ΑΚΑΓΖΜΗΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΝΑΤΣΗΚΟΤ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΥΟΛΖ ΠΛΟΗΑΡΥΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Transcript

1 ΑΚΑΓΖΜΗΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΝΑΤΣΗΚΟΤ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΥΟΛΖ ΠΛΟΗΑΡΥΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ «Οη δηθαηνδνζίεο θαη αξκνδηόηεηεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο θαη ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ζηηο πθηζηάκελεο ζαιάζζηεο δώλεο» ΗΧΥΟ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ Α.Γ.Μ: 3226 Ν.ΜΖΥΑΝΗΧΝΑ ΗΟΤΝΗΟ 2016

2 ΑΚΑΓΖΜΗΑ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΝΑΤΣΗΚΟΤ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΥΟΛΖ ΠΛΟΗΑΡΥΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: «Οη δηθαηνδνζίεο θαη αξκνδηόηεηεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο θαη ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ζηηο πθηζηάκελεο ζαιάζζηεο δώλεο» ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: Capt. ΓΗΑΝΝΟΠΟΤΛΟ ΓΖΜΖΣΡΗΟ ΣΟΤ ΠΟΤΓΑΣΖ: ΗΧΥΟΤ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤ Α.Γ.Μ:3226 Ζκεξνκελία αλάιεςεο ηεο εξγαζίαο: Ζκεξνκελία παξάδνζεο ηεο εξγαζίαο: Α/Α Ονοματεπώνυμο Ειδικότησ Αξιολόγηςη Υπογραφή ΤΕΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ο ΓΗΔΤΘΤΝΣΖ ΥΟΛΖ : ηψρνο Κ. ειίδα 1

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη λα δηεξεπλεζνχλ νη αξκνδηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ θαη λα νκαδνπνηεζνχλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο δηθαηνδνζίαο, σο βαζηθά ππνθείκελα ηνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ γηα ηα πινία πνπ θηλνχληαη ζηε ζάιαζζα. Γηαθξίλνληαη δπν πεξηπηψζεηο δηθαηνδνζηψλ, εθείλσλ πνπ αθνξνχλ ην παξάθηην θξάηνο ζε θάζε ζαιάζζηα πεξηνρή θαη ηνπ θξάηνπο ηνπ νπνίνπ ηε ζεκαία θέξεη ην πινίν θαη ε πξνζέγγηζε έρεη λα θάλεη κε ηε ζαιάζζηα δψλε ζηελ νπνία βξίζθνληαη. Αξρηθά πεξηγξάθεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν νξηνζεηνχληαη νη δψλεο ζην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο θαη αλαιχεηαη ε δηθαηνδνζία ηνπ παξάθηηνπο θξάηνπο θαη ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο ζηα Δζσηεξηθά Όδαηα, ηελ Αηγηαιίηηδα Εψλε, ηε πλνξεχνπζα θαη ηελ Αξραηνινγηθή δψλε, ηα ηελά Γηεζλνχο Ναπζηπινΐαο, ηε Εψλε Απνθιεηζηηθήο Οηθνλνκηθήο Δθκεηάιιεπζεο θαη ηελ Αλνηθηή Θάιαζζα. ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ Θαιάζζηεο δψλεο, εζληθφηεηα θαη ζεκαία πινίνπ, δίθαην ηεο ζάιαζζαο, δηθαηνδνζίεο θαη αξκνδηφηεηεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. ABSTRACT The purpose of this study is to explore the responsibilities that exist and grouped in specific areas of jurisdiction as key subjects of international law for vessels operating at sea. Distinguished two cases jurisdictions, those relating to the coastal State in each marine region and of the State whose flag the ship and the approach have to do with the sea area in which they are located. Originally described how delineating zones in the Law of the Sea and analyzes the jurisdictional reach of the coastal State and the flag State in the internal waters, the territorial sea, the archaeological zone, the Straits of International Navigation, the Exclusive Economic zone and the Open Sea. KEY WORDS Maritime zones, nationality and flag ship, maritime law, jurisdictions and responsibilities of the coastal State. ηψρνο Κ. ειίδα 2

4 EΗΑΓΧΓΖ Αμηνζεκείσηεο ζηελ εμέιημε ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο είλαη κηα ζεηξά απφ δηεζλείο ζπκβάζεηο πνπ έρνπλ ππνγξαθεί ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 20νπ αηψλα. Σα Ζλωκέλα Έζλε (ΟΖΔ) πξαγκαηνπνίεζαλ ηελ πξψηε δηάζθεςε γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο (UNCLOS I) ην 1956, πνπ νδήγεζε ζε κηα ζχκβαζε ηνπ Ζ χκβαζε ηνπ 1982 ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο (United Nations Convention on the Law Of Sea - UNCLOS), είλαη ε πην νινθιεξσκέλε πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο ελφο εληαίνπ θαζεζηψηνο γηα ηε δηαθπβέξλεζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ ιαψλ ζε ζρέζε κε ηνπο σθεαλνχο ηνπ θφζκνπ. Ζ πλζήθε αληηκεησπίδεη κηα ζεηξά ζεκάησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δηθαησκάησλ πινήγεζεο, ησλ νηθνλνκηθψλ δηθαησκάησλ, ηε ξχπαλζε ησλ ζαιαζζψλ, ηε δηαηήξεζε ηεο ζαιάζζηαο δσήο, ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα, ηελ πεηξαηεία θαη πνιιά άιια. Ζ πλζήθε, κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο ζηελ ηζηνξία, απνηειείηαη απφ 320 άξζξα θαη 9 παξαξηήκαηα, εθπξνζσπψληαο ηελ θσδηθνπνίεζε ηνπ εζηκηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ θαη ηελ πξννδεπηηθή αλάπηπμή ηνπ. Παξφιν πνπ ε UNCLOS ππνγξάθεθε γηα πξψηε θνξά ην Γεθέκβξην ηνπ 1982, ε ζπκθσλία δελ ηέζεθε ζε ηζρχ κέρξη ην Ννέκβξην ηνπ 1994, κηα πεξίνδν ζρεδφλ 12 εηψλ, θαζψο απαηηνχληαλ 60 ππνγξαθέο γηα επηθχξσζε θαη ζα κπνξνχζε λα ηεζεί ζε ηζρχ έλα έηνο κεηά ηελ νξηζηηθή επηθχξσζε ή πξνζρψξεζε ζηε πλζήθε ελφο έζλνπο. Ο θχξηνο ιφγνο πνπ πήξε ηφζν θαηξφ γηα δηάθνξα θξάηε λα ππνγξάςνπλ ηε πλζήθε είλαη, δηφηη ην άξζξν 309, ην νπνίν απαγνξεχεη ηα έζλε απφ ηε ιήςε θξαηήζεσλ ζε νπνηνδήπνηε κέξνο κηαο ζπλζήθεο. Ζ θξάηεζε είλαη κηα δήισζε πνπ έγηλε απφ έλα έζλνο κε ηελ απνδνρή ηεο πλζήθεο, ην νπνίν απνθιείεη ή ηξνπνπνηεί ηε λνκηθή ηζρχ νξηζκέλσλ δηαηάμεσλ ηεο ζπλζήθεο, θαζψο νη φξνη απηνί ηζρχνπλ γηα ηε ρψξα κεηά ηελ απνδνρή ηεο πλζήθεο. «θνπόο ηεο παξνύζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη λα κειεηήζεη ηηο δηθαηνδνζίεο θαη αξκνδηόηεηεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο θαη ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ζηηο πθηζηάκελεο ζαιάζζηεο δώλεο». ΜΔΡΟ Α ΓΗΚΑΗΟ ΣΖ ΘΑΛΑΑ ΚΑΗ ΠΛΟΗΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΓΔΝΗΚΑ ΠΔΡΗ ΓΗΚΑΗΟΤ ΣΖ ΘΑΛΑΑ 1.1.Πξνζδηνξηζκόο θαη πεγέο ηνπ Γηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο Οξηζκόο ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο Ο φξνο δίθαην ηεο ζάιαζζαο θαίλεηαη παξφκνηνο κε ηνλ φξν λαπηηθφ δίθαην, αιιά έρεη κηα ζεκαληηθά δηαθνξεηηθή έλλνηα. To Ναπηηθφ δίθαην αζρνιείηαη κε ηε λνκνινγία πνπ δηέπεη ηα πινία θαη ηε λαπηηιία θαη κε ηηο ζπκβάζεηο, αδηθνπξαμίεο θαη άιια ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ ηδησηηθή λαπηηιία, ελψ ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο αλαθέξεηαη ζε ζέκαηα ηνπ δεκνζίνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. Πνιιά ζέκαηα πεξηέρνληαη ζηα πιαίζηα ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο. Απηά πεξηιακβάλνπλ ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ρσξηθψλ πδάησλ ελφο θξάηνπο, ην δηθαίσκα ησλ θξαηψλ λα αιηεχνπλ ηνπο σθεαλνχο θαη λα εμνξχμνπλ θάησ απφ ηνπο ηψρνο Κ. ειίδα 3

5 σθεαλνχο, θαζψο θαη ηα δηθαηψκαηα ησλ θξαηψλ λα ειέγρνπλ ηελ πινήγεζε. (Δήκνπ, 1994: 24) Πεγέο ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο Σν Γίθαην ηεο ζάιαζζαο έρεη ηηο πεγέο ηνπ ζην Καταστατηθό τνπ Δηεζλνύο Δηθαστεξίνπ τεο Χάγεο (άξ.38) θαη ζηε ύκβασε τνπ Δηθαίνπ τεο Θάιασσαο (άξζν 74 παξ. 1, άξζξν 83 παξ. 1). Πην ζπγθεθξηκέλα νη πεγέο ηνπ είλαη: 1. Γηεζλείο πλζήθεο. Ζ χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο απνηειεί ην βαζηθφ θείκελν γηα ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο. ηε χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ηα δηθαηψκαηα πινήγεζεο, ηα εδαθηθά φξηα ηεο ζάιαζζαο, ε νηθνλνκηθή δηθαηνδνζία, ην λνκηθφ θαζεζηψο ησλ πφξσλ ζην βπζφ πέξα απφ ηα φξηα ηεο εζληθήο δηθαηνδνζίαο, ε δηέιεπζε ησλ πινίσλ απφ ηα ζηελά, ε δηαηήξεζε θαη δηαρείξηζε ησλ έκβησλ ζαιάζζησλ πφξσλ, ε πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο, ην θαζεζηψο κηαο ζαιάζζηαο έξεπλαο θαη έλα πην κνλαδηθφ ραξαθηεξηζηηθφ, είλαη κηα δεζκεπηηθή δηαδηθαζία επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ. Με ιίγα ιφγηα, ε χκβαζε είλαη κηα πξσηνθαλήο πξνζπάζεηα απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα γηα ηε ξχζκηζε φισλ ησλ πηπρψλ ησλ πφξσλ ηεο ζάιαζζαο θαη ησλ ρξήζεσλ ησλ σθεαλψλ. Δπίζεο, ππάξρνπλ άιιεο δηεζλείο ζπλζήθεο, φπσο ε ύκβαζε S.O.L.A.S. πνπ ξπζκίδεη πην εηδηθά ζέκαηα γηα ηε ρξήζε ηεο ζάιαζζαο θαη ησλ κεηαθνξψλ ζε απηή. Παξάιιεια, γίλνληαη δηάθνξεο δηκεξείο ζπλζήθεο. (Δήκνπ, 1994: 26). 2. Γηεζλέο Έζηκν. Απηφ πνπ ζπληζηά έλα έζηκν είλαη φηη δηαπηζηψλεηαη ε πξαθηηθή ησλ θξαηψλ θαη ππάξρεη πεπνίζεζε δηθαίνπ θαη νη ελέξγεηεο ησλ θξαηψλ ζα πξέπεη λα γίλνληαη κε ηξφπν πνπ λα δείρλνπλ φηη ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο πνπ απνξξένπλ απφ ηνπο λφκνπο. Σν έζηκν δελ έρεη ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή δηάξθεηα ή λνκηθή ηζρχ, φπσο γίλεηαη κε κηα ζχκβαζε ή έλα λφκν. 3. Γεληθέο Αξρέο ηνπ Γηθαίνπ. Πξφθεηηαη γηα αξρέο πνπ αλαγλσξίδνληαη απφ ηα πνιηηηζκέλα θξάηε θαη είλαη ε αξρή ηεο θαιήο πίζηεο θαη ε απαγφξεπζε ηεο θαηάρξεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο. 4. Ννκνινγία ηωλ Γηεζλώλ Γηθαζηεξίωλ. Οη απνθάζεηο πνπ ιακβάλνληαη απφ ηα Γηεζλή Γηθαζηήξηα απνηεινχλ κηα πεγή δηθαίνπ πνπ είλαη επηθνπξηθή κηαο θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηηο γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ. Απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηε ζάιαζζα, είλαη δηαηηεηηθέο απνθάζεηο, δηθαζηηθέο απνθάζεηο, εθδίθαζε δηθαηνδνηηθψλ νξγάλσλ πνπ αθνξνχλ ηε ζάιαζζα, θαζνξηζκφο κηαο πθαινθξεπίδαο, νξηνζέηεζε ηεο Αηγηαιίηηδαο Εψλεο αλάκεζα ζηα θξάηε θ.ά. 5. Απνθάζεηο Γηεζλώλ νξγαληζκώλ. Δίλαη νη δηεζλείο ζεζκηθέο πξάμεηο πνπ έρνπλ ππνρξεσηηθή εθαξκνγή γηα φζα θξάηε επεξεάδνπλ ην πψο δηακνξθψλεηαη γεληθφηεξα ην Γηεζλέο Γίθαην. 1.2.Κσδηθνπνίεζε ησλ Καλόλσλ ηνπ Γηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο Ο λφκνο ηεο πλζήθεο ηεο Θάιαζζαο, επηζήκσο γλσζηή σο ύκβαζε ηωλ Ζλωκέλωλ Δζλώλ γηα ηελ Σξίηε γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο, ή UNCLOS III, εθδφζεθε ην θνπφο ηνπ είλαη λα δεκηνπξγήζεη έλα νινθιεξσκέλν ζχλνιν ησλ θαλφλσλ πνπ ηψρνο Κ. ειίδα 4

6 δηέπνπλ ηνπο σθεαλνχο θαη λα αληηθαηαζηήζεη ηηο πξνεγνχκελεο ζπκβάζεηο ηνπ ΟΗΕ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο, ε κία ην 1958 (UNCLOS Η) θαη έλα άιιν ην 1960 (UNCLOS II), πνπ πηζηεχεηαη φηη είλαη αλεπαξθείο. Ζ ζπλζήθε επεξεάζηεθε ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηε «Νέα Δηεζλή Οηθνλνκηθή Σάμε», έλα ζχλνιν νηθνλνκηθψλ αξρψλ ην νπνίν δηακνξθψζεθε επίζεκα ζηε Γηάζθεςε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Δκπφξην θαη ηελ Αλάπηπμε (United Nations Conference on Trade and Development - UNCTAD). Απηή ε αηδέληα έθαλε έθθιεζε γηα «δηθαηφηεξνπο» φξνπο ηνπ εκπνξίνπ θαη ρξεκαηνδφηεζεο ηεο αλάπηπμεο γηα ηηο ιεγφκελεο ππαλάπηπθηεο θαη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. (Ρνύθνπλαο, 2006: 36). Ο λφκνο ηεο πλζήθεο ηεο Θάιαζζαο θαιεί γηα ηε κεηαθνξά ηερλνινγίαο θαη ηηο κεηαθνξέο πινχηνπ απφ ηηο αλεπηπγκέλεο πξνο ππαλάπηπθηεο ρψξεο. Απαηηεί επίζεο ηα ζπκβαιιφκελα κέξε ηεο πλζήθεο λα εθδίδνπλ θαλνληζκνχο θαη λφκνπο γηα ηνλ έιεγρν ηεο ξχπαλζεο ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο. (Δήκνπ, 1994: 32). ε επηπιένλ κε ηηο νηθνλνκηθέο δηαηάμεηο, ε πλζήθε πξνβιέπεη επίζεο ζπγθεθξηκέλα δηθαηνδνηηθά φξηα γηα ηελ πεξηνρή ηνπ σθεαλνχ φηη ηηο ρψξεο πνπ κπνξνχλ λα δηεθδηθήζνπλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ελφο 12 κηιίσλ εδαθηθνχ πεξηνξηζκνχ ζηε ζάιαζζα θαη έλα φξην 200 κηιίσλ ζηελ απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε. Μεξηθνί ππνζηεξηθηέο ηεο ζπλζήθεο πηζηεχνπλ φηη ε ζπλζήθε ζα θαζηέξσζε έλα ζχζηεκα δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο γηα ηελ εμφξπμε, θαζηζηψληαο ηελ επέλδπζε ζε ηέηνηα εγρεηξήκαηα πην ειθπζηηθή. Μεξηθέο απφ ηηο πην ζεκαληηθέο ζπλεηζθνξέο ηεο ζχκβαζεο γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ ζηηο δηεζλείο ππνζέζεηο αθνξνχλ ηελ επεμεξγαζία θαη φρη ηελ νπζία ησλ ηδηαίηεξσλ θαλφλσλ. Ζ βαζηθή ηδέα ηεο χκβαζεο είλαη κηα ζεκειηψδεο αιιαγή ζηελ πνιπκέξεηα απφ κνλνκέξεηα ζηελ αλάπηπμε ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο. Ζ χκβαζε δίλεη εληνιέο δηαηηεζίαο ή δηθαζηηθή απφθαζε απφ ηηο πην αλεπίιπηεο δηαθνξέο. Σφζν γηα λνκηθνχο φζν θαη πξαθηηθνχο ιφγνπο, ε πινπνίεζε φισλ απηψλ ησλ ζπλεηζθνξψλ εμαξηάηαη απφ ηελ επηθχξσζε. (Ρνύθνπλαο, 2006: 47). ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο ΒΑΗΚΟ ΥΡΖΣΖ ΣΖ ΘΑΛΑΑ: ΣΟ ΠΛΟΗΟ 2.1. Δζληθόηεηα/ ζεκαία ηνπ πινίνπ Ζ λενιφγεζε πινίσλ είλαη ε δηαδηθαζία ηεο θαηαγξαθήο ηεο δεδνκέλεο εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ. Ζ εζληθφηεηα ελφο πινίνπ ηνπ επηηξέπεη λα ηαμηδέςεη δηεζλψο, φπνπ νη πνιίηεο απηνχ ηνπ έζλνπο είλαη εμνπζηνδνηεκέλνη λα ηαμηδέςνπλ. Ζ εγγξαθή είλαη ζρεδφλ φπσο ην δηαβαηήξην γηα ην πινίν, ην ίδην. Γηα ηηο δηεζλείο ζπκθσλίεο, θάζε εκπνξηθφ πινίν πξέπεη λα εγγξαθεί ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ρψξα. Ζ ρψξα ζηελ νπνία είλαη λενινγεκέλν ην πινίν νλνκάδεηαη «θξάηνο ζεκαίαο» ηεο. Έλα πινίν δεζκεχεηαη απφ ηνπο λφκνπο ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαία ηνπ θαη ιέεη ζπλήζσο ην πινίν λενινγείηαη «θάησ απφ ηε ζεκαία» ηεο ρψξαο εγγξαθήο ηνπ. (Ρνύθνπλαο, 2006: 35). Σν θξάηνο ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ αζθεί ηνλ ξπζκηζηηθφ έιεγρν επί ηνπ πινίνπ θαη απαηηείηαη απφ δηεζλείο ζπκθσλίεο λα επηζεσξεί ην ζθάθνο ηαθηηθά, πηζηνπνηνχλ ηνλ εμνπιηζκφ θαη ην πιήξσκα ηνπ πινίνπ, θαη λα εθδψζεη ηα έγγξαθα ηεο αζθάιεηαο θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Ο νξγαληζκφο πνπ θαηαγξάθεη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην ηψρνο Κ. ειίδα 5

7 πινίν θαη πηζηνπνηεί γηα ηε ζπκκφξθσζε είλαη γλσζηφο σο ην «κεηξψν». (Ρνύθνπλαο, 2006: 54). Μεξηθά έζλε επηηξέπνπλ κφλν ηα πινία πνπ αλήθνπλ ζε εηαηξείεο ή πξφζσπα πνπ είλαη θάηνηθνη ηεο ρψξαο απηήο. Σα κεηξψα είλαη γλσζηά σο «παξαδνζηαθά» ή «εζληθά» κεηξψα. Άιια έζλε, απφ ηελ άιιε πιεπξά, επηηξέπνπλ ζηηο εηαηξείεο θαη ηα πξφζσπα απφ πνιιέο άιιεο ρψξεο λα εγγξαθνχλ ηα πινία ηνπο ππφ ηε ζεκαία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ έζλνπο. Απηά είλαη γλσζηά σο «αλνηθηά» κεηξψα. Πινία πνπ είλαη λενινγεκέλα ππφ αλνηθηά κεηξψα κεξηθέο θνξέο ιέγεηαη φηη είλαη ππφ «ζεκαίεο επθαηξίαο». ην λαπηηθφ δίθαην, ππάξρνπλ νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο πνπ ζπκβαίλνπλ γηα ηε ζχγθξνπζε ησλ πινίσλ. Ζ αηηηνιφγεζε βαζίδεηαη ζηε ζεκαία ηνπ πινίνπ. Ζ ζεκαία ηνπ πινίνπ είλαη έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο, φηαλ ην δηθαζηήξην ιακβάλεη ηελ απφθαζε ζρεηηθά κε ηελ θξηηηθή επηηξνπή. Ζ ζεκαία ηνπ πινίνπ είλαη κηα αλαπαξάζηαζε ηεο ηζαγέλεηαο ηνπ πινίνπ, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ην πινίν είλαη ππφ έιεγρν απφ ηελ εγγεγξακκέλε ρψξα. Σν πινίν ζα πξέπεη λα αθνινπζήζεη ηε ξχζκηζε ηεο ρψξαο θαη ιακβάλεη ηηο δηάθνξεο πξνζηαζίεο φπσο θνξνινγηθέο, πηζηνπνίεζε θαη αζθάιεηα θιπ. Ζ επίζεκε ζεκαία ηνπ πινίνπ νλνκάδεηαη ζεκαία εζληθφηεηαο (National Flag). Ζ ιεηηνπξγία ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ είλαη λα δείμεη ζηηο άιιεο ρψξεο ή ηα πινία ηελ εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα γηα λα ηνπο θάλεη λα αλαγλσξίζνπλ πνχ αλήθεη ην πινίν. Με βάζε ηελ ζεκαία ηνπ πινίνπ, ην πινίν ζα πξέπεη λα ππαθνχζεη ην δηεζλέο δίθαην ηεο ζάιαζζαο θαη ην θαηαζηαηηθφ ηεο ρψξαο ζηελ αλνηρηή ζάιαζζα. Ζ ζεκαία ηνπ πινίνπ είλαη έλα ζεκάδη ηεο εζληθφηεηαο ηνπ πινίνπ. Ωο εθ ηνχηνπ, ε εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ είλαη ε άιιε ζεκαζία ηεο ζεκαίαο. Ζ ζεκαία έρεη ζρέζε κε ηελ εζληθφηεηα. Ζ εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζην λαπηηθφ δίθαην θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηα δηάθνξα είδε ησλ ζαιάζζησλ ζπγθξνχζεσλ. (Δήκνπ, 1994: 45-47). ηε λαπηηιηαθή επηρείξεζε, ε επηινγή ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ απνθαζίδεηαη απφ ηελ εμέηαζε ηνπ πινηνθηήηε γηα ην θνξνινγηθφ, ηεο επηζεψξεζεο θαη ην λαπηηθφ δίθαην. Ζ δηαθνξεηηθή ζεκαία ησλ πινίσλ ζεκαίλεη φηη ηα πινία αθνινπζνχλ ηηο δηαθνξεηηθέο δηαηάμεηο ησλ ρσξψλ πνπ είλαη ε ζεκαία ηνπο. Δπηπιένλ, ε ζεκαία ηνπ πινίνπ εθθξάδεη επίζεο ηελ ηζαγέλεηα πνπ έρεη ην πινίν. Ωο εθ ηνχηνπ, ε ζεκαία ηνπ πινίνπ δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηνλ ηνκέα ησλ λαπηηιηαθψλ επηρεηξήζεσλ. ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ρξφλνπ, ε ζεκαία ηνπ πινίνπ ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη σο εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ. Ζ εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ είλαη κηα πηζηνπνίεζε ηνπ πινηνθηήηε, δειαδή, εγγξάςεη ην πινίν κε βάζε ηνλ θαλνληζκφ ηεο ρψξαο θαη θεξδίδεη θφξν ή ηελ αζθάιεηα ηεο πξνζηαζίαο ηεο ρψξαο, φηαλ ην πινίν πιέεη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα. Ζ ιεηηνπξγία ηεο εζληθφηεηαο ηνπ πινίνπ είλαη γηα ηελ αηηηνιφγεζε, φηαλ ην πινίν έξζεη ζε ζχγθξνπζε κε ην άιιν πινίν, ην δηθαζηήξην ζα θάλεη ηελ θξίζε κε βάζε ην εζληθφ δίθαην ηνπ πινίνπ. (Ρνύθνπλαο, 2006: 59). Τπφ άιιν ηξφπν, ε εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ είλαη ε αληηπξνζσπεία ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ, ην νπνίν είλαη έλα απφ ηα ζεκέιηα ησλ λαπηηιηαθψλ αξρψλ ζην δηεζλέο θαη εζληθφ δίθαην. χκθσλα κε ηελ ειιεληθή λνκνζεζία, ε αλαγλψξηζε ελφο πινίνπ σο ειιεληθνχ γίλεηαη κε ηελ εγγξαθή ηνπ ζην λενιφγην πνπ ηεξείηαη απφ ηε Ληκεληθή Αξρή ζηελ Διιάδα ή ζην εμσηεξηθφ. Ζ πξάμε ηεο λενιφγεζεο είλαη άθπξε εάλ δελ πξνθχπηεη απφ απηή ε ηαπηφηεηα ηνπ πινίνπ. Αλαγλσξίδνληαη σο ειιεληθά ηα πινία πνπ αλήθνπλ ζε πνζνζηφ άλσ ηνπ 50% ζε Έιιελεο πνιίηεο ή ζε ειιεληθά λνκηθά πξφζσπα ησλ νπνίσλ ηα θεθάιαηα ηψρνο Κ. ειίδα 6

8 αλήθνπλ θαηά 50% ζε Έιιελεο πνιίηεο. χκθσλα φκσο κε ην Δπξσπατθφ Γίθαην, ζα πξέπεη λα εγγξάθνληαη ζην ειιεληθφ λενιφγην θαη πινία πνπ αλήθνπλ ζε πνιίηεο ηεο ΔΔ. (Δήκνπ, 1994: 67) Ννκηθέο δηαθξίζεηο ησλ πινίσλ Ηδησηηθά πινία Ζ θαηεγνξία απηψλ ησλ πινίσλ είλαη θαη ε κεγαιχηεξε θαη αλήθνπλ ζε ηδηψηεο, θπζηθά ή λνκηθά πξφζσπα. Αλ θαη απηά ηα πινία δελ είλαη πάληα εκπνξηθά ππφ ηε ζηελή έλλνηα πνιιέο θνξέο ραξαθηεξίδνληαη σο ηέηνηα θαη ηαπηίδνληαη ηα ηδησηηθά θαη ηα εκπνξηθά πινία. (Πνπιαλτδάο, 2005: 42) Κξαηηθά πινία Σα θξαηηθά πινία δηαθξίλνληαη ζε: Πνιεκηθά πνπ αλήθνπλ ζηηο Έλνπιεο Γπλάκεηο ηνπ θξάηνπο. (ύκβασε Η.Ε., άξζξν 29). Λνηπά θξαηηθά πινία, φπσο ηα πινία ηεο αθηνθπιαθήο θαη φζα αλήθνπλ ζε θνξείο ηνπ δεκνζίνπ, φπσο κεηεσξνινγηθά, ζεηζκνγξαθηθά, σθεαλνγξαθηθά θ.ά. Ωζηφζν, πθίζηαληαη πινία πνπ αλήθνπλ ζε δεκφζηνπο θνξείο αιιά επηηεινχλ εκπνξηθνχο ζθνπνχο θαη αληηκεησπίδνληαη σο εκπνξηθά πινία, δειαδή απφ ηελ πιεπξά ηνπ Γηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο ζεσξνχληαη ηδησηηθά, κηαο θαη ην θξηηήξην ηνπ πινίνπ δελ είλαη ην ηδηνθηεζηαθφ αιιά ην ιεηηνπξγηθφ. (Ρνύθνπλαο, 2006: 67). ΜΔΡΟ Β ΘΑΛΑΗΔ ΕΩΝΔ, ΓΗΚΑΗΟΓΟΗΑ ΚΑΗ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΔ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΠΔΡΗ ΘΑΛΑΗΧΝ ΕΧΝΧΝ 3.1. Γεληθά Οη ζαιάζζηεο δψλεο πνπ έρνπλ αλαγλσξηζζεί βάζεη ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ πεξηιακβάλνπλ εζσηεξηθά χδαηα, ηε ρσξηθή ζάιαζζα, ε ζπλνξεχνπζα δψλε, ε απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε, ε πθαινθξεπίδα, νη πςειέο ζάιαζζεο θαη ηελ πεξηνρή. Με ηελ εμαίξεζε ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο θαη ηνπ ρψξνπ, θάζε κία απφ απηέο ηηο ζαιάζζηεο δψλεο κεηξηέηαη απφ ηε γξακκή βάζεο πνπ θαζνξίδεηαη ζχκθσλα κε ην εζηκηθφ δηεζλέο δίθαην, φπσο απνηππψλεηαη ζηε Γηαθήξπμε ηεο Ννκνζεζίαο ηεο Θάιαζζαο ηνπ ηψρνο Κ. ειίδα 7

9 Έλα λαπηηθφ κίιη (Μ) είλαη κηα κνλάδα απφζηαζεο ίζε κε κέηξα. Ζ ηηκή απηή εγθξίζεθε απφ ηε Γηεζλή Τδξνγξαθηθή Γηάζθεςε ην 1929 θαη ζηε ζπλέρεηα πηνζεηήζεθε απφ ην Γηεζλέο Γξαθείν Μέηξσλ θαη ηαζκψλ. (Πνπιαλτδάο, 2005: 49) Πεξί νξηνζέηεζεο/ γξακκέο βάζεο Κάζε παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα δηεθδηθήζεη κηα ρωξηθή ζάιαζζα πνπ εθηείλεηαη πξνο ηε ζάιαζζα κέρξη 12 λαπηηθά κίιηα (λ.κ) απφ ηηο γξακκέο βάζεο ηεο. Σν παξάθηην θξάηνο αζθεί θπξηαξρία (εηθόλα 1) επί ησλ ρσξηθψλ ηνπ πδάησλ, ηνπ ελαέξηνπ ρψξνπ πάλσ απφ απηφ, θαη ην βπζφ ηεο ζάιαζζαο θαη ηνπ ππεδάθνπο θάησ απφ απηφ. Σα πινία κε μέλε ζεκαία έρνπλ ην δηθαίσκα ηεο αβιαβνύο δηέιεπζεο, ελψ δηέξρνληαη απφ ηα ρσξηθά χδαηα πνπ ππφθεηληαη ζε λφκνπο θαη θαλνληζκνχο πνπ πηνζεηήζεθαλ απφ ην παξάθηην θξάηνο πνπ είλαη ζχκθσλεο κε ην Νφκν ηεο Θάιαζζαο θαη ηνπο άιινπο θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ ζρεηηθά κε ηελ ελ ιφγσ δηέιεπζε. (Δήκνπ, 1994: 89). Κάζε παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα δηεθδηθήζεη κηα ζπλνξεύνπζα δώλε πιεζίνλ θαη πέξαλ ησλ ρσξηθψλ ηνπ πδάησλ πνπ εθηείλεηαη πξνο ηε ζάιαζζα κέρξη 24 λαπηηθά κίιηα απφ ηηο γξακκέο βάζεο ηνπο. ηελ ζπλνξεχνπζα δψλε ηνπ, έλα παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα αζθεί ηνλ έιεγρν αλαγθαία γηα ηελ πξφιεςε ηεο παξαβίαζεο ησλ ηεισλεηαθψλ, δεκνζηνλνκηθψλ, κεηαλαζηεπηηθψλ ή πγεηνλνκηθψλ λφκσλ θαη θαλνληζκψλ ζην έδαθφο ηνπ ή ζηε ρσξηθή ζάιαζζα έιεγρν θαη λα ηηκσξήζεη ηελ παξάβαζε απηψλ ησλ λφκσλ θαη θαλνληζκψλ πνπ δηαπξάρζεθαλ ζην έδαθνο ή ηα ρσξηθά χδαηα ηεο ζάιαζζαο. Δπηπιένλ, κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν ηεο εκπνξίαο αξραηνινγηθψλ θαη ηζηνξηθψλ αληηθεηκέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζηε ζάιαζζα, έλα παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα ζεσξήζεη φηη ε αλέιθπζή ηνπο απφ ην βπζφ ηεο ζπλνξεχνπζαο δψλεο, ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζή ηεο είλαη παξάλνκε. (Πνπιαλτδάο, 2005: 55). Κάζε παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα δηεθδηθήζεη ηελ Απνθιεηζηηθή Οηθνλνκηθή Εώλε (ΑΟΕ) πέξαλ θαη παξαθείκελε ησλ ρσξηθψλ ηνπ πδάησλ πνπ εθηείλεηαη πξνο ηε ζάιαζζα κέρξη 200 λαπηηθά κίιηα απφ ηηο γξακκέο βάζεο ηνπο (ή έμσ ζε κηα ζαιάζζηα ζχλνξα κε άιιν παξάθηην θξάηνο). Δληφο ηεο ΑΟΕ ηεο, έλα παξάθηην θξάηνο έρεη: (α) θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα κε ζθνπφ ηελ εμεξεχλεζε, εθκεηάιιεπζε, δηαηήξεζε θαη δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, δσληαλψλ ή άςπρα, ηνπ ζαιάζζηνπ βπζνχ θαη ηνπ ππεδάθνπο θαη ησλ ππεξθείκελσλ πδάησλ θαη ζε ζρέζε κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή εθκεηάιιεπζε θαη εμεξεχλεζε ηεο δψλεο, φπσο ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηα χδαηα, ηα ξεχκαηα θαη ηνπο αλέκνπο, (β) δηθαηνδνζία, φπσο πξνβιέπεηαη απφ ην δηεζλέο δίθαην φζνλ αθνξά ηελ εγθαηάζηαζε θαη ρξεζηκνπνίεζε ηερλεηψλ λήζσλ, εγθαηαζηάζεσλ θαη θαηαζθεπψλ, ζαιάζζηα επηζηεκνληθή έξεπλα, θαζψο θαη ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο θαη (γ) άιια δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη βάζεη ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. (Δήκνπ, 1994: 102). ηψρνο Κ. ειίδα 8

10 Δηθόλα 1. Ζ θπξηαξρία πνπ αζθεί ην παξάθηην θξάηνο ζηεο ζαιάζζηεο δώλεο. Υσξηθά ύδαηα - Απνθιεηζηηθή Οηθνλνκηθή Εώλε (ΑΟΕ) πλνξεύνπζα δώλε Γξακκέο βάζεο θηι Ζ θαλνληθή γξακκή βάζεο ε γεληθέο γξακκέο, ε θαλνληθή βαζηθή γξακκή είλαη ε γξακκή ρακειήο ζηάζκεο λεξνχ θαηά κήθνο ηεο αθηήο φπσο απηή εκθαίλεηαη ζηνπο λαπηηθνχο ράξηεο κεγάιεο θιίκαθαο πνπ αλαγλσξίδνληαη επίζεκα απφ ην παξάθηην θξάηνο. Δηδηθνί θαλφλεο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο βάζεο εθαξκφδεηαη ζε κηα πνηθηιία πεξηζηάζεσλ, φπσο φξκνπο, ιηκάληα, εθβνιέο ησλ πνηακψλ, βαζηά δαληεισηά αθξνγηάιηα, πθάινπο θαη αγθπξνβφιηα. ηελ πεξίπησζε λεζηψλ πνπ βξίζθνληαη πάλσ ζε θνξαιιηνγελείο αηφιεο ή λεζηψλ πνπ πεξηβάιινληαη απφ πθάινπο, ε βάζε γηα ηελ κέηξεζε ηνπ εχξνπο ηεο ρσξηθήο ζάιαζζαο είλαη ε ζαιάζζηα γξακκή ρακεινχ λεξνχ ηνπ πθάινπ, φπσο θαίλεηαη απφ ην θαηάιιειν ζχκβνιν ησλ λαπηηθψλ ραξηψλ πνπ αλαγλσξίδνληαη επίζεκα απφ ην παξάθηην θξάηνο. (Δήκνπ, 1994: 136) Οη επζείεο γξακκέο βάζεο ε πεξηνρέο φπνπ ε αθηνγξακκή έρεη βαζηά εζνρή θαη είλαη θνκκέλε, ή εάλ ππάξρεη κηα ζπζηάδα λεζηψλ θαηά κήθνο ηεο αθηήο ζηελ άκεζε γεηηνλία ηεο, ε κέζνδνο ησλ επζεηψλ γξακκψλ πνπ ζπλδένπλ θαηάιιεια ζεκεία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ ράξαμε ηεο γξακκήο βάζεο απφ ηελ νπνία ην εχξνο ηεο ρσξηθήο ζάιαζζα κεηξηέηαη. (ύκβασε Δηεζλώλ Θαιασσώλ, άξζξν 7, παξ. 1). ηψρνο Κ. ειίδα 9

11 ε πεξίπησζε πνπ, εμαηηίαο ηεο παξνπζίαο ελφο δέιηα θαη άιισλ θπζηθψλ ζπλζεθψλ, ε αθηνγξακκή είλαη εμαηξεηηθά αζηαζήο, ηα θαηάιιεια ζεκεία κπνξνχλ λα επηιεγνχλ θαηά κήθνο ηεο απψηαηεο πξνο ηα αλνηθηά έθηαζε ηεο γξακκήο ρακειήο ζηάζκεο λεξνχ θαη, παξά ηελ πεξίπησζε κεηαγελέζηεξεο αλαζηξνθήο ηεο γξακκήο ρακειήο ζηάζκεο λεξνχ, νη επζείεο γξακκέο βάζεσο παξακέλνπλ ζε ηζρχ κέρξη ηελ ηξνπνπνίεζή ηνπο απφ ην παξάθηην θξάηνο ζχκθσλα κε ηελ παξνχζα ζχκβαζε. (ύκβασε Δηθαίνπ τεο Θάιασσαο, άξζξν 7, παξ.2). Ζ ράξαμε επζεηψλ γξακκψλ βάζεσο δελ πξέπεη λα παξεθθιίλεη αηζζεηά απφ ηε γεληθή θαηεχζπλζε ηεο αθηήο, θαζψο θαη νη ζαιάζζηεο πεξηνρέο πνπ θείληαη εληφο ησλ γξακκψλ πξέπεη λα είλαη επαξθψο ζπλδεδεκέλεο κε ηελ ρεξζαία πεξηνρή λα ππφθεηληαη ζην θαζεζηψο ησλ εζσηεξηθψλ πδάησλ. (ύκβασε Δηθαίνπ τεο Θάιασσαο, άξζξν 7, παξ.3). Οη επζείεο γξακκέο βάζεσο δελ ζπληάζζνληαη απφ θαη πξνο πςφκεηξα κε ρακειή παιίξξνηα, εθηφο αλ έρνπλ θάξνη ή παξφκνηεο εγθαηαζηάζεηο νη νπνίεο είλαη κφληκα πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο, έρνπλ ρηηζηεί πάλσ ηνπο ή εθηφο ζε πεξηπηψζεηο φπνπ ε θαηάξηηζε απφ ηηο γξακκέο βάζεο απφ θαη πξνο ηέηνηεο απμήζεηο έρεη ιάβεη γεληθή δηεζλή αλαγλψξηζε. (ύκβασε Δηθαίνπ τεο Θάιασσαο, άξζξν 7, παξ.4). ε πεξίπησζε πνπ ε κέζνδνο ησλ επζεηψλ γξακκψλ εθαξκφδεηαη ζχκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 1, κπνξνχλ λα ιεθζνχλ ππφςε, γηα ηνλ θαζνξηζκφ νξηζκέλσλ γξακκψλ βάζεσο, ησλ νηθνλνκηθψλ ζπκθεξφλησλ πνπ πξνζηδηάδνπλ ζηελ νηθεία πεξηθέξεηα, ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ηε ζεκαζία ηεο νπνίαο απνδεηθλχεηαη ζαθψο απφ καθξνρξφληα ρξήζε. (ύκβασε Δηθαίνπ τεο Θάιασσαο, άξζξν 7, παξ. 5). Σν ζχζηεκα ησλ επζεηψλ γξακκψλ βάζεσο δελ δχλαηαη λα εθαξκφδεηαη απφ έλα θξάηνο, κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα απνθφπηεη ηε ρσξηθή ζάιαζζα άιινπ θξάηνπο απφ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα ή απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε. (ύκβασε Δηθαίνπ τεο Θάιασσαο, άξζξν 7, παξ. 6). ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ζ ΠΡΧΣΖ ΕΧΝΖ: ΣΑ ΔΧΣΔΡΗΚΑ ΤΓΑΣΑ 4.1. Έλλνηα- πεξηγξαθή Δζσηεξηθά χδαηα είλαη ηα χδαηα έλζελ ηεο γξακκήο βάζεο απφ ηηο νπνίεο κεηξάηαη ην πιάηνο ηεο ρσξηθήο ζάιαζζαο. Κάζε παξάθηην θξάηνο έρεη ηελ πιήξε θπξηαξρία επί ησλ εζωηεξηθώλ πδάηωλ ηνπ ζαλ λα ήηαλ κέξνο ηνπ εδάθνπο ηνπ. Σν δηθαίσκα ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο δελ εθαξκφδεηαη ζηα εζσηεξηθά χδαηα. Παξαδείγκαηα εζσηεξηθψλ πδάησλ πεξηιακβάλνπλ φξκνπο, ηα πνηάκηα θαη αθφκε θαη ιίκλεο πνπ ζπλδένληαη κε ηε ζάιαζζα, π.ρ., ηελ πεξηνρή ησλ Μεγάισλ Ληκλψλ. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 124) Ννκηθό θαζεζηώο/ δηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο Σα εζσηεξηθά χδαηα νξίδνληαη σο χδαηα έλζελ ηεο γξακκήο βάζεο, ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κέηξεζε ηνπ πιάηνπο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ. χκθσλα κε ηνλ Ναπηηθφ Γίθαην ηα παξαθάησ πεξηιακβάλνληαη ζηα εζσηεξηθά χδαηα: (Πνπιαλτδάο, 2005:67): ηψρνο Κ. ειίδα 10

12 1. Ληκάληα 2. Όδαηα κεηαμχ αθηήο θαη επζείεο γξακκέο βάζεσο, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα κεηξήζεη ην εχξνο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ. 3. Δζσηεξηθέο ζάιαζζεο, δειαδή νη ζάιαζζεο πνπ πεξηβάιινληαη απφ ην έδαθνο ηεο γεο ελφο ή πεξηζζνηέξσλ θξαηψλ. 4. Παξαιίεο κε εηζφδνπο φρη πεξηζζφηεξν απφ 24 λαπηηθά κίιηα πιάηνο. 5. Ηζηνξηθά χδαηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ηζηνξηθψλ θφιπσλ, αλεμάξηεηα απφ ην πιάηνο ηεο εηζφδνπ. Έηζη, ε χκβαζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο ηνπ 1982 αληηκεησπίδεη έλα θφιπν σο κηα θαιή ζεκαηνδνηεκέλε εζνρή ηνπ νπνίνπ ε δηείζδπζε είλαη ζε ηέηνηα αλαινγία κε ην πιάηνο ηνπ ζηνκίνπ ηεο σο πξνο ην λα πεξηέρεη πεξίθιεηζηα χδαηα θαη λα απνηεινχλ πεξηζζφηεξν απφ κηα απιή θακππιφηεηα ηεο αθηήο. Μηα εζνρή δελ πξέπεη, φκσο, λα ζεσξεζεί σο έλαο θφιπνο εθηφο αλ ε επηθάλεηά ηεο είλαη ηφζν κεγάιε φζν, ή κεγαιχηεξν απφ, εθείλε ηνπ εκηθπθιίνπ ηνπ νπνίνπ ε δηάκεηξνο είλαη κηα γξακκή πνπ ραξάζζεηαη θαηά κήθνο ηνπ ζηνκίνπ ηεο εζνρήο. ηαλ ε είζνδνο ζε έλαλ θφιπν ππεξβαίλεη ηα 24 λαπηηθά κίιηα, κηα επζεία γξακκή αλαθνξάο ραξάζζεηαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ θφιπνπ θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα πεξηθιείεη ηελ κέγηζηε πδάηηλε έθηαζε ε νπνία είλαη δπλαηφλ κε κηα γξακκή ηέηνηνπ κήθνπο. (Δήκνπ, 1994: 159) Γηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο παξάθηηνπ θξάηνπο Ζ ύκβασε τωλ Ηλωκέλωλ Εζλώλ γηα τν Δίθαην τεο Θάιασσαο (UNCLOS) έρεη νξίζεη δηθαηψκαηα θαη ηηο επζχλεο γηα φια ηα θξάηε κέξε ηεο χκβαζεο ζηηο δηάθνξεο ζαιάζζηεο δψλεο πνπ κπνξεί λα απαηηεζεί απφ έλα ηέηνην θξάηνο. Σα εμσηεξηθά φξηα φισλ ησλ ζαιαζζίσλ δσλψλ θαζνξίδνληαη απφ ηηο γξακκέο βάζεο απφ ην παξάθηην θξάηνο, κε ηελ εμαίξεζε ηεο αμίσζεο ηεο επεηξσηηθήο γξακκήο, αθφκε θαη έλα απφ ηα θξηηήξηα γηα ην ζθνπφ απηφ έρεη ζρέζε κε ηηο γξακκέο βάζεο. Ο πξνζδηνξηζκφο απηψλ είλαη, επνκέλσο, ε πξψηε πξνηεξαηφηεηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 129). Σα παξάθηηα θαη ηα θξάηε ζεκαίαο δχλαληαη λα απνιακβάλνπλ νξηζκέλα δηθαηψκαηα ζχκθσλα κε ηηο πξνεγνχκελεο ζπκβάζεηο, αιιά γηα λα είλαη ζε ζέζε λα αζθήζνπλ θάπνην απφ ηα δηθαηψκαηα πνπ πεξηέρνληαη ζηε χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο ζα πξέπεη πξψηα λα θαζνξίζνπλ ηηο ζαιάζζηεο δψλεο. Αλ ην αίηεκα είλαη, ζχκθσλν κε ηε χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο θαη δελ ακθηζβεηείηαη απφ άιια κέιε, κπνξεί λα ππνηεζεί φηη ηα δηθαηψκαηα θαη νη επζχλεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο δηάθνξεο δψλεο είλαη ζρεηηθά. (Δήκνπ, 1994: 142). Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη ε επζχλε γηα ηελ πδξνγξαθηθή απνηχπσζε θαη ραξηνγξάθεζε ζηα εζσηεξηθά χδαηα θαη ηα ρσξηθά χδαηα είλαη ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. Μφλν νη πιάγηεο αλαθνξέο πνπ γίλνληαη ζηε χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο, σζηφζν, κε ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο γηα ηελ παξνρή θαηάιιεισλ γξαθεκάησλ ζηε ζπλνξεχνπζα δψλε θαη ΑΟΕ. Παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρεη θάπνηα δηαθσλία σο πξνο ην αλ πδξνγξαθηθή απνηχπσζε κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο «ζαιάζζηα επηζηεκνληθή έξεπλα», ε δηθαηνδνζία επί «ζαιάζζηα επηζηεκνληθή έξεπλα» δειψλεηαη ζαθψο σο εθείλν ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο, ην νπνίν έρεη επίζεο ηελ επζχλε γηα ηελ «πξνζηαζία ησλ ζαιάζζησλ ηψρνο Κ. ειίδα 11

13 πφξσλ». Σν παξάθηην θξάηνο ζπλήζσο εξεπλά κέρξη ην πεξίγξακκα πνπ βξίζθεηαη πεξίπνπ 200 κέηξα θάησ. Έλα κεγάιν κέξνο απηήο ηεο παξαδνζηαθά ραξηνγξαθεκέλεο πεξηνρήο ζα εκπίπηεη κε ηελ ΑΟΖ. Δίλαη πην πηζαλφ έλα άιιν θξάηνο λα επηδηψμεη ή λα ηνπ ρνξεγεζεί άδεηα γηα ηε δηεμαγσγή πδξνγξαθηθψλ εξεπλψλ εληφο ηεο ΑΟΖ ελφο παξάθηηνπ θξάηνπο, εθηφο απφ ηελ πεξίπησζε κηαο αλαπηπζζφκελεο ρψξαο. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 132). ια ηα θξάηε πνπ κεηέρνπλ ζηε χκβαζε ηνπ Montego Bay είλαη ππνρξεσκέλα λα πξνζηαηεχζνπλ ην ζαιάζζην πεξηβάιινλ θαη ηνπο πφξνπο ζε κηα ΑΟΖ θαη ππάξρεη ππνρξέσζε γηα ην παξάθηην θξάηνο λα παξέρεη πινία πνπ δηέξρνληαη κέζσ ηεο ΑΟΖ ηνπ κε επαξθή ραξηνγξάθεζε θαη πιεξνθνξίεο γηα ηελ αζθάιεηα ζηε ζάιαζζα. (Δήκνπ, 1994: 167). Ζ χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο, επίζεο, απαηηεί έλα παξάθηην θξάηνο λα δψζεη ηε δένπζα δεκνζηφηεηα ζε θηλδχλνπο ζηα ρσξηθά ηνπ χδαηα θαη ππάξρεη επίζεο ζπλήζσο έλα «θαζήθνλ κέξηκλαο» ζηηο πεξηζζφηεξεο εζληθέο λνκνζεζίεο. ε νπνία απαηηεί ηε δεκνζίεπζε φισλ ησλ δηαζέζηκσλ πιεξνθνξηψλ γηα ηελ αζθάιεηα ζηε ζάιαζζα. Οη πιεξνθνξίεο γηα ηε ζαιάζζηα αζθάιεηα πεξηιακβάλνπλ ηε δεκνζηφηεηα ησλ θηλδχλσλ γηα ηε λαπζηπινΐα απφ παξάθηηεο πξνεηδνπνηήζεηο πινήγεζεο, πξνεηδνπνηήζεηο NAVAREA θαη πνιπάξηζκεο δεκνζηεχζεηο θαη πιεξνθνξίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πινήγεζε. Έλα παξάθηην θξάηνο πξέπεη επνκέλσο λα απνθηήζεη ηα δεδνκέλα άκεζα ή λα ζπκβιεζεί κε απηφ έμσ ζε έλα ηξίην κέξνο, ε ππνρξέσζε θαη ε επζχλε απνκέλεη κε ην παξάθηην θξάηνο. Ο ΗΜΟ γηα ηελ αζθάιεηα ηεο αλζξψπηλεο δσήο ζηε ζάιαζζα (SOLAS) νξίδεη φηη ην «ζπκβαιιφκελν θξάηνο αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα κεξηκλήζεη γηα ηε ζπιινγή θαη ηελ θαηάξηηζε ησλ πδξνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ θαη ηε δεκνζίεπζε, δηάδνζε θαη ηελ ελεκέξσζε φισλ ησλ λαπηηθψλ πιεξνθνξηψλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ αζθαιή λαπζηπινΐα». (Πνπιαλτδάο, 2005: 94) Γηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο θξάηνπο ζεκαίαο πσο αλαθέξεηαη αλσηέξσ, βάζεη ηεο χκβαζεο ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο, ην θξάηνο ζεκαίαο (ε ρψξα ζηελ νπνία είλαη λενινγεκέλν ην πινίν) έρεη ηελ πξσηαξρηθή επζχλε πάλσ απφ ην πινίν ηεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο πνηληθήο δηθαηνδνζίαο, αθφκα θαη φηαλ ην πινίν βξίζθεηαη εθηφο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ηνπ. Ωζηφζν, δεδνκέλνπ φηη ηα πινία έρνπλ γεληθά ζεκαία ζε καθξηλέο πνιηηείεο, ε ηθαλφηεηα ησλ θξαηψλ ζεκαίαο λα δηαδξακαηίζνπλ ελεξγφ ξφιν ζηηο έξεπλεο θαη νη πνηληθέο δηψμεηο κπνξεί λα είλαη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλεο. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 148). Μηα γεληθή αξρή είλαη φηη ε εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ηνπ πινίνπ, ην νπνίν δηέπεηαη απφ ηνπο λφκνπο ηνπ μέλνπ θξάηνπο ζε ζπλερή βάζε, θαζψο ηα πινία θηλνχληαη ζε φιν ηνλ θφζκν θαη ν γεληθφο λφκνο φηη ην θξάηνο ζεκαίαο έρεη ηελ πξσηνθαζεδξία ηεο δηθαηνδνζίαο ζηελ «αλνηθηή ζάιαζζα». (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 159). Ζ χκβαζε ησλ Βξπμειιψλ θαζηεξψλεη δηθαηνδνζία ηνπ Κξάηνπο εκαίαο ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο πινίσλ θαη εμαίξεζε ζε πεξίπησζε πνπ ε ζχγθξνπζε γίλεη εληφο ηνπ ιηκέλα ή ησλ εζσηεξηθψλ πδάησλ Δηδηθόηεξα γηα ηα πνιεκηθά πινία χκθσλα κε ην άξζξν 32 ηεο χκβαζεο ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο, γηα ηα πνιεκηθά πινία ηζρχεη ην δίθαην ηνπ Κξάηνπο ηεο εκαίαο θαη εμνκνηψλεηαη πιήξσο κε ην έδαθνο ηεο ηψρνο Κ. ειίδα 12

14 αιινδαπήο πνιηηείαο. Σα πνιεκηθά πινία θαιχπηνληαη απφ αζπιία θαη ην πιήξσκά ηνπο θάηη πνπ θάκπηεηαη κφλν αλ παξέκβνπλ νη πξνμεληθέο αξρέο. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΣΑ ΥΧΡΗΚΑ ΤΓΑΣΑ Ή ΑΗΓΗΑΛΗΣΗΓΑ ΕΧΝΖ 5.1.Έλλνηα Υσξηθά χδαηα, ζην δηεζλέο δίθαην, ε πεξηνρή ηεο ζάιαζζαο πνπ γεηηληάδεη άκεζα κε ηηο αθηέο ελφο θξάηνπο θαη ππφθεηηαη ζε εδαθηθή δηθαηνδνζία ηνπ ελ ιφγσ θξάηνπο. Σα ρσξηθά χδαηα έηζη πξέπεη λα δηαθξίλνληαη απφ ηε κία πιεπξά απφ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα, ηα νπνία είλαη θνηλά γηα φιεο ηηο ρψξεο θαη απφ ηελ άιιε απφ εζσηεξηθά χδαηα, φπσο νη ιίκλεο πνπ πεξηβάιινληαη εληειψο απφ ηελ εζληθή επηθξάηεηα ή νξηζκέλνπο θφιπνπο ή ζε εθβνιέο πνηακψλ. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 196). Σα ρσξηθά χδαηα είλαη ηα χδαηα πνπ ζρεκαηίδνπλ κηα δψλε γχξσ απφ ηε γε πνπ είλαη κέρξη 12 λαπηηθά κίιηα πιάηνο. Γηαηί εθάπηνληαη κε ηηο εζσηεξηθέο γξακκέο ζαιάζζησλ πδάησλ, απεπζείαο ζηελ αθηή (φπνπ δελ ππάξρνπλ εζσηεξηθά χδαηα) ή ηα αξρηπειαγηθά χδαηα, αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο. Σν εχξνο ηεο ρσξηθήο ζάιαζζαο κεηξηέηαη απφ ηηο γξακκέο βάζεο θαη είλαη ηκήκα ηεο επηθξάηεηαο ελφο θξάηνπο πνπ είλαη ππφ ηελ θπξηαξρία ηνπ. Σα αγθπξνβφιηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο γηα ηε θφξησζε, εθθφξησζε θαη ηα πινία πνπ αγθπξνβνινχλ θαη ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ αιιηψο λα βξίζθνληαη εμ νινθιήξνπ ή ελ κέξεη έμσ απφ ην εμσηεξηθφ φξην ησλ ρσξηθψλ πδάησλ, πεξηιακβάλνληαη ζηα ρσξηθά χδαηα. (άξζξν 12 τεο ύκβασεο τνπ 1982) Πεξηγξαθή, λνκηθή πνξεία θαη νξηνζέηεζε Ηζηνξηθά, ε έλλνηα ησλ ρσξηθψλ πδάησλ πξνέξρεηαη απφ ηε δηακάρε γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο ζάιαζζαο ζηε δηακνξθσηηθή πεξίνδν ηνπ ζχγρξνλνπ δηεζλνχο δηθαίνπ θαηά ηνλ 17ν αηψλα. Παξά ην γεγνλφο φηη ην δφγκα φηη ε ζάιαζζα απφ ηε θχζε ηεο, πξέπεη λα είλαη δσξεάλ γηα φινπο, νη πεξηζζφηεξνη αλαγλψξηζαλ φηη, σο έλα πξαθηηθφ ζέκα, έλα παξάθηην θξάηνο απαηηείηαη λα αζθήζεη θάπνηα δηθαηνδνζία ζε χδαηα πνπ ζπλνξεχνπλ κε ηηο αθηέο ηνπ. Αλαπηχρηεθαλ δχν δηαθνξεηηθέο έλλνηεο, φηη ε πεξηνρή δηθαηνδνζίαο πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζην θάζκα ηεο αθηήο θαη φηη ε πεξηνρή ζα πξέπεη λα είλαη πνιχ κεγαιχηεξε δψλε νκνηφκνξθνπ πιάηνπο δίπια ζηελ αθηή θαη ζηα ηέιε ηνπ 18νπ αηψλα, απηέο νη έλλνηεο ζπγρσλεχηεθαλ ζε κηα ζπκβηβαζηηθή άπνςε πνπ πξφηεηλε έλα ζηαζεξφ φξην ησλ 3 λαπηηθψλ κηιίσλ. (Δήκνπ, 1994: 174). Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο ηζηνξηθήο εμέιημεο, δηεπζεηήζεθε φηη ε δψλε ησλ ρσξηθψλ πδάησλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ην βπζφ ηεο ζάιαζζαο θαη ηνπ ππεδάθνπο θάησ απφ απηφ θαη ην παξαπάλσ ελαέξην ρψξν, είλαη ππφ ηελ θπξηαξρία ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. Ζ θπξηαξρία απηή είλαη εηδηθή κφλν απφ ην δηθαίσκα ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο πνπ είλαη, φηη ε εηξεληθή δηέιεπζε δελ είλαη επηδήκηα γηα ηελ ηάμε ή ηελ αζθάιεηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο γηα εκπνξηθά πινία άιισλ εζλψλ. Σν δηθαίσκα ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο δελ ηζρχεη γηα ηα βπζηζκέλα ππνβξχρηα ή αεξνζθάθε θαη δελ πεξηιακβάλεη ην δηθαίσκα λα αιηεχνπλ. (Πνπιαλτδάο, 2005: 127). ηψρνο Κ. ειίδα 13

15 5.3. Ννκηθό θαζεζηώο/ δηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο Γηα ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο λα έρεη εθεί αλαπηπρζεί θαζνιηθή ζπκθσλία κε ηε δηαθνξά φηη θάζε θξάηνο έρεη δηθαίσκα ζε έλα ειάρηζην ηξηψλ λαπηηθψλ κηιίσλ. Απαηηήζεηο άλσ ησλ 12 λαπηηθψλ κηιίσλ (22 ρηιηφκεηξα) αληαπνθξίλνληαη ζπλήζσο ζε γεληθεπκέλε αληίδξαζε απφ άιια θξάηε, αλ θαη ζηε δεθαεηία ηνπ 1960 θαη ηνπ '70 κηα ηάζε ζην φξην ησλ 12 λαπηηθψλ κηιίσλ ήηαλ εκθαλήο, κεηαμχ πεξίπνπ 40 θξαηψλ, ιακβάλνληαο απηή ηελ άπνςε ήηαλ ε Κίλα, ε Ηλδία, ην Μεμηθφ, ην Παθηζηάλ, ε Αίγππηνο θαη ε νβηεηηθή Έλσζε. (Δήκνπ, 1994: 182). Γηαθξηηφ απφ ηηο δψλεο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ είλαη νη δψλεο ζε παξαθείκελε αλνηθηή ζάιαζζα ζηελ νπνία ηα παξάθηηα θξάηε δελ ππνζηεξίδνπλ θαλέλα εδαθηθφ δηθαίσκα, αιιά δηεθδηθνχλ πεξηνξηζκέλε δηθαηνδνζία γηα έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο εηδηθνχο ζθνπνχο. Απηέο νη ζπλερφκελεο δψλεο 6 έσο 12 λαπηηθά κίιηα (11-22 km) πέξαλ ησλ ρσξηθψλ πδάησλ ζπλεζέζηεξα δεηνχληαη γηα ηελ εθηέιεζε ησλ ηεισλεηαθψλ θαη πγεηνλνκηθψλ θαλνληζκψλ, αιιά ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα ζπζηαζεί γηα ηελ πξνζηαζία ηεο αιηείαο ή γηα ηελ αζθάιεηα. Δπίζεο, πέξα απφ ηα ρσξηθά χδαηα είλαη νη ηζρπξηζκνί κεηά ην 1945 φηη απφ πνιιά θξάηε ππάξρνπλ ζηελ πθαινθξεπίδα αλνηρηά ησλ αθηψλ ηνπο ή κέζα ζηα νπνία ελδέρεηαη λα ππάξρνπλ δπλεηηθά πνιχηηκνη πφξνη. Απηνί νη ηζρπξηζκνί πθίζηαληαη κε κηθξή έλζηαζε απφ άιια θξάηε, φηαλ πεξηνξίδνληαη ζηελ ίδηα δψλε, ρσξίο λα επεξεάδεη ηελ ηδηφηεηα αλνηθηήο ζάιαζζαο απφ ηα παξαπάλσ λεξά, αιιά ππάξρνπλ πξάμεηο απφ νξηζκέλα θξάηε, φπσο ε Υηιή, ην Δθνπαδφξ θαη ην Πεξνχ, πνπ ππνζηήξημαλ δηθαηνδνζία επί ησλ πδάησλ, θαζψο θαη σο φξην ηα 200 λαπηηθά κίιηα (370 ρηιηφκεηξα) θάηη πνπ πξνθάιεζε κεγάιεο αληηδξάζεηο ζρεηηθά κε ηηο απαξάδεθηεο επεθηάζεηο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ. (Πνπιαλτδάο, 2005: 146). Γηα ηα εμσηεξηθά χδαηα ππάξρνπλ νη θάησζη πεξηπηψζεηο: 1. ηαλ δελ ππάξρνπλ γεηηνληθά θξάηε ηφηε ηα εμσηεξηθά φξηα θαζνξίδνληαη κε ηξεηο κεζφδνπο: α) κε ηελ παξάιιειε ράξαμε, δειαδή κηα γξακκή παξάιιειε πξνο ηηο αθηέο ζε απφζηαζε π.ρ. 12 κηιίσλ θαη είλαη ε πην εχθνιε κέζνδνο., β) κε ηελ πνιπγσληθή κέζνδν, βάζεη ηεο νπνίαο ραξάζζνληαη επζείεο γξακκέο πνπ ελψλνπλ ηα αθξσηήξηα αιά απηή ε κέζνδνο βνεζά ψζηε λα ππάξρεη απζαηξεζία θαη λα πεξηθιείνληαη κεγάιεο ζαιάζζηεο πεξηνρέο θαη γ) κε ηε κέζνδν ηνπ εκηθπθιίνπ βάζεη ηεο νπνία ραξάζζεηαη κηα γξακκή θαη θάζε ζεκείν απηήο απέρεη απφ ην πιεζηέζηεξν ζεκείν ηεο αθηήο θαηά ίζε απφζηαζε κε ην ζεζκνζεηεκέλν πιάηνο ηεο Αηγηαιίηηδαο Εψλεο (ρήκα 1). Απηή πηνζεηήζεθε απφ ηε χκβαζε ηεο Γελεχεο ην ηαλ ππάξρνπλ γεηηνληθά θξάηε εθαξκφδεηαη ε χκβαζε ηνπ 1958 θαη ε χκβαζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο (άξζξν 15) ζρεηηθά κε ηελ Αξρή ηεο Ίζεο Απφζηαζεο κέζσ ηεο «κέζεο γξακκήο» ή ηεο «πιάγηαο γξακκήο». Αλ ηα θξάηε είλαη ην έλα απέλαληη ζην άιιν φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 2, ηφηε ε κέζε γξακκή είλαη κηα γξακκή πνπ είλαη παξάιιειε κε ηηο γξακκέο βάζεο ησλ θξαηψλ θαη απέρεη ίζε απφζηαζε απφ ην θαζέλα. Αλ ηα θξάηε ζπλνξεχνπλ ζην ρεξζαίν ηκήκα, ηφηε ηα ρσξηθά ηνπο χδαηα γίλνληαη κε ηελ πιάγηα γξακκή (ρήκα 3), πνπ είλαη κηα θάζεηε γξακκή πξνο ηηο αθηέο ηνπο θαη θάζε ζεκείν ηεο απέρεη ίζε απφζηαζε απφ ηα πην θνληηλά ζεκεία ησλ γξακκψλ βάζεο ηνπ θαζελφο (ρήκα 2). (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 228). ηψρνο Κ. ειίδα 14

16 ρήκα 1: Ζ κέζνδνο ηνπ εκηθπθιίνπ γηα ηε ράξαμε ηνπ εμσηεξηθνύ νξίνπ ηεο Αηγηαιίηηδαο Εώλεο ρήκα 2: Ζ κέζε γξακκή σο έθθξαζε ηεο Αξρήο ηεο ίζεο Απόζηαζεο ηψρνο Κ. ειίδα 15

17 ρήκα 3: Ζ πιάγηα γξακκή σο έθθξαζε ηεο Αξρήο ηεο ίζεο Απόζηαζεο Γηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο παξάθηηνπ θξάηνπο Ζ ρσξηθή ζάιαζζα είλαη ηψξα, αιιά έλα ζπζηαηηθφ ελφο κεγαιχηεξνπ δηεζλνχο λνκηθνχ θαζεζηψηνο πνπ δηέπεη ηα ζπκθέξνληα ησλ παξάθηησλ θξαηψλ ζηα παξαθείκελα χδαηα ηνπο. Σν παξάθηην θξάηνο δχλαηαη λα ιακβάλεη ηα αλαγθαία κέηξα ζηε ρσξηθή ζάιαζζα πξνθεηκέλνπ λα εκπνδίζεη δηέιεπζε ε νπνία δελ είλαη αβιαβήο. ηελ πεξίπησζε ησλ πινίσλ πνπ εηζέξρνληαη ζηα εζσηεξηθά χδαηα, ην παξάθηην θξάηνο πξέπεη λα έρεη, επίζεο, ην δηθαίσκα λα ιάβεη ηα αλαγθαία κέηξα γηα ηελ πξφιεςε νπνηαζδήπνηε παξαβίαζεο ησλ πξνυπνζέζεσλ απφ ηηο νπνίεο ε είζνδνο απηψλ ησλ πινίσλ ζηα χδαηα απηά είλαη ζέκα. Με ηελ επηθχιαμε ησλ δηαηάμεσλ ηεο παξαγξάθνπ 4, ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί, ρσξίο λα ππάξρεη δηάθξηζε κεηαμχ μέλσλ πινίσλ, λα αλαζηείιεη πξνζσξηλά ζε θαζνξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο ρσξηθήο ζάιαζζαο, ηελ αβιαβή δηέιεπζε ησλ μέλσλ πινίσλ, εάλ ην ελαηψξεκα είλαη απαξαίηεην γηα ηελ πξνζηαζία ηεο αζθάιεηάο ηνπ. Ζ ελ ιφγσ αλαζηνιή ηίζεηαη ζε ηζρχ κφλν κεηά ηελ πξνζήθνπζα δεκνζίεπζε. (Δήκνπ, 1994: 196). Γελ πξέπεη λα ππάξρεη αλαζηνιή ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο ησλ μέλσλ πινίσλ κέζα ζε ζηελά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηεζλή λαπζηπινΐα κεηαμχ ελφο κέξνο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο θαη έλα άιιν κέξνο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο ή ηεο εδαθηθήο ζάιαζζαο ελφο μέλνπ θξάηνπο. ε κηα δψλε αλνηθηήο ζάιαζζαο ζπλερφκελε κε ηα ρσξηθά χδαηα, ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα αζθεί ηνλ απαξαίηεην έιεγρν γηα: ηψρνο Κ. ειίδα 16

18 Πξφιεςε ησλ ηεισλεηαθψλ, δεκνζηνλνκηθψλ, κεηαλαζηεπηηθψλ ή πγεηνλνκηθψλ ηνπ θαλνληζκψλ ζην έδαθφο ηνπ ή ζηα ρσξηθά χδαηα, Σηκσξεί παξαβηάζεηο ησλ παξαπάλσ θαλνληζκψλ πνπ δηαπξάρζεθαλ ζην πιαίζην ηεο επηθξάηεηαο ή ησλ ρσξηθψλ πδάησλ. Ζ ζπλνξεχνπζα δψλε δελ κπνξεί λα εθηείλεηαη πέξαλ ησλ δψδεθα κηιίσλ απφ ηε γξακκή βάζεο απφ ηελ νπνία κεηξηέηαη ην πιάηνο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ. ε πεξίπησζε πνπ νη αθηέο ησλ δχν θξαηψλ είλαη απέλαληη ή δίπια ζηo άιιν, θαλέλα απφ ηα δχν θξάηε δελ δηθαηνχηαη, ειιείςεη ζπκθσλίαο κεηαμχ ηνπο γηα ην αληίζεην, λα επεθηείλεη ζπλνξεχνπζα δψλε πέξαλ ηεο κέζεο γξακκήο, θάζε ζεκείν ηεο νπνίαο βξίζθεηαη ζε ίζε απφζηαζε απφ ηα εγγχηεξα ζεκεία ησλ γξακκψλ βάζεο απφ ηελ νπνία κεηξάηαη ην εχξνο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ ησλ δχν. (Πνπιαλτδάο, 2005: 162) Ζ εμαίξεζε: ην δηθαίσκα ηεο Αβιαβνύο Γηέιεπζεο Σν δηθαίσκα δηέιεπζεο απφ ρσξηθά χδαηα πξνζδηνξίδεηαη θαη νξίδεηαη ζην δηεζλέο δίθαην ηεο ζάιαζζαο, φπσο ε πινήγεζε κέζα απφ ηε ρσξηθή ζάιαζζα κε ζθνπφ: ηνλ δηάπινπ ηεο ζάιαζζαο απηήο ρσξίο είζνδν ζηα εζσηεξηθά χδαηα, πξνρσξψληαο πξνο ή απφ ηα εζσηεξηθά χδαηα. χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο χκβαζεο γηα ρσξηθά χδαηα θαη ηε ζπλνξεχνπζα δψλε ηνπ 1958 (άξζξν 14), ην πέξαζκα, πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζχκθσλα κε ηα άξζξα ηεο χκβαζεο θαη κε άιινπο θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, είλαη αβιαβέο εθφζνλ δελ είλαη επηδήκην γηα ηελ εηξήλε, ηελ ηάμε ή ηελ αζθάιεηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. Γηα λα απνθεπρζεί νπνηαδήπνηε ζχγρπζε ε έλλνηα ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο έγηλε ζαθήο ζηε χκβαζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο ηνπ Πην ζπγθεθξηκέλα ην άξζξν 14 ηεο χκβαζεο ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο αλαθέξεη: «Με ηημ επιθύλανη ητμ διαηάνετμ ητμ άοθοτμ αρηώμ, ηα πλξία όλτμ ητμ κοαηώμ, παοάκηια ή όςι, έςξρμ ηξ δικαίτμα ηηπ αβλαβξύπ διέλερζηπ μέζτ ηα ςτοικά ύδαηα. Διέλερζη ζημαίμει μαρζιπλξΐα μέζα από ηη ςτοική θάλαζζα με ζκξπό είηε από ηξμ διάπλξρ ηηπ θάλαζζαπ αρηήπ ςτοίπ είζξδξ ζηα εζτηεοικά ύδαηα, ή ζηα εζτηεοικά ύδαηα ή ητμ απξθάζετμ για ηημ αμξικηή θάλαζζα από ηα εζτηεοικά μεοά. Τξ πέοαζμα πεοιλαμβάμει ηη ζηάζη και ηημ αγκροξβόληζη, αλλά μόμξ ζηξ βαθμό πξρ ηξ ίδιξ είμαι ζύμηθεπ ζρμβάμ ηηπ μαρζιπλξΐαπ ή καθίζηαμηαι αμαγκαίξ λόγτ ηηπ αμτηέοαπ βίαπ ή αγτμίαπ. Η διέλερζη είμαι αβλαβήπ εθόζξμ δε διαηαοάζζει ηημ ειοήμη, ηημ καλή ηάνη ή ηημ αζθάλεια ηξρ παοάκηιξρ κοάηξρπ. Η διέλερζη θα λαμβάμει ςώοα ζύμθτμα με ηα άοθοα αρηά και με άλλξρπ καμόμεπ ηξρ διεθμξύπ δικαίξρ. Τξ πέοαζμα ητμ νέμτμ αλιερηικώμ ζκαθώμ δεμ ποέπει μα θετοείηαι αβλαβέπ, αμ δεμ ηηοξύμ αρηξύπ ηξρπ μόμξρπ και ηξρπ καμξμιζμξύπ, πξρ ηξ παοάκηιξ κοάηξπ δημιξρογεί και δημξζιεύει, ποξκειμέμξρ μα απξηοέσει αρηά ηα ζκάθη πξρ αλιεύξρμ ζηα ςτοικά ύδαηα. Υπξβούςια ρπξςοεξύμηαι μα ηανιδεύξρμ ζηημ επιθάμεια και μα δείςμξρμ ηη ζημαία ηξρπ» (Μπιωλόπνπινο, 2004: 238). ηψρνο Κ. ειίδα 17

19 Γηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο Σα πινία θξάηνπο ζεκαίαο κπνξνχλ λα αζθήζνπλ λνκνζεηηθή δηθαηνδνζία επί ησλ πινίσλ ηνπο, φπνπ θαη αλ βξίζθνληαη. πλήζσο απηφ ζπλεπάγεηαη ξχζκηζε ησλ θνηλσληθψλ, ηελ απαζρφιεζε, ηελ αζθάιεηα θαη ηα ηερληθά δεηήκαηα πνπ βξίζθνληαη ζην πινίν. ρεηηθά κε ηε δηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο ηζρχνπλ φζα αλαθέξζεθαλ γηα ηα εζσηεξηθά χδαηα. Αθφκε, βάζε ηεο παξαγξάθνπ 3 ηνπ άξζξνπ 27 ηεο χκβαζεο, ζε θάζε πεξίπησζε πνπ ην Παξάθηην θξάηνο αζθεί πνηληθή αξκνδηφηεηα, ην θξάηνο ζεκαίαο δηθαηνχηαη λα εηδνπνηεζεί απφ ην παξάθηην θξάηνο πξηλ ιάβεη νπνηαδήπνηε κέηξα θαη λα δηεπθνιχλεη ηελ επαθή ηνπ κε ην πιήξσκα ηνπ πινίνπ. Μφλν ζε απηή ηελ επείγνπζα αλάγθε ζα πξέπεη απηή ε εηδνπνίεζε λα γλσζηνπνηεζεί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ιήςεο ησλ κέηξσλ. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 275). Ζ πην ζεκαληηθή πξφλνηα ηεο χκβαζεο ππέξ ηνπ Κξάηνπο ηεο εκαίαο είλαη ην άξζξν 32 ηεο χκβαζεο ζχκθσλα κε ην νπνίν αλαγλσξίδεηαη ε αζπιία ησλ πνιεκηθψλ θαη ησλ άιισλ θξαηηθψλ πινίσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ζθνπνχο πνπ δελ είλαη εκπνξηθνί. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ΤΝΟΡΔΤΟΤΑ ΚΑΗ ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΖ ΕΧΝΖ 6.1. πλνξεύνπζα δώλε, έλλνηα θαη πεξηγξαθή Σα φκνξα χδαηα ηεο δψλεο απνηεινχλ κηα ζαιάζζηα δψλε, πνπ γεηηληάδεη κε ηα ρσξηθά χδαηα ελφο παξάθηηνπ θξάηνπο ην νπνίν, ζχκθσλα κε ηε χκβαζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο ηνπ 1982, δελ κπνξεί λα παξαηαζεί πέξαλ ησλ 24 λαπηηθψλ κηιίσλ απφ ηε γξακκή βάζεο απφ ηελ νπνία ην εχξνο ηνπ κεηξηέηαη απφ ηελ αηγηαιίηηδα. ηελ ζπλνξεχνπζα δψλε ην παξάθηην θξάηνο έρεη ην δηθαίσκα ζε νξηζκέλν είδνο ειέγρνπ Ννκηθό θαζεζηώο/ δηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο Ζ ρξήζε θαη ν έιεγρνο ηεο ζπλνξεχνπζαο δψλεο νξίδεηαη ζηε χκβαζε ηεο Γελεχεο ηνπ 1958 γηα ηα Υσξηθά Όδαηα θαη ηε πλνξεχνπζα δψλε. Σν άξζξν 24 ηεο παξνχζαο ζχκβαζεο, αλαθέξεη φηη ζηε δψλε ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο ζπλερφκελα ησλ ρσξηθψλ ηνπ πδάησλ, ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα αζθεί ηνλ απαξαίηεην έιεγρν γηα: α) ηελ πξφιεςε ηεο παξαβίαζεο ησλ ηεισλεηαθψλ, δεκνζηνλνκηθψλ, κεηαλαζηεπηηθψλ ή πγεηνλνκηθψλ θαλνληζκψλ ζην έδαθφο ηνπ ή ζηε ρσξηθή ζάιαζζα θαη β) λα ηηκσξήζεη ηελ παξάβαζε ησλ παξαπάλσ θαλνληζκψλ πνπ δηαπξάρζεθαλ ζην έδαθφο ηνπ ή ζηα ρσξηθά ηνπ χδαηα. (Δήκνπ, 1994:221). Σν άξζξν 33 (1) ηεο χκβαζεο νξίδεη φηη κέζα ζε κηα δψλε ζπλερφκελεο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ ηνπ, πνπ πεξηγξάθεηαη σο «ζπλνξεύνπζα δώλε», έλα παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα αζθεί ηνλ αλαγθαίν γηα ηνλ έιεγρν: (α) ηελ απνθπγή παξαβάζεσλ ησλ ηεισλεηαθψλ, δεκνζηνλνκηθψλ, κεηαλαζηεπηηθψλ ή πγεηνλνκηθψλ ηνπ λφκσλ θαη θαλνληζκψλ ζην έδαθφο ηνπ ή ζηα ρσξηθά χδαηα θαη (β) λα ηηκσξήζεη παξαβηάζεηο ησλ λφκσλ θαη θαλνληζκψλ πνπ δηαπξάρζεθαλ εληφο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ θαη ησλ πεξηνρψλ. Σν κέγηζην εμσηεξηθφ φξην ηεο ζπλνξεχνπζαο δψλεο δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηα 24 λαπηηθά κίιηα απφ ηηο γξακκέο βάζεο. Ζ δηθαηνδνζία ηεο ζπλνξεχνπζαο δψλεο ζρεηίδεηαη εηδηθά κε ηελ πξνο ηα έμσ θαη πξνο ηα κέζα δεζκεπκέλε θίλεζε ησλ πινίσλ. ηψρνο Κ. ειίδα 18

20 Γηθαηνδνζία θαη αξκνδηόηεηεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο Ζ ζπλνξεχνπζα δψλε έρεη αλεμάξηεηε λνκηθή ππφζηαζε κφλν γηα φζν δηάζηεκα ην παξάθηην θξάηνο δελ έρεη αλαθεξχμεη κηα απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε πνπ ππεξβαίλνπλ ηα εμσηεξηθά φξηα ηεο ζπλνξεχνπζαο δψλεο. Δάλ είλαη εγθαηεζηεκέλε κηα απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε, αξρίδεη πέξαλ θαη παξαθείκελα ησλ ρσξηθψλ πδάησλ, κε ην πξνθχπηνλ απνηέιεζκα ε ζπλνξεχνπζα δψλε λα γίλεηαη κέξνο ηεο απνθιεηζηηθήο νηθνλνκηθήο δψλεο, θαζψο θαη φιεο νη δηαηάμεηο πνπ ηζρχνπλ γηα ηα θαζεζηψηα απηά εθαξκφδνληαη επίζεο εληειψο θαη πιήξσο (φπσο δελ ππάξρνπλ εμαηξέζεηο) ζηε ζπλνξεχνπζα δψλε. Ζ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ηεο λαπζηπινΐαο ηζρχεη ζε απηή ηε δψλε, θαζψο θαη ζε άιια ζεκεία εθηφο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ, αιιά θαη άιια θξάηε ιακβάλνπλ δεφλησο ππφςε ηα δηθαηψκαηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο ζηελ απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε ηεο θαη ζπκκνξθψλνληαη κε ηνπο λφκνπο θαη ηνπο θαλνληζκνχο ηνπ. (Δήκνπ, 1994: 227) Γηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο ζεκαίαο Σν λνκηθφ θαζεζηψο πνπ ηζρχεη γηα ηε ζπλνξεχνπζα δψλε γηα ην παξάθηην θξάηνο αθήλεη πεδίν δηθαηνδνζίαο γηα ην ειεχζεξν θξάηνο ηεο ζεκαίαο. Ζ δηθαηνδνζία θαη νη ηξηκεξέο δηαθξηλφκελεο αξκνδηφηεηεο είλαη πιήξεηο γηα ην θξάηνο ηεο ζεκαίαο κε κνλαδηθφ πεξηνξηζκφ φηη ην παξάθηην θξάηνο έρεη δηθαίσκα ειέγρνπ κε βάζε ην άξζξν 33 ηεο χκβαζεο ηνπ Γηθαίνπ ησλ Θαιαζζψλ Αξραηνινγηθή δώλε, έλλνηα θαη πεξηγξαθή Ζ χκβαζε έρεη ζεζπίζεη κηα αξραηνινγηθή δψλε πξνθεηκέλνπ λα ειέγρνληαη ηα «αξραηνινγηθά αληηθείκελα». Ωζηφζν δελ ππάξρεη ζπγθεθξηκέλε νξηνζέηεζε ηνπ πιάηνπο ηεο «αξραηνινγηθήο δψλεο» ζηε χκβαζε Ννκηθό θαζεζηώο/ δηθαηνδνζία Σν άξζξν 303 (2) ηεο χκβαζεο νξίδεη φηη, πξνθεηκέλνπ γηα ηνλ έιεγρν ηεο θπθινθνξίαο ζε αξραηνινγηθά θαη ηζηνξηθά αληηθείκελα πνπ βξίζθνληαη ζηε ζάιαζζα, έλα παξάθηην θξάηνο πνπ έρεη ζηνηρίζεη κηα ζπλνξεχνπζα δψλε κπνξεί λα ππνζέζεη φηη ε κε εμνπζηνδνηεκέλε αθαίξεζε ησλ ελ ιφγσ αληηθεηκέλσλ απφ ζπλνξεχνπζα δψλε ηνπ ζα νδεγήζεη ζε κηα παξαβίαζε κέζα ζην έδαθφο ηνπ ή ηα ρσξηθά ηνπ χδαηα κε βάζεη ηνπο λφκνπο θαη ηνπο θαλνληζκνχο πνπ αλαθέξνληαη ζην ελ ιφγσ άξζξν». Δλψ ε δηαηχπσζε ηνπ άξζξνπ απηνχ κπνξεί λα ζεσξεζεί ιηγφηεξν απφ βέιηηζηε (δεδνκέλνπ φηη: (α) νη λφκνη θαη νη θαλνληζκνί πνπ αλαθέξνληαη ζην άξζξν 33, θαλνληθά ζα πξέπεη λα αλακέλεηαη λα ζρεηίδνληαη κε ηεισλεηαθά, δεκνζηνλνκηθά, κεηαλαζηεπηηθά ή πγεηνλνκηθά ζέκαηα ζε ζρέζε κε ηε ιεηηνπξγία κηαο ζπλνξεχνπζαο δψλεο θαη φρη ζηελ πξνζηαζία ησλ αξραηνινγηθψλ αληηθεηκέλσλ θαη (β) φηη αλαθέξεηαη κφλν ζηελ αθαίξεζε ηνπο θαη φρη ζηελ θαηαζηξνθή ηνπο) ε πξφζεζε ηνπ άξζξνπ 303 (2) θαίλεηαη λα είλαη φηη έλα παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη κηα 24 κηιίσλ αξραηνινγηθή δψλε ζηελ νπνία κπνξεί λα εθαξκφδεη ηε λνκνζεζία ηνπ γηα ην ζθνπφ ηεο πξνζηαζίαο ησλ ζρεηηθψλ αξραηνινγηθψλ αληηθεηκέλσλ. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ν φξνο «αξραηνινγηθή ζπλνξεχνπζα δψλε» δελ εκθαλίδεηαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ζηε χκβαζε. Βάζεη ησλ παξαγξάθσλ 1 θαη 2 ηνπ άξζξνπ 303 ηεο χκβαζεο ηνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ νη «δηθαηνδνηηθνί» θαλφλεο εθαξκφδνληαη κε πεξηνξηζκνχο θαη βάζεη ηεο παξαγξάθνπ 3, ηψρνο Κ. ειίδα 19

21 παξά απηέο ηηο ξπζκίζεηο, δηαηεξείηαη ε δηθαηνδνζία ησλ εμαθξηβσκέλσλ ηδηνθηεηψλ θαη ηα δηθαηψκαηα εθείλνπ πνπ πξαγκαηνπνηεί ηε λαπαγηαίξεζε. Αθφκε, ε ηζρχο φισλ ησλ άιισλ δηεζλψλ ζπκθσληψλ φζνλ αθνξά ηελ πξνζηαζία ησλ αληηθεηκέλσλ αξραηνινγηθνχ θαη ηζηνξηθνχ ραξαθηήξα ζπλερίδεη λα πθίζηαηαη. Σέινο, έλα παξάθηην θξάηνο δελ κπνξεί λα παξεκπνδίζεη ηελ αξραηνινγηθή ζαιάζζηα έξεπλα εληφο κηαο «Αξραηνινγηθήο Εψλεο». (Δήκνπ, 1994: 234). ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 ΣΑ ΓΗΔΘΝΖ ΣΔΝΑ 7.1. Έλλνηα, πεξηγξαθή θαη λνκηθή πνξεία ηα ζηελά δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζην δηεζλέο δίθαην ηεο ζάιαζζαο, επεηδή θαηαιακβάλνπλ έλα ηέηνην ζεκαληηθφ κέξνο ηεο παξάθηηαο δψλεο. Δίλαη ηα θπζηθά ζαιάζζηα πεξάζκαηα πνπ ζπλδένπλ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα ηηο ζάιαζζεο θαη ηνπο σθεαλνχο. Μεξηθά ζηελά ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ηεο ζέζεο, ηεο θιίκαθαο θαη ηεο δπλακηθήο ηνπο ρξήζεο ρξεζηκνπνηνχληαη εληαηηθά γηα ηε δηεζλή λαπζηπινΐα. ην δηεζλέο δίθαην ηεο ζάιαζζαο πνπ νλνκάδνληαη Γηεζλή ηελά. (Κηάλτνπ- Πακπνύθε, 2003: 286). Βάζεη ηεο ύκβαζεο ηεο Γελεύεο τνπ 1958 «Γηεζλέο ηελό» είλαη ην ζηελφ πνπ α) ελψλεη δπν θνκκάηηα Αλνηθηήο Θάιαζζαο κε ηελ Αηγηαιίηηδα Εψλε ελφο παξάθηηνπ θξάηνπο θαη β) εμππεξεηεί ηε δηεζλή λαπζηπινΐα. Βάζεη ησλ άξζξσλ 37 θαη 45 ηεο χκβαζεο ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο, Γηεζλέο είλαη ην ζηελφ πνπ α) ελψλεη έλα ηκήκα Αλνηθηήο Θάιαζζαο ή Απνθιεηζηηθήο Οηθνλνκηθήο Εψλεο κε έλα άιιν ηκήκα Αλνηθηήο Θάιαζζαο ή Α.Ο.Ε. ή έλα ηκήκα Αλνηθηήο Θάιαζζαο, ή Α.Ο.Ε. κε ηελ Αηγηαιίηηδα Εψλε ελφο ηξίηνπ θξάηνπο (γεσγξαθηθφ θξηηήξην) θαη β) εμππεξεηεί ηε δηεζλή λαπζηπινΐα (ιεηηνπξγηθφ θξηηήξην). (Μπιωλόπνπινο, 2004: 312). ην Μέξνο ΗΗΗ ηεο ζχκβαζεο ησλ Ζλωκέλωλ Δζλώλ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο, ηνπ 1982, αλαθέξεηαη φηη πξφθεηηαη γηα ηα «ζηελά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηεζλή λαπζηπινΐα» θαη βειηηζηνπνηνχλ ηα ζπκθέξνληα ηφζν ησλ ρσξψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα δηεζλή ζηελά φζν θαη ηα παξάθηηα θξάηε πνπ βξίζθνληαη θαηά κήθνο ησλ ζηελψλ. Δηδηθφηεξα, ην άξζξν 34 ηεο χκβαζεο αλαθέξεη, φηη ην θαζεζηψο ηεο δηέιεπζεο κέζσ ζηελψλ δηεζλνχο λαπζηπινΐαο δελ επεξεάδεη θαηά ηα άιια ην λνκηθφ θαζεζηψο ησλ πδάησλ πνπ ζρεκαηίδνπλ ηα ζηελά απηά ή ηελ άζθεζε απφ ηα θξάηε πνπ ζπλνξεχνπλ κε ηα ζηελά ηεο θπξηαξρίαο ή ηεο δηθαηνδνζίαο ηνπο πάλσ απφ απηά ηα χδαηα θαη ζηνλ ελαέξην ρψξν, ην έδαθνο θαη ην ππέδαθφο ηνπο. (Έγγξαυα Δηεζλνύο Ναπτηιηαθνύ Δηθαίνπ, Μόσρα, 2000, τκήκα Χ, Μέξνο 3:431). Ο νξηζκφο ηνπ πινπ δηέιεπζεο δίλεηαη ζην ηκήκα 2, Μέξνο III, ηεο χκβαζεο: πινπ δηέιεπζεο είλαη ε ειεπζεξία ηεο λαπζηπινΐαο ή πάλσ απφ έλα ζηελφ απνθιεηζηηθά γηα ην ζθνπφ ηεο ζπλερνχο θαη γξήγνξεο δηέιεπζεο ηνπ πνξζκνχ. Ζ ζεκαζία ηνπ νξηζκνχ είλαη εκθαλήο ζε ζηελά, φπνπ ρσξηθά χδαηα πεξηζζνηέξσλ ηνπ ελφο θξάηνπο επηθαιχπηνληαη, φπσο ζπκβαίλεη ζε έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ κεγάισλ Γηεζλψλ ηελψλ. Ζ ειεχζεξε δηέιεπζε είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ εκπνξηθή λαπηηιία. (Δήκνπ, 1994: 258). ηψρνο Κ. ειίδα 20

22 7.2. Ννκηθό θαζεζηώο/ δηθαηνδνζία Ζ χκβαζε ηνπ 1982 πξνβιέπεη επίζεο γηα ηα ζπκθέξνληα ησλ θξαηψλ πνπ ζπλνξεχνπλ κε ζηελά φζνλ αθνξά ηελ αζθάιεηα ηεο λαπζηπινΐαο, ηεο αιηείαο, ηεο πξφιεςεο ηεο ξχπαλζεο, ηε ζπκκφξθσζε κε ηεισλεηαθψλ, δεκνζηνλνκηθψλ, ηε κεηαλάζηεπζε θαη πγεηνλνκηθψλ θαλνληζκψλ. Σα πινία γηα πινπ δηέιεπζεο ζα πξέπεη λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηνπο γεληθά απνδεθηνχο δηεζλείο θαλνληζκνχο, δηαδηθαζίεο θαη πξαθηηθέο γηα ηελ αζθάιεηα ζηε ζάιαζζα, θαη κε ηνπο γεληθά απνδεθηνχο δηεζλείο θαλνληζκνχο, δηαδηθαζίεο θαη πξαθηηθέο γηα ηελ πξφιεςε, κείσζε θαη έιεγρν ηεο ξχπαλζεο απφ ηα πινία. (Μπιωλόπνπινο, 2004: 319). Σα μέλα πινία, θαηά ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ πινπ δηέιεπζεο, ζα πξέπεη λα απέρνπλ απφ νπνηεζδήπνηε δξαζηεξηφηεηεο πνπ νδεγνχλ ζηελ παξαβίαζε ησλ αξρψλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ πεξηέρνληαη ζηνλ Υάξηε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ θαη λα απέρνπλ απφ νπνηεζδήπνηε δξαζηεξηφηεηεο, άιιεο απφ εθείλεο πνπ επηβάιιεη έλαο θαλνληθφο ηξφπνο ηεο ζπλερνχο θαη γξήγνξεο δηέιεπζεο, εθηφο αλ θαζίζηαληαη απαξαίηεηεο ιφγσ αλσηέξαο βίαο. (Μπιωλόπνπινο, 2004: 335). Σα θξάηε πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηα παξάθηηα ησλ ζηελψλ κπνξεί λα νξίζνπλ ηηο ζαιάζζηεο δηαδξνκέο θαη λα θαζνξίδνπλ ηα ζρέδηα δηαρσξηζκνχ θπθινθνξίαο ζηα ζηελά γηα ηελ αζθαιή δηέιεπζε ησλ πινίσλ. Σα θξάηε ζα πξέπεη λα ηεξνχλ ηηο αθφινπζεο απαηηήζεηο. (Μπιωλόπνπινο, 2004: 341): 1. Σηο ζαιάζζηεο δηαδξνκέο θαη ηα ζρέδηα δηαρσξηζκνχ θπθινθνξίαο πξέπεη λα πιεξνχλ γεληθά απνδεθηνχο δηεζλείο θαλνληζκνχο. 2. Πξηλ ηνλ θαζνξηζκφ ή ηελ ππνθαηάζηαζε ησλ ζαιάζζησλ δηαδξφκσλ ή ηνλ θαζνξηζκφ ή ηελ ππνθαηάζηαζε ησλ ζρεδίσλ δηαρσξηζκνχ θπθινθνξίαο, ηα θξάηε ζηα παξάθηηα ησλ ζηελψλ ππνβάιινπλ πξνηάζεηο ζηνλ αξκφδην δηεζλή νξγαληζκφ κε ζθνπφ ηελ πηνζέηεζή ηνπο. 3. Σα θξάηε ησλ παξάθηησλ ζηελψλ θαζνξίδνπλ ζαθψο φινπο ηνπο ζαιάζζηνπο δηαδξφκνπο θαη ηα ζρέδηα δηαρσξηζκνχ θπθινθνξίαο πνπ θαζνξίδνληαη απ απηά πάλσ ζε ράξηεο ζηνπο νπνίνπο πξέπεη λα δίλεηαη ε δένπζα δεκνζηφηεηα Οη αληηθξνπόκελεο ζέζεηο Απφ ηε κηα πιεπξά ππάξρεη ε «θηιειεχζεξε ζέζε» ζχκθσλα κε ηελ νπνία ζηα ηελά πθίζηαηαη απφιπηε ειεπζεξία λαπζηπινΐαο αιιά θαη ηεο ππεξπηήζεσο. Σελ άπνςε απηή ζπκκεξίδνληαη νη ΖΠΑ, ε Ρσζία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Γαιιία, ε Γεξκαλία θαη ε Ηαπσλία. Απηά ηα θξάηε είραλ ηνπνζεηεζεί απέλαληη ζην θαζεζηψο ηεο Διεχζεξεο Γηέιεπζεο πεξηνξηζηηθά, κε ηελ έλλνηα πσο δηεθδηθνχζαλ ηελ εθαξκνγή ηνπ κφλν κε εθείλα ηα ζηελά πνπ ζπλδένπλ δπν ηκήκαηα ηεο Αλνηθηήο Θάιαζζαο ή ηεο Α.Ο.Ε., ελψ γηα ηα ζηελά πνπ ζπλδένπλ ηελ Αλνηθηή Θάιαζζα ή ηελ Α.Ο.Ε. κε ηελ Αηγηαιίηηδα Εψλε ππνζηεξίδνπλ ηελ χπαξμε ηνπ ζεζκνχ ηεο «Αβιαβνχο δηέιεπζεο». (Δήκνπ, 1994: 269). Κάπνηα άιια θξάηε, φπσο ε Ηζπαλία, ε Διιάδα, ε Κχπξνο, νη Φηιηππίλεο θ.ά. δηαηχπσζαλ ηε ζέζε ηνπ «πξνζηαηεπηηζκνχ». Βάζεη απηήο ηα Γηεζλή ηελά, κε ηελ επέθηαζε ηεο Αηγηαιίηηδαο Εψλεο ησλ παξάθηησλ θξαηψλ ζηα 12 λαπηηθά κίιηα ζπκπίπηνπλ κε ηα ρσξηθά χδαηα, ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη ππφ ηνλ πιήξε έιεγρν ηνπ θξάηνπο, δειαδή ηζρχεη ην θαζεζηψο ηεο Αβιαβνχο Γηέιεπζεο. Σα θξάηε ηε πιεπξάο απηήο κπνξνχλ λα ειέγμνπλ ηψρνο Κ. ειίδα 21