Αρχαία ελληνική τέχνη: τι είναι και σε τι χρησιμεύει;

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟN ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟN ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Αρχαία ελληνική τέχνη: τι είναι και σε τι χρησιμεύει; Δημήτρης Πλάντζος

2 Αρχαία ελληνική τέχνη: τι είναι; και σε τι «χρησιμεύει»; Στο αποψινό μάθημα θα προσεγγίσουμε το φαινόμενο της αρχαίας ελληνικής τέχνης υπό το πρίσμα πρόσφατων εξελίξεων στους επιστημονικούς κλάδους της αρχαιολογίας, της ιστορίας της τέχνης, της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της πολιτισμικής ιστορίας με σκοπό τον εντοπισμό νέων ιδεών, προτάσεων, προσεγγίσεων και αφηγημάτων που θα μπορούσαν να επιστρατευτούν στην τάξη, όπως και στο αμφιθέατρο, έτσι ώστε η διδασκαλία του ιστορικού αυτού φαινομένου να αφορά περισσότερο τους νέους και τις νέες του εικοστού πρώτου αιώνα.

3 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης;

4 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας

5 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας

6 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία

7 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική

8 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική Τελετουργική

9 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική Τελετουργική Πολιτική

10 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Αφηγηματικός χαρακτήρας Κοινωνική λειτουργία Λατρευτική Τελετουργική Πολιτική Χρηστική

11 Η κλασική αρχαιολογία: Κληρονομεί την ευρωπαϊκή παράδοση του αρχαιοδιφισμού Υιοθετεί την πεποίθηση ότι ο κλασικός πολιτισμός αποτελεί πνευματικό και εκπαιδευτικό πρότυπο Δέχεται τις επιρροές του ευρωπαϊκού περιηγητισμού και συλλεκτισμού Συνδυάζει την κλασικιστική παράδοση με νεωτερική επιστημονική μεθοδολογία

12 Ο κλασικός πολιτισμός σήμερα: Αποτελεί πνευματικό και πολιτιστικό σημείο αναφοράς για τον δυτικό κόσμο Αποτελεί αντικείμενο πολιτικής ή κοινωνικής χρήσης (και «κατάχρησης») Για την Ελλάδα, αποτελεί συνισταμένη εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας

13 Daniel Mytens, O Λόρδος Arundel, 1618.

14 Johann Zoffany, To Σπουδαστήριο του ανακτόρου Uffizi,

15 Αρχαία ελληνική τέχνη: Επινοημένη πνευματική γενεαλογία των δυτικών ελίτ

16 Αρχαία ελληνική τέχνη: Επινοημένη πνευματική γενεαλογία των δυτικών ελίτ Σύνολο αντικειμένων, βιογραφιών, αντιλήψεων και διαθέσεων που μπορούν να ανασυγκροτηθούν με βάση το υλικό αποτύπωμα του κλασικού πολιτισμού, όπως αυτό επεβίωσε μετά το τέλος της αρχαιότητας, και με άξονα ένα εμπειρικό επιστημολογικό πρόγραμμα που βασίζεται στις τεχνικές της φιλολογικής κριτικής και τον μεθοδολογικό εξοπλισμό της ιστορίας της τέχνης

17 Αρχαία ελληνική τέχνη: Επινοημένη πνευματική γενεαλογία των δυτικών ελίτ Σύνολο αντικειμένων, βιογραφιών, αντιλήψεων και διαθέσεων που μπορούν να ανασυγκροτηθούν με βάση το υλικό αποτύπωμα του κλασικού πολιτισμού, όπως αυτό επεβίωσε μετά το τέλος της αρχαιότητας, και με άξονα ένα εμπειρικό επιστημολογικό πρόγραμμα που βασίζεται στις τεχνικές της φιλολογικής κριτικής και τον μεθοδολογικό εξοπλισμό της ιστορίας της τέχνης Αναπαραστατικός μηχανισμός νεωτερικών αξιών και ιδεολογημάτων

18

19 Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη: Η τέχνη είναι αισθητική

20 Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη: Η τέχνη είναι αισθητική Η τέχνη είναι γλώσσα Erwin Panofski ( ): «περιεχόμενο ενός έργου τέχνης, σε αντίθεση με το θέμα του, είναι αυτό που υπάρχει, αλλά δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά»

21 Πώς μελετάμε την αρχαία ελληνική τέχνη: Η τέχνη είναι αισθητική Η τέχνη είναι γλώσσα Η τέχνη είναι κοινωνική διάδραση

22 Άξονες προσέγγισης:

23 Άξονες προσέγγισης: Αρχαιολογικός (υλικές μαρτυρίες και οι διαδικασίες απόθεσής τους)

24 Άξονες προσέγγισης: Αρχαιολογικός (υλικές μαρτυρίες και οι διαδικασίες απόθεσής τους) Τεχνοϊστορικός (αισθητική αξία τότε και σήμερα)

25 Άξονες προσέγγισης: Αρχαιολογικός (υλικές μαρτυρίες και οι διαδικασίες απόθεσής τους) Τεχνοϊστορικός (αισθητική αξία τότε και σήμερα) Ιστορικός (το έργο τέχνης ως έμμεση ιστορική μαρτυρία)

26 Άξονες προσέγγισης: Αρχαιολογικός (υλικές μαρτυρίες και οι διαδικασίες απόθεσής τους) Τεχνοϊστορικός (αισθητική αξία τότε και σήμερα) Ιστορικός (το έργο τέχνης ως έμμεση ιστορική μαρτυρία) Πολιτισμικός (διαδικασίες πρόσληψης πέρα από τις συνθήκες δημιουργίας του έργου τέχνης)

27 Σε τι «χρησιμεύει» η αρχαία ελληνική τέχνη;

28 Σε τι «χρησιμεύει» η αρχαία ελληνική τέχνη; Συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων

29 Σε τι «χρησιμεύει» η αρχαία ελληνική τέχνη; Συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων

30 Σε τι «χρησιμεύει» η αρχαία ελληνική τέχνη; Συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων Συγκρότηση «Τόπων Μνήμης»

31 Σε τι «χρησιμεύει» η αρχαία ελληνική τέχνη; Συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων Συγκρότηση «Τόπων Μνήμης»

32 Σε τι «χρησιμεύει» η αρχαία ελληνική τέχνη; Συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων Συγκρότηση «Τόπων Μνήμης» Συγκρότηση πολιτικού / χειραφετησιακού λόγου

33 Αρχαία ελληνική τέχνη:

34 Αρχαία ελληνική τέχνη: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με το κλασικό παρελθόν Αντικείμενο αναβίωσης όχι επιβίωσης Εκφραστής σημερινών πολυσυλλεκτικών, έκκεντρων ή περιθωριακών αφηγημάτων Καθοριστική αναφορά στο παρόν Σταθερός παράγοντας πολιτισμικής διάδρασης

35 ΕΘΝΙΚΟN ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟN ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Αρχαία ελληνική τέχνη: τι είναι και σε τι χρησιμεύει; Δημήτρης Πλάντζος