Title Οδηγίες Συμπλήρωσης των Καταλόγων Α1, Α2, Α3, Α4 (Version 2.1.0) Διεύθυνση Γεωπληροφορικής Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας

Transcript

1 Title Οδηγίες Συμπλήρωσης των Καταλόγων Α1, Α2, Α3, Α4 (Version 2.1.0) Creator Διεύθυνση Γεωπληροφορικής Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας Date Subject Status Publisher Type Οδηγίες για τη συμπλήρωση των καταλόγων της ΕΥΓΕΠ Draft Hellenic Mapping and Cadastral Organization Text Description Contributor Format Source Rights Identifier Language Relation Coverage application/pdf Not Applicable Public ΕΥΓΕΠ GeoCatalog Οδηγός Χρήσης.pdf gre Not Applicable Not Applicable These are Dublin Core metadata elements. See for more details and examples

2 Οδηγίες Συμπλήρωσης των Καταλόγων Α1, Α2, Α3, Α4 (Version 2.1.0). 1. Γιατί πρέπει να συμπληρώσουμε αυτούς τους καταλόγους? Η συμπλήρωση των συγκεκριμένων καταλόγων εξυπηρετεί πολλαπλές ανάγκες των δημοσίων αρχών και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση του κράτους μας σε υποχρεώσεις που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2007/2/ΕΚ (INSPIRE), τον κανονισμό 2009/442/ΕΚ της Επιτροπής της 5 ης Ιουνίου 2009 και την ΕΥΓΕΠ (Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών). Λόγω του πλήθους και της διαφορετικότητας των απαιτήσεων που υπάρχουν αλλά και για να αποφευχθούν συνεχείς αιτήσεις για τη συμπλήρωση διαφορετικών ερωτηματολογίων και καταλόγων, ο ΟΚΧΕ προσπάθησε να συμπτύξει όλη την απαιτούμενη πληροφορία από τις διαφορετικές υποχρεώσεις σε ένα μόνο αρχείο, το οποίο εξυπηρετεί πολλαπλές ανάγκες όπως: Την παροχή ενός εργαλείου στις δημόσιες αρχές για να οργανώσουν και να εποπτεύουν το σύνολο της πληροφορίας και του εξοπλισμού που διαθέτουν και διαχειρίζονται και το οποίο αφορά σε γεωχωρικές πληροφορίες. Τη δυνατότητα δημιουργίας ενός ανανεωμένου εθνικού καταλόγου γεωπληροφορίας, ο οποίος θα προκύψει με τη συνένωση των καταλόγων που θα συμπληρώσει η κάθε δημόσια αρχή. Κάθε φορέας, θα μπορεί εύκολα και γρήγορα να αναζητήσει στον ηλεκτρονικό κατάλογο τα σύνολα και τις υπηρεσίες γεωχωρικών δεδομένων που χρειάζεται και να τα λάβει από την αντίστοιχη δημόσια αρχή που τα διαθέτει. Τον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό των δράσεων σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης (Υπουργεία) και αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες, Δήμοι) καθώς το εκάστοτε ΚΟΣΕ θα είναι σε θέση να διαγνώσει καλύτερα τα προβλήματα και τις ανάγκες των εποπτευόμενων φορέων του, να σχεδιάσει καλύτερα νέα έργα κλπ Την ανταπόκριση της χώρας μας στην ετήσια υποχρέωσή της να παρέχει προς την Ε.Ε. δείκτες που αποτυπώνουν την πρόοδο εφαρμογής της Οδηγίας INSPIRE αλλά και της ΕΥΓΕΠ σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διαδικασίας για την Παρακολούθηση και Υποβολή Εκθέσεων (Monitoring and Reporting) ( Την ευκολότερη παραγωγή μεταδεδομένων για τα σύνολα, τις σειρές και τις υπηρεσίες γεωχωρικών δεδομένων που υπάρχουν στην κατοχή των δημοσίων αρχών. Στους καταλόγους εμπεριέχονται πλήρως όλα τα μεταδεδομένα που ορίζονται στον κανονισμό 1205/2008 της Οδηγίας INSPIRE για τα μεταδεδομένα καθώς και άλλα επιπλέον μεταδεδομένα που είναι απαραίτητα για τον υπολογισμό στοιχείων κόστους οφέλους από τη χρήση της ΕΥΓΕΠ. Παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε. διαθέτει online εφαρμογές για τη δημιουργία μεταδεδομένων, είναι ευκολότερο να συγκεντρώσει κανείς όλη την απαραίτητη πληροφορία σε ένα αρχείο, προτού χρησιμοποιήσει τέτοια εργαλεία. Επιπλέον, είναι δυνατόν, μέσω της χρήσης αυτοματοποιημένων εργαλείων (scripts) που θα παρέχει ο ΟΚΧΕ σε

3 μεταγενέστερο χρόνο, να γίνει αυτόματη εξαγωγή και έλεγχος των αρχείων μεταδεδομένων από τους εν λόγω καταλόγους χωρίς να χρειάζεται η χρήση των online εφαρμογών. Μέχρι την έκδοση και τη λειτουργία λοιπόν της ηλεκτρονικής υπηρεσίας καταλόγου της Εθνικής Γεωπύλης, καθώς και του Εθνικού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας Γεωπληροφορίας και Υπηρεσιών, οι κατάλογοι αυτοί αποτελούν ζωτικής σημασίας εργαλεία για τη διευκόλυνση του έργου των Δημοσίων Αρχών και την υλοποίηση της ΕΥΓΕΠ. Ακόμα όμως και μετά την έκδοση της ηλεκτρονικής υπηρεσίας καταλόγου της Εθνικής Γεωπύλης, καθώς και του Εθνικού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας Γεωπληροφορίας και Υπηρεσιών, θα παραμείνουν ένα πολύ εύχρηστο εργαλείο στα χέρια των δημοσίων αρχών που θα τους χρησιμοποιήσουν, βοηθώντας τις να οργανώσουν, να αξιολογήσουν και να διαχειριστούν με ορθολογικό τρόπο το σύνολο της γεωπληροφορίας και του συνοδευτικού εξοπλισμού που βρίσκεται στην κατοχή τους. 2. Άνοιγμα και χρήση των αρχείων Όλοι οι κατάλογοι περιέχονται σε ένα αρχείο, το EYGEP_GeoCatalog_v Λόγω του ότι το αρχείο περιέχει μακροεντολές (κώδικα σε Visual Basic) που επιταχύνουν και διευκολύνουν τη συμπλήρωσή του αλλά και ελέγχουν τη σωστή συμπλήρωση των πεδίων, προτεινόμενες εφαρμογές για το άνοιγμα και την επεξεργασία του αρχείου είναι τα Microsoft Excel 2010, 2007 και 2003 οι οποίες υποστηρίζουν την εκτέλεση των μακροεντολών. Το αρχείο μπορεί να ανοίξει και από το LibreOffice ή το OpenOffice της Sun, όμως δεν εκτελούνται οι μακροεντολές, διότι οι συγκεκριμένες σουίτες γραφείου χρησιμοποιούν άλλη γλώσσα προγραμματισμού (π.χ. StarBasic). Συνεπώς, εάν ανοίξετε το αρχείο με αυτές τις εφαρμογές, δε θα έχετε διαθέσιμους τους αυτοματισμούς και τους ελέγχους που παρέχουν οι μακροεντολές. Επειδή το Excel τυπικά απαγορεύει την εκτέλεση των μακροεντολών για λόγους ασφαλείας, θα πρέπει να του υποδείξετε να επιτρέψει την εκτέλεσή τους για το συγκεκριμένο αρχείο. Αυτό είναι μια απλή διαδικασία δευτερολέπτων, η οποία, για τα Microsoft Excel 2007 και 2010 φαίνεται στο video που έχει αναρτήσει ο ΟΚΧΕ στη διεύθυνση: ενώ για το Microsoft Excel 2003 στη διεύθυνση ΠΡΟΣΟΧΗ! Μη ενεργοποίηση των μακροεντολών δε θα επιτρέψει τη σωστή συμπλήρωση του αρχείου εκ μέρους σας. Ενεργοποιήστε τις μακροεντολές οπωσδήποτε. Επίσης! Να κατεβάζετε και να χρησιμοποιείτε μεταγενέστερες εκδόσεις των καταλόγων μόνο από το site του ΟΚΧΕ ( Στην περίπτωση που αντιμετωπίσετε πρόβλημα με την απεικόνιση των Ελληνικών χαρακτήρων, αυτό συμβαίνει λόγω ασύμβατων τοπικών ρυθμίσεων (και είναι εγγενές πρόβλημα της Visual Basic του Excel). Εάν αυτό συμβεί, λύνεται πολύ εύκολα, όπως φαίνεται στα video που έχει αναρτήσει ο ΟΚΧΕ στη διεύθυνση:

4 (για τα Windows 7 και Vista) και στη διεύθυνση (για τα Windows XP). Στον κατάλογο Α1, συμπληρώνετε σε κάθε σειρά του excel ένα σύνολο ή μία σειρά γεωχωρικών δεδομένων του φορέα σας. Στον κατάλογο Α2, συμπληρώνετε σε κάθε σειρά μία υπηρεσία γεωχωρικών δεδομένων του φορέα σας (υπηρεσίες επισκόπησης, τηλεφόρτωσης, αναζήτησης ή άλλες). Στον κατάλογο Α3 συμπληρώνετε τις εφαρμογές τις οποίες διαθέτει ο φορέας σας και αφορούν στην επεξεργασία και διαχείριση γεωχωρικών δεδομένων (ArcGIS, Quantum GIS, Autocad κλπ) καθώς και ενδεχόμενο συνοδευτικό εξοπλισμό που υποστηρίζει τη λειτουργία των εφαρμογών αυτών. Στον κατάλογο Α4 συμπληρώνετε επιπλέον εξοπλισμό γενικότερης χρήσεως, ο οποίος έχει σχέση με την παραγωγή και διαχείριση χαρτογραφικών και γεωχωρικών δεδομένων αλλά δε συσχετίζεται αποκλειστικά με την υποστήριξη και λειτουργία κάποιας εφαρμογής (όπως large plotters, φωτογραμμετρικοί σαρωτές, σαρωτές μεγάλου μεγέθους, γεωδαιτικοί σταθμοί εργασίας, total stations, gps). Υπενθυμίζεται ότι δεν ενδιαφέρει η καταγραφή κοινού εξοπλισμού όπως ΗΥ και εκτυπωτές γραφείου. Επίσης, είναι προτιμητέο να σταλθούν στον ΟΚΧΕ, τα επιμέρους αρχεία που θα λάβετε από τις υπηρεσίες και τους φορείς ευθύνης σας, χωρίς να τα συμπτύξετε σε ένα αρχείο excel. 3. Κανόνες συμπλήρωσης (τι συμπληρώνεται από ποιους) Κάθε σύνολο, σειρά ή υπηρεσία γεωχωρικών δεδομένων, μπορεί να αναφέρεται συνοπτικά και ως πόρος (resource). Οι σειρές 1 10 των καταλόγων ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ και δεν μπορούν να μεταβάλλονται (είναι κλειδωμένες) καθώς περιέχουν πληροφορίες για τη σωστή συμπλήρωση των καταλόγων. Συγκεκριμένα: Σειρά 1 (row 1): Στη σειρά 1 των καταλόγων υπάρχει μια ομαδοποίηση των στοιχείων που πρέπει να καταγραφούν σε γενικότερες κατηγορίες. Σειρά 2 (row 2): Στη σειρά 2 αναγράφεται ο αύξων αριθμός του κάθε στοιχείου σε κάθε κατάλογο. Σειρά 3 (row 3): Στη σειρά αυτή αναγράφεται ο λόγος για τον οποίο πρέπει να καταγραφεί η συγκεκριμένη πληροφορία κάθε στήλης. Τα στοιχεία μεταδεδομένων του κανονισμού 1205/2008 της INSPIRE για τα μεταδεδομένα έχουν πορτοκαλί χρώμα και φέρουν την ένδειξη «MD», η απαραίτητη πληροφορία στα πλαίσια του Monitoring and Reporting έχει έντονο κίτρινο χρώμα και τα σχετικά στοιχεία φέρουν την ένδειξη «M&R», ενώ επιπλέον στοιχεία που χρειάζονται για την ΕΥΓΕΠ στο πλαίσιο της υποχρέωσης για παροχή στοιχείων κόστους οφέλους κλπ είναι σημειωμένα με ελαφρύ κίτρινο χρώμα και φέρουν την ένδειξη «ΕΥΓΕΠ». Σειρά 4 (row 4): Στη σειρά 4 αναγράφεται το όνομα του στοιχείου κάθε στήλης.

5 Σειρές 5 7 Οι σειρές αυτές είναι κρυφές, καθώς περιέχουν στοιχεία που δεν ενδιαφέρουν και αφορούν τη μετέπειτα επεξεργασία των αρχείων. Σειρά 8 (row 8): Στη σειρά αυτή εμπεριέχεται το σύνολο των οδηγιών χρήσης του εκάστοτε καταλόγου με συγκεκριμένες οδηγίες ανά στοιχείο πληροφορίας που πρέπει να συμπληρωθεί. Όπου υπάρχει ανάγκη για ακόμα αναλυτικότερη επεξήγηση κάποιου στοιχείου, παρατίθενται σύνδεσμοι προς ιστοσελίδες οι οποίες περιέχουν τις απαραίτητες επιπλέον πληροφορίες, video, εικόνες, κλπ ή γίνεται αναφορά στο παρόν έγγραφο. Σειρά 9 (row 9): Σε κάθε κελί, στη σειρά 9 των καταλόγων, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις, οι οποίες υποδεικνύουν από ποιες δημόσιες αρχές πρέπει να συμπληρώνεται το συγκεκριμένο πεδίο, καθώς και τον τρόπο συμπλήρωσης αυτού. Οι ενδείξεις αυτές είναι οι ακόλουθες: «Όχι για χρήστες» Αυτή η ένδειξη αφορά μόνο τον κατάλογο Α.1. Σε μία συγκεκριμένη εγγραφή, τα πεδία αυτά, συμπληρώνονται μόνο από τις δημόσιες αρχές οι οποίες έχουν κάποια θεσμική αρμοδιότητα επί του συγκεκριμένου πόρου που δηλώνουν. Είναι δηλαδή αρμόδιες για τη διάθεση, επικαιροποίηση, συντήρηση κλπ. Τα πεδία αυτά, ανεξάρτητα της ενδείξεως "Υποχρεωτικό", ΔΕ συμπληρώνονται στην περίπτωση που η δημόσια αρχή η οποία δηλώνει τον πόρο είναι απλός χρήστης του πόρου και τον έχει προμηθευτεί από άλλη δημόσια αρχή ή τρίτο μόνο με δικαίωμα χρήσης και χωρίς να έχει από το θεσμικό της πλαίσιο κάποια περαιτέρω αρμοδιότητα επί αυτού. Π.χ., διάθεση, επικαιροποίηση ή συντήρηση του πόρου. «Για χρήστες μόνο» Αυτή η ένδειξη αφορά μόνο τον κατάλογο Α.1. Σε μία συγκεκριμένη εγγραφή, τα πεδία αυτά, ανεξάρτητα της ενδείξεως "Υποχρεωτικό", συμπληρώνονται ΜΟΝΟ στην περίπτωση που η δημόσια αρχή η οποία δηλώνει το σύνολο ή τη σειρά γεωχωρικών δεδομένων είναι χρήστης του πόρου έτσι όπως ορίζεται παραπάνω. Σημείωση: Τα πεδία που συμπληρώνονται από τους χρήστες μόνο ή και από τους χρήστες, έχουν πιο έντονο χρώμα για να εντοπίζονται γρήγορα. «Για όλους» Αυτή η ένδειξη αφορά μόνο τον κατάλογο Α.1. Τα πεδία αυτά συμπληρώνονται σε κάθε εγγραφή πόρου από όλους. «Υποχρεωτικό» Τα πεδία αυτά πρέπει να συμπληρώνονται υποχρεωτικά σε κάθε εγγραφή πόρου. Σημειώνεται ότι ο ρόλος (όχι για χρήστες, για χρήστες μόνο, για όλους) με τον οποίο ένας φορέας συμπληρώνει μία εγγραφή υπερισχύει της ένδειξης «Υποχρεωτικό». Εάν επίσης υπάρχει η ένδειξη «Για όλους» τότε αυτό το πεδίο συμπληρώνεται υποχρεωτικά από όλους. Εάν υπάρχει όμως η ένδειξη «Για χρήστες μόνο» τα πεδία αυτά συμπληρώνονται υποχρεωτικά μόνο από τις δημόσιες αρχές που δηλώνουν τον πόρο ως χρήστες, έτσι όπως ορίζεται παραπάνω.

6 Παρομοίως, εάν υπάρχει επίσης η ένδειξη «Όχι για χρήστες», τα πεδία αυτά συμπληρώνονται υποχρεωτικά μόνο από τις δημόσιες αρχές που δε δηλώνουν τον πόρο ως χρήστες. «Μία τιμή μόνο» Στα πεδία αυτά συμπληρώνεται μόνο μία ατομική τιμή, δηλαδή δεν μπορούν να έχουν πολλαπλές τιμές. «Πολλαπλές τιμές δυνατές» Τα πεδία μπορούν να συμπληρώνονται με μία ή περισσότερες τιμές. Οι διαφορετικές τιμές ξεχωρίζουν μεταξύ τους με συγκεκριμένα σύμβολα. Σε κάθε τέτοια περίπτωση υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες καθώς και συγκεκριμένες τιμές στα παραδείγματα συμπληρωμένων εγγραφών που περιλαμβάνονται στους καταλόγους ώστε να καθίσταται σαφής ο τρόπος συμπλήρωσης. Σειρά 10 (row 10) Η σειρά αυτή είναι κρυφή (hidden) και χρησιμοποιείται για κατάλληλη μορφοποίηση των εγγραφών. Προσοχή! Στο φύλλο metadata πρέπει να συμπληρώσετε το όνομα του φορέα σας (φορέας που συμπληρώνει τον κατάλογο και όχι το ΚΟΣΕ) και το Υπουργείο, ή Δήμο, ή Περιφέρεια, ή Αποκεντρωμένη Διοίκηση όπου ο φορέας σας υπάγεται. Επεξήγηση και παραδείγματα βασικών εννοιών Γεωχωρικές Οντότητες Γεωχωρική οντότητα είναι κάθε αντικείμενο και φαινόμενο του πραγματικού κόσμου το οποίο μπορεί να συνδεθεί με κάποια θέση στη γήινη επιφάνεια. Σε ένα σύστημα διαχείρισης γεωγραφικών πληροφοριών, η αναπαράσταση της γεωμετρίας των διακριτών οντοτήτων του χώρου, όπως είναι τα λιμάνια της χώρας, οι δρόμοι ή τα σπίτια, γίνεται χρησιμοποιώντας σημεία, γραμμές ή πολύγωνα (vector format). Τα συνεχή φαινόμενα, όπως η θερμοκρασία ή το επίπεδο ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα, αναπαριστώνται ως συνεχείς κατανομές δηλαδή, αποδίδοντας μία τιμή του φαινομένου σε μία προκαθορισμένη ελάχιστη μονάδα χώρου όπως είναι ένα εικονοστοιχείο (raster format). Η γεωμετρική αναπαράσταση δεν αρκεί για την περιγραφή των οντοτήτων του χώρου. Για κάθε μία οντότητα συνήθως ενδιαφέρουν και συλλέγονται και ποιοτικές πληροφορίες. Οι ποιοτικές ή περιγραφικές πληροφορίες αναφέρονται ως ιδιότητες των χωρικών οντοτήτων. Σύνολο γεωχωρικών δεδομένων Ο ορισμός που δίνεται στα πλαίσια της INSPIRE για ένα σύνολο δεδομένων (dataset) είναι «μία αναγνωρίσιμη συλλογή χωρικών δεδομένων» (an identifiable collection of spatial data) (ISO 19115, INSPIRE Registry registry.jrc.ec.europa.eu/registers/glossary/items)

7 Σύμφωνα με τον ορισμό και τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, ένα σύνολο γεωχωρικών δεδομένων είναι μία συλλογή από κατανεμημένες στο χώρο οντότητες των οποίων η γεωμετρία και οι ιδιότητες έχουν προσδιοριστεί με ενιαίο τρόπο. Αν λοιπόν ένα υψομετρικό σημείο είναι μια διακριτή γεωχωρική οντότητα, ένα σύνολο υψομετρικών σημείων που έχουν προσδιοριστεί σε όλη τη χώρα με τον ίδιο τρόπο είναι ένα σύνολο γεωχωρικών δεδομένων. Ομοίως ορίζονται σύνολα γεωχωρικών δεδομένων για το σιδηροδρομικό δίκτυο, τις θέσεις μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα διοικητικά όρια κλπ. α. Απλοί τύποι γεωμετρίας Θέσεις σταθμών ΜΕΤΡΟ Αττικής Παράδειγμα συνόλου γεωχωρικών δεδομένων Τριγωνομετρικά σημεία Ιης τάξης. Κάθε σταθμός ΜΕΤΡΟ είναι και μια οντότητα που αναπαριστάται με ένα σημείο. Γραμμές ΜΕΤΡΟ Αττικής (γραμμικό) Κάθε γραμμή ΜΕΤΡΟ είναι μια ξεχωριστή οντότητα που αναπαριστάται με μία γραμμή Λίμνες Ελλάδας (πολυγωνικό). Κάθε λίμνη είναι μια οντότητα του πραγματικού κόσμου που αναπαριστάται με ένα πολύγωνο. β. Πολλαπλά χωρικά αντικείμενα για κάθε οντότητα Ισοϋψείς καμπύλες Αν ο δημιουργός του dataset επιθυμεί να έχει μία εγγραφή στη χωρική βάση για όλες τις ισοϋψείς καμπύλες ίδιου υψομέτρου, τότε η γεωμετρία κάθε εγγραφής θα είναι ένα σύνολο από γραμμές. Διοικητικά όρια περιφερειών χώρας. Αν ο δημιουργός του dataset επιθυμεί να δημιουργήσει μια βάση με 13 εγγραφές, μία για κάθε περιφέρεια, τότε κάθε τέτοια οντότητα (περιφέρεια) θα αναπαριστάται από πολλά πολύγωνα (π.χ όταν η περιφέρεια περιλαμβάνει και νησιά).

8 Σειρά συνόλων γεωχωρικών δεδομένων Ο ορισμός που δίνεται στα πλαίσια της INSPIRE για μία σειρά συνόλων γεωχωρικών δεδομένων (dataset series) είναι «μία συλλογή συνόλων γεωχωρικών δεδομένων τα οποία διέπονται από ίδιες προδιαγραφές» (collection of data sets sharing the same product specification) (ISO 19115, INSPIRE Registry registry.jrc.ec.europa.eu/registers/glossary/items) Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, μία σειρά συνόλων γεωχωρικών δεδομένων είναι μία συλλογή από σύνολα τα οποία έχουν δημιουργηθεί σύμφωνα με τις ίδιες προδιαγραφές και για κάποιο λόγο δεν αποτελούν ένα ενιαίο dataset. Ένα παράδειγμα συνόλων γεωχωρικών δεδομένων που μπορούν να αποτελούν μια σειρά συνόλων είναι οι ορθοφωτογραφίες μιας περιοχής. Έχουν δημιουργηθεί σύμφωνα με τις ίδιες προδιαγραφές, αφορούν στην ίδια χρονική περίοδο και δεν αποτελούν ένα ενιαίο dataset για τεχνικούς λόγους διαχείρισης και δημιουργίας των δεδομένων. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι τα σαρωμένα φύλλα χάρτη κλίμακας 1: της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Τα αρχεία αυτά μπορούν να αποτελούν σειρά συνόλων για τους ίδιους λόγους. Παράδειγμα σειράς συνόλων γεωχωρικών δεδομένων Σαρωμένα φύλλα χάρτη της ΓΥΣ σε διανομή 1: Τα παραπάνω παραδείγματα αφορούν σειρές συνόλων τα οποία δεν αποτελούν ενιαία datasets διότι δεν θα ήταν δυνατή ούτε η δημιουργία ούτε η διαχείρισή τους. Χωρίζονται σε επιμέρους σύνολα τα οποία αναπαριστούν όλα την ίδια πληροφορία αλλά αφορούν διαφορετικές διαδοχικές περιοχές του χώρου. Η μεταβλητή λοιπόν εδώ είναι η θέση στην οποία αφορά το κάθε σύνολο της σειράς. Ο χρόνος θα μπορούσε να είναι μια μεταβλητή που θα προκαλούσε την δημιουργία διαφορετικών συνόλων τα οποία αποτελούν μια σειρά. Μια χρονοσειρά δεδομένων λοιπόν μπορεί να οριστεί ως αναπαράσταση των ίδιων χωρικών οντοτήτων δοσμένης περιοχής σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

9 Μεταδεδομένα συνόλων και σειρών γεωχωρικών δεδομένων Ο χαρακτηρισμός μιας συλλογής οντοτήτων ως σύνολο ή ως σειρά γεωχωρικών δεδομένων εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Στο πλαίσιο της δημιουργίας του Καταλόγου Γεωχωρικών Δεδομένων για την ΕΥΓΕΠ αυτός ο χαρακτηρισμός έχει σημασία σχετικά με τη συμπλήρωση του Καταλόγου για την πληροφορία που διαθέτει μια Δημόσια Αρχή. Για κάθε σύνολο και για κάθε σειρά γεωχωρικών δεδομένων συμπληρώνεται μια εγγραφή του πίνακα. Η θεώρηση λοιπόν μιας συλλογής συνόλων ως σειρά μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο. Επίσης θα αποφευχθεί η επανάληψη της πληροφορίας. Όπως έχει γίνει ήδη αντιληπτό, στα πεδία του Καταλόγου περιλαμβάνονται και τα μεταδεδομένα τα οποία έχουν επιλεγεί στα πλαίσια της INSPIRE για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες αναζήτησης των γεωχωρικών δεδομένων της Ευρωπαϊκής Υποδομής. Σε επόμενο βήμα θα υπάρχει η δυνατότητα εξαγωγής των στοιχείων μεταδεδομένων από τα αρχεία excel για τη δημιουργία αρχείων μεταδεδομένων σε κατάλληλο format. Η πληροφορία που περιλαμβάνεται σε ένα αρχείο μεταδεδομένων εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς όπως τεκμηρίωση των δεδομένων, περιγραφή των διαδικασιών δημιουργίας του, περιγραφή της ποιότητάς του μέσω δεικτών κλπ. Τα αρχεία μεταδεδομένων λοιπόν συνοδεύουν τα αρχεία των ίδιων των δεδομένων για να βοηθήσουν τον χρήστη να τα αξιολογήσει. Κάθε σύνολο πρέπει να συνοδεύεται από το αντίστοιχο αρχείο μεταδεδομένων. Αρχεία μεταδεδομένων δημιουργούνται και για τις σειρές συνόλων γεωχωρικών δεδομένων. Αν όλα τα σύνολα τα οποία αποτελούν τη σειρά διατίθενται συνολικά, τότε αρκεί η δημιουργία μεταδεδομένων για τη σειρά (δηλαδή η συμπλήρωση μια εγγραφής στον κατάλογο Α.1). Αν τα σύνολα διατίθενται και ξεχωριστά, θα πρέπει να υπάρχει ένα αρχείο μεταδεδομένων για κάθε ένα από αυτά. Ωστόσο, σε αυτή τη φάση συμπλήρωσης του καταλόγου Α.1 δεν είναι απαραίτητη η δημιουργία μεταδεδομένων για κάθε ένα σύνολο που αποτελεί τη σειρά. Για αποτελεσματικότερη αναζήτηση και για την καλύτερη πληροφόρηση όσων αναζητούν τα δεδομένα, επιπλέον πληροφορίες που αφορούν στα επιμέρους σύνολα της σειράς μπορούν αν προστεθούν σε άλλα στοιχεία μεταδεδομένων του Καταλόγου. Για παράδειγμα αν πρόκειται για μια σειρά ορθοφωτογραφιών, το πλήθος τους και η διανομή μπορεί να αναφέρεται στο πεδίο «Σύνοψη πόρου» ή στο πεδίο «Καταγωγή». Αν η σειρά που δηλώνεται αφορά σε διαφορετικές αναπαραστάσεις της ίδιας οντότητας σε διάφορες χρονικές περιόδους, πρόκειται δηλαδή για μια χρονοσειρά, είναι καλό να αναφέρονται στοιχεία όπως η περιοδικότητα των παρατηρήσεων. Αν οι παρατηρήσεις γίνονται σε προκαθορισμένα σταθερά διαστήματα, αυτή η πληροφορία μπορεί να αναφέρεται στα πεδία που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ένας άλλος τρόπος που εξυπηρετεί την περιγραφή της χρονοσειράς σε όχι τακτά διαστήματα είναι η χρήση του στοιχείου μεταδεδομένων «Χρονική έκταση». Σε αυτό το πεδίο μπορούν να συμπληρωθούν πολλά χρονικά διαστήματα ή μεμονωμένες ημερομηνίες οι οποίες ανταποκρίνονται στις χρονικές περιόδους/στιγμές στις οποίες έγιναν οι παρατηρήσεις των ιδιοτήτων των οντοτήτων της σειράς. Ο χαρακτηρισμός λοιπόν των δεδομένων ως σύνολα ή ως σειρές συνόλων θα πρέπει να γίνεται με τρόπο ώστε το σύνολο να περιγράφεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εξοικονομώντας χρόνο και όγκο

10 πληροφορίας όπου αυτό είναι δυνατό χωρίς να δημιουργούνται παρανοήσεις. Τα στοιχεία μεταδεδομένων πρέπει να χρησιμοποιούνται για αυτό το σκοπό ακολουθώντας πάντα τους κανόνες συμπλήρωσής τους, τους κανόνες πολλαπλότητας και τα πεδία τιμών τους. Τα γεωχωρικά δεδομένα της ΕΥΓΕΠ Όπως αναφέρεται στον ν. 3882/2010, η Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών πρόκειται να περιλαμβάνει όλα τα γεωχωρικά δεδομένα που αφορούν άμεσα ή έμμεσα σε γεωχωρική πληροφορία. Άμεση αναφορά σε γεωχωρική πληροφορία είναι ο σαφής προσδιορισμός της θέσης ενός αντικειμένου ή φαινομένου μέσω των συντεταγμένων του. Οι συντεταγμένες μπορεί να δίνονται σε ένα πίνακα ή μέσω ενός γεωαναφερμένου χάρτη, δηλαδή μέσω ενός χάρτη με ορισμένο το σύστημα αναφοράς. Έμμεση γεωχωρική αναφορά είναι η αναφορά της θέσης ενός φαινομένου ως προς κάποια άλλη οντότητα. Ένα παράδειγμα τέτοιου τύπου έμμεσης γεωχωρικής αναφοράς είναι ένας πίνακας με ταχυδρομικές διευθύνσεις. Άλλο παράδειγμα είναι περιβαλλοντικά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Δεν παρέχεται πληροφορία για τις συντεταγμένες των θέσεων των δειγματοληψιών απλά αυτές αναφέρονται σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές. Οι γεωχωρικές οντότητες οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον έμμεσο προσδιορισμό της θέσης άλλων αντικειμένων/φαινομένων μπορεί να είναι επιφάνειες ή γραμμές. Κάποια παραδείγματα είναι οι τιμές της βροχόπτωσης ανά νομό (πολυγωνική μονάδα αναφοράς), ατυχήματα για επιλεγμένες χιλιομετρικές θέσεις του οδικού δικτύου (γραμμική μονάδα αναφοράς). Σύμφωνα με τα όσα ορίζει ο νόμος 3882/2010, ο έμμεσος προσδιορισμός της θέσης ενός αντικειμένου ή φαινομένου δεν συνεπάγεται την γεωμετρική αναπαράσταση της επιφάνειας αναφοράς. Για παράδειγμα ένας πίνακας με τη βροχόπτωση ανά νομό θεωρείται για την ΕΥΓΕΠ ένα σύνολο γεωχωρικών δεδομένων παρόλο που η πληροφορία δεν αποτυπώνεται σε χάρτη. Στον κατάλογο συμπληρώνονται όλα τα αναλογικά και ψηφιακά σύνολα και σειρές γεωχωρικών δεδομένων κάθε φορέα. Σχετική και πραγματική έκταση συνόλου ή σειράς συνόλου γεωχωρικών δεδομένων Οι έννοιες της σχετικής (relative) και πραγματικής (actual) έκτασης που καλύπτει ένα σύνολο ή μια σειρά συνόλων γεωχωρικών δεδομένων αφορούν στον υπολογισμό ενός από τους δείκτες που υπολογίζονται κάθε χρόνο στα πλαίσια της παρακολούθησης της εξέλιξης της εφαρμογής της Οδηγίας 2007/2/ΕΚ (INSPIRE) σε κάθε κράτος μέλος. Υπολογίζεται ο λόγος των δύο εκτάσεων ο οποίος εκφράζει το ποσοστό κάλυψης της έκτασης του κράτους μέλους από κάθε dataset για τα θεματικά επίπεδα κάθε ενός από τα Παραρτήματα Ι, ΙΙ & ΙΙΙ της Οδηγίας. Εφόσον πρόκειται για ποσοστό θα πρέπει η σχετική και πραγματική έκταση να ορίζονται με κοινό τρόπο. Η σχετική έκταση ορίζεται ως η έκταση που προβλέπεται να καλύπτει ο πόρος (δηλαδή το σύνολο ή η σειρά) ενώ η πραγματική έκταση ορίζεται ως η έκταση που καλύπτει ο πόρος σήμερα. Οι εκτάσεις δίνονται σε τετραγωνικά χιλιόμετρα Η σχετική και πραγματική έκταση θα πρέπει να περιορίζεται στα

11 όρια της περιοχής (χερσαία ή θαλάσσια) στην οποία το κράτος μέλος έχει δικαιοδοσία. Για datasets τα οποία έχουν ολοκληρωθεί, η πραγματική και η σχετική έκταση θα έχουν την ίδια τιμή. Παράδειγμα ιδανικής περίπτωσης ενός συνόλου δεδομένων (διοικητικά όρια νομών της χώρας) το οποίο είναι ολοκληρωμένο άρα η πραγματική και η σχετική έκταση είναι ίσες. Έστω ότι συμπληρώνεται μία εγγραφή του καταλόγου Α.1 για ένα σύνολο δεδομένων που αφορά τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) Νομού Αττικής το οποίο δεν είναι ολοκληρωμένο, δηλαδή δεν είναι διαθέσιμα τα ΣΧΟΟΑΠ για όλους τους ΟΤΑ του Νομού. Η πραγματική έκταση του dataset θα είναι το άθροισμα των εμβαδών των ΟΤΑ για τους οποίους υπάρχει ΣΧΟΟΑΠ ενώ η σχετική έκταση θα είναι το άθροισμα των εμβαδών των ΟΤΑ της Αττικής, δηλαδή το εμβαδό του Νομού Αττικής.

12 Παράδειγμα σχετικής και πραγματικής έκτασης πόρου. ΠΡΟΣΟΧΗ! Η πραγματική έκταση που καλύπτει ο πόρος δεν είναι το εμβαδόν των πολυγωνικών οντοτήτων που αποτελούν το dataset, παρόλο που καμιά φορά μπορεί αυτό να ισχύει χωρίς να είναι κανόνας. Άλλωστε ένας τέτοιος ορισμός θα είχε εφαρμογή μόνο σε πολυγωνικά δεδομένα και όχι σε σημειακά ή γραμμικά. Ας θεωρήσουμε ως παράδειγμα ένα πολυγωνικό σύνολο δεδομένων των λιμνών της χώρας. Το dataset δεν έχει ολοκληρωθεί τη στιγμή που συμπληρώνεται ο Κατάλογος, δηλαδή δεν έχει καταχωρηθεί η γεωμετρική και περιγραφική πληροφορία για όλες τις λίμνες της χώρας αλλά μόνο για εκείνες που βρίσκονται στο 30% της έκτασης της. Αν λοιπόν ο έκταση της χώρας είναι Α, η σχετική έκταση του dataset θα είναι Α και η πραγματική του έκταση θα είναι 0.30xΑ. Όπως για τα πολυγωνικά αρχεία οι δύο εκτάσεις ορίζονται ανάλογα με την έκταση στην οποία αναφέρεται ή πρόκειται να αναφέρεται ο πόρος, έτσι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτό το στοιχείο μεταδεδομένων και για τα σημειακά και τα γραμμικά στοιχεία. Η σχετική έκταση ενός συνόλου με τις θέσεις των πέτρινων γεφυριών του Νομού Ιωαννίνων είναι το εμβαδό του Νομού. Αν έχει ολοκληρωθεί η αποτύπωση των γεφυριών σε όλο το νομό, η πραγματική έκταση του dataset θα ταυτίζεται με την σχετική. Στην περίπτωση της αποτύπωσης των ιδιοκτησιών που βρίσκονται εντός της ζώνης απαλλοτρίωσης κατά μήκος ενός οδικού άξονα η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, η σχετική έκταση θα είναι το εμβαδό της ζώνης και όχι το εμβαδό των ΟΤΑ από τους οποίους διέρχεται ο οδικός άξονας. Αντίστοιχα η πραγματική έκταση θα είναι το άθροισμα των εμβαδών των ιδιοκτησιών που έχουν αποτυπωθεί

13 σήμερα. Αυτή είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση κατά την οποία το εμβαδό της πραγματικής έκτασης ταυτίζεται με το συνολικό εμβαδό των οντοτήτων του dataset. Ας δούμε πώς ορίζονται οι δύο εκτάσεις στην περίπτωση γραμμικών datasets. Έστω ότι διαθέτουμε ένα σύνολο δεδομένων με τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη χώρα. Αν το dataset είναι ολοκληρωμένο, τότε η σχετική και η πραγματική του έκταση ταυτίζονται και είναι ίσες με το εμβαδό της Ελλάδας. Αν η καταγραφή της πληροφορίας είναι σε εξέλιξη και υπάρχουν δεδομένα για κάποιους νομούς της χώρας, τότε η πραγματική έκταση θα είναι το άθροισμα των εμβαδών αυτών των νομών ενώ η σχετική θα είναι το εμβαδό της χώρας. Θυμίζουμε εδώ ότι η σχετική έκταση ενός πόρου μπορεί να περιλαμβάνει ή να αφορά μόνο θαλάσσιες περιοχές. Χρειάζεται προσοχή στην περίπτωση που κάποια Δημόσια Αρχή έχει στη διάθεσή της σύνολα δεδομένων που προέρχονται διεθνείς μελέτες και περιλαμβάνουν πληροφορία για περιοχή εκτός των ορίων δικαιοδοσίας της χώρας. Σε αυτή την περίπτωση η σχετική και πραγματική έκταση πρέπει να περιοριστεί ανάλογα στην έκταση της χώρας. Περίγραμμα γεωγραφικών συντεταγμένων (Bounding Box) Το Bounding Box ορίζεται ως το ελάχιστο περιγεγραμμένο ορθογώνιο παραλληλόγραμμο της περιοχής στην οποία εκτείνεται ένα σύνολο ή μία σειρά συνόλων γεωχωρικών δεδομένων. Απλούστερα, το bounding box είναι ένα ορθογώνιο το οποίο περιβάλλει όσο το δυνατόν ακριβέστερα την περιοχή στην οποία υπάρχουν μετρήσεις ή οντότητες για ένα σύνολο ή μία σειρά γεωχωρικών δεδομένων. Για τις ανάγκες του Καταλόγου είναι ένα στοιχείο μεταδεδομένων το οποίο προσδιορίζει προσεγγιστικά τη θέση του dataset. Από τον ορισμό προκύπτει ότι πρακτικά πρόκειται για τις μέγιστες και ελάχιστες τιμές των φ, λ ή Χ, Υ συντεταγμένων του συνόλου των οντοτήτων του dataset όταν αυτό εντοπίζεται σε μια ενιαία περιοχή. Για να επιτύχουμε μια ομοιογένεια σε περιπτώσεις συνόλων και σειρών δεδομένων που εκτείνονται μέχρι τα όρια καθορισμένων διοικητικών ενοτήτων, υπάρχει η δυνατότητα επιλογής από λίστα της κατάλληλης διοικητικής διαίρεσης στην οποία εκτείνεται το σύνολο ή η σειρά. Η επιλογή πρέπει να γίνεται μόνο στην περίπτωση που οι οντότητες του συνόλου ή της σειράς εκτείνονται μέχρι τα διοικητικά όρια και όχι στις περιπτώσεις που το σύνολο απλά αφορά σε συγκεκριμένη διοικητική ενότητα αλλά δεν φτάνει μέχρι τα όρια της. Μια ιδιαίτερη περίπτωση ορισμού bounding box είναι όταν το dataset αφορά δύο ή περισσότερες περιοχές οι οποίες δεν είναι όμορες μεταξύ τους, άρα δεν μπορεί να οριστεί για αυτές ένα bounding box. Ένα τέτοιο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένα σύνολο γεωχωρικών δεδομένων με το δίκτυο διαδρομών ΜΕΤΡΟ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Τα δύο δίκτυα διαδρομών ΜΕΤΡΟ αποτελούν ένα dataset αλλά εντοπίζονται σε διαφορετικές περιοχές. Ο ορισμός ενός bounding box για τις δύο περιοχές θα ήταν λάθος. Αυτό το στοιχείο μεταδεδομένων επιτρέπει την εισαγωγή περισσότερων από έναν συνδυασμούς τιμών συντεταγμένων άρα αυτό το dataset θα έχει δύο bounding boxes, ένα για κάθε δίκτυο διαδρομών ΜΕΤΡΟ.

14 Παράδειγμα πολλαπλών bounding boxes για ένα σύνολο γεωχωρικών δεδομένων Δίκτυα διαδρομών ΜΕΤΡΟ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Αντίθετα το bounding box ενός dataset ή ενός dataset series που αφορά σε ένα σύνολο νομών της Ελλάδας οι οποίοι είναι όμοροι μεταξύ τους (ορίζουν δηλαδή μια ενιαία περιοχή στο χώρο) και το dataset εκτείνεται έως τα όρια των εξωτερικών νομών, θα πρέπει να είναι ένα μοναδικό ορθογώνιο παραλληλόγραμμο και όχι τόσα όσα και οι νομοί που αποτελούν την περιοχή. Παράδειγμα ενός μοναδικού bounding box για ένα σύνολο γεωχωρικών δεδομένων ανεξάρτητα από τις επιμέρους διοικητικές μονάδες στις οποίες αφορά.

15 Χρονοδιάγραμμα Προθεσμίες (Για κεντρική διοίκηση Όχι για Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, Περιφέρειες, Δήμους) Οι κατάλογοι πρέπει να συμπληρωθούν και να αποσταλούν από τις Δημόσιες Αρχές στα ΚΟΣΕ τους και από τα ΚΟΣΕ στον ΟΚΧΕ με βάση το ακόλουθο χρονοδιάγραμμα: Μέχρι τις 20 Απριλίου, οι Δημόσιες Αρχές θα πρέπει να συμπληρώσουν τους καταλόγους Α1 και Α2 και να στείλουν το αρχείο excel στα ΚΟΣΕ που τις εκπροσωπούν. Σε ότι αφορά τον κατάλογο Α1, προτεραιότητα σε αυτή τη φάση της διαδικασίας δίνεται στα κυριότερα σύνολα δεδομένων για τα οποία έχουν αρμοδιότητα ή χρησιμοποιούν οι Δημόσιες Αρχές και διαθέτουν σε ψηφιακή μορφή. Ο κατάλογος Α2 θα πρέπει να συμπληρωθεί πλήρως. Τα ΚΟΣΕ θα πρέπει να αποστείλουν τους καταλόγους στον ΟΚΧΕ έως τις 26 Απριλίου. Στον κατάλογο Α1 προτείνεται να δοθεί προτεραιότητα σε αυτή τη φάση της διαδικασίας, στα κυριότερα ψηφιακά σύνολα αρμοδιότητας ή χρήσης του φορέα σας. Μέχρι τις 15 Ιουλίου, οι Δημόσιες Αρχές θα πρέπει να συμπληρώσουν πλήρως όλους τους καταλόγους Α1, Α2, Α3 και Α4 και να στείλουν το αρχείο excel στα ΚΟΣΕ που τις εκπροσωπούν. Η πλήρης καταγραφή σημαίνει ότι οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να καταγράψουν όλο τον σχετικό εξοπλισμό και τις εφαρμογές που σχετίζονται με τη διαχείριση και επεξεργασία γεωχωρικών δεδομένων και υπηρεσιών (Κατάλογοι Α3, Α4). Επιπλέον, θα πρέπει να συμπληρώσουν πλήρως τον κατάλογο Α1 με όλα τα σύνολα και τις σειρές γεωχωρικών δεδομένων για τα οποία είτε έχουν αρμοδιότητα είτε κατέχουν ως απλοί χρήστες έχοντας τα προμηθευτεί από άλλες δημόσιες αρχές ή τρίτους, συμπεριλαμβάνοντας στον κατάλογο αυτό και όλα τα αναλογικά σύνολα ή σύνολα που περιέχουν εμμέσως γεωχωρική πληροφορία (π.χ., λίστες excel με διευθύνσεις ή συντεταγμένες). Τα ΚΟΣΕ θα πρέπει να αποστείλουν τον κατάλογο στον ΟΚΧΕ μέχρι τις 25 Ιουλίου.