6 0 7,,, 7, 0,8 69,6 66,7 68,7 7, 77,8 0,,9 8,6,,,,96,8,6 8,6 9, 8,6 0,6 7,,9 6,6 7,8, 6,6, 6,6,,7 0,9,8 70,8 66,7 68,,8 9,7, 9, 9,0,,0,,6 9,0 70, 6,,8 6,,6 9, 0,8 9,8 0, 6,,8,87 * Επάγγελµα 6 7,,, 7,0,0 7,9,,,,7 6,,0 9,,0, 6,6 7, 6,,0,6,9 7,9 96, 97,9 9,0 89,6 98, 97, 98,0,8, 7,0 0,,8,6,0 7,,0 7, 7,0 7, 80,8 7,,,0 6,,0 6,7 9, 8,6,8,0, 9,0 * 6,0,,,0 6, 0, 7, 6,0 6,, 8,8 8,,8 8,0 7,,8,,9, 7,8 6,96 8,0, 0,8,6 8,9 6, 8, 6, 70, 66,7 69,8 70, 7,,0 9,8 8,9 7,8,,,,79,0 7, 6, 6, 9,,0 7, 8,9 7,0,,7 6,0 8,9,0, 6,,8 Ηλικία 0,6 0, 9,,, 6, 0,6, 6, 9,0 8,, 8,9 8, 9,6 96, 96, 97, 9,7 6,,7,,9,,0 7,9 8 7,0 9,,9 6, 6, 9, 7, 0,6,7 0, Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0) Εισόδηµα σε δρχ.: =Έως 0.000, = , = , = και = Πάνω από Επάγγελµα: =Αγρότης, =Τεχνίτης, εργάτης, οικοδόµος κ.λπ., =Ελεύθερος επαγγελµατίας (γιατρός, δικηγόρος,..), = Προσωπική επιχείρηση, = Ιδιωτικός υπάλληλος, 6= ηµόσιος υπάλληλος και 7= Άλλο επάγγελµα. Ηλικία: = Έως 0 ετών, =-, =6-0, =-6 και = Άνω των 6.,8 9,7 8,,0,9 8,9,7, 6,0 7,6 8,,6 9, 6,0 76, 0 9,,, 8,9,8 6, 69,6 6, 7,9,,,,7 9,,6, 67,9 6, 7,, 8,9 9, 9, 8, 8,9 6,7,6 7,6,8,8 *

11 Η σηµαντικότητα που αποδίδεται στο µέγεθος, τη συσκευασία και την προέλευση των ψαριών ελεύθερης αλιείας δε φαίνεται να εξαρτάται από το επίπεδο µόρφωσης των καταναλωτών (P>0,0). Αντίθετα, η φρεσκότητα, η τιµή και οι συνθήκες υγιεινής του ιχθυοπωλείου είναι κριτήρια που βαθµολογούνται διαφορετικά από τους καταναλωτές µε διαφορετικό επίπεδο µόρφωσης (Πίνακας ). Έτσι, οι καταναλωτές µε βασική µόρφωση θεωρούν τις συνθήκες ιχθυοπωλείου πολύ σηµαντικό κριτήριο σε µικρότερο ποσοστό απ ότι αυτοί µε ανώτατη µόρφωση (P 0,0). Αντίθετα, οι καταναλωτές µε ανώτατη µόρφωση θεωρούν την τιµή απλά ως ένα σηµαντικό κριτήριο, σε υψηλότερο ποσοστό απ αυτό των καταναλωτών µε χαµηλότερο επίπεδο µόρφωσης (P ). Η φρεσκότητα των ψαριών ελεύθερης αλιείας αποτελεί πολύ σηµαντικό κριτήριο, ανεξάρτητα από το επάγγελµα και την ηλικία των καταναλωτών. Σε σχέση µε το εισόδηµα, θα παρατηρήσουµε ότι, το ποσοστό των καταναλωτών µε χαµηλό µηνιαίο οικογενειακό εισόδηµα εκτιµάται σηµαντικά µικρότερο αυτού που αναµενόταν µε βάση την υπόθεση της ανεξαρτησίας εισοδήµατος και σηµαντικότητας που αποδίδεται στη φρεσκότητα (P 0,0). Η σηµασία που αποδίδεται στις συνθήκες υγιεινής και στη συσκευασία δε διαφοροποιείται σηµαντικά µεταξύ των καταναλωτών διαφόρων επιπέδων εισοδήµατος. Αντίθετα, για την τιµή και την προέλευση, η συµπεριφορά των καταναλωτών είναι διαφορετική (Πίνακας ). Έτσι οι καταναλωτές µε χαµηλό εισόδηµα, σε σχέση µε αυτούς άλλων εισοδηµατικών επίπέδων, αποδίδουν σηµαντικά µεγαλύτερη σπουδαιότητα στο κριτήριο «τιµή», σε αντίθεση µε την εικόνα που εµφανίζουν αυτοί αναφορικά µε το κριτήριο της προέλευσης (P 0,0). Αναφορικά µε το επάγγελµα των καταναλωτών, δε υπάρχει σηµαντική διαφοροποίηση στις προτιµήσεις τους σε σχέση µε τη συσκευασία, σε αντίθεση µε ότι συµβαίνει σε σχέση µε την τιµή, την προέλευση και τις συνθήκες υγιεινής του ιχθυοπωλείου. Ενδεικτικά αναφέρουµε ότι, η τιµή των ψαριών ελεύθερης αλιείας θεωρείται πολύ σηµαντικό κριτήριο για τους καταναλωτές που ασχολούνται µε αγροτικές εργασίες ή είναι τεχνίτες και εργάτες σε µεγαλύτερο ποσοστό απ ότι συµβαίνει µε τους καταναλωτές άλλων επαγγελµάτων (Πίνακας, P ). Η ηλικία των καταναλωτών δε διαφοροποιεί τη συµπεριφορά τους απέναντι στο κριτήριο της τιµής, σε αντίθεση µε ότι συµβαίνει µε την προέλευση, τη συσκευασία και τις συνθήκες υγιεινής του ιχθυοπωλείου. Ειδικότερα, οι µεγάλης ηλικίας καταναλωτές, σε µεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση µε αυτούς των άλλων ηλικιών, θεωρούν την τιµή πολύ σηµαντικό παράγοντα, ενώ τη συσκευασία τη θεωρούν ασήµαντη (P )..6 Αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας από τον ίδιο ψαριά και αιτιολογία προτίµησης Το,9% των καταναλωτών που απάντησαν δεν προτιµά να αγοράζει ψάρια ελεύθερης αλιείας πάντα από τον ίδιο ψαριά, σε αντίθεση µε το 68,% που το προτιµά για λόγους εµπιστοσύνης ή καλής εξυπηρέτησης (8,8%) ( ιάγραµµα ). Η συµπεριφορά αυτή δεν εξαρτάται σηµαντικά από τον τόπο διαµονής, τη µόρφωση, το φύλο, το εισόδηµα ή το επάγγελµα των καταναλωτών (Πίνακες 6 και 7). Αντίθετα, η οικογενειακή κατάσταση και η ηλικία διαµορφώνει διαφορετικά τις προτιµήσεις των καταναλωτών ως προς το συγκεκριµένο θέµα (P ). Έτσι, οι άγαµοι καταναλωτές σε µεγαλύτερο ποσοστό απ ότι αναµενόταν δεν προτιµούν να αγοράζουν τα ψάρια τους από τον ίδιο ψαρά. Αντίθετα, οι έγγαµοι δείχνουν µεγαλύτερη προτίµηση προς τον ίδιο ψαρά, για λόγους εµπιστοσύνης. Παράλληλα, τα νεαρά άτοµα φαίνεται ότι δεν προτιµούν το ίδιο ψαρά (Πίνακας 7).

12 Πίνακας 6: Προτιµήσεις των καταναλωτών κατά την αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας, σε σχέση µε γεωγραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά κατάταξης αυτών (%) Μεταβλητή Προτίµηση ίδιου ψαρά Εποχή συχνότερης κατανάλωσης Μέγεθος ψαριών Πιστοποίηση ελέγχου ποιότητας Τεµάχια ψαριών Οµάδες Εµπιστοσύνη Καλή εξυπηρέτηση Άλλο Όχι, δεν προτιµώ Άνοιξη Καλοκαίρι Φθινόπωρο Χειµώνας Όλο το χρόνο Μικρό Μεσαίο Μεγάλο Όχι εν µε απασχολεί Όχι ιαµονή 70,6 60,7 7,7, 0,7,,0,7,8,,, 7,8,,,, 79,0 7,6,0, 78, 77,8,6 0,0 8,0 68,8,0, 7,0 9,0 6,,0, 79,0 8,8,6 Οικογεν/κή κατάσταση 7,,7 8,9 8,6 0,7, 7,0 6,,,,,6,,,8, 80,6 7,,88,0 9, 78,0 78,6,0, 0, 77, 8,7,0 0,8 7,0,9 8,0 8, 7,0,6 Μόρφωση 7,9 67, 67,9 66,7,,,8,6,,,8 0,,0 7,7 7,76,9,, 9,,,7,,9,6,, 8, 8,8 7, 8,,6 76, 0,6 8,, 7, 77, 79, 8, 9,,0,,6,7 7, 7,8 8, 8,,7,,9, 6,,8 6,0 0, 7,,0,6 89, 8,8 77,0 68, 6,68 Φύλο 6,8 7 9,9 8,0 0,7,,6 0,6,, 0,9,7 7,9,9 0,9,,7 80, 76,6 6,7,0 0, 77, 78,8,7, 0, 7,0 8,,,8,6 7,0,89,, 86,7 7,6 7,6 Σύνολο είγµατος Ν 68, 8,8,,9 -,8 6,,,7 78, - 0, 78,, - 78,,0 9,9-9,7 80, - Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0). ιαµονή: = Αστικά κέντρα, = Ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές Οικογ. Κατάσταση: =Έγγαµος, =Άγαµος Μόρφωση: = ηµοτικό, = Γυµνάσιο/Λύκειο, = ΤΕΙ/ ΑΕΙ, =Μεταπτυχιακές σπουδές Φύλο: = Άνδρας, = Γυναίκα Ν=Σύνολο δείγµατος

13 Πίνακας 7: Προτιµήσεις των καταναλωτών, κατά την αγορά ψαριών, σε σχέση µε διάφορα κοινωνικοοικονοµικά χαρακτηριστικά κατάταξης αυτών (%) Μεταβλητή Οµάδες Προτίµηση ίδιου ψαρά Εποχή συχνότερης κατανάλωσης Μέγεθος ψαριών Πιστοποίηση ελέγχου ποιότητας Εµπιστοσύνη Καλή εξυπηρέτηση Άλλο Όχι, δεν προτιµώ Άνοιξη Καλοκαίρι Φθινόπωρο Χειµώνας Όλο το χρόνο Μικρό Μεσαίο Μεγάλο Όχι εν µε λί Τεµάχια ψαριών Όχι Εισόδηµα 6,0 6, 79, 6,7 7, 0,9 9,0, 9,0 0,6,,,,0,6 7, 6,8,9,,,,,,0 8,6 9,7, 8,6,0,6,,,,7,,0 7, 76, 80, 76,9 86,0,7 8,8 6,6 9,6,,8 7,9 8, 7,9 86, 70,6 8, 7,9, 9,0 7,6, 7,7 8 7,0 8,8 8,7,,,,, 7,,6,7 7,, 9,8 7,9 7,9, 80, 8, 8, 76,8 8 0,7 Επάγγελµα 6 7 Ηλικία, 7,9 70,7 78, 60, 6, 79, 7,7 6,9 7, 77,9 68,,6,,,7 0,7 6, 6,8 0, 9,0 7, 0,,,9 0,9,,9 0,6 9,,, 7,,0,0,, 0,8 9,,7, 0,6,,,,6 0,9,0,,8,,,8 0,9 0,8 6,,,,9 6,,,6,,,8,7,, 0,6,6,,,,,8,,8,, 70,8 80,8 7, 77, 78, 79, 8,7 69,6 7,6 80,6 80, 8,,07,89 Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0) Εισόδηµα σε δρχ.: =Έως 0.000, = , = , = και = Πάνω από Επάγγελµα: =Αγρότης, =Τεχνίτης, εργάτης, οικοδόµος κ.λπ., =Ελεύθερος επαγγελµατίας (γιατρός, δικηγόρος,..), = Προσωπική επιχείρηση, = Ιδιωτικός υπάλληλος, 6= ηµόσιος υπάλληλος και 7= Άλλο επάγγελµα. Ηλικία: = Έως 0 ετών, =-, =6-0, =-6 και = Άνω των 6. 9, 8,7 7,0 0, 7, 0,9, 6,, 8,7 9,, 6, 78, 7, 7,0 8, 8,8 79, 80, 79,7 79, 78, 6,,,0 8,6,6 0,8 7, 8,, 8,9,,,6 8,9 9, 69, 8, 8,8 8,7 7,7 8,7 6,0 80,9 76,8 80, 78,,0,,, 0,9 6,0, 6,, 0,8,6,9 6,,8 7, 7,0 7, 8,,7,0,06,96,8 0, 8, 8,6,, 8,,,9,0 8 87, 69,8 8,6 7, 8,8 8 78,7 7,6 8,6 78, 8,0 9, 7,

14 ,% 8,8%,9%, λόγω εµπιστοσύνης, λόγω καλής εξυπηρέτησης, άλλοι λόγοι Όχι, δεν προτιµώ 68,% ιάγραµµα. Κριτήριο επιλογής ίδιου ψαρά.7 Εποχή συχνότερης κατανάλωσης ψαριών ελεύθερης αλιείας Η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών που απάντησαν δηλώνουν ότι συνήθως καταναλώνουν ψάρια ελεύθερης αλιείας όλο το χρόνο (78,%), ενώ ένα σηµαντικό ποσοστό της τάξης του 6,% συνήθως στην καλοκαιρινή περίοδο ( ιάγραµµα 6). Η συµπεριφορά αυτή είναι ανεξάρτητη από τον τόπο διαµονής, το επίπεδο µόρφωσης, το φύλο, το επάγγελµα, το εισόδηµα και την ηλικία (Πίνακες 6 και 7). Σε σχέση όµως µε την οικογενειακή κατάσταση των καταναλωτών, οι έγγαµοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία (80,6%) καταναλώνουν ψάρια ελεύθερης αλιείας συνήθως όλο το χρόνο και ένα σηµαντικό ποσοστό της τάξης του,% συνήθως το καλοκαίρι (P ). Αντίθετα, οι άγαµοι εµφανίζουν διαφορετική συµπεριφορά, µε ποσοστό 7,% να καταναλώνουν ψάρια όλο το χρόνο και ποσοστό,6% συνήθως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού (Πίνακας 6).,8% 6,%,%,7% Άνοιξη Καλοκαίρι Φθινόπωρο Χειµώνας Όλο το χρόνο 78,% ιάγραµµα 6. Εποχή συχνότερης κατανάλωσης ψαριών ελεύθερης αλιείας.8 Μέγεθος ψαριών ελεύθερης αλιείας που προτιµούν Αναφορικά µε το µέγεθος των ψαριών ελεύθερης αλιείας που προτιµούν να αγοράζουν οι καταναλωτές, το 78,% των ερωτηθέντων προτιµούν ψάρια µεσαίου µεγέθους, το 0,% µικρού µεγέθους και το,% µεγάλου µεγέθους ( ιάγραµµα 7). Οι προτιµήσεις των καταναλωτών δε φαίνεται να διαφοροποιούνται σηµαντικά σε σχέση µε τα κριτήρια κατάταξης διαµονή, οικογενειακή κατάσταση, µόρφωση, φύλο, επάγγελµα και ηλικία (Πίνακες 6 και 7, P>0,0). Αντίθετα, οι προτιµήσεις των καταναλωτών εξαρτώνται σηµαντικά από το επίπεδο εισοδήµατος (P ). Οι καταναλωτές χαµηλού εισοδήµατος, σε µεγαλύτερο ποσοστό (8,8%) από ότι θα αναµενόταν, προτιµούν να αγοράζουν ψάρια µικρού µεγέθους (Πίνακας 7). Παρόλα αυτά, η πλειοψηφία τους προτιµά ψάρια µεσαίου µεγέθους (7,9%).

15 ,% 0,% Μικρό Μεσαίο Μεγάλο 78,% ιάγραµµα 7. Μέγεθος ψαριών ελεύθερης αλιείας.9 Πιστοποίηση ελέγχου ποιότητας των ψαριών ελεύθερης αλιείας Το 78,% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι, θα προτιµούσαν τα ψάρια ελεύθερης αλιείας που αγοράζουν να έχουν κάποιο πιστοποιητικό ελέγχου ποιότητας ή κάποιο διακριτικό σήµα ποιότητας. Ποσοστό 9,9% απάντησαν ότι δεν τους απασχολεί το ζήτηµα ή ακόµη (%) ότι δε θα το προτιµούσαν ( ιάγραµµα 8). Οι προτιµήσεις αυτές των καταναλωτών είναι ανεξάρτητες από την οικογενειακή κατάσταση, τη µόρφωση, το φύλο, το επάγγελµα και το εισόδηµα (Πίνακες 6 και 7). Αντίθετα, αυτό που φαίνεται να διαφοροποιεί σηµαντικά τη συµπεριφορά των καταναλωτών είναι ο τόπος διαµονής και η ηλικία (P ). Οι καταναλωτές των αστικών κέντρων είναι πιο ευαίσθητοι στο θέµα της πιστοποίησης του ελέγχου ποιότητας των ψαριών, σε σύγκριση µε αυτούς των άλλων περιοχών, οι οποίοι σε σηµαντικό ποσοστό (9,0%) απάντησαν ότι δεν τους απασχολεί το θέµα. Παράλληλα, υψηλό ποσοστό των καταναλωτών µεγάλης ηλικίας είναι επίσης αδιάφοροι (,0%). 9,9%,0% Όχι εν µε απασχολεί 78,% ιάγραµµα 8. Πιστοποίηση ελέγχου ποιότητας ψαριών ελεύθερης αλιείας.0 Αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας σε τεµάχια Μόνο το 9,7% των ερωτηθέντων θα προτιµούσαν να αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας σε τεµάχια (φιλέτο ή φέτα), άποψη η οποία δεν εξαρτάται σηµαντικά από το εισόδηµα, το επάγγελµα, την ηλικία και τον τόπο διαµονής (Πίνακες 6 και 7). Οι προτιµήσεις των καταναλωτών διαφοροποιούνται σηµαντικά σε σχέση µε την οικογενειακή τους κατάσταση, τη µόρφωση και το φύλο (P ). Έτσι, το ποσοστό των έγγαµων καταναλωτών που θα αγόραζε ψάρια ελεύθερης αλιείας σε τεµάχια εκτιµάται σηµαντικά χαµηλότερο σε σχέση µε αυτό των άγαµων καταναλωτών. Παρόµοια εικόνα προκύπτει και µεταξύ ανδρών και γυναικών, µε σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό γυναικών έναντι αυτού των ανδρών να

16 προτιµούν την αγορά ψαριών σε τεµάχια. Σηµαντικά υψηλότερο (P ) είναι επίσης το ποσοστό των καταναλωτών µε ανώτατη µόρφωση που προτιµούν την αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας σε τεµάχια (,6%), σε σύγκριση µε το αντίστοιχο ποσοστό των καταναλωτών µε βασική µόρφωση (0,%).. Λόγοι επιλογής των ψαριών ελεύθερης αλιείας ως τροφή στην οικογένεια Μόνο ένα ποσοστό,% των ερωτηθέντων επιλέγουν τα ψάρια ελεύθερης αλιείας ως τροφή στην οικογένεια για λόγους παράδοσης, ενώ ένα µικρό ποσοστό στο σύνολο των ερωτηθέντων (,%) τα επιλέγουν λόγω χαµηλού κόστους. Αντίθετα, το 6,% τα επιλέγουν επειδή θεωρείται υγιεινή τροφή, το 0,% για τη θρεπτική του αξία και το 8,6% λόγω γεύσης.. Ψάρια ελεύθερης αλιείας σε γεύµατα εκτός σπιτιού Το 80,% των ερωτηθέντων απάντησαν για λογαριασµό του νοικοκυριού τους ότι τρώνε ψάρια ελεύθερης αλιείας εκτός σπιτιού. Η συµπεριφορά αυτή δεν επηρεάζεται σηµαντικά σε σχέση µε τον τόπο διαµονής ούτε σε σχέση µε την οικογενειακή κατάσταση, το επίπεδο µόρφωσης και το φύλο των καταναλωτών (Πίνακας 8). Αντίθετα, το εισόδηµα, η ηλικία και το επάγγελµα των καταναλωτών είναι παράγοντες που επηρεάζουν τις προτιµήσεις τους (P, Πίνακας 9). Οι υψηλού εισοδήµατος καταναλωτές προτιµούν να τρώνε ψάρια ελεύθερης αλιείας εκτός σπιτιού σε ποσοστό σηµαντικά υψηλότερο (9,%), σε σύγκριση µε αυτό των χαµηλών επιπέδων εισοδήµατος ( 78%). Παράλληλα, οι ελεύθεροι επαγγελµατίες ή οι αυτοαπασχολούµενοι σε προσωπική επιχείρηση προτιµούν σε µεγαλύτερο ποσοστό να τρώνε ψάρια ελεύθερης αλιείας εκτός σπιτιού σε σύγκριση µε τους καταναλωτές άλλων επαγγελµάτων. Σηµαντικά χαµηλότερο είναι το ποσοστό των καταναλωτών ηλικίας 6-0 ετών που τρώνε ψάρια εκτός σπιτιού σε σύγκριση µε άλλες ηλικίες, συµπεριφορά που αντανακλά ίσως τις αυξηµένες οικονοµικές πιέσεις που δέχονται τα ελληνικά νοικοκυριά σε αυτές τις ηλικίες (P ).. Συχνότητα γεύµατος µε ψάρια ελεύθερης αλιείας εκτός σπιτιού & µέγεθος ψαριών Το,6% αυτών που τρώνε ψάρια ελεύθερης αλιείας εκτός σπιτιού το συνηθίζουν κάθε δύο φορές ή ευκαιριακά (0,%) και συνήθως επιλέγουν ψάρια µεσαίου (6,%) ή µικρού µεγέθους (0,7%) ( ιαγράµµατα 9 και 0). Η συµπεριφορά αυτή είναι ανεξάρτητη των κοινωνικοοικονοµικών και γεωγραφικών κριτηρίων (π.χ. εισόδηµα, επάγγελµα, κ.λπ.), που χρησιµοποιήσαµε για την κατάταξη των καταναλωτών (Πίνακες 8 και 9, P>0,0). 6,% 7,9%,6% Κάθε φορά Κάθε δύο φορές Ευκαιριακά 0,% ιάγραµµα 9. Συχνότητα γεύµατος µε ψάρια ελεύθερης αλιείας εκτός σπιτιού 6

17 Πίνακας 8: Προτιµήσεις των καταναλωτών διαφόρων γεωγραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας (%) Μεταβλητή Τρώτε ψάρια εκτός σπιτιού Συχνότητα γεύµατος µε ψάρια εκτός σπιτιού Μέγεθος ψαριών στα γεύµατα εκτός σπιτιού Ψάρια έτοιµα για κατανάλωση Τι κατηγορίας ψάρια αγοράζετε συνήθως Προτιµάτε ψάρια µε λίγα αγκάθια Οµάδες Όχι Κάθε φορά Κάθε δύο φορές Ευκαιριακά Σπάνια Μικρό Μεσαίο Μεγάλο Όχι ε γνωρίζω Ψιλά (σαρδέλα..) Χοντρά (σαργός..) Όχι Αδιάφορο ιαµονή 80,7 79,6 9, 0, 8,9,6 6,8, 8, 6,,8 7,6,99 8,,0 6, 66, 0,,7,9 6,7, 8,6 8,9 9,7 8,7 0, 8, 8, 6,6,8, 6, 6,, 6, 0,, 0,88 Οικογεν/κ ή κατάσταση Μόρφωση 80, 8,0 7, 78, 8, 8, 9,8 9,0,6, 6,8,8, 8, 7,,6 8, 8,6,,9 7,7,,,,,,8 8,8 7,,6 7,8,8 0,, 8,9,6,6,98 0, 7,,6, 0,,7 6, 6 7, 60, 60,7 66,6 9,, 7, 9,,6,9,, 9,,,8 7,8 0, 86,9 7,7 8,7 86, 8, 8, 7,6, 8,9 8,8 0,8, 6,6,7,0,,7,8, 7,0 6,8 6,, 6,8 8,70 9, 6, 6,0 6,9 66,9 6, 8,,,0,8 0,7 6,0 9,7,0 9,,,7,8 0,76 0,77 Φύλο 78, 8,,9 7,9 0,9 7, 8, 6,6, 8,,9 7,6, 8 7, 6, 6,0 6,8 0,7 0,8, 6, 6, 8,7 8,6 8,8 0,7, 8,0 68,,0 9, 6, 6,6,,, 0,6 Σύνολο είγµατος Ν 80, 9, ,9,6 0, 6, --- 6,8 6, 0, , 8, 9, --- 0,9 9, --- 6,,8 0,8 --- Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0). ιαµονή: = Αστικά κέντρα, = Ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές Οικογ. Κατάσταση: =Έγγαµος, =Άγαµος Μόρφωση: = ηµοτικό, = Γυµνάσιο/Λύκειο, = ΤΕΙ/ ΑΕΙ, =Μεταπτυχιακές σπουδές Φύλο: = Άνδρας, = Γυναίκα Ν=Σύνολο δείγµατος 7

18 Πίνακας 9: Προτιµήσεις των καταναλωτών διαφόρων κοινωνικοοικονοµικών χαρακτηριστικών για τα ψάρια ελεύθερης αλιείας (%) Μεταβλητή Τρώτε ψάρια εκτός σπιτιού Συχνότητα γεύµατος µε ψάρια εκτός σπιτιού Μέγεθος ψαριών στα γεύµατα εκτός σπιτιού Ψάρια έτοιµα για κατανάλωση Τι κατηγορίας ψάρια αγοράζετε συνήθως Προτιµάτε ψάρια µε λίγα αγκάθια Οµάδες Όχι Κάθε φορά Κάθε δύο φορές Ευκαιριακά Σπάνια Μεγάλο Μεσαίο Μικρό Όχι ε γνωρίζω Ψιλά (σαρδέλα..) Χοντρά (σαργός, λαβράκι, κ.λπ.) Όχι Αδιάφορο Εισόδηµα Επάγγελµα 6 7 Ηλικία 78,8 78,7 7,6 8, 9, 8, 8,0 90,9 9,9 7, 7, 7,0 76,6 86,6 8,0 69,6 7,7,, 7,,9,8, 7,0 9, 6,,6,9 6,0,, 6,0 0, 6,,0 6, 9,9 * 9,8 9,,7 7, 9,8 8, 6,8,6,9 8,0 8,,, 0, 9,,6,,,6 7, 7,6,0,9, 7,,,9,0 9,7,6 0,6, 8,9 0,8,8 9,,0,0, 6,9,0,8,0 6,8,6 0,9 8,9 6,,78, 0,9,9,6 6,0,,,9,0 6,6 9,8,7,,0 0,,,,0 0,7,,,,,0,8 6,,, 6,, 8,6,, 6, 8, 6 70, 6,0 66,7 6,0 7,,, 6, 6,9 8, 7,7 6,6 6, 66,7 8,9 8,9 9, 6, 9,8 0,8,9,,9 8,,0,8,6 8, 6,8,,,8, 0,8 0, 6,,7, 7,8 7,7,,6 6, 0,,,8 8, 8,8,7,,8 78, 86, 8, 8, 8, 76,9 9,6 90,9 8, 8, 8, 7,, 7, 0,8 0, 7,8,,, 0, 7,0,,8 7, 7,0 8, 86, 8,0 9,, 68,,8 Σηµείωση: =οι τιµές αντιστοιχούν στο Likelihood-ratio χ, =Στατιστικά σηµαντικό (P ή * P 0,0), =Μη σηµαντικό (P>0,0) Εισόδηµα σε δρχ.: =Έως 0.000, = , = , = και = Πάνω από Επάγγελµα: =Αγρότης, =Τεχνίτης, εργάτης, οικοδόµος κ.λπ., =Ελεύθερος επαγγελµατίας (γιατρός, δικηγόρος,..), = Προσωπική επιχείρηση, = Ιδιωτικός υπάλληλος, 6= ηµόσιος υπάλληλος και 7= Άλλο επάγγελµα. Ηλικία: = Έως 0 ετών, =-, =6-0, =-6 και = Άνω των 6.,6,0,7 * 6,8,9 9,0 9,0,,8 6,,,,,6,, 7,, 7, 7,,, 7,0 6,0 68,7 6,, 7,8 6,8 68,6 6, 6, 68,9 6, 7,9,8,9,6 8,8, 69,6 6, 6,9 66,7 7,7 69, 66,0 9, 69, 6, 6,8 66,0 8,9 69, 67, 6,, 6, 9,6,9 7,7,,6,0 7,0, 6,0 6,,9,,9,0,, 6,, 0,, 9,7 6, 8,6,6,9 8,0,7,6 8,7,9,0, *,96 0,68 8

19 0,7% 6,8% Μικρό Μεγάλο Μεσαίο 6,% ιάγραµµα 0. Μέγεθος ψαριών ελεύθερης αλιείας στα γεύµατα εκτός σπιτιού. Ψάρια ελεύθερης αλιείας έτοιµα για κατανάλωση (προµαγειρεµένα) Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (8,%), απάντησε ότι δεν θα αγόραζε ψάρια ελεύθερης αλιείας έτοιµα για κατανάλωση (προµαγειρεµένα), ενώ ποσοστό 6,% αυτών θα αγόραζε (Πίνακας 8). Οι προτιµήσεις αυτές δεν επηρεάζονται σηµαντικά από τον τόπο διαµονής, τη µόρφωση, το φύλο, το εισόδηµα και το επάγγελµα (P>0,0). Αντίθετα, σηµαντική εξάρτηση υφίσταται µε την οικογενειακή κατάσταση και την ηλικία του ερωτώµενου. Ειδικότερα, το ποσοστό των έγγαµων που δεν προτιµούν την αγορά προµαγειρεµένων ψαριών ελεύθερης αλιείας είναι σηµαντικά υψηλότερο σε σχέση µε το αντίστοιχο ποσοστό των άγαµων καταναλωτών. Επίσης, οι καταναλωτές νεαρής ή µεγάλης ηλικίας διαφοροποιούνται σηµαντικά από τις άλλες ηλικίες, σε σχέση µε τις προτιµήσεις τους στα προµαγειρεµένα ψάρια ελεύθερης αλιείας (Πίνακας 9).. Κατηγορία ψαριών ελεύθερης αλιείας που προτιµούν οι καταναλωτές Το ενδιαφέρον των καταναλωτών για «ψιλά» ψάρια ελεύθερης αλιείας (σαρδέλα, αθερίνα, γαύρος, κ.λπ.) εµφανίζεται ασθενέστερο (0,9%) σε σχέση µε τις προτιµήσεις τους για «χοντρά» ψάρια (σαργός, λαβράκι, κ.λπ.) (9,%). Το επάγγελµα, η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση και ο τόπος διαµονής δε διαφοροποιούν σηµαντικά τη συµπεριφορά αυτή των καταναλωτών (P>0,0). Αντίθετα, σηµαντική είναι η εξάρτηση σε σχέση µε το εισόδηµα, τη µόρφωση και το φύλο (Πίνακες 8 και 9). Για παράδειγµα, οι άνδρες έχουν αυξηµένη προτίµηση στα «χοντρά» ψάρια, σε αντίθεση µε τις γυναίκες που έχουν παρόµοια συµπεριφορά και για τις δύο κατηγορίες ψαριών. Οι καταναλωτές µε βασική µόρφωση προτιµούν τα «ψιλά» ψάρια (,7%), σε αντίθεση µε τους καταναλωτές µε πανεπιστηµιακή ή µεταπτυχιακή µόρφωση που προτιµούν τα «χοντρά» ψάρια ελεύθερης αλιείας (6,8% και 8% αντίστοιχα)..6 Προτιµήσεις ψαριών ελεύθερης αλιείας µε λίγα αγκάθια ποσοστό των ερωτηθέντων προτιµούν ψάρια ελεύθερης αλιείας µε λίγα αγκάθια (6,%), ενώ σηµαντικό επίσης ποσοστό (0,8%) δηλώνουν αδιάφοροι. Οι προτιµήσεις αυτές, σε ποσοστιαίους όρους, δε διαφοροποιούνται σηµαντικά σε σχέση µε τον τόπο διαµονής, την οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, το επάγγελµα και την ηλικία των καταναλωτών (P>0,0). Αντίθετα, η µόρφωση (P ) και το εισόδηµα (P 0,0) επηρεάζουν διαφορετικά τη στάση των καταναλωτών. Ειδικότερα, οι καταναλωτές µε µεταπτυχιακή µόρφωση δείχνουν σαφή προτίµηση στα ψάρια ελεύθερης αλιείας µε λίγα αγκάθια (8,%), σε σύγκριση µε τους καταναλωτές άλλων επιπέδων µόρφωσης (Πίνακας 8).. Συµπεράσµατα 9

20 Από την ανάλυση και παρουσίαση των αποτελεσµάτων της έρευνας αυτής προκύπτει ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των νοικοκυριών (7,6%) αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας κάθε εβδοµάδα, συµπεριφορά που είναι ανεξάρτητη από την οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, το επίπεδο µόρφωσης, το επίπεδο εισοδήµατος και το είδος επαγγελµατικής απασχόλησης των ερωτηθέντων. Αντίθετα, το επίπεδο ηλικίας και ο τόπος διαµονής διαφοροποιούν σηµαντικά τις προτιµήσεις των καταναλωτών σε σχέση µε τη συχνότητα αγοράς ψαριών ελεύθερης αλιείας. Στα αστικά κέντρα, το ποσοστό των καταναλωτών που αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας κάθε εβδοµάδα εκτιµάται σηµαντικά υψηλότερο σε σύγκριση µε το αντίστοιχο στις ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές, γεγονός που ίσως οφείλεται στο ότι οι µεγάλες πόλεις προµηθεύονται πιο εύκολα και συχνότερα ψάρια από ότι οι µικρές και αποµακρυσµένες περιοχές, µε εξαίρεση νησιωτικές και παράκτιες περιοχές. Επίσης, σηµαντικό ποσοστό καταναλωτών µεγάλης ηλικίας αγοράζουν ψάρια ελεύθερης αλιείας µια φορά στους τρεις µήνες, σε αντίθεση µε τις άλλες ηλικίες. Η πλειοψηφία των καταναλωτών (8,9%) προτιµούν να αγοράζουν,- kg ψάρια ελεύθερης αλιείας για κάθε γεύµα της οικογένειας, ανεξάρτητα από τον τόπο διαµονής, την οικογενειακή κατάσταση και την επαγγελµατική τους απασχόληση. Η ποσότητα των ψαριών όµως που αγοράζουν εξαρτάται σηµαντικά από το µορφωτικό επίπεδο, το φύλο, το επίπεδο εισοδήµατος και την ηλικία τους. Οι γυναίκες εµφανίζονται περισσότερο συντηρητικές σε σύγκριση µε τους άντρες αναφορικά µε την ποσότητα ψαριών ελεύθερης αλιείας που αγοράζουν. Οι καταναλωτές µε βασική µόρφωση ή αυτοί της µεγάλης ηλικίας αγοράζουν συγκριτικά µικρότερες ποσότητες ψαριών. Τα σηµεία αγοράς που εµπιστεύονται οι καταναλωτές είναι το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο (7,%) και η λαϊκή αγορά (7,%), ανεξάρτητα από την οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, την ηλικία και το εισόδηµα των καταναλωτών. Μόνο το 6,9%, στο σύνολο των ερωτηθέντων, προτιµούν τα Σούπερ Μάρκετ για την αγορά ψαριών ελεύθερης αλιείας. Ο τόπος διαµονής, το µορφωτικό επίπεδο και το επάγγελµα φαίνεται ότι διαφοροποιούν σηµαντικά τη συµπεριφορά του καταναλωτή. Στα αστικά κέντρα οι καταναλωτές προτιµούν το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο και τη λαϊκή αγορά, ενώ οι καταναλωτές των ηµιαστικών και αγροτικών περιοχών προτιµούν τους πλανόδιους ιχθυοπωλητές, ίσως γιατί οι δυνατότητες πρόσβασης σε άλλα σηµεία αγοράς είναι πολλές φορές οριακές. Το παραδοσιακό ιχθυοπωλείο είναι ο επικρατέστερος τόπος προµήθειας ψαριών ελεύθερης αλιείας για τους καταναλωτές οποιασδήποτε µορφωτικής βαθµίδας, όµως οι καταναλωτές µε µεταπτυχιακή µόρφωση δείχνουν µεγαλύτερη προτίµηση στα Σούπερ Μάρκετ. Επιπρόσθετα, το ποσοστό των καταναλωτών που προτιµούν το Σούπερ Μάρκετ εµφανίζεται σηµαντικά υψηλότερο στις αστικές περιοχές σε σχέση µε τις υπόλοιπες, ενώ κάποια σχετικά αυξηµένη προτίµηση εµφανίζουν και οι καταναλωτές µε σχετικά υψηλά εισοδήµατα, η οποία όµως δεν αξιολογείται στατιστικά. Το,% των ερωτηθέντων προτιµούν να παίρνουν τα ψάρια ελεύθερης αλιείας καθαρισµένα από τον ψαρά, ανεξάρτητα από το επάγγελµα, την οικογενειακή κατάσταση και το φύλο. Στα αστικά κέντρα η απαίτηση αυτή είναι µεγαλύτερη σε σύγκριση µε τις µη αστικές περιοχές. Η ίδια εκτίµηση προκύπτει και για τους καταναλωτές µεγάλης ηλικίας συγκριτικά µε αυτούς µικρής ηλικίας. Η φρεσκότητα θεωρείται το σηµαντικότερο κριτήριο από τη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών (96,%) και ακολουθούν οι συνθήκες υγιεινής του ιχθυοπωλείου (69,8%) και η προέλευση των ψαριών ελεύθερης αλιείας (9,8%). ποσοστό των ερωτηθέντων (,6%) θεωρεί ασήµαντο τον παράγοντα «συσκευασία». Ποσοστό 78,% των ερωτηθέντων καταναλώνει ψάρια ελεύθερης αλιείας όλο το χρόνο, ενώ παρόµοιο ποσοστό προτιµούν κάποιο στοιχείο πιστοποίησης της ποιότητας των ψαριών. Το ποσοστό αυτών που θα προτιµούσαν τα ψάρια ελεύθερης αλιείας που αγοράζουν να έχουν κάποιο πιστοποιητικό ελέγχου ποιότητας ή κάποιο διακριτικό σήµα ποιότητας 0

21 εκτιµάται ότι είναι ανεξάρτητο από την οικογενειακή κατάσταση, τη µόρφωση, το φύλο, το επάγγελµα και το εισόδηµα Οι καταναλωτές των αστικών κέντρων είναι περισσότερο ευαίσθητοι στο θέµα της πιστοποίησης του ελέγχου ποιότητας των ψαριών ελεύθερης αλιείας, σε σύγκριση µε αυτούς των άλλων περιοχών, στοιχείο που συνδέεται και µε το γεγονός ότι στα αστικά κέντρα υπάρχει αυξηµένη προβολή παρόµοιων ζητηµάτων είτε από τα ΜΜΕ είτε από τον έντυπο τύπο. Παράλληλα, η υπερπροσφορά αγαθών, ειδικότερα στον τοµέα της διατροφής, ωθεί τους καταναλωτές στην αναζήτηση ολοένα και εγκυρότερων µέτρων διασφάλισης της υγιεινής και της ποιότητας των αγαθών που καταναλώνουν. Μόνο το 9,% θα προτιµούσαν ψάρια ελεύθερης αλιείας σε τεµάχια (φιλέτο ή φέτα), άποψη η οποία δεν εξαρτάται σηµαντικά από το εισόδηµα, το επάγγελµα, την ηλικία και τον τόπο διαµονής, σε αντίθεση µε την οικογενειακή κατάσταση, τη µόρφωση και το φύλο των καταναλωτών. Σηµαντικά υψηλότερο ποσοστό γυναικών έναντι αυτού των ανδρών προτιµούν την αγορά ψαριών σε τεµάχια. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (8,%), απάντησε ότι δεν θα αγόραζε ψάρια έτοιµα για κατανάλωση (προµαγειρεµένα), προτιµήσεις ανεξάρτητες από τον τόπο διαµονής, τη µόρφωση, το φύλο, το εισόδηµα και το επάγγελµα. ποσοστό των ερωτηθέντων προτιµούν ψάρια χωρίς αγκάθια (6,%), ενώ σηµαντικό επίσης ποσοστό (0,8%) είναι αδιάφοροι. Το 68,% των καταναλωτών προτιµά να αγοράζει ψάρια ελεύθερης αλιείας πάντα από τον ίδιο ψαριά, για λόγους εµπιστοσύνης ή καλής εξυπηρέτησης, συµπεριφορά ανεξάρτητη από τον τόπο διαµονής, τη µόρφωση, το φύλο, το εισόδηµα ή το επάγγελµα, αλλά όχι και από την οικογενειακή κατάσταση ή την ηλικία των καταναλωτών. Το 6,% των ερωτηθέντων επιλέγει το ψάρι ως τροφή στην οικογένεια επειδή θεωρείται υγιεινή τροφή, ενώ το ενδιαφέρον για «ψιλά» ψάρια (σαρδέλα, αθερίνα, γαύρος, κ.λπ.) εµφανίζεται ασθενέστερο (0,9%) σε σχέση µε τις προτιµήσεις τους για «χοντρά» ψάρια. Το 80,% των ερωτηθέντων απάντησαν για λογαριασµό του νοικοκυριού τους ότι τρώνε ψάρια εκτός σπιτιού, συµπεριφορά η οποία διαφοροποιείται σε σχέση µε το εισόδηµα, την ηλικία και το επάγγελµα των καταναλωτών. Τα συµπεράσµατα της έρευνας αυτής σκιαγραφούν αρκετά ικανοποιητικά τις απαιτήσεις και τις ιδιαίτερες προτιµήσεις του Έλληνα καταναλωτή ψαριών ελεύθερης αλιείας. Οι επιµέρους προτιµήσεις των καταναλωτών σηµατοδοτούν την ανάγκη υιοθέτησης εξελιγµένων µορφών µάρκετινγκ στον κλάδο, µε ολοκληρωµένα σχέδια προβολής προώθησης και διάθεσης των αλιευτικών προϊόντων στην αγορά. Ο κλάδος πρέπει να µετατραπεί σε δραστηριότητα η οποία να καθοδηγείται σηµαντικά από την αγορά, προσφέροντας προϊόντα ή µορφές προϊόντων που συναντούν την αποδοχή των καταναλωτών στους οποίους απευθύνονται. Η στάση των καταναλωτών αναφορικά µε την πιστοποίηση της ποιότητας των ψαριών και άλλα θέµατα ποιότητας αποτελούν σηµαντικό δείκτη κατεύθυνσης και χρήσιµο εργαλείο στην προσπάθεια αντιµετώπισης των διαρθρωτικών προβληµάτων παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων της ελεύθερης αλιείας.. Αναφορές Anonymous (997): Review of the state of world fishery resources: marine fisheries. FAO Fish. Circ. 909, 7. Csavas, L. (99): Important Factors in the uccess of hrimp Farming. World Aquaculture, Vol. (), -6. FAO (00): Recent trends and possible consequences for world fisheries and aquaculture. Web site: FOCU (999): Η βελτίωση της ποιότητας έλκει τους καταναλωτές. ΚΕΡ ΟΣ, Ετήσια ειδική έκθεση για τις Ιχθυοκαλλιέργειες. Σεπτέµβριος 999. Norusis, M. (999): P 9.0: Guide to Data Analysis. Prentice Hall, New Jersey.

22 Pauly, D., Christensen, V., Froese, R. and Palomares, M.L. (000): Fishing down aquatic food webs. Am. ci., Vol. 88, 6-. Pauly, D., Christensen, V., Dalsgaard, J. Froese, R. and Torres, Jr. F. (998): Fishing dawn marine food webs. cience, Vol. 79, P (999): P BAE 9.0: Applications Guide. P Inc., Chicago. tergiou, K.I., Christou, E., Georgopoulos, D., Zenetos, A., ouvermezoglou, C. (997): The Hellenic eas: physics, chemistry, biology and fisheries. Oceanogr. Mar. Biol. Ann. Rev., Vol., -8. Tserveni, A., ossidou, E., Yannakopoulos, A. and Batzios, C. (997): Consumer s Behavior in the Greek Poultry Meat Market. Archiv fur Geflugelkunde, Vol. 6(), Yannakopoulos, A., Batzios, C. and Tserveni-Gousi, A. (997): Greek Consumer Attitude Towards Egg Quality Changed. World Poultry, Vol. (8), -6, 997. Zar, J. (999): Biostatistical Analysis. th Edition. Prentice Hall, New Jersey. Μπάτζιος, X. (999): Η Οικονοµία των Θαλάσσιων Υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα: Χρηµατοοικονοµική Προσέγγιση. Εισήγηση στο Τ.Ε.Ι. Καβάλας, Καβάλα. Μπάτζιος, Χ. (999): Στατιστική, Τεύχος Α : Εφαρµοσµένη Στατιστική στην Κτηνιατρική Εκπαίδευση. Εκδόσεις Σύγχρονη Παιδεία. Θεσσαλονίκη. Παπανικολάου, Γ. (998): Κλειδί για την αύξηση των πωλήσεων η έρευνα αγοράς. ΕΞΠΡΕΣ, Ειδική έκθεση για τις Ιχθυοκαλλιέργειες. Οκτώβριος 998.