Οι φιλίες μεταξύ των παιδιών ξεκινούν από πολύ νωρίς, από τον 2 ο χρόνο & έχουν μεγάλη σταθερότητα και διάρκεια.

Transcript

1 Οι φιλίες μεταξύ των παιδιών ξεκινούν από πολύ νωρίς, από τον 2 ο χρόνο & έχουν μεγάλη σταθερότητα και διάρκεια. Βασικό χαρακτηριστικό τους: η αμοιβαιότητα κοινή προτίμηση αναγνώριση του άλλου ως κοινωνικού συντρόφου την ευχαρίστηση. Τα παιδιά, ήδη από την προσχολική ηλικία, αντλούν από τις, ή η η ρ χ ήη, ς φιλίες τους: κοινωνική υποστήριξη & αλληλοβοήθεια Εμπιστοσύνη, αυτο αποκάλυψη Οικειότητα, συντροφικότητα, στοργή 1

2 4 χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις φιλίες από τις μηφιλικές σχέσεις (Newcomb & Bagwell, 1995): 1. Πιο έντονη κοινωνική δραστηριότητα: οι φίλοι παίζουν περισσότερο μαζί 2. Μεγαλύτερη αμοιβαιότητα και οικειότητα στις αλληλοδράσεις 3. Αν και μπορεί να υπάρξουν συγκρούσεις μεταξύ φίλων, οι φίλοι εμπλέκονται πιο συχνά σε διαδικασίες επίλυσης της σύγκρουσης 4. Πιο αποτελεσματική απόδοση σε έργα: σε κοινά ή συνεργατικά έργα, οι φίλοι βοηθούν καλύτερα ο ένας τον άλλο, και ασκούν πιο εποικοδομητική κριτική μεταξύ τους 4 λόγους που καθιστούν τις φιλίες ιδιαίτερα σημαντικές για τη γνωστική ανάπτυξη και βοηθούν στην καλύτερη συνεργασία μεταξύ των μελών τους (Hartup, 1996): 1. οι φίλοι γνωρίζονται μεταξύ τους καλύτερα από τα παιδιά που δεν είναι φίλοι. 2. οι φίλοι και οι μη φίλοι έχουν διαφορετικές προσδοκίες ο ένας από τον άλλο. Οι προσδοκίες που υποστηρίζουν τις φιλίες μεταξύ των παιδιών είναι η αμοιβαιότητα, η αφοσίωση και η ισότητα. 3. οι φίλοι συγκροτούν μεταξύ τους ένα ισχυρό και θετικό συναισθηματικό πλαίσιο που διευκολύνει την επίλυση προβλημάτων. 4. οι φίλοι μοιράζονται ισχυρά και σημαντικά κίνητρα για να διατηρούν την επαφή μεταξύ τους και να αλληλοδρούν. 2

3 3 σημαντικοί παράγοντες (Hartup, 1996): 1. Το να έχεις φίλους 2. Το να έχεις ςφίλους ςμε υψηλή κοινωνική θέση 3. Το να έχεις φιλίες με καλή ποιότητα 1. Το να έχεις φίλους σε προστατεύει από την μοναξιά και την έκθεση στη σχολική βία 2. Smith, Shu & Madsen (2000): τα παιδιά θύματα εκφοβισμού είχαν φίλους με χαμηλότερο κοινωνικό status και φιλίες χαμηλότερης ποιότητας (χωρίς εμπιστοσύνη & αμοιβαιότητα) Συσχέτιση της φιλίας & των σχέσεων με συνομηλίκους με την μελλοντική ανάπτυξη (Parker & Asher, 1987): 1. Αποβολή και εγκατάλειψη του σχολείου 2. Εμπλοκή σε εφηβική & ενήλικη παραβατικότητα 3. Ενήλικη ψυχοπαθολογία Μελλοντικές σχέσεις: Οι φιλικές σχέσεις των παιδιών προσφέρουν τις βάσεις και λειτουργούν ως πρότυπο για μελλοντικές σχέσεις, κατά την εφηβεία & ενήλικη ζωή (Pellegrini και Blatchford, 2000) 3

4 Bagwell, C. L., Newcomb, A. F., & Bukowski, W. M. (1998). Preadolescent friendship and peer rejection as predictors of adult adjustment. Child Development, 69, μαθητές ηλικίας 10 χρ. Μελέτησαν την απόρριψη από τους συνομηλίκους (3 καλύτεροι φίλοι, 3 συμμαθητές που τους προτιμούσαν) 2 ομάδες: 1 η ομάδα φιλίας (έναν σταθερό και αμοιβαίο καλύτερο φίλο) 2 η ομάδα χωρίς φίλο (χωρίς αμοιβαία φιλική επιλογή) Μετά από 13 χρόνια έδωσαν ερωτηματολόγια σε 30 άτομα κάθε μιας από τις 2 ομάδες: επίπεδο ζωής, αυτοπεποίθηση, ψυχοπαθολογικά συμπτώματα, ποιότητα της φιλίας με συνομηλίκους. ΕΥΡΗΜΑΤΑ: Η απόρριψη από τους συνομηλίκους είχε την μεγαλύτερη προβλεπτική αξία για το επίπεδο ζωής (επαγγελματικές φιλοδοξίες & επίδοση, έκταση κοινωνικών δραστηριοτήτων) Η φιλία είχε την μεγαλύτερη προβλεπτική αξία για την αυτοπεποίθηση των ενηλίκων Η απόρριψη & η φιλία είχαν την μεγαλύτερη προβλεπτική αξία για την εκδήλωση ψυχοπαθολογικών συμπτωμάτων. 4

5 1. Φιλία που βασίζεται στην συμπεριφορά των άλλων (4 7 χρ.). μοίρασμα μ κοινών δραστηριοτήτων & παιχνιδιού αμοιβαία αρέσκεια 2. Φιλία που βασίζεται στην εμπιστοσύνη (8 10 χρ.) αμοιβαία εμπιστοσύνη: αλληλοβοήθεια 3. Φιλία που βασίζεται στην ψυχολογική εγγύτητα (11 15 χρ.) οικειότητα& αφοσίωση συναισθηματική εγγύτητα: μοίρασμα προσωπικών σκέψεων, συναισθημάτων & αμοιβαίες εκμυστηρεύσεις Φιλία vs. Αποδοχή (Sullivan, 1953) Φιλία (στενή σχέση, αμοιβαία εμπιστοσύνη, το να ανήκεις κάπου) Μη αποδοχή χή( (κοινωνική ήαπομόνωση, εξοστρακισμός, έντονο κοινωνικό άγχος) Τρόποι μέτρησης: Αρχικά: 3 καλύτεροι φίλοι? & προτιμήσεις από συνομηλίκους Πλέον: Φιλία: Φλί ονοματισμόςκαλύτερων φίλων & αμοιβαίες προτιμήσεις Αποδοχή: δίνουμε έναν κατάλογο με τα ονόματα των μαθητών της τάξης, ζητώντας από το κάθε παιδί να δηλώσει ποια παιδιά προτιμά για κάθε δραστηριότητα (να κάτσει στο θρανίο, να παίξει, να διαβάσει κ.λπ.) 5

6 Ευρήματα (Parker & Asher, 1993a & b; Parker & Seal, 1996): Ένα παιδί που έχει αρκετούς στενούς φίλους, έχει συνήθως και υψηλή αποδοχή /δημοφιλία Αρκετά παιδιά με χαμηλή αποδοχή έχουν τουλάχιστον 1 πολύ καλό φίλο Κάποια παιδιά με υψηλή δημοτικότητα δεν έχουν στενούς φίλους Τα παιδιά που δεν έχουν στενούς φίλους νιώθουν πιο πολύ μοναξιά (ανεξαρτήτως του βαθμού αποδοχής) Τα παιδιά με χαμηλή αποδοχή & χωρίς φίλους (Hoza, 1989; Kaye, 1991): είναι λιγότερο αρεστά έχουν κατά τη γνώμη των συμμαθητών τους: μειωμένες κοινωνικές & ηγετικές δεξιότητες, συχνή επιθετικήδιαταρακτική συμπεριφορά και δεν εμπιστεύονται τους άλλους Τα δημοφιλή παιδιά: βοηθούν & συνεργάζονται, έχουν χιούμορ, έχουν υψηλότερη συναισθηματική κατανόηση, είναι ικανά να παρουσιάζουν μια θετική εικόνα για τον εαυτό τους. Ορισμένες φορές των δημοφιλή παιδιά μπορεί να είναι επιθετικά & να εμπλέκονται στη δημιουργία προβλημάτων. 6

7 ΕΥΡΟΣ: κορίτσια δυαδικές σχέσεις (βάθος) αγόρια ευρύ δίκτυο ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: αγόρια σωματικές/αθλητικές δραστηριότητες, «σκληρά» παιχνίδια κορίτσια συζήτηση Οι ενήλικοι καθοδηγούν τα κορίτσια προς πιο στενές επαφές και εγγύτητα, ενώ τα αγόρια προς την αυτονομία και τον χειρισμό καταστάσεων ΠΟΙΟΤΗΤΑ: κορίτσια ενίσχυση προσωπικής αξίας, συναισθηματική εγγύτητα, οικειότητα, θετική επίλυση συγκρούσεων αγόρια ανταγωνισμός/ιεραρχία Κοινωνική σύγκριση Ομάδα αναφοράς Συμμόρφωση Νεανικές υποκουλτούρες 7

8 (Κυρίαρχη) Κουλτούρα Υπο κουλτούρες «H «υποκουλτούρα» δηλώνει την κουλτούρα οποιασδήποτε ομαδοποίησης ή συλλογικότητας, που ενώ δεν αποδέχεται την πολιτισμική πραγματικότητα του κοινωνικού συστήματος στο οποίο είναι ενταγμένη και υιοθετεί σημαντικά στοιχεία από το κυρίαρχο σύστημα αξιών, διαφοροποιείται σε ποικίλο βαθμό έντασης και έκτασης ως προς ορισμένες άλλες κοινωνικές αξίες, κοινωνικά νοήματα και εθιμικούς τρόπους ζωής» (Στυλιανούδη, 2006) τα μέλη της υποκουλτούρας «αποδέχονται» την κυρίαρχη κουλτούρα στις βασικές της προδιαγραφές δεν φτάνουν σε ακραίες θέσεις ή μπορεί να αναιρέσουν το κυρίαρχο σύστημα αξιών στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες υπάρχουν δυνατότητες ςγια εναλλακτικές μορφές έκφρασης (πολιτισμική διαφοροποίηση). Οι νεανικοί σχηματισμοί δημιουργούνται για να επιλύσουν προβλήματα, στα οποία η κυρίαρχη επίσημη (γονεϊκή) κουλτούρα δεν προσφέρει λύση ή έστω διέξοδο. Υποπολιτισμική καινοτομία: επινόηση και επεξεργασία απαντήσεων σε κοινωνικές και πολιτισμικές δυσχέρειες ή αντιφάσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν ακόμη πολιτισμικά πρόσφορες λύσεις. Επεξεργασία συλλογικών λύσεων σε κοινά υφιστάμενα, βιωμένα, αδιέξοδα, που διαμορφώνονται σαν διιστάμενη απάντηση στις κυρίαρχες διατάξεις των κοινωνικών κανόνων. 8

9 Μοίρασμα ενός συμβολικού συστήματος Οι νεανικές υποκουλτούρες, συνήθως, δεν εφευρίσκουν δικές τους, νέες αξίες, αλλά διαφοροποιούνται από τις κυρίαρχες ή επίσημες με δύο τρόπους: Α) επιλέγοντας τέτοιες αξίες, οι οποίες βρίσκονται, κατά τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, στο παρασκήνιο ήπαίζουν δευτερεύοντα ρόλο στη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος. Β) επανερμηνεύοντας ή ανανοηματοδοτώντας αξίες, οι οποίες παίζουν συχνά κεντρικό ρόλο στη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος. νέες τεχνικές μιξαρίσματος δίσκων βινυλίου, ρυθμική απαγγελία στίχων (ραπ), Writing/graffiti, break dancing μια νέα κουλτούρα του δρόμου (street culture) χιούμορ, υπαινιγμοί, αποσπασματικότητα, αναφορά στο μικρό & καθημερινό, αφηγήσεις σε πρώτο πρόσωπο, απρόβλεπτες συνδέσεις ετερόκλητων στοιχείων 9