O Ρόλος του εκπαιδευτικού: Πώς µπορούµε να βοηθήσουµε τους/τις µαθητές/ήτριες. Μ. Παπαθανασίου, Ph.d, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια

Transcript

1 O Ρόλος του εκπαιδευτικού: Πώς µπορούµε να βοηθήσουµε τους/τις µαθητές/ήτριες Μ. Παπαθανασίου, Ph.d, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια

2 Για ποιό λόγο... Συνεργασία µε εκπαιδευτικούς Στάσεις εκπαιδευτικών.. --επιδεινώνουν ή βελτιώνουν µια κατάσταση π.χ. Davis & Nixon (2010): ---Ακούν προσεκτικά, επιτηρούν, ελέγχουν αν εξαλείφθηκε -> Θετικό αποτέλεσµα ---ΑνΤιµωρούν Βρείτεταµεταξύσας, αγνούν - >επιδείνωση της κατάστασης (

3 Εκπαιδευτικοί και Αντιµετώπιση Ολιστικές-ΌΧΙ ΜΟΝΟ ατοµικές Σε µάκρο επίπεδο Πρόληψη : Προοαγωγή αντιεκφοβιστικών δράσεων Σε µίκρο επίπεδο Πρόληψη Τάξη και Σχολείο Αντιµετώπιση Θεσµό άσκαλοι/εκπαιδευτικοί ιάγνωση Προβλήµατος Θέσπιση Αντιεκφοβιστικών Αρχών και ράσεων Τάξη Γονείς Ατοµικές παρεµβάσεις σε Θύµατα και Εκφοβιστές-Μάγκες- Νταήδες

4 Προληπτικέςδράσεις.. Πότε: Αρχή της σχολική χρονιάς Τι: Πληροφόρηση για το πρόβληµα Συναίνεση και συµφωνία των παιδιών για την αντιµετώπιση του προβλήµατος ηµιουργία κανόνων Εκµαιεύονται από τα παιδιά Σεβόµαστε Αλληλεγγύη Κάνουµε παρέα Εκπαίδευση σε ψυχο-συναισθηµατικές δεξιότητες όπως ενσυναίσθηση, συνεργασία, φιλίες,διεκδικητικότητα, Αναδόµηση λαθεµένων αντιλήψεων π.χ. Αυτός που µαρτυράει το επεισόδιο είναι ΚΑΡΦΙ. Ανάπτυξηπροληπτικώνδράσεωνεκτόςτάξης: π.χ. Μπλουζάκια ή γιλέκα µε µηνύµατα ΜΗ ΑΝΟΧΗΣ Στη ΒΙΑ

5 Προληπτικέςδράσειςσεµάκρο επίπεδο Κινητοποιήσεις θεσµικές Εθνική αντι-εκφοβιστική προληπτική πολιτική Ποιές αρχές; εξάλειψητηςβίαςστασχολεία, µηδενική ανοχή Προαγωγή αξιών και ιδεώδη όπως ο σεβασµός, η αξιοπρέπεια, η αλληλεγγύη, και η συνεργασίαµεταξύτωνµαθητών, Ανάπτυξηψυχοκοινωνικώνδεξιοτήτων (π.χ. Ενσυναίσθηση, δηµιουργίαφιλικώνσχέσεων, διαχείρισηκαιεκφρασησυναισθηµάτων, διεκδικητικότητα).

6 Αντιµετώπιση... Μη-αγνόηση/υποτίµηση του προβλήµατος Προσδιορισµός και ανίχνευση Είναι πρόβληµα διαπροσωπικό, ζηλεύει..ή είναι ερωτικό, ή δεν είναι κάτι σοβαρό Κινητοποίηση -Άµεση αντιµετώπιση Συγκεκριµένες παρεµβάσεις µέσα στη τάξη Ενηµέρωση των γονιών και ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Επιδίωξη συναίνεσης όλων των καθηγητών για την αντιµετώπιση

7 Ανίχνευση «ιάγνωση» του Προβλήµατος 1) ιαφοροποίηση Η επιθετικότητα ως Συνεχές Ο σχολικός εκφοβισµός είναι διαφορετικός από τα πειράγµατα Αµοιβαιότητα, γέλιο, περιορισµένος χρόνος Ο σχολικός εκφοβισµός είναι διαφορετικός από τα προβλήµατα επιθετικότητας (έµµεσης και άµεσης) και συµπεριφοράς Είναισυστηµατικός Τοθύµαείναιίδιο

8 Ανίχνευση «ιάγνωση» Προβλήµατος - Ενηµέρωση για το πρόβληµα Ενηµέρωση για τους µύθους και την αλήθεια. Ρεαλιστική κατανόηση και καταγραφή της έκτασης και του µεγέθους του προβλήµατος στο σχολειο Ο εκφοβισµός δεν συµβαίνει σε έναν µαθητή- Συµβαίνει και σε άλλους Συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου για τον σχολικό εκφοβισµό Π.χ. «Η ζωή στο σχολείο» των εληγιάννη, Ψάλτη και συνεργατών Τεκµηρίωση της ανάγκης Λήψης Μέτρων

9 Μύθοι 1. Ο εκφοβισµός είναι αποτέλεσµα των µεγάλων σε αριθµό µαθητών/ τριών τάξεων και σχολείων 2. Η συµπεριφορά του δράστη µπορεί να ερµηνευτεί και να δικαιολογηθεί ως αντίδραση για τις αποτυχίες του στο σχολείο και ως αποτέλεσµα της αρνητικής του στάσης για το σχολείο. 3. Συγκεκριµένα χαρακτηριστικά εξωτερικής εµφάνισης( π.χ. όπως το να φοράνε γυαλιά, να είναι ευτραφή κ.λπ.. ) καθιστούν τα παιδιά θύµατατουσχολικούεκφοβισµού. 4. Οι δράστες του εκφοβισµού είναι µοναχικά παιδιά, χωρίς κοινωνικό δίκτυο και φίλους. 5. Τα θύµατα είναι υπεύθυνα για αυτό που τους συµβαίνει και αξίζουν αυτή τη συµπεριφορά. 6. Τα θύµατα προκαλούν το δράστη/ τους δράστες. 7. Τα θύµατα µπορούν να αντιµετωπίσουν µόνα τους τα περιστατικά εκφοβισµού. 8. Ο εκφοβισµός είναι φυσιολογικό και αναπόσπαστο κοµµάτι της ανάπτυξης των παιδιών και δεν αποτελεί ουσιαστικό πρόβληµα. 9. Αυτός που µαρτυράει το επεισόδιο είναι το καρφί Αλήθειες Ο εκφοβισµός συµβαίνει παντού σε µικρές και µεγάλες τάξεις και σχολεία. Η σχολική επίδοση του δράστη δεν αποτελεί αιτιώδη παράγοντατηςσυµπεριφοράςτου. Συγκεκριµένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και µοτίβα συµπεριφορών σε συνδυασµό µε σωµατική δύναµηήαδυναµίαστηνπερίπτωσητωναγοριών, συντελούν στην ανάπτυξη συµπεριφορών εκφοβισµού στο σχολείο. Οιδράστεςέχουνσυνήθωςδύοµετρειςφίλουςπου υποστηρίζουν και ενθαρρύνουν τις πράξεις τους είτεάµεσαείτεέµµεσακαιαυτήηδιάσταση ενισχύει τη συνέχιση του φαινοµένου. Κάθε έφηβος πρέπει να προστατεύεται από την κακοµεταχείριση και τη βία Καµιά πράξη βίας και κακοµεταχείρισης δεν δικαιολογείται. Τα θύµατα του σχολικού εκφοβισµού χρειάζονται την υποστήριξη και το σεβασµό όλων των µελών του σχολικού συστήµατος και της οικογένειάς τους προκειµένου να σταµατήσει ο σε βάρος του εκφοβισµός. Ο εκφοβισµός υφίσταται στο σχολικό πλαίσιο και αποτελείένασοβαρόκοινωνικόφαινόµενο. Ανάλογα µε την ένταση και τη χρονική διάρκεια των επεισοδίων είναι δυνατόν να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στη σωµατική και ψυχική υγεία των θυµάτων. Είναι πράξη ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ και ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣΤΟΘΥΜΑ

10 ιάγνωση για την Τάξη (Σύντοµη εκδοχή) Άσκησηπουµπορείναγίνειµέσαστηντάξη (Βλ. Sharp & Smith, 1994, p. 17) Ζητήστεαπότουςµαθητέςναγράψουνσεµιακόλλαχαρτίτα ονόµατααπό 3 αγόριακαι 3 κορίτσιατηςτάξηςπου 1. έχουν πολλούς φίλους 2. είναι χαρούµενα στο σχολείο 3. παρενοχλούνται πιο συχνά από άλλους µαθητές 4. παρενοχλούν άλλους µαθητές Κατόπιν σχηµατίζετε έναν πίνακα συχνοτήτων, όπου οριζόντιαγράφετεταονόµατατωνπαιδιώνπουσυναντάτε, καικάθεταστιςστήλεςγράφετετιςερωτήσεις (1,2, 3,4). Κατόπιν, σηµειώνεται ένα χ σε κάθε κολώνες και στην αντίστοιχησειρά κάθεφοράπουσυναντάταιέναόνοµα. Είναιταονόµαταπουέχουνπιοπολλάχστιςερωτήσεις 3 & 4 εµπλέκονταισεσυµπεριφορέςεκφοβισµού.

11 Παράδειγµα Σύντοµη ιάγνωσης στην Τάξη Νίκος Γιώτα Μαρια Χρήστος Έχει φίλους Χ Χ Χαρούµενος/ η Παρενοχλείτα ι Παρενοχλεί Χ Χ Χ

12 Εκπαιδευτικοί και Αντιµετώπιση ράσεις σε επίπεδο ιοικητικό και Παιδαγωγικό Ενηµέρωση όλων Ορισµός Επιτροπής ράσεων- Συντονιστική δράση Ανάπτυξη προτάσεων για δράσεις από όλους Συναίνεση όλων των δασκάλων ΌΧΙ ΤΑΥΤΙΣΗ Συλλογική δέσµευση για την υλοποίηση και την υπευθυνότητά τουςωςπροςτηνυλοποίησητου Κοινοποίηση της αρχής της Μηδενικής Ανοχής απέναντι στον Σχολικό Εκφοβισµό Ο εκφοβισµός δεν περνάει Συζήτηση για τη Ποινών και Κυρώσεων (ΠΡΟΣΟΧΗ) Οι τιµωρίες δεν έχουν θετικά αποτελέσµατα Μέτρα για την επιτήρηση Παρεµβάσεις στο περιβάλλον Εκπαίδευση δασκάλων για άµεση παρέµβαση Οµάδες εκπαιδευτικών για ενηµέρωση και τον συντονισµό δράσεων και την άρση των στάσεων ανοχής

13 Εκπαιδευτικοί: Παρεµβάσειςµέσα στηντάξη Παρουσίαση - ενηµέρωσή για το ρόλο των συµµαθητών Οι συµµαθητές µπορεί να λειτουργούν ωςυποστηρικτέςτουθύτη, ως υποστηρικτές του θύµατος άλλαωςπαρατηρητές, πουδεν εµπλέκονται και προσπαθούν να µείνουν µακριά από τέτοιες καταστάσεις.

14 Παρεµβάσεις µέσα στην Τάξη Παρατηρητές και φίλους για την ανάπτυξη θετικών συµπεριφορών Πώςµπορείτεναδείξετεαλληλεγγύησταθύµατα; Συναίνεση και συµφωνία για την αντιµετώπιση του προβλήµατος Θέσπιση Κανόνων Εκπαίδευση σε ψυχο-συναισθηµατικές δεξιότητες Αναδόµηση λαθεµένων αντιλήψεων π.χ. Αυτός που µαρτυράει το επεισόδιο είναι ΚΑΡΦΙ. Θέσπιση δράσεων από τους µαθητές Θέσπιση µέτρων για την παρακολούθηση και την αποτελεσµατικότητα των δράσεων

15 Εκπαιδευτικοί και Γονείς Συναντήσεις και συνελεύσεις µε τους γονείς Ενηµέρωση για τον ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ καιτιµπορούννακάνουν Σκοπός η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Σας ζητάµε την συνεργασία Συµφωνία για τα µέτρα αντιµετώπισης Ανταλλαγή εµπειριών και της πορείας των µέτρων Εκπαίδευσής τους σε στρατηγικές αντιµετώπισης και σε πληροφοριακό υλικό

16 Σύνοψη αρχών ατοµικών παρεµβάσεων Συνοψίζοντας τις Αρχές Παρέµβασης Προστασία του Θύµατος ΌΧΙ ενοχοποίηση του Ναβοηθηθείοθύτηςνααναλάβειτηνευθύνη και να αλλάξει συµπεριφορά ενθαπεράσειοεκφοβισµός Εκπαιδευτικοί διευκολυντές όλων των µερών Προσοχή στις στάσεις των δασκάλων

17 Προς το Θύµα Στάση εκπαιδευτικών Χωριστά από τους Μάγκες-ΌΧΙ ΜΑΖΙ Ενθάρρυνσηναµιλήσει. Π.χ. Πώςταπαςστοσχολείο Αρχές ενεργητικής ακρόασης Αντανάκλαση συναισθήµατος- Περίληψη Μήνυµα: Οενήλικαςθέλεικαιµπορείνατονβοηθήσει εν τον ανακρίνει, ούτε τον ενοχοποιεί Να τον/την ρωτήσει: Πώς φαντάζεται ότι τα πράγµατα στο σχολείο µπορούν να βελτιωθούν για τον ίδιο Συµφωνίατιµπορείναγίνει Καθορισµός επόµενης συνάντησης

18 Ατοµικές Παρεµβάσεις Προς τον Θύτη -Να σταµατήσει τους εκφοβισµούς -Ναρωτήσει: -Ο Νίκος είχε µια άσχηµη εµπειρία στο σχολείο. Τι έγινε; Ο (όνοµα του θύµατος) είναι αναστατωµένος, ή στεναχωρηµένος ή του συµβαίνουν άσχηµα πράγµατα. Τι συνέβει; (µε σοβαρότητα) αλλά όχι αναφορά στον εκφοβισµό Στο ίδιο επίπεδο Τοµήνυµαείναιότιτοάλλοπαιδίπονάεικαιείναι πληγωµένο, προσβεβληµένο -Να επιδείξει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ λύπη και µετάνοια για την συµπεριφορά Ναρωτήσει: Τιµπορείςνακάνειςγιαναβοηθήσειςτο Νίκο; Ναεπιµένει Ανδενµπορεί Αναβολήτηςσυνάντησης Στάση ασκάλου: ήρεµος/η και όχι θυµωµένος/η

19 Συχνές ερωτήσεις Στάση «Βρείτε τα µεταξύ σας» εν είναι αποτελεσµατική Τι κάνουµε αν είναι οµάδα: Έναν ένανκαιπρώτατοναρχηγό. Στάση: «Φέρτε τους όλους στον ιευθυντή» ΠΟΤΕ στην αρχή.!!! Μόνο όταν υπάρχει ασφάλεια και αφού αντιµετωπίστηκε το ζήτηµα επαρκώς και οι Μάγκες έχουν µια ειλικρινήστάσηπροςτοθύµα. Αλλαγή σχολείου; ΓιαποιόνγιατοΘύµαήτονΘύτη Να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό και Πότε: Ναι!!!

20 ΣύνοψηΓενικώνΑρχών Παρέµβασης 1)Ενηµέρωση και τεκµηρίωση του προβλήµατος 2)Ασφάλεια και προστασία θυµάτων και θυτών (the non blame approach) 3)Μηδενική ανοχή στον εκφοβισµό 4)Συνεργασία και συντονισµό όλων των φορέων

21 Κλείνοντας Ο εκφοβισµός έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τοάτοµο. Μπορείνατο πλήξειτόσοπολύπου θατουαλλάξειτηζωήκαιτοντρόποµετον οποίο αξιολογεί τον εαυτό του, και τις σχέσεις µε τους άλλους. JAMA Psychiatry (2013). εν είναι µια αθώα «τελετουργία περάσµατος». Και οι θύτες και τα θύµατα είναι πιθανόν να αναπτύξουν διαταραχές διάθεσης και άγχους στην ενήλικη ζωή τους.

22 Μήνυµα Μην τον αγνοείτε, αντιµετωπίστε τον.

23 Βιβλιογραφία Emmer, E. T., Evertson, C. M., Clements, B.S., Worsham, M. E. (1998). Classroom Management for Secondary Teachers (4 th ed). Boston: Allyn and Bacon Slavin, R. (1997).Educational Psychology: Theory and practice (5 th ed). Boston: Allyn and Bacon

24 Βιβλιογραφία ΑθανασιάδουΧρ., εληγιάννηβ., ΚασάπηΣτ., ΚωνσταντίνουΚ., Παπαθανασίου Μ., & Ψάλτη Ν. (2008). Ο Σχολικός Εκφοβισµός στην εκπαίδευση: Συλλογικός Τόµος. Αδηµοσίευτος συλλογικός Τόµος. ΤµήµαΨυχολογίας, ΑΠΘ & ΠρόγραµµαΠυθαγόρας. Θεσσαλονίκη. Αθανασιάδου, Χ. & Ψάλτη, Α. (2011). Γνώσεις και απόψεις των εκπαιδευτικών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης για τον εκφοβισµό στο σχολείο. Hellenic Journal of Psychology, 8, ικαίου, Ε., Ηλιόπουλος, Β., & Τασάκου, Τζ. (2009). Μίλα: Μη φοβάσαι (γιαπαιδιά). Αθήνα: ΕΨΥΠΕ Olweus, D. (2009). Εκφοβισµός και βία στο σχολείο. Αθήνα: Ε.Ψ.Υ.Π.Ε (Έτος πρωτότυπης έκδοσης 1993) Ψάλτη, Α., & Κωνσταντίνου, Κ. (2008). Το φαινόµενο του εκφοβισµού στα σχολεία της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: Η επίδρασηφύλου & εθνο-πολιτισµικήςπροέλευσης. Ψυχολογία, 14(4), Ψάλτη, Α., Κασάπη, Σ., εληγιάννη-κουϊµτζή, Β. (2012).Σύγχροναψυχοπαιδαγωγικάζητήµατα: Ο εκφοβισµός στα ελληνικά σχολεία. Αθήνα: Gutenberg