ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Λεμονιά Αμυγδάλου, Ε.Τ.Ε.Π. ΤΜΟΔ (Ειδικό Τεχνικό Εργαστηριακό Προσωπικό) αποστολής εργασιών:

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή στην Τεχνική Σχεδίαση Όψεις & Διάταξη Όψεων (1 η Άσκηση) Διαστάσεις (2 η Άσκηση) Τομές (3 η Άσκηση) Σπειρώματα, Κοχλίες, Περικόχλια (4 η Άσκηση) Εισαγωγή στη σχεδίαση στον Η/Υ AutoCAD (5 η Άσκηση) Εκμάθηση του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCAD (6 η Άσκηση) Εκμάθηση του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCAD (7 η Άσκηση) Εκμάθηση του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCAD (8 η Άσκηση) Εκμάθηση του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCAD (9 η Άσκηση) AutoCAD τρισδιάστατη σχεδίαση (3D) (10 η Άσκηση) AutoCAD τρισδιάστατη σχεδίαση (3D) (11 η Άσκηση) Δύο Ενδιάμεσες Εξετάσεις

3 ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ασκήσεις 25% Θέμα 15% Δύο Ενδιάμεσες Εξετάσεις 30% (15%+15%) Τελική Εξέταση 30%

4 ΤΕΧΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Σχέδιο είναι η παρουσίαση σε γραφική παράσταση των ιδεών του τεχνικού, με σαφήνεια πληρότητα και λεπτομέρεια, χωρίς καμία επιπλέον πρόσθεση τεχνική περιγραφή και κατά τρόπο εποπτικό και παραστατικό, τη μορφή ενός τεμαχίου, εξαρτήματος, μηχανήματος ή συνολικής κατασκευής. Μέσο παρουσίασης σκέψεων & ιδεών του Μηχανικού Συνδετικός κρίκος μεταξύ μελετητή & κατασκευαστή

5 ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Συντάσσεται με καθορισμένους διεθνώς κανόνες Γίνεται μονοσήμαντα αντιληπτό από κάθε ένα που θα το μελετήσει Παρέχει την δυνατότητα να αντιληφθεί κάποιος πλήρως: Τη Μορφή & τις Διαστάσεις του αντικειμένου Τον τρόπο Σύνθεσης του Αντικειμένου Τον τρόπο Σύνδεσης της κατασκευής

6 Είδη Τεχνικού Σχεδίου Το τεχνικό σχέδιο, έχει αποστολή την παραγωγή σειράς εικόνων που αποκαλύπτουν τόσο τη μορφή όσο και τη δομή του αντικειμένου. Εξειδικευμένα είδη Τεχνικού σχεδίου, τα οποία και θα παρουσιάσουμε εν συντομία, είναι: Αρχιτεκτονικό Οικοδομικό Τοπογραφικό Ηλεκτρολογικό Μηχανολογικό Διαγράμματα Χάρτες Καλλιτεχνικό

7 Μηχανολογικό Σχέδιο: Μηχανολογικό εξάρτημα Απεικονίζονται οι τρεις όψεις (πρόοψη, κάτοψη και αριστερή πλάγια όψη σε τομή ) ενός μηχανολογικού εξαρτήματος.

8 Χάρτης: Τμήμα της πόλης της Χίου..

9 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Σκαρίφημα: Ταχεία παράσταση του αντικειμένου. Χρειάζεται μόνο χαρτί μολύβι και απλά όργανα μέτρησης διαστάσεων. Γίνονται με προοπτικό τρόπο (τρισδιάστατη μορφή) ή σε δισδιάστατη κανονική σχεδίαση.

10 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Κανονικό Σχέδιο Σχέδια: Πλήρης παράσταση του αντικειμένου με κλίμακα & όλα τα στοιχεία της κατασκευής Γενικά - Συνοπτικά Σχέδια: Παράσταση μιας συσκευής σε κατάσταση συναρμολογημένου συνόλου. Γενικά σχέδια μηχανολογικών συγκροτημάτων Γενικά σχέδια εγκαταστάσεων Σχέδιο Λεπτομερειών

11 Συνοπτικό σχέδιο κινητήρα σε δύο όψεις:

12 Κατασκευαστικό σχέδιο ενός άξονα του κινητήρα :

13 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Τρισδιάστατο Σχέδιο: αξονομετρικά ή προοπτικά έχουν σκοπό την άμεση αντίληψη ενός αντικειμένου. Με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών τα τρισδιάστατα γραμμικά σχέδια αντικαθίστανται σιγά-σιγά από αντίστοιχα σχέδια στερεών τα οποία μπορούν να έχουν χρώμα, υφή.

14 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Οι Κανονισμοί Σχεδίασης αναφέρονται: a. Στον τρόπο παράστασης των αντικειμένων στο χαρτί b. Στη διάταξη των όψεων c. Στο είδος πάχος και προορισμό των γραμμών d. Στις Διαστάσεις του χαρτιού σχεδίασης e. Στις μονάδες μέτρησης μηκών, γωνιών και στις κλίμακες σχεδίασης f. Στον τρόπο παράστασης σπειρωμάτων, διατομών, ακτίνων κλπ g. Στον τρόπο καταχώρησης των Διαστάσεων

15 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Κανονισμοί του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (I.S.O. International Organization for Standardization) Εθνικοί κανονισμοί: Γερμανικοί - DIN Βρετανικοί - BS Αμερικανικοί ANSI Ιαπωνικοί - JIS Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης - ΕΛΟΤ

16 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Στην Ευρώπη λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης οριοθετώντας κανονισμούς σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (ΕΝ European Standards). Κανονισμοί που διέπουν τα σχέδια γενικά είναι: DIN: Γερμανικό ινστιτούτο τυποποίησης (Deutsches Institut fur Normung) ISO: Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (International Organization for Standard). Οι επί μέρους γενικοί κανονισμοί είναι: DIN3: τυποποίηση αριθμών DIN5: σχέδια, αξονομετρικές παραστάσεις DIN6: όψεις, τομές, ειδικές παραστάσεις DIN15: γραμμές, πάχη γραμμών, χρήση γραμμών Οι επί μέρους κανονισμοί μηχανολογικού σχεδίου είναι: DIN37: σχεδίαση οδοντωτών τροχών DIN140: ποιότητα επιφάνειας, ενδείξεις κατεργασίας DIN201: διαγραμμίσεις και χαρακτηρισμός υλικών DIN406: αναγραφή διαστάσεων ISO R128: βασικές προδιαγραφές στη σχεδίαση ISO R129: αναγραφή διαστάσεων ISO R 406: γραφή ανοχών σε μήκη και γωνίες ISO R 1302: κατάδειξη κατεργασμένης επιφάνειας στο σχέδιο

17 ΧΑΡΤΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Η επιλογή του χαρτιού σχεδίασης για τεχνικά σχέδια εξαρτάται από τις αξιώσεις για ακρίβεια, τον τρόπο αναπαραγωγής και διαφύλαξης. Οι γενικές απαιτήσεις είναι μηχανική ανθεκτικότητα, καταλληλότητα για σινική μελάνη, αντίσταση στα σβησίματα. Γενικά, το χαρτί χωρίζεται: - Αδιαφανές, μπορεί να έχει επιφάνεια λεία ή τραχεία. Το πάχος του (δηλ. η ποιότητα όπου χαρακτηρίζεται από το βάρος του ανά m 2 ), πρέπει να είναι τουλάχιστον gr/ m 2 - Διαφανές, μπορεί να έχει επιφάνεια γυαλιστερή ή ματ. Το πάχος του πρέπει να είναι gr/ m 2. Το διαφανές χαρτί πρέπει να έχει μεγάλη διαφάνεια και κατά το δυνατόν να είναι λευκό, ώστε να μην φαίνονται στις φωτοτυπίες τα ίχνη από το σβήσιμο. Η λεία επιφάνεια του χαρτιού είναι κατάλληλη για λεπτές γραμμές ενώ η τραχεία και η ματ για παχύτερες με μολύβι. Η υγρασία προκαλεί διαστολή του χαρτιού γι αυτό, καλό είναι να υπάρχουν σταθερές κλιματολογικές συνθήκες στο σχεδιαστήριο και στην εναποθήκευση του χαρτιού. Όλα όσα είπαμε παραπάνω για το χαρτί ισχύουν για τα πρωτότυπα σχέδια τα οποία φυλάσσονται στο αρχείο. Στην παραγωγή κυκλοφορούν φωτοτυπίες, αντίγραφα που αναπαράγονται σε ειδικά μηχανήματα. Οι κατασκευαστές αυτών των μηχανημάτων δίνουν οδηγίες για το χαρτί των πρωτοτύπων και για τον τρόπο αναπαραγωγής.

18 ΧΑΡΤΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Χαρτί με τυπωμένα πλέγματα γραμμών Οι γραμμές αυτές έχουν σκοπό να διευκολύνουν τον σχεδιαστή Τετραγωνισμένο Ισομετρικό

19 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΧΑΡΤΙΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Το μέγεθος του χαρτιού σχεδίασης είναι τυποποιημένο σύμφωνα με τον Γερμανικό Οργανισμό τυποποίησης (DIN 476) και Διεθνή Οργανισμό τυποποίησης (ISO). Ευρωπαϊκή με βάση τους κανονισμούς I.S.O. 5457: (Ίδιος λόγος Πλάτους/Μήκος x:y= 1: 2). Αγγλοσαξωνική με βάση τους Αμερικάνικους κανονισμούς ANSI

20 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΧΑΡΤΙΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Αφετηρία για το σχηματισμό των διαφόρων μεγεθών του χαρτιού σχεδίασης είναι ένα ορθογώνιο εμβαδού 1m 2 και λόγου πλευρών x:y= 1: 2 (x:y = 1:1.41). Το ορθογώνιο αυτό έχει πλευρές x=841mm, ψ=1189 mm και είναι το βασικό μέγεθος Α0

21 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΧΑΡΤΙΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Διπλώνοντας ένα τυποποιημένο χαρτί σχεδίασης στα δύο, προκύπτει το αμέσως μικρότερο μέγεθος και μάλιστα με την ίδια αναλογία πλευρών 1: 2. Αυτό έχει μεγάλη πρακτική σημασία κυρίως γιατί διευκολύνει την σμίκρυνση και την μεγέθυνση με φωτοτυπικές μεθόδους.

22 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΧΑΡΤΙΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ

23 ΔΙΠΛΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ Τελικό μέγεθος είναι το Α4 (210x297) Υπόμνημα πάντα στο Εξωτερικό του διπλωμένου σχεδίου Τρόπος διπλώματος η φυσαρμόνικα Τα διαφανή ΔΕΝ ΔΙΠΛΩΝΟΝΤΑΙ

24 ΔΙΠΛΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ

25 ΔΙΠΛΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ Χαρτιά μεγέθους Α 0 Α 3 μπορούν να τοποθετηθούν με την μεγάλη ή την μικρή διάσταση ως ύψος. Χαρτιά μεγέθους Α 4 τοποθετούνται πάντοτε με την μεγάλη πλευρά του ως ύψος. Το υπόμνημα τοποθετείται πάντα στην κάτω δεξιά γωνία.

26 ΥΠΟΜΝΗΜΑ Είναι ένας χώρος μέσα στο χαρτί σχεδίασης, στο οποίο γράφουμε με λέξεις και αριθμούς μερικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμένου αντικειμένου που δεν μπορούμε να τα αποδώσουμε αλλιώς. Υπάρχουν διάφοροι τύποι υπομνημάτων, θα πρέπει όμως να τηρούνται οι διαστάσεις, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές που πρέπει πάντα το μήκος του να είναι 185mm και το πλάτος του 55 mm. Τίτλος του εργοστασίου ή του τεχνικού γραφείου Ονομασία του σχεδίου Ημερομηνία εκπόνησης & θεώρησης Υπογραφή του σχεδιασθέντος & θεωρηθέντος Κλίμακα του σχεδίου Αριθμός του σχεδίου Στοιχεία για το υλικό, το βάρος του υλικού κλπ

27 1. Σχολή και τμήμα 2. Τίτλος του μαθήματος 3. Ονοματεπώνυμο 4. Ονομασία σχεδίου 5. Εξάμηνο του σπουδαστή 6. Τμήμα 7. Κλίμακα του σχεδίου 8. Ημερομηνία που σχεδιάστηκε το σχέδιο 9. Αριθμός Σχεδίου

28 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΕΜΑΧΙΩΝ Ο κατάλογος τεμαχίων περιγράφει όλα τα τεμάχια από τα οποία αποτελείται ένα συνοπτικό σχέδιο περιλαμβάνοντας πληροφορίες σχετικά με τα τεμάχια αυτά, όπως: Το χαρακτηριστικό αριθμό του καθενός Την ποσότητα Την τυποποιημένη ή μη ονομασία του τεμαχίου Το βάρος του τεμαχίου Το υλικό Διάφορες διευκρινιστικές παρατηρήσεις

29

30 ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Οι κλίμακες μηχανολογικής σχεδίασης που χρησιμοποιούνται είναι τυποποιημένες (ISO 5455) Πραγματικό Μέγεθος: ο λόγος σχεδίασης είναι 1:1 και το αντικείμενο σχεδιάζεται στις πραγματικές του διαστάσεις. Σμίκρυνση: ο λόγος σχεδίασης είναι 1:Χ, όπου Χ>1 και το αντικείμενο σχεδιάζεται μικρότερο από τις πραγματικές του διαστάσεις. Παράδειγμα: Κλίμακα 1:2 σημαίνει ότι, 1 μονάδα μήκους στο χαρτί αντιστοιχεί με 2 ομοειδείς στην πραγματικότητα. Μεγέθυνση: Ο λόγος σχεδίασης είναι Χ:1, όπου Χ>1 και το αντικείμενο σχεδιάζεται μεγαλύτερο από τις πραγματικές του διαστάσεις. Παράδειγμα: Κλίμακα 2:1 σημαίνει ότι, 2 μονάδες μήκους στο σχέδιο αντιστοιχεί με 1 ομοειδή μονάδα στην πραγματικότητα. Οι διαστάσεις δεν επηρεάζονται από την κλίμακα, ανεξάρτητα από την κλίμακα στο σχέδιο αναγράφουμε τις πραγματικές διαστάσεις.

31 ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ

32 ΕΙΔΗ & ΠΑΧΗ ΓΡΑΜΜΩΝ Το είδος και το πάχος των γραμμών, όπως επίσης και τα χαρακτηριστικά της μορφής κάθε γραμμής, διέπονται από κανονισμούς. Οι σχετικές προδιαγραφές καθορίζονται από τους διεθνείς κανονισμούς ISO του 1999, που αντικατέστησαν το DIN 15 του Τα πάχη των γραμμών κλιμακώνονται προσεγγιστικά κατά γεωμετρική σειρά, με λόγο 2, όπως και οι διαστάσεις του χαρτιού σχεδίασης.

33 Στο σχέδιο υπάρχουν: ΕΙΔΗ ΓΡΑΜΜΩΝ Γραμμές πραγματικές που φαίνονται, όπως τα περιγράμματα και οι ορατές ακμές ενός αντικειμένου. Γραμμές πραγματικές που δεν φαίνονται, γιατί βρίσκονται στο πίσω μέρος ή στο εσωτερικό του σχεδιαστικού αντικειμένου. Γραμμές νοητές, όπως είναι οι άξονες συμμετρίας και οι γραμμές κέντρου βάρους. Βοηθητικές γραμμές, όπως οι γραμμές διαστάσεων, διαγραμμίσεων, γραμμές ενδείξεων.

34 ΕΙΔΗ ΓΡΑΜΜΩΝ Τα είδη γραμμών στο μηχανολογικό σχέδιο είναι συγκεκριμένα και χρησιμοποιούνται ανάλογα με εκείνο το οποίο πρόκειται να παραστεί. Οι βασικές γραμμές που χρησιμοποιούνται είναι: Λεπτή συνεχής γραμμή: Χρησιμοποιείται κυρίως για τοποθέτηση διαστάσεων και σχεδίαση διαγράμμισης για να δείξουμε ότι πρόκειται για τομή. Το πάχος της κυμαίνεται από 0,13 0,40 χιλιοστά. Παχειά συνεχής γραμμή: Σχεδιάζονται οι κύριες γραμμές του σχεδίου. Παριστά κυρίως ορατές ακμές αντικειμένων, εξωτερικές διαμέτρους και περιγράμματα. Το πάχος της κυμαίνεται από 0,25 1,2 χιλιοστά και εξαρτάται από το μέγεθος του σχεδίου. Διακεκομμένη γραμμή: Παριστά κυρίως πραγματικές ακμές του αντικειμένου που δεν είναι ορατές. Οι γραμμές αυτές αποτελούνται από μικρά ευθύγραμμα τμήματα ίσα μεταξύ τους. Το πάχους του κυμαίνεται 0,18 0,6 χιλιοστά. Αξονική λεπτή γραμμή: Παριστά κυρίως αξονικές γραμμές, άξονες συμμετρίας και κάθετους άξονες σε οπές. Το πάχος τους κυμαίνεται από 0,13 0,35 χιλιοστά. Αξονική παχιά γραμμή: Χρησιμοποιείται για κατάδειξη επιπέδων τομής και το πάχος της κυμαίνεται από 0,25 0,7 χιλιοστά.

35 ΕΙΔΗ ΓΡΑΜΜΩΝ Τύπος Υπόδειγμα Παχεία συνεχής a Διακεκομμένη b Λεπτή συνεχής c Λεπτή αξονική d Παχεία αξονική e Λεπτή κυματοειδής γραμμή (ελεύθερου χεριού) f

36 Τυποποιημένα είδη γραμμών

37 Τυποποιημένα είδη γραμμών

38 ΟΜΑΔΕΣ ΓΡΑΜΜΩΝ Όπως και στα μεγέθη χαρτιού σχεδίασης, έτσι και εδώ η μια ομάδα προκύπτει από την προηγούμενή της με πολλαπλασιασμό επί 2 ή 1,414. Για απλά και μεγάλα αντικείμενα προτιμάται η ομάδα 0,7. Για μικρότερα αντικείμενα ή αντικείμενα με πολλές λεπτομέρειες προτιμώνται ομάδες μικρότερου πάχους. Σε κάθε σχέδιο χρησιμοποιείται μια ομάδα γραμμών για όλες τις όψεις και τομές. Πάχη κατά ομάδα και είδος Πάχη Ομάδες γραμμών γραμμών (2) a, e c,d, f b (1) (3) (4) (5)

39 ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Σε όλα τα τεχνικά σχέδια υπάρχει τυποποίηση στη γραφή των γραμμάτων και των αριθμών. Υπάρχει - Η πλάγια γραφή, με γωνία 75 μοιρών ως προς την οριζόντια. Στο μηχανολογικό σχέδιο χρησιμοποιούμε κυρίως την πλάγια γραφή. - Η ορθή γραφή που χρησιμοποιείται κυρίως στο δομικό σχέδιο. Οι αριθμοί γράφονται στο ίδιο ύψος με τα κεφαλαία γράμματα. Τα ύψη των γραμμάτων εξαρτώνται από το μέγεθος του σχεδίου ή του αντικειμένου και είναι τα εξής: h(mm): 2,5 3, Σύμφωνα με τους οργανισμούς τυποποίησης DIN 6776 και ISO 3098: Το πάχος γραμμής του γράμματος είναι 1/10 του ύψους Απόσταση μεταξύ των γραμμάτων 2/10 του ύψους Απόσταση ανάμεσα στις λέξεις 6/10 του ύψους Απόσταση ανάμεσα στις προτάσεις 20/10 του ύψους Απόσταση μεταξύ των σειρών 16/10 του ύψους και εάν η γραφή περιλαμβάνει μόνο κεφαλαία 14/10 του ύψους. Σε ένα σχέδιο πρέπει να υπάρχει ομοιομορφία, όλα τα γράμματα και οι αριθμοί πρέπει να έχουν το ίδιο μέγεθος και πάχος.

40 ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

41 ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Σχεδιαστήριο ή Πινακίδα: κατασκευάζεται από μαλακό ξύλο χωρίς ρόζους και πρέπει να είναι τελείως επίπεδες σε όλη τους την έκταση. Στην πινακίδα τοποθετείται το χαρτί σχεδίασης με τις ακμές του παράλληλες προς τις ακμές της πινακίδας και στερεώνεται με συγκολλητική ταινία. Δύο τρίγωνα ορθογώνια (το ένα ισοσκελές μοιρών και το άλλο με γωνίες μοιρών) Υποδεκάμετρο, Διαβήτης Μολύβια διαφόρων σκληροτήτων (κοινά μολύβια Νο 2, Β, ΗΒ. Σκληρά μολύβια F, H, 2H, 3H). Χαρτί σχεδίασης Ταυ Ραπιδογράφοι Γομολάστιχα Διάφοροι οδηγοί για χάραξη καμπυλών: στένσιλ Παχύμετρο κλπ

42 ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Πινακίδα σχεδίασης με στερεωμένο το χαρτί σχεδίασης Φορητή πινακίδα σχεδίασης

43 ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ α) Ορθογώνιο ισοσκελές τρίγωνο με γωνίες , με μήκος υποτείνουσας L = 32cm β) Ορθογώνιο ανισοσκελές τρίγωνο με γωνίες , με μήκος υποτείνουσας L = 37cm

44 ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Διαβήτης: για τη χάραξη κύκλων ή κυκλικών τόξων καθώς και για τη μέτρηση και μεταφορά διαστάσεων στο σχέδιο.

45 ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ α) Ξύλινα Μολύβια β) Μηχανικά Μολύβια Οι γραφίδες των ξύλινων μολυβιών, όπως και οι μύτες των μηχανικών μολυβιών, χαρακτηρίζονται από το βαθμό σκληρότητας. Διακρίνονται σε: Οι σκληρές γραφίδες χαρακτηρίζονται με το γράμμα H (Hard= σκληρό) και συνοδεύονται από έναν αύξοντα αριθμό (2, 3, 4,.., 9), που χαρακτηρίζει τη σκληρότητά τους. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός τόσο πιο σκληρή είναι η γραφίδα. Οι σκληρές γραφίδες χαράσσουν το χαρτί σχεδίασης οπότε η ασκούμενη πίεση από το χέρι πρέπει να είναι πολύ ελαφρά, για να μην προκαλέσουν ζημιά στην επιφάνεια του χαρτιού. Μεσαίας σκληρότητας γραφίδες χαρακτηρίζονται με το γράμμα F (Firm=σταθερό) ή HB (Hard-Black). Οι μαλακές γραφίδες χαρακτηρίζονται με το γράμμα B (Black)= μαύρο) και συνοδεύονται από έναν αύξοντα αριθμό (2, 3, 4,.., 8), που χαρακτηρίζει τη μαλακότητα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός τόσο πιο μαλακή είναι η γραφίδα. Τα μολύβια με σκληρή μύτη χρησιμοποιούνται για τις πιο λεπτές γραμμές ή τις βοηθητικές γραμμές του σχεδίου όταν επιζητείται μεγαλύτερη ακρίβεια, ενώ τα μολύβια με μαλακή μύτη για τις έντονες-χοντρές γραμμές. Τα μαλακά μολύβια είναι κατάλληλα για σκαριφήματα και πρόχειρα σχέδια, που έχουν σκοπό να δείξουν μια ιδέα στη φάση της επεξεργασίας της και όχι στην τελική της διατύπωση. Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

46 Κατεύθυνση Σχεδίασης με Χρήση Τριγώνων Οι περισσότερες γραμμές που σχεδιάζονται στο Μηχανολογικό Σχέδιο και έχουν κλίση, είναι συνήθως σε συγκεκριμένες γωνίες που είναι: 45 0, 30 0 και Προκειμένου οι γραμμές αυτές να σχεδιαστούν, χρησιμοποιούνται τρίγωνα.

47 Κατεύθυνση Σχεδίασης με Χρήση Τριγώνων

48 ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΗ ΟΨΕΩΝ Για την απεικόνιση και κατασκευή ενός εξαρτήματος, στα τεχνικά σχέδια, χρησιμοποιούμε μερικούς κανόνες προβολής της παραστατικής γεωμετρίας και σχεδιάζουμε τα εξάρτημα σε όψεις. Η παράσταση αυτή δίνει τη δυνατότητα να τοποθετήσουμε εύκολα και με μεγάλη ακρίβεια και ευκρίνεια όλες τις διαστάσεις που χρειαζόμαστε για την κατασκευή του. Όψη, στο μηχανολογικό σχέδιο, ονομάζουμε το σχέδιο της ορθής προβολής του αντικειμένου πάνω σένα προβολικό επίπεδο Το σύνολο των δυνατών όψεων είναι έξι. Όμως ο αριθμός των όψεων που είναι απαραίτητος για τη σχεδίαση κάθε αντικειμένου, εξαρτάται από το πόσο περίπλοκο είναι το αντικείμενο αυτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις από το σύνολο των όψεων χρησιμοποιούνται μόνο τρεις : πρόοψη κάτοψη και πλάγια αριστερή όψη Γενικά σχεδιάζουμε τόσες όψεις όσες είναι αναγκαίες για την μονοσήμαντη και πλήρη παρουσίαση του αντικειμένου και με όλες τις διαστάσεις του.

49

50 ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΗ ΟΨΕΩΝ Κατάκλιση επιπέδων προβολής

51 ΟΡΘΗ ΠΡΟΒΟΛΗ Αν οι γραμμές προβολής ξεκινούν από ένα σημείο (σημείο οράσεως), αγγίζουν τις ακμές του αντικειμένου και καταλήγουν στο προβολικό επίπεδο, το αποτέλεσμα τις προβολής θα είναι προβολικό. Η ορθή προβολή έχει το βασικό και σπουδαίο χαρακτηριστικό ότι όταν μία επίπεδη επιφάνεια ορισμένης μορφής είναι παράλληλη προς το προβολικό επίπεδο, τότε το περίγραμμά της προβάλλεται στο ίδιο ακριβώς μέγεθος. Όταν οι επιφάνειες δίσκου και προβολικού επιπέδου είναι υπό κάποια γωνία, η προβολή είναι μια έλλειψη.

52 Αποτύπωση Στερεού σε όψεις 1. Όψεις Ένα αντικείμενο προβάλλεται ορθά σε όλα τα επίπεδα υποθέτοντας ότι βρίσκεται ανάμεσα στον παρατηρητή και το επίπεδο προβολής. Η διάταξη των επιπέδων προβολής γίνεται σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς. 2. Ύψος Πλάτος Βάθος Για τον προσδιορισμό του μεγέθους ενός αντικειμένου είναι απαραίτητος ο προσδιορισμός του ύψους, του πλάτους και του βάθους. Ύψος: είναι η κάθετη απόσταση μεταξύ των οριζόντιων επιπέδων. Πλάτος: είναι η κάθετη απόσταση μεταξύ των πλάγιων επιπέδων. Βάθος: είναι η κάθετη απόσταση μεταξύ των εμπρόσθιων και κυρίως επιπέδων.

53 Αποτύπωση Στερεού σε όψεις Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

54 Συστήματα Διάταξης Όψεων Κατά τον διεθνή κανονισμό ISO 128 υπάρχουν δύο συστήματα διάταξης όψεων: Το Ευρωπαϊκό (ISO E), Θέση: Οφθαλμός Αντικείμενο Προβολικό Επίπεδο Το Αμερικανικό (ISO A), Θέση: Οφθαλμός - Προβολικό Επίπεδο Αντικείμενο

55 Συστήματα Διάταξης Όψεων

56 Σχεδίαση Όψεων Αντικειμένου Σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς

57 Τοποθέτηση όψεων και συμβολική παράσταση κατά ISO-E & ISO-A

58 Επιλογή Πρόοψης Η Πρόοψη είναι η κυριότερη των όψεων Εκλέγεται εκείνη που αποδίδει το περισσότερο από τη μορφή και τις διαστάσεις του αντικειμένου Η καλή επιλογή της πρόοψης, περιορίζει τον συνολικό αριθμό των απαιτουμένων όψεων Στο Ευρωπαϊκό σύστημα από τις πλάγιες όψεις προτιμάται η πλάγια από αριστερά

59 Οι υπόλοιπες όψεις είναι: Κάτοψη: είναι η θέαση του αντικειμένου από πάνω και τοποθετείται κάτω από την πρόοψη. Αριστερή Πλάγια Όψη: είναι η θέαση του αντικειμένου από αριστερά και τοποθετείται δεξιά από την πρόοψη. Δεξιά Πλάγια όψη: είναι η θέαση του αντικειμένου από δεξιά και τοποθετείται αριστερά από την πρόοψη. Άνοψη: είναι η θέαση του αντικειμένου από κάτω και τοποθετείται πάνω από την πρόοψη. Πίσω όψη: είναι η θέαση του αντικειμένου από πίσω και τοποθετείται δεξιά από την αριστερή πλάγια όψη. Ένδειξη μη Ορατών Ακμών Οι μη ορατές ακμές στις όψεις ενός αντικειμένου χαράσσονται με διακεκομμένες γραμμές.

60 Κανόνες Προβολών των Όψεων Πριν από κάθε σχεδίαση των όψεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω κανόνες σχεδιάσεως που αποδίδονται και σχεδιαστικά στο σχήμα που ακολουθεί. 1. Η πρόοψη, η κάτοψη και η άνοψη βρίσκονται στις ίδιες κάθετες βοηθητικές γραμμές. 2. Η πρόοψη, οι πλάγιες όψεις και η πίσω όψη, βρίσκονται στις ίδιες οριζόντιες βοηθητικές γραμμές. 3. Το πλάτος της κάτοψης και της άνοψης είναι ίδιο με το πλάτος των πλαγίων όψεων. 4. Το μήκος της κάτοψης είναι ίδιο με το μήκος της άνοψης, της πρόοψης και της πίσω όψης. 5. Το ύψος των πλαγιών όψεων είναι ίδιο με το ύψος της πρόοψης και της πίσω όψης. Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

61 Σειρά Σχεδίασης Κατά την σχεδίαση ακολουθούμε την εξής σειρά: 1. Σχεδιάζουμε την ΠΡΟΟΨΗ. 2. Περιστρέφουμε το εξάρτημα γύρω από τον διαμήκη άξονά του κατά 90 προς τα κάτω. Η προβολή της πλευράς που έχουμε μπροστά μας είναι η ΚΑΤΟΨΗ. 3. Επαναφέρουμε το εξάρτημα στην αρχική του θέση και το περιστρέφουμε κατά 90 γύρω από τον κατακόρυφο άξονά του προς τα δεξιά. Η όψη που θα πάρουμε τώρα είναι η ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ. 4. Όμοια βρίσκουμε και τις υπόλοιπες όψεις, δηλαδή την Δεξιά Πλάγια Όψη, την Άνοψη και την Πίσω Όψη. ΠΡΟΣΟΧΗ: Όλες οι όψεις που προαναφέραμε δεν είναι πάντοτε απαραίτητες. Ο αριθμός τους και η επιλογή τους εξαρτάται από το εξάρτημα.

62 Τοποθέτηση Βασικών Όψεων στο Χαρτί Σχεδίασης Για να εμφανίζονται οι τρεις βασικές όψεις του αντικειμένου πάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια σχεδίασης κάνουμε κατάκλιση των δύο επιπέδων του συστήματος πάνω στο τρίτο. Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

63 Τοποθέτηση Βασικών Όψεων στο Χαρτί Σχεδίασης Για την απεικόνιση των τριών βασικών όψεων σε μια επίπεδη επιφάνεια η κατάκλιση των δύο προβολικών επιπέδων μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους: 1. Κατάκλιση των επιπέδων xoy (E 2 ) και yoz (E 3 ) και τη μεταφορά στοιχείων από την κάτοψη στην πλάγια όψη με τη βοήθεια της διχοτόμου της γωνίας yoy. Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

64 Τοποθέτηση Βασικών Όψεων στο Χαρτί Σχεδίασης 2. Κατάκλιση με τη βοήθεια του διαβήτη για τη χάραξη τόξων κύκλου με κέντρο το σημείο ο. Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

65 Τοποθέτηση Βασικών Όψεων στο Χαρτί Σχεδίασης 3. Κατάκλιση με γωνία Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

66 Τοποθέτηση των Έξι Όψεων στο Χαρτί Σχεδίασης Α3

67 Τοποθέτηση των Τριών Όψεων στο Χαρτί Σχεδίασης Α3

68 Περιθώρια των Τριών Όψεων σε Χαρτί Σχεδίασης Α3 Περιθώρια A = B = 400mm X + Z mm 3 277mm Y + Z mm 3 Παράδειγμα Διαστάσεις Αντικειμένου: X = 70 mm Y = 80 mm Z = 50 mm Περιθώρια: A = 93,33mm 93 mm B = 49mm

69 Σχέδιο μιας Όψης Μερικά αντικείμενα μπορούν να περιγραφούν πλήρως με την σχεδίαση μια όψης και την διαστασιολόγηση τους ( για παράδειγμα στην περίπτωση κυλινδρικών αντικειμένων ή αντικειμένων με τετραγωνική διαμόρφωση). Ο σχεδιαστής πρέπει να αποφασίσει ποια όψη δίνει όλες τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την κατασκευή του αντικειμένου. Μερικές φορές μια απλή σημείωση μας απαλλάσσει από επιπλέον όψεις.

70 Σχέδιο Δύο Όψεων Μερικά συμμετρικά, κωνικά και πυραμοειδή αντικείμενα μπορούν να περιγραφούν πλήρως με την σχεδίαση δύο όψεων. Η πορεία που ακολουθείται για τη σχεδίαση των δύο όψεων είναι ακριβώς η ίδια με αυτή που ακολουθείται και κατά τη σχεδίαση τριών όψεων. Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι ο ελεύθερος χώρος στο χαρτί σχεδίασης διαφέρει στην περίπτωση αυτή.

71 Πρακτικές Οδηγίες για την Πορεία Σχεδίασης των Τριών Βασικών Όψεων 1. Ετοιμάζουμε το χαρτί σχεδίασης χαράζοντας περιμετρικά τη γραμμή του περιθωρίου, καθώς και το υπόμνημα του σχεδίου. 2. Επιλέγουμε τις όψεις εκείνες που θα αποδώσουν με σαφήνεια και ακρίβεια τη μορφή του αντικειμένου. 3. Αποφασίζουμε για την επιλογή της πρόοψης. Υπενθυμίζουμε ότι η πρόοψη πρέπει να είναι εκείνη από τις όψεις, η οποία δίνει τις περισσότερες πληροφορίες για το αντικείμενο. 4. Σχεδιάζουμε σε πρόχειρο χαρτί τα σκαριφήματα των βασικών όψεων. 5. Ορίζουμε το οριζόντιο και το κάθετο μήκος του περιθωρίου το οποίο προφανώς εξαρτάται από το μέγεθος του χαρτιού σχεδίασης. 6. Προσθέτουμε το μήκος που καταλαμβάνει η πρόοψη και το πλάτος της πλάγιας όψης, και το άθροισμα αυτό το αφαιρούμε από το οριζόντιο μήκος, ανάμεσα στις γραμμές του περιθωρίου. Αυτό που θα περισσέψει θα είναι ο ελεύθερος χώρος στο χαρτί σχεδίασης κατά την οριζόντια διάσταση. Αν το μήκος αυτό το διαιρέσουμε με το τρία τότε έχουμε ίση απόσταση (x) της πρόοψης και της πλάγιας όψης τόσο μεταξύ τους, όσο και από τη γραμμή του περιθωρίου. 7. Αν τώρα προσθέσουμε το ύψος της πρόοψης και το πλάτος της κάτοψης και το άθροισμά τους το αφαιρέσουμε από συνολικό μήκος ανάμεσα στις γραμμές του περιθωρίου, κατά την κάθετη έννοια, τότε με το ίδιο, όπως πιο πάνω σκεπτικό, προσδιορίζουμε την απόσταση (y). 8. Κατά τη σχεδίαση των όψεων χρησιμοποιούμε λεπτές και αχνές γραμμές, σύροντας το μολύβι πολύ ελαφριά πάνω στην επιφάνεια του χαρτιού σχεδίασης. Όταν διαπιστώσουμε ότι έχει ολοκληρωθεί η σχεδίαση και των τριών όψεων και έχουν πάρει την οριστική τους μορφή, τότε μπορούμε να οριστικοποιήσουμε τις γραμμές, χρησιμοποιώντας το μολύβι με την κατάλληλη γραφίδα, δίνοντας έτσι το ανάλογο πάχος γραμμής σε κάθε ακμή του σχεδίου. Υπενθυμίζεται ότι δεν σχεδιάζουμε μεμονωμένα μία μόνο όψη ξεχωριστά αλλά ταυτόχρονα με το σχεδιασμό της μιας όψης σχεδιάζονται και οι υπόλοιπες δύο. Μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου σβήνουμε όλες τις βοηθητικές γραμμές. Πηγή: Νικόλαος Χ. Ράκας, Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012

72 Στάδια Σχεδίασης Η σωστή εργασία για την ορθή προβολή των όψεων ενός αντικειμένου που μας δίνεται σε τρισδιάστατη σχεδίαση, ακολουθεί τα εξής βήματα: Βήμα 1: Φέρουμε βοηθητικές γραμμές έτσι ώστε να δημιουργήσουμε τα τρία παραλληλόγραμμα μέσα στα οποία θα τοποθετήσουμε τις τρεις όψεις. Βήμα 2: Φέρουμε αξονικές γραμμές όπου υπάρχουν και οι οποίες καθορίζουν τις υπάρχουσες συμμετρίες. Βήμα 3: Σχεδιάζουμε τις υπάρχουσες καμπύλες, κύκλους, ημικύκλια, κλπ. Βήμα 4: Σχεδιάζουμε με αχνές γραμμές τις οριζόντιες και κατακόρυφες ακμές που αντιστοιχούν στις ακμές του αντικειμένου. Στη φάση αυτή μπορούμε να επεκτείνουμε τις γραμμές από τη μία όψη στην άλλη, εφόσον αυτό μας διευκολύνει για την ακριβή θέση των λεπτομερειών των όψεων. Βήμα 5: Χαράσσουμε με μαλακό μολύβι πάνω στις αχνές ευθείες γραμμές, ώστε να αλλάξει το πάχος τους, στις θέσεις εκείνες που έχουμε ακμές που φαίνονται. Χαράσσουμε με σκληρό μολύβι τις διακεκομμένες γραμμές, δηλαδή τις ακμές που δεν φαίνονται. Βήμα 6: Κάνουμε ένα γενικό έλεγχο, σβήνουμε κάποιες βοηθητικές γραμμές που δεν χρειάζονται πια και προσθέτουμε τις διαστάσεις σύμφωνα με τους κανονισμούς του μηχανολογικού σχεδίου. Βήμα 7: Τέλος γράφουμε κείμενα, όπου αυτά είναι απαραίτητα (συμπληρώνουμε το υπόμνημα, ονομασία όψεων κλπ).

73

74

75 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Παπαδανιήλ, Ε.Δ. και Σφαντζικόπουλος, Μ.Μ., Μηχανολογικό Σχέδιο, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, ΕΜΠ, Παρίκου, Γ.Ι., Παρίκου, Ν. Ι., Μηχανολογικό Σχέδιο, Θεωρία & Ασκήσεις, 6 η Έκδοση, Εκδόσεις ΙΩΝ, Ζωγόπουλος, Ευστάθιος ΑΘ., Μηχανολογικό Σχέδιο, Ασκήσεις & Εφαρμογές, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Βούλγαρης, Μελέτιος Δ., Μηχανολογικό Σχέδιο, Εκδόσεις Σύγχρονη Εκδοτική Ε.Π.Ε., Αντωνιάδης Α. Θ., Μηχανολογικό Σχέδιο, 2 η έκδοση, Ράκας Ν. Χ., Τεχνικό Σχέδιο, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, 2012.