Ερωτήσεις και Ασκήσεις, µε επιλεγµένες Απαντήσεις

Transcript

1 Ερωτήσεις και Ασκήσεις, µε επιλεγµένες Απαντήσεις για το βιβλίο Σύγχρονη Μακροοικονοµική Ν. Απέργη Copyright 2007 Rosili Publishing Τηλ. : e mail: info@businessbooks.gr

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1. Ως φοιτητές καλείστε να παρακολουθήσετε συγκεκριµένες ώρες µαθηµάτων κάθε ηµέρα. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας εξηγήστε ποιες από τις ακόλουθες διαδικασίες αποτελούν µέρος του κόστους ευκαιρίας σας: i) τα χρήµατα που ξοδεύετε για την αγορά βιβλίων ii) η εκπαιδευτική εκδροµή που κάνετε µε τους συναδέλφους σας στη Νέα Υόρκη για να παρακολουθήσετε από κοντά τη λειτουργία του Χρηµατιστηρίου iii) η εκδροµή που θα µπορούσατε να κάνετε για σκι στην Ελβετία iv) το σύνολο του ποσού που πληρώνετε στο κυλικείο της σχολής σας για καφέδες σε µία εβδοµάδα v) το σύνολο των χρηµάτων που θα κερδίζατε εάν εργαζόσασταν σε µια διαφηµιστική εταιρεία vi) το ποσό που θα ξοδεύατε σε ρούχα αντί για τη µετακίνησή σας κάθε µέρα στη σχολή σας. 2. ώστε κάποια παραδείγµατα του κόστους ευκαιρίας που έχετε από κάποιες σηµερινές σας δραστηριότητες. Έστω ότι κερδίζετε «σε όρους ευτυχίας» µε την επίσκεψή σας στον κινηµατογράφο. Με τον τρόπο αυτό έχετε κάποιο κόστος ευκαιρίας που µεταφράζεται στην πιθανή σας αποτυχία να πετύχετε τις επιδόσεις που συνηθίζατε στο παρελθόν στις εξετάσεις σας. Συγκεκριµένα, το κόστος ευκαιρίας σας µεταφράζεται ως η µείωση των µονάδων επιτυχίας στις εξετάσεις σας. 3. Στην περίπτωση που κάποιοι φοιτητές αποφασίζουν να ταξιδέψουν 30 χιλιόµετρα από τον τόπο της σχολής τους για να παρακολουθήσουν µια θεατρική παράσταση που δίνει ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος, εξηγήστε τα συστατικά του κόστους ευκαιρίας που υφίστανται οι φοιτητές αυτοί. Το κόστος ευκαιρίας των φοιτητών από την παρακολούθηση της συγκεκριµένης παράστασης µεταφράζεται ως οικονοµικό κόστος (το ποσό που οφείλουν να πληρώσουν ως εισιτήριο µεταφοράς συν το εισιτήριο της θεατρικής παράστασης) συν το γεγονός ότι θα µπορούσαν να διαθέσουν το χρόνο τους για κάποια άλλη απασχόληση, π.χ. µελέτη µαθηµάτων. Εάν, αντίθετα, η πολιτική του φορέα που διοργάνωσε τη θεατρική παράσταση ήταν να διατηρήσει την ελεύθερη (δωρεάν) πρόσβαση σε αυτήν, τότε το κόστος ευκαιρίας των φοιτητών θα ήταν ο απασχολούµενος χρόνος τους συν το οικονοµικό κόστος εξασφάλισης της µεταφοράς. 2

3 4. Καθορίστε ποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες µπορούν να χαρακτηρισθούν ως στόχοι της οικονοµικής πολιτικής: i) η µείωση του ελλείµµατος στο εµπορικό ισοζύγιο ii) η αύξηση της συνολικής ζήτησης iii) η µεταφορά τεχνολογίας από τον τοµέα των τροφίµων και ποτών στον τοµέα των χηµικών προϊόντων iv) η µείωση των πληθωριστικών πιέσεων v) η µείωση του µεταναστευτικού ρεύµατος στην εγχώρια οικονοµία vi) η δωρεάν παροχή βοήθειας στα θύµατα του τσουνάµι στον Ειρηνικό vii) η µείωση των επιτοκίων προς ενίσχυση της επενδυτικής τάσης στην οικονοµία viii)η παροχή δωρεάν παιδείας για όλο τον πληθυσµό. 5. Έστω ότι µια οικονοµία έχει την ακόλουθη προτίµηση και ικανότητα παραγωγής για δύο αγαθά, καλαµπόκι και ύφασµα: Καλαµπόκι Ύφασµα Παρουσιάστε το κόστος ευκαιρίας τόσο σε όρους καλαµποκιού όσο και σε όρους υφάσµατος. Τι παρατηρείτε; Συµφωνείτε; Καλαµπόκι Ύφασµα Κόστος ευκαιρίας καλαµποκιού Καλαµπόκι Ύφασµα Κόστος ευκαιρίας υφάσµατος

4 Κεφάλαιο 2 ο 1. Εξηγήστε γιατί ο πληθωρισµός αποτελεί το κόστος ευκαιρίας της διακράτησης των ρευστών διαθεσίµων. 2. Έστω ότι σε συνθήκες απουσίας πληθωρισµού επιθυµείτε να δανεισθείτε ένα ποσό µε επιτόκιο που δε θα ξεπερνά το 2%. Εάν πιστεύετε ότι ο πληθωρισµός τον επόµενο χρόνο θα είναι της τάξης του 4%, ενώ η τράπεζά σας πιστεύει ότι ο πληθωρισµός τον επόµενο χρόνο θα είναι της τάξης του 6%, τότε ποιο πρέπει να είναι το επιτόκιο συµφωνίας µεταξύ σας ώστε να πραγµατοποιηθεί η δανειοδότηση που επιθυµείτε; 3. α. Έστω ότι το 2004 δανείσαµε 100 ευρώ µε επιτόκιο 5% για ένα χρόνο. Εάν ο πληθωρισµός ισούται µε 8%, να υπολογίσετε την αγοραστική αξία του δανεισθέντος ποσού που θα εισπράξουµε σε ένα χρόνο, καθώς και την ποσοστιαία µεταβολή της πραγµατικής αξίας του δανείου. β. Εάν απαιτείται σε µια επένδυση πραγµατική απόδοση της τάξης του 4%, ενώ ο πληθωρισµός ισούται µε 3%, πόσο πρέπει να είναι η ονοµαστική επένδυση; α. Σε ονοµαστικούς όρους, η αξία του ποσού που αναµένεται να µας επιστραφεί είναι 105 µονάδες. Όµως, µε την παρουσία πληθωρισµού, το πραγµατικό επιτόκιο είναι - 3%. Με άλλα λόγια, η πραγµατική αξία των 100 ευρώ µετά από ένα χρόνο θα ισοδυναµεί µε 97 ευρώ, δηλαδή µια πραγµατική µεταβολή προς τα κάτω της τάξης του 3%. β. Με την παρουσία πληθωρισµού 3%, για να πετύχουµε πραγµατική απόδοση 4%, η ονοµαστική επένδυση πρέπει να δίνει απόδοση της τάξης του 7%. 4. Έστω ότι οι γονείς σας ισχυρίζονται ότι η συνεχιζόµενη άνοδος των τιµών των οπωροκηπευτικών προϊόντων έχει ως αποτέλεσµα την επιδείνωση των πληθωριστικών πιέσεων στην ελληνική οικονοµία. Συµφωνείτε µε την τοποθέτηση αυτή ή όχι; Γιατί; Εξηγήστε. 5. Εξηγήστε ποιες από τις ακόλουθες οικονοµικές µεταβλητές δεν αποτελούν µέρος του εθνικού εισοδήµατος: i) εισόδηµα από ενοίκια ii) επιδόµατα ανεργίας iii) µισθοί iv) εισόδηµα από τίτλους που έχουν απόδοση µε τη µορφή επιτο-κίων. 4

5 6. Παρουσιάστε τις πληροφορίες που χρειαζόµαστε σε µια οικονοµία ώστε να µετρήσουµε το διαθέσιµο εισόδηµα των οικονοµικών ατόµων. 7. Είναι γνωστό ότι µπορεί το πραγµατικό ΑΕΠ να βαίνει ανοδικά διαχρονικά, η άνοδος όµως αυτή δεν είναι ήπια αλλά χαρακτηρίζεται από ανοδικές και καθοδικές διακυµάνσεις. Εξηγήστε συνοπτικά τις φάσεις αυτές. Η παρουσία ανοδικών και καθοδικών φάσεων χαρακτηρίζει την παρουσία οικονοµικών κύκλων, στους οποίους έχουµε τις φάσεις της ανάκαµψης (ανόδου) και τις φάσεις της ύφεσης (καθόδου). Κατά τη διάρκεια της ανόδου το πραγµατικό ΑΕΠ αυξάνει, η ανεργία παρουσιάζει πτωτικές τάσεις, ενώ ο πληθωρισµός αρχίζει να αυξάνει (και µάλιστα έντονα κατά τις τελευταίες στιγµές της ανόδου). Η οικονοµία λειτουργεί σε ένα αισιόδοξο κλίµα, µε συνέπεια τόσο η κατανάλωση όσο και η επένδυση να αυξάνουν, µε περαιτέρω αύξηση του ΑΕΠ. Αντίθετα, στη φάση της καθόδου η ανεργία παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, ο πληθωρισµός συνεχίζει να αυξάνει αλλά µε σαφώς επιβραδυνόµενο ρυθµό, η απαισιοδοξία κυριαρχεί στο σύστηµα, µε συνέπεια τόσο η κατανάλωση όσο και η επένδυση να µειώνονται και έτσι να έχουµε µείωση του ΑΕΠ. 8. Εξηγήστε γιατί η «δουλειά στο σπίτι» δεν περιλαµβάνεται στον ορισµό του ΑΕΠ. Η «δουλειά στο σπίτι» δεν περιλαµβάνεται στον ορισµό του ΑΕΠ γιατί δεν µπορεί να πωληθεί στην αγορά. 9. Σχολιάστε την ακόλουθη πρόταση: η εργασία των ξένων εργαζοµένων στην εγχώρια οικονοµία τείνει να µειώνει το ΑΕΠ της χώρας γιατί οι εργαζόµενοι αυτοί συνηθίζουν να στέλνουν τα έσοδά τους (ή ένα µεγάλο κοµµάτι αυτών) στη χώρα τους. 10. Έστω ότι έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση: Μια υποθετική οικονοµία αποτελείται από τρεις επιχειρήσεις µε τα ακόλουθα οικονοµικά στοιχεία: Επιχείρηση 1 ευρώ Έσοδα από πωλήσεις 400 Μισθοί 340 Κέρδη 60 Επιχείρηση 2 ευρώ Έσοδα από πωλήσεις 200 Μισθοί 160 Κέρδη 40 5

6 Επιχείρηση 3 ευρώ Έσοδα από πωλήσεις 600 Μισθοί 440 Αγορές πρώτων υλών 50 Κέρδη 110 α. Μετρήστε το ΑΕΠ της οικονοµίας αυτής. β. Υπολογίστε την προστιθέµενη αξία παραγωγής για κάθε επιχείρηση. γ. είξτε τι ποσοστό του ΑΕΠ διανέµεται σε εισόδηµα από εργασία και σε κέρδη. 11. Το 1980 ο είκτης Τιµών Καταναλωτή της αµερικάνικης οικονοµίας ήταν στο επίπεδο των 170 µονάδων, ενώ το 1990 ο αντίστοιχος δείκτης ήταν στο επίπεδο των 235 µονάδων. Υπολογίστε το ρυθµό πληθωρισµού µεταξύ των ετών 1980 και Χρησιµοποιώντας ως έτος βάσης το 1980, ο ρυθµός πληθωρισµού υπολογίζεται ως: [( ΤΚ1990 ΤΚ1980)/ ΤΚ1980] x 100 = [( )/170] x 100 = 65/170 x 100 = 38,23% 12. Έστω ότι έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία (όλα τα ποσά είναι σε ευρώ): Μισθοί 500 Κατανάλωση 350 ηµόσιες δαπάνες 100 Κέρδη επιχειρήσεων 75 Επένδυση 50 Έσοδα από εξαγωγές 45 Πληρωµές για εισαγωγές 60 α. Υπολογίστε το ΑΕΠ της οικονοµίας αυτής µε όποια από τις τρεις εναλλακτικές µεθόδους µπορεί αυτό να γίνει. β. Τι επιπλέον πληροφορίες χρειάζεστε για να υπολογίσετε το εθνικό εισόδηµα; γ. Μπορείτε να υπολογίσετε την προστιθέµενη αξία στην οικονοµία αυτή; Εάν όχι, τι επιπλέον πληροφορίες χρειάζεστε; 6

7 Κεφάλαιο 3 ο 1. Εξηγήστε το νόηµα της οριακής ροπής για κατανάλωση και γιατί συνήθως το µέγεθός της είναι µικρότερο της µονάδας. 2. Ποια είναι η σχέση µεταξύ της συνάρτησης κατανάλωσης και της συνάρτησης αποταµίευσης; 3. Ταξινοµήστε τα ακόλουθα οικονοµικά γεγονότα µε κριτήριο το αν ανήκουν στις καταναλωτικές δαπάνες, στις επενδυτικές δαπάνες, στις δηµόσιες δαπάνες ή κάπου αλλού: α) δαπάνες αγοράς ενός γεύµατος σε ένα ακριβό εστιατόριο β) δαπάνες αγοράς ενός καινούργιου αυτοκινήτου γ) δαπάνες αγοράς ενός µεταχειρισµένου αυτοκινήτου δ) δαπάνες αγοράς γραφείων από την κυβέρνηση ε) πληρωµή επιδοµάτων ανεργίας στ) δαπάνες αγοράς ενός αεροπορικού εισιτηρίου ζ) µια ιδιωτική τράπεζα αγοράζει ένα πλήρες σύστηµα ηλεκτρονικού υπολογιστή η) πληρωµές φόρων. α) κατανάλωση β) κατανάλωση γ) κατανάλωση δ) δηµόσιες δαπάνες ε) δηµόσιες δαπάνες µε τη µορφή µεταβιβαστικών πληρωµών στ) κατανάλωση ζ) επένδυση η) δεν έχουµε ικανοποιητική πληροφόρηση για να απαντήσουµε. 4. Στα πλαίσια του απλού κεϋνσιανού υποδείγµατος εξηγήστε εάν το σηµείο ισορροπίας της οικονοµίας χαρακτηρίζεται ως ευσταθές ή ασταθές και εξηγήστε το µηχανισµό προσαρµογής προς την ισορροπία σε περίπτωση που βρεθούµε να λειτουργούµε σε κατάσταση ανισορροπίας. 5. Σχολιάστε την ακόλουθη πρόταση: Η επεκτατική δηµοσιονοµική πολιτική µπορεί από µόνη της να βρει τη χρηµατοδότησή της, αφού συµβάλλει στην αύξηση του εισοδήµατος άρα και της φορολογικής βάσης. 7

8 6. Εξηγήστε πώς κάθε ένα από τα ακόλουθα οικονοµικά γεγονότα θα επηρεάσει α) τις αυτόνοµες δαπάνες, β) το εισόδηµα ισορροπίας, γ) την κλίση της καµπύλης ζήτησης και δ) τον πολλαπλασιαστή των δηµόσιων δαπανών: α) µείωση των επενδυτικών σχεδίων που αναλαµβάνονται από τις επιχειρήσεις β) αύξηση των επενδύσεων στην οικοδοµή γ) υιοθέτηση ενός νόµου από τη Βουλή που προωθεί τη δραστική µείωση των δηµόσιων δαπανών δ) αύξηση της οριακής ροπής για κατανάλωση ε) αύξηση της οριακής ροπής για αποταµίευση. α) οι αυτόνοµες δαπάνες και το εισόδηµα ισορροπίας θα µειωθούν, ενώ η κλίση της καµπύλης συνολικής ζήτησης και ο πολλαπλασιαστής θα παραµείνουν σταθερά β) οι αυτόνοµες δαπάνες και το εισόδηµα ισορροπίας θα αυξηθούν, ενώ η κλίση της καµπύλης συνολικής ζήτησης και ο πολλαπλασιαστής θα παραµείνουν σταθερά γ) οι αυτόνοµες δαπάνες και το εισόδηµα ισορροπίας θα µειωθούν, ενώ η κλίση της καµπύλης συνολικής ζήτησης και ο πολλαπλασιαστής θα παραµείνουν σταθερά δ) οι αυτόνοµες δαπάνες θα παραµείνουν σταθερές, το εισόδηµα ισορροπίας θα αυξηθεί. Το ίδιο θα συµβεί τόσο στην κλίση της καµπύλης της συνολικής ζήτησης όσο και στον πολλαπλασιαστή ε) οι αυτόνοµες δαπάνες θα παραµείνουν σταθερές, το εισόδηµα ισορροπίας θα µειωθεί. Το ίδιο θα συµβεί τόσο στην κλίση της καµπύλης της συνολικής ζήτησης όσο και στον πολλαπλασιαστή. 7. Σε µια υποθετική οικονοµία δίνεται η ακόλουθη πληροφόρηση (µε όλα τα ποσά να εκφράζονται σε ευρώ): Οι φόροι ισούνται µε 25, η ιδιωτική κατανάλωση ισούται µε 100, η ιδιωτική επένδυση ισούνται µε 30, οι δηµόσιες δαπάνες ισούνται µε 30, και τέλος οι καθαρές εξαγωγές ισούνται µε 10. Να υπολογισθούν: α) η συνολική δαπάνη για την οικονοµία β) το συνολικό εισόδηµα της οικονοµίας γ) το ΑΕΠ της οικονοµίας δ) το δηµοσιονοµικό της έλλειµµα ή πλεόνασµα ε) η ιδιωτική αποταµίευση στ) η αποταµίευση του δηµόσιου τοµέα ζ) η εθνική αποταµίευση η) ο καθαρός δανεισµός της οικονοµίας από το εξωτερικό. Σύµφωνα µε τα δεδοµένα της άσκησης έχουµε: T (φόροι) = 25, C (κατανάλωση) = 100, I (επένδυση) = 30, G (δηµόσιες δαπάνες) = 30, NX (καθαρές εξαγωγές) = 10. α) Συνολική δαπάνη = C + I + G + NX = = 150 β) Συνολικό εισόδηµα = συνολικές δαπάνες = 150 γ) ΑΕΠ = συνολικό εισόδηµα = 150 8

9 δ) ηµοσιονοµικό έλλειµµα = G T = = 5 ε) Αποταµίευση οικονοµικών ατόµων = ιαθέσιµο εισόδηµα Κατανάλωση = Y T C = = 25 στ) Αποταµίευση δηµόσιου τοµέα = Πλεόνασµα δηµόσιου τοµέα. Επειδή εδώ έχουµε έλλειµµα (ερώτηµα δ) ο δηµόσιος τοµέας δεν αποταµιεύει αλλά, αντίθετα, θα δανεισθεί για να καλύψει το έλλειµµά του (5 δις) ζ) Εθνική αποταµίευση = Αποταµίευση οικονοµικών ατόµων + αποταµίευση δηµόσιου τοµέα = 25 5 = 20 η) ανεισµός από το εξωτερικό: αφού οι καθαρές εξαγωγές είναι 10, αυτό σηµαίνει ότι οι εισαγωγές µας είναι περισσότερες των εξαγωγών µας κατά 10 δις. Άρα, η εγχώρια οικονοµία θα δανεισθεί 10 δις από το εξωτερικό. 8. ίνεται η ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία (όλα τα ποσά εκφράζονται σε ευρώ): η ιδιωτική κατανάλωση είναι , η ιδιωτική επένδυση είναι , οι δηµόσιες δαπάνες είναι , οι εξαγωγές είναι και τέλος οι εισαγωγές είναι α) Να υπολογίσετε το ΑΕΠ της οικονοµίας. β) Μπορείτε να υπολογίσετε το ΑΕΠ µε τη µέθοδο των αµοιβών; γ) Μια οικονοµία σαν την ανωτέρω πώς χρηµατοδοτεί την πραγµατοποίηση των επενδυτικών της σχεδίων; α) Y = C + I + G + X IMP = = β) Για να χρησιµοποιήσουµε την προσέγγιση αµοιβών στους συντελεστές χρειαζόµαστε επιπλέον τα έσοδα από ενοίκια, το εισόδηµα ιδιοκτητών άλλων περιουσιακών στοιχείων ή άλλων µορφών συντελεστών παραγωγής, π.χ. γης, τις καθαρές αµοιβές από τοκοφόρα περιουσιακά στοιχεία και την απόσβεση του κεφαλαιουχικού εξοπλισµού. γ) Η οικονοµία χρηµατοδοτεί τις επενδύσεις της από τη χρήση των επιχειρηµατικών κερδών (µε την παρουσία νοµισµατικού-τραπεζικού συστήµατος η χρηµατοδότηση θα εξασφαλιζόταν µέσω των διαφόρων µορφών δανειοδότησης). 9. Έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση για το οικονοµικό άτοµο Α (όλα τα ποσά εκφράζονται σε ευρώ) ιαθέσιµο Εισόδηµα Κατανάλωση

10 Να υπολογίσετε: α) την οριακή ροπή του οικονοµικού ατόµου Α β) την οριακή αποταµίευση του οικονοµικού ατόµου Α 10. Έχουµε την ακόλουθη πληροφόρηση σχετικά µε τη συµπεριφορά µιας υποθετικής οικονοµίας: Το αυτόνοµο συστατικό της κατανάλωσης ισούται µε 100 δισεκατοµµύρια, η οριακή ροπή για κατανάλωση ισούται µε 0,8, οι αυτόνοµες επενδύσεις ισούνται µε 460 δις, οι αυτόνοµες δηµόσιες δαπάνες ισούνται µε 400 δις και οι αυτόνοµοι φόροι ισούνται µε 400 δις. Να υπολογισθούν: α) το εισόδηµα ισορροπίας β) η κατανάλωση ισορροπίας γ) εάν οι δηµόσιες δαπάνες µειωθούν κατά 100 δις, πώς θα επηρεασθούν τόσο το εισόδηµα ισορροπίας όσο και η κατανάλωση ισορροπίας; 11. ίνεται η ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία ιαθέσιµο εισόδηµα Αποταµίευση Να υπολογισθούν: α) η οριακή ροπή για αποταµίευση στα διάφορα επίπεδα εισοδήµατος β) το επίπεδο της κατανάλωσης στα διάφορα επίπεδα εισοδήµατος γ) η οριακή ροπή για κατανάλωση στα διάφορα επίπεδα εισοδήµατος. α) ιαθέσιµο εισόδηµα Αποταµίευση Οριακή ροπή αποταµίευσης ( S/ Y) /50= 0, /50= 0, /50=0, /50=0, /50=0, /50=0,1 10

11 β) ιαθέσιµο εισόδηµα Αποταµίευση Κατανάλωση γ) Οριακή ροπή για κατανάλωση ( C/ Y) 45/50=0,9 45/50=0,9 45/50=0,9 45/50=0,9 45/50=0,9 45/50=0,9 11

12 Κεφάλαιο 4 ο 1. Εξηγήστε το µηχανισµό µέσω του οποίου οι δηµόσιες δαπάνες επηρεάζουν τη συνολική ζήτηση. 2. Εξηγήστε µε ποιο τρόπο η οριακή ροπή για κατανάλωση επηρεάζει τον πολλαπλασιαστή δηµόσιων δαπανών. 3. Σχολιάστε την ακόλουθη πρόταση: Μια µείωση των φόρων αναµένεται να αυξήσει το δηµοσιονοµικό έλλειµµα. Είναι γνωστό ότι ο δηµοσιονοµικός προϋπολογισµός ορίζεται ως η διαφορά µεταξύ δηµόσιων δαπανών και δηµόσιων εσόδων (φόρων). Εάν οι δηµόσιες δαπάνες είναι µεγαλύτερες των δηµόσιων εσόδων, τότε ο προϋπολογισµός είναι ελλειµµατικός. Στην αντίθετη περίπτωση ο προϋπολογισµός είναι πλεονασµατικός. Εάν τα δύο µεγέθη είναι ίσα, τότε ο προϋπολογισµός είναι ισοσκελισµένος. Έτσι, στην περίπτωσή µας, µια µείωση των φόρων (για παράδειγµα από τη θέση του ισοσκελισµένου προϋπολογισµού) αναµένεται να µειώσει την πλευρά των δηµόσιων εσόδων, µε αποτέλεσµα ο προϋπολογισµός να γίνεται ελλειµµατικός. 4. Συµφωνείτε µε την κατωτέρω πρόταση: Η αύξηση των δηµόσιων δαπανών εκτοπίζει τον ιδιωτικό τοµέα από την παραγωγική διαδικασία; 5. Με ποιο τρόπο η παρουσία ελλειµµάτων επιβάλλει βάρη τόσο στην τρέχουσα όσο και στις µελλοντικές γενιές των οικονοµικών ατόµων; 6. Παρουσιάστε την αποτελεσµατικότητα των οικονοµικών της προσφοράς. 7. α) Εξηγήστε πώς η µείωση των δηµόσιων δαπανών επηρεάζει τις αποταµιεύσεις, τα ονοµαστικά επιτόκια και τα πραγµατικά επιτόκια. β) Κάτω από την υπόθεση του Ρικαρντιανού Ισοδύναµου, πώς η µείωση των δηµόσιων δαπανών επηρεάζει τις αποταµιεύσεις; α) Έστω ότι οι δηµόσιες δαπάνες µειώνονται. Άµεση συνέπεια µιας τέτοιας πράξης του δηµόσιου τοµέα είναι η µείωση των δαπανών δανειοδότησης του τοµέα αυτού (µέσω έκδοσης κρατικών οµολογιών), άρα και η µείωση των επιτοκίων. Με µειωµένα επιτόκια οι επενδύσεις αναµένεται να αυξηθούν και έτσι να τονώσουν τη συνολική ζήτηση, άρα και το εισόδηµα. Τα µειωµένα επιτόκια θα προσελκύσουν λιγότερες αποταµιεύσεις. Η µείωση των αποταµιεύσεων µπορεί να επιτευχθεί και από το γεγονός ότι οι µειούµενες δηµόσιες δαπάνες συντελούν στη µείωση του 12

13 πληθωρισµού, στην αύξηση της κατανάλωσης, άρα στη µείωση των αποταµιεύσεων. Το πραγµατικό επιτόκιο ορίζεται ως η διαφορά ονοµαστικού επιτοκίου και πληθωρισµού. Οι µειούµενες δηµόσιες δαπάνες οδηγούν σε µειωµένα επιτόκια, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, αλλά ταυτόχρονα οδηγούν και σε χαµηλότερο πληθωρισµό. Άρα, για να δούµε τις συνέπειες στο πραγµατικό επιτόκιο πρέπει να γνωρίζουµε τη σχετική µείωση σε ονοµαστικό επιτόκιο και πληθωρισµό. Εάν η µείωση στα ονοµαστικά επιτόκια υπερβαίνει αυτήν του πληθωρισµού, τότε το πραγµατικό επιτόκιο µειώνεται, ειδάλλως αυξάνεται. Εάν αντισταθµίζονται πλήρως, τότε η µείωση των δηµόσιων δαπανών δεν έχει κανένα αποτέλεσµα στο πραγµατικό επιτόκιο. β) Σύµφωνα µε το Ρικαρντιανό Ισοδύναµο, µεταβολές των δηµόσιων δαπανών (που δε συνοδεύονται από τρέχουσες αλλά µελλοντικές µεταβολές στους φόρους) επιφέρουν µεταβολές στις αποταµιεύσεις, ώστε τα οικονοµικά άτοµα να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στις αυξηµένες φορολογικές τους υποχρεώσεις στο µέλλον. Έτσι, στην περίπτωσή µας, µε µειούµενες δηµόσιες δαπάνες, οι µελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις θα είναι χαµηλότερες, γεγονός που δείχνει ότι οι τρέχουσες αποταµιεύσεις θα µειωθούν (όπως στο ερώτηµα α), ενώ επενδύσεις και πραγµατικό επιτόκιο θα παραµείνουν ως έχουν. 8. Εξηγήστε µε ποιον τρόπο οι αυτόµατοι σταθεροποιητές επηρεάζουν την οικονοµία κατά τη διάρκεια των διαφόρων φάσεων του οικονοµικού κύκλου. Κατά τη διάρκεια καθόδου (ανόδου) της οικονοµίας οι αυτόµατοι στα-θεροποιητές, π.χ. επιδόµατα ανεργίας, αυξάνονται (µειώνονται) µε σκοπό να τονώσουν (εξασθενίσουν) την καταναλωτική συµπεριφορά και κατ επέκταση τη συνολική ζήτηση. Άρα, πράγµατι οι σταθεροποιητές αυτοί επηρεάζουν τη συµπεριφορά της συνολικής ζήτησης. 9. Έστω ότι η συνάρτηση κατανάλωσης είναι C = C0 + β(y T) και επιπλέον C0 = 300, t0 = 1000, β=0,8, t1=0,25: α) όταν το εισόδηµα ισορροπίας ισούται µε 5000, υπολογίστε την αξία των φορολογικών εσόδων β) όταν το εισόδηµα ισορροπίας ισούται µε 5000, υπολογίστε την τιµή του διαθέσιµου εισοδήµατος γ) υπολογίστε την τιµή των δηµόσιων δαπανών που δίνει το εισόδηµα ισορροπίας δ) ποια είναι η αξία του δηµόσιου προϋπολογισµού στο εισόδηµα ισορροπίας; α) Τ = t0 + t1 Yισορροπίας = ,25 x 5000 = = 2250 β) ΥD = Y T = =

14 γ) Yισορροπίας = C + G ή Y = C + G ή Y = C0 + β YD + G ή G = ,8 x 2750 = ,8 x 2750 = = 2500 δ) ηµόσιος προϋπολογισµός = G T = = Έστω ότι έχουµε την ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: η αυτόνοµη κατανάλωση ισούται µε 100, η οριακή ροπή για κατανάλωση είναι 0,8, η αυτόνοµη επένδυση ισούται µε 460, οι δηµόσιες δαπάνες είναι 400 και οι αυτόνοµοι φόροι 400. Εάν τώρα ένα νέο φορολογικό νοµοσχέδιο ψηφίζεται από τη Βουλή, µε αποτέλεσµα ο φορολογικός συντελεστής να αποτελεί το 1/8 του εισοδήµατος, να υπολογίσετε: α) το εισόδηµα ισορροπίας β) την κατανάλωση ισορροπίας γ) τη µεταβολή στο εισόδηµα και τη µεταβολή στην κατανάλωση, εάν οι δηµόσιες δαπάνες µειωθούν κατά 100 δ) την τιµή του πολλαπλασιαστή φορολογίας. 11. Έστω ότι έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: οι δηµόσιες δαπάνες ανέρχονται στα 500 ευρώ, οι φόροι ισούνται µε 600 ευρώ, ενώ το χρέος της κεντρικής διοίκησης ανέρχεται στα 900 ευρώ. Τα επιτόκια ανέρχονται στο 25%, ενώ ο τρέχων ρυθµός πληθωρισµού ισούται µε 15%. Να υπολογίσετε: α) τα τοκοχρεολύσια του χρέους της κεντρικής διοίκησης β) το δηµοσιονοµικό προϋπολογισµό. Είναι πλεονασµατικός, ελλειµµατικός ή ισοσκελισµένος; γ) το σύνολο του δηµόσιου χρέους. 14

15 Κεφάλαιο 5 ο 1. Χρησιµοποιήστε ένα παράδειγµα µέσω της ποσοτικής εξίσωσης για να υπολογίσετε και να δικαιολογήσετε τον ορισµό της ταχύτητας κυκλοφορίας του χρήµατος. Έστω ότι 60 αυτοκίνητα πωλούνται κατά τη διάρκεια ενός έτους στην τιµή των ευρώ το ένα, ενώ η ποσότητα του χρήµατος στην οικονοµία είναι Άρα, Υ=60, Μ=30000 και Ρ= Η ταχύτητα κυκλοφορίας υπολογίζεται ως: V = x 60 / = / = 60 Eποµένως, για συναλλαγές αξίας ευρώ και µε δεδοµένη την ποσότητα του χρήµατος που κυκλοφορεί στην οικονοµία, ύψους ευρώ, κάθε ευρώ πρέπει να αλλάξει χέρια 60 φορές µέσα σε ένα έτος. 2. Υποθέτουµε ότι οι οικονοµικές αρχές αλλάζουν τον τρόπο πληρωµής των εργαζοµένων στον ιδιωτικό και στο δηµόσιο τοµέα έτσι ώστε οι εργαζόµενοι να πληρώνονται µέσω της πιστωτικής τους κάρτας. Πώς η αλλαγή αυτή στο σύστηµα πληρωµών αναµένεται να επηρεάσει το πραγµατικό εισόδηµα, την απασχόληση και τις τιµές; 3. Εξηγήστε πώς µεταβάλλεται (εάν µεταβάλλεται) η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος όταν αυξάνεται ο ρυθµός οικονοµικής ανάπτυξης της εν λόγω οικονοµίας. 4. Εξηγήστε πώς µεταβάλλεται (εάν µεταβάλλεται) η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος όταν αυξάνεται ο πληθωρισµός. 5. Καθώς ο πληθωρισµός αυξάνει, τα ονοµαστικά επιτόκια ακολουθούν µε τον ίδιο ρυθµό και µάλιστα σε σχέση ένα προς ένα (εξίσωση Fischer i = r + P). Λογικό είναι η ζήτηση χρήµατος να µειώνεται. Εξηγήστε τις συνέπειες για τον πληθωρισµό. 6. Έστω ότι έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: Οι τράπεζες δέχονται καταθέσεις αξίας 600 δις ευρώ, ενώ η κεντρική τράπεζα επιβάλλει υποχρεωτικά διαθέσιµα της τάξης του 25%. Εξηγήστε πώς θα προσδιορίσετε τη συνολική ρευστότητα που θα δηµιουργηθεί στην οικονοµία. 15

16 7. Εάν γνωρίζετε ότι η ποσότητα χρήµατος που κυκλοφορεί στην οικονοµία είναι 5000 ευρώ και η αξία του ονοµαστικού ΑΕΠ είναι 500 ευρώ, να υπολογίσετε την ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος. Για τη διευκόλυνση της λύσης της άσκησης, το ονοµαστικό ΑΕΠ υπολογίζεται από το γινόµενο Ρ x Υ. Άρα, από την ποσοτική εξίσωση έχουµε: ή ή ή M x V = P x Y V = P x Y / M V = 5000 / 500 V = 50 16

17 Κεφάλαιο 6 ο 1. Εάν οι νοµισµατικές αρχές επιθυµούν τη µείωση της ζήτησης χρήµατος εξηγήστε όλους τους τρόπους µε τους οποίους αυτό µπορεί να γίνει. 2. Ποιοι είναι οι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης χρήµατος; 3. Εξηγήστε τι προσδιορίζει τη ζήτηση χρήµατος και εάν αυτή χαρακτηρίζεται ως ευσταθής ή ασταθής ισορροπία. 4. Πώς οι µεταβολές της προσφοράς χρήµατος επηρεάζουν την κατάσταση ισορροπίας στο νοµισµατικό σύστηµα; ιαγραµµατικά, µια αύξηση της προσφοράς χρήµατος τείνει να µετατοπίζει την κάθετη καµπύλη προσφοράς χρήµατος προς τα δεξιά, µε αποτέλεσµα στο καινούργιο σηµείο ισορροπίας το επιτόκιο να είναι µειωµένο και φυσικά το απόθεµα χρήµατος να είναι αυξηµένο. Ας δούµε τώρα, θεωρητικά, γιατί το επιτόκιο µειώνεται λόγω της αύξησης της προσφοράς χρήµατος. Όταν οι νοµισµατικές αρχές αυξάνουν την προσφορά χρήµατος παρατηρείται ότι τα οικονοµικά άτοµα διακρατούν υπερβάλλοντα χρηµατικά διαθέσιµα στα χαρτοφυλάκιά τους. Έτσι, τα οικονοµικά άτοµα επιθυµούν να απαλλαγούν από τα υπερβάλλοντα αυτά διαθέσιµα µέσω αγορών άλλων περιουσιακών στοιχείων. Έστω, λοιπόν, ότι επιθυµούν να αγοράσουν οµολογίες, µε αποτέλεσµα η αύξηση της ζήτησης για οµολογίες να οδηγεί σε αύξηση της τιµής τους και σε ταυτόχρονη µείωση της απόδοσής τους, που είναι το επιτόκιο. 5. Υπολογίστε το νοµισµατικό πολλαπλασιαστή όταν τα υποχρεωτικά διαθέσιµα είναι της τάξης του 1% ενώ τα οικονοµικά άτοµα κρατούν 25% σε ρευστό χρήµα. Εάν η κεντρική τράπεζα επιθυµεί να αυξήσει την προσφορά χρήµατος κατά 10 εκατ. ευρώ, τι πρέπει να κάνει; 6. Παρουσιάστε τη σύγχρονη θεωρία της προσφοράς χρήµατος. Η σύγχρονη θεωρία της προσφοράς χρήµατος, γνωστή και ως σύγχρονη θεωρία του πολλαπλασιαστή της νοµισµατικής βάσης, υποστηρίζει ότι η προσφορά χρήµατος Ms ορίζεται ως: Μs = m x B όπου 17

18 m = ο νοµισµατικός πολλαπλασιαστής και B = η νοµισµατική βάση, που αποτελείται από το σύνολο των ρευστών διαθεσίµων που κυκλοφορούν στην οικονοµία και το σύνολο των ρευστών διαθεσίµων του κοινού. Από την ανωτέρω σχέση και λύνοντας ως προς m έχουµε: m = M / B Έστω ότι η προσφορά χρήµατος ορίζεται ως Μ1 = C + DD (το άθροισµα των ρευστών και των καταθέσεων όψεως), ενώ η νοµισµατική βάση ορίζεται ως το άθροισµα των ρευστών και των διαθεσίµων των τραπεζών (C + R). Άρα, ο πολλαπλασιαστής νοµισµατικής βάσης γίνεται: m = (C + DD) / (C + R) ιαιρώντας και τους δύο όρους του κλάσµατος µε DD έχουµε: m = (1 + C/DD) / (C/DD + R/DD) ή m = (1 + c) / (c + r) όπου c = ο λόγος διακράτησης ρευστών του κοινού και r = ο λόγος διακράτησης ρευστών των τραπεζών. Ο πολλαπλασιαστής της νοµισµατικής βάσης είναι µεγαλύτερος της µονάδας και µάλιστα εξαρτάται από το επιτόκιο, αλλά η περαιτέρω ανάλυση ξεφεύγει από τους σκοπούς του βιβλίου αυτού. 7. Έστω ότι η παραγωγικότητα του κεφαλαίου µειώνεται λόγω «επίθεσης» ενός ιού στα συστήµατα παραγωγής που χρησιµοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Εξηγήστε πώς θα λειτουργήσει η οικονοµία, τόσο κάτω από έναν ενεργητικό κανόνα όσο και κάτω από έναν παθητικό κανόνα. 8. Ο πρωθυπουργός αποφασίζει να σας προσλάβει ως οικονοµικό σύµβουλο. Στόχος του είναι να κερδίσει τις επερχόµενες εκλογές και πιστεύει ότι το κύριο όπλο για την επανεκλογή του είναι το χαρτί της οικονοµίας. Τι είδους νοµισµατική πολιτική (τόσο κάτω από έναν παθητικό κανόνα όσο και κάτω από έναν ενεργητικό) θα προτείνατε εάν: α) κύριος στόχος είναι ο έλεγχος του πληθωρισµού β) κύριος στόχος είναι ο έλεγχος της ανεργίας γ) η πρόσληψή σας γινόταν ακριβώς 6 µήνες πριν την ηµεροµηνία των εκλογών δ) η πρόσληψή σας γινόταν 3 χρόνια πριν την ηµεροµηνία των εκλογών; 18

19 9. Εάν σε δεδοµένη χρονική στιγµή 1 και σε µια υποθετική οικονοµία έχουµε V=20, P=200, Y=400, να υπολογίσετε: α) την ποσότητα χρήµατος που κυκλοφορεί στην οικονοµία β) την ποσότητα χρήµατος εάν αυτή αυξηθεί κατά 20% στο χρόνο 2 ως προς το χρόνο 1 γ) πόσο αυξήθηκαν ή µειώθηκαν οι τιµές στην οικονοµία δ) πόσο άλλαξε το εισόδηµα στο χρόνο 2 ε) την ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος στο χρόνο 2. α) Από την ποσοτική εξίσωση (εξίσωση των συναλλαγών) έχουµε: Μ x V = P x Y Με V = 20, P = 200 και Υ = 400 έχουµε: Μ = 200 x 400 / 20 = β) Μ στο χρόνο 2 = Μ χρόνου 1 x (1+0,20) = x 1,2 = γ) Οι τιµές ανέβηκαν µε το ίδιο ποσοστό της προσφοράς χρήµατος, δηλαδή: Ρ = 200 x (1+0,20) = 200 x 1,2 = 240 δ) Υ = Μ x V / Ρ = x 20 / 240 = 400. Είναι λογικό το πραγµατικό ΑΕΠ να παραµείνει το ίδιο, γιατί, σύµφωνα µε την κλασική εξίσωση των συναλλαγών, το πραγµατικό ΑΕΠ είναι πάντα στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης και επιπλέον το χρήµα είναι ουδέτερο, ώστε παρ όλη την αύξηση της προσφοράς χρήµατος, αυτή εµφανίζεται να επηρεάζει µόνον το επίπεδο τιµών και όχι το πραγµατικό προϊόν. ε) V = Υ x Ρ / Μ = 400 x 240 / = 20, όπου, πάλι σύµφωνα µε την κλασική εξίσωση των συναλλαγών, η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήµατος δεν επηρεάζεται από τη νοµισµατική πολιτική (το χρήµα). 19

20 Κεφάλαιο 7 ο 1. Εξηγήστε πώς η ευαισθησία των επενδύσεων ως προς τις µεταβολές των επιτοκίων επηρεάζει την αποτελεσµατικότητα της νοµισµατικής πολιτικής. 2. Εξηγήστε το φαινόµενο της πλήρους εκτόπισης του ιδιωτικού τοµέα. 3. Έστω ότι έχουµε δύο οικονοµίες (την Α και τη Β), οι οποίες διαφέρουν στο ότι στην οικονοµία Α η ζήτηση χρήµατος είναι λιγότερο ευαίσθητη ως προς τις µεταβολές του επιτοκίου από ό,τι η αντίστοιχη ζήτηση χρήµατος στην οικονοµία Β. Εάν αυτό συµβαίνει, τότε εξηγήστε: α) σε ποια οικονοµία µια αύξηση της προσφοράς χρήµατος µπορεί να οδηγήσει σε µεγαλύτερη αύξηση του εισοδήµατος, β) σε ποια οικονοµία µια αύξηση των δηµοσίων δαπανών αναµένεται να έχει τη µεγαλύτερη επίδραση στο εισόδηµα, γ) σε ποια οικονοµία το αποτέλεσµα της εκτόπισης του ιδιωτικού τοµέα είναι πιο ισχυρό. 4. Ποια είναι η επίδραση στο επιτόκιο, στο εισόδηµα, στην κατανάλωση και στην επένδυση έπειτα από µια αύξηση των φόρων; Στα πλαίσια του υποδείγµατος IS LM, η αύξηση των φόρων (µια µορφή περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής) έχει ως αποτέλεσµα τη µετατόπιση της καµπύλης IS προς τα αριστερά ( ΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.22). Παρατηρούµε ότι στο καινούργιο σηµείο ισορροπίας τόσο το εισόδηµα όσο και το επιτόκιο έχουν µειωθεί. Η µείωση του εισοδήµατος και η ταυτόχρονη αύξηση των φόρων έχουν ως αποτέλεσµα τη µείωση του διαθέσιµου εισοδήµατος, άρα και της κατανάλωσης. Τέλος, η µείωση των επιτοκίων έχει ως αποτέλεσµα την ενθάρρυνση των επενδύσεων, εκτός εάν η αύξηση των φόρων οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις, πιθανότητα που καθιστά αµφίβολη την επίδραση της περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής στις επενδύσεις. 5. Στα πλαίσια του υποδείγµατος IS LM αξιολογήστε την αποτελεσµατικότητα της δηµοσιονοµικής πολιτικής στις περιπτώσεις που: η καµπύλη IS είναι κάθετη η καµπύλη LM είναι κάθετη η καµπύλη LM είναι οριζόντια. 6. Σχολιάστε την ακόλουθη πρόταση: Εάν οι επενδύσεις είναι πολύ ευαίσθητες στις µεταβολές του επιτοκίου, τότε η δηµοσιονοµική πολιτική είναι λιγότερο αποτελεσµατική από ό,τι η νοµισµατική πολιτική. 20

21 7. Σχολιάστε την ακόλουθη πρόταση: Η νοµισµατική πολιτική δεν µπορεί να επηρεάσει τη συµπεριφορά του εισοδήµατος στην περίπτωση που οι επενδύσεις δεν εξαρτώνται από το επιτόκιο. Στα πλαίσια του υποδείγµατος IS LM, το γεγονός ότι οι επενδύσεις δεν εξαρτώνται από το επιτόκιο συνεπάγεται ότι η καµπύλη IS είναι παράλληλη στον άξονα του επιτοκίου. Έτσι, µεταβολές της νοµισµατικής πολιτικής εκφραζόµενες ως µετατοπίσεις της καµπύλης LM αναµένεται να µην έχουν καµία επίδραση στο εισόδηµα ισορροπίας. Η πρόταση εποµένως είναι σωστή. 8. Μπορεί το εισόδηµα να αυξηθεί µε ένα συνδυασµό περιοριστικής δηµοσιονοµικής και επεκτατικής νοµισµατικής πολιτικής; 9. Πώς µπορεί να αποφευχθεί το φαινόµενο της εκτόπισης του ιδιωτικού τοµέα; 10. Eξηγήστε την αρνητική κλίση της καµπύλης ζήτησης εργασίας. 11. Εξηγήστε τους λόγους ακαµψίας (κυρίως προς τα κάτω) των ονοµαστικών µισθών. 12. Εξηγήστε την παρουσία της ανεργίας στην περίπτωση των ευέλικτων ονοµαστικών µισθών. 13. Εξηγήστε πώς τα παρακάτω γεγονότα θα επηρεάσουν την απασχόληση: α) η είσοδος περισσότερων νόµιµων µεταναστών στην εγχώρια οικονοµία, β) η είσοδος περισσότερων παράνοµων µεταναστών στην εγχώρια οικονοµία. α) Η είσοδος περισσότερων νόµιµων µεταναστών θα οδηγούσε σε αύξηση της προσφοράς εργασίας, µε συνέπεια η καµπύλη προσφοράς εργασίας να µετατοπισθεί προς τα δεξιά ( ΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.23), µε αποτέλεσµα στο νέο σηµείο ισορροπίας η εργασία να έχει αυξηθεί. β) Η είσοδος περισσότερων παράνοµων µεταναστών (µε δεδοµένο το γεγονός ότι οι παράνοµοι µετανάστες αµείβονται υποδεέστερα σε σύγκριση µε τους εγχώριους εργαζόµενους και ότι δεν καλύπτονται από εργοδοτικές εισφορές) θα οδηγούσε σε µείωση της ζήτησης εργασίας για εγχώριους εργαζόµενους. Στο ΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.24 παρατηρούµε ότι η καµπύλη ζήτησης εργασίας θα µετατοπισθεί προς τα αριστερά, µε αποτέλεσµα να οδηγηθούµε σε µείωση της απασχόλησης. 21

22 14. Εξηγήστε πώς η µείωση της συνολικής παραγωγικότητας της οικονοµίας (της παραγωγικότητας της εργασίας και του κεφαλαίου) αναµένεται να επηρεάσει την απασχόληση και το συνολικό εισόδηµα στην οικονοµία. Η µείωση της συνολικής παραγωγικότητας της οικονοµίας θα οδηγούσε σε µείωση της απασχόλησης, αφού οι επιχειρήσεις θα απέλυαν εργαζόµενους τόσο λόγω της µειωµένης παραγωγικότητάς τους όσο και λόγω του γεγονότος ότι δε χρειάζονται τόσους εργαζόµενους για να διαχειρίζονται ένα απόθεµα κεφαλαίου µε µειωµένη παραγωγικότητα (του κεφαλαίου). Η µείωση της απασχόλησης θα οδηγούσε µε τη σειρά της σε πτώση και του συνολικού εισοδήµατος. 15. Αναφέρατε τους παράγοντες εκείνους που προσδιορίζουν τη συνολική ζήτηση. 16. Ποιοι παράγοντες από τους κατωτέρω επηρεάζουν τη συνολική ζήτηση και γιατί; η ποσότητα χρήµατος τα επιτόκια οι µεταβολές στην τεχνολογία οι µεταβολές στην ποσότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου. Από τους ανωτέρω παράγοντες µόνον οι δύο πρώτοι επηρεάζουν τη συνολική ζήτηση (και την αντίστοιχη καµπύλη), ενώ οι δύο τελευταίοι επηρεάζουν µόνον την καµπύλη συνολικής προσφοράς. Μεταβολές στην ποσότητα του χρήµατος επηρεάζουν την καµπύλη LM και µεταβολές στα επιτόκια επηρεάζουν την επενδυτική συµπεριφορά, και αυτή µε τη σειρά της την καµπύλη IS. Τόσο η καµπύλη IS όσο και η καµπύλη LM επηρεάζουν τη θέση της καµπύλης της συνολικής ζήτησης. 17. Υποθέστε µια αύξηση των διεθνών τιµών του πετρελαίου. Ποια θα είναι η επίδραση στο εισόδηµα βραχυχρόνια; 18. Με ποιον τρόπο τα ακόλουθα οικονοµικά γεγονότα αναµένεται να επηρεά-σουν τον πραγµατικό µισθό; αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζοµένων λόγω της βελτίωσης του λογισµικού στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, µείωση της παραγωγικότητας των εργαζοµένων λόγω αύξησης των διεθνών τιµών του πετρελαίου, αύξηση στα επιδόµατα της ανεργίας, αύξηση του µεταναστευτικού ρεύµατος από χώρες της Ασίας και της Αφρικής. 22

23 19. ίνεται η ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: Κεφάλαιο(ανά ώρα εργασίας) Πραγµατικό ΑΕΠ(ανά ώρα εργασίας) 20 6, , , , , , , ,00 Να δείξετε εάν η συγκεκριµένη οικονοµία χαρακτηρίζεται από το νόµο των φθινουσών αποδόσεων. Κεφάλαιο(ανά ώρα εργασίας) Πραγµατικό ΑΕΠ(ανά ώρα εργασίας) 20 6, , , , , , , ,00 Για να έχουµε φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας πρέπει σε ισόποσες αυξήσεις του συντελεστή «κεφάλαιο» να έχουµε συνεχώς αυξήσεις του ΑΕΠ µε µειούµενο ρυθµό (µε δεδοµένο φυσικά ότι η τεχνολογία παραµένει σταθερή). Με άλλα λόγια, πρέπει το οριακό προϊόν του κεφαλαίου να µειώνεται καθώς ο συντελεστής «κεφάλαιο» αυξάνει. Μεταβολές Πραγµατικού ΑΕΠ 1,50 0,94 0,70 0,58 0,48 0,42 0,38 Παρατηρούµε ότι πράγµατι το πραγµατικό εισόδηµα φθίνει σε ισόποσες αυξήσεις του κεφαλαίου, γεγονός που επιβεβαιώνει το νόµο των φθινουσών αποδόσεων. 23

24 20. Έστω ότι µια οικονοµία αποτελείται από 100 επιχειρήσεις. Επιπλέον, κάθε επιχείρηση παράγει προϊόν µέσω της χρησιµοποίησης του συντελεστή εργασία κατά την ακόλουθη διαδικασία παραγωγής: Αριθµός Εργαζοµένων Προϊόν Ο ονοµαστικός µισθός ισούται µε 8 ευρώ και η τιµή πώλησης του προϊόντος στην αγορά αγαθών ισούται µε 2 ευρώ. α) είξτε διαγραµµατικά τη βραχυχρόνια συνάρτηση παραγωγής β) είξτε τη συνολική ζήτηση για εργασία. 21. Έστω ότι είναι διαθέσιµη η ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: Πραγµατικός µισθός Ζήτηση ωρών για εργασία Προσφορά ωρών για εργασία Να υπολογίσετε: α) τον πραγµατικό µισθό ισορροπίας και την απασχόληση ισορροπίας, β) εάν ο δείκτης τιµών καταναλωτή είναι 120, ποιος είναι ο ονοµαστικός µισθός; γ) εάν οι ονοµαστικοί µισθοί παρουσιάζουν δυσκαµψία προς τα κάτω και ο δείκτης τιµών καταναλωτή είναι 100, τότε ποιος είναι ο τρέχων ονοµαστικός µισθός; Η αγορά εργασίας εκκαθαρίζει στο επίπεδο αυτό του ονοµαστικού µισθού; 24

25 Κεφάλαιο 8 ο 1. Με ποιο τρόπο ο χρόνος επηρεάζει τις αποφάσεις των οικονοµικών ατόµων για το πότε θα προσφέρουν ώρες εργασίας; 2. Ποιοι είναι οι δύο κύριοι δείκτες πληθωρισµού που χρησιµοποιούνται από τους ερευνητές και τις οικονοµικές αρχές ώστε να µετρήσουν το ρυθµό πληθωρισµού; 3. Εξηγήστε το ρόλο των σχετικών τιµών στη λειτουργία της αγοράς. 4. Εξηγήστε πώς µια αύξηση της φορολογίας εισοδήµατος αναµένεται να επηρεάσει το εισόδηµα και τις τιµές, τόσο κατά τη βραχυχρόνια όσο και κατά τη µακροχρόνια περίοδο. 5. Εξηγήστε πώς µια αύξηση των διεθνών τιµών πετρελαίου αναµένεται να επηρεάσει το εισόδηµα και τις τιµές, τόσο κατά τη βραχυχρόνια όσο και κατά τη µακροχρόνια περίοδο. 6. α) Τα οικονοµικά άτοµα σε µια υποθετική οικονοµία αναµένουν µείωση του αναµενόµενου πληθωρισµού. Πώς θα επηρεασθούν η ανεργία και ο πληθωρισµός; β) Πώς πρέπει να χρησιµοποιηθεί η νοµισµατική πολιτική για να µειωθεί ο πληθωρισµός και η ανεργία και για να επιταχυνθεί η οικονοµική ανά-πτυξη; γ) Παρουσιάστε το µηχανισµό µέσω του οποίου η νοµισµατική πολιτική µπορεί να µειώσει τον πληθωρισµό στην οικονοµία. α) Η οικονοµία θα παρουσιάσει µείωση τόσο του πληθωρισµού όσο και της ανεργίας, γεγονός που οφείλεται στη µείωση του αναµενόµενου πληθωρισµού, που έχει ως αποτέλεσµα τη µετατόπιση της καµπύλης Phillips προς την αρχή των αξόνων. Έτσι, το εισόδηµα, µέσω της αύξησης της απασχόλησης, αυξάνεται, και η θετική εικόνα της οικονοµίας επιφέρει την αύξηση της ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες. Αποτέλεσµα αυτού θα είναι η αύξηση της απασχόλησης, άρα η ανεργία αναµένεται να µειωθεί. β) Οι νοµισµατικές αρχές για να µειώσουν τον πληθωρισµό πρέπει να ασκήσουν περιοριστική νοµισµατική πολιτική. Αντίθετα, για να µειώσουν την ανεργία πρέπει να ασκήσουν επεκτατική νοµισµατική πολιτική. Τέλος, για να επιταχύνουν την οικονοµική ανάπτυξη πρέπει πάλι να ασκήσουν επεκτατική νοµισµατική πολιτική. γ) Για παράδειγµα: η µείωση του πληθωρισµού απαιτεί περιοριστική νοµισµατική πολιτική. Έτσι, η µείωση της προσφοράς χρήµατος έχει ως αποτέλεσµα τον περιορισµό της ρευστότητας στην οικονοµία, την αύξηση των επιτοκίων και τον περιορισµό της συνολικής ζήτησης µέσω της µείωσης των επενδυτικών και καταναλωτικών δαπανών. Το αντίθετο συµβαίνει στην περίπτωση της επεκτατικής νοµισµατικής πολιτικής. 25

26 7. Έστω ότι οι οικονοµικές αρχές επιβάλλουν ένα φόρο επί του εισοδήµατος από εργασία. Επιπλέον, υποθέτουµε ότι οι εργαζόµενοι ενδιαφέρονται για το εισόδηµα µετά φόρων. Εξηγήστε (λεκτικά και διαγραµµατικά) πώς θα επηρεασθεί η ισορροπία στην αγορά εργασίας. 8. Έστω ότι έχουµε δύο αγαθά στην οικονοµία, πορτοκάλια και καρύδια. Στην προσπάθειά σας να µετρήσετε τον πληθωρισµό στην οικονοµία απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις: α) Ο δείκτης τιµών που θα χρησιµοποιηθεί πόσα και ποια αγαθά θα περιέχει; β) Υπολογίστε το είκτη Τιµών Καταναλωτή ( ΤΚ) εάν γνωρίζετε ότι η τιµή ενός πορτοκαλιού στο έτος βάσης είναι 1 ευρώ ενώ στο τρέχον έτος είναι 1,5 ευρώ, η τιµή ενός καρυδιού στο έτος βάσης είναι 3 ευρώ ενώ στο τρέχον έτος είναι 4 ευρώ, και ότι η οικονοµία έχει 60 πορτοκάλια και 1 καρύδι. γ) Υπολογίστε το ρυθµό πληθωρισµού µεταξύ του έτους βάσης και του τρέχοντος έτους. α) Ο δείκτης τιµών περιέχει δύο αγαθά, πορτοκάλια και καρύδια. β) Για να υπολογίσουµε το ΤΚ πρέπει να βρούµε τις ποσότητες των ανωτέρω αγαθών: απάνες σε πορτοκάλια = τιµή x ποσότητα 60 = 1 x q ή 60 πορτοκάλια απάνες σε καρύδια = τιµή x ποσότητα 10 = 3 x q ή 3,3 καρύδια Άρα ο ΤΚ στο τρέχον έτος υπολογίζεται ως εξής: Συνολική δαπάνη έτους βάσης = 70 ευρώ Συνολική δαπάνη τρέχοντος έτους = 60 x 1,5 + 3,3 x 4 = ,2 = 103,2 ΤΚ = 103,2/70 x 100 = 147,4. γ) Ο ρυθµός πληθωρισµού υπολογίζεται ως η ποσοστιαία αύξηση του ΤΚ από την περίοδο βάσης (100) στην τρέχουσα περίοδο (147,4): (147,4 100) / 100 x 100 = 47,4%. 9. Έστω ότι µια υποθετική οικονοµία έχει τρία αγαθά, Χ, Υ, και Ζ. Οι τιµές των τριών αγαθών στην περίοδο βάσης είναι 2, 3, και 5 ευρώ, αντίστοιχα. Οι δαπάνες των νοικοκυριών για τα τρία αγαθά είναι 40, 45 και 25 ευρώ, αντίστοιχα. Στο τρέχον έτος οι αντίστοιχες τιµές είναι 3, 3 και 8 ευρώ. Να υπολογίσετε το ΤΚ καθώς και το ρυθµό πληθωρισµού µεταξύ του έτους βάσης και του τρέχοντος έτους. 26

27 10. Για µια υποθετική οικονοµία έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση Έτος Πραγµατικό ΑΕΠ Ονοµαστικό ΑΕΠ α) υπολογίστε την αξία του αποπληθωριστή του ΑΕΠ για το έτος 1989 β) υπολογίστε την αξία του αποπληθωριστή του ΑΕΠ για το έτος 1990 γ) υπολογίστε το ρυθµό πληθωρισµού µέσω του αποπληθωριστή του ΑΕΠ µεταξύ των ετών 1989 και α) 1.200/1.000 = 1,2 β) 1.386/1.050 = 1,32 γ) ο ρυθµός πληθωρισµού ισούται µε [(1,32 1,2) / 1,2] x 100 = 10%. 11. Εάν γνωρίζουµε ότι σε µια υποθετική οικονοµία η εργατική δύναµη αριθµεί άτοµα και οι εργαζόµενοι αριθµούν άτοµα, υπολογίστε: α) το ποσοστό της ανεργίας στην οικονοµία αυτή, β) το ποσοστό συµµετοχής της εργατικής δύναµης, εάν το σύνολο του εργατικού δυναµικού αριθµεί άτοµα, γ) το ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού. α) ποσοστό ανεργίας = [( ) / ] x 100 = 0,058 x 100 = 5,8 % β) λόγος συµµετοχής της εργατικής δύναµης = ( / ) x 100 = 66,84% γ) λόγος απασχόλησης στον πληθυσµό = ( / ) x 100 = 62,96%. 12. Για δύο µήνες του 2002 (Ιούλιο και Αύγουστο) δίνoνται τα ακόλουθα στοιχεία για την αγορά εργασίας: Ιούλιος 2002 Σύνολο εργατικού δυναµικού που είναι σε θέση να εργασθεί = εργαζόµενοι (από τους οποίους εργάζονται µόνον ). Άνεργοι = δυνητικά εργαζόµενοι. Αύγουστος 2002 Το µήνα αυτό µια επιχείρηση απολύει 80 εργαζοµένους ενώ άλλοι 190 δυνητικά εργαζόµενοι προσλαµβάνονται από ένα τραπεζικό ίδρυµα. Να υπολογισθούν για κάθε έναν από τους δύο µήνες, η δυνητική απασχόληση, το ποσοστό ανεργίας και ο λόγος απασχόλησης προς τον δυνητικά εργαζόµενο πληθυσµό. 27

28 Ιούλιος 2002 Η εργατική δύναµη ισούται µε εργαζοµένους. Το ποσοστό ανεργίας ισούται µε (1.000 / ) x 100 = 10%. Η δυνητική απασχόληση ισούται µε εργαζοµένους. Ο λόγος της απασχόλησης προς τον παραγωγικά ενεργό πληθυσµό ισούται µε / = 0,625 ή 62,5%. Αύγουστος 2002 Ο αριθµός ανέργων ισούται µε = άτοµα. Ο αριθµός απασχολουµένων ισούται µε = άτοµα. Η εργατική δύναµη ισούται µε = άτοµα. Το ποσοστό ανεργίας ισούται µε (1.080 / ) x 100 = 10,77%. Ο λόγος της απασχόλησης προς τον παραγωγικά ενεργό πληθυσµό ισούται µε ( / ) x 100 = 63,6%. 13. Εξηγήστε το γεγονός ότι στις τουριστικές περιοχές η ανεργία είναι µεγαλύτερη σε σύγκριση µε αυτή στις βιοµηχανικές περιοχές. (Χρησιµοποιήστε την ανεργία τριβής). 14. είξτε διαγραµµατικά και λεκτικά πώς η είσοδος περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας αναµένεται να επηρεάσει τις συνθήκες ισορρο-πίας. 28

29 Κεφάλαιο 9 ο 1. Εξηγήστε πώς παρουσιάζονται κέρδη από την παρουσία του διεθνούς εµπορίου. 2. Εξηγήστε τη δηµιουργία διεθνούς εµπορίου µέσω της προσέγγισης του συγκριτικού πλεονεκτήµατος. 3. Εξηγήστε τη λειτουργία του µηχανισµού ενός δασµού. 4. Ποια είναι τα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα των δασµών και των ποσοτικών περιορισµών; 5. Εξηγήστε τη σχέση µεταξύ δηµοσιονοµικής πολιτικής και τρέχοντος λογαριασµού. 6. Παρουσιάστε τα κυριότερα καθεστώτα συναλλαγµατικών ισοτιµιών και σχολιάστε επί των πλεονεκτηµάτων και µειονεκτηµάτων τους. 7. Παρουσιάστε το Νόµο της Μιας Τιµής και εξηγήστε τις επιπτώσεις του για τις διεθνείς τιµές των αγαθών και υπηρεσιών. 8. ιαγραµµατικά εξηγήστε: α) Ποια είναι η τιµή ισορροπίας της σόγιας σε καθεστώς ελεύθερου εµπο-ρίου; β) Εάν η εγχώρια οικονοµία επιβάλλει ένα δασµό της τάξης των 2 ευρώ ανά κιλό, προσδιορίστε τη διεθνή τιµή της σόγιας και την ποσότητα που διατίθεται διεθνώς. Επίσης, προσδιορίστε την τιµή της στην οικονοµία εισαγωγής καθώς και τα έσοδα που προκύπτουν από την επιβολή του δασµού. α) Έστω ότι µε ελεύθερο εµπόριο η τιµή ισορροπίας της σόγιας ανέρχεται στα 5 δολάρια ανά κιλό και η ποσότητα ισορροπίας ισούται µε 400 εκατοµµύρια κιλά. β) Γνωρίζουµε από τη θεωρία ότι µε την επιβολή δασµού (εδώ αξίας 2 δολαρίων στις εισαγωγές) η καµπύλη προσφοράς εξαγωγών θα µετακινηθεί προς τα πάνω και αριστερά µε τέτοιο τρόπο, ώστε η κάθετη απόσταση µεταξύ των δύο καµπυλών προσφοράς εξαγωγών να ισούται µε την αξία του δασµού. Άρα, η τιµή στην καινούργια θέση ισορροπίας θα ανέλθει στα 7 δολάρια ανά κιλό, ενώ η ποσότητα ασφαλώς θα µειωθεί (περίπου στα 200 εκατοµµύρια κιλά). Έτσι, µε την επιβολή δασµού το προϊόν καθίσταται ακριβότερο ενώ και η ποσότητα που είναι διαθέσιµη στο διεθνές εµπόριο καθίσταται µικρότερη. Η τιµή που πληρώνει η χώρα εισαγωγής είναι 6 δολάρια ανά κιλό. Τέλος, τα έσοδα από το δασµό (στη χώρα εισαγωγής) ανέρχονται σε 2 δολάρια ανά κιλό x 200 εκατοµµύρια κιλά = 400 εκατοµµύρια δολάρια. 29

30 9. Εάν έχουµε τα δεδοµένα του προβλήµατος 8 και υποθέσουµε ότι η εγχώρια οικονοµία επιβάλλει έναν ποσοτικό περιορισµό στις 300 εκατοµµύρια µονάδες, προσδιορίστε την τιµή στην οικονοµία εισαγωγής, καθώς και τα έσοδα που προκύπτουν από την επιβολή του ποσοτικού περιορισµού. 10. ίνεται η ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: Οι εισαγωγές ισούνται µε 100 ευρώ και οι εξαγωγές µε 120 ευρώ. Η οικονοµία αυτή δεν διακρατεί συναλλαγµατικά διαθέσιµα, ενώ δανείζεται από το εξωτερικό 4 ευρώ και δανείζει σε ξένες οικονοµίες 24 ευρώ. α) Να υπολογισθεί το εµπορικό ισοζύγιο και να το χαρακτηρίσετε ως πλεονασµατικό ή ελλειµµατικό. Επιπλέον, να υπολογίσετε το λογαριασµό κεφαλαίων και να τον χαρακτηρίσετε πλεονασµατικό ή ελλειµµατικό, β) Εάν οι νοµισµατικές αρχές διαπιστώσουν ότι η τρέχουσα συναλλαγµατική ισοτιµία δεν είναι η επιθυµητή, µπορούν να παρέµβουν ενεργά στην αγορά συναλλάγµατος για να την οδηγήσουν προς την επιθυµητή κατεύθυνση; α) Ο ορισµός του εµπορικού ισοζυγίου δίνεται ως: X IMP όπου X = εξαγωγές IMP = εισαγωγές. Σύµφωνα µε τα δεδοµένα του προβλήµατός µας έχουµε: IMP = 100, X = 120. Άρα το εµπορικό ισοζύγιο ισούται µε = 20 και είναι πλεονασµατικό. Το ισοζύγιο κεφαλαίων ορίζεται ως δανεισµός από το εξωτερικό δανεισµός προς το εξωτερικό = 4 24 = 20 και είναι πλεονασµατικό. Τέλος, ο λογαριασµός των επίσηµων διακανονισµών ισούται µε τα επίσηµα διαθέσιµα που κρατεί µια χώρα και εδώ ισούται µε µηδέν. β) Για να διαπιστώσουµε εάν µία κεντρική τράπεζα µπορεί να παρέµβει ή όχι στην αγορά συναλλάγµατος πρέπει να γνωρίζουµε εάν τα επίσηµα διαθέσιµά της µεταβάλλονται ή όχι. Στην περίπτωσή µας η µεταβολή των επίσηµων διαθεσίµων είναι µηδέν, άρα η κεντρική τράπεζα δεν µπορεί να παρέµβει στην αγορά συναλλάγµατος. 11. Εξηγήστε πώς τα κατωτέρω οικονοµικά γεγονότα αναµένεται να επηρεά-σουν τη συναλλαγµατική ισοτιµία: α) ο εγχώριος πληθωρισµός παρουσιάζεται χαµηλότερος σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο πληθωρισµό στην αλλοδαπή, ενώ αντίθετα ο εγχώριος ρυθµός ανάπτυξης είναι υψηλότερος από τον αντίστοιχο στην αλλοδαπή. β) πώς η µεταβολή της συναλλαγµατικής ισοτιµίας του ερωτήµατος α αναµένεται να επηρεάσει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών; γ) µε βάση τα συµπεράσµατα του ερωτήµατος α, παρουσιάστε τις προσδοκίες των οικονοµικών ατόµων για την πορεία της συναλλαγµατικής ισοτιµίας. 30

31 δ) µε βάση τα συµπεράσµατα του ερωτήµατος γ, παρουσιάστε την επίδραση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας στα εγχώρια επιτόκια. ε) ισχύουν τα συµπεράσµατα του ερωτήµατος δ, εάν λάβουµε υπόψη τη σχέση ισοδυναµίας των επιτοκίων; στ) εάν ο εγχώριος πληθωρισµός αναµένεται να αυξηθεί, πώς θα επηρεασθούν τα συµπεράσµατα της σχέσης ισοδυναµίας της αγοραστικής δύναµης; α) Η παρουσία χαµηλότερου εγχώριου πληθωρισµού από τον αντίστοιχο πληθωρισµό στο εξωτερικό και η εντονότερη εγχώρια ανάπτυξη έχουν ως αποτέλεσµα το εγχώριο νόµισµα να είναι ανατιµηµένο, αφού η αυξηµένη ζήτηση από το εξωτερικό για τα εγχώρια προϊόντα έχει ως αποτέλεσµα την αυξηµένη ζήτηση για το εγχώριο νόµισµα. β) Το ανατιµηµένο νόµισµα αναµένεται να επηρεάσει θετικά τις εισαγωγές και αρνητικά τις εξαγωγές, µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να παρουσιάζεται ελλειµµατικό. γ) O αυξηµένος ρυθµός ανάπτυξης και το χαµηλότερο επίπεδο πληθωρισµού σε σχέση µε άλλες οικονοµίες συντελούν ώστε το νόµισµα να είναι ανατιµηµένο στην τρέχουσα χρονική περίοδο και τα οικονοµικά άτοµα αναµένουν να υποτιµηθεί στο µέλλον (π.χ. επειδή η αυξηµένη ανάπτυξη κάποια στιγµή θα επιφέρει αυξηµένους ρυθµούς πληθωρισµού). δ) Το ανατιµηµένο νόµισµα αναµένεται να οδηγήσει σε µείωση επιτοκίων στο µέλλον, ώστε να αντισταθµισθεί η ανατίµηση (αφού µειωµένα επιτόκια οδηγούν σε υποτίµηση του νοµίσµατος), άρα, µε δεδοµένο το ξένο επιτόκιο, η διαφορά επιτοκίων θα µειωθεί. ε) Ορίζουµε την ισοδυναµία των επιτοκίων ως: e = i i* se, όπου i = εγχώριο επιτόκιο i* = ξένο επιτόκιο se = αναµενόµενη υποτίµηση του νοµίσµατος. Σύµφωνα µε τις ανωτέρω απαντήσεις, το εγχώριο επιτόκιο αναµένεται να µειωθεί, το ξένο επιτόκιο να παραµείνει ως έχει, και η αναµενόµενη υποτίµηση του νοµίσµατος να αυξηθεί, άρα η ανωτέρω έκφραση της ισοδυναµίας των επιτοκίων θα µειωθεί. στ) Η ανατίµηση του εγχώριου νοµίσµατος, µε αυξηµένο τον εγχώριο πληθωρισµό και δεδοµένο τον ξένο πληθωρισµό, αναµένεται να καταστρατηγήσει την ισοδυναµία της αγοραστικής δύναµης. 31

32 12. Έχετε την ακόλουθη πληροφόρηση για µια υποθετική οικονοµία: Εισόδηµα 100 ευρώ, κατανάλωση 45 ευρώ, δηµόσιες δαπάνες 30 ευρώ, ιδιωτικές επενδύσεις 25 ευρώ, εξαγωγές 15 ευρώ και συναλλαγµατικά διαθέσιµα 5 ευρώ: α) να υπολογίσετε το ύψος των εισαγωγών β) να υπολογίσετε το εµπορικό ισοζύγιο γ) να υπολογίσετε το λογαριασµό κεφαλαίων δ) να υπολογισθεί το ύψος των φόρων ε) να υπολογισθεί το δηµοσιονοµικό έλλειµµα ή το δηµοσιονοµικό πλεόνασµα. 13. Έστω ότι τα επιτόκια στην εγχώρια οικονοµία ισούνται µε 15%, ενώ τα επιτόκια στην αλλοδαπή είναι 8%. Η συναλλαγµατική ισοτιµία είναι 8. Να εξηγήσετε εάν ισχύει η σχέση ισοδυναµίας των επιτοκίων. Εάν όχι, ποιες δυνάµεις (εάν είναι δυνατόν) θα µπορέσουν να ικανοποιήσουν την εν λόγω σχέση; 32