Μία Εικόνα, Χίλιες Λέξεις

Transcript

1 Special Report Volume 2, Issue 8 ευτέρα 7 Μαρτίου 2005 Μία Εικόνα, Χίλιες Λέξεις Πολλές κουβέντες γίνονται (και θα γίνουν στο µέλλον) για την κορύφωση των τιµών στις αγορές µετοχών, και όχι µόνο. Η κορύφωση είναι διαδικασία που διαρκεί καιρό και όχι µία χρονική στιγµή µόνο. Ας πάρουµε για παράδειγµα τον δικό µας Γενικό είκτη (Γ ) του Χ.Α. που κορύφωσε στο προηγούµενο bull market κοντά στις 6500 µονάδες. Μία γρήγορη αλλά προσεκτική µατιά αρκεί να µας πείσει γιατί πολλοί επενδυτές εγκλωβίστηκαν σε υψηλές αποτιµήσεις µετοχών, ενώ το τελευταία κύµα ελπίδας από την µικρή κεφαλαιοποίηση έκρυβε την πολύµηνη κορύφωση των blue chips. Οι µισές περίπου µετοχές του FTSE-20 κορύφωσαν µέχρι τα µέσα Οκτωβρίου 1999 (ΕΜΠ, Alpha, ΕΤΕ, ΕΛΠΕ, ΒΙΟΧΚ, ΗΥΑΤΤ, ΙΝΤΚΑ), ενώ είχαν προηγηθεί νωρίτερα η 3Ε, η ΠΕΙΡ και Εurobank. ΚΑΕ, ΤΙΤΚ και ΕΛΤΕΧ πήραν σειρά τον Νοέµβριο του 1999 και τελευταίες ο ΟΤΕ και ΓΕΡΜ την πρώτη εβδοµάδα του 2000 (βλέπε ΓΡΑΦΗΜΑ 1). Μπορεί το ράλι από τα χαµηλά του 2003 να είναι σηµαντικό σε % για πολλές µετοχές της µεγάλης κεφαλαιοποίησης όµως οι απώλειες είναι ακόµα πολύ µεγάλες. Ο Πίνακας 1 (σελ. 4) απεικονίζει τις 20 µετοχές του FTSE-20 και τις απώλειες (σε %) από τα ιστορικά υψηλά τους. Θα θυµάστε πολύ καλά ότι ένας από τους λόγους που οι ζηµιές αρκετών επενδυτών παραµένουν σηµαντικές έχει να κάνει µε την προτροπή πολλών επαγγελµατιών του χώρου για αγορά blue chips όταν ένα µεγάλο κοµµάτι της µικρής και µεσαίας κεφαλαιοποίησης κατέρρεε. Έχουµε τονίσει πολλές φορές ότι σε ένα bear market δεν υπάρχει σωτηρία για την επενδυτική κοινότητα. Κερδισµένος είναι εκείνος που θα χάσει τα λιγότερα. Έτσι ακόµα κι αν οι επενδυτές κατευθύνθηκαν σε µετοχές µεγάλης κεφαλαιοποίησης το 2000, το 2001 (µετά την αναβάθµιση) και το 2002, το αποτέλεσµα ήταν το ίδιο: τροµακτικές απώλειες. Από τον Πίνακα 1 είναι επίσης εµφανές ότι οι µόνες µετοχές που δεν έχουν µεγάλες απώλειες είναι αυτές που εισήχθησαν στο ΧΑ αρκετά αργότερα από την κορυφή. Μη έχοντας εγκλωβισµένους στις τάξεις τους δεν είχαν πρόβληµα νέων υψηλών (βλέπε π.χ. ΟΠΑΠ, ΕΗ, ΚΟΣΜΟΤΕ). Μόνο η ΦΟΛΙ αποτελεί παράδειγµα τίτλου που κορύφωσε αρχικά το 2000 και έκανε νέα ιστορική κορυφή στα µέσα του Αυτές όµως είναι οι εξαιρέσεις και όχι ο κανόνας. Ακόµα και µετά από τέτοιο ράλι οι τιµές των περισσοτέρων µετοχών του FTSE-20 είναι 50% χαµηλότερα από την ιστορική τους κορυφή. Αν µας διδάσκει κάτι βασικό το ΓΡΑΦΗΜΑ 1 είναι ότι η κορύφωση έρχεται σε φάσεις. Μπορεί οι περισσότερες µετοχές του FTSE-20 να βρήκαν την ιστορικά υψηλότερη τιµής τους τις εβδοµάδες γύρω από την κορυφή του Γ (Σεπτέµβριος 1999), κάποιες όµως είχαν ήδη κορυφώσει νωρίτερα (3Ε, ΠΕΙΡΑΙΩΣ, Eurobank) ενώ µερικές βρήκαν τα υψηλά τους µήνες αργότερα (ΦΟΛΙ, ΓΕΡΜΑΝΟΣ, ΟΤΕ). Παρόλα αυτά ούτε λίγο ούτε πολύ µέσα σε ένα διάστηµα 6-7 µηνών µετά τον Σεπτέµβριο του 1999 είχαν κορυφώσει όλοι σχεδόν οι «στρατηγοί» της Σοφοκλέους. Τα «στρατεύµατα» (µικρή και µεσαία κεφαλαιοποίηση) έµειναν ανυπεράσπιστα. metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05

2 ΓΡΑΦΗΜΑ 1: Γ και η Κορύφωση των Μετοχών του FTSE-20 02/09/ (-75.04%) 20/09/ (-38.95%) 21/09/ (-35.52%) 23/09/ (-54.97%) D_GENIKOS 12/10/ (-73.44%) 13/10/ (-67.16%) 13/10/ (-90.62%) Τιµές Κλεισίµατος 3/3/ /11/ (-58.15%) 08/11/ (-12.19%) 17/11/ (-77.70%) 07/02/ (-12.10%) /07/ (-53.73%) 06/03/ (-47.62%) 07/03/ (-54.77%) /03/ (-1.96%) /02/ (-3.57%) 21/02/ (-14.78%) 28/02/ (-3.12%) /02/ (-39.26%) /04/ (-44.33%) 02/08/ (-20.56%) Το µήνυµα που θέλουµε να περάσουµε είναι απλό. Το είπαµε εξάλλου και πριν µερικές εβδοµάδες στο σχόλιο/ανάλυση της Alpha Bank (2/2/05). Η αγορά δεν θα µας πει καληµέρα ένα πρωί προτρέποντας µας να πουλήσουµε και να τραβήξουµε για άλλα «λιβάδια». Οι αγορές κορυφώνουν σταδιακά και το έξυπνο χρήµα αποχωρεί σιγά σιγά διανέµοντας τους τίτλους που αγόρασε υποµονετικά από τους απογοητευµένους επενδυτές το 2002 και Αν η επόµενη σηµαντική κορύφωση δεν είναι τόσο κλασσική, όπως αυτή του 1999 εν µέσω κερδοσκοπικού πυρετού και επενδυτικής τρέλας, αναµένουµε την αποχώρηση των ηγετών σε φάσεις όπως και τότε. Ας µη περιµένουµε λοιπόν καθολική κορύφωση όλων των µετοχών όποτε αυτή συµβεί. Όταν οι αγορές «φωνάζουν» σηµαντική κορυφή το Α και το Ω είναι οι αποκλίσεις. Αποκλίσεις σε τεχνικά σηµεία, αποκλίσεις µεταξύ κλάδων και αποκλίσεις τιµών. Όταν οι στρατηγοί αποφασίσουν να αφήσουν τη µάχη τα στρατεύµατα µένουν ακέφαλα χωρίς ηγεσία. Η σφαγή είναι δεδοµένη! Επιπλέον, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η όποια σηµαντική κορυφή θα ακολουθηθεί από µεγάλη αύξηση του όγκου συναλλαγών χωρίς ώθηση των τιµών σε υψηλότερα επίπεδα. Μία τοπική κορύφωση είναι εύκολο να µας ξεφύγει. Μία µεσοπρόθεσµη ή µακροπρόθεσµη όµως κορυφή είναι πολύ δύσκολο να περάσει απαρατήρητη. Το κύριο µάθηµα από την κορύφωση του 1999 είναι ότι εµπλεκόµενοι επενδυτές δεν ήταν σε θέση να ξεχωρίσουν απλές επενδυτικές έννοιες και κανόνες από την υπερβολή και τον παροξυσµό. Μπορεί όροι αποτίµησης όπως τα P/E, P/BV ή οι συγκριτικές αποτιµήσεις να έχασαν προς στιγµήν κάθε επαφή µε την πραγµατικότητα, όσοι όµως τα αγνόησαν έγιναν µάρτυρες µιας ολοκληρωτικής επενδυτικής σφαγής τους µήνες/χρόνια που ακολούθησαν. Στον επόµενο κύκλο θα συµβεί το ίδιο ακριβώς. Όσοι δεν θυµούνται τις λεπτοµέρειες θα είναι πάλι καταδικασµένοι σε ζηµιές. metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05

3 ΓΡΑΦΗΜΑ 2: Γ και η ηµιουργία Πυθµένα των Μετοχών του FTSE-20 D_GENIKOS Τιµές Κλεισίµατος 3/3/ /06/ (470.53%) 25/09/ (73.67%) 14/12/ (100.34%) 17/09/ (261.65%) 17/09/ (87.41%) 21/9/ (173.86%) March '03 12/03/ (106.48%) 17/03/ (252.17%) 17/03/ (156.09%) 17/03/ (175.11%) 17/03/ (195.72%) 17/03/ (229.74%) 31/03/ (78.37%) 07/10/ (207.39%) 01/04/ (81.35%) 01/04/ (347.83%) 08/04/ (87.28%) 22/04/ (135.54%) 27/10/ (44.06%) April '03 28/09/ (68.46%) M A M J J A S O N D 2002 M A M J J A S O N D 2003 M A M J J A S O N D 2004 M A M J J A S O N D 2005 M Με ακριβώς αντίστροφο τρόπο έγινε και ο πυθµένας του ΓΕΡΜΑΝΟΣ, HYATT και ΚΑΕ έκαναν πυθµένα αρκετά νωρίτερα από τον Γ, ενώ αρκετές µετοχές του FTSE-20 βρήκαν τα χαµηλά τους λίγες ηµέρες πριν το χαµηλό του Γ στις 31/3/03. Αν στις 11 µετοχές που έκαναν χαµηλά µεταξύ 12/3/03 και 22/4/04 προσθέσουµε τα ΚΑΕ, το ΗΥΑΤΤ, τον ΓΕΡΜΑΝΟ και τις ΕΗ, ΟΠΑΠ, ΚΟΣΜΟΤΕ, Motor Oil που εισήλθαν µετά το 1999 στο ΧΑ, µόνο 2 µετοχές (ΕΛΤΕΧ και Intracom) έµειναν πίσω. Έτσι από τον Απρίλιο του 2003 οι 18 µετοχές του FTSE- 20 είχαν βρει πυθµένα. Αν και εκ των υστέρων όλα µοιάζουν απλά κι εύκολα η δηµιουργία του πυθµένα στο σύνολο της Σοφοκλέους ήταν περισσότερο δύσκολη. Όχι για τις λίγες µετοχές του 20αρη ή και του 40αρη που θα δούµε παρακάτω, αλλά για το σύνολο του ταµπλό. Επιστέφοντας σε ένα γεγονός που είδε το φως της δηµοσιότητας µόλις πριν από µερικές εβδοµάδες θα εξηγήσουµε γιατί η παγίδα του πυθµένα ήταν εξίσου µεγάλη. [Εδώ όµως υπάρχουν σηµαντικές ευθύνες και από τις εποπτικές αρχές.] Το πρώτο ανοδικό σκέλος από τον πυθµένα του 2003 είχε ευρεία συµµετοχή όλων σχεδόν των κλάδων και τίτλων. Το καλοκαίρι του 2003 αναστήθηκαν και µετοχές που είχαν πέσει σε χειµερία νάρκη για χρόνια. Σε εκείνο το συµβάν ήµασταν κατηγορηµατικά αρνητικοί και δυστυχώς δεν διαψευσθήκαµε. Το γεγονός στο οποίο αναφερόµαστε είναι οι µέτριες αποδόσεις των Α/Κ το 2004 σε σχέση µε την απόδοση του Γ. Το µέσο µετοχικό Α/Κ εσωτερικού υστέρησε κατά περίπου 10% σε σχέση µε το 21% του Γ (τα στοιχεία είναι προσεγγιστικά κι όχι τα ακριβή δεδοµένα). Αν και την απάντηση την γνωρίζετε όλοι σας θα την επαναλάβουµε για µία ακόµα φορά: απλά κάποιοι διαχειριστές ήταν σηµαντικά (περισσότερο από ότι θα έπρεπε) επενδυµένοι σε τίτλους της µεσαίας κεφαλαιοποίησης και λιγότερο (από ότι θα έπρεπε) σε τίτλους της µεγάλης. Η διόρθωση που όλοι ανέµεναν δεν ήρθε ποτέ και έµειναν ουσιαστικά µε λιγότερα «βαριά χαρτιά». Αν και το σκηνικό θυµίζει θα αφήσουµε χώρο για περαιτέρω σχολιασµό σε άλλο report ή ηµερήσιο σχόλιο. metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 3

4 Οι επενδυτές συνέχισαν να ελπίζουν ότι µετά την έναρξη του ράλι από την µεγάλη κεφαλαιοποίηση σύντοµα θα ακολουθήσει και η µεσαία ή η µικρή. Αυτό δεν συνέβη µέχρι πολύ αργότερα και µε µικρότερη δύναµη. Η ελπίδα ότι οι ηγέτες του παρελθόντος θα κάνουν σηµαντικά ράλι και θα ξελασπώσουν τους βαθιά σε κόκκινους κωδικούς επενδυτές ή ΑΧΕ σήµαινε ότι το τέλος για αρκετές µετοχές δεν είχε έρθει. Θυµόµαστε χαρακτηριστικά ότι ακόµα και στις αρχές του 2004 (πριν τις εκλογές της 7 ης Μαρτίου) ακούγαµε σχόλια από brokers σε µεγάλες ΑΧΕ ότι µετοχές όπως η ΑΛΑΤΚ ή η ΚΛΩΝΚ και άλλες τέτοιες έκαναν συσσωρεύσεις και ήταν έτοιµες να κάνουν ράλι. Απορήσαµε αρκετά και γράψαµε ότι οι µετοχές της µικρής και µεσαίας κεφαλαιοποίησης θα βρούνε πυθµένα µόνο όταν ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΦΘΟΥΝ από όσους ελπίζουν σε αυτές. Πίνακας 1: Οι Μετοχές του FTSE-20 και η Πτώση από την Ιστορική Κορυφή Έτος Μήνας Μετοχές Ηµερ/νία Υψηλού Τιµή Υψηλού Κλείσιµο Μεταβολή % 1998 Απρίλιος '98 ΕΕΕΚ 22/04/ % 1999 Φεβρουάριος '99 ΕΥΡΩΒ 16/02/ % Ιούλιος '99 ΠΕΙΡ 06/07/ % Σεπτέµβριος '99 ΕΜΠ 02/09/ % ΑΛΦΑ 20/09/ % ΕΤΕ 21/09/ % ΕΛΠΕ 23/09/ % Οκτώβριος '99 ΒΙΟΧΚ 12/10/ % ΗΥΑΤΤ 13/10/ % ΙΝΤΚΑ 13/10/ % Νοέµβριος '99 ΚΑΕ 02/11/ % ΤΙΤΚ 08/11/ % ΕΛΤΕΧ 17/11/ % 2000 Φεβρουάριος '00 ΦΟΛΙ 07/02/ % Μάρτιος '00 ΓΕΡΜ 06/03/ % ΟΤΕ 07/03/ % 2004 Αύγουστος '04 ΦΟΛΙ* 02/08/ % 2005 Φεβρουάριος '05 ΕΗ 16/02/ % ΚΟΣΜΟ 21/02/ % ΟΠΑΠ 28/02/ % Μάρτιος '05 ΜΟΗ 02/03/ % Μ.Ο. µεταβολής από τα ιστορικά υψηλά (εκτός ΕΗ-ΚΟΣΜΟ-ΟΠΑΠ-ΜΟΗ): % *H ΦΟΛΙ παρ' όλο που κορύφωσε µαζί µε την υπόλοιπη αγορά τον Φεβρουάριο του 2000 έκανε νέο ιστορικό υψηλό τον Αύγουστο του 2004 ΠΗΓΗ: metatrading.gr Το τεράστιο σφάλµα των εποπτικών αρχών είναι ότι κράτησαν το τοπίο θολό για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα από όσο θα έπρεπε. Πολλές εισηγµένες εταιρίες έπρεπε να πάρουν την άγουσα από το ταµπλό. Τι σηµασία είχε η διαπραγµάτευσή τους σε µερικά σεντς όταν η αγορά τις είχε ήδη στείλει στα «τάρταρα»; Αν πολλές από τις εταιρίες που «ξαφνικά» αντιµετώπισαν προβλήµατα (π.χ. υναµική Ζωή, Όµιλος Κλωνατέξ και πολλές άλλες) είχαν «στριµωχτεί» αρκετά νωρίτερα κάποιοι άνθρωποι θα έσωζαν κάποια από τα λεφτά τους. Τι έννοια έχει η αναστολή ή η απόσυρση µιας µετοχής όταν είναι ήδη στα 30 σεντς; Στο metatrading.gr δίνουµε τεράστια σηµασία στο sentiment και την γενική ψυχολογία της αγοράς ώστε να προσδιορίζουµε την επόµενη κίνηση της αγοράς. Γράφαµε από το 2002 ότι θα δούµε σηµαντικό πυθµένα όταν οι επενδυτές θα πωλούν όσο όσο τις µετοχές τους ή τα µερίδια των Α/Κ. Οι θεσµικοί το έπραξαν µε τα «βαριά χαρτιά» την άνοιξη του 2003, ενώ οι ιδιώτες (και αρκετοί άλλοι) µε τις ρευστοποιήσεις των Α/Κ όλο το Το γεγονός αυτό µας έκανε να metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 4

5 είµαστε επιθετικά bullish από το φθινόπωρο του 2004 και προς τα Χριστούγεννα, όταν πολλές ΑΧΕ έθεταν ως αισιόδοξους στόχους στον Γ για το όλο το 2005 τις 2900 µονάδες ή λίγο παραπάνω. Στο metatrading.gr κάναµε λόγο για µονάδες από τον Νοέµβριο (25/11/04) όταν η διόρθωση του ράλι έφερε τις τιµές στις µονάδες (υψηλό του Απριλίου 2004). Λίγες εβδοµάδες αργότερα θέσαµε στόχο των µονάδων. Ένας από τους λόγους που µας έκανε επιθετικούς ήταν ο φόβος των αναλυτών και των ΑΧΕ να ανεβάσουν τον πήχη και τις τιµές στόχους του Γ. Αυτό σήµαινε ξεκάθαρα ότι οι ΑΧΕ δεν είχαν σηµαντικές θέσεις στις µετοχές του 20αρη που πρωταγωνιστούν εδώ και µήνες. Επαναλαµβάνουµε όλα τα παραπάνω γιατί έχουν άµεση σχέση µε την διαδικασία κορύφωσης/πυθµένα µίας αγοράς ή ενός δείκτη. Όταν δούµε µεγαλύτερη αισιοδοξία από µέρους τους θα γίνουµε αµυντικοί. Όπως γίνεται αντιληπτό από τον παρακάτω Πίνακα 2 οι µετοχές του 20αρη έχουν αποδώσει σηµαντικά από τα χαµηλά τους. Εν τούτοις η µεγάλη πλειοψηφία των επενδυτών που ήταν τοποθετηµένοι στους χαµένους του 2004 δεν απεκόµισε ούτε το 1/3 της παρακάτω µέσης ανόδου του 162% (χωρίς ΕΗ, ΚΟΣΜΟ, ΟΠΑΠ και ΜΟΗ). Πίνακας 2: Οι Μετοχές του FTSE-20 και οι Αποδόσεις τους από τον Πυθµένα Έτος Μήνας Μετοχές Ηµερ/νία Χαµηλού Τιµή Χαµηλού Κλείσιµο Μεταβολή % 2001 Ιούνιος '01 ΟΠΑΠ 26/06/ % Σεπτέµβριος '01 ΓΕΡΜ 17/09/ % ΜΟΗ 17/09/ % ΗΥΑΤΤ 21/09/ % εκέµβριος '01 ΕΗ 14/12/ % 2002 Σεπτέµβριος '02 ΚΟΣΜΟ 25/09/ % Οκτώβριος '02 ΚΑΕ 07/10/ % 2003 Μάρτιος '03 ΕΛΠΕ 12/03/ % ΑΛΦΑ 17/03/ % ΒΙΟΧΚ 17/03/ % ΕΜΠ 17/03/ % ΕΥΡΩΒ 17/03/ % ΠΕΙΡ 17/03/ % ΟΤΕ 31/03/ % Απρίλιος '03 ΕΕΕΚ 01/04/ % ΕΤΕ 01/04/ % ΤΙΤΚ 08/04/ % ΦΟΛΙ 22/04/ % 2004 Σεπτέµβριος '04 ΙΝΤΚΑ 28/09/ % Οκτώβριος '04 ΕΛΤΕΧ 27/10/ % Μ.Ο. µεταβολής από τα ιστορικά χαµηλά (εκτός ΕΗ-ΚΟΣΜΟ-ΟΠΑΠ-ΜΟΗ): % ΠΗΓΗ: metatrading.gr Αν και το πάθηµα των επενδυτών θα πρέπει να γίνει µάθηµα εν τούτοις δεν διακρίνουµε σοβαρές αλλαγές στη συµπεριφορά κανενός εµπλεκοµένου στο ΧΑ. Τουλάχιστον όχι ακόµα. Οι ντόπιες ΑΧΕ συνεχίζουν να αναβαθµίζουν τα αστέρια της περασµένης 2ετίας (π.χ. τράπεζες) χωρίς να γίνεται λόγος για δεκάδες µετοχές που όχι µόνο θα επιζήσουν αλλά θα πρωταγωνιστήσουν στο επόµενο σηµαντικό ράλι. Ως συνήθως είναι ένα καρέ πίσω. Ακολουθούν σε συστάσεις τους ξένους συναδέλφους τους αλλά µε χρονική υστέρηση. Για να δούµε εάν µείνουν µε τα «χαρτιά στο χέρι» όπως το ; Επιπλέον πολλοί συµµετέχοντες αδιαφορούν για την ουσία του προβλήµατος που δεν είναι τίποτε άλλο από την επενδυτική συµµετοχή, την ρευστότητα και τον όγκο συναλλαγών. Αν και η βελτίωση της ανάλυσης είναι σηµαντική κατά περίπτωση (ορισµένες µόνο ΑΧΕ) δεν βλέπουµε συγκριτικές αναλύσεις αποτιµήσεων, καινοτοµίες ή αλλαγή πλεύσης. Όταν µία αγορά αλλάζει χαρακτήρα πρέπει και οι εµπλεκόµενοι σε αυτήν να αλλάζουν εάν θέλουν να είναι στο µέσα παιχνίδι. Η metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 5

6 προσκόλληση σε πρακτικές του σε µία εποχή µε διαφορετικά χαρακτηριστικά είναι επικίνδυνη. Πόλεµος µε τα φαντάσµατα του παρελθόντος δεν θα οδηγήσουν ΠΟΥΘΕΝΑ. ΓΡΑΦΗΜΑ 3: Γ και η ηµιουργία Πυθµένα των Μετοχών του FTSE-40 D_GENIKOS Τιµές Κλεισίµατος 3/3/ /06/ (65.04%) 10/07/ (130.25%) 09/10/ (163.86%) 10/10/ (285.96%) 29/10/ (126.67%) 18/10/ (16.79%) 29/10/ (37.76%) 24/09/ (13.14%) 29/09/ (28.04%) 11/01/ (99.40%) 31/12/ (45.82%) /09/ (435.48%) 21/09/ (180.00%) 21/09/ (257.14%) 21/09/ (297.74%) 13/01/ (86.67%) 14/01/ (687.65%) 01/04/ (97.59%) 01/04/ (120.97%) 01/04/ (69.98%) 01/04/ (83.48%) 01/04/ (62.96%) 02/04/ (59.41%) 05/02/ (75.51%) 22/03/ (14.58%) 11/03/ (39.73%) 11/03/ (91.30%) 12/03/ (137.50%) 12/03/ (103.67%) 12/03/ (147.29%) 12/03/ (560.00%) 13/03/ (106.54%) 17/03/ (104.40%) 17/03/ (246.94%) 17/03/ (419.05%) 17/03/ (255.63%) 17/03/ (97.92%) 17/03/ (184.12%) 23/07/ (17.96%) 25/06/ (21.14%) M A M J J A S O N D 2002 M A M J J A S O N D 2003 M A M J J A S O N D 2004 M A M J J A S O N D 2005 M Με παρόµοιο τρόπο βρήκαν πυθµένα και οι µετοχές του FTSE-40. Τουλάχιστον οι µισές βρήκαν τα χαµηλά τους τις εβδοµάδες πριν από το χαµηλό του Γ. Η σηµαντική διαφορά µε τον FTSE- 20 είναι ότι πολλές από τις µετοχές της µεσαίας κεφαλαιοποίησης συνέχισαν πτωτικά και µετά το Η µεγάλη πλειοψηφία τους όµως είχε ήδη βρει πυθµένα. Στο Πίνακα 3 της επόµενης σελίδας παρουσιάζονται τα ποσοστά απόδοσης από τον απόλυτο πυθµένα των µετοχών αυτών. Βεβαία είναι συχνά παραπλανητικό να χρησιµοποιούµε τις απόλυτες κορυφές και τους απόλυτους πυθµένες καθώς ελάχιστοι είναι εκείνοι που τελικά αγοράζουν ή πωλούν σε αυτά τα επίπεδα. Συχνά εκείνοι που είναι πωλητές στις απόλυτες κορυφές και τους απόλυτους πυθµένες είναι λίγο έως πολύ τυχεροί για το επίτευγµά τους. Το µήνυµα του ΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ 3 είναι καθαρό και σαφές: τα χαµηλά του 2003 είναι σηµαντικά για την µετέπειτα πορεία τόσο του δείκτη όσο και των επιµέρους µετοχών. Επειδή το ράλι από τα χαµηλά του 2003 είναι ήδη αρκετά σηµαντικό σε ποσοστό πολλοί επενδυτές είναι άτολµοι σε τοποθετήσεις κεφαλαίων σε µετοχές της µεσαίας κεφαλαιοποίησης. Το γεγονός ότι όλα τα βλέµµατα είναι στραµµένα στις λίγες µετοχές του 20αρη που έχουν αποδώσει σηµαντικότερα είναι και επικίνδυνο αλλά και παραπλανητικό. Επικίνδυνο γιατί πολλοί επενδυτές µπορεί να παρασυρθούν σε αγορά τίτλων της µεγάλης κεφαλαιοποίησης σε µία σοβαρή διόρθωση του Γ που θα µπορέσει να έρθει από µία µεσοπρόθεσµη κορυφή. Παραπλανητικό γιατί οι σέξι αποδόσεις πολλών µετοχών της µεγάλης κεφαλαιοποίησης κάνουν τους επενδυτές να παραβλέπουν αρκετές µετοχές της µεσαίας κεφαλαιοποίησης που έχουν χαµηλές αποτιµήσεις metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 6

7 και καλά µεγέθη ή προοπτικές. Η πολύ απλή διαπίστωσή µας είναι ότι δεν βρισκόµαστε σε περιβάλλον όπου ισχύει «όλα τα χαρτιά πάνω, όλα τα χαρτιά κάτω». Πολλοί αναλυτές και αρθρογράφοι σε οικονοµικά/ηλεκτρονικά έντυπα συνεχίζουν να διερωτώνται τι θα συµβεί στις µικρές και µεσαίες µετοχές εάν οι µετοχές του 20αρη που κατέχουν κυρίως οι ξένοι αρχίσουν κάποια µέρα σοβαρή διόρθωση. ε νοµίζουµε πως κάποιος έχει ήδη την απάντηση. Εµείς θα λέγαµε µε σαφήνεια ότι είναι σηµαντικό να τηρήσουν οι µετοχές της µεσαίας κεφαλαιοποίησης τα χαµηλά του καλοκαιριού Είναι όµως νωρίς για εκτιµήσεις πριν δούµε µεσοπρόθεσµη κορύφωση. Πίνακας 3: Οι Μετοχές του FTSE-40 και οι Αποδόσεις τους από τον Πυθµένα Έτος Μήνας Μετοχές Ηµερ/νία Χαµηλού Τιµή Χαµηλού Κλείσιµο Μεταβολή % 2001 Ιούνιος '01 ΒΩΒΟΣ 26/06/ % Ιούλιος '01 ΙΝΛΟΤ 10/07/ % Σεπτέµβριος '01 ΕΛΜΠΙ 17/09/ % ΝΟΤΟΣ 21/09/ % ΟΛΥΜΠ 21/09/ % ΠΛΑΙΣ 21/09/ % 2002 Οκτώβριος '02 ΕΡΜΗΣ 09/10/ % ΕΧΑΕ 10/10/ % ΟΛ 29/10/ % 2003 Ιανουάριος '03 ΧΑΚΟΡ 13/01/ % ΦΡΛΚ 14/01/ % Φεβρουάριος '03 ΣΙ Ε 05/02/ % Μάρτιος '03 Κ 11/03/ % ΜΑΙΚ 11/03/ % ΕΕΓΑ 12/03/ % ΗΡΑΚ 12/03/ % ΜΕΤΚ 12/03/ % ΜΥΤΙΛ 12/03/ % ΕΓΝΑΚ 13/03/ % ΑΣΤΗΡ 17/03/ % ΑΤΤ 17/03/ % ΓΕΝΑΚ 17/03/ % ΓΤΕ 17/03/ % ΕΥ ΑΠ 17/03/ % ΤΕΡΝΑ 17/03/ % Απρίλιος '03 ΑΤΤΙΚΑ 01/04/ % ΕΣΙΝ 01/04/ % ΕΛΑΙΣ 01/04/ % ΕΛΒΑ 01/04/ % ΕΣΚ 01/04/ % ΕΒΖ 02/04/ % 2004 Μάρτιος '04 ΓΚΟΥΤ 22/03/ % Ιούνιος '04 ΑΡΒΑ 25/06/ % Ιούλιος '04 ΙΑΣΩ 23/07/ % Σεπτέµβριος '04 ΑΒΑΞ 24/09/ % ΟΛΠ 29/09/ % Οκτώβριος '04 ΑΚΤΩΡ 18/10/ % ΤΗΛΕΤ 29/10/ % εκέµβριος '04 ΑΛΕΚ 31/12/ % 2005 Ιανουάριος '05 ΜΡΦΚΟ 11/01/ % ΠΗΓΗ: metatrading.gr metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 7

8 Οι Κλαδικοί δείκτες Οι διαδικασίες κορύφωσης και πυθµένα ήταν παρόµοιες και στους κλαδικούς δείκτες. Καρµπόν θα λέγαµε. Τα ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ 4 και 5 καθώς και οι Πίνακες 4 και 5 αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Εφόσον οι κλάδοι αποτελούνται από επιµέρους µετοχές δεν περιµέναµε διαφορετική συµπεριφορά. Επίσης πρέπει να τονίσουµε ότι η εµφάνιση κορυφής πολλών κλάδων στις 14/3/01 έχει να κάνει µε την αργοπορηµένη δηµιουργία πολλών από αυτούς. Στην κορυφή του 1999 είχαµε λιγότερους κλάδους ή κατηγορίες µετοχών. ΓΡΑΦΗΜΑ 4: Γ και η Κορύφωση των Κλαδικών εικτών 17/09/ (-87.67%) 17/09/ (-88.29%) 17/9/ (-93.22%) 17/9/ (-48.69%) 20/9/ (-70.87%) 21/9/ (-43.16%) 13/10/ (-66.11%) 13/10/ (-83.65%) D_GENIKOS 04/01/ (-75.60%) Τιµές Κλεισίµατος 3/3/ /03/ (-57.98%) 09/03/ (-55.73%) 12/03/ (-80.82%) 14/03/ (-88.79%) 14/03/ (-11.80%) 14/03/ (-53.73%) 14/03/ (-54.53%) 09/04/ (-65.49%) 01/06/ (-49.21%) 19/11/ (-11.23%) 01/03/ (-2.50%) 21/02/ (-5.02%) 21/02/ (-1.38%) /05/ (-34.34%) metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 8

9 ΓΡΑΦΗΜΑ 5: Γ και η ηµιουργία Πυθµένα των Κλαδικών εικτών 12/03/ (65.25%) 12/03/ (104.67%) 12/03/ (95.87%) 12/03/ (39.93%) 12/03/ (77.47%) 12/03/ (48.41%) 13/03/ (134.17%) 17/03/ (232.41%) 17/03/ (57.93%) 17/03/ (95.65%) 17/03/ (81.32%) 17/03/ (33.82%) 31/03/ (58.68%) 31/03/ (87.99%) 31/03/ (145.16%) 31/03/ (124.25%) 09/10/ (152.44%) D_GENIKOS 01/04/ (60.14%) 01/04/ (75.16%) Τιµές Κλεισίµατος 3/3/05 11/01/ (16.64%) 22/07/ (33.15%) 18/10/ (18.19%) 22/10/ (17.29%) Oct Nov Dec 2002 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2003 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2004 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2005 Ma Όπως και στην περίπτωση των άλλων γραφηµάτων οι περισσότεροι κλάδοι βρήκαν πυθµένα πέριξ της ηµεροµηνίας πυθµένα του Γ (31/3/03). Αυτό δεν µπορεί να είναι καθόλου τυχαίο. Ο τελευταίος κλάδος που έκανε πυθµένα είναι αυτός των κλωστών!!! Παρά το σηµαντικό ράλι του ΧΑ από τα χαµηλά του 2003 και τις αποδόσεις (Πίνακας 5) από τον πυθµένα οι απώλειες από τις ιστορικές κορυφές των κλαδικών δεικτών είναι τροµακτικές (Πίνακας 4). Αυτό σηµαίνει απλά ότι απαιτείται χρονικά µεγαλύτερο διάστηµα για ανάκαµψη των τιµών από ότι αρχικά πίστεψαν οι περισσότεροι εµπλεκόµενοι. Άποψή µας είναι ότι το πραγµατικό τεστ θα δοθεί στην επόµενη σοβαρή διόρθωση. Περισσότερα στα συµπεράσµατα στο τέλος του Report. metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 9

10 Πίνακας 4: Οι Κλάδοι του ΧΑ και η Πτώση από την Ιστορική Κορυφή Έτος Μήνας Σύµβολα είκτες Σεπτέµβριος '99 Οκτώβριος '99 Ιανουάριος '00 Ηµερ/νία Υψηλού Τιµή Υψηλού Κλείσιµο Μεταβολή % DAS Ασφαλειών 17/09/ % DKT Κατασκευαστικών 17/09/ % DPR Παράλληλης 17/09/ % FTSE FTSE/ΧΑΑ 20 ΕΙΚΤΗΣ 17/09/ % DEP Επενδύσεων 20/09/ % DTR Τραπεζών 21/09/ % DVM Βιοµηχανικός 13/10/ % DSM Συµµετοχών 13/10/ % FTSEM FTSE/ΧΑΑ MID 40 04/01/ % 2001 Μάρτιος '01 DMT Βασικών Μετάλλων 09/03/ % DTP Τροφίµων 09/03/ % Είδη-Λύσεων DEL % Πληροφορικής 12/03/01 DKL Κλωστοϋφαντουργίας 14/03/ % DLE Λιανικού Εµπορίου 14/03/ % DPL Πληροφορικής 14/03/ % DHE Χονδρικού Εµπορίου 14/03/ % Απρίλιος '01 DEK Εκδόσεων- Εκτυπώσεων 09/04/ % Ιούνιος '01 FTSES FTSE/ΧΑΑ SMALLCAP 80 01/06/ % Νοέµβριος DTL '01 Τηλεπικοινωνιών 19/11/ % 2002 Μάϊος '02 DAP ιαχείρισης Ακίνητης Περιουσίας 15/05/ % 2005 Φεβρουάριος Μη Μεταλ. Ορυκτών & DOT '05 Τσιµέν. 21/02/ % DDL ιϋλιστηρίων 21/02/ % Μάρτιος '05 FTSEA FTSE/ΧΑΑ /03/ % ΠΗΓΗ: metatrading.gr metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 10

11 Πίνακας 5: Οι Οι Κλάδοι του ΧΑ και οι Αποδόσεις τους από τον Πυθµένα του 2003 Έτος Μήνας Σύµβολα είκτες Ηµερ/νία Χαµηλού Τιµή Χαµηλού Κλείσιµο Μεταβολή % 2002 Οκτώβριος '02 DLE Λιανικού Εµπορίου 09/10/ % 2003 Μάρτιος '03 DAS Ασφαλειών 12/03/ % DSM Συµµετοχών 12/03/ % DDL ιϋλιστηρίων 12/03/ % DPR Παράλληλης 12/03/ % FTSEM FTSE/ΧΑΑ MID 40 12/03/ % FTSE/ΧΑΑ SMALLCAP FTSES /03/ % DEP Επενδύσεων 13/03/ % DTR Τραπεζών 17/03/ % DEL Είδη-Λύσεων Πληροφορικής 17/03/ % DEK Εκδόσεων- Εκτυπώσεων 17/03/ % DPL Πληροφορικής 17/03/ % DTP Τροφίµων 17/03/ % DTL Τηλεπικοινωνιών 31/03/ % DHE Χονδρικού Εµπορίου 31/03/ % FTSE FTSE/ΧΑΑ 20 ΕΙΚΤΗΣ 31/03/ % FTSEA FTSE/ΧΑΑ /03/ % Απρίλιος '03 DVM Βιοµηχανικός 01/04/ % DOT Μη Μεταλ. Ορυκτών & Τσιµέν. 01/04/ % 2004 Ιούλιος '04 DMT Βασικών Μετάλλων 22/07/ % Οκτώβριος '04 DKT Κατασκευαστικών 18/10/ % DAP ιαχείρισης Ακίνητης Περιουσίας 22/10/ % 2005 Ιανουάριος '05 DKL Κλωστοϋφαντουργίας 11/01/ % ΠΗΓΗ: metatrading.gr Συµπεράσµατα: Τα γραφήµατα και οι πίνακες αυτού του Special Report είχαν σαν σκοπό να δώσουν µία απεικόνιση του τρόπου κορύφωσης του προηγούµενου bull market που τελείωσε µε την κορυφή τύπου blow-off τον Σεπτέµβριο του Όµως η κορύφωση αποτελεί διαδικασία που απαιτεί χρόνο και δεν συµβαίνει αυτο-στιγµής. Από την άλλη είδαµε στα γραφήµατα ότι ο πυθµένας ήταν πιο οµοιογενής, δηλαδή περισσότερες µετοχές και δείκτες βρήκαν το χαµηλό τους πιο κοντά (χρονικά) από ότι στην κορυφή. Αυτό είναι λογικό και ιστορικά αποδεδειγµένο σε πολλές χρηµατιστηριακές αγορές. Οι κορυφές απαιτούν συνήθως περισσότερο χρόνο από ότι οι πυθµένες. Αυτό δεν είναι βέβαια απόλυτο, αλλά συχνό φαινόµενο. Για παράδειγµα, πολλές µετοχές της µεσαίας και µικρής κεφαλαιοποίησης στο ΧΑ δηµιούργησαν σηµαντικές βάσεις καθ όλη τη διάρκεια του Αν υποθέσουµε ότι αυτή η συµπεριφορά δεν αποτελέσει την µεγαλύτερη παγίδα από την κορυφή του 1999 θα πρέπει να τονίσουµε ότι αρκετές µετοχές έχουν λαµπρό µέλλον µπροστά τους. Εκείνο το οποίο πρέπει να προσέξουν όµως οι επενδυτές είναι η επιλογή των υγιών εταιριών. Σε ένα διορθωτικό σκέλος (που ίσως είναι σφοδρό και άτσαλο) για τον Γ και τις µετοχές του 20αρη πολλές µετοχές της µεσαίας κεφαλαιοποίησης θα υποστούν υποχώρηση. Αλήθεια, πόσο µπορούν να αποχωρήσουν ακόµα µετοχές που διαπραγµατεύονται στα ; Στο µηδέν; Στο 1; Πιθανόν. Όµως δεν είναι µεγαλύτερο το ρίσκο (σε όρους ) στις µετοχές των 20 και 25 σε µία ενδεχόµενη σοβαρή διόρθωση µηνών µετά το εκπληκτικό ράλι; Σαφέστατα. Προσοχή αυτό δεν αποτελεί προτροπή αποχώρησης από τις µετοχές µεγάλης κεφαλαιοποίησης εάν δεν έχουµε επιβεβαίωση µεσοπρόθεσµης κορυφής. Απλά σηµειώνουµε το γεγονός ότι όσο µπορεί να είναι το µεσοπρόθεσµο στοπ σε µία τραπεζική µετοχή σαν την ΕΤΕ τόσο είναι ολόκληρη η αξία µίας µετοχής µεσαίου µεγέθους. metatr@ding.gr Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 11

12 Το σηµαντικό πρόβληµα που διατρέχουν οι επενδυτές της µικρής και µεσαίας κεφαλαιοποίησης, πέραν των σηµαντικών ζηµιών, είναι η έλλειψη υποµονής. Είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουν την όποια υποµονή τους κρατώντας µετοχές που δεν πηγαίνουν πουθενά, ενώ οι σέξι τραπεζικές µετοχές και µερικά ακόµα blue chips φέρονται σαν να είναι Γνωρίζουµε βέβαια ότι η ανοδική τάση είναι αυτοτροφοδοτούµενη. Αν κάποιοι επενδυτές/traders έχουν κέρδη τους τελευταίους µήνες θα συµµετέχουν από την long πλευρά σε κάθε διόρθωση µέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Προς το παρόν καµία ένδειξη δεν υπάρχει για µεσοπρόθεσµη κορύφωση τόσο στην µεγάλη όσο και στην µεσαία κεφαλαιοποίηση. Πολλά όµως µπορούν να αλλάξουν και µάλιστα σύντοµα εάν η ψυχολογία χαλάσει. Εµείς έχουµε τα ραντάρ ορθάνοιχτα και αναµένουµε τα σηµάδια εκείνα που θα θέσουν σε κίνδυνο την µεσοπρόθεσµη τάση και την bullish στάση µας. Αν αλλάξουν τα δεδοµένα γρήγορα θα αλλάξει και η στάση µας. Θα επαναλάβουµε το γνωστό ρητό: The trend is your friend until proven otherwise (Η τάση είναι ο φίλος σου µέχρι αποδείξεως του αντιθέτου) Αν δοθεί σήµα για την αντίθετη µεριά ΠΡΩΤΟΙ θα το επισηµάνουµε και θα αλλάξουµε στάση. Θα αρχίσουµε να ανησυχούµε είτε όταν σύσσωµη η κοινότητα των ΑΧΕ και των αναλυτών υιοθετήσει το ράλι εκτιµώντας ανώτερα επίπεδα είτε όταν σε όποια βαθιά διόρθωση δεν δούµε τους αναλυτές να ανησυχούν για την πτώση. Θέλουµε να βλέπουµε φόβο και δυσπιστία τόσο στην πτώση όσο και την άνοδο και όχι ανέµελη συµπεριφορά. Το χειρότερο θα είναι να δούµε αισιοδοξία και έλλειψη φόβου σε πτωτική αγορά. Πρέπει να είµαστε έτοιµοι γιατί η συµπεριφορά της αγοράς είναι η σηµαντικότερη πληροφορία που µπορούµε να έχουµε. Τέλος, θα πρέπει πάντα να θυµόµαστε ότι οι σηµαντικότερες πληροφορίες δίδονται από την ίδια την αγορά και τις ΤΙΜΕΣ της. Έµφαση λοιπόν στην αγορά και την φωνή της. Η αγορά µιλάει µε τις τιµές και τον όγκο συναλλαγών. metatrading.gr Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η προώθηση της παρούσας ανάλυσης, µέρους ή του συνόλου αυτής, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη, του οποίου αποτελεί πνευµατική ιδιοκτησία. Η χρήση του παρόντος κειµένου διέπεται από την αυστηρή τήρηση των όρων χρήσης του δικτυακού τόπου Σε περίπτωση παραβίασης αυτών, ο χρήστης αναλαµβάνει την πλήρη ευθύνη για την πληρωµή της ετήσιας συνδροµής για κάθε επιπλέον αναγνώστη ή αποδέκτη. Special Report: Μία Εικόνα 1000 Λέξεις 7/3/05 Page 12