ΣΠΟΥΔΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΜΕΘΟΔΟ ΣΠΟΥΔΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ

Transcript

1 Νέδα Αθ. Κανελλοπούλου-Μαλούχου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών Πάντειο Πανεπιστήμιο ΣΠΟΥΔΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΜΕΘΟΔΟ ΣΠΟΥΔΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ Ε Ν Α Σ Μ Ι Κ Ρ Ο Σ Ο Δ Η Γ Ο Σ Γ Ι Α Τ Ι Σ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Ε Σ ΑΘΗΝΑ

2 «Ce qui se conçoit bien s énonce clairement Et les mots pour le dire arrivent aisément» (Αυτό που κατανοείται σωστά, διατυπώνεται σωστά Και τα λόγια για ειπωθεί έρχονται εύκολα) Boileau, L Art Poétique, 1674 Ο σύντομος αυτός οδηγός αποτελεί μία πρόταση προς τον φοιτητή για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να οργανώσει μια εργασία γραπτή ή προφορική, προπτυχιακή ή μεταπτυχιακή. Αποτελεί μία πρόταση για την ακολουθούμενη μέθοδο, που εμπνέεται από τη «γαλλική σχολή» και εφαρμόζεται στις νομικές σπουδές και στις σπουδές πολιτικών επιστημών στη Γαλλία*. Ο οδηγός δεν έχει επομένως κανέναν δογματικό ή υποχρεωτικό χαρακτήρα, άλλες μέθοδοι μπορεί να είναι περισσότερο ελκυστικές ή ενδεδειγμένες ανάλογα με το αντικείμενο, τον διδάσκοντα ή τον φοιτητή. Αν θέλησα να επικοινωνήσω τη μέθοδο αυτή στους φοιτητές μας είναι επειδή, από την εμπειρία μου, θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όχι μόνο για τη συγγραφή μιας εργασίας αλλά κυρίως για την καλύτερη κατανόηση και αξιοποίηση των γνώσεων. * Βασίστηκα ιδιαίτερα στο H. Mazeaud, Nouveau Guide des Exercices Pratiques pour les licences en Droit et en Sciences Economiques, Méthodes Générales de Travail, Montchrestien,1977 2

3 ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ Στόχος είναι η κτήση τριών δεξιοτήτων: Ερευνώ: Ψάχνω τα στοιχεία που μου επιτρέπουν να λύσω το ερώτημα που μου έχει τεθεί. Που σημαίνει ότι πρέπει να μπορώ να επισημάνω πρώτα-πρώτα τους όρους κλειδιά. Εκθέτω: Εκθέτω αναπτύσσω με σαφήνεια. Αποδομώ το θέμα, δηλαδή το «σπάω» στα επιμέρους στοιχεία που το συνθέτουν και το επαναδομώ, δηλαδή το ξαναχτίζω: εδώ παίζει ρόλο η δομή το πλάνο. Συζητώ: Στηρίζω τη θέση μου, δηλαδή προβάλλω τα επιχειρήματά μου και πείθω για την ορθότητα και την υπεροχή τους και για την αδυναμία των επιχειρημάτων της αντίθετης άποψης. Βεβαίως, προηγούμενη προϋπόθεση είναι η γνώση, που και αυτή στηρίζεται σε μια μέθοδο. ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ: Η ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Η έρευνα (με τη στενή έννοια) ή τεκμηρίωση περιλαμβάνει τρία στάδια: Ορίζω τα λήμματα της έρευνας: Βρίσκω τις λέξεις-κλειδιά. Ασφαλώς κατά τη διάρκεια της έρευνας προσθέτω νέα ή αφαιρώ εκείνα που τελικώς δεν χρειάζεται να ψάξω. Συλλέγω το υλικό: Εντοπίζω το κείμενο και καταγράφω τις αναφορές όπου παραπέμπει: έτσι βρίσκω καινούργιες πηγές κ.ο.κ. μέχρι που αισθάνομαι ασφαλής Επεξεργάζομαι αποδελτιώνω το υλικό: Μελετώ το κείμενο. Κάνω περίληψη. Κάνω παρατηρήσεις: π.χ. συσχετίζω, διαφοροποιώ Στην πράξη το δεύτερο και το τρίτο στάδιο αλληλοσυμπληρώνονται, άρα χρονικά μπορεί και να γίνονται ταυτόχρονα. Γενικές συμβουλές: Ξεκινάμε από την πιο απλή μελέτη για να πάμε στην πιο ειδική: Π.χ. εγχειρίδιο > σύγγραμμα > άρθρο >μονογραφία Π.χ. θεωρία> νομολογία Π.χ. νομοθέτημα >θεωρία> νομολογία 3

4 Π.χ. πρόσφατη μελέτη > παλαιότερη. Δημιουργούμε καρτέλες και φακέλους: Για κάθε ερώτημα, για κάθε έργο, για κάθε συγγραφέα Και τα συγκεντρώνουμε ανά θεματικές ή επιμέρους ερωτήματα ΠΡΟΣΟΧΗ: ΑΚΡΙΒΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ, ΟΝΟΜΑΤΩΝ, ΣΕΛΙΔΩΝ Καταγράφουμε τις σκέψεις, απόψεις που μας ενδιαφέρουν κάνοντας περίληψη. Δεν έχει νόημα να αντιγράψουμε κομμάτια. Νόημα έχει να τα κατανοήσουμε, και να τα σχολιάσουμε. Και μόνο κάτι χαρακτηριστικό το καταγράφουμε λέξη προς λέξη. Ταυτόχρονα κάνoυμε και τον φάκελο Βιβλιογραφία - Πηγές Μέχρι πού προχωράμε την έρευνα εξαρτάται από το είδος της μελέτης που έχουμε να κάνουμε. Είναι σαφές ότι κάθε ερώτημα γεννά ένα νέο κ.ο.κ. Καταγράφουμε ταυτόχρονα κάθε σκέψη που κάνουμε. ΠΡΟΣΟΧΗ: Από όλο αυτό το υλικό, έχω πάντα στο τραπέζι μου 3-4 έργα που «προτιμώ» είτε επειδή είναι πιο πλήρη ή πιο σαφή ή πιο κοντά στις απόψεις μου. Το διακύβευμα δεν είναι να διαβάσω και να καταγράψω τα πάντα αλλά να μελετήσω έξυπνα και σε βάθος μερικά έργα για να μπορώ να επεξεργαστώ το θέμα μου. ΟΙΚΟΔΟΜΩΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΣΗ ΜΑΣ: ΤΟ ΠΛΑΝΟ Η εργασία δεν προκύπτει αυθόρμητα, έτσι που η μία σκέψη να φέρνει αυθόρμητα την άλλη: πριν ξεκινήσουμε τη συγγραφή πρέπει να καταγράψουμε προηγουμένως το πλάνα, και μάλιστα λεπτομερώς Πρόκειται για τη δομή της εργασίας, για την τάξη με την οποία θα τη δομήσουμε. Εδώ πρέπει να είμαστε πρωτότυποι. Μετά την ανάλυση έρχεται η σύνθεση. Αφού έχουμε συλλέξει τα στοιχεία μας περνάμε στη δομή. Ούτε και εδώ η δομή έρχεται αυτόματα, θέλει πολλές δοκιμές. Επιλογή των θεμάτων που θα αναπτύξουμε. Ποια στοιχεία ανήκουν στο θέμα, ποια είναι εκτός; Ποια απλώς θα θίξουμε, ποια θα εμβαθύνουμε; Ποιά είναι τα βασικά ζητήματα, στα οποία πρέπει να επικεντρωθούμε; Για την επιλογή αυτών των βασικών ζητημάτων κριτήριό μας είναι ότι τα ζητήματα αυτά: - αναδεικνύουν την προβληματική του θέματος της εργασίας; γιατί επιλέξαμε το θέμα, τι θέλουμε να αναδείξουμε, να αποδείξουμε - επιτρέπουν τη αντιπαράθεση των απόψεων - ανανεώνουν την προσέγγιση του θέματος... Καταλήγουμε συνήθως σε 2-4 βασικά ζητήματα που θα αναπτύξουμε. 4

5 Εισαγωγή: (2/10) Ορισμός: περί τίνος πρόκειται και οριοθέτηση του θέματος: τι εξετάζουμε τι αφήνουμε απ έξω. Αν το θέμα μας είναι κάποιο νομοθέτημα το αναφέρουμε αμέσως Αναδεικνύουμε το ενδιαφέρον του θέματος: γιατί είναι σημαντικό να διερευνηθεί. Το ενδιαφέρον μπορεί να είναι πρακτικό ή θεωρητικό ή και τα δύο. Υπάρχουν κενά στη θεωρία ή στη νομοθεσία; Αντιφάσεις; Τι μπορώ εγώ να συνεισφέρω ως προς την ουσία ή ως προς τη μέθοδο Ιστορικές αναφορές ή και συγκριτικές αναφορές Η προβληματική ή η υπόθεση εργασίας: Από τη σωστή θέση της εξαρτάται και η πορεία της εργασίας. Εδώ έγκειται και η πρωτοτυπία: η εργασία υπόσχεται ότι θα εισφέρει νέα στοιχεία στην επιστήμη, είτε νέα πραγματικά είτε νομικά δεδομένα, είτε νέα ερμηνεία, είτε νέα θεωρία.ώστε να προχωρήσει η επιστήμη. Για να το ελέγξετε βγείτε από την εργασία και δείτε την αντικειμενικά, ως κριτής: πείθει; Η δομή: συγκεντρώνω τις βασικές ιδέες υπό 2-3 επικεφαλίδες, που θα είναι και τα τμήματα της εργασίας. Ανάπτυξη: Η δομή της ανάπτυξης προκύπτει από την προβληματική μας. Συνήθως δύο μέρη: Α (4/10) και Β (3/10) Αυτή μπορεί να εμπεριέχει: Δύο ιδέες αντίθετες: θετικά/αρνητικά, δικαιώματα υποχρεώσεις, εθνικό/διεθνές Δύο ιδέες παράλληλες: θεσμικό πλαίσιο/ πρακτική, περιγραφή του θεσμού/ εφαρμογή του θεσμού ή λειτουργία του θεσμού (Α), προτάσεις τροποποίησης (Β) Μπορεί να είναι και τρεις ιδέες: π.χ. φύση του θεσμού, πεδίο εφαρμογής, συνέπειες Προσπαθούμε να «ντύσουμε» τα μέρη ώστε να μην είναι απλώς περιγραφικά αλλά να δηλώνουν μία θέση: π.χ. Ενας θεσμός με περιορισμένο πεδίο εφαρμογής (Α), αλλά με ευρύτερες συνέπειες (Β). Δεν υιοθετούμε το πλάνο: Πλεονεκτήματα (Α), Μειονεκτήματα (Β) ή Ελλάδα (Α) Γαλλία (Β) ή σύγκριση δύο θεσμών (Α ο ένας) (Β ο άλλος )διότι είναι καθαρά περιγραφικά και με επαναλήψεις Μπορεί να κάνουμε και τρία μέρη: θέση, αντίθεση, σύνθεση. Βάζουμε τίτλους Προσέχουμε τη μετάβαση από το ένα μέρος στο άλλο. Δομή υποδιαιρέσεις: ανάλογα με την έκταση της εργασίας: 5

6 Μέρος Πρώτο Κεφάλαιο Πρώτο Τμήμα Ι Α. 1. α) (1) (α) (ι) (ιι) Μέρος Πρώτο Κεφάλαιο Πρώτο Συμπέρασμα: (1/10) Δύο πράγματα: Που καταλήγουμε μετά από όλη την ανάπτυξη; Δηλώνουμε ότι η υπόθεση εργασίας που αναφέραμε στην αρχή επαληθεύεται πλήρως ή σε κάποιο βαθμό. Δεν επαναλαμβάνουμε τα πάντα από την αρχή. Ανοίγουμε ένα παράθυρο στο μέλλον, σε κάποιο άλλο θέμα συγγενές, σε κάποια απαραίτητη τροποποίηση, σε άλλα κράτη κλπ. Στην ουσία η εργασία πρέπει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περαιτέρω έρευνα. ΑΝΙΧΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Γραπτή ανάπτυξη/ εργασία Γραπτή εξέταση Προφορική εξέταση Προφορική ανάπτυξη/ εισήγηση : προφορικός λόγος επικέντρωση στα βασικά επιχειρήματα διαρκής ανανέωση του ενδιαφέροντος του 6

7 ακροατηρίου Σχολιασμός κειμένου ή δικαστικής απόφασης Πτυχιακή εργασία Μεταπτυχιακή διατριβή Διδακτορική διατριβή ΚΑΤΑΡΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ Έργα Μονογραφίες: Επώνυμο, Όνομα Πατρώνυμο (αρχικό), Τίτλος, τόμος, εκδοτικός οίκος, τόπος, χρόνος (ποσοστή έκδοση) Άρθρα, μελέτες: Επώνυμο, Όνομα Πατρώνυμο (αρχικό), «Τίτλος μελέτης», Περιοδικό, έτος, τεύχος, σελ. Συλλογικός τόμος: Επώνυμο, Όνομα Πατρώνυμο (αρχικό), «Τίτλος μελέτης», σε: Συγγραφείς (επίμ.), Τίτλος συλλογικού τόμου, εκδοτικός οίκος, τόπος, χρόνος, σελ. Working Paper: Επώνυμο, Όνομα Πατρώνυμο (αρχικό), «Τίτλος μελέτης», Working Paper, ηλεκτρονική διεύθυνση Νομοθέτημα Νόμος 4009/ , Δομή και λειτουργία των ΑΕΙ, ΦΕΚ 218/Α/ Δικαστική Απόφαση ΣτΕ Ολομ. 4/2003 ΔΕΕ απόφαση της Costa κατά Enel υπόθεση 9/2008, ΣυλλΝομολ , σελ. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ Ευρωπαϊκό ηπειρωτικό σύστημα: Συγγραφέας, ό.π. υποσημ. Σελ. Αγγλοαμερικάνικο σύστημα: Συγγραφέας (χρονολογία), σελ. 7