Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα

Transcript

1 Συνεργασία για την Ανταλλαγή Ενεργειακών Δεδομένων Ελληνική Έκδοση Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα για την Εκπόνηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας Ιανουάριος 2017

2 Ο Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου DATA4ACTION. Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα «Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αριθ. σύμβασης: IEE / 13/368 / SI ). Το DATA4ACTION έχει ως στόχο τη δημιουργία μεταβιβάσιμων μοντέλων συνεργασίας και τη βελτίωση της πρόσβασης των δημόσιων αρχών σε ενεργειακά δεδομένα για την καλύτερη εφαρμογή και καλύτερη παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Ημερομηνία έναρξης του έργου: Μάρτιος 2014 Ημερομηνία λήξης του έργου: Φεβρουάριος 2017 Σύνταξη και επιμέλεια: Ενεργειακό Γραφείο Carlow Kilkenny Μετάφραση και επιμέλεια: ΕΠΤΑ Α.Ε. Έκδοση: Ιανουάριος 2017 Παραδοτέο D6.6. Τίτλος Παραδοτέου: Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη» Το περιεχόμενο του παρόντος Οδηγού αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των συντακτών. Δεν εκφράζει κατ ανάγκη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται στο

3 Table of Contents Ο Παρών Οδηγός Οι Εταίροι του Έργου DATA4ACTION Ο Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα...3 Χρήσιμες Πηγές Πληροφόρησης Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο...7 Πλαίσιο για το Κλίμα και την Ενέργεια έως το Μετάβαση προς μια Οικονομία Χαμηλών Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα έως το Συμμόρφωση με το Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο... 8 Πρόσβαση σε Ενεργειακά Δεδομένα Εθνικό Πλαίσιο...9 Πρόσβαση σε Δεδομένα Κατανάλωσης... 9 Πρόσβαση σε Στατιστικά Στοιχεία... 9 Προστασία Προσωπικών Δεδομένων...10 Πρόσβαση σε Περιβαλλοντικές Πληροφορίες...10 Η Αγορά Ενέργειας στην Ελλάδα Η Πρόκληση για τη Διασφάλιση της Πρόσβασης σε Δεδομένα...11 Διευκόλυνση της Ανταλλαγής Δεδομένων Η Συνεργασία μεταξύ Εμπλεκόμενων Φορέων...15 Μοντέλα Συνεργασίας...15 Συνεργαζόμενοι Φορείς...17 Επίπεδα συνεργασίας...18 Προτάσεις για Επιτυχημένες Συμφωνίες Συνεργασίας Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου...21 Τι είναι ένα Παρατηρητήριο Ενέργειας;...23 Η Σημασία των Παρατηρητηρίων Ενέργειας...24 Μέλη του ENERGee Watch...26 Εργαλεία Ανάλυσης Δεδομένων Παράγοντες Επιτυχίας...31 Δημόσιες αρχές...31 Διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού...31 Πάροχοι ενεργειακών δεδομένων...32 Παραρτήματα...35 Α1 Τεχνικοί Όροι...36 Α2 Παράρτημα 2: Μέλη του ENERGee Watch...38 Page i

4

5 Ο Παρών Οδηγός... Ο Παρών Οδηγός......έχει εκπονηθεί από τους εταίρους του DATA4ACTION στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εταίροι του έργου είναι κυρίως περιφερειακές και τοπικές δημόσιες αρχές, ενεργειακά γραφεία από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και άλλοι οργανισμοί, οι οποίοι εργάζονται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της εκπόνησης και της εφαρμογής Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ). Όλοι μοιράζονται έναν κοινό στόχο βελτίωσης της πρόσβασης σε αξιόπιστα ενεργειακά δεδομένα για τον καλύτερο σχεδιασμό και παρακολούθηση δράσεων για την αειφόρο ενέργεια. Ο Συντονιστής του έργου DATA4ACTION είναι η Agence régionale de l énergie et de l environnement en Rhône-Alpes (RAEE), το περιφερειακό γραφείο για την ενέργεια και το περιβάλλον της περιφέρειας Auvergne - Rhône-Alpes της Γαλλίας. Οι Εταίροι του Έργου DATA4ACTION... 1

6 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Περισσότερες πληροφορίες για το έργο DATA4ACTION είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα: 2

7 1. Ο Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 1. Ο Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Τα ενεργειακά δεδομένα είναι απαραίτητα για τον προσδιορισμό τάσεων και προτεραιοτήτων για τη στόχευση ενεργειακών πολιτικών, καθώς και για τον καθορισμό δράσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι δράσεις αυτές μπορούν στη συνέχεια να συμπεριληφθούν σε τοπικές και περιφερειακές πολιτικές και σχέδια δράσης αειφόρου ενέργειας, ενώ παράλληλα η πρόσβαση σε τοπικά δεδομένα επιτρέπει την παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ο Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα έχει κυρίως εκπονηθεί για: Δημόσιες Αρχές που αναζητούν καλύτερη πρόσβαση σε τοπικά, αξιόπιστα ενεργειακά δεδομένα εντός της επικράτειας τους, τα οποία απαιτούνται για τον ενεργειακό σχεδιασμό τους. Διαμεσολαβητές Ενεργειακού Σχεδιασμού, οι οποίοι προτίθενται να υποστηρίξουν την ανάπτυξη προηγμένων μοντέλων συνεργασίας μεταξύ δημόσιων αρχών και παρόχων δεδομένων, όπως ένα Περιφερειακό Κέντρο Δεδομένων ή Παρατηρητήριο Ενέργειας. Παρόχους Ενεργειακών Δεδομένων, οι οποίοι προτίθενται να διαδραματίσουν θετικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή Περιφερειακών και Τοπικών Ενεργειακών Πολιτικών. Ο Οδηγός αποσκοπεί στο να διευκολύνει την πρόσβαση σε ενεργειακά δεδομένα για την καλύτερη διαμόρφωση περιφεριακών και τοπικών πολιτικών, σχεδίων και στρατηγικών για την αειφόρο ενέργεια. Ο παρών οδηγός μπορεί να βοηθήσει: Στον εντοπισμό και την πρόσβαση σε αξιόπιστα και ακριβή ενεργειακά δεδομένα. Στην ανάπτυξη και την εφαρμογή επιτυχημένων μοντέλων συνεργασίας για την ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων. Στη δημιουργία Περιφερειακού Κέντρου Ενεργειακών Δεδομένων το οποίο θα παρέχει δεδομένα σε δημόσιες αρχές, απαραίτητα για τον ενεργειακό τους σχεδιασμό. Στην ανάπτυξη πολιτικών που υποστηρίζουν την ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό δημοσίων αρχών. Στην εκπόνηση και παρακολούθηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος (ΣΔΑΕΚ), με εργαλεία ενεργειακού σχεδιασμού που αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες δήμων και κοινοτήτων. Στη συνεργασία με περιφερειακούς και τοπικούς φορείς κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της παρακολούθησης ενός σχεδίου δράσης, ώστε να διασφαλιστεί η υποστήριξή τους, εξασφαλίζοντας έτσι μετρήσιμα, μακροπρόθεσμα οφέλη για την περιοχή. 3

8 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Χρήσιμες Πηγές Πληροφόρησης Υπάρχουν πολυάριθμες πηγές πληροφόρησης και καλές πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν κατά την προετοιμασία ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος. Μεταξύ άλλων, προτείνονται οι παρακάτω: Το έργο COOPENERGY παρέχει παραδείγματα για το πώς οι τοπικές και περιφερειακές αρχές σε όλη την Ευρώπη συνεργάζονται μεταξύ τους με επιτυχία για την ανάπτυξη και την υποβολή Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος. Το Σύμφωνο Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια συγκεντρώνει χιλιάδες Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές, οι οποίες δεσμεύονται εθελοντικά να εφαρμόσουν τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια, εντός της επικράτειας τους. Πιο συγκεκριμένα, οι νέοι Υπογράφοντες δεσμεύονται να μειώσουν τις εκπομπές CO2 κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030, και να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Collaborating in energy data exchange Το έργο DATA4ACTION προωθεί τη δημιουργία μακροπρόθεσμων μοντέλων ανταλλαγής δεδομένων και τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων αρχών και παρόχων ενεργειακών δεδομένων για τη διευκόλυνση του αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού. 4

9 1. Ο Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Το ENERGee Watch είναι το Ευρωπαϊκό Δίκτυο περιφερειακών παρατηρητήριων για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ενεργειακά δεδομένα. Στόχος του είναι να διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ περιφερειακών και τοπικών δημόσιων αρχών στον τομέα της ενέργειας, και να δείξει τον τρόπο δημιουργίας ενός Τοπικού Παρατηρητηρίου με τη συμμετοχή και τοπικών φορέων. Το έργο MESHARTILITY (Μέτρηση και ανταλλαγή δεδομένων με παρόχους στο πλαίσιο υποστήριξης του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια) στοχεύει στην ανάπτυξη λύσεων και εργαλείων που διευκολύνουν την ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων μεταξύ παρόχων ενέργειας και τοπικών αρχών. Το έργο &1 SEAPs παρέχει μια συνεκτική προσέγγιση για την ενσωμάτωση Συστημάτων Διαχείρισης Ενέργειας σε Σχέδια Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ) σύμφωνα με πρότυπα διαχείρισης ενέργειας, όπως το ISO

10 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 6

11 2. Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο 2. Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο Τον Μάρτιο του 2009 εγκρίθηκε δεσμευτική νομοθεσία για την υλοποίηση των στόχων , γνωστή ως «δέσμη για το κλίμα και την ενέργεια». Αυτή η δέσμη μέτρων καθορίζει συγκεκριμένες πολιτικές για την επίτευξη των στόχων αυτών, καθώς και ετήσιους εθνικούς στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στη συνέχεια, το Πλαίσιο για το Κλίμα και την Ενέργεια 2030 θέτει στόχους για το Topic Ενεργειακός σχεδιασμός Πρόσβαση σε δεδομένα κατανάλωσης Συλλογή δεδομένων Προστασία δεδομένων Πρόσβαση σε Περιβαλλοντικά δεδομένα EU Directive Οδηγία 2012/27/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση Οδηγία 2009/28/ΕΚ σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές Οδηγία 2012/27/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση Οδηγία 2010/31/EΕ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Οδηγία 2009/72/EΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας Οδηγία 2012/27/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση Οδηγία 95/46/EΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών Οδηγία 2002/58/EΚ για την προστασία ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες Οδηγία 2007/2/EΚ για τη δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Inspire) Αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης για την επίτευξη των Ευρωπαϊκών στόχων, η ΕΕ ενθαρρύνει τις Περιφέρειες και τους Δήμους της Ευρώπης να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές για τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, όπως η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια. H μέχρι τώρα συλλογή και η διάδοση δεδομένων σε εθνικό επίπεδο για την κατανάλωση ενέργειας, την παραγωγή ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν είναι γενικά επαρκής ή επακριβής αρκετά ώστε να βοηθήσει τις Περιφέρειες και τους Δήμους να καθορίσουν στρατηγικές και να τις παρακολουθήσουν σε τοπικό επίπεδο. Πλαίσιο για το Κλίμα και την Ενέργεια έως το 2030 Το Πλαίσιο για το Κλίμα και την Ενέργεια για το 2030 της ΕΕ, μεταξύ άλλων θέτει τρεις βασικούς στόχους έως το 2030: 1. Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990) 2. Αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά τουλάχιστον 27% 3. Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά τουλάχιστον 27% 7

12 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Προκειμένου να επιταχυνθεί η μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και να επιτευχθούν οι συναφείς στόχοι της ΕΕ, είναι σημαντικό η απογραφή της υφιστάμενης κατάστασης σε τοπικό επίπεδο να προχωρά βάσει αξιόπιστων ενεργειακών δεδομένων, η οποία διευκολύνει την αξιολόγηση της προόδου και τη διαμόρφωση περιφερειακών και τοπικών πολιτικών. Επιπλέον, ο τοπικός και περιφερειακός ενεργειακός σχεδιασμός αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την επίτευξη του στόχου της δημιουργίας ενός ενεργειακού συστήματος που θα εξασφαλίζει οικονομικά προσιτή ενέργεια για όλους τους καταναλωτές, θα αυξάνει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, θα μειώνει την εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας και θα δημιουργεί νέες ευκαιρίες για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Συνεπώς, η συλλογή και η ανάλυση περιφερειακών και τοπικών ενεργειακών δεδομένων θα επιφέρει τελικά σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία. Μετάβαση προς μια Οικονομία Χαμηλών Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα έως το 2050 Η ΕΕ έχει θέσει ως μακροπρόθεσμο στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95% έως το 2050, σε σύγκριση με τα επίπεδα του Ο Ενεργειακός Χάρτης Πορείας για το 2050 διερευνά τρόπους για τη μετάβαση του ενεργειακού συστήματος ώστε να επιτευχθεί ο στόχος για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, ενώ παράλληλα να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα και η ασφάλεια του εφοδιασμού. Για να επιτύχει τον στόχο για το 2050 μόνο μέσω εγχώριων μειώσεων, η ΕΕ πρέπει να κάνει συνεχή πρόοδο προς μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Πιο συγκεκριμένα, από τους εκτεταμένους οικονομικούς υπολογισμούς και τα μοντέλα, στα οποία βασίζεται ο χάρτης πορείας, προκύπτει ότι πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές κατά τουλάχιστον 40% και 60% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2030 και το 2040 αντίστοιχα. Όλοι οι τομείς της οικονομίας πρέπει να συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών με βάση τις τεχνολογικές και οικονομικές δυνατότητές τους. Συμμόρφωση με το Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο Για την επίτευξη τόσο των στόχων της ΕΕ για το Κλίμα και την Ενέργεια έως το 2030 όσο και μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050 θα γίνεται ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη για έναν πιο έξυπνο περιφερειακό και τοπικό αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. Με τη σειρά του, αυτό θα απαιτήσει τη δημιουργία και τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών για την ανταλλαγή δεδομένων και εργαλείων, όπως τη λειτουργία των Περιφερειακών Παρατηρητηρίων Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου. Τα υφιστάμενα Παρατηρητήρια ήδη συνδράμουν στη δημιουργία πολιτικών και διευκολύνουν την παρακολούθηση των τοπικών σχεδίων δράσης που έχουν εκπονηθεί, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ. Πρόσβαση σε Ενεργειακά Δεδομένα Το Κανονιστικό και Ρυθμιστικό Πλαίσιο της ΕΕ σχετικά με την πρόσβαση στα ενεργειακά δεδομένα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής: 1. Εθνικούς στόχους για την ενέργεια 2. Πρόσβαση καταναλωτών σε δεδομένα κατανάλωσης 3. Συλλογή δεδομένων από τα Κράτη Μέλη 4. Προστασία δεδομένων 5. Ελεύθερη πρόσβαση σε περιβαλλοντικά δεδομένα. 8

13 3. Εθνικό Πλαίσιο 3. Εθνικό Πλαίσιο Ο ιδιαίτερα σημαντικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ αναδεικνύεται μέσα από πλήθος πολιτικών και κατευθυντήριων Οδηγιών της ΕΕ, όπως η Οδηγία 2012/27/ΕΕ της ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση, η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον Ν. 4342/2015. Ο νόμος αυτός θεσπίζει την εκπόνηση σχεδίου ενεργειακής απόδοσης με ευθύνη των Περιφερειαρχών και των Δημάρχων για τα κτίρια αρμοδιότητάς τους και περιέχει συγκεκριμένους στόχους και δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Πρόσβαση σε Δεδομένα Κατανάλωσης Το ελληνικό κανονιστικό πλαίσιο διασφαλίζει την πρόσβαση των καταναλωτών στα δεδομένα ενεργειακής κατανάλωσής τους. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον Ν. 4001/2011 για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και Δίκτυα Μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις (ο οποίος ενσωματώνει στην ελληνική νομοθεσία την Οδηγία 2009/72/ΕΚ και την Οδηγία 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου), οι Πελάτες έχουν δωρεάν και εύκολη, χωρίς διακρίσεις, πρόσβαση στην πληροφορία που θα τους επιτρέπει να επιλέγουν τον κατάλληλο για αυτούς Προμηθευτή, όπως στοιχεία σχετικά με την κατανάλωσή τους. Πιο πρόσφατα, στον Ν. 4342/2015 για την ενεργειακή απόδοση, αναφέρεται ρητά ότι οι διανομείς ενέργειας και οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης ενέργειας οφείλουν να παρέχουν στους τελικούς καταναλωτές ατελώς όλους τους λογαριασμούς και τις πληροφορίες για την κατανάλωση ενέργειας και δωρεάν πρόσβαση στα στοιχεία για την κατανάλωσή τους. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τον Ν. 4342/2015, οι διανομείς ενέργειας, οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης ενέργειας και οι διανομείς και οι επιχειρήσεις καυσίμων οφείλουν να υποβάλουν ετησίως στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με τους τελικούς καταναλωτές τους και επίκαιρα στοιχεία για την κατανάλωση των τελικών καταναλωτών. Στα στοιχεία αυτά συμπεριλαμβάνονται, κατά περίπτωση, τα χαρακτηριστικά φορτίου, ο διαχωρισμός πελατών και η γεωγραφική θέση των πελατών. Παράλληλα, οφείλουν να τηρούν την ακεραιότητα και την εμπιστευτικότητα των ευαίσθητων προσωπικών ή διαβαθμισμένων εμπορικών πληροφοριών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Πρόσβαση σε Στατιστικά Στοιχεία Σχετικά με την πρόσβαση σε στατιστικά στοιχεία, στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί Νόμοι και Προεδρικά Διατάγματα που διασφαλίζουν τη συστηματική συλλογή και δημοσίευση εθνικών στατιστικών στοιχείων. Ενδεικτικά, ο στατιστικός Νόμος 3832/2010, όπως αυτός τροποποιήθηκε με τους 3842/2010, 3899/2010, 3943/2011, 3965/2011, 4047/2012 και 4072/2012, καθιερώνει το Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα (ΕΛ.Σ.Σ.) και την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.).Όσον αφορά στα στοιχεία που δημοσιεύει η ΕΛ.ΣΤΑΤ., αυτά συχνά κατανέμονται ανά γεωγραφικές περιοχές. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν κατανέμονται σε επίπεδο Δήμου. 9

14 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Προστασία Προσωπικών Δεδομένων Στην Ελλάδα, όπως και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ειδική νομοθεσία για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Πιο συγκεκριμένα, ο Νόμος 2472/1997, όπως αυτός τροποποιήθηκε, αφορά στην προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα είναι ο αρμόδιος φορέας για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας. Επίσης, ισχύει ο Νόμος 3471/2006 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Πρόσβαση σε Περιβαλλοντικές Πληροφορίες Η σύμβαση της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη, για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη των αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε θέματα σχετικά με το περιβάλλον («σύμβαση του Aarhus») ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον Ν. 3422/2005. Ο Νόμος αυτός διασφαλίζει την πρόσβαση των πολιτών σε πληροφορίες που αφορούν στην κατάσταση του περιβάλλοντος, καθώς και σε δραστηριότητες ή μέτρα που έχουν επωφελείς ή δυσμενείς συνέπειες για το περιβάλλον. Επίσης, η Κοινή Υπουργική Απόφαση υπ αριθμ. Η.Π /653/2006, η οποία ενσωματώνει την Οδηγία 2003/4 της ΕΕ, αφορά στην πρόσβαση του κοινού στην περιβαλλοντική πληροφόρηση και προβλέπει τη διάδοση των περιβαλλοντικών πληροφοριών. Τέλος, ο Ν. 3882/2010 (Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών Εναρμόνιση με την Οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2007 και άλλες διατάξεις) εξασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση στα γεωχωρικά δεδομένα και υπηρεσίες για όλους τους πολίτες και τη Δημόσια Διοίκηση, μέσω της δημιουργίας Εθνικής Υποδομής Γεωχωρικών Πληροφοριών, η οποία συνδέεται με την Ευρωπαϊκή Γεωπύλη. Η Αγορά Ενέργειας στην Ελλάδα Η αγορά ενέργειας της Ελλάδας υφίσταται θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις, κυρίως λόγω των απαιτήσεων που απορρέουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την εναρμόνιση του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου της αγοράς ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα σημαντικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν Κανένας προμηθευτής ηλεκτρισμού δεν θα κατέχει μερίδιο πάνω από 50% της αγοράς λιανικής από την 1η Ιανουαρίου Πλήρης απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου ως το 2018, με τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων εμπορίας από αυτές της διαχείρισης των δικτύων πόλης. Αύξηση του μεριδίου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. 10

15 4. Η Πρόκληση για τη Διασφάλιση της Πρόσβασης σε Δεδομένα 4. Η Πρόκληση για τη Διασφάλιση της Πρόσβασης σε Δεδομένα Μια σημαντική πρόκληση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής είναι η έγκαιρη πρόσβαση σε αξιόπιστα ενεργειακά δεδομένα, τα οποία είναι απαραίτητα για τη διαμόρφωση και υλοποίηση τοπικών και περιφερειακών ενεργειακών πολιτικών και σχεδίων δράσης. Η πρόκληση αυτή απαιτεί τη συνεργασία εμπλεκόμενων φορέων. Οι φορείς που έχουν πρόσβαση σε ενεργειακά δεδομένα περιλαμβάνουν: 1. Δημόσιες αρχές, δεδομένου ότι πρόκειται για σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας 2. Διαμεσολαβητές Ενεργειακού Σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των Παρατηρητηρίων Ενέργειας και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων 3. Παρόχους Ενεργειακών Δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων παραγωγών και καταναλωτών ενέργειας, Διαχειριστών Συστυστημάτων Μεταφοράς (ΔΣΜ) και Διαχειριστών Δικτύων Διανομής (ΔΔΔ). Ο Κανονισμός και η Οδηγία της ΕΕ για την προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων δεν περιορίζει την ανταλλαγή συγκεντρωτικών δεδομένων ανά κατηγορία και Δήμο δεδομένα τα οποία είναι απαραίτητα για τον αποτελεσματικό τοπικό και περιφερειακό ενεργειακό σχεδιασμό και την παρακολούθηση δράσεων. Το ευρωπαικό και τα περισσότερα εθνικά νομοθετικά πλαίσια εντός της ΕΕ δεν καθιστούν υποχρεωτική την παροχή ενεργειακών δεδομένων από ΔΣΜ και ΔΔΔ σε περιφερειακές και τοπικές αρχές. Αύτό έχει ως αποτέλεσμα η ανταλλαγή δεδομένων να εφαρμόζεται μόνο σε εθελοντική βάση. Ωστόσο, οι δημόσιες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, χρειάζονται εύκολη και άμεση πρόσβαση σε ενεργειακά δεδομένα. Μελέτη περίπτωσης: Ανταλλαγή δεδομένων Αρκετοί ευρωπαϊκοί Διαχειριστές Δικτύων Διανομής (ΔΔΔ), όπως η εταιρεία διανομής ENEL Distribution στην Ιταλία, η ERDF στη Γαλλία, και η EON στην Τσεχική Δημοκρατία, ήδη παρέχουν ενεργειακά δεδομένα για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό Δήμων. Αυτό γίνεται σε εθελοντική βάση και οι ΔΔΔ έχουν αναγνωρίσει ότι υπάρχει ανάγκη για έναν καλύτερο ορισμό των ρόλων τους όσον αφορά στην παροχή στοιχείων. Στη Γαλλία, η ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό έχει ήδη ενσωματωθεί στη σχετική νομοθεσία για την ενεργειακή μετάβαση. 11

16 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Διευκόλυνση της Ανταλλαγής Δεδομένων Η συνεργασία μεταξύ δημόσιων αρχών, Διαμεσολαβητών Ενεργειακού Σχεδιασμού και Παρόχων Ενεργειακών Δεδομένων μπορεί να μην είναι εύκολα επιτεύξιμη για διάφορους λόγους. Το έργο DATA4ACTION έχει εντοπίσει μια σειρά από τυπικά προβλήματα, καθώς και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποτελεσματική ανταλλαγή δεδομένων ανάμεσα σε ενδιαφερόμενα μέρη. Έλλειψη πολιτικής δέσμευσης Επένδυση χρόνου και πόρων για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την αναγκαιότητα του ενεργειακού σχεδιασμού. Δημιουργία συνεργατικής δομής, η οποία να έχει πολιτική στήριξη. Ελλιπής διαθεσιμότητα δεδομένων ή ποιοτικών δεδομένων Χρήση υπολογιστικών προσεγγίσεων, με στόχο την σταδιακή αντικατάσταση τους με πραγματικά δεδομένα. Προσδιορισμός εναλλακτικών πηγών δεδομένων. Ανεξάρτητη πιστοποίηση της ποιότητας των δεδομένων και η περιοδική αξιολόγησή τους. Έλλειψη συνεργασίας από τους Παρόχους Ενεργειακών Δεδομένων Προσδιορισμός των οφελών για τους παρόχους δεδομένων και παράλληλα ενημέρωση των παρόχων. Καθορισμός της διαδικασίας για την ανταλλαγή δεδομένων καθώς και την μορφή των δεδομένων για να διευκολυνθούν οι πάροχοι δεδομένων. Απουσία ισχυρών συμφωνιών για την ανταλλαγή δεδομένων Επίσημη συμφωνία ως προς τη φύση, τη διαδικασία και τη συχνότητα της ανταλλαγής δεδομένων. Συμφωνίες μεταξύ πολλαπλών συμβαλλόμενων για την ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων. Σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ παρόχων δεδομένων και δημοσίων αρχών. Απουσία Παρατηρητηρίου Ενέργειας και Εκπομπών Ευαισθητοποίηση ως προς τα οφέλη από την δημιουργία και τη λειτουργία ενός Παρατηρητηρίου. Επιδίωξη πολιτικής δέσμευσης για τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου. Δημιουργία ενός νέου Παρατηρητηρίου απαιτεί καινοτομία, επενδύσεις και χρόνο. Διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ακεραιότητας των νέων Παρατηρητηρίων. Ελλιπής πρόσβαση σε εργαλεία, διαδικασίες και δεξιότητες Προώθηση των επιτυχημένων προσπαθειών αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού. Προώθηση εργαλείων, διαδικασιών και δεξιοτήτων από επιτυχημένες συνεργασίες άλλων φορέων. 12

17 4. Η Πρόκληση για τη Διασφάλιση της Πρόσβασης σε Δεδομένα Συστάσεις Αναθεώρησης της Υφιστάμενης Ενεργειακής Πολιτικής Οι εταίροι του DATA4ACTION έχουν εντοπίσει ορισμένα νομοθετικά κενά, τα οποία πρέπει να αποκατασταθούν τόσο στο επίπεδο της ΕΕ όσο και των κρατών μελών για να διευκολυνθεί η ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων. Αυτά τα κενά αναλύονται λεπτομερώς στη δημοσίευση του έργου Data4Action «Συστάσεις για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής ενεργειακών δεδομένων και του τοπικού ενεργειακού σχεδιασμού»*. Οι συστάσεις αναθεώρησης της υφιστάμενης πολιτικής συνοψίζονται ως εξής: 1. Η νομοθεσία για την αειφόρο ενέργεια πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων διατάξεις, οι οποίες να διευκολύνουν την πρόσβαση των δημοσίων αρχών σε ενεργειακά δεδομένα. 2. Η εθνική νομοθεσία των κρατών μελών θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι η πρόσβαση σε δεδομένα είναι απαραίτητη για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.; 3. Η εθνική νομοθεσία των κρατών μελών πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διατάξεις οι οποίες υποχρεώνουν τους ενεργειακούς φορείς (συμπεριλαμβανομένων των παρόχων ενέργειας, των διαχειριστών συστημάτων διανομής και των διαχειριστών δικτύων μεταφοράς) να παρέχουν αναλυτικά ενεργειακά στοιχεία σε κατάλληλη μορφή για τον τοπικό και περιφερειακό αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. 4. Τα κράτη μέλη πρέπει να αποσαφηνίσoυν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ενεργειακών φορέων όσον αφορά στην παροχή τοπικών ενεργειακών δεδομένων σε δημόσιες αρχές για τη διευκόλυνση του ενεργειακού σχεδιασμού. 5. Τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν και να υποστηρίξουν βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά στην πρόσβαση και στην ανταλλαγή δεδομένων για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. Τα μέτρα που θα προωθήσουν πρέπει να περιλαμβάνουν κανόνες για τη διαφάνεια της διαδικασίας, τυποποιημένες μορφές για την ανταλλαγή δεδομένων, καθώς και την υποστήριξη ή χρηματοδότηση εθελοντικών πρωτοβουλιών για την ανταλλαγή δεδομένων. 6. Τα κράτη μέλη πρέπει να αποσαφηνίσουν τους κανόνες εμπιστευτικότητας προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε συγκεντρωτικά δεδομένα. 7. Τα κράτη μέλη πρέπει να παράσχουν κίνητρα στους παρόχους ενεργειακών δεδομένων, ώστε να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν σε πρωτοβουλίες για την ανταλλαγή δεδομένων, στο πλαίσιο του καθεστώτος επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης. * EU- Recommendations_vf.pdf 13

18 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 14

19 5. Η Συνεργασία μεταξύ Εμπλεκόμενων Φορέων 5. Η Συνεργασία μεταξύ Εμπλεκόμενων Φορέων Η συνεργατική προσέγγιση διασφαλίζει έναν επιτυχημένο αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. Η αποτελεσματική ανταλλαγή δεδομένων προϋπόθετει τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων αρχών, διαμεσολαβητών ενεργειακού σχεδιασμού και παρόχων ενεργειακών δεδομένων. Οι δημόσιες αρχές αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, οι οποίες παρεμποδίζουν την πρόσβαση σε ενεργειακά δεδομένα. Ένα ιδιαίτερο πρόβλημα προκύπτει από την ανάγκη πρόσβασης σε διαφορετικά δεδομένα για την καλύτερη εκπόνηση και παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, τα οποία πολλές φορές προέρχονται από πολλαπλές πηγές. Πάροχος δεδομένων Διαχειριστής Data δικτύου Provider διανομής Πάροχος δεδομένων Η ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ δημόσιων αρχών και παρόχων δεδομένων, όπως εταιρείες κοινής ωφέλειας για την ενέργεια (συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών συστημάτων διανομής και των διαχειριστών δικτύων μεταφοράς), θα διευκολύνει την ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων και την προετοιμασία Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι μοντέλων συνεργασίας, τα οποία οι δημόσιες αρχές και οι διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού μπορούν να υιοθετήσουν, όπως περιγράφονται στην επόμενη ενότητα. Μοντέλα Συνεργασίας Οι απλές συνεργασίες, τυπικές για την ανταλλαγή δεδομένων, αφορούν σε διμερείς συμφωνίες μεταξύ δημόσιων αρχών και παρόχων ενεργειακών δεδομένων, όπως φαίνεται παρακάτω. Παρόλο που το παραπάνω μοντέλο παρέχει μια λειτουργική δομή, με τη σύναψη απλών συμφωνιών για την ανταλλαγή δεδομένων, είναι εγγενώς αναποτελεσματικό τόσο για Δημόσια Aρχή Δημόσια Aρχή Δημόσια Aρχή τη δημόσια αρχή όσο και για τον πάροχο δεδομένων. Κάθε συμφωνία πρέπει να συνάπτεται και να διατηρείται ξεχωριστά. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ο πάροχος δεδομένων να λαμβάνει πολλαπλά αιτήματα από διάφορες δημόσιες αρχές για τη σύναψη συμφωνιών, η καθεμία με διαφορετικές ρήτρες και προδιαγραφές για δεδομένα. Ομοίως, η δημόσια αρχή πρέπει να αναπτύξει, να παρακολουθήσει και να διατηρήσει μια σειρά από επιμέρους συμφωνίες με διάφορους παρόχους ενεργειακών δεδομένων για να συγκεντρώσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τον ενεργειακό σχεδιασμό. Οι συμφωνίες αυτές ενδέχεται να είναι πολυδιάστατες ως προς τη φύση τους, δεσμεύοντας ισότιμα ένα σύνολο φορέων. 15

20 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Οι πολυμερείς συμφωνίες αποτελλούν εναλλακτική λύση για την αποφυγή σύναψης πολλαπλών συμφωνιών για την ανταλλαγή δεδομένων από τον εκάστοτε φορέα, όπως φαίνεται παρακάτω. Πάροχος δεδομένων Δημόσια Aρχή Διαχειριστής Data δικτύου Provider διανομής Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Δημόσια Aρχή Πάροχος δεδομένων Δημόσια Aρχή Σε αυτό το μοντέλο, ένας τρίτος φορέας παρέχει υπηρεσίες, όπως ένα Περιφερειακό Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, ενώ παράλληλα συνάπτει συμφωνίες συνεργασίας και διαμεσολαβεί στη διαδικασία ανταλλαγής δεδομένων. Ο τρίτος φορέας, ο οποίος συνήθως είναι ένας διαμεσολαβητής ενεργειακού σχεδιασμού, συλλέγει και επεξεργάζεται ενεργειακά δεδομένα από πολλαπλές πηγές, και στη συνέχεια τα παρέχει σε δημόσιες αρχές σε μια τυποποιημένη, κατανοητή και προσιτή μορφή. Το μοντέλο αυτό μεταφέρει αποτελεσματικά την ευθύνη της σύναψης λεπτομερών συμφωνιών για την ανταλλαγή δεδομένων από τις δημόσιες αρχές σε τρίτους, και ομοίως αυξάνει την αποδοτικότητα της διαδικασίας για την ανταλλαγή δεδομένων για τους παρόχους δεδομένων. Μελέτη περίπτωσης: Περιφερειακά Κέντρα Δεδομένων Υπάρχουν πολλά Περιφερειακά Κέντρα Δεδομένων και Παρατηρητήρια στην Ευρώπη, τα οποία υποστηρίζονται από δημόσιες αρχές. Αυτά συνεργάζονται στενά με παρόχους ενεργειακών δεδομένων και ενεργειακά γραφεία, προκειμένου να παρέχουν δωρεάν ενεργειακά δεδομένα σε τοπικές αρχές. Επιπροσθέτως, δώδεκα Παρατηρητήρια Ενέργειας αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του έργου DATA4ACTION. Τα Περιφερειακά Κέντρα Δεδομένων / Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου σχεδιάζονται έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις τοπικές συνθήκες που επικρατούν στην εκάστοτε περιοχή. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικά κοινά χαρακτηριστικά, όπως: Υποστηρίζονται από δημόσιες αρχές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο (όπως από Συντονιστές του Συμφώνου των Δημάρχων). Συχνά ενσωματώνονται εντός κατάλληλων υφιστάμενων δομών, όπως ενεργειακά γραφεία και δημόσιες αρχές. Μερικές φορές συνδυάζονται με υφιστάμενους φορείς για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και του νερού. Διαθέτουν την απαραίτητη τεχνογνωσία στον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό, στη συλλογή και στην επεξεργασία δεδομένων, καθώς και στην πολυδιάστατη διαχείριση συνεργασιών. Επιδιώκουν τη συνεργασία παρόχων δεδομένων και δημόσιων αρχών Προμηθεύουν τις δημόσιες αρχές με τοπικά δεδομένα και υπηρεσίες (χωρίς οικονομική επιβάρυνση). 16

21 5. Η Συνεργασία μεταξύ Εμπλεκόμενων Φορέων Συνεργαζόμενοι Φορείς Οι δημόσιες αρχές έχουν σε γενικές γραμμές σημαντική εμπειρία στη συνεργασία με άλλους φορείς. Λιγότεροι, ωστόσο, έχουν θετικές εμπειρίες από τη συνεργασία με εμπορικούς φορείς. Ομοίως, η βιομηχανία γνωρίζει κυρίως τον ρυθμιστικό ρόλο των δημόσιων αρχών. Από την άλλη πλευρά, οι διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού συχνά συνεργάζονται με δημόσιες αρχές, ακαδημαϊκά ερευνητικά ιδρύματα, επιχειρήσεις ενεργειακών υπηρεσιών, διαχειριστές δικτύων διανομής και διαχειριστές συστυστημάτων μεταφοράς. Οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων είναι μια ιδιαίτερα ανομοιογενής ομάδα, της οποίας το προφίλ καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη στρατηγική της εκάστοτε περιοχής για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή. Οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων και οι αντίστοιχες πηγές δεδομένων τους καθορίζουν τις συμφωνίες συνεργασίας που ειναι απαραίτητες για την διευκόλυνση της πρόσβασης σε δεδομένα. Ο παρακάτω πίνακας παρέχει παραδείγματα σχετικά με τα δεδομένα που απαιτούνται κατά τον ενεργειακό σχεδιασμό και πιθανές πηγές δεδομένων. Δραστηριότητες Τύπος απαιτούμενων δεδομένων Παραδείγματα πηγών δεδομένων Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς (ΑΕΑ) Παρακολούθησης (ΑΕΠ) Παρακολούθησης (ΑΕΠ) Ενεργειακή κατανάλωση ανά τομέα (κατοικίες, υπηρεσίες, μεταφορές, βιομηχανία, γεωργία, δημόσια κτίρια και εξοπλισμός) Συστήματα Διαχείρισης Ενέργειας Εταιρείες κοινής ωφέλειας για την ενέργεια: Διαχειριστής Συστημάτων Μεταφοράς (ΔΣΜ), Διαχειριστής Δικτύων Διανομής (ΔΔΔ), πάροχοι ενέργειας Υπουργεία (μεταφορών, ενέργειας κλπ.) Εθνικές και περιφερειακές στατιστικές υπηρεσίες. Ενώσεις Βιομηχανιών Οργανώσεις που προάγουν την προστασία της ποιότητας του αέρα Air Quality Protection organisations; Ενώσεις παραγωγών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές Καθορισμός στοχευμένων δράσεων και ενεργειακών πολιτικών Παρακολούθηση δράσεων Εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας, μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και κόστος επενδύσεων Δείκτες Προόδου που επιτρέπουν την αξιολόγηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (πχ.: χλμ. ποδηλατοδρόμων, αριθμός επιβατών σε δημόσια μέσα μεταφοράς ετησίως) Κοινωνικο-οικονομικοί δείκτες (θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν, αντίκτυπο στην ενεργειακή φτώχεια) Εταιρείες κοινής ωφέλειας για την ενέργεια Στατιστικές υπηρεσίες ΕΕΥ (Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών) Ενώσεις Ιδιοκτητών Ακινήτων Επαγγελματικοί φορείς Ενώσεις καταναλωτών Τοπικές απογραφές/έρευνες Έξυπνοι μετρητές Ευρύ φάσμα πηγών δεδομένων που περιλαμβάνουν όλες τις παραπάνω, καθώς και στατιστικές έρευνες 17

22 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Επίπεδα συνεργασίας Για να είναι επιτυχής η συνεργασία μεταξύ δημόσιων αρχών, διαμεσολαβητών ενεργειακού σχεδιασμού και παρόχων ενεργειακών δεδομένων είναι σημαντικό να καθιερωθεί η συνεργασία στο κατάλληλο διοικητικό επίπεδο. Σε επίπεδο φορέα είναι προτιμότερο να υπάρχουν υπογεγραμμένα Μνημόνια ή Συμφωνίες Συνεργασίας. Η δημιουργία οργανωτικών επιτροπών ή συντονιστικών επιτροπών διευκολύνει μια πιο επίσημη συνεργασία μεταξύ φορέων, ενώ τεχνικές ομάδες εργασίας και ομάδες υποστήριξης μπορούν να υποστηρίξουν ημι-επίσημα τη συνεργασία. Προτάσεις για Επιτυχημένες Συμφωνίες Συνεργασίας Οι εταίροι του έργου DATA4ACTION διαμόρφωσαν από κοινού τις ακόλουθες προτάσεις για τη δημιουργία επιτυχημένων συνεργασιών που αποσκοπούν στην υποστήριξη του τοπικού και περιφερειακού ενεργειακού σχεδιασμού. 1. Απαιτείται η σταδιακή θεμελίωση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε βασικούς εμπλεκόμενους φορείς. 2. Είναι αποδεκτή η σταδιακή δραστηριοποίηση του εκάστοτε φορέα. Είναι προτιμότερο να προχωρήσει η άμεση παροχή κάποιων δεδομένων παρά η μελλοντική παροχή όλων των σχετικών δεδομένων. 3. Η θεσμική υποστήριξη δεν είναι αρκετή, είναι απαραίτητη η ενεργός συμμετοχή του εκάστοτε φορέα. 4. Είναι απαραίτητη η ενημέρωση των εμπλεκόμενων φορέων: πχ. «Το Παρατηρητήριο είναι μια χρήσιμη υποστηρικτική δομή» παράλληλα όμως πρέπει να επισημανθούν τα οφέλη για τους παρόχους ενεργειακών δεδομένων, όπως: 18 Οι βελτιωμένες ροές δεδομένων θα οδηγήσουν σε μειωμένες απαιτήσεις σε ανθρωποώρες για την παροχή δεδομένων και συνεπώς στην μείωση του λειτουργικού κόστους. Θα τεθούν σε εφαρμογή πρωτόκολλα για την προστασία των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών. Θα μπορούσαν να προκύψουν νέα προϊόντα και υπηρεσίες. 5. Είναι σημαντική η συνεργασία με βασικούς φορείς και η ενεργός συμμετοχή τους σε όλη την διαδικασία, για παράδειγμα, κατά την επικύρωση «επίσημων στοιχείων». 6. Θα πρέπει να εξεταστούν οι (μελλοντικές) ανάγκες σε σχέση με τον ενεργειακό σχεδιασμό, καθώς και η συνεργασία με νέους εμπλεκόμενους φορείς. 7. Θα πρέπει να υπάρχει αναγνώριση της συνεργασίας: πχ. με την κοινοποιήση της χρησιμότητας των δεδομένων. 8. Είναι ωφέλιμο να χρησιμοποιούνται τα πιο αξιόπιστα δεδομένα, ακόμη κι αν δεν είναι επίσημα. 9. Θα πρέπει να υπάρχει διαφάνεια: πχ. με την τακτική ενημέρωση των των εμπλεκόμενων φορέων. 10. Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η απελευθέρωση των αγορών ενέργειας καθιστά πιο δύσκολη την πρόσβαση σε αξιόπιστα δεδομένα κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

23 5. Η Συνεργασία μεταξύ Εμπλεκόμενων Φορέων 11. Η συμμετοχή ενεργειακών γραφείων στην διαδικασία μπορεί να διευκολύνει τη συνεργασία με παρόχους ενέργειας. 12. Η ποιότητα των δεδομένων σε τοπικό επίπεδο είναι πιθανό να είναι κακή και ενδέχεται να είναι απαραίτητη η βελτίωσή τους. Η αξιολόγηση και η βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων μπορεί να γίνει από κοινού από τις δημόσιες αρχές και τους παρόχους ενεργειακών δεδομένων. 13. Είναι ωφέλιμη η συνεργασία με εθνικούς και περιφερειακούς φορείς που είναι σε θέση να παρέχουν επιπρόσθετα δεδομένα. 14. Είναι απαραίτητη η συνεργασία με το κατάλληλο προσωπικό εντός του εκάστοτε φορέα/παρόχου δεδομένων. 15. Είναι ωφέλιμη η χρήση υφιστάμενων εργαλείων και μεθόδων που ήδη λειτουργούν ικανοποιητικά. 16. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους φορείς και να προωθηθεί ο από κοινού σχεδιασμός της διαδικασίας για την ανταλλαγή δεδομένων. 17. Είναι χρήσιμο να εξεταστεί η παροχή δεδομένων από τη σκοπιά του παρόχου των δεδομένων για την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων, όπως η εμπιστευτικότητα και η εμπορική ευαισθησία των δεδομένων. Μελέτη περίπτωσης: Το Παρατηρητήριο Ενέργειας της Μητροπολιτικής πόλης του Τορίνο Το Παρατηρητήριο Ενέργειας της Μητρόπολιτικής πόλης του Τορίνο συλλέγει ενεργειακά δεδομένα από δήμους και από περίπου 60 τοπικούς ενεργειακούς και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και από εθνικούς και περιφερειακούς φορείς. Έχει ήδη καθιερωθεί πολύ καλή συνεργασία με τοπικούς παρόχους δεδομένων, η οποία σε συνδυασμό με τις συνεχείς διαδικασίες επικαιροποίησης των δεδομένων, αποτελούν βασικοί παράγοντες για τη συντήρηση της βάσης δεδομένων που περιλαμβάνει πολλά και αξιόπιστα δεδομένα. Όλα τα δεδομένα που αφορούν τους 315 δήμους της μητροπολιτικής περιοχής παρέχονται δωρεάν σε ενδιαφερόμενους δήμους, ερευνητικά ιδρύματα και συμβούλους. Η ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων οδηγεί στην Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς, η οποία υπολογίζεται βάσει της τελικής κατανάλωσης ενέργειας που καταγράφεται σε κάθε δήμο. Συνολικά παρέχονται δεδομένα για την κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα (νοικοκυριά, επιχειρήσεις και υπηρεσίες) και στον τομέα των μεταφορών. Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα ενός Παρατηρητηρίου Ενέργειας είναι ότι υπάρχει η δυνατότητα συστηματικής συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων. Παρόλο που τα δεδομένα προέρχονται από διαφορετικές πηγές, η σωστή και αποτελεσματική επεξεργασία τους καθιστά εύκολη την παροχή πληροφοριών στην τοπική αυτοδιοίκηση και σε άλλους φορείς. Επίσης, ένα Παρατηρητήριο παρέχει και τεχνική υποστήριξη, στην ερμηνεία και τη χρήση των πληροφοριών αυτών. Για να μπορέσει ένα Παρατηρητήριο Ενέργειας να αναπτυχθεί περαιτέρω, πρέπει συνεχώς να αναζητά νέους τρόπους για τη συλλογή και επεξεργασία κατάλληλων δεδομένων. Αυτό συμβάλλει σημαντικά στην αξιοπιστία και στη χρησιμότητα ενός Παρατηρητηρίου. 19

24 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 20

25 6. Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου 6. Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Η Ευρωπαϊκή Ένωση ηγείται του παγκόσμιου αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, θέτοντάς την ως ύψιστη προτεραιότητα. Οι χώρες της ΕΕ έχουν συμφωνήσει σε ένα νέο Πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030, το οποίο προτείνει νέους στόχους και μέτρα σε επίπεδο ΕΕ για την περίοδο από το 2020 εώς το Αυτοί οι στόχοι θα βοηθήσουν την ΕΕ να επιτύχει ένα πιο ανταγωνιστικό, ασφαλή και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα, και να επιτύχει τον μακροπρόθεσμο στόχο μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου έως το Οι δημόσιες αρχές και οι ενεργειακοί φορείς έχουν δεσμευτεί στο να συμβάλλουν στην επίτευξη αυτών των φιλόδοξων στόχων. Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να υποστηρίζουν την αξιολόγηση και παρακολούθηση της τοπικής κατάστασης, και για να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση για τη χάραξη πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων πολιτικής. Ένας αυξανόμενος αριθμός δημοσίων αρχών εμπλέκεται στην ανάπτυξη ενεργειακής πολιτικής και σχεδίων δράσης αειφόρου ενέργειας. Στο πρώτο στάδιο ολοκληρώνεται η Απογραφή Εκπομπών 1 Πολιτική δέσμευση Έναρξη Υποστήριξη ενδιαφερομένων μερών 2 Σχεδιασμός Απογραφή Σχέδιο δράσης Αναφοράς (ΑΕΑ), η οποία προσδιορίζει τους τομείς προτεραιότητας για την λήψη δράσεων και τις ευκαιρίες για την επίτευξη ενός συμφωνημένου στόχου μείωσης των εκπομπών CO2. Στη συνέχεια, αναπτύσσεται ένα σχέδιο δράσης, το οποίο καθορίζει συγκεκριμένα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και τις αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί, μετατρέποντας έτσι μακροπρόθεσμες πολιτικές σε συγκεκριμένες δράσεις. 3 Στόχοι Υλοποίηση Πρόοδος Με κάθε νέο αναπτυξιακό έργο που έχει εγκριθεί από δημόσια αρχή, υπάρχει και η δυνατότητα μείωσης εκπομπών. Η μη εκμετάλλευση μίας τέτοιας ευκαιρίας μπορεί να έχει σημαντικό και μακροχρόνιο αντίκτυπο σε τοπικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, ένα σχέδιο δράσης εντοπίζει έγκαιρα τέτοιες ευκαιρίες και προτείνει δράσεις για την αποτελεσματική μείωση των εκπομπών CO2 και της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Παρακάτω αναφέρονται τα βασικά στάδια ενός ενεργειακού σχεδιασμού. 4 Καταγραφή Παρακολούθηση Ανάλυση 5 Επιτυχίες Αναθεώρηση & Έκθεση Αναφοράς Προκλήσεις Βελτιώσεις Στόχος: Μείωση Εκπομπών Οι δημόσιες αρχές οφείλουν να αποτελούν πρότυπο για τους πολίτες, υλοποιώντας δράσεις στα δημοτικά κτίρια, εγκαταστάσεις και οχήματα. Ο αειφόρος ενεργειακός σχεδιασμός περιλαμβάνει δράσεις που αφορούν σε παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημοτικά κτίρια και στην τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και αιολικών σταθμών, συστήµατων συνδυασμένης παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας 21

26 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα (ΣΗΘ), και τοπικών συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης. Επιπλέον, οι δημόσιες αρχές μπορούν συχνά να προωθήσουν αειφόρα πρότυπα κατανάλωσης, με κατάλληλο σχεδιασμό των χρήσεων γης, την προώθηση των μη μηχανοκίνητων μέσων μεταφοράς, την στήριξη της αγοράς ενεργειακών αποδοτικών προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και με την προώθηση της ορθολογική χρήση ενέργειας σε πολίτες και σχετικούς τοπικούς φορείς. Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου συνδράμουν σημαντικά στην ανάπτυξη πολιτικών και Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος, καθώς και στην αξιολόγηση του αντικτυπου των δράσεων που υλοποιούνται. Στην συνέχεια δίνεται έμφαση στην επιτακτική ανάγκη για την ανάπτυξη και λειτουργία ενός Παρατηρητηρίου Ενέργειας, μέσα από τις προοπτικές του καθενός από τους τρεις ενδιαφερόμενους φορείς. Δημόσιες αρχές Τα Παρατηρητήρια παρέχουν τα απαραίτητα επικυρωμένα δεδομένα για την καλύτερη διαμόρφωση μιας αειφόρου ενεργειακής πολιτικής ή ενός σχεδίου δράσης, είτε σε περιφερειακό είτε σε τοπικό επίπεδο. Τα Παρατηρητήρια παρέχουν τα απαραίτητα δεδομένα για την παρακολούθηση υφιστάμενων πολιτικών σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Παρέχουν συνεχή, αξιόπιστα δεδομένα, τα οποία συχνά συγκεντρώνονται από ένα ευρύ φάσμα πηγών δεδομένων. Τα Παρατηρητήρια έχουν τη δυνατότητα να συλλέγουν αποτελεσματικά ενεργειακά δεδομένα από πολλές και διάφορετικές πηγές και να τα παρέχουν σε ενδιαφερόμενες δημόσιες αρχές. Τα Παρατηρητήρια θα συνδράμουν στην εναρμόνιση διαφορετικών μεθοδολογιών, παρέχοντας συγκρίσιμα δεδομένα και εκτιμήσεις σε δημόσιες αρχές, βάσει μεθοδολογίας που συνάδει με τα εθνικά και κοινοτικά πρότυπα. Διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού Τα Παρατηρητήρια θα προωθήσουν και θα καθιερώσουν συνεργασίες μεταξύ όλων των παραγόντων, ιδιαίτερα μεταξύ δημοσίων αρχών και παρόχων ενεργειακών δεδομένων. Τα Παρατηρητήρια θα δημιουργήσουν δίκτυα ενδιαφερομένων μερών, τόσο εντός της γεωγραφικής επικράτειας τους όσο και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Τα Παρατηρητήρια θα διευκολύνουν τους ερευνητές που εστιάζουν στον ενεργειακό σχεδιασμό καθως και την ανάπτυξη νέων εργαλείων και μεθοδολογιών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε τοπικό επίπεδο. Πάροχοι ενεργειακών δεδομένων Οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων θα επωφεληθούν από την δημιουργία Παρατηρητηρίου, δεδομένου ότι αυτό θα ενοποιήσει παρόμοια αιτήματα για δεδομένα από πολλαπλές δημόσιες αρχές και κατά συνέπεια θα οδηγήσει σε μείωση του φόρτου εργασίας. Τα Παρατηρητήρια ειδικεύονται στη διαχείριση δεδομένων. Η συνεργασία με έναν μόνο ειδικό θα διασφαλίσει ότι η επεξεργασία των πληροφοριών και δεδομένων, που παρέχει ο εκάστοτε ενεργειακός φορέας, θα γίνεται με επαγγελματικό και σωστό τρόπο, σύμφωνα με τους συμφωνηθέντες όρους χρήσης και διαφυλάσσοντας όλα τα προσωπικά και ευαίσθητα δεδομένα. Η συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων με ένα Παρατηρητήριο συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και κατά συνέπεια είναι μια καλή πρακτική εταιρικής κοινωνικής ευθύνης για παρόχους ενεργειακών δεδομένων. Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου παρέχουν ενεργειακά δεδομένα και πληροφορίες. 22

27 6. Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Τι είναι ένα Παρατηρητήριο Ενέργειας; Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο για τη διευκόλυνση του αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Πολλές από τις δομές αυτές αποτελούνται από δημόσιες αρχές, παρόχους ενεργειακών δεδομένων ή άλλους εμπλεκόμενους φορείς.τυπικά, τα Παρατηρητήρια υποστηρίζονται από δημόσιες αρχές και συχνά ενσωματώνονται στο πλαίσιο υφιστάμενων περιφερειακών δομών, όπως ενεργειακά γραφεία ή περιφερειακές αρχές. Η προστιθέμενη αξία αυτού του είδους δομής είναι το υψηλό επίπεδο τεχνικής επάρκειας στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, στη σύναψη και διαχείριση συνεργασιών, καθώς και στον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. Γενικά, τα Παρατηρητήρια συμβάλλουν σημαντικά στην κατανόηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε τοπικό επίπεδο, με την απογραφή και ανάλυση δεδομένων και πληροφοριών. Τα Παρατηρητήρια παρέχουν συνήθως τεχνογνωσία και συμβουλές, οι οποίες μπορεί να είναι καθοριστικές για τη διαμόρφωση ενεργειακής πολιτικής, καθώς και στη Μελέτη περίπτωσης: Το Παρατηρητήριο Ενέργειας της Άλμπα - ANERGO Το Παρατηρητήριο Ενέργειας της Άλμπα, με το ακρωνύμιο ANERGO, δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2015, ως μια εσωτερική δομή του Τοπικού Ενεργειακού Γραφείου της Άλμπα, την ALEA, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που ιδρύθηκε το 2008, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη». Το γραφείο έχει ως στόχο την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στην Επαρχία Άλμπα στη Ρουμανία, μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και της ενεργειακής διαχείρισης, καθώς και με την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τοπικές αρχές και πάροχοι ενεργειακών δεδομένων υπέγραψαν συμφωνίες συνεργασίας με το Παρατηρητήριο ANERGO, προκειμένου να διευκολυνθεί η ανταλλαγή ενεργειακών δεδομένων στον τομέα της διανομής ενέργειας, των δημόσιων μεταφορών κ.α. Το Παρατηρητήριο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του έργου DATA4ACTION, το οποίο παρείχε τους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους για την ίδρυση και τη λειτουργία του. Το ενεργειακό γραφείο ALEA επωφελήθηκε από διμερείς δραστηριότητες εκμάθησης με το περιφερειακό γραφείο για την ενέργεια και το περιβάλλον της περιφέρειας Auvergne - Rhône Alps. Το ενεργειακό γραφείο ALEA και το Παρατηρητήριο ANERGO υποστηρίζουν σήμερα περισσότερους από 15 δήμους που έχουν προσχωρήσει στο Σύμφωνο των Δημάρχων για την εκπόνηση και την υλοποίηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων δήμων που βρίσκονται εκτός της επικράτειας της Επαρχίας Άλμπα. Προκειμένου να συμβάλλει αποτελεσματικά στη συνολική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην περιοχή και να προωθήσει την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, το Παρατηρητήριο έχει δύο βασικούς στόχους: τη διευκόλυνση της πρόσβασης των τοπικών αρχών σε ενεργειακά δεδομένα για την καλύτερη υλοποίηση και παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και την προτροπή για συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία. Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου θα πρέπει να συμμορφώνονται πλήρως με όλες τις κανονιστικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των Οδηγιών της ΕΕ και την ενδωμάτωση τους σε εθνικό επίπεδο. Συνεπώς, οι δραστηριότητες των Παρατηρητηρίων δεν θα έρχονται σε σύγκρουση με την ευρωπαϊκή ή εθνική νομοθεσία σε θέματα όπως η πρόσβαση σε δεδομένα. 23

28 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα διαδικασία λήψης αποφάσεων. Παρέχει επίσης ένα μηχανισμό για την αξιολόγηση του αντικτύπου των δράσεων που υλοποιούνται για το κλίμα όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Κατά κύριο λόγο, τα Παρατηρητήρια παρέχουν δεδομένα, τις περισσότερες φορές δωρεάν, σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας προκειμένου να μετρηθεί η πρόοδος όσον αφορά στη μείωση των εκπομπών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Επιπλέον, ορισμένα Παρατηρητήρια παρακολουθούν την υλοποίηση των δράσεων που περιλαμβάνονται σε σχέδια δράσης για την ενέργεια. εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου σε μια περιοχή. Τα δεδομένα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση και εμφάνιση τάσεων κατανάλωσης και παραγωγής ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο, υπάρχει καλύτερη ενημέρωση για τη διαμόρφωση πολιτικών και σχεδίων σε τοπικό επίπεδο, καθώς και των βασικών εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των παρόχων ενέργειας, των καταναλωτών και των δημόσιων αρχών. Η Σημασία των Παρατηρητηρίων Ενέργειας Η μείωση των εκπομπών CO2 και της κατανάλωσης ενέργειας από τους τελικούς χρήστες αποτελεί κύριο στόχο του αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού. Τα περιφερειακά και τοπικά σχέδια για την αειφόρο ενέργεια περιλαμβάνουν αναπόφευκτα δράσεις, στις οποίες εμπλέκονται φορείς τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Η πρόσβαση σε ενεργειακα δεδομένα διευκολύνει την διαμόρφωση τοπικών και περιφερειακών σχεδίων δράσης και τεκμηριωμένων πολιτικών για την ενέργεια. Επιπλέον, ένα δυναμικό εργαλείο το οποίο ποσοτικοποιεί τον αντίκτυπο που έχει η εφαρμογή ενός σχεδίου ή μιας πολιτικής για την ενέργεια, διευκολύνει και την αξιολόγησή τους. Ως εκ τούτου, η πρόσβαση σε αξιόπιστα στοιχεία είναι απαραίτητη για τον ενεργειακό σχεδιασμό. Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας μπορούν να διαχειριστούν ποικίλες ροές πρωτογενών δεδομένων, προκειμένου να δημιουργήσουν αξιόπιστα και συνεκτικά προφίλ της υφιστάμενης κατάστασης όσον αφορά στις 24

29 6. Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Δημόσιες αρχές Διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού Πάροχοι ενεργειακών δεδομένων Οι δημόσιες αρχές, οι οποίες καλούνται να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μπορούν να επωφεληθούν απο τη συνεργασία τους με ένα Παρατηρητήριο Ενέργειας. Εκτός από την παροχή τεχνικής υποστήριξης σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, τα Παρατηρητήρια παρέχουν απογραφές ενέργειας και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τοπικό επίπεδο. Η απογραφή είναι το πρώτο βήμα για την εκπόνηση ενός ενεργειακού σχεδίου, ενώ αποτελεί σημείο αναφοράς για την αξιολόγηση της προόδου κατά την εφαρμογή κάθε σχετικής δράσης ή πολιτικής. Επιπροσθέτως, οι δημόσιες αρχές είναι σημαντικοί καταναλωτές ενέργειας. Οπότε, η συνεργασία τους με Παρατηρητήρια μπορεί να βοηθήσει στη λήψη καλύτερων αποφάσεων και στη διαμόρφωση αποτελεσματικότερων στρατηγικών για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από τον δημόσιο τομέα. Τα περισσότερα Παρατηρητήρια Ενέργειας έχουν δημιουργηθεί εντός υφιστάμενων δομών ή από διάφορες δομές που διευκόλυναν την δημιουργία τους. Κάποια έχουν αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα τοπικών και περιφερειακών δημόσιων πρωτοβουλιών, ενώ άλλα ως αποτέλεσμα των ερευνητικών ενδιαφερόντων ακαδημαϊκών και άλλων φορέων. Όλα τα Παρατηρητήρια βασίζονται σε ισχυρά δίκτυα συνεργασίας. Ως εκ τούτου, για την δημιουργία ενός νέου Παρατηρητηρίου, πρέπει να εξασφαλιστεί η πολιτική δέσμευση, η συνεργασία με βασικούς παρόχους ενεργειακών δεδομένων και η υποστήριξη σημαντικών περιφερειακών δομών, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων αρχών, της βιομηχανίας και των ερευνητικών φορέων. Τα ενεργειακά δεδομένα είναι απαραίτητα για την διαμόρφωση, την εφαρμογή και την παρακολούθηση αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Παρά το γεγονός ότι οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων περιλαμβάνουν πλήθος διαφορετικών φορέων, οι φορείς αυτοί μπορούν να παρέχουν άμεση πρόσβαση σε δεδομένα παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης ενέργειας, τα οποία χρειάζονται οι δημόσιες αρχές για τον ενεργειακό τους σχεδιασμό. Οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων περιλαμβάνουν μεγάλους καταναλωτές ενέργειας, προμηθευτές ενέργειας και διαχειριστές των συστημάτων μεταφοράς και των δικτύων διανομής ενέργειας. Μέχρι πρόσφατα, οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων χρησιμοποιούσαν τα δεδομένα κυρίως για εσωτερικούς σκοπούς, πρακτική η οποία όμως αλλάζει σταδιακά. Η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, οι νέες ευκαιρίες για ενεργειακές υπηρεσίες και η αύξηση του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για την προστασία του κλίματος φέρνουν στο προσκήνιο τα μοντέλα συνεργασίας για την ανταλλαγή δεδομένων. Μέσα από τη συνεργασία τους με Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, οι πάροχοι ενεργειακών δεδομένων μπορούν να επωφεληθούν από νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Μια καλύτερη και στενότερη σχέση με τις δημόσιες αρχές, στο πλαίσιο συνεργασίας για την ανταλλαγή δεδομένων, ενδεχομένως να βοηθήσει τους φορείς αυτούς να προωθήσουν τις πρακτικές εταιρικής κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης που έχουν υιοθετήσει, κερδίζοντας έτσι την αποδοχή του κοινού και νέους πελάτες. 25

30 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Μέλη του ENERGee Watch Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Περιφερειακών Παρατηρητήριων Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, ENERGee Watch, δημιουργήθηκε για την ανάπτυξη και διάδοση βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά στην παρακολούθηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στη διαμόρφωση πολιτικών για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Το δίκτυο περιλαμβάνει περίπου τριάντα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου. Τα Παρατηρητήρια αυτά παρέχουν ενεργειακά δεδομένα και απογραφές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε δημόσιες αρχές για τη διαμόρφωση, υλοποίηση και παρακολούθηση αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού. Πιο συγκεκριμένα, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα παρακάτω αποτελούν κοινό στόχο των Παρατηρητηρίων: Επιδίωξη ευρείας πολιτικής αποδοχής και ευαισθητοποίησης σχετικά με την αειφόρο ενέργεια και το κλίμα. Δημιουργία συνεργασιών με πλήθος παρόχων ενεργειακών δεδομένων. Διευκόλυνση της πρόσβασης και της επεξεργασίας δεδομένων. Διαχείριση δεδομένων και επαλήθευση της αξιοπιστίας των δεδομένων. Εφαρμογή αναγνωρισμένων μεθοδολογιών για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, βάσει διεθνών προτύπων. Διευκόλυνση της συνεργασίας με Ευρωπαϊκές και διεθνείς πρωτοβουλίες. Παροχή στοιχειων - Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς. Παροχή στοιχειων - Απογραφή Εκπομπών Παρακολούθησης. Κοινοποίηση στατιστικών δεδομένων σε δημόσιες αρχές και στο ευρύτερο κοινό. Δημοσίευση δεικτών για την παρακολούθηση της προόδου. Περαιτέρω υπηρεσίες που παρέχουν κάποια από τα Παρατηρητήρια περιλαμβάνουν ενδεικτικά τις εξής: Προώθηση διαλόγου σε τοπικό επίπεδο για θέματα που σχετίζονται με την ενέργεια. Προετοιμασία ενεργειακού προφίλ κατανάλωσης (θέρμανση φωτισμός κ.ά.). Προετοιμασία ενεργειακού προφίλ ανά τομέα (βιομηχανία, γεωργία κ.ά.). Εκπόνηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος και άλλων σχετικών σχεδίων. Παροχή συμβουλών σχετικά με την ενεργειακή πολιτική. Ανάπτυξη σχεδίων δράσης για την ποιότητα του αέρα. Έρευνα για νέες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών συλλεκτών. Τα Παρατηρητήρια, τα οποία έχουν συσταθεί στο πλαίσιο του ENERGee Watch και του DATA4ACTION, έχουν όλα συνάψει συνεργασίες με εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς παρόχους δεδομένων, και διαθέτουν την τεχνογνωσία για τη διαχείριση μεγάλου όγκου ενεργειακών δεδομένων, προκειμένου να παρέχουν εκτιμήσεις της καταναλισκόμενης ενέργειας και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τοπικό επίπεδο. Στον χάρτη που ακολουθεί απεικονίζονται τα μέλη του δικτύου ENERGee Watch, κάποια από τα οποία έχουν δημιουργήσει Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου. 26

31 6. Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Παρατηρητήρια Μέλη 4 ALEA - Alba Local Energy Agency - ANERGO 5 ARENE Ile-de-France - ROSE Ile-de-France Regional Observatory 6 Auvergne Rhône-Alpes Region - OREGES Rhône-Alpes Regional Observatory 7 Barcelona Metropolitan Area - METROBS - Metropolitan Climate Change Observatory 8 Carlow Kilkenny Energy Agency - Energyhub.ie 9 EAP - ROECC Observatory for Energy, Environment and Climate 10 EAZK - Energy Agency of the Zlin Region 11 Energikontor Norr - Energiluppen 12 EVE - Basque Country Energy Agency - Udalsarea21 13 IRE Liguria - Banche Dati Ambienta in Liguria 14 Kent County Council - Environment Department 15 Metropolitan City of Torino - Osservatorio Energia Città Metropolitana di Torino 16 Provence-Alpes-Côte-d'Azur Region - ORECA 17 Région Centre-Val de Loire - LIG AIR 18 Région Centre-Val de Loire - OREGES Centre-Val de Loire 19 Region Bourgogne Franche Comté - OPTEER, Franche-Comté Regional Observatory 20 Region Bourgogne Franche Comté - ALTERRE 21 Region Hauts de France - Observatoire Climat Nord Pas de Calais 22 Réunion Island Observatory - SPL Energie Réunion 23 Παρατηρητήριο Ενέργειας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Άλλα Μέλη 24 AEEPM Bucharest Energy and Environment Agency 25 AMEMM - Maramures Energy Agency 26 Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών 27 EREN - Castilla y Leon Region, Energy Department 28 BSREC - Black Sea Research Energy Centre 29 CODEMA - City of Dublin Energy Management Agency 30 Diputación de Barcelona 31 Energy Agency Malardalen 32 ILSpA - Infrastructure Lombarde- Energy Agency of Lombardia Region 33 Medway Council 34 Province of Savona 35 Province of Treviso 36 Regional Council of Corsica 37 Ενεργειακό Κέντρο Περιφέρειας Κρήτης Δίκτυα Μέλη 1 FEDARENE 2 Climate Alliance 3 ICLEI Europe See Appendix for contact details of Agencies and Observatories 27

32 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Μελέτη περίπτωσης: Η Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Βάση Δεδομένων της Περιφέρειας της Λιγουρίας Η ενεργειακή και περιβαλλοντική βάση δεδομένων της περιφέρειας της Λιγουρίας δημιουργήθηκε το 1997 για να υποστηριξει την προετοιμασία των ενεργειακών ισοζυγίων των περιφερειών. Τα ενεργειακά ισοζύγια προσομοιώνουν το ενεργειακό σύστηµα ως ροή ενεργειακών προϊόντων μίας συγκεκριμένης περιοχής και παρέχουν δεδομένα σχετικά με την παραγωγή ενέργειας, τη μετατροπή ενέργειας και την τελική κατανάλωση ενέργειας. Τα δεδομένα τελικής κατανάλωσης ενέργειας είναι απαραίτητα για την προετοιμασία Απογραφής Εκπομπών Αναφοράς, η οποία αποτελεί και το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Το Παρατηρητήριο Ενέργειας της Λιγουρίας παρέχει δεδομένα ανά τομέα: Δημοτικός τομέας Οικιακός τομέας Τριτογενής τομέας Δημοτικός φωτισμός Ιδιωτικές μεταφορές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και ανά πηγή ενέργειας: Φυσικό αέριο Ηλεκτρική ενέργεια Πετρέλαιο (πετρέλαιο θέρμανσης και πετρέλαιο κίνησης) Υγραέριο Βενζίνη Βιομάζα Βιοαέριο Υδροηλεκτρική ενέργεια Αιολική ενέργεια Φωτοβολταϊκή ενέργεια Ηλιακή θερμική ενέργεια Ένα νέο εργαλείο βρίσκεται υπό ανάπτυξη, το οποίο ονομάζεται «Εφαρμογή Συμφώνου των Δημάρχων». Το εργαλείο αυτό δημιουργεί αυτόματα Απογραφές Εκπομπών Αναφοράς και Απογραφές Εκπομπών Παρακολούθησης βάσει των δεδομένων που υπάρχουν στη βάση δεδομένων της περιφέρειας της Λιγουρίας και δεδομένων που καταχωρούνται απευθείας από τις δημόσιες αρχές. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της αξιοπιστίας των δεδομένων που παρέχει το Περιφερειακό Παρατηρητηρίο Ενέργειας. 28

33 6. Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Εργαλεία Ανάλυσης Δεδομένων Ενώ δεν υπάρχει ευρωπαϊκή μεθοδολογία και κοινά εργαλεία ανάλυσης δεδομένων, τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου ακολουθούν κοινή διαδικασία για τη συλλογή, την επεξεργασία και τη διάδοση των πληροφοριών. Συλλογή δεδομένων Επεξεργασία δεδομένων Ανάλυση δεδομένων Διάχυση δεδομένων Διαδεδομένα ψηφιακά αρχεία (MS Excel) MS Excel αρχεία Διαγράμματα Sankey Διαδικτυακές πλατφόρμες Έρευνες και ερωτηματολόγια Σχεσιακή βάση δεδομένων Χαρτογράφηση με χρήση Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων Ενημερωτικά φυλλάδια Προηγμένα ψηφιακά εργαλεία δεδομένων Συστήματα διαχείρησης βάσεων δεδομένων Διαγράμματα και γραφικές παραστάσεις Ενημερωτικά μέσα Τα εργαλεία ανάλυσης δεδομένων, κάποια από τα οποία παρουσιάζονται παραπάνω, επιλέγονται με βάση την καταλληλότητα τους και τις εκάστοτε ανάγκες για πληροφορίες και ενεργειακά δεδομένα, ανάγκες που προκύπτουν μέσα από τηνεκπόνηση και παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος. 29

34 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 30

35 7. Παράγοντες Επιτυχίας 7. Παράγοντες Επιτυχίας Υπάρχουν κάποιοι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην δημιουργία επιτυχημένων μοντέλων συνεργασίας. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να διαφοροποιηθούν ανά φορέα. Δημόσιες αρχές Η συνεργασία με ένα Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου μπορεί να διασφαλίσει τη συμμόρφωση των Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας με ευρωπαικές, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές απαιτήσεις, καθώς και να ενισχύσει την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Η υψηλού επιπέδου τεχνική υποστήριξη των Παρατηρητηρίων Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου συμβάλλει στην ανάπτυξη εξελιγμένων μεθόδων για τη συλλογή και την ανάλυση ενεργειακών δεδομένων. Σε πολιτικό επίπεδο, η αναγνώριση της σημασίας των αξιόπιστων ενεργειακών δεδομένων στη διαδικασία ενεργειακού σχεδιασμού, καθιστά πιο πιθανή την περαιτέρω ανάπτυξη υφιστάμενων Παρατηρητηρίων Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου. Διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά της επιτυχίας των Παρατηρητηρίων είναι: 1. Αρχές χρηστής διακυβέρνησης Τα Παρατηρητήρια Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, προκειμένου να μπορέσουν να υποστηρίξουν και να διατηρήσουν συμφωνίες συνεργασίας με πολλούς και διαφορετικούς φορείς, θα πρέπει να έχουν σταθερές και κατάλληλες εσωτερικές δομές. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ακολουθούν τις παρακάτω αρχές χρηστής διακυβέρνησης: Διαφάνεια, η οποία απαιτείται για: Διατήρηση της εμπιστοσύνης του κοινού Διαμόρφωση και ενδυνάμωση των σχέσεων με εμπλεκόμενους φορείς Προώθηση του Παρατηρητηρίου Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Ενημέρωση και προώθηση παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Ευθύνη για να μπορέσει το Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου: Να ενεργεί για λογαριασμό των εμπλεκόμενων φορέων, ώστε να φέρει εις πέρας προβλεπόµενες δράσεις. Να ενημερώσει τους εμπλεκόμενους φορείς σχετικά με τις δραστηριότητες που υλοποιούνται. Να λάβει υπόψη τις ανάγκες και τις απόψεις των εμπλεκόμενων φορέων και εφόσον κριθεί απαραίτητο να αναθεωρήσει πρακτικές. 31

36 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 2. Ισότιμη συμμετοχή Η ισότιμη συμμετοχή όλων αποτελεί προαπαιτούμενο της ορθής διαχείρισης. Ένα επιτυχημένο Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου: Ενθαρρύνει τη συμμετοχή των τοπικών φορέων, και αναγνωρίζει τις τοπικές ανάγκες Ενθαρρύνει την ανταλλαγή δεδομένων, η οποία βασιζεται σε συμφωνίες συνεργασίας Δραστηριοποιείται χωρίς περιορισμούς Προστατεύει προσωπικές απόψεις Δημιουργεί ευέλικτες δομές, οι οποίες διέπονται από εξωστρέφεια, υπευθυνότητα και διαφάνεια. 3. Δεοντολογικά πρότυπα: Λόγω της επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων και πληροφοριών, οι ακόλουθες βασικές αρχές θα πρέπει να διέπουν τα δεοντολογικά πρότυπα ενός Παρατηρητηρίου Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου: Πάροχοι ενεργειακών δεδομένων Η συνεργασία με παρόχους ενεργειακών δεδομένων πρέπει να είναι βιώσιμη, και να υποστηρίζεται από κατάλληλες νομικές συμφωνίες, όπως τα Μνημόνια και οι Συμφωνίες Συνεργασίας. Οι συμφωνίες αυτές θα πρέπει να καθορίζουν τις υποχρεώσεις των παρόχων ενεργειακών δεδομένων, όπως των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς και των διαχειριστών δικτύων διανομής, και τις υποχρεώσεις του Παρατηρητηρίου Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, όσον αφορά στον τύπο, στην αξιοπιστία και στη συχνότητα ανταλλαγής των δεδομένων, καθώς και στην τήρηση περιφερειακών, εθνικών και ευρωπαϊκών προτύπων που διέπουν την ανάλυση και την αξιοπιστία των ενεργειακών δεδομένων. Επιπλέον, στις συμφωνίες πρέπει να προσδιορίζονται με σαφήνεια οι προϋποθέσεις, οι οποίες διέπουν τη χρήση και διάδοση των δεδομένων. 1. Αμεροληψία και ανεξαρτησία: Το Παρατηρητήριο θα πρέπει να είναι αμερόληπτο και ανεξάρτητο και να απέχει από οποιαδήποτε προνομιακή μεταχείριση. 2. Ακεραιότητα: Το Παρατηρητήριο θα πρέπει να ενεργεί με υπεύθυνο και ηθικό τρόπο,, προκειμένου: Να διασφαλίζει ότι τα δεδομένα που παρέχονται και οι εκθέσεις που δημοσιεύονται δεν είναι παραπλανητικά, ή δεν έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι παραπλανητικά Να γνωστοποιεί συγκρούσεις ή πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων 32

37 7. Παράγοντες Επιτυχίας Μελέτη περίπτωσης: Το Παρατηρητήριο OREGES της Περιφέρειας Auvergne - Rhône-Alpes Το Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου της Περιφέρειας Auvergne Rhône-Alpes (OREGES) παρακολουθεί την κατανάλωση και την παραγωγή ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Το Παρατηρητήριο παρέχει στην τοπική αυτοδιοίκηση χωρίς χρέωση ενεργειακά δεδομένα και πληροφορίες, όπως προφίλ ενέργειας-κλίματος. Από την πρώτη δημοσίευση των προφίλ ενέργειας-κλίματος το 2010, το OREGES έχει αναθεωρήσει τα προφίλ ανά τακτά χρονικά διαστήματα, προσθέτοντας νέα δεδομένα και βελτιώνοντας σταδιακά τόσο την παρουσίαση όσο και το περιεχόμενό τους. Τα δεδομένα είναι διαθέσιμα σε τοπικό επίπεδο, εφόσον είναι τεχνικά δυνατό και διασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα των δεδομένων. Το Παρατηρητήριο OREGES λειτουργεί επιτυχώς για περισσότερο από μία δεκαετία. Η λειτουργία του βασιζεται σε μια κοινή συμφωνία συνεργασίας. Η επιτυχία της συνεργασίας αυτής ωφείλεται στη συμμετοχή παρόχων ενέργειας, οι οποίοι έχουν διευκολύνει την πρόσβαση σε δεδομένα. Το κοινό όραμα, η συνεργασία και ο καλύτερος συντονισμός μεταξύ εθνικών και περιφερειακών φορέων είναι συνέπεια των δραστηριοτήτων του Παρατηρητηρίου. Αυτό έχει οδηγήσει άμεσα στην αύξηση της τεχνογνωσίας όσον αφορά στην παρακολούθηση των αερίων του θερμοκηπίου. 33

38 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 34

39 Παραρτήματα Παραρτήματα 35

40 DATA4ACTION Data Access Guidebook Α1 Τεχνικοί Όροι Πηγή: Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς (ΑΕΑ) Η Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς είναι η ποσοτικοποίηση των εκπομπών CO2 κατά το έτος αναφοράς, οι οποίες προκύπτουν από την κατανάλωση ενέργειας εντός της επικράτειας του εκάστοτε φορέα που έχει προσχωρήσει στο Σύμφωνο των Δημάρχων. Επιτρέπει τον εντοπισμό των κυριότερων πηγών εκπομπών CO2 και τη δυνατότητα μείωσης των εκπομπών αυτών. Ευαίσθητα εμπορικά δεδομένα Δεδομένα των οποίων η δημοσιοποίηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική οικονομική απώλεια ή κέρδος για αυτούς που σχετίζονται με τις πληροφορίες, ή θα μπορούσε να βλάψει την ανταγωνιστική θέση του εν λόγω προσώπου κατά την άσκηση του επαγγέλματος του ή κατά τη λειτουργία της επιχείρησης του. Διαχείριση δεδομένων Ο όρος «διαχείριση δεδομένων» αφορά στη συλλογή, επεξεργασία, μοντελοποίηση και διάχυση των δεδομένων. Προκειμένου να είναι δυνατή η σύνταξη, υλοποίηση και παρακολούθηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας απαιτούνται εργασίες που αφορούν σε όλες τις παραπάνω φάσεις. Κανονισμός προστασίας προσωπικών δεδομένων Όλες οι απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να γίνουν από τα εμπλεκόμενα μέρη προκειμένου να αποφευχθεί η δημοσιοποίηση ευαίσθητων πληροφοριών (όπως για παράδειγμα μία συμφωνία εμπιστευτικότητας, η προστασία των δεδομένων μέσω κρυπτογράφησης κλπ.) Ποιοτική ανάλυση δεδομένων Η ποιοτική ανάλυση των ενεργειακών δεδομένων και η διάθεση των δεδομένων αυτών σε φορείς λήψης αποφάσεων είναι μείζονος σημασίας για την αποτελεσματική υλοποίηση και παρακολούθηση των δράσεων που εντάσσονται σε ένα Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Η ποιότητα των ενεργειακών δεδομένων σε τοπικό επίπεδο επηρεάζεται από πολλούς εξωγενείς παράγοντες (όπως οι διακυμάνσεις του πληθυσμού και η οικονομική ανάπτυξη), γεγονός που συχνά μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη ανάλυση των τάσεων. Πάροχος ενεργειακών δεδομένων Ένας πάροχος ενεργειακών δεδομένων ή μία πηγή δεδομένων παρέχει δεδομένα σε δημόσιες αρχές για τον ενεργειακό σχεδιασμό. Οι πάροχοι και οι πηγές αυτές μπορεί να είναι: εταιρείες κοινής ωφέλειας για την παροχή ενέργειας (διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς, διαχειριστής δικτύων διανομής, πάροχοι ενέργειας), εταιρείες στατιστικές υπηρεσίες, ενώσεις ιδιοκτητών ακινήτων, σύνδεσμοι βιομηχανιών, οργανώσεις για την προστασία της ποιότητας του αέρα, ενώσεις παραγωγών ΑΠΕ κά. Απογραφή Εκπομπών Παρακολούθησης (ΑΕΠ) Η απογραφή των εκπομπών που πραγματοποιεί μια τοπική αρχή για να ποσοτικοποιήσει την πρόοδο ως προς την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. Περιφερειακό Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου Ένα παρατηρητήριο ενέργειας και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι μία δομή ή ένας οργανισμός που αποτελεί μέρος υφιστάμενης δομής, η οποία σε τακτά χρονικά διαστήματα συλλέγει δεδομένα από παρόχους ενεργειακών δεδομένων, τα επεξεργάζεται και τα παρέχει δωρεάν σε περιφερειακές και τοπικές αρχές για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό τους. Η δομή αυτή συνήθως: 36

41 Παραρτήματα Συγκροτείται κυρίως από μια τοπική κοινοπραξία (συμπεριλαμβανομένων των παρόχων ενεργειακών δεδομένων και των δημόσιων αρχών) Υποστηρίζεται από τις δημόσιες αρχές και συχνά ενσωματώνεται σε κάποιο υφιστάμενο περιφερειακό φορέα (όπως για παράδειγμα ένα ενεργειακό γραφείο ή κάποιο τμήμα/διεύθυνση δημόσιας αρχής) Διαθέτει εξειδίκευση στη συλλογή, ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων, στην προώθηση συνεργασιών μεταξύ εμπλεκομένων φορέων και στον ενεργειακό σχεδιασμό Παρέχει δωρεάν τοπικά δεδομένα και υπηρεσίες δεδομένων σε περιφερερειακούς και τοπικούς φορείς. Οι υπηρεσίες αυτές ενδεικτικά περιλαμβάνουν: Επεξεργασία (άθροιση/κατάτμηση δεδομένων) και μοντελοποίηση των πρωτογενών δεδομένων, τα οποία συλλέγονται από παρόχους δεδομένων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο Εντοπισμό πηγών δεδομένων και επικοινωνιακών εργαλείων για την παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας Σχεδιασμό και υλοποίηση συμφωνιών συνεργασίας με παρόχους ενεργειακών δεδομένων, οι οποίες θα ωφελήσουν πλήθος δημόσιων αρχών εντός της επικράτειας (πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα) Συχνές ενημερώσεις των ενεργειακών δεδομένων και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που χρησιμοποιούνται στην Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς (ΑΕΑ) / Απογραφή Εκπομπών Παρακολούθησης (ΑΕΠ) σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Περιφερειακός Διαμεσολαβητής Ενεργειακού Σχεδιασμού Είτε πρόκειται για περιφερειακά ενεργειακά γραφεία, συντονιστές του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια, περιφερειακά γραφεία ενεργειακών στατιστικών, τμήματα ή διευθύνσεις δημόσιων αρχών αρμόδιων για τη διαχείριση δεδομένων, ή ακόμα και σύμβουλοι στον τομέα του αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού, οι περιφερειακοί διαμεσολαβητές ενεργειακού σχεδιασμού θα διαδραματίσουν καίριο ρόλο τόσο στη διευκόλυνση όσο και στη δημιουργία συνεργασιών μεταξύ των παρόχων ενεργειακών δεδομένων και των δημόσιων αρχών. Θα είναι σε θέση να παρέχουν υπηρεσίες δεδομένων και να προωθήσουν τη δημιουργία υποστηρικτικών δομών, όπως τα παρατηρητήρια. Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας Το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ) είναι το βασικό κείμενο, στο οποίο ο υπογράφων το Σύμφωνο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύει να επιτύχει τον στόχο που θέτει για τη μείωση των εκπομπών CO2 έως το Στο ΣΔΑΕ περιγράφονται οι δράσεις και τα μέτρα που θα οδηγήσουν στη μείωση των εκπομών, καθώς και το χρονοδιάγραμμα και οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων τμημάτων της τοπικής αρχής. Οι υπογράφοντες το Σύμφωνο μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τη δομή του ΣΔΑΕ τους, αρκεί αυτό να είναι σε συμφωνία με τις βασικές αρχές που παρατίθενται στον Οδηγό του Γραφείου του Συμφώνου των Δημάρχων σχετικά με την ανάπτυξη ενός ΣΔΑΕ. 37

42 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Α2 Παράρτημα 2: Μέλη του ENERGee Watch Το ENERGee Watch έχει σήμερα περισσότερα από είκοσι μέλη (παρατηρητήρια, περιφερειακά συμβούλια, περιφερειακά και τοπικά ενεργειακά γραφεία, ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα) από 11 ευρωπαϊκές χώρες. Δίκτυα Μέλη του ENERGee Watch Δίκτυο 210 avenue Louise, Βρυξέλλες Βέλγιο Περιγραφή Η FEDARENE είναι το πρώτο ευρωπαϊκό δίκτυο περιφερειακών και τοπικών φορέων, όπως ενεργειακά γραφεία και δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίοι συντονίζουν, υλοποιούν και διευκολύνουν πολιτικές για την ενέργεια και το περιβάλλον. Η FEDARENE, είναι μία μη κερδοσκοπική ένωση, η οποία δημιουργήθηκε το 1990 με πρωτοβουλία έξι ευρωπαϊκών περιφερειών. Πλέον εκπροσωπεί περιφέρειες-μέλη από δεκαεπτά διαφορετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η FEDARENE συμμετέχει σε πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα (μεταξύ άλλων το Σύμφωνο των Δημάρχων και το ManagEnergy). Είναι εταίρος του ευρωπαϊκού προγράμματος, Climact Regions, από το οποίο προέκυψε η δημιουργία και η υλοποίηση του δικτύου ENERGee Watch. Η Συμμαχία για το Κλίμα των Ευρωπαϊκών Πόλεων με τους Αυτόχθονες Πληθυσμούς των Τροπικών Δασών είναι το μεγαλύτερο δίκτυο πόλεων, το οποίο έχει δεσμευτεί για την προστασία του κλίματος και τη διατήρηση των τροπικών δασών. Galvanistr. 28 Φρανκφούρτη Γερμανία Leopoldring 3, Freiburg, Γερμανία Από το 1990, η Climate Alliance έχει υποστηρίξει συνολικά πάνω από μέλη από 20 ευρωπαϊκές χώρες για την επίτευξη των εθελοντικών τους δεσμεύσεων για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 10% κάθε πέντε χρόνια και για τη μείωση κατά το ήμισι των κατά κεφαλήν εκπομπών έως το 2030 το αργότερο (σε σχέση με το 1990). Για τη διατήρηση των τροπικών δασών, η Climate Alliance συνεργάζεται με τους αυτόχθονες πληθυσμούς των τροπικών δασών. Το ICLEI Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη Βιωσιμότητα ιδρύθηκε το 1990 (ως Διεθνές Συμβούλιο για Τοπικές Περιβαλλοντικές Πρωτοβουλίες ICLEI) κατά την εναρκτήρια συνεδρίασή του Διεθνούς Συνέδριου των Τοπικών Αρχών Αυτοδιοίκησης για ένα Αειφόρο Μέλλον, στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη. Το ICLEI είναι μια διεθνής ένωση τοπικών αρχών και εθνικών/ περιφερειακών φορέων, οι οποίες έχουν δεσμευτεί για αειφόρο ανάπτυξη. Περισσότερες από πόλεις, κωμοπόλεις, νομοί και ενώσεις τους σε όλον τον κόσμο είναι μέλη του ICLEI, ενώ τα μέλη του αυξάνονται συνεχώς. Περίπου 200 μέλη του ICLEI βρίσκονται στην Ευρώπη. Το ICLEI συνεργάζεται με τα μέλη του και με πολλές άλλες τοπικές αρχές στο πλαίσιο εκστρατείων και προγραμμάτων, για την επίτευξη απτών βελτιώσεων στην παγκόσμια περιβαλλοντική και βιώσιμη αστική ανάπτυξη. 38

43 Παραρτήματα Παρατηρητήρια Μέλη του ENERGee Watch Παρατηρητήριο Str. Trandafirilor, Nr. 9 Alba Iulia, , Alba County, Ρουμανία Περιγραφή Το ANERGO ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2015 ως δομή ενσωματωμένη στο ALEA το τοπικό ενεργειακό γραφείο της Άλμπα. Το Παρατηρητήριο παρέχει υπηρεσίες στις τοπικές αρχές της Επαρχίας Άλμπα, ενώ προγραμματίζεται η επέκταση του σε όλη την Περιφέρεια Centru της Ρουμανίας. Πιο συγκεκριμένα, το Παρατηρητήριο: Υποστηρίζει τοπικές αρχές προκειμένου να συμμετάσχουν στο Σύμφωνο των Δημάρχων και να υποβάλουν την Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς/Παρακολούθησης Συλλέγει ενεργειακά δεδομένα για τις τοπικές αρχές εντός της επικράτειας του Έχει δημιουργήσει ηλεκτρονική βάση ενεργειακών δεδομένων για τον δημοτικό τομέα εντός της επικράτειάς του Επεξεργάζεται ενεργειακά δεδομένα για Σχέδια Δράσης Αειφόρου Ενέργειας στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων και άλλα σχέδια ενέργειας Προχωράει σε περαιτέρω ανάλυση των ενεργειακών δεδομένων κατόπιν αιτήματος των τοπικών αρχών Αναλύει τοπικές και περιφερειακές τάσεις κατανάλωσης ενέργειας και δημοσιεύει σχετικές εκθέσεις Παρέχει ηλεκτρονικά στοιχεία κατανάλώσης ενέργειας για μεμονωμένους χρήστες Το ROSE Ile de France Περιφερειακό Παρατηρητήριο για την Ενέργεια και τις Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου ιδρύθηκε το 2008.Το ROSE Ile de France ασχολείται με την ανάπτυξη περιφερειακού σχεδίου για το κλίμα, ενώ παράλληλα παρέχει δεδομένα σε τοπικές αρχές της περιφέρειας του Παρισιού για την καλύτερη ενημέρωση των τοπικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα avenue du Général Leclerc, Παρίσι, Γαλλία Το Παρατηρητήριο παρακολουθεί τα ακόλουθα: Τελική κατανάλωση ενέργειας, παραγωγή ενέργειας (κυρίως από ανανεώσιμες πηγές) και διανομή ενέργειας (κυρίως τηλεθέρμανση) Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών CH4 προερχόμενων από τον γεωργικό τομέα TΟι πηγές δεδομένων ειναι κυρίως: στατιστικά στοιχεία, μέσες τιμές κατανάλωσης ενέργειας, μέσες τιμές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και πραγματικά δεδομένα σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Χρησιμοποιείται η«προσέγγιση τελικού καταναλωτή», ητοί δεν λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου αλλά οι εκπομπές που αντιστοιχούν στην κατανάλωση ενέργειας εντός της εξεταζόμενης περιοχής. Η κατανάλωση ενέργειας υπολογίζεται βάσει δεικτών (αριθμός κατοίκων, οδική κυκλοφορία κλπ.) και μέσες τιμές κατανάλωσης ενέργειας. Σταδιακά, χρησιμοποιούνται περισσότερο πραγματικά δεδομένα κατανάλωσης ενέργειας για τη δημιουργία πιο αξιόπιστων προφίλ ενέργειας. 39

44 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα 18 rue Gabriel Péri Λυών, Γαλλία C/62, núm Zona Franca, Βαρκελώνη, Ισπανία Kilkenny Research and Innovation Centre, Burrell s Hall, St Kieran s College, Kilkenny, Ιρλανδία Ruski Bld, 4th Floor, P. O. Box 364, Φιλιππούπολη, Βουλγαρία Το OREGES στη Rhône-Alpes ιδρύθηκε το 2002, ως εργαλείο παρατήρησης και παροχής πληροφοριών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για το ευρύ κοινό, τις τοπικές αρχές και όσους δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας. Η Συντονιστική Επιτροπή του Παρατηρητηρίου προεδρεύεται από κοινού από το κράτος και την περιφέρεια, και χρηματοδοτείται από το Περιφερειακό Συμβούλιο της Rhône-Alpes και την ADEME. Το έργο του Παρατηρητηρίου επιτελείται από δύο οργανισμούς: Rhônalpénergie- Environnement (από το 2002) και AIR Rhône-Alpes (από το 2009). Το Παρατηρητήριο από κοινού με το περιφερειακό συμβούλιο και την περιφερειακή εκπροσώπηση του κράτους ανέπτυξε το περιφερειακό σχέδιο για την ποιότητα του αέρα, την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια (SRCAE). Το Παρατηρητήριο είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση του αντικτύπου του περιφερειακού σχεδίου. Το METROBS δημιουργήθηκε το 2014 στο πλαίσιο του PSAMB (ήτοι το Σχέδιο Βιωσιμότητας της Μητροπολιτικής περιοχής της Βαρκελώνης). Το όραμα του Σχεδίου Βιωσιμότητας είναι να εδραιώσει τη θέση της Μητροπολιτικής Βαρκελώνης ως παράδειγμα προς μίμηση στην εφαρμογή πολιτικών με κριτήρια βιωσιμότητας, στην προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, καθώς και στον μετριασμός και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προκειμένου να εξασφαλίσει μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους της πόλης. Το Energyhub.ie του ενεργειακού γραφείου του Carlow Kilkenny ιδρύθηκε το Το Παρατηρητήριο παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες στην Νοτιοανατολική Περιφέρεια της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας: Συλλογή και ανάλυση ενεργειακών δεδομένων για τοπικές αρχές Εκπόνηση Σχεδίων Δράσεις Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ) στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς Παρακολούθηση, έλεγχος και διαχείριση ενέργειας (Απογραφή Εκπομπών Παρακολούθησης) Το Ενεργειακό γραφείο της Φιλιππούπολης (EAP) έχει ιδρύσει το Περιφερειακό Παρατηρητήριο για την Ενέργεια, το Περιβάλλον και το Κλίμα (ROEEC) με σκοπό την υποστήριξη των τοπικών αρχών της νότιο-κεντρικής και νοτιο-ανατολικής περιφέρειας στην ανάπτυξη, παρακολούθηση και αξιολόγηση τοπικών δράσεών που αποσκοπούν στην επίτευξη του ευρωπαϊκού στόχου καθώς και άλλους εθνικούς στόχους. Μέχρι σήμερα, είκοσι έξι δήμοι της Βουλγαρίας συμμετέχουν στο Σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια. Εννέα από τους δήμους αυτούς σχεδιάζουν να βελτιώσουν επίσης τη διαχείριση και την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα. 40

45 Παραρτήματα Το 2015, το Συμβούλιο της Περιφέρειας Ζλιν καθιέρωσε το Κέντρο Παρακολούθησης Ενέργειας της Περιφέρειας Ζλιν ως Περιφερειακό Παρατηρητήριο Ενέργειας εντός της Τσεχικής Δημοκρατίας. Třída Tomáše Bati 21, Zlin, Δημοκρατία της Τσεχίας Το κέντρο παρακολούθησης λειτουργεί ως τμήμα του ενεργειακού γραφείου της Περιφέρειας Ζλιν (EAZK). Η σύσταση και η περαιτέρω ανάπτυξη του κέντρου παρακολούθησης, καθώς και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του θα βελτιώσουν την ενεργειακή διαχείρισης σε πόλεις και δήμους της Περιφέρειας Ζλιν. Το κέντρο παρακολούθησης είναι ένας επίσημος φορέας, μέσω του οποίου είναι δυνατή η παρακολούθηση και η πιο αποτελεσματική υλοποίηση του ενεργειακού πλάνου της Περιφέρειας Ζλιν, καθώς και των ενεργειακών σχεδίων τόσο της περιφέρειας όσο και των επιμέρους δήμων. Το Energikontor Norr παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες σε 14 δήμους της επαρχίας Norrbotten και 15 δήμους της επαρχίας Västerbotten: Kungsgatan 46, Λουλέα, Σουηδία Alameda de Urquijo, 36-6a planta Μπιλμπάο (Bizkaia) Ισπανία Ενεργειακά δεδομένα και εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο Παρακολούθηση τοπικών και περιφερειακών πολιτικών και δράσεων για την ενέργεια και το κλίμα Υποστήριξη τοπικών φορέων για τον καθορισμό στρατηγικών και μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια Συμβολή στην περιφερειακή ανάπτυξη Συλλογή και ανάλυση ενεργειακών τοπικών δεδομένων Εκπόνηση Σχεδίων Δράσεις Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ) στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς Ενεργειακή παρακολούθηση. To Energiluppen είναι το διαδικτυακό εργαλείο που αναπτύχθηκε από το Energikontor Norr. Το Udalsarea 21, το Δίκτυο Δήμων για τη Βιωσιμότητα στη Χώρα των Βάσκων, είναι ένα φόρουμ συνεργασίας και συντονισμού, το οποίο αποσκοπεί στο να προωθήσει την Ατζέντα 21 σε δήμους της Χώρας των Βάσκων και να βοηθήσει στην υλοποίηση σχεδίων δράσης. Το IHOBE, η Βασκική Περιβαλλοντική Υπηρεσία, ως τεχνική γραμματεία του δικτύου, υποστηρίζει την αξιολόγηση των τοπικών σχεδίων δράσης και καθορίζει τους δείκτες για την παρακολούθηση της προόδου των δήμων για την επίτευξητης βιωσιμότητας. Οι πληροφορίες αυτές συλλέγονται από το Βασκικό Τοπικό Παρατηρητήριο Βιωσιμότητας. Το Ente Vasco de la Energía EVE παρέχει κριτήρια και δεδομένα για την ανάληψη δράσης στον τομέα της αειφόρου ενέργειας. Μεταξύ άλλων δεικτών, το παρατηρητήριο συλλέγει ή υπολογίζει την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε τοπικό επίπεδο. Η απογραφή έχει αναθεωρηθεί και βελτιωθεί συστηματικά, και τώρα πληροί τις απαιτήσεις του Συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια. 41

46 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Το Περιφερειακό Παρατηρητήριο, το οποίο δημιουργήθηκε το 1997 για να εξυπηρετήσει την Περιφέρεια της Λιγουρίας στη Βόρεια Ιταλία, παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες: Παρακολούθηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου Συνεχής παρακολούθηση του σχεδίου για την ποιότητα αέρα Τμήμα Περιβάλλοντος - Τομέας Αέρα, Κλίματος και Διαχείρισης Αποβλήτων, Περιφέρεια Λιγουρίας, Via D Annunzio Γένοβα Ιταλία ambienteinliguria.it Υπολογισμός ενεργειακών ισοζυγίων σε διαφορετικά επίπεδα (περιφερειακό, επαρχιακό και τοπικό) Στο πλαίσιο του έργου DATA4ACTION, το Παρατηρητήριο αναπτύσσει μια εφαρμογή, με την οποία τα δεδομένα που παρέχει το Παρατηρητήριο θα μπορούν να δοθούν σε μορφή κατάλληλη για χρήση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του Συμφώνου των Δημάρχων (Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς και Απογραφή Εκπομπών Παρακολούθησης). Το Παρατηρητήριο ανήκει στην Περιφέρεια της Λιγουρίας. Οι υπόλοιποι βασικοί εταίροι είναι η IRE SpA, η ARPAL (Περιφερειακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας της Περιφέρειας της Λιγουρίας) και η Liguria Digitale SpA (εμπειρογνώμονες ΤΠΕ). Το παρατηρητήριο δεδομένων της Κομητείας του Κεντ έχει ενσωματωθεί ως προτεραιότητα στο πλαίσιο της Στρατηγικής για το περιβάλλον του Κεντ. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι η Στρατηγική έχει εγκριθεί από όλες τις τοπικές αρχές στο Κεντ, εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του παρατηρητηρίου. Τμήμα Περιβάλλοντος, County Hall, Maidstone, Κεντ, Ηνωμένο Βασίλειο Μέχρι σήμερα, έχουν αναγνωριστεί μια σειρά από προκλήσεις όσον αφορά στο περιβάλλον και στις επιρροές του στην οικονομία και την υγεία. συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας του αέρα, της ενέργειας, των μεταφορών, του νερού, των πόρων, των αντίξοων καιρικών συνθηκών, της βιοποικιλότητας και της αλλαγής στη χρήση της γης. Καθώς οι πόροι του δημόσιου τομέα περιορίζονται όλο και περισσότερο, είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστεί ότι κάθε απόφαση, πολιτική και δράση, θα έχει μια σαφή τεκμηριωμένη αιτιολόγηση. Το Περιφερειακό Παρατηρητήριο, το οποίο δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2014 για να εξυπηρετήσει τη Μητροπολιτική πόλη του Τορίνο, είναι υπεύθυνο για: Παροχή ενεργειακών ισοζυγίων για την μητροπολιτική περιοχή εκθέσεις σε εξαμηνιαία βάση Corso Inghilterra 7, Τορίνο, Ιταλία torino.it/cms/ambiente/risorseenergetiche/osservatorio-energia Διασφάλιση της συνεργασίας μεταξύ των τοπικών αρχών και των παρόχων δεδομένων για την ανταλλαγή δεδομένων Τεχνική υποστήριξη σε τοπικές αρχές για την εκπόνηση και την παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος Ανάπτυξη εργαλείων και διαδικτυακών GIS εφαρμογών, τα οποία βοηθούν δήμους στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της ενεργειακής κατανάλωσης των δημοσίων κτιρίων και του φωτισμού Το Παρατηρητήριο πλέον λειτουργεί με την υποστήριξη της Περιφέρειας του Πιεμόντε. Το Παρατηρητήριο επιδιώκει συνεχώς καινοτόμους τρόπους για την παρουσίαση των δεδομένων. Το Παρατηρητήριο πρόσφατα δημιούργησε ένα ηλεκτρονικό εργαλείο, το οποίο παρέχει ενεργειακά δεδομένα σε όλους τους 315 Δήμους της περιοχής για την περίοδο

47 Παραρτήματα Το Περιφερειακό Παρατηρητήριο για την Ενέργεια, το Κλίμα και τον Αέρα ORECA Προβηγκίας-Άλπεων-Κυανής Ακτής έχει ως στόχο να παρέχει δεδομένα και πληροφορίες σε άτομα και οργανισμούς που απασχολούνται στον τομέα της ενέργειας. 27 place Jules Guesde, Μασσαλία, Γαλλία avenue de la Pomme de Pin, Saint-Cyr-En-Val, Γαλλία Ο κύριος στόχος του Παρατηρητηρίου είναι να παρακολουθήσει την πρόοδο της υλοποίησης του Περιφερειακού Σχεδίου για το το Κλίμα, τον Αέρα και την Ενέργεια, το οποίο εγκρίθηκεαπό την περιφέρεια το Έχει ήδη δημιουργηθεί μία ολοκληρωμένη βάση δεδομένων για την ποιότητα του αέρα, το κλίμα και την ενέργεια, και το Παρατηρητήριο παρέχει δεδομένα σε τοπικό επίπεδο. Το Περιφερειακό Παρατηρητήριο Ενέργειας και Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου καθοδηγείται από την ADEME (Γαλλικός Οργανισμός Περιβάλλοντος και Διαχείρισης Ενέργειας), το Περιφερειακό Συμβούλιο και τις DREAL (Περιφερειακές κρατικές υπηρεσίεςεπιφορτισμένες με τη διαχείριση δράσεων για το περιβάλλον, τον σχεδιασμό και τη στέγαση). Το Lig Air, το περιφερειακό δίκτυο παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα για την Περιφέρεια Centre-Val de Loire έχει την ευθύνη για το Παρατηρητήριο από το Οι τέσσερις στόχοι του Παρατηρητηρίου είναι: Συλλογή, ανάλυση και διάδοση πληροφοριών σχετικά με την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου Υποστήριξη περιφερειακών πολιτικών με τον προσδιορισμό βασικών δεικτών για την παρακολούθηση σχεδίων για την ενέργεια Διενέργεια μελετών για τους τοπικούς ενεργειακούς πόρους, τις ενεργειακές ανάγκες και την κατανάλωση ενέργειας. Συντονισμός και προώθηση της συνεργασίας περιφερειακών παραγόντων για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη ενέργεια και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το παρατηρητήριο OPTEER παρακολουθεί: 15 rue Mégevand, Μπεζανσόν, Γαλλία Την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και την παραγωγή ενέργειας (τόσο από ανανεώσιμες όσο και από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) Τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου Την ποιότητα του αέρα Το παρατηρητήριο παρακολουθεί τις τοπικές πρωτοβουλίες και αξιολογεί τον αντίκτυπότους στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και στην ποιότητα του αέρα. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν εμπίπτουν στο τεχνικό πεδίο εφαρμογής του Παρατηρητηρίου. Τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου καλύπτουν ολόκληρη την περιφέρεια και είναι διαθέσιμασε επίπεδο δήμων. Πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: Κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα Δεδομένα για την κινητικότητα (μετακίνηση, αναψυχή κλπ.) Λεπτομερή δεδομένα σχετικά με τη στέγαση και τις κτιριακές υποδομές Τα δεδομένα αυτά προκύπτουν από βάσεις δεδομένων και έρευνες ή από τη χρήση υπολογιστικών μοντέλων. 43

48 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Το Alterre Bourgogne-Franche-Comté στοχεύει στο να συμβάλλει στην καλύτερη ισορροπία μεταξύ της ανθρώπινης δραστηριότητας και του φυσικού περιβάλλοντος μέσω της προώθησης της αειφόρου ανάπτυξης. Ο οργανισμός έχει τέσσερις στρατηγικούς στόχους: 1. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μέσω της πληροφόρησης. 2. Δημιουργία μιας κοινής κουλτούρας και αφομοίωση της πολυπλοκότητας των θεμάτων που αφορούν στην αειφόρο ανάπτυξη μέσω της κατάρτισης, της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης. La Bourdonnerie 2 allée Pierre Lacroute Dijon Γαλλία alterrebourgognefranchecomte.org/ 3. Προώθηση καλών πρακτικών. 4. Αντιμετώπιση μελλοντικών προβλημάτων και προκλήσεων με την ανάπτυξη εμπεριστατωμένων προσεγγίσεων. Το ALTERRE συνεργάζεται με τοπικές αρχές, ενώσεις, κοινωνικές δομές και επαγγελματικούς φορείς, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και φορείς κατάρτισης. Στους φορείς αυτούς παρέχει εκπαιδευτικά εργαλεία και υποστήριξη για τη λήψη αποφάσεων, καθώς και τεχνική υποστήριξη.. Το Παρατηρητήριο για το Κλίμα του Nord-Pas de Calais δημιουργήθηκε το Επί του παρόντος, εξετάζεται η συνεργασία με το Παρατηρητήριο για το Κλίμα του Picardie, η οποία θα ενοποιήσει ολόκληρη τη νέα περιφέρεια Hauts-de-France. 11/19 rue de Bourgogne Loos-en- Gohelle, Γαλλία org Το Περιφερειακό Παρατηρητήριο παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες: Συλλογή, επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων Συντονισμός ομάδων εργασίας για θέματα που σχετίζονται με τα δεδομένα Διάχυση των πληροφοριών, για παράδειγμα σε εταίρους, δημόσιους, οικονομικους και άλλους φορείς, εκλεγμένους αντιπροσώπους, το κοινό και τα ΜΜΕ. Οι εταίροι αποτελούνται από: Εκπρόσωπο του γαλλικού κράτους (DREAL) Το Περιφερειακό Συμβούλιο του Nord-Pas de Calais Το Συμβούλιο του Διοικητικού Διαμερίσματος Pas-de-Calais Το Συμβούλιο του Διοικητικού Διαμερίσματος του Nord ADEME (Γαλλικός Οργανισμός Περιβάλλοντος και Διαχείρισης Ενέργειας) Οι τρείς κύριοι στόχοι του Παρατηρητηρίου είναι: Παροχή πραγματικών και ποσοτικών πληροφοριών, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, στους φορείς λήψης αποφάσεων Παρακολούθηση της υλοποίησης ενεργειακών πολιτικών Διευκόλυνση της συζήτησης μεταξύ εμπλεκόμενων φορέων. Η SPL Énergies Réunion δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του Το Παρατηρητήριο είναι υπεύθυνο για την υποστήριξη των τοπικών αρχών στην ανάπτυξη δράσεων για την αντιμετώπιση θεμάτων που σχετίζονται με την ενέργεια. Οι τομείς ενασχόλησης περιλαμβάνουν τη διαχείρηση ενέργειας, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την παρακολούθηση δράσεων και την πληροφόρηση. 109 bis rue Archambaud,Saint- Pierre Νήσος Réunion Γαλλία Η Énergies Réunion παρέχει ισοζύγια ενέργειας και αξιόπιστους δείκτες παρακολούθησης. Το Παρατηρητήριο συμβάλλει στην πληροφόρηση και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφόρο ενέργεια, καθώς και στη διεθνή συνεργασία. 44

49 Παραρτήματα Νίκης 4, Αθήνα, Ελλάδα //portal.tee.gr/portal/page/ portal/scientific_work/grafeio_ symfonou/tab9 Το 2015, στο πλαίσιο του έργου DATA4ACTION, δημιουργήθηκε παρατηρητήριο ενέργειας στο ΤΕΕ για την υποστήριξη δήμων στον ενεργειακό τους σχεδιασμό. Το παρατηρητήριο έχει ως στόχο την παροχή απαραίτητων δεδομένων για τον τοπικό ενεργειακό σχεδιασμό και την επιτυχή εκπόνηση και παρακολούθηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ). Για να διευκολυνθεί η συλλογή και επεξεργασία ενεργειακών δεδομένων το ΤΕΕ επιδιώκει, έως τώρα με επιτυχία, τη συνεργασία με σημαντικούς ενεργειακούς παρόχους. Άλλα Μέλη του ENERGee Watch Μέλη Περιγραφή Το Συμβούλιο της Επαρχίας Maramures δημιούργησε το Περιφερειακό Γραφείο Διαχείρισης Ενέργειας το 2009, με την υποστήριξη από το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη. Str. Gheorghe Şincai, 46 Maramureş, Romania Το Γραφείο δημιουργήθηκε για να εξετάσει την ενεργειακή αποδοτικότητα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε όλη την επαρχία. Για τον σκοπό αυτό, το Γραφείο: Προωθεί τις αρχές της αειφόρου ενέργειας και της ενεργειακής διαχείρισης σε τοπικές αρχές, σε επιχειρήσεις, καθως και στον τομέα της εκπαίδευσης και της υγείας Προωθεί την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο Προωθεί την τοπική αγορά τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Προωθεί την ενεργειακή συμπεριφορά των χρηστών Το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών είναι ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος ιδρύθηκε για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της εξοικονόμησης ενέργειας, της ορθολογικής χρήσης της ενέργειας και των βιώσιμων μεταφορών. Οδός Λεύκωνος 10-12, Λευκωσία, Κύπρος Το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών στοχεύει στην: Ενημέρωση, κατάρτιση και πληροφόρηση Παροχή εξειδικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης και εκπαιδευσης Προώθηση τοπικών, εθνικών και ευρωπαϊκών συνεργασιών Συμβολή στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη Προστασία του περιβάλλοντος Συνεργασία με τις τοπικές αρχές για την εκπόνηση και υλοποίηση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων και του Συμφώνου των Νησιών 45

50 DATA4ACTION Οδηγός Πρόσβασης σε Ενεργειακά Δεδομένα Το EREN είναι το περιφερειακό ενεργειακό γραφείο Ενέργειας της περιφέρειας της Καστίλλης και της Λεόν στην Ισπανία. Energy Department, Avda. Reyes Leoneses, 11 Leon, Spain Το γραφείο συνεργάζεται με επιχειρήσεις και εμπλεκόμενους φορείς σε θέματα που αφορούν στην ενεργειακή απόδοση μέσω της προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την αποδοτική χρήση της ενέργειας. Το γραφείο συμβάλλει στην αειφόρο περιφερειακή ανάπτυξη. Τον Δεκέμβριο του 1993, η Περιφέρεια Κρήτης δημιούργησε το Ενεργειακό Κέντρο Περιφέρειας. Ειδικότερα, οι στόχοι του Κέντρου είναι: Περιφέρεια Κρήτης - Ενεργειακό Κέντρο Περιφέρειας Κρήτης Εφόδου 3 και Μάχης Κρήτης, ΤΚ Ηράκλειο Κρήτης, Ελλάδα Συμβολή στην διαμόρφωση της περιφερειακής ενεργειακής πολιτικής Προώθηση ευρωπαϊκών και διεθνών συνεργασιών Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ενδιαφερόμενους φορείς Προώθηση τεχνολογιών, εφαρμογών, έργων και καλών πρακτικών για την αειφόρο ενέργεια Διοργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης για την ευαισθητοποίηση των πολιτών, των καταναλωτών και των χρηστών ενέργειας Συντονισμός των ενεργειακών προγραμμάτων και των δραστηριοτήτων των περιφερειακών και τοπικών φορέων Στήριξη των τοπικών αρχών στον ενεργειακό σχεδιασμό, ως Συντονιστής του Συμφώνου των Δημάρχων 46

51 Παραρτήματα 47