ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ-ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ

Transcript

1 SAGE10 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ-ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος Μάρτιος 2014 Προϋπολογισμός: Κοινοτική χρηματοδότηση: Αι. Μαρκέλλου & Ε. Μαντζούνη

2 Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Συντονιστής Φυτοπροστασία & Ασφάλεια ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ»- Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων Διαχείριση Εδάφους, Άρδευση, Λίπανση Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας- Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Yγροτοπων ΡοδαξΑγρο ΕΠΕ Συστήματα Διαχείρισης για Περιβάλλον και Ποιότητα Βιοποικιλότητα Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Υποψήφιος εταίρος

3 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ Η ελαιοκαλλιέργεια αποτελεί παραδοσιακά τη βάση της ελληνικής αγροτικής οικονομίας και το κύριο χαρακτηριστικό του ελληνικού τοπίου συνιστώντας ένα ιδιαίτερο αγρο-οικοσύστημα. Η καλλιέργεια της ελιάς, μετά από αιώνες, εγκαταλείπεται σήμερα για λόγους οικονομικούς, με συνέπεια σοβαρές μεταβολές στο αβιοτικό περιβάλλον, τη χλωρίδα και την πανίδα της χώρας μας Σήμερα, καθίσταται απαραίτητη η πρόταση ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για την ελαιοκαλλιέργεια που να επιτρέπουν την έκδοση τεκμηριωμένων ορθών πρακτικών και σχεδίων βελτίωσής της, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και το περιβαλλοντικό προφίλ κάθε μεμονωμένου αγροτεμαχίου Η απαίτηση των περιβαλλοντικών προτύπων EMAS / ISO για την καθιέρωση διαδικασιών για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών πτυχών της γεωργίας

4 ΣΤΟΧΟΣ SAGE10 Βελτιστοποίηση υπαρχόντων φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών και μεγιστοποίηση της απόδοσης του ελαιώνα λαμβάνοντας υπόψη τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους του καλλιεργητή ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Η δημιουργία ενός πλαισίου για την παροχή περιβαλλοντικά προσανατολισμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τον ελαιοκαλλιεργητή, με τη χρήση μιας καινοτόμου μεθόδου εκτίμησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των ενεργειών και επιλογών του 1. ευαισθησία του περιβάλλοντος 2. παραγωγική ικανότητα ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΩΝ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ

5 ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ SAGE10... Στάδιο 1 Ο Ανάπτυξη Καινοτόμου Μεθόδου Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων «Μέθοδος ΙΑΡ», ως εργαλείο για την αντικειμενική αξιολόγηση και ιεράρχηση των πιθανών επιπτώσεων των γεωργικών πρακτικών στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία Στάδιο 2 Ο Εφαρμογή της Μεθόδου ΙΑΡ από εκπαιδευμένους γεωπόνουςσυμβούλους, προκειμένου να γίνει αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εφαρμοζόμενων γεωργικών πρακτικών 600 πιλοτικοί ελαιώνες με εθελοντική συμμετοχή παραγωγών των Ενώσεων Πεζών και Μεραμβέλλου και της Ομάδας ΝΗΛΕΑΣ

6 Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ με μια ματιά.. Η μέθοδος ΙΑΡ: Impact Assessment Procedure είναι η διαδικασία για την εκτίμηση των επιπτώσεων, ώστε να μπορούν να ιεραρχηθούν Προδιαγραφές μεθόδου ΙΑΡ: 1. Εγκυρότητα Επιστημονική 2. Επεκτασιμότητα πέραν της ελαιοκαλλιέργειας 3. Δυνατότητα εμπλουτισμού, για τη συνεχή βελτίωση της μεθόδου 4. Μέγιστη δυνατή απλούστευση, ξεκινώντας από την μέγιστη σύνθεση 5. Σταθερότητα αποτελεσμάτων, ανεξάρτητων από την υποκειμενική κρίση 6. Χαμηλό κόστος εφαρμογής στην πράξη 7. Ανταποδοτικότητα για τους παραγωγούς Πεδίο αναφοράς: Το κάθε αγροτεμάχιο και ο χειριστής του (ιδιοκτήτης ή μη)

7 ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ ΠΕΔΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ & ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

8 ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ: ΤΡΙΠΛΕΤΤΕΣ ΠΛΕΥΡΑ Στοιχεία των καλλιεργητικών δραστηριοτήτων (π.χ φυτοπροστασία, κλάδεμα, λίπανση, άρδευση, διαχείριση εδάφους, συγκομιδή, εγκατάσταση ελαιώνα, αποθήκευση) που μπορούν να επιδράσουν στο περιβάλλον και στον άνθρωπο ΕΠΙΠΤΩΣΗ Προκαλούμενες Επιπτώσεις από τις Πλευρές στους Αποδέκτες: π.χ ρύπανση εδάφους και υπόγειων/επιφανειακών νερών, μεταβολή ποικιλότητας, οξίνιση εδάφους, απειλή για την ανθρώπινη υγεία κ.α ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ Φυσικό Βιοτικό και Αβιοτικό Περιβάλλον (υδάτινοι πόροι, έδαφος, αέρας, ορνιθοπανίδα κ.α), Άνθρωπος (ψεκαστής, εργάτης, περίοικος)

9 ΑΠΟΔΟΣΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΛΑΣΕΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ Οι Παράμετροι μιας Τριπλέτας διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τη Σημασία ή τη Βαρύτητα τους στην Επίπτωση Οι Παράμετροι χωρίζονται σε : 1. Απλές ή Σύνθετες 2. Παραμέτρους Περιβάλλοντος ή Παραγωγού Η Σοβαρότητα της Επίπτωσης (Υψηλή/ Μέση/ Χαμηλή) εξαρτάται από την τιμή των Παραμέτρων που την καθορίζουν

10 ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ: ΤΡΙΠΛΕΤΤΕΣ & ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΛΕΥΡΑ Παράμετροι Παραγωγού (Ρ): Καθορίζουν την πιθανότητα και την ένταση της Επίπτωσης ανάλογα με τις επιλογές του παραγώγου ΕΠΙΠΤΩΣΗ Παράμετροι Περιβάλλοντος (Ε): Καθορίζουν το πόσο ευάλωτος είναι ο Αποδέκτης στην Επίπτωση, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ

11 ΠΛΕΥΡΑ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ: ΤΡΙΠΛΕΤΤΕΣ & ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗ Παράμετροι Ρ Ετήσια δόση/ανάγκες για νερό βαρύτητα 3 Συχνότητα εφαρμογής λίπανσης 3 Τύπος λιπάσματος 4 Εποχή λίπανσης 4 Εφαρμοζόμενη ποσότητα Ν 4 Κατεργασία εδάφους 4 Μορφή λιπάσματος 4 Μορφή Ν 4 Ποσοστό κάλυψης λιπάσματος 5 Ενέργεια μετά την εφαρμογή λίπανσης 5 ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΥΔΑΤΑ Παράμετροι Ε βαρύτητα Κίνδυνος απορροής* 3 Κλίμα (ξηροθερμικό, υγρό ) 3 Φυτοκάλυψη 4 Ένταση-συχνότητα βροχής 5 Κίνδυνος έκπλυσης* 5 * Σύνθετοι Παράμετροι

12 ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΛΑΣΕΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ Η Σοβαρότητα μιας Επίπτωσης προκύπτει από την Βαθμολογία (Score) της αντίστοιχης Τριπλέτας η οποία υπολογίζεται με βάσει τις τιμές των κλάσεων των παραμέτρων και τις βαρύτητες τους

13 Στην πορεία του SAGE10 έχουν παραχθεί και εξεταστεί διαφορετικές προσεγγίσεις για τον καθορισμό: 1. των απλών και σύνθετων παραμέτρων, 2. της αβεβαιότητας όσον αφορά στην μέτρηση τους, 3. της βαρύτητας τους και των κλάσεων που παίρνουν

14 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Η ανά πάσα στιγμή κατάσταση του περιβάλλοντος του κάθε ελαιώνα μπορεί να περιγράφεται από ένα σύνολο Περιβαλλοντικών Δεικτών Οι ίδιοι Δείκτες μπορεί να αξιοποιηθούν για μέτρηση της Περιβαλλοντικής Επίδοσης ως αποτέλεσμα της μεταβολής των γεωργικών πρακτικών Μέσω της μεταβολής των δεικτών παρακολουθείται (monitoring) η βελτίωση/επιδείνωση της Περιβαλλοντικής Επίδοσης π.χ - αύξηση οργανικής ουσίας εδάφους - μείωση ποσότητας αζώτου ανά μονάδα επιφανείας

15 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Εκταση Δενδρα Βιολογικη Συμβατική ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ 27% της έκτασης των 2.098,2 στρεμμάτων με δένδρα % Έκταση % Εκταση 73,5 % ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ 73% της έκτασης με δένδρα 20 26,5 % 0 Βιολογικη Συμβατική

16 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΖΙΖΝΙΟΚΤΟΝΑ ΝΟ USE GLIALKA ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΙΑ: 2% 3% 2% 3% 3% 3% 23% 9% 52% HERBANIL 36 SL LEONE 36 SL LYPHASE 36 SL METEOR 36 SL OXYFLUORFEN INDUSTRIAL QUIMICA KEY 24 EC OXYFLUORFEN 23 EC ROUNDUP 36 SL ΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΩΝ Στο 52% της έκτασης (Ομάδα Νηλέας) δεν εφαρμόζονται χημικά ζιζανιοκτόνα 2.480,4 στρέμματα- 271L ζιζανιοκτόνων 4% 2 δραστικές ουσίες (σύνδεση με περιβαλλοντικά δείγματα-αναλύσεις) NO USE 44% 52% GLYPHOSATE OXYFLUORFEN

17 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ROGOR L40 PIRESAN PARAPIN 5 SC MANCOZEB KARATE Zeon 10 CS INAGRO HELIOCUIVRE 40 SC FASTAC 10 SC DIMETHOL Στρεμματα DECIS PROTECH 1.5 Decis 2,5 EC CUPRICO 50 WP COPPERGAN 20 WP BLUE SHIELD 50 WP BACTOSPEINE NO USE ROGOR L40 PIRESAN PARAPIN 5 SC MANCOZEB KARATE Zeon 10 CS INAGRO HELIOCUIVRE 40 SC FASTAC 10 SC DIMETHOL Κg/L DECIS PROTECH 1.5 Decis 2,5 EC CUPRICO 50 WP COPPERGAN 20 WP BLUE SHIELD 50 WP BACTOSPEINE NO USE στρέμματα δεν γίνεται χρήση γ.φ. (εντομοκτόνωνμυκητοκτόνων) Εισροές γ.φ.: Κυριαρχούν τα εντομοκτόνα (πυρεθρίνες) και χαλκούχα

18 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Χειρόπτερα Ερπετά Πουλιά Ασπονδυλα Σαρκοφαγα P Φ P P P P P P P P Φ P M M M M M M M M M M PE PE PE PE Φ PE PE PE PE PE PE Δείκτες ποικιλότητας : 1) Shannon-Wiener και κατά περίπτωση 2) ο δείκτης ισομέρειας (evenness) και ο 3) δείκτης του Simpson

19 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Κατεργασία εδάφους % Βόσκηση Τσουγκράνα Αροτρο Φρέζα Υνιά Χορτοκοπτικό με τρακτέρ Καλλιεργητής Μεσινέζα Φρέζα χειροκίνητη Βόσκηση ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ: Φρέζα 68 Χορτοκοπτικό σε τρακτέρ 61 Μεσινέζα 33 1,4 15,7 29,0 32,4 1,4 Τσουγκράνα Αροτρο Φρέζα Υνιά Χορτοκοπτικό με τρακτέρ Καλλιεργητής Μεσινέζα

20 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΛΙΠΑΝΣΗ: Oργανική ουσία (Kg) Τύποι λιπασμάτων ΝΗΛΕΑΣ (2011) 5 % Έκταση (στρέμματα) Ποσότητα λιπάσματος (Kg) Ν-Αζωτο (Kg) % Ν-Άζωτο (Kg) 7.415

21 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΙΑΡ Φυτοπροστασία (ΜΦΙ, ΓΠΑ) 1. Διαχείριση εντομολογικών εχθρών 2. Κλάδεμα οργανική διαχείριση φυτείας 3. Διαχείριση ζιζανίων 4. Aσθένειες της ελιάς 5. Μελέτη των δεδομένων από EMS για εύρεση χωροταξικών προτύπων εξάπλωσης του δάκου προοπτική μαζικής παγίδευσης 6. Ωφέλιμα αρθρόποδα 7. Πρακτικές παράμετροι αξιολόγησης της διασποράς του ψεκαστικού νέφους 8. Προστασία Υδρόβιων Οργανισμών 9. Ψεκασμοί παράμετροι που αφορούν στον έλεγχο των γεωργικών μηχανημάτων (ψεκαστικά-μπεκ) 10. Παράμετροι Ορθές πρακτικές Αποθήκευσης και Διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, κενών συσκευασίας

22 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΙΑΡ Έδαφος και Νερό (ΙΕΒ, ΕΘΙΑΓΕ) 1. Σύνταξη αναλυτικού εγχειριδίου εκτέλεσης δειγματοληψιών εδάφους και νερού 2. Εκπαίδευση για δειγματοληψία εδάφους και νερού 3. Εκπαίδευση για παραμέτρους λίπανσης, άρδευσης, διαχείρισης εδαφών

23 ΔΡΑΣΗ 3: Design of IAP ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΙΑΡ Βιοποικιλότητα (ΕΚΒΥ, ΓΠΑ, ΜΦΙ) 1. αντικείμενα εκπαίδευσης: παρακολούθηση αφθονίας και ποικιλίας πανίδας και χλωρίδας, αναγνώριση/ταυτοποίηση σημαντικών ειδών (βιοδείκτες), καταγραφή παραμέτρων/δεικτών, χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού 2. επιτόπου αξιολόγηση/ποιοτικός έλεγχος καταγραφών

24 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Μηχανή συλλογής δεδομένων και εφαρμογών Environmental Management System (EMS) ΡοδαξΑγρο & Εταίροι Λογισμικό-ΙΑΡ ΔΕΛΕΠ-99 δείκτες για Περιβαλλοντική Επίδοση Environmental Product Declaration (LCI, LCA) ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ SAGE10 Ιεράρχηση για βελτίωση της επίδοσης

25 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ Περιβαλλοντική επιβάρυνση Εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων στο Περιβάλλον (νερό, έδαφος, αέρας, βιοποικιλότητα) και στην Ανθρώπινη Υγεία (ψεκαστής, εργάτης, καταναλωτής) από τις καλλιεργητικές πρακτικές Προτάσεις βελτίωσης πρακτικών Δυναμικό Παραγωγής Με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής και κάθε ελαιώνα Στόχος: Παραγωγή προϊόντων ελιάς με το μικρότερο δυνατό κόστος για το περιβάλλον και τον παραγωγό, ελκυστικότερων για τον καταναλωτή

26 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΡ TRIPL_1 TRIPL_2 TRIPL_3 TRIPL_4 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΠΛΗΝ ΦΠ)& ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ -ΡΥΠΑΝΣΗ-ΕΔΑΦΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΛΑΔΙΩΝ-ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ- ΠΑΝΙΔΑ ΕΠΙ ΕΔΑΦΟΥΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΛΑΔΕΜΑΤΟΣ-ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ-ΙΠΤΑΜΕΝΗ ΠΑΝΙΔΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ-ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ-ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ 0,78 0,00 0,00 0,50 TRIPL_5 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ-ΡΥΠΑΝΣΗ-ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ 0,54 TRIPL_3 TRIPL_2 TRIPL_4 TRIPL_5 TRIPL_6 TRIPL_7 TRIPL_8 TRIPL_1 TRIPL_6 ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ/ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΖΙΖΑΝΙΩΝ-ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ-ΧΛΩΡΙΔΑ 0,56 TRIPL_9 TRIPL_10 TRIPL_7 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΛΙΠΑΝΣΗΣ-ΑΛΑΤΩΣΗ-ΑΛΚΑΛΙΩΣΗ- ΕΔΑΦΟΣ 0,61 TRIPL_8 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΛΙΠΑΝΣΗΣ-ΟΞΙΝΙΣΗ-ΕΔΑΦΟΣ 0,68 TRIPL_9 TRIPL_10 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ-ΡΥΠΑΝΣΗ-ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΥΔΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΦΠ-ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ- ΑΝΘΡΩΠΟΣ 0,85 1, Ιεράρχηση Τριπλετών καθορισμός παραμέτρων που χρήζουν άμεσης βελτίωσης:

27 ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ SAGE10... Στάδιο 3 ο Έκδοση γενικών και στοχευμένων οδηγιών από τους γεωπόνους χρήστες της ΙΑP προς κάθε ελαιοκαλλιεργητή έχοντας εισάγει σε λογισμικό παραμέτρους εγγενών χαρακτηριστικών του ελαιώνα και των πρακτικών που εφαρμόζονται από τον καλλιεργητή (λίπανση, εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων, τύπος καλλιέργειας) Στάδιο 4 ο Επικύρωση της μεθόδου σε επιστημονικό και πρακτικό επίπεδο με διαβούλευση αλλά και εργαστηριακές αναλύσεις περιβαλλοντικών δειγμάτων ή/και χρήση αγρο-περιβαλλοντικών δεικτών 600 πιλοτικούς ελαιώνες

28 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ ΕΚΔΟΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ ΜΦΙ: Έχει ξεκινήσει η έκδοση των οδηγιών που αφορούν σε: Τρόπους ορθολογικής αντιμετώπισης εχθρών & ασθενειών της καλλιέργειας και χρήσης γεωργικών φαρμάκων(βάσει αυτοψιών και ΕΜS), Αναγνώριση-προστασία ωφελίμων αρθροπόδων, Ορθές πρακτικές αποθηκευσης, Ορθή πρακτική διαχείρισης αποβλητων, Ορθές πρακτικές μεταφορας γ.φ, ασφαλειας χρήστη (ψεκαστή/εργάτη), Έλεγχο λειτουργίας γεωργικών μηχανημάτων

29 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ ΕΚΔΟΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ IEB: Αποστολή οδηγιών λίπανσης για κάθε μεμονωμένο αγροτεμάχιο που συνοδεύονται από οδηγίες ορθών πρακτικών Σύνταξη γενικών οδηγιών ορθών γεωργικών πρακτικών και επεξεργασία αποτελεσμάτων αναλύσεων εδάφους και νερού για τον εντοπισμό ειδικών προβλημάτων ανά περιοχή υλοποίησης

30 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ ΕΚΔΟΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ EKBY: Κατά την έναρξη της δράσης προσδιορίσθηκαν οι δραστηριότητες που πιθανόν επιδρούν αρνητικά στη βιοποικιλότητα και κρίθηκε σκόπιμο να προηγηθεί μια πρώτη αξιολόγηση των επιπτώσεων των ήδη εφαρμοζόμενων καλλιεργητικών πρακτικών. Για τη σύνταξη των οδηγιών λήφθησαν υπόψη: 1. οι κύριες καλλιεργητικές δραστηριότητες και οι επιμέρους πτυχές τους, 2. ελέγχθηκε/διερευνήθηκε ο βαθμός τήρησης του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής από τους παραγωγούς, 3. διερευνήθηκε η επάρκεια υφιστάμενων οδηγιών/κατευθύνσεων που τυχόν εφαρμόζουν οι παραγωγοί αναφορικά με την προστασία της βιοποικιλότητας

31 ΒΑΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (BASELINE) ΕΔΑΦΟΣ-ΝΕΡΟ ΙΕΒ: ολοκλήρωση αποτελεσμάτων αναλύσεων εδάφους και νερού (καθορισμός βάσης αναφοράς) -επεξεργασία και εντοπισμός ειδικών προβλημάτων -εξέταση τρόπων αντιμετώπισης 1. Νερό ph, EC, NO 3, NH 4, CO 3, HCO 3, Cl, SO 4, P, Ca, Mg, Na, K, B, Cu, Mn, Fe, Zn, Ni, Cd, Pb (υπολείπονται ΒΜ) Ανά δείγμα 21 προσδιορισμοί Συνολικά 924 προσδιορισμοί 2. Έδαφος Μηχανική σύσταση, ph, EC, οργανική ουσία, CaCO 3, CEC, SAR, ESP, N kjeldahl, NO 3, P, (Na K Mg Ca) ανταλλάξιμα, Fe, Mn, Zn, Cu, B Ανά δείγμα 20 προσδιορισμοί Συνολικά 13,240 προσδιορισμοί Συνολικά προσδιορισμοί σε 706 δείγματα

32 ΒΑΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (BASELINE) ΕΔΑΦΟΣ-ΝΕΡΟ (γεωργικά φάρμακα και μεταβολίτες) ΜΦΙ: Αναλύθηκαν 40 δείγματα νερού γεωτρήσεων από 3 περιοχές. 1. Δεν βρέθηκε ανιχνεύσιμη ποσότητα του ζιζανιοκτόνου glyphosate* και του μεταβολίτη του AMPA σε 39 από αυτά. Σε ένα μόνο δείγμα ανιχνεύθηκε μικρή ποσότητα glyphosate και AMPA, η οποία όμως ήταν κάτω από το μέγιστο επιτρεπτό όριο των 0,1μg/L που ισχύει στην Ε.Ε. για το πόσιμο νερό (ενδεικτικά αποτελέσματα) 2. Περατώθηκαν όλες οι αναλύσεις νερών για ανίχνευση επιπλέον 210 δραστικών ουσιών γ.φ. Ανιχνεύτηκαν δ.ο., κάποιες από τις οποίες δεν συνδέονται με την καλλιέργεια της ελιάς 3. Πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία εδαφών και αναλύονται για ανίχνευση γ.φ και μεταβολιτών τους Glyphosate: δραστική ουσία σε ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιούνται ευρέως

33 ΒΑΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (BASELINE) ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΕΚΒΥ: πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις βιοποικιλότητας, με εργασίες πεδίου, στο 5% των αγροτεμαχίων για καταγραφή της ορνιθοπανίδας, ερπετοπανίδας των χειρόπτερων και ασπόνδυλων

34 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ-ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ 1. Μέθοδος ΙΑΡ ΚΥΡΙΑ ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2. Εκπαιδευτικό υλικό 3. Οδηγίες φιλο-περιβαλλοντικών πρακτικών (γενικές και εξειδικευμένες ανά ελαιώνα) 4. Δείκτες για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις ελαιώνων της χώρας μας, κατάλληλους για την υποστήριξη προώθησης του ελληνικού ελαιολάδου διεθνώς

35 SAGE10 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Ιστότοπος του Προγράμματος Παραγωγή νέου έντυπου υλικού

36 Εχει δημιουργηθεί ένα ανθρώπινο δίκτυο επιστημόνων οι οποίοι επικοινωνούν με τοπικούς γεωπόνους και παραγωγούς Παρουσίαση του προγράμματος στη Διεθνή Έκθεση POLIS Επαφές δικτύου με την ακαδημαϊκή κοινότητα-επιστημονική διαβούλευση Παρουσιάσεις σε αγρότες των περιοχών Παρουσίαση στις Βρυξέλλες στα πλαίσια συζήτησης Κοινωνικών Εταίρων για την Οδηγία 128/2009/ΕΕ - EC, DG SANCO, ECPA, ακαδημαϊκοί και δημόσιοι φορείς

37 Ευχαριστούμε για την Παρουσία Σας