ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΛΙΜΑΝΙΩΝ ΜΕ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΣΤΑΚΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Σωτήριος Κουντούρης Διπλωματική Εργασία που υποβλήθηκε στο Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς ως μέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Ναυτιλία Πειραιάς Νοέμβριος 2009

2 Το άτομο το οποίο εκπονεί την Διπλωματική Εργασία φέρει ολόκληρη την ευθύνη του προσδιορισμού της δίκαιης χρήσης του υλικού, η οποία ορίζεται στην βάση των εξής παραγόντων: του σκοπού και χαρακτήρα της χρήσης (εμπορικός, μη κερδοσκοπικός ή εκπαιδευτικός), της φύσης του υλικού, που χρησιμοποιεί (τμήμα του κειμένου, πίνακες, σχήματα, εικόνες ή χάρτες), του ποσοστού και της σημαντικότητας του τμήματος, που χρησιμοποιεί σε σχέση με το όλο κείμενο υπό copyright και των πιθανών συνεπειών της χρήσης αυτής στην αγορά ή στην γενικότερη αξία του υπό copyright κειμένου. 2

3 Η παρούσα Διπλωματική Εργασία εγκρίθηκε ομόφωνα από την Τριμελή Εξεταστική Επιτροπή που ορίσθηκε από την ΓΣΕΣ του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς σύμφωνα με τον Κανονισμό Λειτουργίας του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ναυτιλία. Τα μέλη της Επιτροπής ήταν: - Χλωμούδης Κωνσταντίνος (Επιβλέπων) - Θεοδωρόπουλος Σωτήριος - Παπαδημητρίου Ευστράτιος Η έγκριση της Διπλωματικής Εργασίας από το τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέα. 3

4 Επιθυμώ να ευχαριστήσω θερμά: τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά κ. Κωνσταντίνο Χλωμούδη για την διαρκή συμπαράστασή του στην προσπάθειά μου, τις εύστοχες παρατηρήσεις και βελτιώσεις που μου υπέδειξε, την εξαιρετικά αναγκαία και απολύτως χρήσιμη καθοδήγησή του και την συνολική βοήθεια που μου προσέφερε σε όλα τα στάδια της εργασίας μου. Επίσης να ευχαριστήσω τα µέλη της Τριμελούς Εξεταστικής Επιτροπής και το Πανεπιστήμιο του Πειραιά το οποίο με επέλεξε ως Μεταπτυχιακό Φοιτητή. Τέλος, την οικογένειά μου για την θετική της στάση όλο το αναγκαίο χρονικό διάστημα αλλά και την κατανόηση και την συμπαράστασή της στην όλη μου προσπάθεια. Σωτήριος Ε. Κουντούρης Μεταπτυχιακός Φοιτητής Ναυτιλιακών Σπουδών Πανεπιστήμιο Πειραιά 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Η έννοια της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων Σύγκριση Ανταγωνιστικών μέσων μεταφοράς Οικονομικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά Διοικητικά χαρακτηριστικά Γιατί πρέπει να βοηθηθεί η Ν.Μ.Α Πλεονεκτήματα Περιβαλλοντικά οφέλη Πλεονεκτήματα ασφαλείας Η συμβολή της Ν.Μ.Α στην εθνική οικονομία Βάσεις για την προώθηση της Ν.Μ.Α Στόχοι για την προώθηση της Ν.Μ.Α από πλευράς Ε.Ε Νομοθετικές δραστηριότητες για την ενίσχυση της Ν.Μ.Α Δράσεις τεχνικής φύσεως για την ενίσχυση της Ν.Μ.Α από την Ε.Ε Δράσεις οργανωτικής φύσεως επιχειρησιακές δραστηριότητες 26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΛΙΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Η πολιτική του υπουργείου Ναυτιλίας για την ανάπτυξη των λιμένων Ο ρόλος των λιμένων στην εξέλιξη της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων Ανάπτυξη της Ν.Μ.Α μέσω διατάξεων της Ε.Ε που προωθούν την βελτίωση των λιμενικών πρακτικών και υποδομών Τα λιμάνια σοβαρός παράγοντας στην εξέλιξη και λειτουργία της Ν.Μ.Α Μέτρα αναβάθμισης των λειτουργιών των τερματικών σταθμών για την προώθηση της Ν.Μ.Α Δημιουργία έργων υποδομής σχετικών με τις προβλήτες του λιμανιού Δημιουργία αποθηκευτικών χώρων Φορτοεκφορτωτικός εξοπλισμός Πρόσβαση στο λιμάνι Αποτελέσματα από τις βελτιώσεις στην λιμενική υποδομή Δράση και διαρθρωτικά μέτρα στους λιμένες ως οικονομική μονάδα «Ο Χρήστης πληρώνει» Κρατική βοήθεια επιχορήγηση Διοικητική ακαμψία Ανάλυση προβλημάτων σε τοπικό επίπεδο - Εκπαιδευτικά προγράμματα Ανταγωνιστικότητα των λιμένων Ν.Μ.Α Η επίδραση των λιμένων στην τοπική οικονομία Η επίδραση του Αστακού στην εθνική οικονομία Η συμβολή του λιμανιού του Αστακού στην ανάπτυξη της Ν.Μ.Α 39 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΛΙΜΑΝΙ ΑΣΤΑΚΟΥ - ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΛΙΜΑΝΙΑ Ανάπτυξη λιμένος Αστακού Tο λιμάνι του Αστακού (Πλατυγιάλι) Στόχοι - Μελλοντικές εξελίξεις Αστακού Στόχοι λιμένος Αστακού Ροες φορτίων Mελλοντικές εξελίξεις στο λιμάνι του Αστακού Χαρακτηριστικά λιμανιών που ευνοούν την λειτουργία της Ν.Μ.Α - Χαρακτηριστικά Αστακού Χαρακτηριστικά λιμένων που ευνοούν την λειτουργία και την ανάπτυξη της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων Χαρακτηριστικά λιμένος Αστακού Ο Αστακός λιμάνι με δυναμικές υπηρεσίες που εφαρμόζονται στην Ν.Μ.Α._ Οι υπηρεσίες που παρέχει ο Αστακός συμβαδίζουν με αυτές που απαιτεί η Ν.Μ.Α και χαρακτηρίζονται από Η λιμενική περιοχή και οι εγκαταστάσεις Βασικοί παράγοντες στην επιτυχή λειτουργία των επιχειρησιακών μονάδων_ Η πλεονεκτική θέση του Αστακού ευνοεί την ανάπτυξη και την δυναμική του Aνταγωνιστικό πλεονέκτημα του λιμένα του Αστακού Λιμάνι Πειραιά Χαρακτηριστικά λιμένος Πειραιά Πλεονεκτήματα Πειραιά λόγω της στρατηγικής θέσης και των υποδομών Δυναμικά στοιχεία λιμένος Πειραιά Νέες τεχνολογίες στον Πειραιά Επενδυτικό πρόγραμμα Πειραιά και χρηματοδότησή του Έσοδα λιμένος Πειραιά Οικονομικά στοιχεία Ο.Λ.Π Α.Ε Αστακός και συμπληρωματικά λιμάνια -Λιμάνι Πάτρας- Λιμάνι Ηγουμενίτσας Συγκριτικά στοιχεία - Συμπεράσματα Δυνατότητα συνεργασίας, Συναγωνιστικά λιμάνια 62 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 65 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 68 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ KAI ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΕΡΜΑΤΙΚΩΝ. ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΑΚΟΥ - ΠΕΙΡΑΙΑ 71 Α. Λιμάνι Αστακού Container terminal General Cargo and Bulk hub Car and Ro/Ro terminal 80 6

7 4. Aσφάλεια λιμανιού Υπηρεσίες logistics απαραίτητες για την Ν.Μ.Α 82 Β. Λιμάνι Πειραιώς Container terminal Εξέλιξη εγχώριας ζήτησης - κινήσεις Ε/Κ Εξέλιξη μεταφορτώσεων - κινήσεις Ε/Κ Car and Ro/Ro terminal General Cargo and Bulk hub Λιμάνι Πειραιά Συγκεντρωτικά στοιχεία Μείωση όγκου κίνησης Ε/Κ σε Πειραιά και Θεσσαλονίκη 93 7

8 ΠΙΝΑΚΕΣ 1. Σύγκριση ανταγωνιστικών μέσων μεταφοράς Επενδυτικό πρόγραμμα Xρηματοδότηση Πειραιά Αποδοτικότητα Ο.Λ.Π Α.Ε Εξέλιξη κίνησης επιβατών και οχημάτων στην Πάτρα Εξέλιξη κίνησης εσωτερικού επιβατών και οχημάτων Ηγουμενίτσα _ Αφίξεις πλοίων στο λιμάνι του Αστακού ανά μήνα για το έτος Διακίνηση Ε/Κ στο λιμάνι του Αστακού ανά μήνα για το έτος Ποσότητες Ε/Κ που φορτοεκφορτώθηκαν και μεταφορτώθηκαν στον Αστακό ανά μήνα για το έτος Local Transit φορτίο Ε/Κ στο λιμάνι του Αστακού Πλοία και ποσότητες εκφόρτωσης γενικού φορτίου στον Αστακό το Αριθμός αφίξεων πλοίων γενικού φορτίου και ποσότητες εκφόρτωσης στον Αστακό ανά μήνα για το έτος Πλοία που αφίχθησαν στον Αστακό προς εκφόρτωση οχημάτων και ποσότητες αυτών για το έτος Εισαγωγές, εξαγωγές, μεταφορτώσεις Ε/Κ στον Πειραιά για την περίοδο και ποσοστό ετήσιας μεταβολής Διακίνηση Ε/Κ στον Πειραιά για την περίοδο Αριθμοί εισαγωγών, εξαγωγών και μεταφορτώσεων αυτοκινήτων στον Πειραιά για την περίοδο Διακίνηση χύδην φορτίων στον Πειραιά Διακίνηση συμβατικού γενικού φορτίου στον Πειραιά Κατάπλοι - απόπλοι Πειραιά για το Ποσότητες όλων των ειδών των φορτίων που φορτώθηκαν ανά μήνα στον Πειραιά για το έτος Ποσότητες όλων των ειδών των φορτίων που εκφορτώθηκαν ανά μήνα στον Πειραιά για το έτος

9 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ 1. Κατάπλοι - Απόπλοι στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας Πίτα αφίξεων πλοίων στον Αστακό ανά μήνα για το έτος Πίτα διακίνησης Ε/Κ στον Αστακό ανά μήνα για το έτος Σχεδιάγραμμα Ε/Κ που φορτώθηκαν και εκφορτώθηκαν στον Αστακό και φορτίων που μεταφορτώθηκαν ανά μήνα για το έτος Σχεδιάγραμμα Local Transit φορτίου Ε/Κ στο λιμάνι του Αστακού Σχεδιάγραμμα ποσοτήτων εκφόρτωσης γενικού φορτίου ανά μήνα στον Αστακό για το έτος Σχεδιάγραμμα οχημάτων που φορτοεκφορτώθηκαν στον Αστακό ανά μήνα για το έτος Κατανομή μεταφορτωτικής και εγχώριας ζήτησης Ε/Κ στον Πειραιά Εξέλιξη εγχώριας ζήτησης για Ε/Κ στον Πειραιά Εξέλιξη μεταφορτώσεων Ε/Κ στον Πειραιά Διαχρονική εξέλιξη κίνησης Ε/Κ σε αντιπροσωπευτικά λιμάνια 93 9

10 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα διπλωματική εργασία προσπαθούμε να αναδείξουμε την σημασία και την συμβολή λιμανιών όπως ο Αστακός στην εξέλιξη και στην δυναμική της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. Αναφέρουμε τα χαρακτηριστικά, τα πλεονεκτήματά και την επίδραση της Ν.Μ.Α, αλλά και του Αστακού, στην εθνική οικονομία και στις συνδιασμένες μεταφορές. Επίσης εξετάζουμε τις προοπτικές και τις δυνατότητες του Αστακού να ανταγωνιστεί αλλά και να δράσει συναγωνιστικά με τα υπόλοιπα ελληνικά λιμάνια και συμπεραίνουμε πως πληρεί τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε σημαντικό μεταφορικό και μεταφορτωτικό κέντρο στην περιοχή, έχοντας ως κύρια πλεονεκτήματα την κομβική του θέση στην Α. Μεσόγειο και στην Βαλκανική, τον σύγχρονο εξοπλισμό του και τις εγκαταστάσεις που διαθέτει, αλλά και τις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη για την άμεση σύνδεση του με την υπόλοιπη Ελλάδα. 10

11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ναυτιλία μικρών αποστάσεων είναι ένα είδος θαλάσσιας μεταφοράς που εφαρμόζεται με επιτυχία στην Ευρώπη ειδικά τα τελευταία χρόνια. Τη δεκαετία του 1990 αποτελούσε το μοναδικό είδος μεταφοράς που μπορούσε να ανταγωνιστεί το οδικό δίκτυο. Η Ε.Ε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ναυτιλία μικρών αποστάσεων για εμπορικούς, λειτουργικούς και οικονομικούς σκοπούς. Πάνω από το 90% του εξωτερικού εμπορίου της Ε.Ε. και περίπου το 43% του εσωτερικού της εμπορίου πραγματοποιείται μέσω θαλάσσης. 1 Γι αυτό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί η ναυτιλία μικρών αποστάσεων ως μικρόκοσμος της παραδοσιακής θαλάσσιας μεταφοράς στην ανοικτή θάλασσα. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να αναλύσουμε τα χαρακτηριστικά της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων και την συμβολή λιμένων όπως ο Αστακός στην ανάπτυξή της (SSS) και στην οικονομία μιας χώρας. Στο πρώτο μέρος της εργασίας, αρχικά παραθέτουμε τις αναγκαίες πληροφορίες για τον τομέα των μεταφορών που αφορά στην Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων, θα εξηγήσουμε για ποιους λόγους θα πρέπει να βοηθηθεί και αν τα λιμάνια αποτελούν παράγοντα σε αυτό και θα επισημάνουμε την επίδραση της εξέλιξης της λιμενικής βιομηχανίας και ιδιαίτερα λιμένων όπως ο Αστακός στην ανάπτυξή της. Ακολουθεί η παρουσίαση των χαρακτηριστικών που αφορούν στο λιμάνι του Αστακού και στα ανταγωνιστικά λιμάνια, για να έχουμε μια πλήρη εικόνα των προσπαθειών που σχετίζονται με τα λιμάνια και την Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων στην συγκεκριμένη περιοχή. 1 Barroso Jose Manuel

12 Έως προσφάτως η σημασία της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων είχε υποτιμηθεί παρά το γεγονός ότι ουσιαστικά αποτελεί έναν πολύ σημαντικό τρόπο μεταφοράς. Αναμένεται ότι η ζήτηση για μεταφορά φορτίων στην Ε.Ε. θα αυξηθεί κατά 38% τα επόμενα δέκα χρόνια. Την προηγούμενη δεκαετία, 50% της αύξησης για μεταφορά φορτίων απορροφήθηκε μέσω του οδικού δικτύου. Κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί εξαιτίας του κορεσμού του οδικού δικτύου. Για το λόγο αυτό, πρέπει να υιοθετηθούν καταλλήλως οι εναλλακτικές λύσεις του σιδηροδρόμου και της θαλάσσιας μεταφοράς. Μια αποτυχία σε αυτήν την προσπάθεια, θα οδηγήσει σε αύξηση του μεταφορικού κόστους και περαιτέρω επιβάρυνση στο περιβάλλον. Οι λιμενικές εγκαταστάσεις παίζουν σημαντικότατο ρόλο όσον αφορά στην επίτευξη αυτού του σκοπού. Τα λιμάνια πρέπει να αντιμετωπίζουν ανταγωνιστικά την οδική και σιδηροδρομική μεταφορά, αλλά και να βελτιώσουν τις συνδέσεις τους με τα εσωτερικά ποτάμια δίκτυα μεταφοράς όπου αυτό γίνεται δυνατό. 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ 1.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων ορίζεται η μετακίνηση φορτίων ή εμπορευμάτων και επιβατών δια θαλάσσης, μεταξύ λιμένων που βρίσκονται εντός της περιοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή μεταξύ ευρωπαϊκών λιμένων και λιμένων που βρίσκονται σε τρίτες χώρες, που οι ακτές τους συνορεύουν από θάλασσα με τα ευρωπαϊκά σύνορα. Η Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων περιλαμβάνει την εσωτερική θαλάσσια μεταφορά δηλαδή την ακτοπλοΐα, τη διεθνή θαλάσσια μεταφορά δηλαδή τις μεταφορές μεταξύ ηπειρωτικής χώρας και νησιών, τις μεταφορές μεταξύ κρατών - μελών της Ε.Ε., καθώς επίσης και τις θαλάσσιες - ποτάμιες μεταφορές από και προς τα ποτάμια λιμάνια της ευρωπαϊκής ενδοχώρας ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Οικονομικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά Σύμφωνα με σχετικές έρευνες που κατά καιρούς έχουν εκπονηθεί στην αγορά, τα οικονομικά και ποιοτικά κριτήρια επιλογής μέσου μεταφοράς, έχουν ως ακολούθως: o κόστος της μεταφοράς, o βαθμός κάλυψης της αγοράς, o μέσο μήκος απόστασης, o ταχύτητα, o διαθεσιμότητα, o συνέπεια, 2 Γουλιέλμος Α. Σαμπράκος Ε. (2002) «Ακτοπλοΐα και Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων» εκδόσεις Αθ. Σταμούλη, Αθήνα 13

14 o ευκαμψία, o ασφάλεια του φορτίου Στον παρακάτω πίνακα γίνεται σύγκριση των ανταγωνιστικών μέσων μεταφοράς, σύμφωνα με τα οικονομικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν. 3 Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η θαλάσσια μεταφορά αν και παρουσιάζει μικρό κόστος μεταφοράς, δεν ανταποκρίνεται στον ίδιο βαθμό σε σχέση με τα ανταγωνιστικά μέσα στις απαιτήσεις της αγοράς για ταχύτητα, ευελιξία και διαθεσιμότητα. Όσον αφορά τη ΝΜΑ μόνο οι απαιτήσεις για ασφάλεια του φορτίου θεωρείται ότι καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό, ενώ οι απαιτήσεις σε χρόνο μεταφοράς, ευκαμψία και συχνότητα θεωρείται ότι καλύπτονται σε μικρό βαθμό και η αξιοπιστία σε μέτριο. Αντίθετα, η ναυτιλία μικρών αποστάσεων είναι πιο ανταγωνιστική σε μεγάλες αποστάσεις Διοικητικά χαρακτηριστικά Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που συνθέτει την ανταγωνιστικότητα της ΝΜΑ είναι οι διοικητικές διαδικασίες που διέπουν την λειτουργία της. Προκειμένου να διερευνηθεί κατά πόσο η διοικητική εργασία επιβαρύνει την ΝΜΑ και θέτει με τον τρόπο αυτό εμπόδια στην ανάπτυξη της, έναντι των άλλων μέσων μεταφοράς και 3 Peeters C Prof Dr. - Wijnolst Ir. N. Prof. Dr, «Strategies for achieving cohesion in Europe through Short Sea Shipping». Delft University Press - Lloyd s of London Press. 14

15 ιδιαίτερα εκείνου των οδικών μεταφορών, πραγματοποιήθηκε σχετική μελέτη από την Ε.Ε. με την επωνυμία CODISSSART 4. Η μελέτη αυτή αναγνώρισε τις ροές των εγγράφων και διαδικασιών σε διάφορους εμπορικούς δρόμους της Ευρώπης. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα έγγραφα που απαιτούνταν στις οδικές μεταφορές ήταν λιγότερα από ότι στη ΝΜΑ, όπου ένας σημαντικός αριθμός εγγράφων διακινούνται σε κάθε ταξίδι, για την έκδοση άδειας κατάπλου / απόπλου, την ασφάλεια του πλοίου, την δήλωση και τον εκτελωνισμό του φορτίου κλπ. Ωστόσο, φαίνεται να είναι αναπόφευκτο τα απαιτούμενα έγγραφα και οι διαδικασίες στη ΝΜΑ να είναι ίδιες με τις αντίστοιχες των οδικών μεταφορών. Αυτό αρχικά οφείλεται στις υπάρχουσες διαφορές μεταξύ των μέσων, όπου για παράδειγμα τα πλοία μεταφέρουν πολλαπλά φορτία και αποστολές και συνεπώς απαιτούν διαφορετικά έγγραφα για κάθε μία, σε αντίθεση με τις οδικές μεταφορές όπου τα οχήματα μεταφέρουν μία και μόνο αποστολή. Μερικά από τα έγγραφα έχουν διττή χρησιμότητα για το εμπόριο και για τις αρχές όπως είναι το δηλωτικό (μανιφέστο) ή η φορτωτική, οπότε όλες οι απαιτήσεις σε έγγραφα δεν οφείλονται μόνο στις αρχές. Τα έγγραφα και οι διαδικασίες ενδέχεται να δημιουργούν προβλήματα καθυστερήσεων. Η μελέτη επίσης κάνει γνωστό ότι οι φόρμες των εγγράφων και οι διαδικασίες που ακολουθούνται, διαφέρουν μεταξύ των κρατών-μελών. Για παράδειγμα, σε μερικά κράτη μέλη τα πλοία δεν επιτρέπεται να εκφορτώσουν τα φορτία αν οι αρχές δεν επιθεωρήσουν το πλοίο ενώ σε άλλα η εκφόρτωση ξεκινά αμέσως. Παρά ταύτα σύμφωνα πάντα με την ανωτέρω μελέτη, είναι δυνατή η περαιτέρω προτυποποίηση των εγγράφων και διαδικασιών. Με την Ευρωπαϊκή ενοποίηση, ο αριθμός των τελωνείων και των απαιτουμένων εγγράφων, παρουσιάζει σαφή μείωση ενώ σε κάποια λιμάνια δεν υπάρχουν καθόλου. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μερικά κράτη μέλη, να απαιτούν συγκεκριμένα έγγραφα και φόρμες. Σε άλλα πάλι κράτη μέλη, οι διαδικασίες άφιξης και αναχώρησης του πλοίου είναι απλοποιημένες για την ενδοκοινοτική ναυτιλία ενώ η χρήση νέων τεχνολογιών (EDI- Electronic Data Interchange) φάνηκε γενικά να είναι περιορισμένη. Όσον αφορά το λιμάνι του Αστακού με το οποίο θα ασχοληθούμε στην παρούσα εργασία, αξίζει να τονίσουμε πως οι διοικητικές διαδικασίες που διέπουν την λειτουργία του, το καθιστούν άκρως ανταγωνιστικό έναντι των υπολοίπων στην

16 ευρύτερη περιοχή. Ως λιμάνι εντός της Ε.Ε δεν έχει αυξημένες απαιτήσεις σχετικά με ιδιαίτερα έγγραφα και πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες κατά την παραμονή των πλοίων στο λιμάνι, την φορτοεκφόρτωσή τους αλλά και τις υπόλοιπες λειτουργίες τους. Ακόμη, η παραλαβή πρώτων υλών και αγαθών από το λιμάνι πραγματοποιείται χωρίς τελωνειακές διατυπώσεις. Η ιδιωτική επιχείρηση AKARPORT SA έχει αναλάβει την διοίκηση του λιμένος του Αστακού η οποία έχοντας ως πρωταρχικό της σκοπό την κερδοφορία της, στοχεύει στην εξυπηρέτηση, στην διευκόλυνση και στην ικανοποίηση των χρηστών της και στην γενικότερη ανάπτυξη και συνεχή καλυτέρευση της θέσης του Αστακού στην Μεσόγειο όσον αφορά τις θαλάσσιες μεταφορές. Η εταιρεία ΑΚΑΡΠΟΡΤ ΑΕ ιδρύθηκε το 2000 με σκοπό τη διοίκηση, ανάπτυξη και διαχείριση του εμπορικού ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. Αστακού και της Βιομηχανικής Ελεύθερης Ζώνης. Ελέγχεται κατά 50% από τον όμιλο ΑΕΓΕΚ και από τη εταιρεία ΣΥΜΕΤ. Τα χαρακτηριστικά των προσφερόμενων υπηρεσιών που πρεσβεύει είναι η υψηλή ποιότητα, το χαμηλό κόστος, η ευελιξία και η πελατοκεντρική νοοτροπία. 5 Η ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ Αστακού είναι σήμερα η μοναδική στην Ελλάδα βιομηχανική περιοχή που έχει χαρακτηρισθεί ως Ελεύθερη Ζώνη και διαθέτει λιμενικές εγκαταστάσεις. Βρίσκεται σε στρατηγική θέση ως προς τις ροές φορτίων στη Μεσόγειο και φιλοδοξεί να γίνει η δυτική εμπορευματική πύλη, προσφέροντας υπηρεσίες 3PL. Οι επιχειρήσεις που έχουν εγκατασταθεί στη ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ Αστακού τυγχάνουν επενδυτικών κινήτρων από τον αναπτυξιακό νόμο 3299/2004, με επιχορήγηση που φθάνει το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό του 55% του κόστους επένδυσης. Τα ανωτέρω συγκριτικά πλεονεκτήματα, αλλά και η οικονομική απόδοση της συνολικής λειτουργίας του λιμένα, ενισχύουν την επιχειρηματολογία για τη σημαντική συνεισφορά του τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με όλα αυτά που καταγράφηκαν, η διοικητική διαδικασία στην ΝΜΑ δημιουργεί ένα σημαντικό εμπόδιο στη ΝΜΑ σε σχέση πάντα με την ανταγωνιστικότητα του μέσου ως προς τις οδικές μεταφορές. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η μελέτη απεφάνθη πως δεν υπάρχει απόδειξη ότι τα έγγραφα και οι διαδικασίες στη ΝΜΑ επηρεάζουν την επιλογή μέσου. 5 Διαχείριση του Αστακού στην λογική του εμπορευματικού κέντρου 16

17 1.3 ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΘΕΙ Η Ν.Μ.Α ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Η Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων πλεονεκτεί σε αρκετούς τομείς έναντι των ανταγωνιστικών τρόπων μεταφοράς εμπορευμάτων εξαιτίας των παρακάτω χαρακτηριστικών της: 6 1. Φθηνότερος τρόπος μεταφοράς σε σχέση με την εξολοκλήρου οδική μεταφορά, την σιδηροδρομική αλλά και την εναέρια. 2. Οι ποσότητες φορτίων που μεταφέρονται είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με τα ανταγωνιστικά είδη μεταφορών καθώς οι κοίτες των πλοίων έχουν χωρητικότητα που μπορεί να καλύψει την ζήτηση που απαιτείται. 3. Στην ναυτιλία μικρών αποστάσεων παρατηρείται αυξημένη δυνατότητα για ρύθμιση των δρομολογίων μεταφοράς φορτίου. 4. Μεγάλη χωρητικότητα με ελαστικότητα ζήτησης και προσφοράς. 5. Στα λιμάνια δημιουργούνται υποδομές που έχουν την δυνατότητα να ικανοποιήσουν τον πελάτη τόσο στον τομέα της ασφάλειας, της συλλογής φορτίου, αλλά και των αποθηκευτικών εγκαταστάσεων. 6. Αξιοπιστία κατά την διάρκεια της μεταφορικής διαδικασίας. 7. Είναι η πλέον φιλική προς το περιβάλλον μορφή μεταφοράς. 8. Είναι η πλέον οικονομική στην κατανάλωση καυσίμων. 9. Είναι η πλέον οικονομική στα έξοδα μεταφοράς και συμβάλει στην τελική χαμηλή τιμή των μεταφερόμενων αγαθών. 10. Είναι συμβατή με το συγκοινωνιακό σύστημα της Ε.Ε και τα διευρωπαϊκά δίκτυα. 11. Είναι η πλέον αποτελεσματική από πλευράς επενδύσεων, σε σχέση με τη μεταφορική ικανότητα. 12. Είναι η πλέον κατάλληλη για την εξυπηρέτηση των περιφερειών της Ευρώπης αλλά και της Μαύρης Θάλασσας και της Βαλτικής

18 Μελέτες έχουν δείξει πως οι οδικές μεταφορές επιφέρουν 33 φορές μεγαλύτερο κόστος από αυτές της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. Από την άλλη μεριά, το εξωτερικό εμπόριο στους κόλπους της Ε.Ε πραγματοποιείται κατά 69% μέσω της Ν.Μ.Α ενώ οι οδικές μεταφορές κατέχουν το 18% του συνολικού εμπορίου. 7 Εξωτερικό κόστος Ε.Ε από μεταφορές 8 Ατμοσφαιρική ρύπανση: 1,95% Θόρυβος: 0,54% Ατυχήματα: 2,26% Κυκλοφοριακή συμφόρηση: 0,5% Αλλαγή κλίματος: 1,79% Αλλαγή φυσικού τοπίου: 0,23% Κατάτμηση αστικών περιοχών: 0,08% Ποσοστό υπευθυνότητας Οδικές μεταφορές 92% Αεροπορικές μεταφορές 6% Υπόλοιπα μέσα 2% Περιβαλλοντικά οφέλη: Πολύ σημαντικά είναι τα περιβαλλοντικά οφέλη που δημιουργούνται από την χρησιμοποίηση της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων έναντι άλλών μέσων μεταφοράς. Με μέτριες ταχύτητες, η ναυτιλία μικρών αποστάσεων αποτελεί μέσο μεταφοράς με χαμηλή κατανάλωση. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει στη ναυτιλία έντονη τάση προς σκάφη υψηλής ταχύτητας. Με το ίδιο κύτος, η αύξηση της ταχύτητας από 12 σε 15 κόμβους προκαλεί συνήθως την αύξηση της κατανάλωσης καυσίμου κατά περίπου 50%. Μερικά οχηματαγωγά έχουν σχεδιαστεί για ταχύτητες άνω των 35 κόμβων. Χωρίς φόρο επί των καυσίμων ή του άνθρακα, δεν υπάρχει έντονο κίνητρο για τη 7 Στατιστική υπηρεσία 8 Νιτσόπουλος Σ.Χ, Ψαραύτης Χ.Ν (2007) - «Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων στην Μεσόγειο» 18

19 βελτίωση της απόδοσης καυσίμου στη ναυτιλία καθώς τα καύσιμα των πλοίων δεν φορολογούνται σε κανένα κράτος μέλος. Με το Πρωτόκολλο του Κιότο τα συμβεβλημένα μέρη συμφώνησαν να καλέσουν το Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) να επιδιώξει την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την καύση θαλάσσιων καυσίμων. 9 Επίσης,υιοθέτησε νέα μέτρα για την μείωση του οξειδίου του θείου και του αζώτου στις εκπομπές των θαλάσσιων μέσων μεταφοράς σύμφωνα με τα οποία η περιεκτικότητα σε θείο των καυσίμων των πλοίων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 4,5% m/m. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση της ναυτιλίας σε οξείδια του αζώτου είναι σε σχέση με τα άλλα μέσα μικρότερη. Χαρακτηριστικά από το σύνολο των εκπομπών το 51% προέρχεται από το οδικό δίκτυο και το 12% από τα άλλα μέσα. Ωστόσο από το σύνολο των εκπομπών σε διοξείδιο του θείου η οδική μεταφορά είναι υπεύθυνη για το 3% και τα υπόλοιπα μέσα για το 2% Πλεονεκτήματα ασφάλειας: Ακόμα ένα σημαντικό πλεονέκτημα της Ν.Μ.Α έχει να κάνει με την ασφάλεια που παρέχει κατά την διεξαγωγή της μεταφορικής διαδικασίας τόσο στο φορτίο αλλά ακόμα περισσότερο στον άνθρωπο. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το 96% των θανατηφόρων ατυχημάτων πραγματοποιούνται στο οδικό σύστημα μεταφοράς δηλαδή ανθρώπινες ζωές. 11 Στο σιδηροδρομικό δίκτυο είναι 115 τον χρόνο ενώ ο αριθμός των νεκρών στη θαλάσσια μεταφορά υπολογίζεται κατά μέσο όρο σε 140 ετησίως. Έχει επίσης υπολογισθεί ότι ο ρυθμός θανάτων κατά την θαλάσσια μεταφορά είναι 1,4 νεκροί ανά 100εκ. επιβατικά χλμ.τα αντίστοιχα ποσά για το οδικό δίκτυο και το σιδηρόδρομο είναι 100 και 40 νεκροί Βλάχος Γ. Π - Γεωργαντόπουλος Eλ.(2003) «Ναυτιλιακή Οικονομική» Τζέι&Τζέι Ελλάς 11 Στατιστική Υπηρεσία 19

20 1.3.3 Η συμβολή της Ν.Μ.Α στην εθνική οικονομία Οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν ζωτική σημασία για την Ενωμένη Ευρώπη. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο από το 90% του εξωτερικού της εμπορίου και το 41% του εσωτερικού της μεταφέρονται δια θαλάσσης. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ναυτιλία συνεισφέρει ουσιαστικά στην αειφόρο οικονομική ανάπτυξη, αυξάνοντας το εθνικό προϊόν των χωρών. Η ναυτιλία συνέβαλλε περισσότερο από κάθε τι άλλο στην επέκταση των κατοικημένων περιοχών της γης μέχρι των σημερινών τους ορίων καθώς επέτρεψε για πρώτη φορά την ανάπτυξη εμπορικών συναλλαγών μεταξύ απομακρυσμένων υπερπόντιων περιοχών με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι σύγχρονες παγκόσμιες αγορές της οικονομίας των συναλλαγών. Η ανάπτυξη των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό της συνεχόμενης αύξησης των οδικών μεταφορών, στην ανακατανομή του ειδικού βάρους των επιμέρους τρόπων μεταφοράς, στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και στην υποβοήθηση της αειφόρου ανάπτυξης της οικονομίας και της ασφάλειας. Η αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία των λιμένων μίας χώρας αποτελεί βασικό παράγοντα που προσδιορίζει τη διεθνή ανταγωνιστικότητά της και την ελκυστικότητά της σε ξένες επενδύσεις. Η διαχείριση των εμπορευμάτων στους λιμένες και οι υπηρεσίες που προσφέρουν (φόρτωση, εκφόρτωση, αποθήκευση, στάθμευση οχημάτων, συσκευασία, συναρμολόγηση, κ.α) συντελούν στον προσδιορισμό του κόστους των εμπορευμάτων τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές εμπόριο

21 1.4 ΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ Ν.Μ.Α Η Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων μπορεί να βοηθηθεί από την Ε.Ε μέσω των διαφόρων προγραμμάτων που θεσμοθετεί αλλά και από τους ίδιους τους λιμένες με τις επενδύσεις που πραγματοποιούν. H προώθηση της Ν.Μ.Α μπορεί να αποτρέψει φαινόμενα όπως τα παρακάτω: 1.) Κόστη, τα οποία αυξάνονται από την συμφόρηση που πραγματοποιεί τα οδικό μεταφορικό δίκτυο. 2.) Αύξηση των επικίνδυνων αέριων μαζών (νέφος), εξαιτίας της συνεχώς αυξανόμενης κίνησης στην ξηρά. 3.) Καθυστερήσεις που δημιουργούνται από φυσικά εμπόδια που εμφανίζονται στο οδικό δίκτυο. Τον Σεπτέμβριο του 2001 η Επιτροπή παρουσίασε τη Λευκή Βίβλο της Η ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010: η ώρα των επιλογών. Στην Βίβλο καθορίζονται ορισμένοι φιλόδοξοι στόχοι για την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα των μεταφορών το Είναι προφανές ότι οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην επίτευξη των στόχων αυτών. Μπορούν να κάμψουν την κατά 50 % αύξηση των οδικής εμπορευματικής κυκλοφορίας που προβλέπεται στην Βίβλο, μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ τρόπων μεταφοράς, να παρακάμψουν τα χερσαία σημεία συμφόρησης, ενώ ταυτόχρονα είναι ένας ασφαλής και βιώσιμος τρόπος μεταφοράς. Ήδη σήμερα οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων είναι ένας πολύ επιτυχημένος κλάδος και είναι ο μόνος τρόπος μεταφοράς ο οποίος έχει αποδείξει ότι μπορεί να διατηρηθεί, παρά την αύξηση των οδικών μεταφορών. Για να χρησιμοποιηθούν όλες οι δυνατότητες των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων, πρέπει να ενταχθούν πλήρως στις αλυσίδες εφοδιαστικής (logistics) και να προσφέρουν μεταφορές χωρίς διακοπή από πόρτα σε πόρτα. Τη διαχείριση και την εμπορία αυτών των αλυσίδων εφοδιαστικής πρέπει να έχουν ενιαίες εμπορικές οντότητες, οι ενιαίες θυρίδες όπως αποκαλούνται. Επίσης, η έννοια του ανταγωνισμού μεταξύ τρόπων μεταφοράς πρέπει να αντικατασταθεί από την έννοια της αλληλοσυμπλήρωσης διότι είναι ζωτικής σημασίας η συνεργασία μεταξύ τρόπων μεταφοράς για τις αλυσίδες όπου υπεισέρχονται περισσότεροι από 21

22 ένας τρόποι μεταφοράς. Η πλήρης ένταξη των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων στις διατροπικές αλυσίδες εφοδιασμού από πόρτα σε πόρτα δεν έχει ακόμη επιτευχθεί. Για να συμβεί αυτό απαιτείται υψηλή απόδοση των λιμένων και χρειάζονται νέες προηγμένες τεχνολογικές λύσεις για τα πλοία, τους λιμένες, τις μονάδες φόρτωσης και τα τηλεματικά δίκτυα. 13 Στην Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τους θαλάσσιους λεωφορειόδρομους ή Θαλάσσιες Αρτηρίες (Sea Motorways). Οι θαλάσσιοι λεωφορειόδρομοι θα ελαφρύνουν τα μεγάλα χερσαία σημεία συμφόρησης στο ευρωπαϊκό σύστημα μεταφορών και θα προωθήσουν την ενσωμάτωση των logistics στις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων. Ακόμη θα επιτρέψουν την παράκαμψη των χερσαίων σημείων συμφόρησης στην Ευρώπη διότι θα ενταχθούν στις εκτενείς αλυσίδες εφοδιαστικής από πόρτα σε πόρτα. Οι θαλάσσιοι λεωφορειόδρομοι θα προσφέρουν αποτελεσματικά, τακτικά και συχνά δρομολόγια, τα οποία θα μπορούν να ανταγωνιστούν τα αντίστοιχα οδικά από άποψη χρόνου διαμετακόμισης και τιμών. Οι λιμένες που θα συνδέονται με τους θαλάσσιους λεωφορειόδρομους θα έχουν κατάλληλες χερσαίες συνδέσεις και θα προσφέρουν υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης στους πελάτες των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων. Οι εκτιμήσεις του κόστους φαίνεται να δείχνουν ότι η καθιέρωση νέων τακτικών θαλάσσιων συνδέσεων θα είναι πολύ λιγότερο δαπανηρή από την κατασκευή αντίστοιχων νέων χερσαίων υποδομών Στόχοι για την προώθηση της Ν.Μ.Α από πλευράς Ε.Ε: Εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών για τη δημιουργία τακτικών δρομολογίων για τη μεταφορά φορτίου και επιβατών. 2. Εύρεση και ελαχιστοποίηση των φυσικών εμποδίων που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. 3. Υποστήριξη των εταιρειών, ώστε να είναι ασφαλείς όσες υιοθετούν τα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα. 13 Καμαρινάκης Απόστολος (2008) - «Θαλάσσιοι λεωφορειόδρομοι Ηγουμενίτσα κόμβος των θαλασσίων μεταφορών» news/kamarinakis_apostolos.doc

23 4. Υποστήριξη των εταιρειών με σκοπό να καθιερωθεί το Κέντρο Προώθησης της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. 5. Διαβεβαίωση για τη θετική αλλαγή όσον αφορά στη βιομηχανία, τον τουρισμό, τις εργασιακές ευκαιρίες και το περιβάλλον. Μέτρα που λαμβάνονται από την Ε.Ε για την ενίσχυση και την βελτίωση της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων: 15 Πρόγραμμα Μarco Polo, Τυποποίηση και μοναδοποίηση φορτίων, Ναυτική ασφάλεια Προστασία περιβάλλοντος, Αυτοκινητόδρομοι της θάλασσας, Οδηγός για πρόσβαση σε λιμενικές και τελωνειακές υπηρεσίες, Αυτοματοποιημένο σύστημα διέλευσης τελωνείων, Έρευνα και ανάπτυξη Εθνικό κέντρο προώθησης Ν.Μ.Α Γραφεία πληροφόρησης για Ν.Μ.Α Με την προώθηση συγκεκριμένων μέτρων και πρακτικών θα επιτευχθούν οι κατάλληλοι παράγοντες που θα ευνοήσουν την ανάπτυξη της Ν.Μ.Α o Η αναγνώριση από τους δημιουργούς δημόσιας πολιτικής, της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων ως μια εναλλακτική μέθοδο μεταφοράς εμπορευμάτων σε σχέση με το οδικό δίκτυο. o Ο στόχος των δημιουργών δημόσιας πολιτικής να μειώσουν την μεταφορά εμπορευμάτων μέσω του οδικού δικτύου ώστε να καταπολεμήσουν την περιβαλλοντική μόλυνση και συμφόρηση. o Eισαγωγή καινοτόμων τεχνικών - αύξηση της ανταγωνιστικής θέσης της N.M.A o Η προσδοκώμενη αύξηση της εμπορικής κίνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 15 Νιτσόπουλος Σ.Χ, Ψαραύτης Χ.Ν (2007) - «Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων στην Μεσόγειο» 23

24 1.4.2 Νομοθετικές δραστηριότητες για την ενίσχυση της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων από την Ε.Ε 16 Εφαρμογή του Προγράμματος "MARCO POLO". Στόχος του προγράμματος αυτού (ετήσιος προϋπολογισμός 18,75εκ. Ευρώ) είναι να μετατοπίσει 12 δις. τονοχιλιόμετρα από το οδικό μεταφορικό δίκτυο στην Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων και τον σιδηρόδρομο. Καθορισμός και εναρμόνιση των μονάδων φόρτωσης στις συνδυασμένες μεταφορές. Η Commission παρουσίασε πρόσφατα πρόταση για μια Οδηγία με την οποία μειώνονται τα ενδιάμεσα μεταφορικά κόστη και δίνεται η δυνατότητα μεγαλύτερου μεριδίου στις μεταφορές μέσω της Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων. Κατά συνέπεια θα προτιμάται η εξυπηρέτηση της Δυτικής και της υπόλοιπης Ελλάδας μέσω της θαλάσσιας μεταφοράς και του Αστακού από την χρήση του οδικού άξονα για προϊόντα από την Δ. Ευρώπη και κυρίως την Αδριατική. Ανάπτυξη των «Θαλάσσιων Δρόμων» (motorways of the sea). Τμήμα της μεταφορικής αλυσίδας «door-to-door» με στόχο να προσφέρουν ικανοποιητικές, προγραμματισμένες και συχνές υπηρεσίες που θα μπορούν να ανταγωνιστούν την οδική μεταφορά, όσον αφορά σε χρόνο και τιμές. Ο Αστακός με την κομβική θέση την οποία κατέχει αποτελεί σταθμό στην μεταφορική αλυσίδα door to door και με τις υψηλών προδιαγραφών υπηρεσίες που παρέχει στους χρήστες του είναι ιδανικός για την μεταφορά προϊόντων προς και από την Βαλκανική. Εφαρμογή της οδηγίας σχετικά με τις διατυπώσεις υποβολής δηλώσεων για τα πλοία κατά τον απόπλου στου κοινοτικούς λιμένες. Τα πολλαπλά εθνικά έντυπα αντικαθίστανται από κοινά έντυπα. Στον Αστακό χρησιμοποιούνται κοινά έντυπα τα οποία έχουν καθοριστεί από τις τάξεις της Ε.Ε με σκοπό την ταχύτερη και χωρίς προβλήματα εξυπηρέτηση των πλοίων

25 Βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων. Η στροφή προς τις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων θα μπορούσε να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του Πρωτοκόλλου του Κιότο Δράσεις τεχνικής φύσεως για την ενίσχυση της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων από την Ε.Ε 17 Οδηγός για τις Τελωνειακές Διαδικασίες που αφορούν στη Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων. Ο Οδηγός έχει σκοπό να επεξηγήσει τους τελωνειακούς κανονισμούς και να τονίσει συγκεκριμένες ανάγκες για περαιτέρω απλοποίηση ολόκληρου του συστήματος. Το λιμάνι του Αστακού απαλλάσσεται από τελωνειακά έξοδα φόρου εισαγωγής και άλλες επιβαρύνσεις. Αναγνώριση και μείωση των εμποδίων, ώστε να γίνει πιο επιτυχής η εφαρμογή της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. Μερικά από αυτά είναι η έλλειψη προσαρμοστικότητας των λιμένων, η μη ολοκληρωμένη εφαρμογή των κανόνων και διαδικασιών μεταξύ των κρατών - μελών. Στο λιμάνι του Αστακού εφαρμόζονται οι κανονισμοί και οι διαδικασίες που ακολουθούνται σε όλα τα κράτη-μέλη και συμβάλλουν στην ομαλή φορτοεκφόρτωση και μεταφορά από και προς το λιμάνι χωρίς προβλήματα και καθυστερήσεις. Έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Στόχος της έρευνας είναι να βελτιώσει την ποιότητα, ασφάλεια, και περιβαλλοντική προστασία των θαλάσσιων μεταφορών

26 1.4.4 Δράσεις οργανωτικής φύσεως επιχειρησιακές δραστηριότητες: 18 Οργάνωση λιμένων «μιας στάσης» - One Stop Administrative Shops. Στόχος η απλοποίηση των διαδικασιών που αφορούν στην άφιξη, εξυπηρέτηση και αναχώρηση των πλοίων. Σ' αυτό το πλάνο κινείται και η διοίκηση του Αστακού η οποία επικεντρώνεται στην αποφυγή γραφειοκρατικών διαδικασιών για την εξυπηρέτηση των πλοίων που εισέρχονται στο λιμάνι. Διατήρηση της σωστής οργάνωσης και καθοδήγησης των Κέντρων Προώθησης της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. Στόχος του δικτύου είναι η ανταλλαγή πληροφόρησης και των καλύτερων πρακτικών και επίσης η παροχή πρακτικών συμβουλών, καλύπτοντας διάφορα στάδια της μεταφορικής διαδικασίας της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων. Προώθηση της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων ως μια επιτυχής εναλλακτική λύση στον τομέα των μεταφορών. Η ταχύτητα, η αξιοπιστία, η ελαστικότητα και η υψηλή βαθμίδα ασφαλείας των φορτιών που μεταφέρονται είναι μερικά από τα προτερήματα της Ν.Μ.Α. Ο Αστακός διαθέτει ανεπτυγμένη πλατφόρμα συνδιασμένων μεταφορών που λειτουργεί με προηγμένη τεχνολογική υποδομή και υπηρεσίες προσδιορισμένες στον πελάτη. Υπάρχει εξασφάλιση υψηλού επιπέδου λειτουργιών από εξειδικευμένο προσωπικό και ασφαλής φύλαξη του περιβάλλοντα (μεταλλικός φράκτης, 24ωρη ηλεκτρονική επίβλεψη, Gate access control system) και των αποθηκευτικών χώρων. 19 Συλλογή στατιστικών στοιχείων για πληροφόρηση. Σκοπός είναι να συλλεχθούν πληροφορίες από τον Οργανισμό Ευρωπαϊκών Θαλάσσιων Λιμένων (Εuropean Sea Ports Organization - ESPO). Στον Αστακό τηρείται σύστημα διαχείρισης πληροφοριών με τα τελευταία δεδομένα και εξελίξεις με σύγχρονα συστήματα επικοινωνίας και επεξεργασίας δεδομένων. Ακόμη υπάρχει συνεχής ροή πληροφόρησης μέσω του εργαλείου του internet "CIRCΑ" Βλέπε παραρτήματα - Ασφάλεια λιμανιού, σελ 82 26

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΛΙΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ 2.1 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ: 20 Η πολιτική του υπουργείου Ναυτιλίας για την ανάπτυξη των λιμένων εστιάζει στην ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και στην εξασφάλιση οικονομιών κλίμακας για την ενίσχυση της ελληνικής περιφέρειας. Για την επίτευξη των παραπάνω απαιτείται: χάραξη στρατηγικού σχεδίου για την άντληση και αξιοποίηση κεφαλαίων από το Δ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στα πρότυπα μεγάλων στρατηγικών λιμένων του εξωτερικού. ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μεταξύ των λιμένων. Μετά την κρίση σε Πειραιά και Θεσσαλονίκη, υπάρχει στροφή προς τον Αστακό. Το φαινόμενο αυτό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως συγκυριακό καθώς η δυναμική του Αστακού αυξάνεται συνεχώς και νέες υποδομές πραγματοποιούνται για την κάλυψη των απαιτήσεων των μελλοντικών χρηστών του. παρεμβάσεις για τον καθορισμό ολοκληρωμένου σχεδίου για την βελτίωση των λιμενικών υποδομών. Αξίζει να τονίσουμε πως ένα ακόμη πολύ ισχυρό πλεονέκτημα για την μελλοντική ανάπτυξη του Αστακού είναι η πολιτική των επενδυτικών κινήτρων της τάξεως του 55% του κόστους επένδυσης, για τις επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στο λιμάνι. Η γ.γ. Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής κινείται σε τρία επίπεδα: 1. Ανάπτυξη του αριθμού και της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού στους λιμενικούς χώρους με σκοπό να τονώσουν την εύρυθμη λειτουργία των λιμένων. 2. Βελτίωση της διοικητικής ικανότητας της Δημόσιας Διοίκησης. 3. Εκτιμήσεις για πιθανές χωρικές-περιφερειακές επιπτώσεις και επιδράσεις. 20 Γενική Γραμματεία Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής Φεβρουάριος 2009 «Εκσυγχρονισμός για 12 λιμάνια με το Δ ΚΠΣ» Ανάκτηση από: 27

28 2.2 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Είναι γνωστό ότι ο λιμένας ως πεδίο σύνδεσης διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων περί την ναυτιλία είναι υποχρεωμένος να βιώνει συνεχώς μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η επικράτηση των κανόνων της αγοράς και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός αποτελούν μια πραγματικότητα που σε όρους παγκοσμιοποίησης αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Πάνω από το 90 % του εξωτερικού εμπορίου της Κοινότητας και περίπου το ένα τρίτο (1/3) του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών πραγματοποιείται μέσω θαλάσσιας μεταφοράς. Μεταξύ των ετών 1980 και 1990, το παγκόσμιο εμπόριο δια θαλάσσης αυξήθηκε από 2,6 δις τόνοι σε 4 δις τόνους. Η ποσότητα των αγαθών που φορτώθηκε σε λιμένες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) αυξήθηκε από 1,6 δις τόνους σε 1,8 τόνους. 21 Οι λιμένες παρέχουν θαλάσσια μεταφορά με πρόσβαση προς τα δίκτυα ξηράς και αντιστρόφως. Κανένα άλλο σημείο της μεταφορικής αλυσίδας δεν μπορεί να λειτουργεί την ίδια στιγμή με τόσους διαφορετικούς τρόπους προς κάθε κατεύθυνση. Η επιτροπή έχει πρόσφατα υποβάλλει στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρόταση για την «ανάπτυξη ενός Υπερ-Ευρωπαϊκού μεταφορικού δικτύου». Σκοπός είναι η δημιουργία ενός μοναδικού δικτύου μεταφορικής διαδικασίας συγκροτώντας σε ενιαίο σύνολο τα διάφορα δίκτυα μεταφοράς (ενός μέσου μεταφοράς) σύμφωνα με τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Εφόσον σχετίζεται με τη θαλάσσια μεταφορά, η απόφαση αυτή αφορά και επικεντρώνεται κυρίως στους λιμένες Στατιστική Υπηρεσία - Θαλάσσιες Μεταφορές στην Ε.Ε

29 2.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ Ν.Μ.Α ΜΕΣΩ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ Το προσχέδιο της απόφασης της Ε.Ε επικεντρώνεται σε σχέδια κοινού ενδιαφέροντος σχετικά με τους λιμένες, συγκροτώντας ένα σύνολο συγκεκριμένων κριτηρίων από την επιτροπή. Με την εξέλιξη της λιμενικής βιομηχανίας η οποία στηρίζεται έντονα από τις διατάξεις της Ε.Ε, παρατηρούνται σημάδια ανάπτυξης της Ν.Μ.Α στον ευρωπαϊκό χώρο. Τα σχέδια καλύπτουν: 23 Βελτιώσεις στην πρόσβαση προς τον λιμένα από τη θάλασσα ή από τον θαλάσσιο διάδρομο της ενδοχώρας, προβλέψεις για δίαυλους θαλάσσιας πρόσβασης, προγράμματα εκβάθυνσης, ναυτιλιακά βοηθήματα κλπ. Βελτιώσεις στην λιμενική υποδομή της ενδοχώρας εντός των ορίων του λιμένα όπως νέες αποβάθρες. Βελτιώσεις στην μεταφορική υποδομή της ενδοχώρας εντός των ορίων του λιμένα όπως νέους δρόμους, σιδηρόδρομους, γέφυρες και τούνελ καθώς και καλύτερες ρυθμίσεις της ναυτιλίας στην ενδοχώρα. Καλύτερη μεταφορική υποδομή της ενδοχώρας στα τμήματα του Ευρωπαϊκού μεταφορικού δικτύου. Τα σχέδια στοχεύουν στην: διευκόλυνση του εμπορίου, ανακούφιση των υπερφορτωμένων χερσαίων διαδρόμων και μείωση του εξωτερικού κόστους των Ευρωπαϊκών μεταφορών, βελτίωση της προσβασιμότητας και ενδυνάμωσης της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στην Ένωση

30 2.4 ΤΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΣΟΒΑΡΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ Ν.Μ.Α Στην σημερινή εποχή, ένα λιμάνι πρέπει να πληρεί τις απαραίτητες προδιαγραφές έτσι ώστε να είναι σε θέση να σταθεί στην αγορά δυναμικά με αποτελεσματικότητα και κερδοφορία. Ο ανταγωνισμός των λιμανιών ολοένα και μεγαλώνει και παρατηρούμε ιδιαίτερα πως συναντάται μεταξύ λιμένων που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, που δραστηριοποιούνται σε κοινή αγορά με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα λιμάνια που ασχολούνται με την Ν.Μ.A Στα λιμάνια πραγματοποιούνται συνεχώς επενδυτικά σχέδια με σκοπό να καλυφθούν οι απαιτήσεις που παρουσιάζονται με τις καινούριες συνθήκες στην αγορά και την εξέλιξη της τεχνολογίας και να φανούν αποτελεσματικά και ανταγωνιστικά έναντι των υπολοίπων. Aνάπτυξη ανταγωνιστικών συνθηκών ανάμεσα στους λιμένες Είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη ανταγωνιστικών συνθηκών στην παροχή λιμενικών υπηρεσιών έτσι ώστε να επιτυγχάνεται υψηλή αποδοτικότητα και κερδοφορία η οποία μελλοντικά και με την προϋπόθεση της επανεπένδυσης των κεφαλαίων να επιφέρει συνεχή εκσυγχρονισμό και υψηλότερου επιπέδου υπηρεσίες προς τον πελάτη. Στον ελληνικό χώρο παρατηρούνται ανταγωνιστικές τάσεις στην σχέση ανάμεσα στο λιμάνι του Αστακού στην Αιτωλοακαρνανία, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, τριών λιμανιών που επειδή δραστηριοποιούνται σε μια κοινή περιφέρεια επιδιώκουν να κατακτήσουν το μερίδιο της μεταφορικής πίτας που τους αναλογεί αναπτύσσοντας αποτελεσματικές και ολοκληρωμένες υπηρεσίες έτσι ώστε να προσεγγίσουν τον πελάτη. Στο σημείο αυτό θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πως υπάρχει και η άποψη πως τα λιμάνια αυτά θα μπορούσαν να λειτουργούν ως ένα βαθμό και συναγωνιστικά καλύπτοντας την μεταφορική ικανότητα για ολόκληρη την ελληνικά περιφέρεια. 30

31 Χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένα λιμάνι έτσι ώστε οι υπηρεσίες του να καλύπτουν τις ανάγκες της Ν.Μ.Α 24 Ταχύτητα στις φορτοεκφορτωτικές διαδικασίες, Επαρκείς, κατάλληλους αποθηκευτικούς / διαμετακομιστικούς σταθμούς, Εύκολη χερσαία πρόσβαση στο λιμάνι, Αποφυγή συμφόρησης και αναμονής πλοίων στις προβλήτες, Ελαχιστοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών. Η διοίκηση του Αστακού στοχεύει στο να καλύψει τους παραπάνω παράγοντες οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη του λιμένος και την ανταγωνιστική λειτουργία του απέναντι στα υπόλοιπα λιμάνια που ασχολούνται με την Ν.Μ.Α Τα χαρακτηριστικά των υπηρεσιών που παρέχει ο Αστακός είναι η ταχύτητα, η υψηλή ποιότητα, η ευελιξία και η πελατοκεντρική νοοτροπία όπως θα αναλύσουμε και στην συνέχεια. Η Ε.Ε επιδιώκει ήδη από τη δεκαετία του 1990 τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των ευρωπαϊκών λιμένων με θέσπιση κανόνων που αφορούν: 25 1) την ασφάλεια των λιμένων, 2) την αποδοτική χρηματοδότηση της αναπτύξεώς τους, 3) την αύξηση της δυναμικότητας και της παραγωγικότητάς τους, 4) την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην προσφορά λιμενικών υπηρεσιών τόσο μεταξύ των διαφορετικών λιμένων όσο και τον ενδολιμενικό ανταγωνισμό, 5) τη διασύνδεση των λιμένων με τα υπόλοιπα μέσα μεταφορών (δίκτυο συνδυασμένων μεταφορών), 6) τη διαφάνεια στη δημόσια χρηματοδότηση των λιμένων και στην επιβολή λιμενικών τελών, 7) την ανάπτυξη των λιμένων σε κόμβους εξυπηρετήσεως όλης της αλυσίδας μεταφορών και προσέλκυση νέων τύπων επενδύσεων και φορέων και 8) την ανάπτυξη των θαλάσσιων διαδρόμων στα πλαίσια των Διευρωπαϊκών και Πανευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών

32 2.4.1 Mέτρα αναβάθμισης των λειτουργιών των τερματικών σταθμών για την προώθηση της Ν.Μ.Α Δημιουργία έργων υποδομής σχετικών με τις προβλήτες του λιμανιού Όλο και μεγαλύτερα σε χωρητικότητα πλοία δημιουργούνται εξαιτίας των οικονομιών κλίμακας, τα οποία ρίχνονται στην αγορά μεταφέροντας μεγαλύτερες ποσότητες φορτίου και καθιστώντας την μεταφορά πιο συμφέρουσα για τον φορτωτή. Κατά συνέπεια, τα λιμάνια που ασχολούνται με την Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων θα πρέπει να υποστηρίξουν την παροχή υψηλών υπηρεσιών σε αυτές τις καινούριες συνθήκες. Η δημιουργία προβλητών που να εξυπηρετούν το μεγάλο μήκος αυτών των πλοίων είναι επιβεβλημένη, καθώς θα συνεισφέρουν στην γρήγορη και αποτελεσματική φορτοεκφόρτωση των πλοίων χωρίς την δημιουργία συμφόρησης και καθυστερήσεων που κοστίζουν υπερβολικά. Αξίζει να σημειωθεί πως το λιμάνι του Αστακού με το οποίο θα ασχοληθούμε στην συνέχεια, έχει πραγματοποιήσει εξαιρετικά έργα σε αυτόν τον τομέα όπως βλέπουμε από τα παρακάτω στοιχεία: 26 Το ολικό μήκος Total Length Overall που υπάρχει στις προβλήτες φτάνει τα 1031,55 m. Το Βύθισμα κατά μήκος της προβλήτας είναι μ με αποτέλεσμα να προσεγγίζουν το λιμάνι πλοία με μεγάλη χωρητικότητα Δημιουργία αποθηκευτικών χώρων Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη και την αποδοτικότητα ενός λιμένα είναι η ύπαρξη αποθηκευτικών χώρων που θα καλύψει τις ανάγκες που απαιτούνται, θα προστατεύσει τα φορτία και θα επιταχύνει την μεταφορτωτική διαδικασία. Το λιμάνι του Αστακού διαθέτει 2 μεγάλες αποθήκες γενικού φορτίου που η κάθε μια έχει χωρητικότητα 10,000 τ.μ. και μια στον σταθμό των εμπορευματοκιβωτίων που φτάνει τα 8,000 TEU

33 Φορτοεκφορτωτικός εξοπλισμός Για την γρήγορη και ασφαλή διαδικασία της φορτοεκφόρτωσης των εμπορευμάτων απαιτούνται γερανοί υψηλών προδιαγραφών και μεταφορικής ικανότητας, που να πραγματοποιούν χωρίς προβλήματα και καθυστερήσεις την μεταφορά ή την φόρτωση του φορτίου. Το λιμάνι του Αστακού γι αυτόν τον σκοπό διαθέτει: 27 2 κινητά κρένια τα οποία μπορούν να σηκώσουν έως και 100 τόνους σε εμβέλεια 10 μ. και 30 τόνους σε 35 μ., Ανυψωτικές μηχανές και χούφτες (Hoppers) με μεγάλες δυνατότητες που βοηθούν στην ασφαλή και γρήγορη στοιβασία και αποθήκευση Πρόσβαση στο λιμάνι Η επικοινωνία ενός λιμανιού με την ενδοχώρα του είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία και την αποδοτικότητά του. Το λιμάνι του Αστακού βρίσκεται σε Κομβική θέση σε σχέση με το δίκτυο της Δυτικής Ελλάδας (Ιόνια Οδός) και επωφελείται από έργα που γίνονται στην περιοχή όπως είναι η παράκαμψη Αγρινίου και η βελτίωση της Παρα-Ιονίας Οδού μέσω των έργων που πραγματοποιούνται στον Δυτικό Άξονα. Ακόμη, η πραγματοποίηση της γέφυρας του Ρίου - Αντιρρίου έχει συντομεύσει την απόσταση προς το λιμάνι από την Αθήνα και την Πελοπόννησο καθώς η πρόσβαση γίνεται χωρίς καθυστερήσεις Αποτελέσματα από τις βελτιώσεις στην λιμενική υποδομή Οι βελτιώσεις στην λιμενική υποδομή και ανωδομή μπορούν να συνεισφέρουν έτσι ώστε να καλυφθούν οι αυξανόμενες απαιτήσεις που δημιουργούνται στην ναυτιλία μικρών αποστάσεων τόσο από τα καινούρια υπερσύγχρονα πλοία που εισχωρούν κάθε χρόνο στην αγορά, όσο και από τις ανάγκες για αποτελεσματικότερη και ταχύτερη φορτοεκφόρτωση και μεταφόρτωση, αλλά και για την ασφάλεια του

34 φορτίου με την βοήθεια των στεγασμένων αποθηκευτικών χώρων. Αυτές οι διαδικασίες θα προκαλέσουν στροφή προς την ανοιχτή θάλασσα, καθιστώντας το λιμάνι πιο ελκυστικό για γρήγορα φορτία. Η αύξηση στην χωρητικότητα του λιμένα μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα τόσο στην άφιξη περισσότερων μεγάλων πλοίων σ αυτό, όσο και στην εύκολη διαχείριση των φορτίων μέσα στο λιμάνι αλλά και την δημιουργία πολλών αποθηκευτικών χώρων που να καλύπτουν τις μεταφορικές απαιτήσεις. Με τις βελτιώσεις στην λιμενική υποδομή, ο συνολικός χρόνος μεταφόρτωσης θα μειωθεί, καθιστώντας τις συνδέσεις για την ενδοχώρα πιο λειτουργικές με άμεσο αποτέλεσμα να εισαχθούν νέες αγορές στην οικονομική ζωή του λιμένος Δράση και διαρθρωτικά μέτρα στους λιμένες της Ν.Μ.Α ως οικονομική μονάδα. 28 Στη συνέχεια της εργασίας, θα αναφερθούμε στη δράση και τα διορθωτικά μέτρα στα οποία πρέπει να προβούν οι λιμένες, προκειμένου να αναπτυχθεί και να προωθηθεί η Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων (Short Sea Shipping). Έτσι λοιπόν θα εξετάσουμε το λιμάνι του Αστακού ως οικονομική μονάδα και το πώς αυτή λειτουργεί τόσο απέναντι στο κράτος που ανήκει αλλά και την σχέση της με τους πελάτες χρήστες αυτών των υπηρεσιών «Ο Χρήστης πληρώνει» Οι λιμενικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν πως οι χρεώσεις αξιώνονται μόνο για υπηρεσίες που πραγματικά αιτήθηκαν και προσφέρθηκαν. Πρέπει επίσης, να ακολουθείται η αρχή του «ο χρήστης πληρώνει», με όλες τις χρεώσεις εμφανώς αναγνωρίσιμες και προφανείς. Η διοίκηση του Αστακού έχει πραγματοποιήσει ιδιαίτερη μέριμνα για την διασφάλιση της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών προς τους χρήστες του λιμανιού με ταυτόχρονα χαμηλό κόστος εξαιτίας της σωστής χρήσης των οικονομιών κλίμακας. Είναι δεδομένο πως δεν αξιώνονται χρεώσεις για υπηρεσίες που δεν ζητήθηκαν από τον πελάτη είτε δεν ήταν απαραίτητες από το λιμάνι

35 Κρατική βοήθεια επιχορήγηση Οδηγίες που αφορούν τον τομέα αυτόν, συντάσσονται, επιτρέποντας έτσι στην Επιτροπή να αποφανθεί ξεκάθαρα, ποια μορφή κρατικής βοήθειας είναι κοινωφελής και ποια όχι. Προτού υιοθετηθούν αυτές οι οδηγίες, οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα απευθυνθούν στην βιομηχανία (κυρίως στους εκπροσώπους των λιμένων) και στα Κράτη Μέλη. 29 Το Πλατυγιάλι του Αστακού έχει το πλεονέκτημα να είναι μία από τις 25 περιοχές στον Ελληνικό χώρο που έχουν χαρακτηριστεί ως Βιομηχανικές (ΒΙ.ΠΕ.), από την ΕΤΒΑ και υπήχθη στο Νόμο περί Βιομηχανικών και επιχειρηματικών περιοχών (ΒΕΠΕ). Οι Βιομηχανίες και οι επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν στη ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ., δικαιoύνται νομοθετικά πλεονεκτήματα επιδoτήσεων, επιχορηγήσεων, υποδoμών για ασφαλείς συνθήκες εγκατάστασης και εργασίας στους χώρους που υπάγονται μέσα σε αυτή την περιοχή. Ως Βιομηχανική Ελεύθερη Ζώνη η ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. δίνει νέες προοπτικές συνεργασίας με επιχειρήσεις χωρών που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς αυτές μπορούν πλέον, να δημιoυργήσoυν γραμμές παραγωγής στην Eλλάδα, σε περιοχή η οποία εξαιρείται του Ευρωπαϊκού Τελωνειακού χώρου. Η ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ είναι η μοναδική Ναυτική Βιομηχανική Περιοχή στην Ελλάδα που διαθέτει δικό της λιμάνι πολλαπλών χρήσεων. Κίνητρα εμπορικών επιχειρήσεων μέσα σε Αστακό Οι Βιομηχανίες ή οι εμπορικές επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν και θα γίνουν χρήστες των υπηρεσιών, μπορούν να αξιοποιήσουν διατάξεις της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας που παρέχουν κίνητρα όπως: απαλλαγή από τελωνειακά έξοδα, φόρους εισαγωγής και άλλες επιβαρύνσεις, παραλαβή πρώτων υλών και αγαθών από το λιμάνι χωρίς τελωνειακές διατυπώσεις, ευνοϊκοί όροι στην κατασκευή βιομηχανικών εγκαταστάσεων μέσα στην ελεύθερη βιομηχανική περιοχή, μειωμένο κόστος μεταφοράς πρώτων υλών, ανταγωνιστικές συνθήκες λειτουργίας