ιαχείριση συµβάντων (incident management) σε αυτοκινητοδρόµους µε Παραχώρηση. Η περίπτωση της Αττικής Οδού και της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου

Transcript

1 1 ιαχείριση συµβάντων (incident management) σε αυτοκινητοδρόµους µε Παραχώρηση. Η περίπτωση της Αττικής Οδού και της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου Β. Χαλκιάς ιευθύνων Σύµβουλος, ΑΤΤΙΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ Α.Ε. Κ.Παπανδρέου ιευθυντής Λειτουργίας-Συντήρησης, ΑΤΤΙΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ Α.Ε. Ι. ηµητρόπουλος Αναπληρωτής Γενικός ιευθυντής, ΓΕΦΥΡΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Α.Ε. Περίληψη Η καθηµερινή λειτουργία των βασικών οδικών αξόνων στην Ελλάδα και η κυκλοφορία σε αυτούς γίνεται µε τρόπους που δεν έχουν προσαρµοσθεί στις ανάγκες της δυναµικής διαχείρισης και παρακολούθησης. Σε προγραµµατισµένα γεγονότα και κυρίως στις περιόδους εορτών κινητοποιούνται µαζικά µηχανισµοί, κυρίως της Τροχαίας, αφού το καθεστώς της καθηµερινότητας µε την απουσία µηχανισµού «εν αναµονή» δεν προσφέρεται για την κάλυψη των κυκλοφοριακών αναγκών αλλά και των «εύλογων» απαιτήσεων των χρηστών. Πρόσφατα, δύο νέα οδικά τµήµατα, µικρού µήκους αλλά µεγάλης κυκλοφοριακής σηµασίας, ξεκίνησαν να λειτουργούν υπό καθεστώς συµβάσεων παραχώρησης. Στα έργα αυτά η λειτουργία και η συντήρηση γίνονται βάσει προδιαγραφών και εγχειριδίων που ορίζουν αυξηµένο επίπεδο εξυπηρέτησης σε σχέση µε τα συνήθη πρότυπα, συµπεριλαµβανοµένης της υποχρέωσης ανταπόκρισης σε συµβάντα εντός συγκεκριµένων χρονικών ορίων. Για τον σκοπό αυτό, οι εταιρείες λειτουργίας διαθέτουν ειδικό µηχανισµό µε Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας και αυτοκινούµενες µονάδες περιπολίας και επέµβασης. Από τη µέχρι τώρα λειτουργία τέτοιου µηχανισµού στην Αττική Οδό και στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, προκύπτουν θετικά συµπεράσµατα όσον αφορά τη συµβολή των εταιριών λειτουργίας στην διαχείριση των συµβάντων και την οδική ασφάλεια µε έµφαση στον περιορισµό των συνεπειών από ατυχήµατα και λοιπά συµβάντα. Παράλληλα όµως, προκύπτουν και σηµαντικές ανάγκες εκσυγχρονισµού και προσαρµογής του θεσµικού πλαισίου, του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και των προδιαγραφών προσωρινής σήµανσης, ώστε να ληφθεί υπόψη η νέα πραγµατικότητα των έργων παραχώρησης και της ανάπτυξης και εκσυγχρονισµού των αυτοκινητοδρόµων.

2 2 1. Η ιαχείριση Συµβάντων στα Έργα Παραχώρησης 1.1. Γενικά Η διαχείριση κυκλοφορίας και η διαχείριση των συµβάντων (incident management) στο βασικό οδικό δίκτυο της χώρας, βασίζεται, κυρίως, στην µαζική κινητοποίηση της Τροχαίας, σε ώρες ή/και ηµέρες αιχµής και κατά δεύτερο λόγο στη συνδροµή των υπηρεσιών του ΥΠΕΧΩ Ε, ως υπεύθυνου φορέα για την υποδοµή και την τεχνική αστυνόµευση του δικτύου ή άλλων κατά περίπτωση φορέων (περιφέρειες, δήµοι, υπηρεσίες άµεσης επέµβασης κλπ). Πιο συγκεκριµένα, στη διαχείριση της οδικής υποδοµής και ειδικότερα των συµβάντων εµπλέκονται οι παρακάτω υπηρεσίες: Η ΕΛΑΣ, αρµόδια για την τροχαία αστυνόµευση η οποία, περιλαµβάνει την ρύθµιση και τον έλεγχο της κυκλοφορίας, την διενέργεια προανάκρισης για τα αίτια και τις συνθήκες τροχαίων ατυχηµάτων, τον έλεγχο τήρησης του ΚΟΚ και την επιβολή προστίµων. Η Πυροσβεστική, υπεύθυνη για την πυρόσβεση σε περίπτωση ατυχήµατος µε πυρκαγιά και τον απεγκλωβισµό εµπλεκοµένων σε τροχαία ατυχήµατα. Το ΕΚΑΒ, αρµόδιο για την προ νοσοκοµειακή περίθαλψη στο τόπο του ατυχήµατος και διαµετακόµιση των τραυµατιών Το ΥΠΕΧΩ Ε και οι υπηρεσίες του, είναι οι «παραδοσιακά» υπεύθυνοι φορείς για την υποδοµή και για την τεχνική αστυνόµευση των αυτοκινητοδρόµων οδού χωρίς όµως να διαθέτουν µόνιµο επιχειρησιακό µηχανισµό «εν αναµονή» και χωρίς να συµµετέχουν ενεργά στην διαδικασία διαχείρισης συµβάντων, εκτός περιπτώσεων κακοκαιρίας, χιονοπτώσεων ή ειδικών συνθηκών όπου µπορεί ενεργοποιούνται σχετικοί µηχανισµοί (κυρίως τοπικοί εργολάβοι κλπ) Εδώ και λίγα χρόνια, δύο νέα οδικά έργα, η Αττική Οδός και η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, εγκαινιάζουν το θεσµό της Παραχώρησης στην χώρα µας και αλλάζουν το τοπίο στη διαχείριση της κυκλοφορίας και συµβάντων. Με το θεσµό της Παραχώρησης ο ιδιώτης ανάδοχος του έργου ή η εξειδικευµένη εταιρία λειτουργίας και συντήρησης (αντίστοιχα "Αττικές ιαδροµές Α.Ε." και "Γέφυρα Λειτουργία Α.Ε.") συµβάλει στο έργο των υπηρεσιών του κράτους αναλαµβάνοντας: αφ ενός µεν για λογαριασµό του ΥΠΕΧΩ Ε, την ευθύνη της συντήρησης και τεχνικής αστυνόµευσης µε πιο οργανωµένο και συστηµατικό τρόπο, σε καθηµερινή βάση και µε συγκεκριµένες προδιαγραφές και διαδικασίες που ορίζουν τα εγχειρίδια συντήρησης (πχ χρόνος αποκατάστασης ζηµιών, περιοδικότητα επιθεωρήσεων προληπτικής συντήρησης κλπ) αφ ετέρου δε σηµαντικές αρµοδιότητες, ευθύνες και επιχειρησιακό ρόλο στην διαχείριση της κυκλοφορίας και των συµβάντων, διαθέτοντας

3 3 προς τον σκοπό αυτό σε συνεχή (24ωρη) βάση τον απαραίτητο υλικότεχνικό εξοπλισµό και ανθρώπινα µέσα Κύριες αρµοδιότητες των εταιρειών Παραχώρησης στη διαχείριση συµβάντων Οι αρµοδιότητες των Παραχωρησιούχων (ή των εξειδικευµένων Εταιριών Λειτουργίας και Συντήρησης, που αναλαµβάνουν για λογαριασµό τους την λειτουργία και συντήρηση του έργου) στον τοµέα διαχείρισης των συµβάντων καταγράφονται στις συµβάσεις παραχώρησης [1, 4], µεταξύ Παραχωρησιούχου και ηµοσίου, και περιλαµβάνουν τις ακόλουθες γενικές υποχρεώσεις: Την έγκαιρη ανίχνευση των συµβάντων (συνήθως ορίζονται συγκεκριµένοι χρόνοι ανίχνευσης ανάλογα µε την κατηγορία της οδού) Την άµεση και αποτελεσµατική ανταπόκρισή σε έκτακτες ή/και επείγουσες καταστάσεις (συνήθως ορίζονται συγκεκριµένοι χρόνοι ανταπόκρισης ανάλογα, πάντα, µε την κατηγορία του αυτοκινητοδρόµου) Την λήψη κάθε αναγκαίου µέτρου σε περίπτωση συµβάντος ή έκτακτου περιστατικού, προκειµένου να διασφαλίζεται κατά το δυνατόν η ασφάλεια των χρηστών και να διευκολύνεται το έργο των αρµοδίων αρχών Την έγκαιρη και ασφαλή επιτόπια επέµβαση µε άµεσο στόχο την "επισήµανση" (τοποθέτηση προσωρινής σήµανσης) ώστε να αποτρέπονται τα δευτερογενή συµβάντα και την παροχή σωστής και έγκαιρης ενηµέρωσης των χρηστών. Την επαναφορά των προτέρων (κανονικών) συνθηκών κυκλοφορίας µετά τη λήξη του συµβάντος Την στατιστική παρακολούθηση καταγραφή και αναφορά, προς τις αρµόδιες υπηρεσίες και το ηµόσιο για όλα τα σοβαρά συµβάντα (reporting). Την εγκατάσταση, θέση σε λειτουργία και συντήρηση σύγχρονων συστηµάτων διαχείρισης κυκλοφορίας (Traffic Management Systems). Παράλληλα, ο Παραχωρησιούχος έχει την ευθύνη σύνταξης συγκεκριµένων κοινών σχεδίων δράσης συµβάντων και εκτάκτων περιστατικών, τα οποία συµφωνούνται και εγκρίνονται από τις εµπλεκόµενες υπηρεσίες και τα οποία εξειδικεύουν για κάθε είδος εκτάκτου περιστατικού τους φορείς που πρέπει να ειδοποιηθούν, το ρόλο του καθενός, το ρόλο του Παραχωρησιούχου και την αλληλουχία των ενεργειών για την αντιµετώπιση του. Η σύνταξη και η έγκριση των εγχειριδίων συνιστούν µάλιστα στα έργα αυτά και προϋπόθεση έναρξης λειτουργίας.

4 4 Επιπλέον, είναι δυνατόν ανάλογα µε το είδος και το µέγεθος του έργου, να προβλέπονται και επιµέρους συµφωνίες/συµβάσεις µεταξύ Παραχωρησιούχου και Αστυνοµίας, Πυροσβεστικής ή και ΕΚΑΒ για την ρύθµιση των επιµέρους σχέσεων. Οι συµβάσεις αυτές ρυθµίζουν αφ ενός µεν θέµατα αρµοδιοτήτων µεταξύ του εκάστοτε δηµόσιου φορέα και του Παραχωρησιούχου, αφ ετέρου δε θέµατα παροχής εγκαταστάσεων, υλικοτεχνικής υποδοµής ή και χρηµατοδοτικής υποστήριξης προς τον φορέα (µέσω των διοδίων του έργου) για την ενίσχυση του και την δυνατότητα άσκησης ειδικών υποχρεώσεων στο πλαίσιο που επιβάλλει η Σύµβαση Παραχώρησης (αυξηµένη ετοιµότητα, ειδική υπηρεσία Τροχαίας, Πυροσβεστικής, ΕΚΑΒ για τον αυτοκινητόδροµο κλπ). 1.3 Ο ρόλος και η συµβολή των εταιρειών Παραχώρησης στη διαχείριση των συµβάντων Ο ρόλος του Παραχωρησιούχου και του εξειδικευµένου µηχανισµού λειτουργίας-συντήρησης στη διαχείριση συµβάντων και εκτάκτων περιστατικών δεν είναι η υποκατάσταση του θεσµικού ρόλου των αρµόδιων κρατικών φορέων αλλά η συνδροµή του σε όλα τα στάδια της διαδικασίας διαχείρισης. Η συµβολή αυτή συνίσταται κυρίως, αφενός στην πρόληψη δυσµενών συνεπειών εξ αιτίας των συµβάντων (δευτερογενή ατυχήµατα, ευρείες κυκλοφοριακές επιπτώσεις κλπ) και αφ ετέρου στην εξοικονόµηση πολύτιµων ωρών απασχόλησης των υπηρεσιών του κράτους που απουσία µηχανισµού «εν αναµονή», όπως αυτή των εταιρειών λειτουργίας συντήρησης, θα έπρεπε να δαπανήσουν. Συγκεκριµένα, λοιπόν, ο Παραχωρησιούχος συνδράµει: 1. Στην έγκαιρη ανίχνευση των συµβάντων µέσω των τεχνολογικού εξοπλισµού και του προσωπικού που διαθέτει εποπτεύοντας (24ωρες περιπολίες) το δρόµο 2. Στην κινητοποίηση και ειδοποίηση των αρµοδίων αρχών και την υποβοήθηση του έργου τους 3. Στην λήψη των πρώτων µέτρων προστασίας του τόπου του συµβάντος προς αποφυγή δευτερογενούς συµβάντος και στην ενηµέρωση ειδοποίηση των χρηστών (µέσω πινακίδων δυναµικής σήµανσηςπληροφόρησης, µέσω του ραδιοφώνου κλπ) 4. Στην άµεση επίλυση απλών καθηµερινών συµβάντων πριν αυτά εξελιχθούν σε σοβαρά συµβάντα (απλές βλάβες, τροχαία µε υλικές ζηµιές, αποµάκρυνση εµποδίων από το οδόστρωµα κλπ) µε ίδια µέσα και χωρίς να απαιτηθεί καν η συνδροµή και η ανάλωση δυνάµεων από πλευράς των αρµοδίων αρχών (κυρίως της Τροχαίας). 5. Στην διάθεση ανθρώπινων και υλικών µέσων και πόρων, συµπεριλαµβανοµένων συστηµάτων νέας τεχνολογίας (συστήµατα

5 5 τηλεµατικής διαχείρισης κυκλοφορίας, σύγχρονα συστήµατα scada, πυρόσβεσης κλπ), αλλά και εξειδικευµένης τεχνικής υποστήριξης για ειδικούς τύπους περιστατικών (µηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, περιβαλοντολόγους, κλπ) 6. Στην υπηρεσία διαχείρισης συµβάντων και υπό τις εντολές του κάθε φορά επιχειρησιακά αρµόδιου φορέα, όπως αυτός ορίζεται από το θεσµικό πλαίσιο και τα συµφωνηµένα σχέδια δράσης, ανάλογα µε το είδος του συµβάντος. 7. Στον κεντρικό συντονισµό στην πληροφόρηση όλων των εµπλεκοµένων µέσω του Κέντρου ιαχείρισης Κυκλοφορίας που αναλαµβάνει να εγκαταστήσει και να λειτουργεί ο φορέας λειτουργίας (Παραχωρησιούχος ή Εταιρία Λειτουργίας και Συντήρησης) και που συνιστά τον πυρήνα συλλογής και διάχυσης πληροφοριών που αφορούν τον αυτοκινητόδροµο από και προς όλους τους εµπλεκόµενους (χρήστες, υπηρεσίες επέµβασης κλπ). 1.4 Μέσα και εξοπλισµός εταιρειών Παραχώρησης Τα µέσα, ο εξοπλισµός και το ανθρώπινο δυναµικό (εξειδικευµένο, επιστηµονικό και τεχνικό προσωπικό) για την ικανοποίηση των ανωτέρω συµβατικών απαιτήσεων και του επιπέδου εξυπηρέτησης που απαιτεί η σύµβαση παραχώρησης σε ότι αφορά την διαχείριση εκτάκτων περιστατικών και συµβάντων, διατίθενται από τον παραχωρησιούχο (ή Εταιρεία Λειτουργίας Συντήρησης) σε 24ωρη βάση και είναι: Κέντρα ιαχείρισης της Κυκλοφορίας από τα οποία συντονίζονται όλες οι ενέργειες είτε µε το προσωπικό της εταιρείας είτε µε τους άλλους εµπλεκόµενους φορείς κατά την αντιµετώπιση των συµβάντων. Σταθερός εξοπλισµός όπως: κάµερες κλειστού κυκλώµατος (CCTV), πινακίδες µεταβλητών µηνυµάτων (VMS), τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης κατά µήκος του αυτοκινητόδροµου (ERT), σηµατοδότες ελέγχου λωρίδας και πινακίδες µεταβλητού ορίου ταχύτητας στις σήραγγες (LCS, VSLS), συσκευές ελέγχου υπερµεγεθών οχηµάτων, επαγωγικοί βρόγχοι µέτρησης κυκλοφορίας, λογισµικό ανίχνευσης συµβάντων και καταγραφής, ανιχνευτές CO/οpacity στις σήραγγες, µετεωρολογικοί σταθµοί κα Κινητός εξοπλισµός επέµβασης όπως κινητές µονάδες περιπολίας εξοπλισµένες µε τα απαραίτητα υλικά κινητής σήµανσης (κώνοι, αναδιπλούµενες πινακίδες, κλπ), κινητά VMS επί των οχηµάτων, γερανοί και οχήµατα µεταφοράς ακινητοποιηµένων από βλάβη ή ατύχηµα, οχηµάτων, εκχιονιστικά µηχανήµατα κλπ

6 6 Κατάλληλα Εκπαιδευµένο Προσωπικό (Μηχανικοί-στελέχη σε επιφυλακή, Υπεύθυνοι και Χειριστές του Κ Κ, Υπάλληλοι Περιπολίας, Οµάδες Συντήρησης και Τεχνικοί σε βάρδια ή σε ετοιµότητα, κλπ) 2. ιαχείριση Συµβάντων στην Αττική Οδό 2.1 Γενικά Η Αττική Οδός περιλαµβάνει δίκτυο αυτοκινητοδρόµων συνολικού µήκους 65 χλµ.και αποτελείται από: α) την ΕΛΕΣΣ (Ελεύθερη Λεωφόρος Ελευσίνας-Σταυρού-Σπάτων) µήκους 52 χλµ και β) την ΠΛΥ ( υτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υµηττού), µήκους 13 χλµ Η Αττική Οδός αποτελεί τµήµα του περιφερειακού δακτυλίου παράκαµψης του κέντρου της Αθήνας και εξυπηρετεί τόσο τις "διαµπερείς" µετακινήσεις µεταξύ περιφερειακών δήµων του πολεοδοµικού συγκροτήµατος όσο και τις µετακινήσεις προαστιακού ή υπεραστικού χαρακτήρα, συµπεριλαµβανοµένης της σύνδεσης µε το Αεροδρόµιο και της επικοινωνίας µεταξύ των δύο βασικών Εθνικών Οδών (προς/από Λαµία και Κόρινθο). Σχήµα 1: Ετήσια Μέση Ηµερήσια Κυκλοφορία ανά τµήµα (τυπική καθηµερινή, στοιχεία 2004) Η µέση ηµερήσια κυκλοφορία της Αττικής Οδού ακολούθησε αυξητική πορεία µε την τµηµατική απόδοση του έργου, από τον Μάρτιο 2001 µέχρι το καλοκαίρι του Σήµερα εξυπηρετούνται καθηµερινά, περί τα οχήµατα (µ.ο. ηµερήσιων εισόδων το α εξάµηνο 2005).

7 7 Η κυκλοφορία παρουσιάζει διακυµάνσεις ανάλογα µε την ηµέρα της εβδοµάδας, µε υψηλότερη κυκλοφορία τις Παρασκευές (µ.ο εισόδων οχ.) και χαµηλότερη κυκλοφορία τα Σαββατοκύριακα (µ.ο. εισόδων οχ.) 1. Αντίστοιχα οι εποχιακές µεταβολές δείχνουν υψηλότερη κυκλοφορία τους µήνες Ιούνιο και Ιούλιο ( και αντίστοιχα - µ.ο. ηµερήσιων εισόδων το 2004,) και χαµηλότερους τους µήνες τους χειµερινούς ( εκ-φεβ) και τον Αύγουστο (το 2004 ο µ.ο. ηµερήσιων εισόδων ήταν οχήµατα ενώ φέτος ο µ.ο. είναι κάτω από οχήµατα). Στο σχήµα 1 φαίνεται η Ετήσια Μέση Ηµερήσια Κυκλοφορία σε διάφορα τµήµατα του αυτοκινητόδροµου (στοιχεία 2004). Σχήµα 2: Τυπική κατανοµή δυνάµεων επέµβασης σε συµβάντα στην Αττική Οδό Τοµέας 1 (Ελευσίνα Περιφ.Αιγάλεω) 2 Υπ.Περιπολίας 1 όχηµα Οδ.Βοήθειας Τοµέας 2 (Περιφ.Αιγάλεω-Ανθούσα) 4 Υπ.Περιπολίας 3 όχηµα Οδ.Βοήθειας (2 στατικά στους Α/κ 8 και Α/Κ 12) 1 οχ. Οδ. Βοήθειας Βαρέων Οχηµάτων Τοµέας 3 (Ανθούσα Αεροδρόµιο) 2 Υπ.Περιπολίας 1 όχηµα Οδ.Βοήθειας Ελευσίνα Α/Κ 5 Α/Κ 14 Αεροδρόµιο Επιπλέον: 10 Οµάδες Συντήρησης και άµεσης Επέµβασης µε κατάλληλο εξοπλισµό και ΜΕ Πρόσθετη δύναµη Οδικής Βοήθειας Ηλεκτρ/γος, τεχνικοί ΗΗΜ σε επιφυλακή Μηχανικός σε επιφυλακή ιευθυντής σε επιφυλακή Κατεχάκη Τοµέας 4 (Περιφ.Λεωφ.Υµηττού) 3 Υπ.Περιπολίας 1 όχηµα Οδ.Βοήθειας Η διακύµανση της κυκλοφορίας στο χρόνο (ανάλογα µε την ώρα, την µέρα της βδοµάδας ή τον µήνα) ή κατά µήκος του έργου καθορίζει και την αντίστοιχη κάθε φορά οργάνωση και κατανοµή δυνάµεων από πλευράς της Εταιρίας λειτουργίας, ενώ σε κάθε περίπτωση υπάρχει επικουρική δύναµη η οποία µπορεί να συνδράµει σε περίπτωση αυξηµένης ανάγκης. Στο σχήµα 2 παρατίθεται η επιχειρησιακή 1 Στοιχεία α εξαµήνου 2005

8 8 διάρθρωση των Αττικών ιαδροµών Α.Ε. σε µια τυπική 8ωρη βάρδια, η οποία περιλαµβάνει µόνιµες δυνάµεις διαχείρισης συµβάντων - κατάλληλα κατανεµηµένες στον αυτοκινητόδροµο σε σχέση µε την κυκλοφορία και τον αριθµό των συµβάντων αλλά και επικουρικές δυνάµεις και υπαλλήλους σε επιφυλακή (διευθυντές, µηχανικοί, τεχνικοί). 2.2 ιοικητικό Πλαίσιο Ιδιαιτερότητες Η Αττικές ιαδροµές ΑΕ είναι εξειδικευµένη εταιρία λειτουργίας και συντήρησης η οποία ασκεί για λογαριασµό του Παραχωρησιούχου τις υποχρεώσεις του από την Σύµβαση Παραχώρησης για την Λειτουργία και Συντήρηση µε βάση την αρχή «πλάτη µε πλάτη» («back to back») [2]. Η κατανοµή αρµοδιοτήτων µεταξύ του Παραχωρησιούχου ή πιο συγκεκριµένα της Εταιρείας Λειτουργίας και των υπόλοιπων αρµοδίων αρχών, καθορίζεται στα εγκεκριµένα και συµφωνηµένα µε τις αρµόδιες αρχές, Εγχειρίδια Λειτουργίας και Συντήρησης [3] στο πλαίσιο πάντα και των λοιπών κείµενων διατάξεων. Ειδικά δε για τα θέµατα Τροχαίας Αστυνόµευσης έχει συναφθεί και ειδική σύµβαση µεταξύ Παραχωρησιούχου και Υπουργού ηµοσίας Τάξης (η οποία έχει κυρωθεί µε ΚΥΑ των Υ Τ και ΥΠΕΧΩ Ε [7]). Η συµφωνία αυτή, που συνιστά µια καινοτοµία για τα ελληνικά δεδοµένα, προβλεπόταν στην Σύµβαση Παραχώρησης ως απαραίτητη µάλιστα προϋπόθεση για την έναρξη λειτουργίας του αυτοκινητοδρόµου. Οι βασικές αρχές της συµφωνίας ήταν : Η σύσταση, από πλευράς Υ Τ, ειδικού τµήµατος Τροχαίας Αττικής Οδού µε συγκεκριµένη δύναµη αποκλειστικής απασχόλησης και µε ειδικές υποχρεώσεις (χρόνος ανταπόκρισης σε συµβάντα κλπ) Η κάλυψη από την Εταιρία όλου του κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας του τµήµατος τροχαίας. Η θέσπιση πρωτοκόλλων συνεργασίας µεταξύ εταιρίας και τροχαίας στην διαχείριση της κυκλοφορίας (µε βάση πάντα τα εγχειρίδια λειτουργίας) Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι βασικές αρχές του πρωτοκόλλου συνεργασίας µεταξύ εταιρίας λειτουργίας και συντήρησης και Τροχαίας στην διαχείριση της κυκλοφορίας και στην αντιµετώπιση συµβάντων στον αυτοκινητόδροµο, όπως καθορίζεται στα εγχειρίδια λειτουργίας. Επίσης, ειδική σύµβαση έχει συναφθεί µε εξειδικευµένες Εταιρίες Οδικής Βοήθειας (ελαφρών και βαρέων οχηµάτων), για την έγκαιρη αποµάκρυνση από τον αυτοκινητόδροµο ακινητοποιηµένων οχηµάτων λόγω βλάβης, ατυχήµατος ή οποιουδήποτε άλλου λόγου, σύµφωνα µε

9 9 συγκεκριµένες προδιαγραφές (χρόνος και τρόπος επέµβασης), υπό τις εντολές και την καθοδήγηση της εταιρίας (Κ Κ) και µε βάση τα εγχειρίδια λειτουργίας. Στο σχήµα 3 αποτυπώνονται συνοπτικά οι σχέσεις ης εταιρείας λειτουργίας µε τους βασικότερους εµπλεκόµενους φορείς κατά την αντιµετώπιση των συµβάντων. Πίνακας 1: Γενική περιγραφή αρµοδιοτήτων Εταιρείας Λειτουργίας και Τροχαίας στην Αττική Οδό Παρακολούθηση και έλεγχος Κυκλοφορίας Συµβάντα -Τροχαία Ατυχήµατα Συµβάν - Κατάσταση ιαχείριση Κυκλοφορίας Κανονικές Συνθήκες (πχ κυκλοφοριακή συµφόρηση) Πρόβληµα εκτός περιοχής παραχώρησης που επηρεάζει την κυκλοφορία στο έργο Ευθύνη & ιαχείριση Επέµβασης Ενέργειες ΕΛΑΣ Ενέργειες Εταιρείας ΕΛΑΣ/ΕΛ ΕΛΑΣ - Παρακολούθηση των σηµαντικότερων εικόνων από CCTV - Περιπολίες για έλεγχο του ΚΟΚ - Ρύθµιση Κυκλοφορίας - ιαχείριση της κυκλοφορίας στο εξωτερικό δίκτυο Παραβίαση ΚΟΚ ΕΛΑΣ - Εφαρµόζει ΚΟΚ, πρόστιµα, κ.λπ. - υσµενείς Καιρικές Συνθήκες Εγκαταλελειµµένο Όχηµα ΕΛ ΕΛΑΣ - Παρακολούθηση των σηµαντικότερων εικόνων από CCTV - Περιπολίες για έλεγχο του ΚΟΚ - Παρακολούθηση συµβάντος από CCTV - Συντονισµός (έλεγχος, αφαίρεση πινακίδων/ άδεια αποµάκρυνσης) Εµπόδιο ή ζώο στο οδόστρωµα ΕΛ - Παρακολούθηση συµβάντος από CCTV Όχηµα µε βλάβη ΕΛ - Παρακολούθηση συµβάντος από CCTV Ατύχηµα µόνο µε Υλικές Ζηµιές Ατύχηµα µε σωµατικές βλάβες ΕΛ/ ΕΛΑΣ (εάν ζητηθεί να επέµβει) ΕΛΑΣ - Παρακολούθηση συµβάντος από CCTV - Συντονισµός (εφ' όσον απαιτηθεί) - Παρακολούθηση συµβάντος από CCTV - Συντονισµός όλων των ενεργειών - Μέτρα κυκλοφοριακής ασφάλειας - Πληροφόρηση & καθοδήγηση των χρηστών (VMS, χρόνοι διαδροµής, επισήµανση ουρών, κ.λπ.) - Περιπολίες - Πληροφόρηση χρηστών - Πληροφόρηση & καθοδήγηση των χρηστών (VMS, χρόνοι διαδροµής, επισήµανση ουρών - Εργασίες αποχιονισµού, ρίψης άλατος - Προσωρινή Σήµανση (αν απαιτείται) - Αποµάκρυνση οχήµατος - Προσωρινή Σήµανση (αν απαιτείται) - Πληροφόρηση Χρηστών (αν απαιτείται) - Καθαρισµός Οδοστρώµατος, αποµάκρυνση αντικειµένου - Προσωρινή Σήµανση (αν απαιτείται) - Πληροφόρηση χρηστών (αν απαιτείται) - Καθαρισµός οδοστρώµατος, αποµάκρυνση οχήµατος - Προσωρινή Σήµανση (αν απαιτείται) - Πληροφόρηση χρηστών (αν απαιτείται) - Καθαρισµός οδοστρώµατος, αποµάκρυνση οχηµάτων - Προστασία και σήµανση τόπου συµβάντος - Πληροφόρηση χρηστών (VMS) - ιάθεση µέσων σε ΕΛΑΣ (µετά την έλευση της) Γεγονότα µεγάλης έκτασης Κρίση, Θέµατα ασφάλειας ΕΛΑΣ - Όλες - ιάθεση µέσων στην Αστυνοµία ιακοπή κυκλοφορίας όλου ή µέρους του δρόµου ΕΛΑΣ - Συντονισµός - Προσωρινή Σήµανση, Πληροφόρηση Χρηστών - ιάθεση µέσων στην Αστυνοµία Συντήρηση Αποκατάσταση Βλαβών Έκτακτη βλάβη στον εξοπλισµό Ασφάλειας του έργου Ελαφρές Εργασίες Συντήρησης Βαριές Εργασίες Συντήρησης (µεγάλου µήκους, διάρκειας, κ.λπ.) ΕΛ ΕΛ ΕΛ - Παρακολούθηση από CCTV - Παρακολούθηση από CCTV - Περιπολίες για έλεγχο του ΚΟΚ - Αστυνοµική Απόφαση - Παρακολούθηση από CCTV - Περιπολίες για έλεγχο του ΚΟΚ - Προσωρινή Σήµανση, Πληροφόρηση Χρηστών - Αποκατάσταση - Προσωρινή Σήµανση, Πληροφόρηση Χρηστών - Υποβολή µελέτης σήµανσης στην επιβλέπουσα Υπηρεσία - Προσωρινή Σήµανση, Πληροφόρηση Χρηστών

10 10 Σχήµα 3: Συνεργασία ΕΛ Αττικής Οδού (Αττικές ιαδροµές Α.Ε.) µε εξωτερικούς φορείς για την αντιµετώπιση των συµβάντων ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΥΜΒΑΣΗ Ο ΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗ ΑΚΙΝ/ΜΕΝΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Απευθείας σύνδεση ΑΤΤΙΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ Α.Ε. Συµφωνηθείσες διαδικασίες ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΕΚΑΒ Το νέο αυτό πλέγµα συνεργασιών επιτρέπει, και ταυτόχρονα επιβάλει, για πρώτη φορά στα ελληνικά δεδοµένα σε ένα µηχανισµό ιδιώτη να συµβάλει ή να αναλαµβάνει πλήρως την αντιµετώπιση περιστατικών στο οδικό δίκτυο, να συντονίζει και να πληροφορεί κρατικές υπηρεσίες µετά την ανίχνευση των συµβάντων, να διευκολύνει το έργο των αρµοδίων υπηρεσιών θέτοντας στη διάθεση τους, σύγχρονα µέσα και εξοπλισµό, ανθρώπινο δυναµικό και τεχνική υποστήριξη. Σηµειώνεται, ότι οι συνεργασίες δεν εξαντλούνται σε όσα έχουν αναφερθεί, ανωτέρω και αποτελούν το βασικό πλαίσιο καθηµερινής λειτουργίας αλλά κατά περίπτωση (σε ειδικά συµβάντα) και δεδοµένης της πολυπλοκότητας του περιβάλλοντος (αστικού και θεσµικού) στο οποίο εντάσσεται η Αττική Οδός περιλαµβάνουν σχέσεις και συνεργασίες και µε πληθώρα άλλων φορέων όπως για παράδειγµα: - τα κατά τόπους τµήµατα Τροχαίας και την ιεύθυνση Τροχαίας Αττικής για θέµατα που σχετίζονται µε την διαχείριση συµβάντων και περιστατικών µε αλληλεπίδραση περιβάλλοντος οδικού δικτύου και της Αττικής Οδού - το ΘΕΠΕΚ - τα ΜΜΕ, για θέµατα έγκαιρης ενηµέρωσης χρηστών σε περιπτώσεις εκτάκτων περιστατικών ευρείας κλίµακας - τις επιµέρους Υπηρεσίες Γενικής Αστυνόµευσης για θέµατα - τον ΟΑΣΑ - την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας - Περιφέρεις, ήµους και Νοµαρχίες - ΕΗ, ΕΥ ΑΠ, κλπ

11 Λειτουργικές Ιδιαιτερότητες και ιαχείριση Συµβάντων στην Αττική Οδό Ιδιαίτερες απαιτήσεις στην αντιµετώπιση των συµβάντων στην Αττική Οδό, δηµιουργούνται λόγω συγκεκριµένων λειτουργικών χαρακτηριστικών του αυτοκινητόδρόµου. Τέτοιες λειτουργικές ιδιαιτερότητες είναι: Ο υψηλός κυκλοφοριακός φόρτος και η µεγάλη πυκνότητα κυκλοφορίας που συναντώνται κυρίως στο κεντρικό τµήµα της ΕΛΕΣΣ, και κατά συνέπεια η πιθανότητα ραγδαίας εξέλιξης ενός απλού συµβάντος σε δευτερογενές µεγαλύτερων επιπτώσεων (πχ καραµπόλα) ή σε µεγάλο κυκλοφορικό µποτιλιάρισµα. Ο αποκλεισµός πχ µιας λωρίδας κυκλοφορίας λόγω µιας βλάβης και ακινητοποίησης οχήµατος, στο τµήµα µε τη µεγαλύτερη κυκλοφορία (διάγραµµα 1) µπορεί να δηµιουργήσει µέσα στα πρώτα 15 λεπτά ουρά ενός χλµ. Απαιτείται, λοιπόν, άµεσος εντοπισµός και επέµβαση επί τόπου για την αποφυγή των δυσµενών συνεπειών Ο αστικός χαρακτήρας του αυτοκινητόδροµου και η αλληλεξάρτηση του µε το κορεσµένο, τις περισσότερες φορές εξωτερικό δίκτυο, µε το οποίο λειτουργεί ως «συγκοινωνούν δοχείο», δηµιουργεί συνθήκες τέτοιες ώστε συµβάντα εντός της Αττικής Οδού µπορούν να προκαλέσουν µεγάλες καθυστερήσεις στην κίνηση των κάθετων αξόνων αλλά και αντίστροφα, συµβάντα εκτός αυτοκινητόδροµου µπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην κυκλοφορία τους συνόλου της Αττικής οδού αλλά και του ευρύτερου αστικού δικτύου. Απαιτείται για το λόγο αυτό, κατά την αντιµετώπιση τέτοιων περιστατικών, ευρεία κινητοποίηση αλλά και συνεργασία µε όλους τους κατά περίπτωση εµπλεκόµενους φορείς όπως κατά τόπους τµήµατα τροχαίας, ΘΕΠΕΚ κλπ Οι µικρές µεν, αλλεπάλληλες και µε µεγάλη κυκλοφορία δε, σήραγγες, και κατά συνέπεια ο κίνδυνος πυρκαγιάς σε συνθήκες µποτιλιαρίσµατος. Η κρισιµότητα των συµβάντων στη σήραγγες αντιµετωπίζεται µε την κατάλληλη επιχειρησιακή ετοιµότητα ώστε να τηρούνται οι «συµβατικές» υποχρεώσεις που ορίζουν τα 5 λεπτά ως χρόνο ανίχνευσης και τα 10 ως χρόνο επί τόπου επέµβασης (βλ. επόµενη παράγραφο). Η ύπαρξη του προαστιακού σιδηρόδροµου στο µεγαλύτερο και το πιο κρίσιµο κυκλοφοριακά τµήµα της ΕΛΕΣΣ, γεγονός το οποίο σε συνδυασµό µε τον αυξηµένο κυκλοφοριακό όγκο αποκλείουν, στην περίπτωση διακοπής της κυκλοφορίας, την αξιοποίηση µέρους του αντίθετου καταστρώµατος για την εκτόνωση της κυκλοφορίας (κυκλοφορία αντίθετης ροής - contra flow). Η «αδυναµία» αυτή έχει

12 12 καλυφθεί µε την επεξεργασία κατάλληλων σχεδίων παρακάµψεων (σε συµφωνία µε τις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε και της Τροχαίας) µε χρήση του εκτός Αττικής Οδού οδικού δικτύου, τα οποία κλιµακώνονται ανάλογα µε την έκτασή και τη διάρκεια των συµβάντων. Οι υψηλές συµβατικές απαιτήσεις χρόνου επέµβασης για κάθε τύπο συµβάντος (10 λεπτά), ο οποίος επιτυγχάνεται παρά την δυσχέρεια που δηµιουργεί ο µεγάλος αριθµός συµβάντων και οι κυκλοφορικές συνθήκες, ιδιαίτερα τις ώρες αιχµής ιάγραµµα 1: Ωριαία ιακύµανση κυκλοφορίας στον τµήµα µε τη µεγαλύτερη κυκλοφορία στην Αττική Οδό (ηµέρα µε το µεγαλύτερο αριθµός εισόδων Απρίλιος 2005) Μεταµόρφωση (K8) - Κηφισίας (K11) - 3 λωρίδες Οχήµατα προς Αεροδρόµιο προς Ελευσίνα Ώρες 2.4. Είδη και συχνότητες συµβάντων Ο αριθµός των συµβάντων στην Αττική Οδό είναι άµεσα συνδεδεµένος µε την κυκλοφορία (διάγραµµα 2) και κυµαίνεται από 30 συµβάντα τις ηµέρες µε χαµηλή κυκλοφορία (< είσοδοι) έως και 120 συµβάντα την ηµέρα για ηµέρες που η κυκλοφορία πλησιάζει τις εισόδους. Ο µ.ο. συµβάντων ανά ηµέρα το 2004 ήταν 73. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του 2004, από το σύνολο των συµβάντων (27.000), το 94% (περίπου ) αφορούσε συµβάντα (µηχανικές βλάβες, εµπόδια στο δρόµο κλπ,) στα οποία δεν απαιτείτο η παρέµβαση των άλλων αρµοδίων υπηρεσιών (Τροχαία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ) και τα οποία αντιµετωπίσθηκαν αποκλειστικά και µόνο από το µηχανισµό της εταιρείας Λειτουργίας- Συντήρησης και της οδικής βοήθειας. Στο υπόλοιπο 6% των συµβάντων απαιτήθηκε η συνδροµή της Τροχαίας και σε ελάχιστες περιπτώσεις ζητήθηκε η συνδροµή του ΕΚΑΒ (176 συµβάντα, 0,7%) ή της Πυροσβεστικής (59 συµβάντα, 0,2%). Σε ότι αφορά στους τύπους των συµβάντων η πλειοψηφία αφορά επέµβαση των

13 13 υπαλλήλων της εταιρεία λειτουργίας σε οχήµατα µε βλάβη (75%). Από το σύνολο των συµβάντων περίπου το 0,3% αντιστοιχεί σε τροχαία ατυχήµατα µε παθόντες, ήτοι 92 ατυχήµατα (διάγραµµα 3). 300 ιάγραµµα 2: Συσχέτιση µ.ο. ηµερήσιων εισόδων και αριθµού συµβάντων ανά µήνα (2004) Μ.Ο. Ηµερήσιων Συµβάντων Μ.Ο. Ηµερήσιων Εισόδων(σε χιλιάδες οχήµατα) Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε εκ Ένας επιπλέον δείκτης ο οποίος παρουσιάζει την αποτελεσµατικότητα του µηχανισµού αντιµετώπισης των συµβάντων είναι ο χρόνος ανταπόκρισης της εταιρείας λειτουργίας (δηλαδή ο χρόνος µεταξύ ανίχνευσης ενός συµβάντος και της στιγµής άφιξης του πρώτου υπαλλήλου/οχήµατος της εταιρείας λειτουργίας) ο οποίος είναι 4,8 λεπτά για το 2004 µε συµβατική υποχρέωση τα 10 λεπτά. Στο διάγραµµα 4 παρουσιάζονται οι χρόνοι ανταπόκρισης όλων των εµπλεκόµενων στα συµβάντα υπηρεσιών. ιάγραµµα 3: Τύποι συµβάντων στην Αττική Οδό (2004) Βλάβη Οχήµατος - Καύσιµα 16,6% Βλάβη Οχήµατος - Λάστιχο 15,5% Τροχαία Ατύχηµατα - Με τραυµατίες 0,3% Τροχαία Ατύχηµατα - Με νεκρούς 0,0% Τροχαίο Ατύχηµα - Με υλικές ζηµιές 4,1% Μη εξουσιοδοτηµένος χρήστης 7,4% Λοιπά Συµβάντα 4,1% Βλάβη Οχήµατος - Μηχανική βλάβη 43,1% Εγκαταλελειµένο Όχηµα 0,3% Κυκλοφοριακή Συµφόρηση 2,6% Εµπόδιο-Εκροή 6,0%

14 14 ιάγραµµα 4: Χρόνοι ανταπόκρισης Αττικών ιαδροµών και λοιπών φορέων στα συµβάντα του 2004 Πυροσβεστική 20,5 ΕΚΑΒ 21,7 Τροχαία Αττικής Οδού 16,5 Οδική Βοήθεια 8,2 Αττικές ιαδροµές 4, Λεπτά Ιδιαίτερα σε ότι αφορά στα τροχαία ατυχήµατα στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι δείκτες οδικής ασφάλειας. Οι δείκτες αυτοί και ιδιαίτερα ο δείκτης των θανατηφόρων ατυχηµάτων ανά 100 εκ. οχηµατοχιλιόµετρα δείχνει ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας στον αυτοκινητόδροµο συγκρινόµενο τόσο µε αντίστοιχων χαρακτηριστικών δίκτυο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πίνακας 2: είκτες Οδικής Ασφάλειας Αττικής Οδού (2004) Ατυχήµατα µε τραυµατισµό ανά 100 εκ. οχηµατοχιλιόµετρα 6,6 Τραυµατισµοί ανά 100 εκ. οχηµατοχιλιόµετρα 8,4 Ατυχήµατα µε νεκρούς ανά 100 εκ. οχηµατοχιλιόµετρα 0,6 Νεκροί ανά 100 εκ. οχηµατοχιλιόµετρα 0,7 3. ιαχείριση Συµβάντων στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου 3.1 Γενικά Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου είναι καλωδιωτή γέφυρα µήκους 2,25 χιλιοµέτρων. Η συνολική περιοχή παραχώρησης, µήκους 3,5 χλµ., περιλαµβάνει επίσης τµήµα της γέφυρας πρόσβασης του Ρίου, το σύνολο της γέφυρας πρόσβασης Αντιρρίου και τον σταθµό διοδίων (µετωπικό διπλής κατεύθυνσης) στο Αντίρριο. Ο άξονας της ζεύξης εκτείνεται και πέραν της περιοχής παραχώρησης. Στην πλευρά του Ρίου ξεκινά από τον προϋπάρχοντα

15 15 Ανισόπεδο Κόµβο Ζεύξης της Ε.Ο. Κορίνθου-Πατρών ενώ ενδιάµεσα υπάρχει και δεύτερος (νέος) ανισόπεδος κόµβος (Κόµβος Ρίου) που εξυπηρετεί τη σύνδεση µε τον οικισµό του Ρίου και το λιµάνι. Στην πλευρά του Αντιρρίου υπάρχει η ισόπεδη (σηµατοδοτούµενη) διασταύρωση Μολυκρείου, η οποία αποτελεί το νέο σηµείο έναρξης των εθνικών οδών Αντιρρίου-Ιωαννίνων και Αντιρρίου-Ιτέας. Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου συνδέει τα οδικά δίκτυα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, εξυπηρετώντας µετακινήσεις διαφόρων χαρακτήρων: - Τοπικού: Μεταξύ του πολεοδοµικού συγκροτήµατος της Πάτρας και της εγγύτατης σε αυτό περιοχής Ναυπάκτου-Αντιρρίου - Ενδοπεριφερειακού: Μεταξύ Αχαΐας και Αιτωλοακαρνανίας - ιαπεριφερειακού: Σύνδεση µεταξύ του άξονα Αντιρρίου-Ιωαννίνων (µελλοντικής Ιονίας Οδού) και των αξόνων Πάτρας-Πύργου-Καλαµάτας και Πάτρας-Κορίνθου-Αθήνας - ιεθνείς µεταφορές/µετακινήσεις: Μέρος της κυκλοφορίας της Γέφυρας αφορά µετακινήσεις από/προς Αλβανία (µέσω Ιονίας Οδού) καθώς και µεταξύ Ιταλίας-Τουρκίας (µέσω λιµένα Πάτρας, Γέφυρας, Ναυπάκτου- Ιτέας-Λαµίας και εν συνεχεία ΠΑΘΕ και Εγνατίας) Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου λειτούργησε τον Αύγουστο του Το κυκλοφορούµενο τµήµα έχει προδιαγραφές αυτοκινητοδρόµου, µε δύο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση και λωρίδα έκτακτης ανάγκης, καθώς και διαχωρισµό ρευµάτων µε αµφίπλευρο στηθαίο New Jersey. Παρά ταύτα η Γέφυρα δεν είναι χαρακτηρισµένη ως αυτοκινητόδροµος, δεδοµένου ότι στις δύο πλευρές του καταστρώµατος υπάρχουν διάδροµοι πεζών προστατευµένοι από την υπόλοιπη κυκλοφορία µέσω στηθαίων τύπου "ΒΝ4" (παρόµοιο µε το ΣΤΕ-1). Η µέση κυκλοφορία της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου το πρώτο εξάµηνο του 2005 (σύνολο εισόδων στα διόδια) ήταν οχήµατα, εξαιρουµένων όσων συµβατικά απαλλάσσονται από την καταβολή διοδίων (υπηρεσιακών, ασθενοφόρων, στρατιωτικών και σωµάτων ασφαλείας). Παρότι σε γενικές γραµµές η λογική διαχείρισης συµβάντων στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου ακολουθεί τις ίδιες βασικές αρχές µε αυτή της Αττικής Οδού, υπάρχουν εντούτοις συγκεκριµένες ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τη Γέφυρα, οι οποίες και παρατίθενται εδώ Τεχνικές Ιδιαιτερότητες Η Γέφυρα είναι ένα "σηµειακό" έργο, µικρού µεν µήκους αλλά στρατηγικής σηµασίας καθώς αποτελεί την µοναδική απευθείας σύνδεση µεταξύ των εκατέρωθεν περιοχών. Ο ενδεχόµενος αποκλεισµός της λόγω

16 16 συµβάντος δεν συνεπάγεται τόσο κυκλοφοριακή αναστάτωση όσο την ουσιαστική αποκοπή των περιοχών. Η πλησιέστερη οδική παράκαµψη συνεπάγεται διαδροµή πολλών ωρών και εκατοντάδων χιλιοµέτρων, ενώ η χρήση των πορθµείων υπόκειται στα γνωστά προβλήµατα της περιορισµένης χωρητικότητας και της ευαισθησίας σε καιρικές συνθήκες (κυµατισµό θαλάσσης). Αυτή καθαυτή η «φύση» της Γέφυρας, από την κατασκευή της, συνεπάγεται κάποιες ιδιαιτερότητες σε σχέση µε ένα χερσαίο οδικό έργο. Η πρόσβαση στα περισσότερα σηµεία της Γέφυρας είναι εφικτή µόνο µέσω της ίδιας της Γέφυρας. εν υπάρχουν παράπλευρες οδοί, πρανή, άνω ή κάτω διαβάσεις. Επιπλέον, το κατάστρωµα της Γέφυρας έχει συγκεκριµένη κατασκευή ώστε να λειτουργεί µε την προβλεπόµενη στατική συµπεριφορά σε συνδυασµό µε τα υπόλοιπα κατασκευαστικά στοιχεία της Γέφυρας (βάθρα/πυλώνες, καλώδια). Η δυνατότητα τροποποίησης των κατασκευαστικών χαρακτηριστικών είναι πολύ περιορισµένη σε σύγκριση µε έναν χερσαίο αυτοκινητόδροµο. Στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας µεταξύ των δύο κατευθύνσεων κυκλοφορίας σε περίπτωση ανάγκης, καθώς δεν υπάρχει σιδηροδροµικός διάδροµος στο µέσον. Κατά µήκος της Γέφυρας υπάρχουν (ανά 560µ κατά µέγιστο) ειδικά ανοίγµατα έκτακτης ανάγκης (ITPC), τα οποία µπορούν να ρυθµιστούν µε σχετική ευκολία από το προσωπικό ασφάλειας κυκλοφορίας ώστε να επιτρέπουν την αναστροφή έκτακτης ανάγκης, την πρόσβαση οχήµατος επέµβασης (π.χ. πυροσβεστικού, ασθενοφόρου, περιπολικού) στο άλλο ρεύµα ή την εφαρµογή κυκλοφορίας αντίθετης ροής (contraflow) ανάλογα µε την περίσταση. Εικόνα 1: Κυκλοφορία αντίθετης ροής Ειδικά ανοίγµατα έκτακτης ανάγκης (ITPC) στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου

17 Λειτουργικές Ιδιαιτερότητες Ο αριθµός των συµβάντων σε ένα τµήµα οδικής υποδοµής είναι γενικά ανάλογος µε τον κυκλοφοριακό όγκο (οχηµατοχιλιόµετρα), δηλαδή το γινόµενο κυκλοφοριακού φόρτου και µήκους. Η Γέφυρα συνεπώς δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα µεγάλο αριθµό συµβάντων αλλά από µεγαλύτερη ποικιλία τύπων πιθανών περιστατικών. Η Γέφυρα είναι µια ιδιαίτερη κατασκευή, σχεδιασµένη και κατασκευασµένη έτσι ώστε να συνεκτιµάται η επίδραση φυσικών φαινοµένων µεγάλης κλίµακας. Οι περιφέρειες υτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων είναι γνωστές σεισµογενείς ζώνες. Επίσης, το θαλάσσιο στενό Ρίου-Αντιρρίου λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας χαρακτηρίζεται από µετεωρολογικά φαινόµενα µεγάλης έντασης σε όλη τη διάρκεια του έτους (πλην των θερινών µηνών), ιδίως ανέµους, κατεύθυνσης είτε από τα δυτικά (όπου µπορούν να παρατηρηθούν και ακραίες τιµές της ταχύτητας ανέµου, πέραν των 100 χλµ./ώρα) είτε από τα ανατολικά (που η µέγιστη τιµή τους µπορεί να είναι υψηλή αλλά όχι ακραία). Από κατασκευαστικής πλευράς τα συνήθη, ακόµη και ακραία (µέχρι ορισµένων ορίων) φαινόµενα δεν αναµένεται να δηµιουργήσουν προβλήµατα δοµικής φύσης. Πίνακας 3: Επίπεδα συναγερµού αναλόγως των συνθηκών ανέµων Επίπεδο Συνθήκες ανέµου Ενέργειες Κέντρου Ελέγχου συναγερµού 1 ο επίπεδο Ταχύτητα ανέµου (µέσος όρος διλέπτου) άνω των 70 χλµ./ώρα (περίπου 6-7 µποφώρ) και της Τροχαίας Πατρών 2 ο επίπεδο Ταχύτητα ανέµου (µέσος όρος διλέπτου) άνω των 80 χλµ./ώρα (περίπου 7-8 µποφώρ) φορτηγών 3 ο επίπεδο Ταχύτητα ανέµου (µέσος όρος διλέπτου) άνω των 120 χλµ./ώρα (περίπου µποφώρ τυφώνας) Προειδοποιητικό µήνυµα προς τους οδηγούς στις πινακίδες VMS Eιδοποίηση της Τροχαίας Ναυπάκτου Ενέργειες 1 ου επιπέδου και επιπλέον: Συνεργασία µε Τροχαία Ναυπάκτου και Τροχαία Πατρών για την απαγόρευση διέλευσης πεζών, δικύκλων, υψηλών κενών Ενέργειες 2 ου επιπέδου και επιπλέον: Συνεργασία µε Τροχαία Ναυπάκτου και Τροχαία Πατρών για τον πλήρη αποκλεισµό κυκλοφορίας στη Γέφυρα Από λειτουργικής πλευράς όµως, και ειδικά στην περίπτωση ισχυρών ανέµων, η υπέρβαση ορισµένων ορίων ταχύτητας ανέµου µπορεί να επηρεάσει την κυκλοφορία πεζών και οχηµάτων, ιδίως όσων είναι πολύ ελαφρά (όπως τα δίκυκλα) ή όσων έχουν µεγάλες επιφάνειες (π.χ. υψηλά φορτηγά, ιδίως εάν είναι κενά φορτίου). Για τον λόγο αυτό έχουν οριστεί τα επίπεδα συναγερµού που αναγράφονται στον πίνακα.

18 18 Επίσης, λόγω της θέσης της, η Γέφυρα είναι δυνατόν θεωρητικά να επηρεαστεί από συµβάντα πρόσκρουσης πλοίου ή αεροπλάνου. Για την αποτροπή τέτοιων περιστατικών έχουν ληφθεί µια σειρά µέτρων, τόσο τεχνικής όσο και διοικητικής φύσεως: Ορισµός ζώνης απαγόρευσης πτήσεων γύρω από τη Γέφυρα Ορισµός διαύλων ναυσιπλοΐας Βοηθήµατα (φάροι) αεροναυσιπλοΐας Βοηθήµατα (φάροι) επισήµανσης διαύλων ναυσιπλοΐας και θέσης πυλώνων Ραντάρ ναυσιπλοΐας (Racon) Για το σκοπό αυτό η εταιρεία λειτουργίας συνεργάζεται µε τις λιµενικές αρχές (που υπάγονται στο Κεντρικό Λιµεναρχείο Πάτρας), µε την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας αλλά και την Πολεµική Αεροπορία, µε τους εξής τρόπους: Συνεργασία στην εκπόνηση του εγχειριδίου λειτουργίας Ειδοποίηση σε περίπτωση διακοπής λειτουργίας των βοηθηµάτων ναυσιπλοΐας ή αεροναυσιπλοΐας λόγω βλάβης, προγραµµατισµένης συντήρησης κ.λπ. καθώς και όταν αυτά επαναλειτουργήσουν Πρόβλεψη για άµεση ειδοποίηση σε περίπτωση πρόσκρουσης πλοίου ή αεροσκάφους ή άλλου συµβάντος σχετικού µε τον θαλάσσιο ή εναέριο χώρο Αναφέρθηκε ήδη η ύπαρξη πεζοδροµίου κατά µήκος της Γέφυρας, και στις δύο πλευρές της. Είναι γεγονός ότι πέρα από άξονας διέλευσης οχηµάτων η Γέφυρα είναι από µόνη της ένας πόλος έλξης µετακινήσεων, τόσο από όσους θέλουν να περπατήσουν κατά µήκος της (ιδίως τους θερινούς µήνες) όσο και από όσους θέλουν να ενηµερωθούν για τον τρόπο κατασκευής της. Η κίνηση των πεζών, τόσο στην περιοχή του σταθµού διοδίων όπου υπάρχει εκθετήριο και κέντρο εξυπηρέτησης πελατών όσο και κατά µήκος των πεζοδροµίων, αποτελεί έναν πρόσθετο παράγοντα που λαµβάνεται υπόψη στη διαχείριση της ασφάλειας της Γέφυρας. Αξίζει τέλος να σηµειωθεί ότι το ποσοστό των βαρέων οχηµάτων (φορτηγά και λεωφορεία) στη Γέφυρα υπερβαίνει το 10%, λόγω του πρωτίστως υπεραστικού χαρακτήρα της ζεύξης. Για τον λόγο αυτό, κρίθηκε σκόπιµο να γίνει ξεχωριστή συµφωνία µε εταιρεία οδικής βοήθειας για την περισυλλογή βαρέων οχηµάτων παράλληλα µε την αντίστοιχη συµφωνία µε άλλη εταιρεία για τα ελαφρά οχήµατα.

19 ιοικητικές Ιδιαιτερότητες Η Γέφυρα βρίσκεται στα όρια δύο νοµών (Αχαΐας και Αιτωλοακαρνανίας) και συνεπώς και δύο διαφορετικών Αστυνοµικών ιευθύνσεων. Από πλευράς του Υπουργείου ηµοσίας Τάξεως έγινε µια προσπάθεια να υπάρχει ενιαία κάλυψη της Τροχαίας και Γενικής Αστυνόµευσης από ένα µόνο τµήµα, και γι' αυτό το λόγο ορίστηκαν αντίστοιχα το Τµήµα Τροχαίας Ναυπάκτου και το Αστυνοµικό Τµήµα Ναυπάκτου ως αρµόδια (πέραν του χερσαίου τµήµατος στο Αντίρριο) και για το τµήµα της Γέφυρας που βρίσκεται πάνω από θάλασσα. Παρά ταύτα, δεν ήταν εφικτό να συµπεριληφθούν στην αρµοδιότητα των τµηµάτων της Ναυπάκτου τα χερσαία τµήµατα της περιοχής παραχώρησης στην πλευρά του Ρίου καθώς και ο κρίσιµος για την πρόσβαση στη Γέφυρα Ανισόπεδος Κόµβος Ρίου. Το αποτέλεσµα είναι ότι, παρά την καλή οµολογουµένως συνεργασία µε τα εκατέρωθεν αστυνοµικά τµήµατα, καθώς και µε την Περιφερειακή Γενική Αστυνοµική ιεύθυνση υτικής Ελλάδας (στην οποία υπάγονται οι αρµόδιες Αστυνοµικές ιευθύνσεις), απαιτείται σε περιπτώσεις σοβαρών συµβάντων τα οποία µπορεί να συνεπάγονται µερικό ή ολικό αποκλεισµό της Γέφυρας ο συντονισµός µε δύο Τµήµατα Τροχαίας. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασµό µε την ανάγκη ενηµέρωσης (σε τόσο σοβαρά συµβάντα) και του Λιµεναρχείου, καθιστά κρίσιµο τον παράγοντα των τηλεπικοινωνιακών επαφών σε µεγάλης κλίµακας περιστατικά. Για τις λοιπές υπηρεσίες, όπως η Πυροσβεστική, το Λιµεναρχείο και το ΕΚΑΒ, η οργάνωση είναι ενιαία χωρίς διαχωρισµό µεταξύ Αχαΐας και Αιτωλοακαρνανίας. Επίσης, η Γέφυρα διέρχεται από δύο µόνο ήµους (Ρίου και Αντιρρίου). Με το Πυροσβεστικό Σώµα έχει συµφωνηθεί η ίδρυση πυροσβεστικού σταθµού στο Αντίρριο. Μέχρι την κατασκευή του µόνιµου χώρου στέγασης του σταθµού, κλιµάκιο της Πυροσβεστικής στεγάζεται σε προσωρινό (πρώην εργοταξιακό) χώρο κοντά στο σταθµό διοδίων της Γέφυρας στο Αντίρριο. Για την εξυπηρέτηση του πυροσβεστικού οχήµατος αλλά και οποιωνδήποτε άλλων οχηµάτων επέµβασης (π.χ. ασθενοφόρων) χρειάζονται άµεση πρόσβαση στη Γέφυρα σε περίπτωση ανάγκης, υπάρχει υπηρεσιακή πύλη που παρέχει απευθείας προσπέλαση παρακάµπτοντας τον σταθµό διοδίων.

20 20 ιάγραµµα 5: Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου - Γεωγραφική κατανοµή συνεργαζόµενων αρχών και υπηρεσιών ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ Νοµαρχία Αιτωλοακαρνανίας Αστυν. ιεύθυνση Αιτωλίας Ε.Ο. ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ-ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΤΡΑ Περιφέρεια υτ. Ελλάδας Περιφ. Γεν. Αστυν. ιεύθυνση Αστυν. ιεύθυνση Αχαΐας Αστυν. Τµ. & Τµ. Τροχαίας Πατρών Περιφ. ιεύθυνση Πυροσβεστικής Κεντρικό Λιµεναρχείο ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ Αστυν. Τµ. & Τµ. Κέντρο Ελέγχου Τροχαίας Ναυπάκτου ΑΝΤΙΡΡΙΟ Γέφυρας Ρ.-Α. ήµος Αντιρρίου Λιµ. Φυλάκιο Κλιµάκιο Π.Σ. Ν.Ε.Ο. ΠΑΤΡΩΝ-ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΡΙΟ ΕΚΑΒ ήµος Ρίου Λιµ. Σταθµός

21 Στατιστικά Στοιχεία Συµβάντων στη Γέφυρα Περίπου τα 2/3 των συµβάντων στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου είναι µηχανικές βλάβες. Από τα υπόλοιπα περιστατικά (µέσος όρος 2 συµβάντα ανά 3 ηµέρες, ή 0,67 συµβάντα ηµερησίως), τα περισσότερα αφορούν άλλα είδη βλαβών (καύσιµο, ελαστικό), ενώ τα τροχαία ατυχήµατα (όλα χωρίς παθόντες) ανέρχονται σε 10. ιάγραµµα 6: Κατανοµή τύπων συµβάντων στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου Συµβάντα Α' Εξαµήνου 2005 στη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου Τροχαίο ατύχηµα µε παθόντες 0 Τροχαίο ατύχηµα µε υλικές ζηµιές 10 Άλλο συµβάν 4 Άλλη βλάβη 3 Έλλειψη καυσίµου 18 Μηχανική βλάβη 75 Ελαστικό 11 Κατά το πρώτο εξάµηνο του 2005, η πλειονότητα των συµβάντων (72% του συνόλου των συµβάντων, συµπεριλαµβανοµένων όλων των συγκρούσεων οχηµάτων) εντοπίζονται στην περιοχή του σταθµού διοδίων Αντιρρίου. Αυτό είναι αναµενόµενο δεδοµένου ότι: - Είναι πιθανό κάποιο όχηµα που φτάνει σε σταθµό διοδίων (όπως και σε οποιοδήποτε παρόµοιο σηµείο άλλων δρόµων, π.χ. σε σηµατοδοτούµενη διασταύρωση) να αργήσει να σταµατήσει και να προσκρούσει στο προπορευόµενο όχηµα. - Οι σταθµοί διοδίων, ειδικά αν έχουν προστατευµένο χώρο στάθµευσης (όπως αυτός του Αντιρρίου), τείνουν να "προσελκύουν" περιστατικά βλαβών καθώς αποτελούν σηµεία όπου ο οδηγός µπορεί να σταµατήσει, να εξετάσει µε ηρεµία και ασφάλεια το πρόβληµά του και να ζητήσει βοήθεια. Για τους λόγους αυτούς, ο µέσος χρόνος αντίληψης και επέµβασης στα συµβάντα προσεγγίζει το µηδέν, καθώς τα περισσότερα από αυτά συµβαίνουν στον σταθµό διοδίων και άρα γίνονται αντιληπτά είτε απευθείας (µε οπτική επαφή) από το Κέντρο Ελέγχου που βρίσκεται στο ίδιο σηµείο είτε από τα περίπολα που κινούνται κατά µήκος της γέφυρας

22 22 µε βάση στον σταθµό διοδίων. Από τα περίπολα ανιχνεύεται το 60% των συµβάντων (στοιχεία Α' εξαµήνου 2005). Από τα συνολικά 107 περιστατικά βλάβης, τα 97 (91%) αφορούν ελαφρά οχήµατα (Ι.Χ. και µοτοσικλέτες) και τα υπόλοιπα 10 (9%) βαρέα οχήµατα (φορτηγά και λεωφορεία). 4. Συµπεράσµατα και Προτάσεις Η συνεργασία δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα στον τοµέα διαχείρισης συµβάντων και αντιµετώπισης εκτάκτων περιστατικών σε αυτοκινητοδρόµους, όπως έχει λειτουργήσει µέχρι σήµερα στα δύο πρώτα οδικά έργα παραχώρησης (Αττική Οδός και Ρίο- Αντίρριο), έχει συµβάλλει θετικά στον τοµέα της οδικής ασφάλειας και της αποτελεσµατικής διαχείρισης συµβάντων στα ακόλουθα επίπεδα: Στην ταχύτερη ανίχνευση των συµβάντων µέσω των εξειδικευµένων τεχνολογικών εφαρµογών και της συνεχούς εποπτείας της οδού από το µηχανισµό (περιπολίες) που διαθέτει ο ιδιώτης - λειτουργός Στον συντονισµό όλων των εµπλεκόµενων φορέων. Καταλυτικό ρόλο στον τοµέα αυτό παίζει η ανάληψη αµοιβαίων συµβατικών υποχρεώσεων µεταξύ δηµοσίου και ιδιώτη τόσο µέσα από τις συµβάσεις αυτές καθ αυτές όσο και από τις επί µέρους συµφωνίες και κοινά σχέδια δράσης µεταξύ ιδιώτη λειτουργού και υπηρεσιών Στην αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογικών µέσων για την διαχείριση της κυκλοφορίας και την αντιµετώπιση συµβάντων Στην επίλυση «καθηµερινών» συµβάντων πριν αυτά εξελιχθούν σε ευρείας κλίµακας Στην «εξοικονόµηση» δυνάµεων από τις κρατικές υπηρεσίες µε την αντιµετώπιση πλήθους περιστατικών αποκλειστικά και µόνο από το µηχανισµό αντιµετώπισης του ιδιώτη Στη µείωση των συνεπειών των ατυχηµάτων και την πρόληψη δευτερογενών ατυχηµάτων µε την άµεση επέµβαση και αντιµετώπιση και την ταχεία αποκατάσταση της κυκλοφορίας Στην ενίσχυση των αρµόδιων υπηρεσιών µε σύγχρονο εξοπλισµό, τεχνική υποστήριξη, ανθρώπινο δυναµικό και πόρους στην επιτέλεση του έργου τους. Στη δυνατότητα συνεχούς αξιολόγησης και βελτίωσης, της λειτουργικότητας των στοιχείων σχεδιασµού των οδών, των πάσης φύσεως εξοπλισµών και γενικότερα τεχνικών µέσων, των σχεδίων δράσης και των διαδικασιών αλλά και του νοµικού-θεσµικού πλαισίου λειτουργίας. Ειδικά δε σχετικά µε το νοµικό-θεσµικό πλαίσιο, και µετά από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας των οδικών έργων παραχώρησης, έχουν εντοπιστεί και κάποιες σοβαρές ελλείψεις ή ανάγκες εκσυγχρονισµού, προκειµένου να βελτιωθεί η παρεχόµενη υπηρεσία διαχείρισης

23 23 συµβάντων σε αυτοκινητοδρόµους και να γίνει αποδοτικότερη η συνεργασία δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα στον τοµέα της οδικής ασφάλειας Ακολούθως συνοψίζονται σχετικά οι βασικότερες προτάσεις που περιγράφουν τα σηµαντικότερα από αυτά τα ζητήµατα: Α. Τροποποιήσεις ΚΟΚ και προδιαγραφών σήµανσης 1. Κατοχύρωση της έννοιας της Λωρίδας Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) και απαγόρευση κίνησης, στάσης και στάθµευσης εκτός των οχηµάτων έκτακτης ανάγκης. Η ΛΕΑ σήµερα µόνο έµµεσα αναφέρεται στον ΚΟΚ υπό την έννοια του "ερείσµατος" και χωρίς να είναι σαφώς ορισµένη η απαγόρευση στάσης και στάθµευσης. 2. Ανάθεση αρµοδιότητων σε εταιρείες λειτουργίας αυτοκινητοδρόµων σχετικά µε τη ρυµούλκηση οχηµάτων, ιδίως εγκαταλελειµµένων, για τα οποία ο ΚΟΚ σήµερα προβλέπει ότι είναι απαραίτητη η παρουσία της Αστυνοµίας. 3. Κατοχύρωση της νοµικής ισχύος των µεταβλητών ορίων ταχύτητας και άλλων µηνυµάτων σε Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυµάτων (VMS). Σήµερα είναι ασαφές αν ένα µεταβλητό όριο ταχύτητας σε σήραγγα της Αττικής Οδού ή ένα µήνυµα τύπου "Γέφυρα Κλειστή" σε VMS της Γέφυρας έχει νοµική ισχύ. 4. Απλοποίηση διαδικασίας έκδοσης αδειών εκτέλεσης εργασιών, ώστε να µην απαιτείται η διαδικασία της αστυνοµικής απόφασης για εργασίες συντήρησης ή ρουτίνας (αποκοµιδή απορριµµάτων ή εργασίες σάρωσης/πλύσης του οδοστρώµατος, κλπ) ή εκτάκτων επισκευών, εφ όσον τηρούνται τα εγκεκριµένα κάθε φορά εγχειρίδια λειτουργίας. 5. Θεσµοθέτηση του ρόλου των οχηµάτων περιπολίας εταιρειών λειτουργίας µε την υπαγωγή τους στα οχήµατα άµεσης ανάγκης του ΚΟΚ, τα οποία δικαιούνται να φέρουν φάρους χρώµατος µπλε και να απολαµβάνουν προτεραιότητας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης 6. Βελτίωση επέκταση των προδιαγραφών εργοταξιακής σήµανσης [8] ώστε να λαµβάνουν υπόψη πρακτικά ζητήµατα και διατιθέµενες δυνατότητες (π.χ. πινακίδες σε πτυσσόµενες βάσεις που µεταφέρονται από οχήµατα περιπολίας) και επέκταση των προδιαγραφών ώστε να καλύπτονται οι περιπτώσεις προσωρινής εργοταξιακής σήµανσης στα συµβάντα ή τα έργα µικρής διάρκειας. Β. Θεσµοθέτηση ενεργειών Κ Κ και προσωπικού εταιρειών Λειτουργίας-Συντήρησης Με δεδοµένο τον σηµαντικό ρόλο του προσωπικού Εταιρειών Παραχώρησης (ή Λειτουργίας-Συντήρησης) στη διαχείριση συµβάντων, κρίνεται απαραίτητη η θεσµοθέτηση και νοµική κατοχύρωση των ενεργειών του προσωπικού: - Κέντρων Ελέγχου/ ιαχείρισης Κυκλοφορίας

24 24 - Υπαλλήλων Περιπολίας / Ασφάλειας Κυκλοφορίας και Συντήρησης- Επέµβασης Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το εν λόγω προσωπικό να ενεργεί σύµφωνα µε τα οριζόµενα στα εγκεκριµένα εγχειρίδια λειτουργίας, σε περιπτώσεις όπως: - τοποθέτηση κινητής σήµανσης, - αντιµετώπιση µικροσυµβάντων (εµπόδια στο δρόµο, ακινητοποιηµένα οχήµατα, βλάβες, συνοδεία υπερµεγεθών οχηµάτων, κ.ά.), µε την παρουσία ή χωρίς την παρουσία της Τροχαίας. Η σηµασία της νοµικής κατοχύρωσης έγκειται στην αναγνώριση του γεγονότος ότι το προσωπικό λειτουργίας (στην ενασχόλησή του µε ζητήµατα ασφάλειας) ενεργεί υπέρ του δηµοσίου συµφέροντος, δεδοµένου ότι στην εταιρεία λειτουργίας ανατίθεται, ουσιαστικά, µέσω της σύµβασης παραχώρησης, η παροχή για λογαριασµό του δηµοσίου "δηµόσιας υπηρεσίας", στην οποία εντάσσονται η συντήρηση, η τεχνική αστυνόµευση του αυτοκινητοδρόµου και οι σχετικές υποχρεώσεις της εταιρίας στην διαχείριση της κυκλοφορίας και της διαχείρισης συµβάντων. Βιβλιογραφία (1) Ν2445/96 (ΦΕΚ Α 274/ ) «Κύρωση Σύµβασης Παραχώρησης της Μελέτης, κατασκευής, Αυτοχρηµατοδότησης και Εκµετάλλευσης της Ελεύθερης Λεωφόρου Ελευσίνας-Σταυρού- Αεροδροµίου Σπάτων και της υτική Περιφερειακής λεωφόρου Υµηττού, ρύθµιση συναφών θεµάτων και άλλες διατάξεις» (2) Σύµβαση Λειτουργίας Συντήρησης µεταξύ Αναδόχου (Αττκή Οδός Α.Ε.) και Εταιρείας Συντήρησης-Λειτουργίας και εκµετάλλευσης της ΕΛΣΣ και ΠΛΥ (Αττικές ιαδροµές Α.Ε.) (3) Εγχειρίδια Λειτουργίας και Συντήρησης Αττικής Οδού (4) Σύµβαση Παραχώρησης Έργου Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου Ν 2395/1996 (5) Σύµβαση Λειτουργίας-Συντήρησης Γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου (6) Εγχειρίδια Λειτουργίας και Συντήρησης Γέφυρας Ρίου -Αντιρρίου (7) ΦΕΚ 542 της «Συµφωνία άρθρου 46.1 της Σύµβασης Παραχώρησης, όπως κυρώθηκε µε τον Ν. 2445/1996» (8) Πρότυπη Τεχνική Προδιαγραφή Σήµανσης Εκτελούµενων Οδικών Έργων εντός και εκτός κατοικηµένων περιοχών (ΦΕΚ 946 Β / )

25 25 Incident management at Road Concession Projects. The cases of Attiki Odos and Rion- Antirion Bridge Bill Halkias CEOAttikes Diasromes S.A. Kostas Papandreou Traffic and Maintenance Manager, Attikes Diadromes S.A. Ioannis Dimitropulos Deputy General Manager, Gefira Litourgia S.A. Summary Daily operation and traffic on main highway links in Greece is not adjusted to the needs of dynamic management and monitoring. On planned events and especially during holiday periods there is a mass mobilization of various mechanisms, especially the Traffic Police, due to the imperative need for dynamic traffic management, since the absence of a "mechanism-in-waiting" in everyday situations is not appropriate for covering reasonable user requirements. Recently some road sections, of a short length but great traffic importance, have started to operate under concession contract status. In those projects, operation and maintenance are performed on the basis of specifications and manuals that define an increased level of service in comparison to usual standards, including the obligation to intervene on incidents within given time limits. For this purpose, operation companies have a special mechanism with traffic control centres and mobile patrol and intervention units. From the operation so far of such a mechanism on Attiki Odos and the Rion Antirion Bridge, which are the first two projects that already operate under the concession system, positive conclusions are drawn regarding the contribution of operation companies to road safety and especially to the limitation of the consequences of accidents and other incidents. In parallel, the need arises for a significant modernization and adaptation of the institutional framework, the Highway Traffic Code and the specifications for temporary signing, so as to take into account the new reality and to take advantage of the experience obtained from those two first concession projects.