Νεωτερικές προσλήψεις της κλασικής αρχαιότητας στην σύγχρονη Ελλάδα. Δημήτρης Πλάντζος ΕΚΠΑ

Transcript

1 Νεωτερικές προσλήψεις της κλασικής αρχαιότητας στην σύγχρονη Ελλάδα Δημήτρης Πλάντζος ΕΚΠΑ

2 Νεωτερικές προσλήψεις της κλασικής αρχαιότητας στην σύγχρονη Ελλάδα Το σεμινάριο εστιάζεται στην πολιτισμική ιστορία της Ελλάδας κατά τον 19 ο και 20ό αιώνα, με σκοπό να διερευνηθούν οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες νεωτερικές αναγνώσεις του κλασικού πολιτισμού αξιοποιούνται ως πνευματικό πρότυπο, αλλά και μοχλός πολιτικής διάδρασης. Στα θέματα του σεμιναρίου περιλαμβάνονται: η συγκρότηση της ελληνικής προϊστορίας η εθνικοποίηση του κλασικού πολιτισμού κράτος και μνημεία η αρχαιολογία στην νεοελληνική πεζογραφία και ποίηση η κλασική αρχαιότητα στο νεοελληνικό θέατρο και τον κινηματογράφο η αναβίωση του αρχαίου δράματος κατά τον 20ό αιώνα. e-class:

3 Οι τεχνολογίες της πρόσληψης: Τεχνοπολιτική (ποιητική της Ιστορίας) Ανάδειξη (ετεροπίες) Μνημειοποίηση (τόποι μνήμης) Αναβίωση (επιτελεστικότητα) Αποικιοποίηση (κρυπτοαποικιοκρατία)

4 Ποιητική της (ελληνικής) Ιστορίας Α. Λιάκος, «Προς επισκευήν ολομελείας και ενότητος. Η δόμηση του εθνικού χρόνου». Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ.Θ. Δημαρά. Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών / ΕΙΕ 1994, D. Plantzos, «Archaeology and Hellenic identity, : the frustrated vision». D. Damaskos D. Plantzos (επιμ.), A Singular Antiquity. Archaeology and Hellenic identity in twentieth-century Greece. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη 2008,

5

6

7 H αυτοβιογραφία ενός έθνους: η ιστορία ως ιστορία της τέχνης η εμπειρία ως αισθητική επιλογή το βίωμα ως τεχνοτροπική ιδιομορφία η ενδοσκόπηση ως αρχαιολογία

8

9

10

11 Τελετή 2004: σκηνοθετημένες «εμπειρίες» ελληνικότητας «λιτή» και «διάφανη», «σαν τον πολιτισμό της Ελλάδας» καταστατικό κείμενο της ελληνικής πολιτισμικής ιδιαιτερότητας ανακεφαλαίωση του μακραίωνου εθνικού παρελθόντος πανηγυρικός για την έναρξη του εθνικού μέλλοντος αυτοπεποίθηση, αυτογνωσία πολιτισμική ταυτότητα βασισμένη στην νεοκλασική αισθητική, εμπλουτισμένη από τον ελληνικό μοντερνισμό του 20ού αιώνα.

12

13

14

15 Τελετή 2004 έμφαση στη συνέχεια προβολή του διαχρονικού ελληνικού ιδεώδους επισήμανση της συνάφειας της ελληνικής εθνικής ιστορίας με την γη μέσω της αισθητικής καταστατικό κείμενο του ελληνικού εθνικισμού

16 Εθνικισμός nationalism Πολιτική ιδεολογία σύμφωνα με την οποία πληθυσμιακές ομάδες συγκροτούνται σε μία ιστορικά και πολιτισμικά καθορισμένη οντότητα -προϊόν αρχέγονης διαδικασίας; -προϊόν κινητοποίησης κατά τη νεωτερικότητα; Το εθνικιστικό παράδοξο: νεωτερικό αφήγημα με προαιώνια γενεαλογία

17 Εθνικισμός nationalism Καταγωγισμός / αφύπνιση Εθνοκατασκευή / χειραφέτηση Εθνοσυμβολισμός / εξελικτισμός

18 Εθνικισμός nationalism Φαντασιακή κοινότητα: Πνευματική κοινότητα Πολιτικά (ετερο-)καθορισμένη Απογραφή / Χάρτης / Μουσείο (αποικιοποίηση του παρελθόντος) «Αέναος καταναλωτής της νεωτερικότητας»

19 Ελληνικό έθνος και αρχαιολογία:

20 Μυθιστόρημα ( ): Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω πού να τ ακουμπήσω. Έπεφτε στο όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει.

21

22 Γιώργος Σκαλενάκης, Επιχείρησις Απόλλων (1967)

23

24 Γιάννης Δαλιανίδης, Κορίτσια για φίλημα (1964)

25 Γιάννης Δαλιανίδης, Οι θαλασσιές οι χάντρες (1966)

26 Γιάννης Δαλιανίδης, Μια κυρία στα μπουζούκια (1967)

27 Γιάννης Δαλιανίδης, Μια κυρία στα μπουζούκια (1967)

28 Γιάννης Δαλιανίδης, Μια κυρία στα μπουζούκια (1967)

29 Αρχαιολογία και τεχνοπολιτική: Απτά τεκμήρια εθνικής συνέχειας Εστιακό σημείο εθνικής υπερηφάνειας Μοχλός της ρητορικής του εξαιρετισμού Μηχανισμός αποκλεισμού Εργαλείο επιτήρησης και σωφρονισμού Εθνοποιητική τεχνολογία

30 Ετεροτοπικές τεχνολογίες M. Foucault, «Of Other Spaces». Architecture, Mouvement, Continuité 5 (1984): Δ. Πλάντζος, «Σκηνές από την ελληνική ετεροτοπία». Γ. Αίσωπος (επ.), Tourism Landscapes. Remaking Greece (14η Διεθνής Μπιενάλε Βενετίας, 2014),